Skip to main content

Full text of "Corpus scriptorum historiae byzantinae. Editio emendatior et copiosior. consilio B.G. Niebuhrii"

See other formats 


A—— ^ 
A ^aoA é 
GdGd ; 


UL CONSTANTINI 
PORPHYROGENITI 


IMPERATORIS 


^ DE GEBRIMONIIS 
— AULAE BYZANTINAE 


LIBRI DUO 


GRAECE ET LATINE 


E RECENSIONE 


IO. IAC. REISKII 


CUM EIUSDEM COMMENTARIIS INTEGRIS. 


VOLUMEN II. 
fb y 


BONNAE 
IMPENSIS ED. WEBERI 
MDCCCXXX. 


4 


IXEEA f 


IO. IAC. REISKII 


EDXUMMENTARII 


AD 
CONSTANTINUM 

PORPHYROGENITUM 

DE CERIMONIIS AULAE 


BYZANTINAE. 


Constantinus Porphyr. Fol. II, ' 


IO. IAC. REISKII 
COMMENTARII 


AD 


CONSTANTINUM PORPHYROGENITUM 
DE 


CERIMONIIS AULAE BYZANTINAE 
CUM INSERTIS BREVIBUS 


10. HENRICI LEICHII 
NOTIS * 


AD LIBRUM PRIMUM. 


Dag. τ. ed, Lips. lin, 1. [p. 3, 2. ed. Bonn.] Kovoravri-Ed. Lips. 
vov. De auctore operis satis in praefationis capite quarto dixi-P* 1 
mus, et abunde cl. Decessor noster in Dissertatione Tomo pri- 
mo post praefationem exhibita. ἢ 

.  Jbid. lin. 5. [5, 5.] τοῦ Φιλοχρίστου. Titulus Despotae Phi- 
lochristi, domini Christum amantis, erat Imperatoribus CPta- 
nis proprius, praesertim illis, qui Michaele, vulgo Ebrioso dicto, 
posteriores, eademque ratione illi hunc titulum affectabant et 
gerebant, qua reges Franciae et Hispaniae titulum regis Chri- 
stianissimi et Catholici gerunt. Ante illum enim Michaelem 
fuere multi Graecorum Imperatorum, qui, quod imagines Sancto- 

. rum et Christi neque venerarentur ipsi, neque in honore esse 
sinerent, sed sacris, ut novum veteris idololatriae simulacrum 

et successionem , exterminatas vellent, propterea honore illius 
tituli exclusi fuerunt ab. hominibus, quibus sapientia sua per- 


*) Notae Leichianae ubique hoc signo *[ ]* inclusae suns. 


* 
4 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


suadebat , Christum amari a nemine posse, qui lignum in cru- 
cifixi imaginem pictum dolatumve divino cultu non prosequere- 
tur. Postquam autem regnante foemina superstitiosa, clero 
non magis sano, quam ipsa esset, obnoxia, vicisset tandem 
deterior pars, conciliique sanctione ille deinceps pro exsecrando 
et piaculari habendus esset, et extremis dignus suppliciis, qui 
auderet imagines paulo frigidius quam numina venerari, aut 
oculis cariores non habere, factum ex eo fuit, ut vel fortis- 
simi atque sapientissimi Imperatores metuerent hanc hydram 
irritare , suoque sibi iumento malum arcessere. Eoque mansit 
ille titulus amantis Christum. domini peculiaris et communis 
illis omnibus Imperatoribus, qui concilio illo, Anno 842. CPti 
coacto , posteriores fuerunt. Leoni autem Isauro , Constantino 
Copronymo , Leoni Armeno , Michaeli Balbo , et eius filio 'Theo- 
philo, negatur constanter a Graecis medii aevi scriptoribus , qui 
aut monachi, aut clerici, aut clericis aeque absurdi fuerunt 
omnes; quamvis saeculo iam IV. in usu esset hic φελοχρίστου 
titulus, ut constat ex Apologia Anastasii ad Constantium : ὅ λαὸς 
πάνυ πολὺς x«i τοσοῦτος ἦν ὅσον ἂν εὔξαιντο χατὰ πόλιν εἶς 
vaL χριστιανῶν φιλόχριστοι βασιλεῖς. n concilio VI. appel-: 
latur Constantinus Pogonatus ó εὐσεβέστατος xol φιξόχριστος 
μέγας βασιλεύς. Neque solis Imperatoribus, sed etiam priva- 
tis hominibus urbibusque et gentibus integris tribuebatur hoc 
elogium, In Actis Concili Ephesini contra Cyrillum est ó 
μεγαλοπρεπέστατος καὶ φιλύχριστος κουβικουλάριος “Σχολαστί- 
κιος. ἴῃ loco Concilii, quem Du Cange Gloss. Gr. ν. Ἐξαρ-. 
χοι citat, audit Italia φιλόχριστος χώρα. —Palladae in Antho- 
logia p. 557. audit Constantinopolis ἡ φιλόχφιστος πόλις. 
Recte enim ibr exhibet codex membranaceus Anthologiae a 
celeberr. Reimaro benigne mecum communicatus, φελοχρίστῳ. 
pro φιλοχρήστῳ, quod H. Stephanus dedit, Fuit enim Palla- 
das et CPli condita recentior et Christianus, *[6 φιλόχριστος 
λαὸς τῆς ϑεοφυλάχτου ταύτης πόλεως est apud "Theophan. 
p. 522.]* de eadem CPli, In Iure Graeco Romano p. 242. 
est οἱ φιλόχριστοι προυσγενεῖς αὐτοῦ, et apud Nostrum p. 375. 
B. 9. ὃ φιλόχριστος στρατός. 

Ibid. [5,5.] ἐν αὐτῷ τῷ Χριστῷ. Formula in Christo aut 
per Christum aeternum regem rex erat quoque particula tituli 
Imperatorum CPtanorum, qua profitebantur se regnum suum 
auctoritati et muneri suffragioque et iudicio Christi debere, eius- 
que in se agnoscere imperium. Aliis minoribus prineipibus . 
Christians , quos gradu'suo inferiores reputabant, titulum 
ἐκ ϑεοῦ vel ἐν ϑεῷ tribuebant: de quo titulo ad L. 11. c. iz 
plura dicam. Formulam ἐν Χριστῷ --- auctor vitae Basilii 
Macedonis p. 140. D. 4. reddit ψήφῳ xai κρίσει Χριστοῦ ἀεὲ 
βασιλεύοντος. "VW, Murator. "Thesaur. Inscript. p. 268. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LID. Ll 5 


' Jbid.lin. 5. [5, 41 βασιλέως. Graeci Scriptores ab omni 
tempore Romanos Imperatores βασιλεῖς appellarunt, ut Herodia- 
nus, Dio Cassius, Plutarchus et alii eorum aequales. Ipsi 
tamen Imperatores primorum duum saeculorum regum nomine 
sibi abstinebant, ut exoso et superbo, et velut humiliorem titu- 
lum Zmperatorium aífectabant. Contra medio aevo titulus βασι- 
λέως ut dignior et illustrior titulo regis magnae erat conten- 
lionis argumentum inter Byzantinos et Germanicos lImperato- 
res, his Basilei titulum sibi arrogantibus, illis negantibus, et 
solummodo reges appellantibus , tanquam vili nomine, — Qua 
de controversia loco suo ad L. ll. c. 47. dicetur. ^ Casp. 
Barth. ad Paulini Petrocorii vitam S. Martini L 168. demon- 
strat labente Latinitate titulum regis Imperatoribus Romanis 
quoque tributum fuisse. 

Ibid. lin. 6. [5, 6.] σύνταγμα. Membranae (sic simpliciter 
appellabimus deinceps illas, quas Lipsienses nostras esse con- 
stat, quandoquidem huius libri aliae nullae superant,) addunt τε. 


Pag. 2. A4. lin.6. [4 , 2.] οἶδα. Recte habent membranae 
οἶδε. Solent Graeci, recentiores maxime , verbum οἷδε novit 
pro εἴωϑε consuevit adhibere. Adeoque notat dictio οἷδε πολλὰ 
τῷ μακρῷ χρόνῳ συναπολήγειν norunt multa cum longo tempore 
simul desinere idem atque solent multa , simul atque «vete- 
rascunt , obsolescere, ^ Occurrit ea significatione aliquoties 
apud Cedrenum , ut p. 508. penult. προσελϑύντες τῷ ξαυ- 
τῶν ἄρχοντι Vmoyawyr (estis (ja&z οἱ Abu Hafs) '"4uzg- 
μουμνῆν οἶδε τοῦτον ἡ ἐγχώριος γλῶσσα καλεῖν etc. acce- 
dentes ad. principem suum 4bu Hafsum , quem patria lin- 
gua novit (id est solet) 4mermumnem vocare, item p. 54r. 
€. ανιχαίους. οὕς δὴ καὶ Παυλικιάγους ἀπὸ τῶν αἱρεσι- 
αρχῶν ἡ κοιγνολεξία οἷδε καλεῖν.  Ypse noster Constantinus 
hac dictione utitur in vita avi, Basilii Macedonis, c. 12. , ubi 
. marrat avum consuevisse cum Imp. Michaele Balbo vena- 
tum exire gerentem clavam imperialem (| y,,3X5 appellant 


Arabes) a zona dependentem , φέροντα τὸ δοπαλὸν τὸ βα- 
σιλιχὸν éni τῆς ζώνης αὐτοῦ, ὃ βαρδούχαν οἶδε καλεῖν 3 
συγήϑεια, quam consuetudo novit (id est solet) appellare 
Barduk. Cinnamus L. ll. p. 45. A. 4. ἡ τοῦ πλήϑους φορὰ 
ἀλόγως, ἔνϑα ἔτυχε, φερομένη αὐτοματίζειν οἷδε ταυτί.  im- 
petus multitudinis coeco impetu , quo forte inclinat , ruen- 
tis haec talia, non iussus, ultro patrare solet. item p. 44. 
À.7. στράτευμα, ὃ μὴ τῶν στρατηγούντων ἐπαίοι, κινδύνοις 
περιβάλλειν ὡς ἐπίπαν οἶδε τοὺς ἄρχοντας. et p. 164. C. αὖ- 
ϑάδεια κατορϑοῦν δύξασα εἰς ἀπόνοιαν (posuit Graeculus pro 
ἀγνοιαν, ὕπερηφανείαν) ἐχφέρεσθαι οἶδεν. Constantin, Manass. 
p. 174. ed. Meurs, 


6 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


Ed. L. ἃ zv δὲ τῶν Φράγγων φύλαρχος ὃ Κάρουλος ἐχεῖνος. 


ῥῆγας τοὺς σφῶν κατάρχοντας οἴδασι (pro εἰώϑασι) 
Φράγγοι λέγειν. : 
Nicetas Heracleota in Responsis (apud Du Cange v. στεφα- 
γοῦν) ἣ μὲν ἀχρίβεια τοὺς διγάμους ovx οἷδε στεφανοῦν. 
Neque tantum sic recentiores Graeci, sed etiam optimi qui- 
que veterum ; quos inter occurrit nunc illud Callimachi , 
oU'uóg ἔρως τοιύσδε. τὰ μὲν φεύγοντα διώκειν 
οἶδε, τὰ δ᾽ ἐν μέσσῳ χείμενα παρπέταται. 
Talis est amor meus. Fugientia persequi 
novit (id est solet), at in medio posita praetervolat. 
Antholog. Gr. H. Stephani p. τι. ult. 
πόνος ἄσπετον εὖχος : 
᾿Ανδράσιν οἶδεν ἄγειν μετ’ ἀπείρονα κύκλον ἀέϑλων. 
Ibidem p. 114. in carmine Luciani, 
οὐ μαλάχην ὠνεμός ποτε, τὰς δὲ μεγίστας 
ἢ δρύας ἢ πλατάνους οἶδε χαμαὲ κατάγειν. 
Chaeremo apud Stobaeum in Excerptis Grotii p. 105. 
ὡς οὐδ᾽ ἐν ὀργῇ πάντα γίνεσθαι κακὰ, ' 
v. Palairet. Observ. ad Nov. "Testam. p. 28. ad illud Matthaei 
VIL τι. οὐκ οἴδατε διδόγαι. 


Ibid, lin, 10. [4 , 4.] τῆς βασιλείου τάξεως ἔχϑεσις. Ex- 
ositio regii ordinis, Indicatur his verbis argumentum libri, sci- 
icet eum de ordine regio vel palatino exponere, quibus modis, 

et per quos quo tempore et quae a summo principe ipso , aut 
a familiaribus et officialibus eius, circa ipsum , in aula, in 
urbe et in campo fiant, "Tales libri ταχτικὰ et τάξεις, plane 
ut apud Latinos medii aevi, qui a Graecis assumserunt, or- 
dinales et ordines, appellantur et pro ratione argumenti di- 
versi sunt. Modo enim Z'acticum indicat librum , qui prae- 
cipit, quo ordine quibusque ritibus divinum officium peraga- 
tur. lta apud Verderium Biblioth. CPtana p. 60. a. memo- 
ratur T'acticon, liber de ordinationibus , proculdubio eccle- 
siasticus. Notus est liber et a nobis in his notis passim al- 
legandus Ordo Romanus. Modo indicat vox T'acticum, vel 
T'acticus, librum, qui de ceremoniis aulieis agit, qualis hie 
est. lta praefatio ad lib. IL. συλλογὴν τῆς ταχτιχῆς μεθόδου 
collectionem praeceptorum disciplinae tacticae appellat. Ex- 
titisse tales libros rituales, ceremoniales, aut ordinales in 
aula Constantinopolitana ab antiquis temporibus, non tantum ex 
hac ipse praefatione, paullo infra, circa finem paginae apparet, 
ubi huius operis auctor ait e vetustis ceremonialibus utilia 
omnia in hoc volumen se comportasse, sed etiam ex insigni loco 
Continuatoris "Theophanis p. 88. B. 8. ubi ait "Theophilum 
Balbi filium, qui paene saeculo antiquior fuit nostro Constan- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LID. Il. 7 


tino, praesidentem in Circo, in throno aureo spectasse ludos 
et ian aps circenses, neque prius, quam finitis, surrexisse, 
et id quidem fecisse secundum edictum librorum ordinalium 
et regalium , seu curialium, Verba sunt τούτων ἔφορος zv 
ἁπάντων 0 βασιλεὺς -- ἐν χρυσῷ ϑρόνῳ χαϑήμενος, xai μὴ 
πρότερον ἐξανιστάμεγος, (ὡς καὶ τὰ ταχτιχὰ βιβλία καὶ Ba- 
σιλικὰ διαγορεύουσιν,) ἢ τῶν σχιρτημάτων ἐπαπολαῦσαι --. 
Intelligitur quoque hoc e loco Basilica fuisse appellatos libros 
rituales, qui in specie Imperatori praeciperent, quomodo se in 
processionibus ad. ecclesias, ad circum, in consistoriis, etc. ge- 
rere debeat, Non enim ibi loci Basilica illa intelligi, quae E 
eo nomine vulgo citari solent, luris Graeci volumina, ex eo 
constat, quod illa constitutionum collectio aetate Theophili sit 
posterior. Dolendum istorum veterum Tacticorum aut Cere- 
monialium nullum ad nostra tempora pervenisse; quale fuit 
illud Petri Magistri περὲ τῆς πολιτικῆς καταστάσεως, de quo 
dixi in praefatione. Poteramus ex iis scita multa de consti- 
tutione veteris imperii Romani et Byzantini, item de situ et 
facie CPlis antiquae nosse , quae nobis nunc latent. Liquet 
ex egregio Cletorologio Philothei, quod codex noster nobis 
conservavit. Ipse noster Codex ταχτιχὸν hoc sensu habet. 
Nam ad verba "[oréov etc. p. 95. C. τ. adscriptum erat in 
ἐξ 


margine eadem antiqua manu ἑτέρου παλαιοῦ ταχτιχοῦ, 
ex alio veteri Tactico, seu ceremoniali, scilicet desumtum 
est hoc praeceptum. Sed omiserunt typographi eam notam. 
Tandem erant quoque T'actica militaria, non tantum de in- 
struendis aciebus , sed et de tota ducis in bellis conductione 
exponentia; qualia quum compluscula typis edita fuerint, ut 
Leonis , Constantini, Aeliani, Onosandri etc. factum est, ut 
caeterae significationes vocis Zacticum paene ad ignorationem 
apud nos venerint, et sonus vocis ad aures nostras allabens 
protinus conceptum libri militaris animo impresserit, Eo sensu 
eitat ταχτιχὰ συγγράμματα Constantin, vit. Basil. p. 165. B. 
Nicephor. Patr. CPtanus Breviar. histor. p. 160. 5. ἡ τῶν 26- 
yov ἠφανίζετο παίδευσις, καὶ τὰ ταχτικὰ διελύετο litera- 
rum studia restingui atque intercidere coeperumt , nec mi- 
nus disciplina militaris evanescere, Plura exempla qui de- 
siderat, adeat Dw Cang. Gloss. utroque, τ. ταχτιχὰ et τάξις 
et ordo , ordinale. mposuit hoc eruditissimo viro Combe- 
fisio, ut locum Continuatoris Theophanis, modo allegatum , 
sic verteret : ut libris bellica ipsaque domestica Imperatorum 
continentibus perscriptum est; nom satis exacte ad verum et 
rectum, Ad libros T'acticos pertinent quoque Cletorologia , 
seu de ceremoniis sacrarum epularum expositiones, quales li- 
bros olim in aula Byzantina complusculos exstitisse, ab Arto- 
clinis, ut videtur, identidem in privatos usus et memoriae 


" 
25. ἢ IO. IAC. ΒΕΙΘΚῚ COMMENTARII 


suae subsidium conscriptos, patet ex paullo ante laudato. Cle- 
torologio Philothei; quod, quantum ego quidem memini so- 
lüm de numero veterum librorum ceremonialium nostro an- 
liquiorum ad nos pervenit. 


Pag.5. 44. lin.x. [4, 25.] πρέποντα. Schema hoc est Nostro 
valde frequens et singulis paene paginis recurrens , nominati- 
vum absolutum pro genitivo consequentiae ponere. Debuisset 
enim proprie dixisse - - τῶν - - πρεπόντων καὶ - -- ἀξίων κατο-- 
πτευομένων.  Frequentatur recentiori Graeciae quoque. Sed 
neque vetustis et optimis scriptoribus ignoratur; et Euripidi, 
sed maxime Philostrato: in deliciis est. 


Jbid. A. lin, 7. [5 , 5.] καϑωμιλημένῃ. Eadem excusatione 
utitur Augustinus Patricius initio Ceremonialis Romani. *[vid, 
Constantin. in. vita Basil. C. 53. Allat. de Georg. pag. 362. 
ed. Fabric.]* Designat forte V. D. locum in Symmictis Allatii 
p. 155. lin. 8. et quae tomo X. Bibliothecae graecae Fabri- 
cianae p.700, fine leguntur. Multos nostro similes locos au- 
ctorum , vulgarium et inquinatarum dictionum usum excusan- 
tium, dedit D. C. praef. ad Gloss. Graec. p. IV. item in 
addendis eiusdem p. t. Liber noster illo sermonis genere con- 
ceptus est, medio inter vulgarem et purum antiquum , de 
quo vid. D. C. praef. ad Gloss. Gr. p. X. fine. 


Ibid. B. lin. 5. [5, 7.] εἰκονίζοιμεν. Mirus erat impetus. ho- 
minum medii aevi omnia mystice exponendi, Prae rerum scitu 
dignarum inscitia non poterant animum nisi nugis occupare. 
Et praeterea dominabantur tum temporis clerici, qui probe 
intelligebant non posse se suam auctoritatem apud & cina 
tueri, nisi opinionem illi singularis doctrinae de se movis- 
sent, neque poterant alio modo docti videri , nisi loqueren- 
tur, quae nemo mortalium posset. intelligere, "Tenet adhuc 
ille mysticorum amor apud Graecos. Exemplo sit Symeonis 
Thessalonicensis opus de fide, ritibus et mysteriis ecclesiae 
Graecae anno 1685. in Moldavia editum, cuius particulam de 
templo et missa iam antea Goarus in Euchologio dederat, to- 
tius usum ex indulgentia cl. Reimari habui; item  Christo- 
phorus Angelus in libro de statu ecclesiae graecae hodier- 
n0. Apud Latinos quam miris modis sacros ritus explicat 
Durandus in Aationali divinorum officiorum ! Quam nihil 
est non minutum in vestitu sacerdotum, in vasis et structura 
Ecclesiarum , in ritibus sacris, in quo mysterium ille non repe- 
rerit! Videas, ingenium illis hominibus foecundum non defuisse, 
sed defuere semina verae doctrinae, Quo factum, ut ea tempora, 
velut ager fertilis, sed neglectus, carduos et senticeta tulerint. 
Auctor noster ait, aulam esse debere imaginem totius universi, 
et ordinis rerum naturalium , quae per vices sibi suecedunt , 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115. D. 9 


ut nox et dies, sol et astra, hyems et aestas. Ut illis dirigendis 
praesideat summum numen, sic aulae quoque. Imperatorem. 
Sane persuaserant sibi Imperatores, se Deum, et Christum in 
specie, repraesentare: et propterea, quando epularentur, con- 
vivas legebant duodecim , quemadmodum lesus Christus cum 
duodecim discipulis accubuit. In festo Paschatis agebat lm- 
perator personam Christi resuscitati, et eius proceres 

nam discipulorum , et induebant loros , quo Christum lodici- E4. L. 3 
bus sepulcralibus involutum referrent. Et ex hoc capite lo- 
ros suos dicebant esse symbolum resurrectionis. Sed hac de 
read L.lI. Cap. 4o. dicetur. Interea tantum hoc notabo, in- 
eptiae huius vestigia reperiri in donatione' praetensa Constan- 
tini M. (Locum infra Z, c. allegabo.) Quo solo argumento 
constare poterat, illam donationem foetum seriorum tempo- 
rum esse. Constantini M. enim aevo nondum ita nugaban- 
tur, quamvis illius delirii paroxysmi satis conspicui sese iam 
duni proderent. - 

Ibid. B, lin. 4. [5, 7.] 0, τε τὸ. Membranae τόδε τὸ πᾶν. 
saepe commissus in editione nostra hic error. 

Ibid. B. lin, 5. [5, 8.] καϑορῷτο. Cohaeret cum praece- 
dente $$" ὧν. Deinde ante λεχτέον collocanda στιγμὴ τελεία, 
et legendum λεχτέον οὖν etc. 

Ibid. B. lin. 6. [ibid.| τοῖς ὑπὸ χεῖρα. ld est τοῖς ὕπη- 
χόοις, subditis nostris. . Eo sensu apud Nicephorum Patr. 
CPt. saepissime et alios quoque occurrit ea dictio. Sub 
manu alicuius 6556, notat in eius potestate esse , obedire 
imperanti. : 

Ibid. lin. 15. [5, τ5.]προκένσου. Tuvat hic loci paullo am- 
plius de processionibus , quarum toties in opere nostro mentio 
fit, disserere, ne discerpere singula opus habeamus. Vox πρόχεν- 
σος et πρόχενσα, ut patet, latinae est originis. Habent Graeci 
alias duas, quae idem significant, πρόοδος et προέλευσις : illa 
rarius, hac multo frequentius utuntur. Περὲ προύδου τοῦ 
Βαβυλωνίων βασιλέως, de progressu (ut vertit Allatius, vel 
rectius , de processione) regis Babyloniorum exstat fragmen- 
tum scriptoris Erotici, Iamblichi, ex eius Babylonicis deprom- 
tum in Excerptis variis Graecorum sophistarum ac rheto- 
rum Leonis Allatii pag. 25o. seqq. sed quod Allatius male 
Adriano sophistae tribuit, ad quem non pertinet, ut observa- 
vit Fabricius Bibl. Graec. T. VI. pag. 806. Vixit ille Iam- 
blichus tempore M. Antonini, et Erotici illius exaratum manu 
codicem e bibliotheca quondam Marci Meibomii ad Cl. Bur- 
mannum iuniorem pervenisse, eumque ipsius editionem animo 
agitare, fama nuper ad nos attulit — Voce προέλευσις aut 
προελϑεῖν utitur Dio Chrysostomus, Traiano aequalis. ' Locus 


* 


"» 
EO. 10. IAC. REISKiII, COMMENTARII 


2 » ce ce € ^ ^ 4 
est p. 970. D. οὐχ ἴστε, 0:1, ὥσπερ ἡγεμὼν καὲ βασιλεὺς, 
ὅταν προέλϑῃ, τότε σαφέστατα ὁρᾶται, καὲ δεῖ μηδὲν dytv- 
γὲς μηδὲ αἰσχρὸν ποιεῖν: παραπλησίως xci δῆμος, ὅταν εἰς 
ταὐτὸ (ita leg.) προέλϑῃ καὶ ὠἀθϑρέως γένηται, ignoratisne, 
quemadmodum dux (praefectus, propraetor, proconsul,) et 
Imperator procedens clarissime conspicitur, et observatur, 
adeoque tunc temporis debet sibi ab indecoro et illiberali . 
omni facinore cavere : ita quoque populum (debere), quando 
procedat et confertim coCat eic. Monstrat hic locus veteres 
Augustos Caesares Romae processiones celebrasse, et ab his 
processionum Byzantinarum originem potius repetendam esse, 
quam , quod fecerunt viri docti, a septem illis Consulum sta- 
tis per annum solemnibus in Circum processionibus. Sunt 
enim, ni fallor, hae septem Consulum processiones multo . 
recentiores primorum Caesarum aetate. Byzantini autem Im- 
peratores, non tam Consules, quam Imperatores Romanos imitari 
studebant, aut potius amborum personam et munia susüne- 
bant. | Quia vero in talibus processionibus Imperatores et 
Magistratus magnum numerum comitum, stipatorum , appa- 
ritorum secum habebant, inde factum, ut officium, id est 
comitativa , tota cohors alicuius magistratus dispositioni sub- 
dita, προέλευσις, πρόοδος, προελευσιμαῖοι, dicerentur. [ta 
Nicephorus Patriarcha. CPtanus p. 236. Breviarii, τῶν πρού- 
dor oixovc, ovc Ῥωμαῖοι σεχρέτα καλοῦσι, memorat. Ubi 
πρόοδοι nihil aliud sunt quam tribunalia , camerae iudiciales, 
expeditiones , officia, diversa diversorum praefectorum dispo- 
sitioni attributa. 

Variae erant veterum Imperatorum Rom. processiones in 
Capitolium , ad limina lovis Capitolini , quando aut recens 
adirent imperium, aut victores e castris redirent : item ad 

aliorum deorum aedes, si quod statum solemne sacrificium 
deberet celebrari; porro in castra, ad horrea publica, aquae- 
ductus, aliaque opera spectanda. Quae omnia Byzantinis Im- 
peratoribus exacte repraesentata , ut per totum opus Constan- 
lini apparet, in processu horum nostrorum Comment. nota- 
bimus. *[Originem processionum solennium non ad gentiles, 
sed ad Christianos referendam esse ait Maragnoni delle cose 
gentilesche Romae 1746. Cap. 31.]* — Ego vero secus existi- 
mem. Dionysius Halicarn. ait Numam tales processiones iam 
instituisse. *[Museum Odescalchi T. 1I. n. 86. processionem 
exhibet, ubi unus portat Isidem etc.]* ^ Et tales Isiacorum , 
Gallorum, Agyrtarum aliorumque sacerdotum Romanae et 
peregrinae superstitionis cum tensis Deorum, cymbalis et tym- 
panis , processiones publicae ad Almonem lavandi numinis 
causa , alioque , tam frequentes sunt in veterum monumentis, 
ut processiones christianas a gentilibus manasse nullum: sit du- 


AD CONSTANT. PORPH. DE .CERIM. LIB. I. II 


bium. Differentiam statuit Goarus ad Codin. p. r15. n. 4. in- 
ter προέλευσιν et zgóxtrvgov. lllam, ait, fuisse tantum pie- 
tatis caussa institutam. processionem, cum supplicatione : hanc 
vero tantum pompae et luxus ostentandi gratia, Sed allata 
iam exempla viri docti sententiam satis evertunt, et ipsa huius 
capitis inscriptio, in qua processio Imperatoris ad magnam . 
Ecclesiam modo πρόχενσος, modo προέλευσις appellatur. 
- Erant autem omnino diversi generis processiones, sacrae et 

| Melioris ordinis gratia de singulis seorsim agam , et 
de illis quidem primo loco. : 

Sacrae processiones erant rursus duplicis generis. Vel 
enim erant litanicae, λιταὲ, supplicatoriae , quando summi 
Principes cum clero et populo nudipedes , aut certe pedites , 
averruncandi grandis mali, aut obtinendi desideratissimi boni, 
ut pluviae, gratia, per urbem et templa poenitentiam mon- 
strantes humili habitu obibant : aut erant processiones Impe- . 
ratorum e palatiis suis in templa. Imagines talium proces- 
sionum in Menologio Βαβι απο T. I. tribus locis conspiciun- 
tur, p.67. et 210. Observatur in illis Patriarcha cum Im- 
chay stans, diaconus librum tenens, et fumans thuribu- 

um quatiens, alius diaconus, aut papas, crucem processio- 
nalem praeferens pone istum τὸν ϑυμιατοφόρον, et processio- 
nales multi cum cereis ardentibus. Hic ferme apparatus erat 
talium publicarum supplicationum e vetustis gentilibus cere- 
moniis derivatus, penes quos in processionibus triumphalibus 
laureatos cum funalibus ardentibus et thuribulis fumantibus 
enm constat e Dione Cassio. p. 1041. 55. ed. Hamburg. 

rima dictarum  Menologii imaginum exhibet, quamyis radi 
stylo, ut fere omnes Menologii illius imagines , processionem 
Imperatoris Theodosi iunioris et Procli Patriarchae ad He- 
bdomum , ob terrae motum urbi regiae infestum, de quo vide 
Cedren. pag. 342. B. Secunda processionem Leonis. Isauri et 
Anastasii Patriarchae ob eandem causam: vid. Cedren, p. 457. 
D. "Tertia denique processionem ad excipiendas reliquias Cle- 
mentis I. Pontificis Romani. "Talem processionem , qua Ro- 
manus Lecapenus imaginem Christi Edessenam sudario ex- 
pressam excepit , describit Anonymus in Scriptoribus post 
Theophan. p. 268.  Processionem Edessae ob terrifica por- 
tenta institutam describit Assemannus in Bibl. Or, T. I. p. 270. 
6. e losuae Stylitae Chronico Syriaco sic. - - Zfoc flagello 
moniti Edesseni, Petro Episcopo indicente , supplicationes 
per totam urbem fecerunt, Confluxere omnes viri , mulie- 
res , pueri et clerici crucem praeferenies et Psalmos canen- 
tes atratis vestibus assumtis. Sed et monachi moniales- 
que omnes regionis orationi institerunt. | Processionem so- 


lemnem pro impetranda pluvia sub Imp. Michaele Paphlagone 


* 
12 IO. IAC. REISKII COMMENTARH 


institutam verbis valde memorabilibus describit Cedren, p, 739 
C. αὐχμοῦ δὲ γενομένου ὡς eni μῆνας ὅλους $$ μὴ καταῤῥαγῆ-: 
γαι ὑετὸν. λιτανείαν ἐποιήσαντο οἱ τοῦ βασιλέως ἀδελφοὶ, ὃ 
μὲν Ἰωάννης βαστάζων τὸ ἅγιον μανδύλιον, ὃ μέγας δὲ zfo- 
μέστικος τὴν πρὸς “ὔγαρον ἐπιστολὴν τοῦ Χριστοῦ, καὶ ὃ 
πρωτοβεστιάριος τὰ ἅγια σπάργανα. Kai πεζῇ ὁδεύσαντες 
ἀπὸ τοῦ μεγάλου παλατίου ἀφίχοντο ἄχρι τοῦ ναοῦ τῆς 
ὑπεραγίας Θεοτόχου τῶν Βλαχερνῶν. "Enoínot δὲ καὲ &ré- 
ραν λιτὴν ὃ πατριάρχης σὺν τῷ κλήρῳ. Tanta autem 
subnata. siccitate , ut totis sex mensibus non plueret, in- 
stituebant supplicabundam processionem Imperatoris fra- 
tres ; quorum. unus sacrum mantile (seu sudarium KEdes- 
senum) portabat; . alter autem , magnus nempe Domesti- 
cus , epistolam a Christo ad A4bgarum missam , tertius 
Ed. L. 4 denique , idemque Protovestiarius , sacras Christi fascias. 
Hi pedites progressi e magno palatio usque ad  Dei- 
param. Blachernarum procedebant, Seorsim quoque pro- 
cessionem cum Clero faciebat Patriarcha. — intelligitur 
hine sacras reliquias in processionibus circumlatas fuisse, et 
duos plerumque choros procedentium , quorum unum lm- 
perator, aut legatus eius , alterum Patriarcha duceret. — Hi 
chori in via sibi occurrentes coibant , et rursus  discede- 
bant, qua de re alias dicendi occasio erit in his notis, 
Morem hunc publicis processionibus pluviam a Deo rogan- 
di Muhammedani satis mature a Graecis, aut Christianis ori- 
entalibus, ut multos alios ritus religiosos, acceperunt. lta nar- 
rat Abulfeda sub imperio Omari ad An. 18. seu Chr. 659. 
οὐδὲ Re Y kA» pc ía . j^ Ax) ; PI LJ, 
wASSJA Qum ΟἿΣ gm») Le οὐραῖς laua (iwl. 
ues) δος uy ema ΟἿ Jess qal) — cmt 
Urgente siccitate , egrediebatur Omar [ex al Madina] cum 
4l Abbaso in campum, magnaque coacta procedentium 
turba supplex. obtestabatur Deum , velit , habita ratione 
meritorum et sanctimoniae huius viri [Abbasi puta], Zargos 
imbres effundere: εἰ sane tantum valuerünt istae  pre- 
ces, ut antequam in urbem. reditum esset, conferti nu- 
bium seseque trudentes globi divitem e suo sinu pluviam ex- 
cuterent. Quo miraculo tantam auctoritatem ἃ plebe re- 
verentiamque adeptus fuit Abbas , ut Jfimbrias pallü eius 
venerabunda manu contrectarent , indeque avulsa quast 
sanctimoniae benedictione frontes sibi perfricarent. *[De 
processione antiqua Rothomagensi ob fructus terrae vid. Mo- 
leon P'oyage p. 507. Processio cum psallentio seu psalmis 
apud Anastas, Vit. Pontif. p. 120. , et ibid. p. 120. loca egre- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIb. L 13 


gia de cruce in litaniis praelata]* Pro impetranda victoria 
perhibet Scylitzes p. 816. B. 8. Imp. Constantinum Ducam 
λιτανείαν ἐχτενῆ supplicabundam processionem valde lon- 
gam et productam instituisse. νηστείαν παραγγείλας τῇ T8 
πλήϑει xai ξαυτῷ,, λιτανείαν ἐχτενῆ ἐποιήσατο, αὐτὸς πεζὸς 
συμπορευόμενος μετὰ Óazgvov ,indicto ieiunio populoque 
et sibi instituebat. supplicationem processionalem extensam 
[id est longam ; Interpres hic nón recte percepit reddens zs- 
siduas supplicationes] zpse pedes una cum turba procedens 
in lacrymis etc. — Non memini aliter quam a pedite Impe- 
ratore peractam talem processionem. Antiquis tamen tempo- 
ribus oportet moris fuisse , ut Imperator lectica ferretur. Pa- 
tet e verbis 'Theophazis: p. 94. C. de Marciano Imp. πάνυ 
δὲ ἦν εὐλαβὴς καὶ φοβούμενος τὸν Θεὸν Παρκιαγνὸς, ὅστις 
ἐν ταῖς λιταῖς τοῦ Κάμπου πεζὸς ἐξήεε, πολλὰ τοῖς δεο-- 
μένοις εὐποιῶν. Ὅϑεν τοῦτον ὁρῶν ὃ πατριάρχης "Ανατύ- 
λιος καὶ αὐτὸς οὐχέτε φορείῳ φερόμενος κατὰ τὸ ἔϑος ἐλε- 
τάνευεν, ἀλλά πεζός, Marcianus porro valde pius religio- 
so timore Deum colebat, et in processionibus ad Campum 
celebratis pedes incedebat, et multis beneficiis afficiebat 
egentes. — Quare, his conspectis , non amplius in lectica, 
ut mos «unc ferebat, sed pedibus iter agens 4natolius 
patriarcha processionum supplicationes obibat. Marciani 
ergo tempore summi viri lecticis sublevati peragebant reli- 
giosas has processiones. Paullo post apud eundem Theopha- 
nem p. τοί. B. 6. habemus exemplum patriarchae Alexan- 
drini, qui CPli agens cum popularibus suis éx τοῦ παλατίου 
λιταγεύων ἦλθεν εἰς τὴν ἐχχλησίαν ὀχούμενος ὄνῳ, e pala- 
to supplicatione ducta asino vectus ad. ecclesiam proces- 
Sit. Quod factum tamen velut impudens improbatur. Me- 
morat Sigonius quoque L. lI. de regno Italiae p. 48. (59.) 
legatos. Episcoporum ad concilium in Trullo habitum missos 
«4d sacram pompam Spiritus S. invocandi gratia per ur- 
bem ducendam missis equis stratis mira benignitate Prin- 
cipis [Constantini Pogonati puta] Znvitatos fuisse.  Praeser- 
üm, si ecclesia quaedam inauguranda, et sanctorum reliquiae 
in ea deponendae essent, habebatur Patriarchis ille honor, 
ut, Imperatore quamvis ipso pedibus cum processionale turba 
ambulante, ipsi tamen imperiali curru veherentur, tenentes 
super genubus venerabiles reliquias. Vid. Theophan. p. 1:84. 
B. 1:92. C. τοῦ. B. 20». 

. Videamvs nunc harum processionum antiquitatem. —Va- 
lentiniani iam tempore has pompas in ecclesiis Italicis fuisse 
usitatas constat e loco Agnelli, Pontifical. in vita Exuperan- 
ti T. II. Script. Rer. ltalic. p. 65. ad quem locum con- 
ferri merentur, quae attulit Benedict. Bacchinius. Quum 


| " 
14 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


itaque Italicae ecclesiae , e viri docti sententia, ritum hunc 
a CPtana acceperint, necesse est eum protinus cum primis 
christianis Imperatoribus in ecclesiam immigrasse. Liceat mihi 
hac occasione meam de perobscuro Agnelli loco sententiam pro- 
ponere. Verba sunt haec.  Z//us (Exuperantii) temporibus 
ecclesia D. Agnetis a Gemello subdiacono istius sanctae 
Ravennae ecclesiae et Rectore Siciliae constructa est , et 
multum eam. ditavit in auro argentoque et palleis sacris 
et civitatem argenteam in processu construxit natalis ipsi- 
us martyris, et usque nostris temporibus perduravit, Quid 
sibi vult civitas argentea in processu natalis martyris? 
Ego quidem puto, fuisse massam argenteam ad formam ur- 
bis confictam , turrim nempe unam atque alteram , non maxi- 
mae molis, quae in natali martyris , id est die memoriae 
martyrii B. Agnetis sacro, circumgestata in pompa proces- 
sionali fuerit, ut indicaretur , civitatem suam illius Beatae 
patrocinio dedicatam esse. Videntur illud mihi significare 
imagines piorum hominum passim occurrentes, qui manibus 
gestare aedes aut turres conspiciuntur, Praesertim sic pin- 
guntur episcopi , ecclesias suae curae commissas quasi mani- 
bus gestantes, 81 bene memini , vidi in Alemanni Parieti- 
nis Lateranensibus imaginem Leonis lll. talem. Cl. Murato- 
rius T. II. Script. Rer. Ital. p. 73. effigiem S. Ecclesii eodem. 
in habitu dedit, Recentissimum exemplum habemus in de- 
dicatione pulcherrimi Dionis Cassii Reimariani ad Eminent, 
Cardinalem Quirinum, cui praefixa est imago , in qua , inter 
alia, Pietas conspicitur , dextra crucem, sinistra ecclesiam 
Brixianam gestans. Pariter etiam conditores ufbium pingun- 
tur urbes suas manu gestantes, "Vidi, non succurrit ubi, Ca- 
roli M. imaginem, quae Aquisgranum manu gestat. Sed prae 
caeteris plenus est talium imaginum "Tomus secundus. Monu- 
mentorum vetustorum Ciampini. vid. Tabul. 16. 10. 27. 29. 
91. 37. 42. 47. 52. et quae infra dico de templis seu stem- 
maltibus ad γαΐδίων formam factis , et intra tribunam suspen- 
di solitis. Coll. D. C. v. zéuz2ov. Non solum donaria ad 
instar turrium , templorum, urbium facta, sed etiam naves 
aureas dedicabant, et suspendebant in Ecclesiis. Vid. Chronic. 
Casin. HI. 57. 

Venio nunc ad alterum processionum sacrarum genus, 
illud nempe, quum Imperatores diebus dominicis et festis 
matutinis atque vespertinis horis ad faciendum divinum of- 
ficium in ecclesias , pro ratione temporum diversas, e pala- 
tio procedebant, et a factionibus per vias, qua transeundum 
erat, utrinque dispositis salutabantur, et per diversa loco- 
rum spatia diversis acclamationibus excipiebantur. In his 
δοχαῖς, seu exceptionibus, ut appellantur , vel beneventatio-- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. LI. 1Ὁ 


nibus , aut praestolationibus describendis admodum diligens 
est auctor noster, Praeclare quoque illas descripsit Luitprandus, 
"Cremonensis Episcopus , qui ritui interfuit. Operae pretium 
est, eius verba adscribere, quo rei toties per hunc librum 
memoratae perspicuam et plenam ideam statim in principio 
nanciscamur, Áit autem sic p. 480. b. init, Secunda, inquit 
Nicephorus , hora iam transiit, (ea est , secundum nostrum 
computandi morem, octava matutina) zooéAsvotc , id est 
processio , nobis est. celebranda, — Quod nunc instat aga- 
mus. Contra haec, cum opportunum fuerit, respondebimus, 
Non pigeat me προέλευσιν ipsam describere et dominos 
meos audire. Negotiatorum multitudo copiosa ignobiliumque 
personarum ea solemnitate collecta ad susceptionem εἴ 
laudem Nicephori a palatio usque ad sanctam Sophiam 
quasi pro muris viae margines tenuit , clypeolis tenuibus 
satis et spiculis vilibus dedecorata.  4ccessit et ad. dede- 
coris huius augmentum , quod. vulgi ipsius potior pars nu- 
dis processerat pedibus. Credo, sic eos putasse sanctam 
ipsam potius exornare προέλευσιν. Sed et optimates sui, 
qui cum ipso per plebeiam et discalceatam multitudi- 
nem ipsam transierunt , magnis et nimia vetustate rimatis 
tunicis erant induti, Satis decentius quotidiana veste in- 
duti procederent, Nullus est, cuius ataveus hanc novam 
haberet. Nemo ibi auro, nemo gemmis ornatus erat, 
nisi ipse solus lNVicephorus , quem imperialia ornamenta 
ad maiorum personas sumta et composita foediorem red-Ed. L.5 
diderant, . Per salutem vestram , quae mihi mea carior 
exstat , una vestrorum pretiosa vestis procerum centum 
horum et amplius pretiosior est. Ductus ergo ad zgoéAev- 
σιν ipsam in eminentiori loco iuxta psaltas, id est can- 
tores , sum constitutus. Quumque quasi reptans monstrum 
illud procederet , clamabant adulatores psaltae: Euge we- 
nit stella matutina , surgit Éous , reverberat obtutu solis 
radios ; pallida Saracenorum mors, Nicephorus uédov, 
id est princeps. — Unde et caniabatur μέδοντι, id est 
Princip: , Nicephoro πολλὰ ἔτη, id est plures anni sunto. 
Gentes hunc adorate , hunc colite , huic colla subdite, - - - 
Jgitur falsidicis illis inflatus naeniis , S. Sophiam ingredi- 
tur , dominis suis imperatoribus se a longe sequentibus et 
in pacis osculo ad terram usque adorantibus, | Armiger 
huius sagitta. calamo immissa aeram in ecclesia ponit, 
quae prosequitur , quo nimirum tempore imperare coepe- 
rM, Εἰ sic aeram, qui id non viderunt , intelligunt. Hac 
eadem die convivam me sibi esse iussit, Ion ratus autem 
me dignum esse cuipiam suorum procerum. praeponi, quin- 
tus decimus ab eo absque gausape sedi, meorum comitum 


16 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


nemo. Apparet Latinum. praesulem , et ordinis sui apud 
Latinos auctoritate, dominique sui Ottonis L Imperatoris 
Saxonici favore tumidum multam invidiam Graecis, et Ni- 
cephoro. Phocae maxime, adspersisse, a quo non tantum re- 
pulsam tulerat, sed etiam multis modis offensum se fuisse 
credebat. Sed hoc ad rem non facit, Nos prosequamur in- 
stitutum, | Pridie igitur antequam talis processio celebraretur, 
indicebatur praeconis voce, ut nempe plateae et angiportus , 
per quos trapsitura esset processio, mundi essent, et ut eo- 
rum incolae coram domibus suis pallia sericea, vasaque au- 
rea et argentea, pretiosoamque omnem suam supellectilem 
suspenderent , arbusculas odoratas et adspectu gratas planta- 
rent, rosas, rosmarinum, alia per solum spargerent. Prae- 
conis voce indictas fuisse tales processiones per se valde pro- 
babile est, rei natura id exigente, et, quamvis alibi notatum 
non reperiam, videor mihi tamen in his Cedreni verbis re- 
perire p. 750. C. τῇ κυριακῇ μετὰ τὸ ἅγιον πάσχα προέ- 
λευσιν δημοσίαν χηρύξας ἐν τῷ τῶν ἁγίων ἀποστόλων ναῷ 
- - ἠπῆλθεν ἐστεφανωμένος μετὰ τῆς συγχλήτου, πάσης τῆς 
πόλεως ἀϑροισϑείσης εἰς τὴν ϑέαν, σχεύη χρυσέα xal dgyv- 
ρέα τῶν τὴν λεωφύρον κατοιχούντων ἀποχρεμαννύντων xai 
πέπλους χαὶ ἄλλα ὕφάσματα χρυσοῦφῆ, κἀν ταῖς εὐφημίαις 
προτεϑυμημένων καὶ αὐτὰς, εἰ οἷόν τε, τὰς ψυχὰς ἐχκεγῶ- 
cat. d diem, φιΐ a paschate proximus est dominicus , 
populo publicum processum in aedem. $. $. Apostolorum 
praeconisat, - - Venit ergo coronatus cum senatu, omni- 
bus urbanis ad spectaculum  accurrentibus et iis, qui ad 
viam regiam habitabant, auream et argenteam supelle- 
ctilem ex. aedibus dependentibus , et peplos |sericeos — 
et auro intextas vestes, et in faustis acclamationibus ve 
ipsum suum pro eo sanguinem fundere promte sponden- 
tibus, Morem hunc domos et vias ornandi acceperunt , ut 
alia multa, Muhammedani a Graecis. lta saepius in. Abulfeda 
legitur , Misram vel al Cahiram fuisse ornatam As, 


si e. c. nuncius victoriae ab exercitu reportatae appelleret , 
vel ipse Solthanus in urbem victor rediret , aut alia quae-. 
dam publicae laetitiae causa contingerent. In processionibus 
ille tenebatur ordo, ut milites praecederent, sequerentur pro- 
ceres , Imperatorem clauderent et sequerentur eunuchi: qua 
de re suis locis clarius. Pia vota, quae a factionibus trans- 
eunti Imperatori acclamabantur, appellabantur εὐφημέαι , et 
4cta. Etde his, uti de factionibus, mox loco suo commo- 
dius dicam. Conf. p. 587. D. Attingam hic tantummodo , di- 
versis diebus festis in diversas sacras aedes processum fuisse, 
ut festo Nativitatis et Paschatis ad magnam Ecclesiam , seu 
S. Sophiam , die dominica post Pascha ad SS. Apostolos, 


L3 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 17 


die assumtionis vel ascensionis Christi in coelum ad Pegas seu 
Fontes, festo Pentecostes ad S. Mocium, festo S. Georgii ad 
Magnauram etc. Hae processiones erant typicae, seu fixae et 
ex praescripta formula ceremonialis certis suis diebus alligatae , 
ut non posset Imperator commode domi manere , aut alio ire, 
quam praescriptum esset. Aliis enim diebus dominicis mane- 
bant Imperatores intra palatium , et frequentabant aulicas suas 
ecclesias, quas inter praecipuae erant ἡ τοῦ Κυρίου et ἡ τῆς 
Θεοτύχου τοῦ Φάρου. Hinc intelligitur, quare τὰς τυπιχὰς 
προελεύσεις dixerit Cedrenus p. 635. D. μηδέποτε ἐν ταῖς 
τυπιχαῖς πρὸς ϑέαν τῶν ϑείων ναῶν προελεύσεσε κενὸς xai 
ἄκαρπος ὥφϑη. Manavit hic ritus e more veterum Imperato- 
rum Romanorum certis diebus ad Iovem Capitolinum , aliis ad 
aedes Victoriae in castris suburbanis, aliis alio procedendi et 
sacrificandi, de quo ex Herodiano et similibus scriptoribus 
constat. 
Russi, qui paene omnes civiles sacrosque et aulicos ritus 
8 Graecis assumserunt, eundem paene ordinem tenent in suis 
sacris processionibus; quarum unum specimen e libro Anglice 
Scripto et in versione Belgica, qua utor, .$taat van Groot 
Russland inscripto depromam, «quo loco non potest inveniri 
alius , qui rem praesentem magis illustret. Commentarii vicem 
praestare potest ad hoc caput Nostri, et omnia eius illa, in 
quibus processiones sacrae describuntur. Quum pauci sint, 
qui Belgice calleant, necesse est, lectoris in gratiam locum 
prolixum quidem, at eximium latine verti. Legitur dicti libri 
. 5558 — 561. Nam Anglicum primigenium exemplum, a quo 
Belgicus factus fuit ille liber auctore À. Moubach, ad manum 
non est. "Verba igitur eius haec sunt: » Quandoquidem de 
sanctificatione rum [festo τῶν φώτων. de quo vid. Caput 
Nostri 26. L.].| in superioribus mentionem feci, quae peragi 
multis cum ceremoniis solet, non iniucundum erit meo lectori 
. eas enarratas legere. —Fiebat haec aquarum sanctificatio ex- 
tra urbem, Moscoviam, super flumine cognomine; in quo 
glacie excisa magna fit fenestra quadrata, cancellis praemu- 
nita- - Circa hos gradus tribunal erigitur, pannis rubris 
instratum , intra quod erat metatorium , in quo Imperator 
cum praecipuis clericorum manebat.  Metatorium hoc habe- 
bat quatuor portas ad modum arcuum apsidatas cum su- 
perimpositis mahs aureis. [vid. quae infra p. 242. 6. de po- 
mis 'aureis carruchae imperialis dicimus.] Cancelli lacunae 
in glaciato flumine factae praetenti sesquipedem alti et panno 
rubro pariter instrati erant. Ad eorum quatuor angulos sta- 
bant columnae - - apsidatae , ut formarent thronum aut tri- 
bunal, intra quod octo vitreae lampades ardentes pende- 
bant. Ab uno eorum latere descendi poterat in aquam 
Constantinus Porphyr. Vol. II. 2 


* 
418 10. IAC. REISKH .|COMMENTARII 


duobus gradibus, rubro panno instratis - - Solum | instratum 
.erat tapetibus Turcicis; thronus imperialis ultra solum tri- 
bus quatuorve gradibus eminebat, inauratus , panno argenteo 
tectus in solum aliquantisper excurrente , instructus turriculis, 
quibus cruces inauratae insistebant. "Thronus Patriarchae, 
ili ad dextram positus, gradu uno erat altior , minus tamen 
splendidus. [Memorabilis hic locus de fastu Cleri Russici, 
fastigium ultra imperiale appetentis, quod Graeci tamen ausi: 
non. fuere. ] Processio ad hunc locum ita fiebat. Primus pro- 
cedebat Capitaneus, quem protectores Imperatoris sequeban- 
tur. Post eos eodem ordine procedebat caterva veneta, tum 
prasina , postremo loco russea, gerentes hastas artificiose tor- 
natas; postremi veniebant sclopetarii. Ptotectores hi omnes 
erant sanguine nobili, collocati in orbem circa locum ceremo- 
niae dicatum. | Succedebat ingens numerus clericorum , coram. 
quibus imagines sanctorum  dependebant; post eos veniebant 
popae cum laternis et inclusis cereis ardentibus, tum alii pi- 
ctos sanctos gerentes. Inde prodibat magna et ponderosa crux, 
circa quam gestabantur Seraphini [ zzvy/« vel εὐτυχεῖα ] de- 
aurati, super longis contis. Rursus alii prodibant pontifices 
gestantes discos et pateras argenteas, et calices pellibus rubris 
tectas, in quarum paterarum . una camelaucium Patriarchae 
erat. Excipiebant sacerdotes ordinis varii, induti vestibus 
auro rigidis argentoque , tum Episcopi quidam et Archiepi- 
scopi splendide vestiti. Archiepiscoporum mitrae splendebant 
auro et argento, et oris pellium. armelinarum ; quas Episcopi 
quidam manibus gestabant. Post Archiepiscopos ibant pueri 
cantantes splendide vestiti, tum monachi tres aut quatuor cum 
thuribulis fumantibus, quae agitabant coram Patriarcha, quem 
ducebant [z«gaxgerovusvorv] duo alii monachi, habentem. in 
manibus auream crucem super pulvinari rubro. Patriarcha 
indutus erat panno argenteo, cui insutae erant ante et retro 
taeniae [ ποταμοὶ ] panni satini cum insutis filo aureo cruci- 
bus. Ad eius dextrum genu dependebat e loro phrygiato ma- 
Ed.L.6nucium [ἐπιγονάτειον | quadratum pbrysiatum pariter cum 
aureis dependentibus bulbis villosis [ quasten ]. Patriarchae 
succedebant Boiari splendidissime vestiti, et tum Czarus ipse 
ultra fidem splendido aureo panno amictus, gestans in capite 
auream coronam, ornatam gemmis ct margaritis, prehenso 
brachio ductus a duobus Principibus, sequentibus alis proce- 
ribus usque ad locum ceremoniae. Ubi exacta aliquali mora 
capiebat Patriarcha thuribulum , quod aquae admovebat , dein 
accedebat ad Czarum ad distantiam trium vel quatuor pedum, 
et coram eo thuribulum agitabat. Czarus descendebat de 
ikrono, inclinabat se coram Patriarcha, interea dum hic thu- 
ribulum aliquoties super Imperatoris caput agitaret ; et ambo 


$5 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LID. I. 10 


sese invicem inclinato corpore adorarent. Quo facto Czarus 
ad thronum reversus expectabat , donec Patriarcha proceres 
praesentes et populum thure sacro initiasset. Post interiectas 
alias ceremonias procedebant aliquot sacerdotes cum codice 
sacro admodum splendide compacto , hexamito rubro involuto 
cum bucculis aureis et gemmis ingentis pretii. Ex eo codice 
recitabat Patriarcha textum , adstante interea Imperatore ca- 
pite nudo, Lectione finita accedebat Patriarcha ad Imperato- 
rem cum codice, eique illum osculandum offerebat. Quem 
Imperator unaque Patriarchae manum osculabatur. Quo facto 
ambo ad thronum quisque suum redibant. Inde sacerdotes 
duo codicem sacrum rursus auferebant. Imperator et Pa- 
triarcha descendebant de throno quisque suo et procedebant 
versus aquam apertam. Patriarcha descendebat ad eius su- 
perficiem per gradus factos, Imperatore interim non tecto 
coram cancellis adstante, quamdiu consecrationis actus dura- 


. ret, quae multas post ceremonias ope crucis aureae, cui in- 


serta erat patera argentea, fiebat. Ea peracta rursus impo- 
nebat Czarus suo capiti coronam , et Patriarcha sibi mitram 
episcopalem , et ad thronum quisque suum redibant. Deinde 
afferebatur ad Patriarcham consecratae aquae [τοῦ ἁγιάσμα-- 
τος } nonnihil in patera argentea, item crux aurea, et ad- 
spergillum , singula iu singulis scutulis argenteis. Cum hoc 
apparatu adibat rursus Patriarcha Czarum, qui caput nuda- 
bat, crucem auream a patriarchae dextra oblatam osculaba- 
tur, et sic tandem aqua consecrata respergebatur ; quod idem 
coronae imperiali et vexillis praesentibus fiebat. Eo facto ad 
thronum quisque suum redibat. Veniebant deinde archiepi- 
scopi et proceres ad osculandam , quam dextra sua Patriarcha 
tenebat, auream crucem, sacerdotes inferiores respergebat Ar- 
chiepiscopus aliquis apud Patriarcham stans. Sacerdotes alii 
e scutulis aqua consecrata plenis populum respergebant cir- 
eumstantem. "Undecunque coníluebat turba ad hauriendam 
aquam cum situlis et urceis. His omnibus peractis benedice- 


.bat Patriarcha manibus decussatis ter, primum Czarum , dein 


Clerum et proceres, et tertio plebem ; quo facto ultimo tan- 
dem protectores rursus abibant, et tota processio repetebat 


᾿ vestigia eodem ordine, quo venerat , et dies ille hilariter con- 


sumebatur. « 

Hactenus Anglus ille Moubach. Iam redimus ad filum 
nostrum et verbulum de processionibus civilibus addimus , 
quae vel quotidianae, vel solemnes, vel peraticae erant. Quo- 


.tidiana processio erat Senatorum , seu procerum in aulam ad 


salutandum Principem et ad functionem sui muneris exsequen- 


. dam convenientium. Haec stata erat, et non indicebatur, 


fiebatque bis per diem, mane et vespere, seu post meridiem. 


20 IO. IAC. REISKI!. COMMENTARII 


De hac agit caput primum libri secundi nostri ceremonialis 
ex professo, hic autem .in iranscursu tantum mentio fit in 
verbis τῆς χαϑημερινῆς ἱσταμένης προελεύσεως, ἔχου το 
stante, id est zncipiente, processtone. ϑοϊοιηηοβ pridie indice- 
bantur , €t debebant tunc proceres in palatium procedere λ- 
λαγμένοι, mutati, hoc est zm novis robis, en gala, vestibus 
splendidis et ad pompam compositis.  Processiones Senatorum 
in curiam solemnes diebus solemnibus ad gratulandum et ac- 
clamandum Principi £v ἐοϑῆτι ἱερᾷ, id est candida veste , ut 
Petavius interpretatur, memorat 'Themistius p. 55. init. "Ta- 
les processiones erant ad Circum , quotannis olim septenae, 
deinde quinae ; item ad horrea publica, lustrandi frumenti 
ibi depositi gratia; item ad balneum. Quando nempe Impe- 
rator, aut Imperatrix lotum irent, fiebat processio ; uti etiam 
quando legati exteri exciperentur ; 'et alia talia , quae hic per- 
strinxisse suffecerit. Ad processiones peraticas refero , quan- 
do. Imperatores, relicto palatio, in praedia seu urbana, seu 
suburbana, in Pera, ultra sinum Ceratinum , aut et in Asia 
sita, concederent ; quo tempore officia multa aulica et pro- 
cessiones quotidianae feriabantur. Talis absentia e palatio et . 
rusticatio processus appellatur, quia Imperator ex augusta 
sua sede procedebat alio. Refero huc quoque vindemialia ; 
"quando Imperator amicos, quos vellet, ad se in vineas suas 
invitabat. 

A. 6. [5, 13.]. μεγάλῃ ἐχκλησίᾳ. lta appellabatur templum 
S. Kk cue 

A.8. ἰ5, 17-] πρὸ μιᾶς ἡμέρας τῆς οἵας οὖν -- ἕορ- 

τῆς, ἰά est ἡμέρᾳ μιᾷ πρὸ τῆς ἑορτῆς, uno die ante festum. 
Solemnis ille mos loquendi Graecorum novorum est. Sic ali- 
bi apud Nostrum πρὸ ἡμερῶν ὅσων ἄν χελεύσωσι, tot diebus 
ante quot iusserint. "Malalas T. 11. p. ro. circa fin. πρὸ dA 
yov διαστήματος τῆς πόλεως, id est ὀλίγῳ διαστήματι πρὸ 
τῆς πόλεως. Photius in Lexico inedito apud Dodwellum οὗ 
τετραχόσιοι πρὸ ἑπτὰ ἐτῶν κατέστησαν τῶν À τυράννων, 
CCCC septem. annis ante XXX tyrannos obtinebant. lam ve- 
teres quoque sic loquebantur Graeci et Latini. Olympiodorus 
apud Photium Bibl. p. τοῦ. ed. Hoesch. penult, πρὸ τριά- 
κοντα τῆς “Ραβέννης μιλίων παρὰ τοὺς ὅρκους προστάττει 
τούτους ἀναιρεϑῆναι. Diodorus Siculus p. 160. 97. ed. 77765- 
sel. πρὸ ἡμερῶν εἴκοσι, viginti diebus ante. Apud Capitolin. 
in M. Anton. est ante biduum (id est altero ante die) quam. 
exspiraret. v. 'V. 1. Ser. Hist. Aug. p. 567. et Corsini Ap- 
pend. ad Notas Graecor.. Simili modo ἀπὸ usurpant. No-. 
vella Zenonis: φωταγωγοὺς ποιήσει ἀπὸ ἕξ ποδῶν τοῦ πάτου 
εἰς τὸ ὕψος, id est ad distantiam sea pedum ἀπὸ τοῦ πάτου, 
a solo. Aristides 'T. Il. p. 123. ἀπὸ πολλοῦ τοῦ δουλεύειν 


ÀD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. I. 2I 


εἶναι, pro εἶναι πολὺ ιἀπὸ τοῦ δουλεύειν, πολὺ ἀπεῖναι vel ἄφε- 
στάναι τοῦ δουλεύειν, multum a servitute abesse. Non multum 
abludit illa "Theophanis dictio p. 125. A. 7. μετὰ τὴν τριήμε- 
Qo» τῆς προδοσίας, id est τρίτη ἡμέρᾳ μετὰ τὴν προδοσίαν. 

Ibid. [5. 18.] οἱ πραιπόσιτοι. Ὑ ἃΥῚϊ memorantur antiquio- 
ribus retro saeculis, quam huius Ceremonialis aetas est, prae- 
positi ; praecipue praeposiz sacri palatii, etcubiculi, et mili- 
tum. Qui autem hoc libro memorantur praepositi , non sunt 
nisi praepositi cubiculi. Aut certe erant ambo illa munera 
praepositi palatii et cubiculi tunc temporis ita coniuncta, ut 
separari nequirent , sed eidem homini inhaererent.  Antiquio- 
ribus autem temporibus diversi erant praepositi sacri palatii , 
et praepositi cubiculi. Quamvis enim reperiantur Saec. IV. et V. 
praepositi sacri palatii , qui Eunuchi fuere, non tamen ex eo se- 
quitur , praepositos palatii et cubiculi eosdem illo tempore, aut 
omnes palatii praepositos eunuchos fuisse , quemadmodum omnes 
praepositi cubiculi eunuchi erant , et esse debebant. Reperiuntur 
enim viri integri in praepositis palatii eorum temporum , ut Boé- 
thius et Cassiodorus ; neque erat causa, ob quam V. Cl. Ha- 
genbuchius in Commentario ad Diptychon Brixianum p. 28. 
aut dubitaret de fide atque peritia illorum , qui titulum Cas- 
siodori ex eius codice manuscripto , qui in bibliotheca Ampl. 
Senatus Lipsiensis asservatur , excerpserunt, aut scribam il- 
lius codicis ignorantiae accusaret, propterea quod Cassiodo- 
rum praepositum palatii appellaverit. Putat V. D. aut non 
recte exscripsisse compendium scripturae illos, qui codicis il- 
lius notitiam dedere, aut scribam ipsum non recte reddidisse 
compendium , quod coram se in antiquo codice, e quo suum 
derivabat, repererit. Sed ipse meis oculis vidi scriptum ibi 
esse exquaestoris et sacri palati ppsiti et patricii Romanorum : 
neque video ego quidem, quare auctoritati libri manu exarati 
derogandum , et loco vocis praepositi vox praefecti substituen- 
da sit, quum et nomina dignitatum et munia successu tempo- 
rum variaverint. 1n Menologio Basiliano T. I. p. 20. πραι-: 
πόσιτος τοῦ βασιλέως appellatur ex illorum temporum usu, 
seu praepositus palatii, S. Romulus, qui, pro temporibus il- 
lis, quibus vixisse perhibetur, vix potuit alius, quam prae- 
fectus praetorio fuisse, et ab aliis πραιπόσιτος τῆς αὐλῆς no- 
minatur. Et sane quae dignitas erat sub primis Augustis 
praefectura praetorii, ea sub 'Theodosiis et secutis erat prae- Ed. L. 7 
positura palatii. Qui autem a Graecis medii aevi nude prae- 
positi appellantur, illi sunt semper eunuchi, et quidem eu- 
nuchorum principes. Quot fuerint numero, mihi non con- 
stat: modo de uno sermo fit, modo de pluribus, ut hic loci. 
Quum teste Τ' heophylacto Simocatta Romani consueverint Prae- 
positum appellare τὸν εὐγούχων τῶν εἰς τὴν βασιλικὴν δορυ- 


D id 


22 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


qoptav τεταγμένων xoovqatorarov , eunuchorum ad comitatum 
regium deputatorum. principem , et aliis ὅ ἀρχιευνοῦχος ita di- 
catur; vid. Malala T. lI. p. 3r. et ibi Chilmead. ; credibile 
est, non fuisse, nisi unum. Sed quum persaepe multi essent. 
Imperatores collegae , interdum tres vel quatuor, fere sem- 
per duo , credibile est, unumquemque peculiare sibi cubicula- 
riorum seu spadonum habuisse obsequium , aut familiam ; et tot 
fuisse praepositos , quot familiae spadonum. — Praeterea habebat 
Augusta quoque suum praepositum , et plures si essent Augu- 
stae, ut saepe erant, tot erant earum praepositi et familiae Cu- 
biculariorum , quot ipsae. "l'andem habebat quoque Patriarcha 
suum praepositum : sed non semper. Certe memorat de illo 
noster auctor , ut de re obsoleta ; et huc denique non pertinet. 
Hinc intelligatur, quare L. II. c. 2. p. 994. B. 56. ὃ ἀπραιπό- 
σιτὸς nominetur, seu protopraepositus. De officio praepositi 
pauca strictim. nunc dicam: plura enim hac de re in processu 
operis occurrent. Erat a sacro Imperatoris corpore domi foris- 
que, in Ecclesia, in Senatu, in cubiculo, ubique , proximus , 
immediate cum principe loquebatur, referebat ad ipsum de re- 
bus occurrentibus, accipiebat ab ipso mandata, quae porro 
aliis proceribus , ad quos quodque pertineret , impertiebat. Hic 
e. c. videmus praepositum pridie magni festi de instante religio- 
ne dominum admonuisse, et ab eo mandatum accepisse, cra- 
stinam processionem indicendi. Comitabatur Imperatorem in 
ecclesiam , ad ipsum usque sacrificatorium , porrigebat ipsi ce- 
reos, ubi opus erat, et ab ipso vicissim redditos recipiebat , 
ministrabat ipsi apocombia , seu oblationes, quas Imperator in 
magnis festis solebat in altari deponere; induebat et exuebat ipsi 
infulam , pro re exigente, dabat ad nutum Imperatoris signum 
Ceremoniario , quando ille celeusma dare , id est. proceres con- 
gregatos ad procedendum hortari deberet; recipiebat ab Impe- 
ratore traditos illi libellos gratulatorios factionum , introducebat 
Patriarcham ad Imperatorem post finitum sacrum officium, et 
rursus educebat; eulogias, seu panes benedictos , a Patriarcha 
Imperatori datos , secum ex ecclesia in palatium deferebat. Mit- 
to alia. De praepositis conferri possunt Du Cange in utroque 
Glossario h. v. Fabrottus in Glossario ad Cedrenum , Bacchinus 
ad Agnellum p. 70., ubi non improbabiliter existimat, praeposi- 
tum sacri cubiculi ab Agnello maiorem cubiculi appellatum fuis- 
se. De praepositis cohortium , aut militaribus vid. Vales. ad . 
Amm. Marcell. p. 5oo. 

À.9. [5, 18.] ἐν τῷ χρυσοτρικλίνω. Dicitur hic praepositus 
stante, id est co&unte in consistorio processione quotidiana, vel 
corpore procerum , qui ex officio quotidie in aulam convenire 
debebant, ingressus in Chrysotriclinum admonuisse Imperato- 
rem de instante festo. Quare autem in. Chrysotriclinum? | Sci- 


AD CONSTANT, PORPH. DE CERIM. LIB. I. 23 


licet ibi erat ipsa propria Imperatoris sedes. Aedes hae, au- 
reum triclinium dictae, erant ordinaria Principum Byzantino- 
rum habitatio, pars tantum ncn praecipua magni palatii. Sane 
Luitprandus aureum triclinium appellat praestantiorem palatii | 
partem , et Romanum Lecapenum , quo tempore summa gaude- 
bat potestate, in eo ait habitasse, ut summum Imperatorem, 
caeteris collegis , filiis et genero, solo nomine tenus imperanti- 
bus, ideoque in alias palatii partes, ceu viliores, ablegatis. 
Verba sunt Legat. C. 9.  /n hoc igitur Romanus aureo tricli- 
nio, quae praestantior est pars , potentissime degens, caeteras 
partes palatii genero Constantino , filisque suis Stephano et 
Constantino distribuerat. E pag. 5. nostri Cerem. apparet, ibi 
fuisse τὸν ἱερὸν χοιτῶνα, sacrum coetonem , vel dormitorium 
Imperatoris , et huic adiunctum secretum , in quo excipere salu- 
tantes proceres solebat. In illo secreto erat concha , seu arcus , 
cum fenestra, sub quo arcu stabat imago aurea lesu Christi in 
throno sedentis, coram qua Imperator devotione sua defunge- 
batur mane surgens, antequam aliud quid aggrederetur , item 
coram illa imagine faciebat preces ex ecclesia in palatium rever- 
sus; et sic demum se in cubiculum suum privatum recipiebat. 
*[Aurei triclinii portae argenteae, mensaque argentea, Con- 
stantini Porphyrogeniti opus. Custodia purpurea pro vestibulo 
cubiculi Imperatoris. Scriptor. post Theophan. p. 281. ldem 
Constantinus triclinium aureum argento égreq«rocs. lbid. p. 
284.]* Digni sunt ulteriori consideratione ambo loci, qvos V. 
Cl. excitavit. Non quidem iam de argenteis portis et argentea 
mensa dicam , de quibus commodior alibi erit agendi occasio, 
sed videndum , quaenam illa sit purpurea custodia. Est sane 
in Graeco aeque atque Latinis Combefisii πορφυρᾶ φυλαχὴ 

custodia. "Verum, si Graeca inspiciamus attentius , 
haud difücile est mendam detegere atque emendare. Verba 
sunt: xai πορφυρᾶν φυλακὴν ἔμπροσθεν τοῦ Κοιτῶνος αὖ- 
τοῦ ἐδείματο, δοχεῖον τῶν ὕδάτων δημιουργῆσας, ἣν στύλοις 
μαρμαρέοις περιεχύχλωσεν , λειότητος αὐτοῖς ὑπεραυγαζού- 
σης. Apparet continendis aquis destinatum illud opus fuisse. 
Ergo non φυλαχὴν, custodiam scripsit auctor, sed φιάλην, 
phialam. Áppellant nempe phialam , conditorium aquarum, 
vastum lacum aquam servantem , praesertim cum superimposi- 
tis fistulis aquam eiaculantibus. Talem fontem e marmore 
porphyretico struxit Constantinus coram Coetone suo.  Confir- 
mant id sequentia: ἀετὸν ἐξ ἀργύρου τῇ τοῦ ὕδατος ἐφίστη- 
σιν αὐλῷ etc. aquilam argenteam aquae oed superimpo- 
suit -- Alter locus et mancus, et affectatione floridi styli obscu- 
ratus est. En illum: Χρὴ ov» καὶ περὲ τοῦ χρυσοτριχλίνου 
διηγήσασθαι. ὃ [leg. ὃν ὁ] μηχαγνικώτατος ἄναξ πολυανϑῆ τι- 
γα καὶ εὐοῦμον ῥοδωνιὰν [ἐποίησεν] εἶγαι, τῶν πολυχρόων 


» 
24 10, IAC. REISKII. COMMENTARII. - 


xal λεπτοτάτων ψηφίδων, διαφόρων ἀνθῶν ἀρτιφυῶν χροιὰς 
μιμουμένων. ot μέσαι τῶν ἑλικοειδῶν συμπλοχῶν περικλειό- 
μεναι καὶ τῇ συνϑέσει διαμορφούμεναι τὸ ἀσύγκριτον ἀπο- 
φέρονται. ἀργύρῳ τοῦτο ἐστεφάνωσε xai δίκην ἄντυγος τοῦ- 
τὸ περιλαβὼν τοῖς ὁρῶσιν ἀχόρεστον ἐπεχορήγει τὴν TÉQWLV. 
Sic saltim ad Grammaticae leges et ut sensus integer emergat, 
constituendum esse locum existimo , eiusque hunc esse sensum. 
Oportet nunc de Chrysotriclino exponere, quem JDomiünus fa- 
bricandi dexterrimus effecit esse velut scatentem floribus et sua- 
viter. fragrantem | hortum. rosarum, | varicoloribus et admodum. 
subtilibus tessulis colores diversorum florum veluti. recentium 
imitantibus; quae tessulae mediae interceptae et conclusae « si- 
nuosis plexibus ramorum et innumerarum partium artificiosa 
compositione ad imitationem florum. conformatae omnem | com- 
parationem. excedunt... Hoc |non. Chrysotriclinum , sed. τὸ ἔρ- 
yov , opus musivum,] coronavit argento, et velut circulo com- 
plexus, exhibuit spéctantibus spectaculum. insatiabilis. voluptatis. 
Concludo ex his verbis, pavimentum chrysotriclini fuisse opere 
musivo seu tesselato factum , in quo varii coloris et magnitudi- 
nis lapilli varie compositi flores referrent, qui discreti intercur- 
rentibus ramis arborum et in multas areolas distincti tandem ar- 
genteo circulo comprehenderentur. Adhuc id noto , triclinium 
in hoc libro et Byzantinis Scriptoribus non id quod Latinis , 
non conclave, coenaculum, diaetam , sed. totum aedificium 
plura conclavia complectens significare, verbo palatium, ut 
patet e Script. post Theoph. p. 89. A. r. sqq. et gr. B. 6. et 
aliis multis locis. | u tems de $. Louis et beaucoup devant le 
mot. de Sale significit palais, une grande maison ait Du Cange 
ad loinville p. 240. Conf. idem Gl. lat. v. Sala. lam Ammia- 
ni Marcellini aetate consuevisse triclinium pro tribunali , vel pa- 
latio dici, constat ex eius L. XV., ubi ministrum triclinii rationa- 
lis memorat. Imo dudum ante illum , e Scr. H. Aug. pag. 648. 
5.patet. Apud Nostrum ubique 9 τρίχλινος, non τὸ TQ/xÀi- 
70», neque zguxA(vio» inveni. "Videtur χλίγνη in hae compo- 
sitione idem atque στέγη significare, τρίκλενον, τρίστεγον , 
trium. contignationum aedificium , etiamsi pauciorum aut plu- 
rium esset. 
4. À. 9. [5, 19.]. τῆς καϑημερινῆς προελεύσεως. De quoti- 
iana processione seu conventu procerum in aulam dicendi uberior 
erit locus ad libri secundi primum caput, ubi ritus et leges eius 
exponuntur. Hie suffecerit annotare , eam repetendam esse a 
veterum Roman. ritu , quo nempe clientes patronorum limina 
Ed.L.8:ane frequentare solebant, quem primi Imperatores Romani 
quoque ex veteri more velut amicitiae significationem retinue- 
runt, et secuti processu temporis in leges et ceremonias religio- 
sas aulae receperunt , quas omittere nemo salvo cultu Principis 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. 1. 25 


posset. Satis notus ille mos patronos, Senatores , Imperatores 
salutandi , ut de ilio dicere hic loci supervacaneum sit. Vid. 
Scr. hist. Aug. T. Ll. p. 29. Tantum id dicam , ut veterum 
Imperatorum maior potestas , minus invidiosus et remissior erat 
cultus, ita posteriorum , seu Dyzantinorum , in minore po- 
testate ambitiosior et magis pompatica atque φορτικὴ erat ve- 
neratio; et perinde quoque salutationes procerum , non iam 
velut amicorum paullo inferiorum , sed ut cultus a servis de- 
bitus et rigide exactus. In illis quotidianis processionibus ma- ᾿ 
tutinis ab hora diei prima (vel septima nobis) usque tertiam 
(seu decimam fere) et pomeridianis patebat palatium , reliquo 
tempore clausum erat; ut e nostro Ceremoniali 7. c. et.e Luit- 
prandi legatione discitur. Erant illae processiones ut conven- 
tus nostrorum procerum in sua tribunalia, aut ad intima con- 
silia cum domino agitanda. Nam per illas processiones admi- 
nistrabantur imperii negotia. Patet ex nostro Ceremoniali , et 
ex Continuatore Constant. in Script. post Theophan. p. 88. B, 
ubi interpres mentem auctoris et dictionis ἡ χαϑ' ἡμέραν προ- 
éLlevotg non percepit. Verba sunt: τὰς συνήϑεις τῶν πρα- 
γμάτων ἀντιλήψεις χαὶ xaJ! ἡμέραν [ita ibi leg.] προελεύ- 
σεις ἐν αὐτῷ δὴ τῷ τρικύγχῳ ἐξετέλει. — Perficiebat curatio- 
nes rerum, et quotidianas processiones in ipso Triconcho. [ta 
debebat reddi. Notat hoc factum historicus, ut insolens. Nam 
alias quotidianae processiones in Chrysotriclino fiebant , ut ex 
nostro loco patet. 

4. A. ult. [6, 1.] ὑπομιμνήσκουσι. Consultant, interrogant, 
sciscitantur eius assensum , dissensumve, et in utramque par- 
tem voluntatem, ta usurpat Constant. Vit. Basil. p. 144. 
D.5. aliique Byzantini saepius, et ipse iam M. Antoninus phi- 
losophus IV. 16. p. 81. ult. ed. JMer. Casauboni , imo ipse iam 
Demosthenes p. 47. 58. ed. Lambini. l1nde ὑπομνήματα ap- 
pellantur, seu consultationes Patriarcharum , illae literae , per 
quas sententiam de casibus dubiis rogantur et quibus τὸ δοκοῦν 
subscribunt. "Vid. Du Cange Qloss. Gr. ἢ. v. et quae docti 
Benedictini auctores novae Artis diplomaticae T. I. sect. 2. Cap. 
l. artic. 3. toto de indiculis disputant. Interdum quoque 
potest accipi pro citat, evocat. Et eo modo usurpatum fuisse 
admonere apud Latinos medii aevi constat ex Du Cange Gl. Lat. 
v. admonitio debitoris , sommation , adjournement. Suggerere 
quoque et sugsestio dicitur. vid. Alteserr. ad Anastas. p. 56. 

B1. [6, 2.] τούτοις. Membr. τούτους. 

B. 4. [6, 4.] τοῦ xovfovzAsíov. Οἱ τοῦ χουβουχλείου 
sunt. cubicularii, quorum frequens hoc in opere mentio fit. 
Erant omnes eunuchi, et sub dispositione Praepositi, de quo 
superius egimus. Video a Fabrotto et Du Cangio Cubicularios 
€t Coetonitas pro iisdem haberi , auctoritatibus non contemnen- 


* 


20 IO. IJAC. ΒΕΙΞΚῚ COMMENTARII 


dis. Glossae certe etalii veteres unam vocem per alteram expo- 
.munt. Sed ex nostro Ceremoniali patet, diversos hos ab illis 
fuisse. Coetonitae tantum Coetonis seu Dormitorii curam ha- 
bebant, et nocturnas curabant sacri corporis necessitates: Cu- 
bicularii autem diurnas. Erat autem horum officium praecipue , 
ut vestiarias arcas depromerent, et quo opus, apportarent, re- 
ponerent rursus et asservarent. psi tamen non Imperatorem 
induebant ; pertinebat enim id officium ad vestitores , de quibus 
mox. Qui cubiculariorum hac sollicitudine fungerentur, au- 
diunt in nostro Ceremoniali oí τῶν ἀλλαξίμων τοῦ Kovfov- 
xAttov, praefecti mutatoriorum cubiculi. Alii curabant, ut 
cubiculum Augusti nitidum esset , et hi erant veterum στρῶται. 
vid. Athenae. p. 48. aut οἱ ἐπὲ ταῖς παστάσιν ἑστῶτες, ut 
Anthologia p. 52: alii potum inferebant ad sacram mensam , 
alii praelegebant , quae imperaret Imperator sibi de libro scripto 
recitari; alii cereos ardentes tenebant, quos Imperator in Éc- 
clesias devotionem suam faciens a Praeposito porrectas in ma- 
nus sumebat, aut apud sacras imagines depangebat. Alii ca- 
nebant et musicam exercebant coram Imperatore; alii oblatio- 
nes, quas Llmperator in altari depositurus esset, ferebant, et 
domino per manus Praepositi sui tradebant; alii faciebant orbem 
circa. Imperatorem , quando in Ecclesiae vestibulo aut calceos 
aut vestes mutaret, aut caput nudaret induendae infulae causa , 
ne scilicet a barbato quodam capite nudus conspiceretur. Multa 
alia erant officia cubiculariorum. Habebat quoque Augusta suas 
cubicularias. *[De magno cubiculario Imper. vid. Villehard. 
pag. 501. cum not. Du Cangii. ]|* Sed fueruntne iidem szentia- 
rii et cubicularii ? aut saltim , fueruntne silentiarii peculiare 
quoddam genus cubiculariorum ? | Sane illam prodidit opinio- 
nem Alemanus in notis ad Procopii historiam arcanam. Fallitur 
autem procul dubio vir doctissimus. Non tantum enim Cere- 
moniale nostrum Cubicularios a Silentiariis perspicue distin- 
guit, sed etiam hoc liquido refellit eum quod p. 41. B et alibi 
nostri operis σελεγντιαρίσσαι, .uxores silentiariorum commemo- 
rantur. Non erant ergo Silentiarii spadones, quandoquidem ma- 
riiati erant. Atqui cubicularii debebant omnes castrati esse. 

B. 4. [6, 4.] τῷ κατεπάνω. Peculiaris dignitas est ὃ χατεπά- 
7c, unde depravatum fluxit Catapani nomen in historia Apula, et 
putant quidam Capitanei nomen inde deductum. Guilielmo. 
Apulo in rebus Normannorum apud Du Cange ad Alexiad. 
p. 229. est Catapan. Qui Catapan fuerat Graecorum. missus 
αὖ urbe. Conf. Idem p. 275., ubi ait, quemvis praefectum 
provinciae designare. ΓΑ Graecis originem ducit magistratus 
Apuliae. et Neapolis Stratici et Capitani, quod adhue hodie: 
nomen superest. Dignitates Galli a Gothis habuere. Conf. 
Freccia de Subf. et Giannon. p. 245. sqq.]* Verum à xaerezavo 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 27 


vel Capitaneus , de quo hic sermo , non excedebat sacro pala- 
tio, non ibat in provincias, sed regebat τοὺς βασιλικοὺς seu 
Caesarianos. Habebat sub se Domesticum Basilicorum , et in- 
troducebat principes peregrinos, Imperatoris vasallos, ad col- 
loquium heri, ut ex p. 81. D. ult. patet. In epistola Alexii 
ad Henricum V. in Alexiade p. 94. 1. commemoratur aliquis 
πρωτοπρύόεδρος xai κατεπάγω τῶν ἀξιωμάτων. Sed et ille 
diversus est a nostro, idemque videtur cum Magistro sacrorum 
officiorum. 

Β. 4. [6, 5.] τῶν βασιλικῶν. Verti passim Basilicos , re- 
tenta graeca voce, quod in talibus tutissimum est, passim Cae- 
saríanos, ad aliorum exemplum.  Goarus ad Cod. p. 25. n. 8. 
regios domesticos vertit, (habitabant profecto in palatio ,) Com- 
befis. in Script. post Theophan. p. 197. comutatenses. Basilici 
medio aevo Gasindii appellabantur, a germanica voce Gesin- 
de , quasi dicas familiares , ad familiam pertinentes: cortigia- 
ni , uomini della famiglia , ut interpretatur Murat. T.I. Ant. 
Ital. p. 124. Appellabant quoque 7'/assos seu basos, id est 
sodales ; item  Gardingos, a «varten, Aufwaerter. "Videntur 
cum ordine ministrorum convenisse, qui hodie in aula Turcia 


sub nomine Cjauschorum (j«3*Vz- obtinet. Mittebantur enim, 
ut hi solent, in provincias, cum mandatis regiis ad expedienda 
negotia minoris momenti. Patet e Constantini nostri vita Basi- 
lii Macedonisl. c., Scriptor. post Theophan., ubi dicitur dives 
illa matrona, quae Basilium invisebat, et ab eo mater regis 
appellabatur, unici exempli titulo , rogasse Βασιλικὸν ἀποστα- 
λῆναι τὸν ἀπογράψασϑαι xai παραλαβεῖν ὀφείλοντα τὴν πε: 
ριουσίαν αὐτῆς, mitti Comitatensem aliquem , qui eius facul- 
tates in acta redacturus , et in fidem manusque accepturus es- : 
set. Conf. Du Cange Gloss. Lat. v. JBasticus. Fuerintne 
foeminae quoque Pasilicae, non dixerim. — Fere colligatur fuisse 
ex loco Script. post Theoph. p. 244. B, ult., ubi Βασιλικὴ ali- 

᾿ qua memoratur, nisi uxor alicuius Basilici fuerit. De Domesti- 
cis numero pluribus et genere variis passim agendi erit occasio. 
In genere tenendum , Zomesticum recentiori Graeciae dictum 
fuisse omnem praefectum maiorem , primum sui generis. Vid. 
Goar. et Gretser. ad Codin. Guther. p. 423. Vales. ad Amm. 
Marcell. p. 52.-B. et 94. Domesticorum origo mihi videtur 
haec esse. [nitio erant domestici, id quod appellatio significat , 
οἰχειαχοὴ, familiares, ministri penitioris admissionis, domi- 
norum omnium, etin specie iudicum , praetorum , magistra- 
tuum; iidem qui alio nomine apparitores, qui praesto essent 
mnperanti , et mandata exsequerentur , et dominum tuerentur. Ed. L.9 
Crevit hinc ordo domesticorum palatinorum , qui initio nihil 
aliud quam apparitores erant , et Imperatorem. tantum in urbe . 
comitabantur, protectoribus eum in acie stipantibus. "Tandem 


- 
98 . 10. IAC. REISKI] COMMENTARII 


processu temporis colliquati fuerunt in unum corpus tam urbani 
. quam castrenses corporis custodes, et dicti domestiei protecto- 
res. Sed neque hoc semper mansit. Abiit enim sensim in de- 
suetudinem nomen Domesticorum , et nomine scholariorum mu- 
tatum fuit; sic tamen , ut princeps eorum per excellentiam ad- 
huc domesticus appellaretur, tanquam in memoriam veterum 
Domesticorum , qui iam non amplius Domestici, sed partim 
οἰχειαχοὲ vel βασιλικοὶ, urbani nempe aut palatini, partim 
vero Scholarii, castrenses scilicet , audiebant, Ab illo dome- 
stico Scholarum , id. est Principe ac praeside Scholarum , dicti 
deinceps fuerunt Domestici, quotquot in schola, scrinio, mu- 
nere suo essent primi; ut Domesticus Hicanatorum , Domesti- 
cus castrorum , Domesticus Cancellariorum ete. Omnium ma- 
ximus erat Domesticus τῆς Ἑῴας, Orientis, ethoc aliquanto 
minor τῆς Zívo&coc , Occidentis. lllum orientalem intelligunt , 
si simpliciter Domesticum appellant. Audit quoque Megado- 
mnesticus , sed post Isaaci Comneni tempora demum. vid. Scylitz. 
p. 8o7. B. *[Domestici regum Francorum tempore Gregor. 
"Turon. Megadomesticus et magnus Senescallus idem sunt. Erat 
secundus ab Imperatore. Fauchet. p. 485.]* 
4. B.6. [6,5.] δημάρχοις. Quum duo praecipui essent apud 
Byzantium zuo, catervae seu factiones , veneta et prasina , 
quarum illa albam , haec russam habebat appendicem, erant 
quoque duo demarchi, seu decuriones, vel magistratus paene 
supremi, diversi tamen a Democratis item duobus, et ultra 
Demarchos ipsos eminentibus. Venetae nempe factionis Demo- 
crates erat semper, quisquis Domesticus Scholarum esset, et 
rasinae, quisquis Domesticus Excubitorum esset, ut multis 
Nostri locis constat. De officio Demarchorum dicetur paullo 
post; nunc dicendum , quinam fuerint oi δῆμοι. Video enim 
eos a civibus distingui, et ab inquilinis atque sellulariis, et a 
militibus, ut admodum obscurum sit, quale genus hominum 
hi fuerint, et cui bono instituti, quos tot turbas edidisse, et 
lolies summo cum ipsius imperii discrimine reprimendos fuisse 
loquuntur historiae. Cedrenus p. 765. A. 9. τοὺς πολίτας 
καὶ τὸν δῆμον iungit. Videtur id quoque dictio Scylitzae p- 
815. B. 6. ἅπαν τὸ Ónuorxóv τε τῆς πύλεως καὲ τὸ κοινὸν 
suadere. Nam si τὸ χοινὸν est communio civium , qui ἃ ma- 
gistratu oppidano reguntur, necesse est τὸ δημοτικὸν τῆς πό- 
4t0c, quod ab eo segregatur, a magistratu oppidano non pe- 
pendisse , ideoque ad communitatem , ut loquebantur medio 
aevo, non pertinuisse. Aperte quoque Noster p. 132. D. 5. 
distinguit τὰ μέρη a τοῖς τῆς πόλεως, et p. 956. infine τὰ 
μέρη a τοῖς πολίταις. Nicephorus Patriarcha CPtanus p. 156. 
distinguit ordines sic. 49:90». ἀνδρῶν ἐκ τῶν στρατιωτικῶν 
χαταλόγων, ἔτι δὲ xai τοῦ γεωργικοῦ, καὶ τῶν βαναυσικῶν 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 29 


τεχνῶν, τῶν τε ἐκ τῆς συγχλήτου βουλῆς, xai τοῦ τῆς πό- 
Asoc δήμου. Habes hic milites, rusticos, scllularios opifices , 
senatum et populum urbis. Forte intelligit per populum urbis 
Nicephorus τοὺς χτήτορας, possessores, dictos , id est homines 
elegantiores ,, opulentos, optimates, quibus in urbe domus 
propriae et in agris praedia essent, homines peculiatos, Con- 
stat tamen aliunde, etex iis, quae paulo post dicentur, con- 
stabit, τοὺς δημότας, quos gregales aut factionales appella- 
bimus , pro vili indotata plebe plerumque traduci , et ab illis 
possessoribus dictis distingui. Luculentius igitur idem Nicepho- 
rus p. 215. c. fin. factionales a civibus distinguit: οὖς ἐπηγά- 
yero τῶν ἐξζωγρημένων τοῖς τε πολίταις καὶ τοῖς ἐκ τῶν λεγο- 
μένων χρωμάτων δημόταις παραδίδωσιν. Chronicon Alexan- 
drin. anno rr. Heraclii: μετά rivo» ἀρχόντων καί τινων οὐ 
μόγον κτητόρων καὶ κληρικῶν, ἀλλὰ γὰρ καὶ ἐργαστηριακῶν 
χαὶ δημωτῶν ἐξ εχατέρου μέρους. Habemus hie τοὺς ἀρ- 
χοόντας, nobiles et proceres aulicos, deinde τοὺς χτήτορας, ci- 
ves lautiores, illos, qui olim in liberis rebus publicis Graecis 
εἰ Asiaticis ἐλεετούργουν, onera publica suscipiebant gerenda, 
ut alendi equitatus, instruendae classis marinae, et sic porro ; 
tum clericos, postea τοὺς ἐργαστηριαχοὺς, quo nomine conti- 
nentur omnes, qui in tabernis sedent publicis, venduntque 
aut alienas, aliunde advectas, comparatasve merces, seu suis 
manibus effectas, adeoque cum mercatores, tum. sellularii , 
alias βάναυσοι et ἐπιδιφρίδιοι; et tandem gregales utriusque 
gregis, nempe veneti et prasini. "lheophanes p. 62. Thessa- 
lonicae δήμους καὶ λαοὺς coniungit gregales et oppidanos seu 
cives. Equibus omnibus iisque, quae iam continuatum eo, 
confieio , greges hos fuisse cum civibus non eosdem , neque ta- 
men diversos, constitisse greges e civium omni paene ordine ,. 
eatenus tamen , qua greges, spectatos non habuisse civium spe- 
ciem. Clarius exponam meam sententiam. Sunt apud nos col- 
"legia quaedam constantia numero civium cum lautiorum, tum 
etiam humiliorum , eo instituta, ut, qui illa componunt , ad 
certum annorum numerum tractandis armis sese exerceant, et 
vel sagittis suspensum ex alta pertica petant avis ligneum simu- 
lacrum , vel metam sclopeto feriant. "Talia collegia civibus 
quidem constant, faciunt tamen peculiare aliquod corpus a re- - 
liqua communione quodammodo diversum , legibusque et iuri- 
bus suis gaudens. Talia collegia fuisse τοὺς δήμους puto , in 
/ quae reciperentur omnes civium ordines, quae tamen ,. quia 
vilis inops turba ubique terrarum numero superat, paene soli 
ignobiliores conficiebant. "Vel potius eaedem erant catervae 
ilae cum nostris excubiis civicis, quas cives ad certum an- 
norum numerum obire ex lege tenentur; quia tamen ea res ab 
exercendis opificiis et quaestibus quemque suis avocaret, vicariis 


30 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


demandant , publica mercede alendis, militibus oppidanis. Hae 
. civicae excubiae interdum solemnes ad actus conveniunt in ar- 
mis, et sub ductoribus suis arma: exercent. Alio quoque re- 
spectu similes erant illi δήμοι militiae illi generi , quod a iu- 
ventute civica et rusticana in necessitatem celeris supplementi 
verae militiae conscribitur , etin armis exercetur , neque ta- 
men vestem militarem , neque stipendia , neque ductores mili- 
tares accipit, neque sedibus suis excitatur, sed manet suo 
quisque loco eoque in vitae et quaestus genere, quod amplexus 
fuerit, statutis temporibus ad exercenda arma coeuntes; qua- 
les nos appellare lites provinciales solemus.  Poterant in 
his catervis esse opulenti , et pauperes, mercatores , opifices, 
baiuli, omnes cives, verum tum temporis a civibus distincti , 
et a magistratus urbani iurisdictione exemti, quum functiones 
gregum exercerent. Quaenam vero illae? In magnis proces- 
sionibus sacris ad ecclesias cohortes illorum gregum diver- 
sis statisque in locis earum platearum., per quas proces- 
sio transiret, stabant ad utrumque latus plateae collocati in 
seriem , praestolantes [δεχόμενοι vel ἐχδεχόμενοι 1 adven- 
tum Imperatoris , eumque coram advenientem acclamationibus 
laetis gaudium significantibus et vota prosperitatis omnis proden- 
tibus excipientes. Quapropter hic actus o7, id est sive prae- 
stolatio, sive exceptio, salutatio , beneventatio dicebatur. Si 
longius abesset a palatio ecclesia illa, ad quam identidem pro- 
cederetur, ad certa intervalla constitutae gregis cuiusque mi- 
nutae particulae officium salutandi praestabant ; unde legitur 
Imperator interdum octies fuisse acclamatus vel salutatus, an- 
tequam in ecclesiam , ad quam tenderet, perveniret. Eadem 
formula iterabatur in reditu e sacris ad palatium. n prima 
quaque cuiusque factionis exceptione porrigebat Demarchus Im- 
peratori libellum , continentem carmen , quo gratularetur quae- 
que factio Imperatori festum identidem diem , et saepius eum 
ipsi laetum redire optabat. Quibus carminibus pangendis ha- 
bebat quaeque factio suos sibi peculiares mercede conductos 
poetas: non pares quidem arte poetica Pindaro, mercenarios 
tamen aeque atque ille fuit, eodemque utentes quaestu. De 
quibus poetis recurret deinceps dicendilocus. Idem salutandi 
et acclamandi officium greges Imperatori praestabant in Circo ; 
praeeuntibus formulam τοῖς κράχταις, seu clamatoribus, id 
est praeconibus, praecentoribus. Scatet Codex moster talibus 
formulis. Erant ergo hi gregales eatenus parasiti imperiales le- 
ge constituti, et stipendiis aulicis conducti ad canendas laudes 
Imperatoris velut publica voce. Quo fiebat, ut gregalis quis- 
que, qua talis, non ad iudicium civicum , sed aulicum specta- 
ret. Nam Demarchi, qui summi erant gregum magistratus , 
causis et rixis gregalium componendis et regendis gregibus con- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 3! 


stituti, tamen suberant Democratis, quorum venetus quidem E4. L. o 
idem erat identidem cum Domestico scholarum , prasinus autem 
idem cum Domestico Excubitorum , ambobus muneribus ita 
coniunctis, ut divelli non possent. Hinc est, quod Sidonius 
Apollinaris in panegyrico civitatis Narbonensis factiones has 
juvenes aulicos appellet. 
Tunc, ait, coetus iuvenum , sed aulicorum , ; 
Elaei sinulacra torva campi, 
s Emercet. spaciantibus quadrigis. 
Conveniebant igitur cum illis a Nerone institutis. Augustanis 
vel Augustianis militibus, ut non immerito credantur ab iis- 
dem manasse, ex equesiri et. plebeia iuventute lectis quinque 
millibus et ultra, qui divisi in factiones cantanti Neroni operam 
darent, doctique plausuum varia genera ederent, de quibus 
egregia dedit Cl. Reimarus ad Xiphilini p. 1000. n..58. illa ver- 
ba: ἦν τε xol ἴδιον αὐτῷ σύστημα εἰς πεντακισχιλίους στρα- 
τιώτας παρεσχευασμέγον. «ἰὐγχούστειοε δὲ ὠνομάζοντο zai 
 éizoyo» τῶν ἐπαίνων, ἠναγκάζοντο δέ σφισι xai οἱ ἄλλοι 
πάντες xai ἄχοντες ἐπεχβοᾷν (ita leg.). A Nerone igitur inde 
hi Augustani aut retenti a secutis Imperatoribus, aut postli- 
minio veluti revocati a Byzantinis fuerunt, mutata nonnihil 
forma; ut nullus dubitem, hos δήμους perinde , atque veros 
milites , stipendia ex aula imperiali accepisse. .Adhibebantur 
rro gregales operibus publicis condendis, ut e Codino patet , 
qui scribit , "Theodosium iuniorem collapsos urbis muros instau- 
rasse incumbentibus in id opus duabus factionibus , veneta et 
prasina, illarumque eam fuisse in maturando et urgendo opere 
'sedulitatem , ut intra sexagesimum diem confectum esset, pra- 
sinis ab aurea porta, et venetis a Dlachernis orsis ad Polyan- 
drium conyenientibus.. v. Du Cange ΟΡ]. Christ. I. 15. n. ro. 
Credibile est, gregalium magistratus invigilasse condendis moe- 
nibus, et opus ursisse , gregales ipsos operam. struendis prae- 
- Stitisse. Custodiebant quoque urbem et urbis moenia per ab- 
sentiam militum , ad quos alias ea cura spectabat. Mauricius 
apud Theophylactum Simocattam VIII. 8. περιφρουρεῖν τοῖς 
δημόταις τὰ Θεοδοσίου τείχη προστάττει. Theophanes p. 255. 
B. οἱ δὲ δῆμοι τὴν πόλιν διεφύλαττον ait, εἰ e Nostri p. 259. 
C. idem concludo, ubi per absentiam Imperatoris in castris 
agentis dicitur urbs augusta custodita fuisse tam a militibus oppi- 
danis praesidiariis , quibus nulla res cum palatinis erat , quam 
abiis, qui subessent Praefecto urbis. Quid si hi fuerint gre- 
gales, eo tempore Praefecto Urbis demandati , quo Domestici 
Scholarum et Excubiarum in castris agerent? . Tandem quoque, 
ubi An esset, neque suflicerent milites ordinarii, mittebantur 


UOS 


egales in. castra. Ita Cedrenus p. 586. D. ait lustinianum 
ultos δημοτεῦσαι, in greges, seu militiam provincialem , ad- 


32 IO. IAC. ΒΕΙΘΚῚ COMMENTARII - 


scripsisse , eosque Hunnis ingruentibus obiecisse. Non CPli tan- 
tum erant greges hi , sed etiam in municipiis. Procopius p. 129. 

Anecdotae historiae, ed. Lugdun. F'enetos Tarsenses memorat. 
*['Phessalonicae δήμους χαὲ λαοὺς in Circum adductos confo- 
diendos militibus tradidit Imp. "Theodosius, et ceciderunt 25000. 
Theophanes p. 62.]* Et sane cum in magnis quibusque urbi- 
bus essent Circi, necessario quoque Circenses gregales erant. 
De turbis et flagitiis caedibusque, quarum hi gregales auctores 
erant, duo insignes loci sunt apud Procopium , unus Anecdo- 
tor. p. 31. sqq. unde illa tantum , quae ad habitum earum per- 
tinent, afferam , alter in historiae Persicae L. I. Illius superio- 
ris haec ergo sunt particula: τοῖς στασιώταις τὰ ἐς τὴν x6 
μην ὃ ἐς γεώτερόν τινα μετεβέβλητο τρόπον. ἀπεχείροντο γὰρ 
av roi οὐδὲν. ᾿δμοίως τοῖς ἄλλοις “Ῥωμαίοις. τοῦ μὲν γὰρ 
μύσταχος. καὶ τοῦ γενείου οὐδαμῆ ἥπτοντο, ἀλλ᾽ αὐτοῖς κα- 
ταχομᾷν ἐπὶ πλεῖστον ᾿ ὥσπερ οἱ Πέρσαι, εἰσαεὲ ἤϑελον. τῶν 
δὲ ἐν τῇ κεφαλῇ τὸ ἔμπροσϑεν ἄχρι. ἐς τοὺς χροτάφους ἅπο- 
τεμγόμεγοι τὰ ὕπισϑεν ἀποχρέμασϑαί σφισι λόγῳ οὐδενὲ εἴων, 
ὥσπερ οἱ ασσαγέται. διὸ δὴ καὶ Οὐννικὸν τοῦτο τὸ εἶδος 
ἐχάλουν. Scilicet Romani Byzantini, seu Graeci, radebant 
barbam et tondebant capillum, ut ultra cervices non promi- 
neret, et partem aliquam froütis tegeret, pexis deorsum na- 
sum versus crinibus, non retrorsum , ut nos facimus. Απ- 
divi morem illum tondendi Russis adhue in usu esse. Grega- 
les vero illi tonso sincipite usque ad verticem , reliquam comam 
intonsam sinebant retro pendere, ut olim , auctore Homero , 
Abantes , Massagetae tempore Procopii : Turcae et Tatari πος, 
stro. Continuat Procopius : ἔπειτα. δὲ τὰ ἐς τὰ ἱμάτια εὐ- 
πάρυφοι ἠξίουν ἅπαντες εἶναι, κομπωδεστέραν, ἢ κατὰ τὴν 
ἑχάστου ἀξίαν,, ἐνδιδυσκόμενοι τὴν ἐσϑῆτα. χτᾶσϑαι γάρ 
αὐτοῖς τὰ τοιαῦτα ἐκ τῶν οὐ προσηκόντων παρῆν. τοῦ δὲ 
χιτῶνος τὸ ἀμφὲ τὼ χεῖρε μέρος αὐτοῖς τὰ μὲν ἐς τὸν καρ- 
πὸν ξυγῇει σφισὶν ἐν στεγιῷ μάλιστα δὴ, τὰ δ᾽ ἐνθένδε ᾿μέ: 
χρις ἐς ὦμον ὃ ὁχάτερον. ἐς ἀφατόν τι εὔρους διεκέχυτο χρῆμα, 
ὁσάκις τε 5$ χεὶρ αὐτοῖς σείοιτο, ἀναβοῶσιν ἐν τοῖς ϑεάτροις 
τε καὶ ἱπποδρομίοις ,1 ἐγκελευομένοις,, ἧπερ εἰώϑει,, ἐπῆρτο 
εἰς ὕψος αὐτοῖς - - αἱ ἐπωμίδες δὲ xol ἀναξυρίδες χαὶ τῶν 
ὑποδημάτων τὰ πλεῖστα ἐς τῶν Οὔννων τότε ὔνομα καὶ τὸν 
τρόπον ᾿ὠπεκέκριτό σφισιν. ἐσιδηροφόρουν δὲ z γύχτωρ μὲν 
τὼ πρῶτα ἐκ τοῦ ἐμφαγοῦς σχεδὸν ἅπαντες. j ἐν δέ ye ἡμέρᾳ 
ξιφίδια περὲ τὸν μῆρον δίστομα ὑπὸ τῷ ἱματίῳ ἀποκρυψά- 
μέέγοι., ξυγνιστάμενοί τε κατὰ ξυμμορίας ἐλωποϑύτουν, etc. 
Post descriptum eorum vestitum , scelera, rapinas, spoliatio- 
nes occurrentium , caedesque, persequitur Procopius, quae 
hic omitto brevitatis studio. Sed alterum locum , praeterire 
non possum. Habet autem sic p.59. ed. Aug.: oi δῆμοι ἐν 


- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 33 


πόλει ἑκάστῃ ἐς βενέτους ἐκ παλαιοῦ xai πρασέγους διήροντο, 
οὐ πολὺς δὲ χρόνος ἐξ οὗ τούτων τε τῶν ὀνομάτων καὲ τῶν 
βαφῶν ἕνεχώ - - τά τε χρήματα δαπανῶσι xai τὰ σώματα 
αἰχισμοῖς πιχροτάτοις προΐενται, xat ϑνήσκειν οὐχ ἀπαξιοῦ- 
σι Savaro αἰσχέστῳ. μώχονται δὲ πρὸς τοὺς ἀντιχαϑιστα- 
μένους, οὔτε εἰδότες ὅτου αὐτοῖς ἕγεχα ὃ κίνδυνός ἐστιν, 
ἐξεπιστάμενοί τε ὡς, ἢν xad περιέσυνται τῶν δυσμενῶν τῇ 
μάχῃ , λελείψεται αὐτοῖς ἀπαχϑῆναι μὲν αὐτίκα εἰς τὸ δε- 
σμωτήριον. αἰκιζομένοις δὲ τὰ ἔσχατα εἶτα ἀπολωλένγαι. φύε- 
ται μὲν οὖν αὐτοῖς τὸ ἐς τοὺς πέλας ἔχϑος αἰτίαν οὐκ ἔχον, 
μένει δ᾽ ἀτελεύτητον εἰς τὸν πάντα αἰῶγα, οὐδὲ συγγενείᾳ, 
οὐδὲ φιλίας δεσμῷ εἶχον, ἦν καὶ ἀδελφὸς, ἢ ἄλλο τι τοιοῦ- 
τὸ ye-oi εἰς τὰ “χρώματα ταῦτα φελοστοργοῦντες διάφοροι 
εἶεν. μέλει δὲ αὐτοῖς οὔτε ϑείων, οὔτε ἀνϑρωπείων πραγμά-- 
τῶν παρὰ τὸ ἐν τούτοις νιχᾷν - - καὶ τῶν ἐπιτηδείων σπαγί- 
ζοντες ἔσως - - οὐ προσποιοῦνται, ἤν γε αὐτοῖς κεῖσϑαι τὸ 
μέρος τοῦτο ἐν καλῷ μέλλῃ. οὕτω γὰρ τοὺς στασιώτας χα- 
λοῦσι. μεταλαγχάνουσι δὲ τοῦ ἄγους τούτου xci 7γυναῖχες 
αὐτοῖς, oU τοῖς ἀνδράσιν £ ἑπόμεναι μόγον » ἐἰλλὰ xai τούτοις, 
ἂν οὕτω τύχοι. , ἀγτιστατοῦσαι, καίπερ. οὐδὲ ἐς τὰ ϑέατρα 
τὸ παρώπαν ἰοῦσαι, οὔτε τῳ ἄλλῳ αἰτίῳ ἡγμέναι. ὥστε 
οὐχ “ἔχω ἔγωγε ἄλλο τι εἰπεῖν ἢ ψυχῆς νόσημα. Mitto, ne 
nimius sim, reliqua insignis loci , e quo insania factionum quan- 
ta fuerit patet. Quem si conferamus cum ltalis quibusdam 
medii aevi scriptoribus , apparet eundem furorem ad Italos quo- 
que transiisse, et tandem inde natos fuisse ludos illos equestres 
torneamenta dictos , nisi potius eos a Saracenis Andalusiae ad 
nostrates propagatos dicas. De factionibus est insignis locus 
apud Agnellum T. II. Script. Rer. Ital. p. 154. in fine. Die 
omni dominico, vel apostolorum die Ravennenses cives nom 
solum illustres, sed etiam diversae aetatis - - post refectionem 


per diversas portas aggregatim egredientes ad pugnam: proce- 


dunt, deliri et insani, quando sine causa morti se subüciunt - - et. 


quae reliqua de furore civili horrenda narrat. Concinunt quae 
Aulicus Ticinensis, scriptor saeculi XIV., de suis gentilibus 
habet. Ut autem a pueritia melius ad bellum doceantur , sin- 
gulis diebus dominicis atque festis quaedam s bem faciunt, 
we battaliolae , sed Latine convenzentius bellicula nuncupantur. 
/vidunt enim. civitatem. in partes duas, quarum unaquaeque 
multas societates sive cohortes habet. Pugnat autem ad invi- 
cem ligneis armis etc. Liquet successisse his ludis saepe cru- 
entis nostras societates et exercitia sagittariorum — ( Sc/utzer 
Companien 4), et nostras areas, in quibus sclopeto et arcu iu- 
venes civici exercentur, (Schiesgraben, valles iaculatorum ap- 
pellamus ) illis pratis de battalia et circulis aevo medio usita- 
tis , et circis hippodromi, ut appellat Gua]vaneus de la. Flam- 
Ogni Porphyr. Vol, 1]. 3 


34 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


ma apud Murator. T. 11. Antiquit. Ital. p. 853., ubi egregia 
: de his ludis tradit, et locum Augustini quoque exhibet , qui 
illustrando Procopiano superius allato egregie facit. — Quum 
apud Caesaream Mauritaniae, ait, populo dissuaderem pugnam 
civilem , vel potius plus quam civilem , quam Catervam wvoca- 
bant, neque enim cives tantummodo, sed etiam propinqui , 
fratres ,. postremo parentes ac filii lapidibus inter se in. duas 
partes divisi per aliquot dies continuos certo anni tempore so- 
lemniter. dimicabant. | Appellat hic Augustinus partes illas pu- 
gnantes catervas. Quid hoc aliud, quam δήμους appellare ? 
Ed.L.:1 Graecis est δῆμος ὀρνίϑων populus avium, caterva avium. 
Conveniunt Italici mores cum Graecis in studio partium et exacer- 
batione animorum unius partis erga alteram : in genere pu- 
gnae differebant. Apud lHalos totae paene civitates, pueri se- 
nesque, committebantur, etrudibus, seu baculis, ad speciem 
ludieri, sed saepe non sine caedibus, pugnabant. Apud Grae- 
cos certabant equis potissimum commissae quadrigae , interdum 
quoque cursu pedestri cursores cuique gregi proprii; grega- 
libus reliquis spectantibus e gradibus circi, et hortantibus, 
plaudentibus, clamore insano favorem aut contumeliam signi- 
ficantibus, item precibus ea ab Imperatore, quae sibi indul- 
geri cuperent, flagitantibus, ;eumque aut laudantibus, aut 
acerbis saepe convitiis impudenter proscindentibus. Apud Ita- 
los quoque credo partes seu catervas diverso sese vestitu di- 
stinxisse, idque intelligitur e Rolandini Patavini Chronico L. 
Y. c. 10. quod /udum factum , ait, Zn prato vallis, [alias 
prato Communis dicto, 7 et omnes contratae [ δῆμοι, cater- 
vae] de Padua, singulae videlicet ad. unum et idem signum 
vestimentorum |a una stessa divisa exponit Muratorius, id est 
una caterva alba, alia rubra , alia prasina, alia veneta] se 
novis vestibus innovarant. Et tunc in. praedicto loco de prato, 
dominae cum. militibus , [id est matronae summi loci cum equi- 
libus] cum nobilibus populares, senes cum iunioribus, in ma- 
gnis solatiis [id est gaudiis] exzstentes in festo Pentecostes et 
ante et. post per plures dies cantantes et psallentes tantam osten- 
debant laetitiam. | Obtinet ille mos in. prata Communium post 
festum Pentecostes conveniendi, et saltando, potando, iacu- 
landis sagittis, explodendis sclopetis sese exercendi, nostris 
in urbibus et pagis. Simile quid catervis his olim erant apud 
Athenienses oi ἔφηβοι. Nam ut catervae hae in omnibus 
πομπαῖς, processionibus solemnibus , cum sacris ad ecclesias , 
tum profanis in circum , adesse debebant, et quodammodo 
securitatem praestare procedentibus adversus concurrentis ple- 
beculae vim et insolentiam ; nam scutis armatae erant et ha- 
stis, üt ex Luitprandi capitali loco constat; cuius haec sunt 
verba: Negotiatorum multitudo. copiosa tgnobiliumque persona- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115. 1. 35 


rum ea solemnitate collecta . [describit Nicephori Phocae pro- 
cessionem 8 palatio ad S. Sophiam] ad susceptionem. δοχὴν 
et laudem. [εὐφημίαν] Nicephori a. palatio usque ad S. Sophiam 
quasi pro muris viae margines tenuit clypeolis tenuibus satis 
et spiculis vilibus dedecorata; ia ot &prfor apud Athenienses 
a decimo et octavo aetatis anno usque ad vigesimum debebant, 
dum populus in concione esset, circumsedere, et urbem obire 
atque vigilare cum scuto et hasta , publice pro concione datis ; 
h ntque hi iuvenes περίπόύλοι vel circitores suum sibi ve- 
stitum , et olim quidem nigras chlamydes , e dono et instituto 
Herodis Attici autem deinceps candidas , auctore Philostrato , 
. cuius haec sunt verba Vit. Sophist. p. 550. ed. Lipsiensis: uere- 
χόσμησε x«i τοὺς ᾿Αϑηναίους͵ ἐφήβους ἐς τὸ νῦν σχῆμα, 
χλαμύδας πρῶτον ἀμφιέσας λευχάς. τέως γὰρ δὴ μελαίνας 
ἐγημμένοι τὰς ἐκκλησίας περιεχάϑηντο καὶ τὰς πομπὰς ἔπεμ- 
πον, Uthi iuvenes cum armis circumstabant populum in con- 
cione coactum , sic gregales cingebant in Circo plebem, stantes 
vel sedentes in gradibus Circo proximis et infimis, reliqua plebe 
e gradibus remotioribus et altioribus spectante. Quae omnia 
considerans nihil invenio nostris in institutis, quod aptius ca- 
tervis illis comparari queat , quam cohortes civicas [ Bürgersva- 
che|, qui quamvis cives sint, et magistratui civico pareant, 
etiam in illis urbibus, ubi milites oppidani, diversi a castren- 
sibus , excubant, nihilominus tamen locum, et suos Capita- 
neos habent, et absque stipendio ex officio, per certum anno- 
rum numerum militiam civilem incruentam et nemini metuen- 
dam militant. *[De factionibus v. Bandur. p. 5or., de eorum 
coloribus p. 644.|* Haec praemittenda mihi fuisse de δήμοις 
duxi , quod singulis paene paginis nostri codicis eorum mentio 
fiat. De ludis circensibus, et partibus catervarum in illis, di- 
cendi amplior erit locus , quando ad L. I. cap. 65. perveneri- 
mus, a quo rituum circensium expositio orditur. De Demar- 
- chis id unum adhuc habeo quod moneam , olim eos fuisse aly- 
tarchas appellatos , ut e vexato illo Theodosiani codicis L. II. 
de equis curulibus loco constat. Cuius appellationis facile patet 
ratio. Alytarchae olim apud Eleos in ludis Olympicis erant 
praefecti τῶν ῥαβδοφόρων xai τῶν μαστιγοφόρων, quos ἀλύ- 
τὰς compulsores, ab λύειν, ἀολλύειν, εἰ ἁλίζειν compellen- 
do, congregando appellabant, ut qui irruentem in stadio turbam 
scuticis et fustibus reprimerent et compellerent, liberumque fa- 
cerent campum currentibus aut alio certaminis genere defungen- 
tibus. Prorsus idem praestabant in Circo et in sacris processioni- 
bus oí δημῶται. Quapropter eorum Demarchi recte potuerunt 
Alytarchae fuisse aevo "Fheodosiano appellati. | Conveniunt, ut e 
superioribus patet, cum nostratium urbium Capitaneis civicis. 

4.B.7. [6,6.] τῷ δομεστίκῳ τῶν νουμέρων. Numeri 


t 


36 10. IAC. REISKI! COMMENTARII 


alias sunt σπεῖραι cohortes militares. Vid. Vales. ad Ammian. 
Marcell. p. 42. 6. et p. 255. Goar. ad "Theophan. p. 45. B. 5. 
et 89. C. 6. *[Fauchet. p. 479.]* Graeci per &giJuór passim 
reddunt. Quod Theophan. p. 185. D. habet vovuégtot ἀἐριϑμοὲ 
sunt idem quod γούμεροι ἢ ἀριϑμοί, Corrigatur hac occasione 
latina eius interpretatio p. 45. B. 5. τριβοῦνος τότε ὧν τάγμα-- 
τος χωρωγνάτων λεγομένων vovuégov, tribunus legionis coro- 
natorum , quibus numerus nomen. Xa vertitur. Debebat po- 
tius: tribunus cohortis, cui nomen erat numerus coronatorum 
sic dictorum. Quando autem numerus peculiare genus militiae 
designat , ut in nostro lóco et passim , credo eos milites designa- 
ri , qui CPli moenia ,. et Circum, et carceres , et publica quae- 
vis aedificia custodiebant, et vigilias obibant. —Videor enim mi- 
hi ex loco apud Script. post Theophan. p. 267. B. colligere 

τὰ Νούμερα carcerem fuisse, quamvis Du Cangius ad Alex. 
p. 423. et CPli Christian. p. 125. tradat, fuisse porticus, in 
quibus milites praetoriani excubabant.  Confirmat me in senten- 
tia mea, quod lego p. 416. D. ult. Domestico numerorum subesse 
portarios, qui sane alii esse quam Zanitores carcerum. neque- 
unt: item ex eo, quod ᾿“ριϑμὸς, quem cum Numeris idem puto, 
mihi videatur idem quoque esse cum τῇ Βίγλῃ vigiliis, excu- 
bis, militibus excubialibus. Concludo id ex eo, quod Acolu- 
thus, princeps Barangorum , modo dicitur Drungario vigiliae 
subesse, modo Drungario'Arithmi. Constantinus quoque Por- 
phyr. libro de administr. imperio p. 14o. B. ait Leonem, pa- 
irem suum, si in processiones urbi vicinas iret, consuevisse 
τὴν μίαν οὐσίαν unum dromonium de duobus, quae sibi fieri 
curaverat καταλιμπάνειν εἰς τὸν ἱππόδρομον relinquere in Cir- 
co (ergo Cireus ad mare usque protendebatur) πρὸς φύλαξιν 
τοῦ παλατίου, ut etiam a parte maris obire palatium et lustrare 
possent constituti vigiles de Arithmo, διὰ τὸ τὸ τάγμα τοῦ 
"Aoi9uob κατὰ τὸν ἐπικρατήσαντα παλαιὸν τύπον μετὰ τοῦ 
“Ἰομεστίχου τῶν σχολῶν ταξειδεύειν, quia tagma, cohors, 
Arüithmi secundum formam , quae iam a longo tempore viget, 
praesidium agit sub. inspectione Domestici Scholarum, καὶ ἔνα- 
πομέγνοντες εἰς τὸν ἱππόδρομον οὐ συγνεξιοῦσι κατὰ τύπον 
τοῖς βασιλεῦσιν εἰς τὰ πρόχενσα,, (ita legendus est ille locus, ) 
et, quandoquidem retro manet in Circo, ex praescripta for- 
mula cum mperatoribus in processiones (seu rusticationes) 
non exit. Notat in hoc loco vox οὐσία dromonium vehendo 
Sacro corpori Augusti destinatum , una cum πληρώματι τῶν 
ἐρετῶν. * Vid. ad p. 554. D. τ. 

B.8. [6,7.] κόμητι τῶν τειχέων. Comes murorum vel 
moenium erat qui reparandis moenibus , item militibus per moe- 
nia excubantibus , τοῖς τειχειώταις praeerat, vid. Goar. ad 
Codin. p. 55. n. 59. et DC. v. “ἄρχων τῶν τειχέων, — 


ἐῶ" πα NEA 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 27 


4.B. 9. [6, 8.] τάξεσι. Vox τάξις et τάγμα illo aevo 
fere tantum de militia usurpabatur , ut σέχρετον de officio civili. 
Τάξις est cohors speciose armata custodiae et comitatui et pom- 
pae magnorum virorum, ut consulis , praetoris, praefecti Urbi, 
et provinciae correctoris, sed praecipue Imperatoris, addita. 
Georg. Alex. in vita B. Chrysostomi apud Faprott. Gloss. Cedr. 
voce Cubicularius : παρέστη xai ἡ βασίλισσα πρὸ τῶν ϑυρῶν 
τῆς ἐκκλησίας μετὰ πάσης αὐτῆς φαντασίας καὶ τῶν χουβου- 
χλαρίων καὶ τῆς τάξεως, cum omni sua pompa, et cubicula- 
ri, et ordine, id est militia pompatica corporis Augusti pro- . 
tegendi. Exempla plura habet Du Cange Gloss. Graec. h. voce. 
Erant autem plures tales ordines: ut sequentia statim docent 
ἑχάστη τάξις unusquisque ordo. Erant Scholarii , erant Hica- 
nati, Numeri, etc. 

B.9. [6, 8.] πᾶσι τοῖς σεκρέτοις. Secretum et curiaEd.L. τ. 
idem est. Secretum est locus, in quo sedent iudices pro tri- 
bunali , ait Vales. ad Ammian. Marcell. p. 97., ubi fuse de se- 
cretis agit. Secreta vocabant loca , ait Casaubon. ad Vopiscum, 
ubi de negotiis pro ratione muneris quisque sui tractaturi convenie- 
bant. Conf. . ad Codin. p. 74. n. 51. et Gretser. p. 167. 
Ev Secretariis Du Cange ad Alex. p. 2569. de secretario episcopi, 
ubi ab universo clero salutabatur. ldem CPlis Christian. p. 255. . 
et ad. Zonar, Secretarium est quod Graeci δεαχογικὸν appellant, 
Alteserr. ad Anastas. p. 58.]* Conf. Du Cange Gloss. utroque. 

B. ult. [6, E xarà τὸν ἴδιον τοῦ σεχρέτου τύπον. Unum 
enim secretum alio habitu locoque conveniebat quam alterum. 

C. τ. [6, 11.] προευτρεπίσωσι. Congruunt huc verba 
Nicetae Choniatae p. 2352. A. ed. P'en.: τῆς γενεϑλίου ἐπιστά- 
σης ἡμέρας Χριστοῦ, αὐτός τε τὴν διάλιϑον στολὴν ἠμφιά- 
σατο, καὲ τοῖς λοιποῖς πᾶσιν ἐπετετάχει τὰς χρυσοῦφεῖϊς πε- 
ριϑέσθαι xai πλατυσήμους ἐσθῆτας.  Loros designat. 

-. Ὁ 5. [6, 12.] τῷ ὑπάρχῳ τῆς πόλεως. Est ex antiqua 
. Roma. Praefectus urbis πιοάο ὕπαρχος, modo ἔπαρχος ap- 
pellatur. Harduinus ad Themist. p. 480. ait praefectos urbis 
CPtanae A. C. 559. primum institutos et Principes senatus fuis- 
se. Quod intelligendum stricte de senatu urbano, qui τὸ zro- 
λίτευμα appellatur. Erat haec dignitas maximae auctoritatis. 
' Absente Imperatore regebat urbem una cum τῷ ἐγαπομονγεῖ, 
ut ex Tactico militari nostro p. 259. patet. Ex praesente loco 
constat illum vias, per quas processio publica regia transitura 
esset, purgari vestibusque, cereis et sertis, atque opere topia- 
rio ornari curasse. Sub eo erat τὸ ἱερὸν πραιτώριον. Vid. 
Script. post Theophan. p. 294. B. Ad ipsum pertinebat , poe- 
nas in sontibus exsequi , quod in Circo fiebat. Cuius rei passim . 
exempla prostant apud Theophanem et Cedren. Debebat popu- 
lo mandata Imperatoris in foro Constantini praelegere. — Cedren. 


38 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


p. 75o. D. 4. "dvagogáv γράψας xai τῷ τῆς πόλεως ἐπάρ- 
χῳ δοὺς ἀναγνῶναι ἐν τῷ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου φόρῳ 
τοῖς πολίταις ἐκέλευσεν. Titulus erat praefectus et pater ur- 
bis. ἘΓΈπαρχος καὶ πατὴρ πόλεως est apud Script. Theoph. 
p. 287. et Agathiam in Epigrammate apud Bandur. Ant. Zmp. 
Orient. p. 148.]* "Videtur titulus Patris Urbis cum titulo 
Praefecti Urbis semper iunctus fuisse. "Vid. ad p. 5o4. D. 4. 
dicenda. Et quum patricius idem valeret atque. pater (nam 
patricii omnes imperiales primae institutionis tempore quoque 
patres. Imperatoris appellabantur ):patet ex eo quid sibi velit ti- 
tulus Patricius urbis Romanae , quem Pontifices Romani Impe- 
ratoribus gentis Francicae et aliis tribuebant. Notat enim patrem 
urbis Romae. *[Alberic. ad ann. 1084. Henricus Rex patri- 
cius Romanorum constituitur, et a Clemente Papa in Impera- 
torem benedicitur. p. 188.]* — Nota res de Carolo M. Praefectus 
urbis porro iudicabat una cum Magistro sacrorum officiorum cau- 
sas patriarchae.. Vid. "Theophan. p. 155. B, nisi casus ille pe- 
culiaris fuerit. Praecedebat populum in sacris processionibus, 
quibus Imperator intererat , metu seditionis subitae; ut e 'Theo- 
phane p. 128. B. 12. et loco Theodori lectoris a Goaro in notis 
ad illum locum citato constat. Erant adhuc alii Eparchi , sci- 
licet integrarum Eparchiarum praefecti ; item ἔπαρχοι τοῦ στρα- 
v0zéÓov , quaestores, de quibus alibi dico. 

C. 7. [6, 16.] μυῤῥίνης. Leg.emembranis καὶ τῆς ἔκ 
κισσοῦ, xat δάφνης, μυῤῥίνης τε xai δενδρολιβάνου etc. 
“Ιενδρολίβανος est rosmamnus , frutex, siquidem vulgares ex- 
positiones Lexicographorum sequimur , quod passim feci, bota- 
nices parum gnarus, Atqui δεγδρολίβαγον in Glossis Iatricis 
apud Du Cange Gloss. Gr. p. 362. fine redditur Ἐχκέλελ μέλεκ 
[l. "ExAU ἐλμέλεκ } wh (e$ corona regis. Yta appellant 
Arabes melilotum. 'Teixera L.I. de la Relacion de los Reyes 
de Persia p. τοῦ. JMelek vale Rey, --,y por este nombre me 
occorre la etymologia de la yerva, que los medicos llaman 
Meliloto, y nos vulgarmente Corona de Hey, parece deduzido 
del Arabiso, que la dice Equelilal Malek, que es lo mismo. 
Conf. D. C, v. Ἐλίώλεκ μόλικ, μελήλοτον. Sed ἐλέλεγ et ya- 
λέλεγ M49 quod eodem retulit Du Cange, illuc non perti- 
net. cll almalek, «corona regis, est Arabibus melilotus. 
Ahlileg aut. Ehileg et corruptiore pronunciatione Halileg sunt 
myrobalani, phoenicobalani. Du Cange v. 2fexÀ/À quae recte 
habet, et est ᾿“λεχλὶλ ed exponit ZLibanotis. λεκλὲλ ἢ λι- 
^ βανωτίδα. Dubium non est. Zibanotin et dendrolibanum idem 
esse. Caeterum de more vias, per quas pompa procederet, 
floribus spargendi et opere topiario praetendendi credo e supe- 
rioribus constare posse, οἱ eloco Pauli Rhamnusii L. III. de 


C" CENT CREAN 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L 29 


bello CPtanos inter et Venetos initio saeculi XIlI, gesto p. 14o., 
ubi pompam. coronationis Balduini Flandri in Imp. CPtanum 
describit. JPompae apparatus, ait, sic magnificus, ut Grae- 
ci, qui in urbe erant, sumtuosiorem non meminerint - - ut ve- 
terum. triumphorum splendorem. facile exaequaret - - Quin etiam 
qua a Blachernis palatio ad  4ugusteonem. atque inde ad So- 
phiae aedem et ad Bucoleontem pompae transitus erat, festis 
frondibus topiario opere ingentes arcus sublatos, in wias undi- 
que et regionum compita florum odorumque nimbos effundi wi- 
deres. Nicetas, describens introitum. Manuelis Comneni in 
urbem Antiochiae, de Latinis Antiochenis haec narrat p. 57- A: 
τὴν &igodov αὐτῷ εἰς τὸ πομπικώτερον διεσχεύασαν, τάς τε 
ἀγυιὰς καὶ ἀμφόδους ἐπίπλοις καὶ τάπησιε διεκόσμουν, xci 
δένδρων γνεοδρέπτοις χλωσὶ κατηγλάϊζον, τὰς τῶν λειμώνων 
zai ἀγνϑέων χάριτας εἰς τὸ ἄστυ μέσον διακηπεύογτες. Conf. 
cl. Wetsten. ad Nov. Test. T. I. p. 4θο. b. 

C. 11. [6, 19.] τῇ ἡμέρᾳ τῆς αὐτῆς ἑορτῆς. Est more 
Graecorum recentium dictum pro τῇ ἡμέρᾳ αὐτῇ τῆς ἑορτῆς, 
aut pro τῇ ἡμέρᾳ ταύτης τῆς ἑορτῆς. Saepe adhibent αὐτὸς 
pro οὗτος, ut p. 82. fine capitis 56. αὐτῇ (pro ταύτῃ) τῇ 
ἡμέρῳ μὴ συνεστιώμενοι τοῖς βασιλεῦσι. Sic etiam αὐτὴν pro 
ταύτην posuit Macedonius in Anthologia p. 54. 181. penult. it. p. 
294. penult. αὐτὸν Ἰωάννην pro τοῦτον. Polyaenus ἐν αὐτῇ (pro 
ταύτῃ) τῇ φυγῇ pag. 216.1:. Natant exempla ubique librorum. 

. ult. [G, 21.] καβαλλάριον. In membranis est Καββα- 
λάριον. "Videtur nomen loci esse, in quo equi domari et cursu 
exerceri solerent , catadromus equestris gymnasticus ,. Zeitbahn , 
Francis manege, etsubintelligi δρόμος. “ρόμος καββαλάφιος 
et δρόμος ἱππικὸς idem est. Goar. ad Codin. p. 70. n. 16. 
χαβαλλαρέκιον vertit catadromus, domitura equi, arena , ma- 
nege et similiter Du Cange Gl. Lat. v. Caballarium. Καβαλλά- 
. QU0L sunt equorum domitores gymnastae , picqueurs. Manetho 
. Apotelesmat. mstus ap. Du Cange v. Βερεδάριος, iungit τοὺς 
χαβαλλαρίους τοῖς ἱπποχόμοις et aliis similis sortis hominibus. 

4.D. 1. [6, 22.] τοῦ μεγάλου χαὲ οἰχειαχοῦ παπίου 
ἀνοίγοντος. Nempe τὸ παλάτιον. Habebat enim Papias claves 
m , eiusque portas reserabat atque claudebat idem , mane 
ora septima et decima, ex computo nostro, et post meridiem 
hora secunda atque quinta; post quod tempus intrare nemini 
in palatium licebat. v. Leo Grammat. p. 469. D. 1. Goar. ad 
Codin. p. 26. n. 22. Du Cange ad Cinnamum p. 479. fine. 
Commissi eius custodiaé erant in carcerem palatinum abditi , ut 
ex historia Michaelis Balbi, constat, et Cinnamo p. 135. fine. 
*[Papias laternam in phasi lunari accendere solebat. Con- 
tin. Const. p. 125.]* E nomine huius officii, quod cum 
Papa, seu sacerdote, congruit, concluserunt aliqui , fuisse 


" 
40 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


Paplam sacerdotem : probabili. quidem sententia , argumento. 
.autem isto admodum debili, aut potius nullo. Nam Papiae no- 
men non a Papa, sacerdote, derivari debet, originemve tra- 


xit, sed ab Arabica voce b Pap, porta, et inde producto 
gentili, (σὴν Papi, ianitor. Erat enim Papias ianitor palatii , 
et carceris palatini. Negare tamen nolim eum fuisse de clericis 
palatinis; quin forte caput eorum fuerit. Quod si neges, non 
video qua ratione potuerit Papias, quod a Nostro L. II. c. t1. 
Ρ- 217. C. r. dicitur, S. crucem ex aede palatina depromere, 
circumgestare , adoratum exponere, rursus reponere, secludere 
et reserare, quam tractare laico non licebat. Posset e p. 143. 
B. 5. et 148. C. 8. concludi Papiam sacerdotem fuisse, quia 
ibi dicitur in solemni procerum conventu, instante alicuius ad. 
patriciatum promotione, thuribulum per consistorium circum- 
ferre et incensare; nisi ex addito ipsi mensuratore, qui certo, 
Ed. L. 13 certius clericus non fuit, constaret, non religiosam , sed pro- 
fanam, pompaticamque suffumigationem ibi designari, Non 
dubito quoque castratos solos fuisse huic muneri admotos , certe 
Constantini nostri tempore.  Mutatos enim mores cum tempori- 
bus fuisse necesse est, si verum sit quod perhibent, illum 
loannem Catacuzenum , qui deinceps Imp. CPtanus fuit, ge- 
Stasque a se suoque tempore res literis exaravit, initio rerum 
suarum fuisse Papiam et praefectum cubiculi , quae ambo mu- 
nera olim propria spadonibus fuere, fuit certe unum eorum; 
neque unquam coniuncta in uno homine eodem tempore fuerunt. - 
Tribuitur nostro loco Papiae titulus geminus, magnus et do- 
mesticus. Magnus quidem appellatur sive respectu ad vicarium 
aut secundicerium eius, JJeuterum dictum , sive ex innata 
Graecis vanitate vel minimis quibusque dignitatibus πενεχραλά- 
Lov suum μέγας et πρῶτος praeponendi, quam riserunt me- 
rito Goar et Gretser ad Codinum aliique. Constantini nostri 
aetate tamen ille fastus nondum tam intemperanter, atque po- 
Stea , grassabatur. Ofxstaxóg autem appellatur , quod non pu- 
blicae minister rei, sed privatae Imperatoris familiae adscriptus 
esset intraque palatium una cum caeteris clericis palatinis habi- 
taret. Omnes enim intra palatium habitantes , et secreto alicui 
seu camerae non adscripti, sed aut corporis sacri, aut palatii 
custodiae necessitatibusque curandis deputati , illi omnes erant 
οἰχειακοὲ domestici , vel familiares. Clerici palatini olim extra 
palatium habitabant, deinde post tempora Leonis Armeni re- 
cepti sunt intra palatium. | Quod etiam'in Curia Francica fuit 
observatum , ut constat ex Du Cange v. Eleemosynarü regum 
Franciae , ubi citat veteres chartas, in quibus proceres iuben- 
tur extra palatium habitare, exceptis custode sigilli, maiore 
domus, camara denariorum, seu officio thesauri , Capellanis , 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM, 118. 1. ÁI 


Confessoribus, et Eleemosynariis. Horum plerique deprehen- 
duntur etiam noctu diuque in palatio CPtano mansisse. Certe 
de Koetonitis ,, seu ad Camaram vel thesaurariam pertinentibus, 
et de Clericis palatinis, seu Capellanis constat. De Sacellio, 
seu ni fallor, eleemosynario non dubitem. Magister tamen 
sacrorum officiorum , seu Maior domus, extra palatium mane-. 
bat seu. pernoctabat. 

4. D. 2. [6,22.] εἰσέρχονται xai καϑέζονται. Copula 
deest membranis. 

— Jbid. [6, 25.] καϑέζονται ἐν τῷ Brig. Vox fov tri- 

plici notione gaudet apud Graecos recentiores , et in hoc nostro 
codice. Primum idem notat atque latinum velum, παραπέτα-- 
σμα., quod praetenditur foribus aulaeum. 2) Fores quibus 
velum praetenditur et appendet. 5) Corpus aliquod procerum 
vel collegium , quod per vela sublata et fores patulas intromit- 
titur. Secunda significatio hic obtinet. Vid. ad pag. ro7. D. 5. 
: De velis iudiciorum vid. Vales. ad Ammian. Marc. p. 203. 
Cange Gloss. lat. v. /'eium. | *[Ad primum et secundum velum, 
id est ad primas et secundas fores. vid. Alteserr. ad Anastas. 
Ρ- 54., de dictione: orent ad primum , ad secundum velum vid. 
Giornale dei Letterati XXIII. 555.]* 

Ibid. [6, 25.] τοῦ πανϑέου. Pantheum videtur aut triclinium 
in vicinia Chrysotriclini fuisse, aut eius pars, et nomen habuisse 
aut a multitudine imaginum pro sacris habitarum et ibi specta- 
'tum atque veneratum expositarum , aut ex eo, quod D. Virgini 
et Martyribus atque sanctis omnibus dedicatum esset ad exem- 
plum Panthei Romani, quod illis ipsis temporibus magna in fa- 
ma erat. Anastasius in Bonifacio IV.: Kodem tempore petüt 
a Phoca principe templum quod appellatur Pantheon, in quo 
Jfecit Ecclesiam δ. Mariae semper Virginis, et omnium. Mar- 
tyrum.  Retentum ergo nomen ex pagana antiquitate, et quod 
olim Diis Deabusque omnibus sacrum erat , id novis Numinibus, 
. Martyribus dictis et Martyrissabus, sacratum. Memoratur a 
Scylitze ἄρχων τοῦ πανϑέου, et ab Anonymo Tactico , quem 
citat Du Cange v. πάγϑεον, genus militum palatinorum, quibus 
nomen οἱ πανϑεῶται. Videntur illi nomen ex eo habuisse, quod 
in Pantheo, seu palatio, seu parte palatii Chrysotriclini, excu- 
barent, sub ducatu τοῦ ἄρχοντος τοῦ πανϑέου,, tribuni sui. 

4.D. 3. [6, 24.] βεστήτορες.  Vestitores sunt illi, qui 
Imperatori vestem sacram a vestiaritis allatam cireumponebant. 
Disputant Goar ad Codin..pag. 25. n. r9. et Du Cange ad Alex. 
p- 285. de differentia vocabulorum »vestitor, westiarius et ve- 
stiarita. Fuisse discrimen inter vestitores et vestiarios observa- 
tum dubium. non est. Αἱ vestiarios et vestiaritas saepe confun- 
debant. Proprie vestiarii erant oi ῥαφεῖς sartores vestiarii , 
vestiaritae autem custodes sacrarum vestium et earum promi 


άλ IO. IAC. REISKII COMMENTARII 
condi. Certe habet Du Cange Gloss. Gr. pag. 1285. iambos 


εἰς τοὺς δαφεῖς ἤτοι βεστιαρίους. Omnes illos uno nomine 
complectitur dictio οὗ ἐπὲ τῶν ἀλλαξίμων, vel ἀλλαξιμάτων. 
Vestitores si officium spectes , deberent quidem spadones fuisse ; 
id certe de hominibus exspectares , qui sacrum corpus tam prope 
contingerent. P'uisse tamen barbatos, seu integros viros, ex 
. eo patet quod pag. 41. B. nostri codicis βεστιτορίσσας comme- 
morari video, uxores vestitorum, etp. 413.A.4. vestitores Syncle- 
ticis proceribus annumerantur , non basilicis. Ergo nequibant 
eunuchi esse. Patet etiam ex eo, quod pag. 173. D. ult. dicun- 
tur vestitores postquam Imperatori chlamydem circumposuissent 
ex eius conspectu abire, quo Lmp. possit infulari, quia mos 
antiquus sit Imperatorem coram barbato non infulari; id est 
eaput nudare, quod fieri debet, si demto camelaucio stemma 
' seu infula imponenda est. Hos vestitores appellat Cinnamus 
p.295. A. τοὺς ἐπὲ τῆς τοῦ βασιλέως ἁλουργίδος ὑπηρέτας; 
nam ipsorum officium id unum paene erat, ut purpuream chla- 
mydem Imperatori iniicerent. Nam erant alii, qui calceos et 
bruggas ipsi ministrarent, χοσβαΐται dicti, alii qui infulam 
imponerent, praepositi nempe. 

D. 4. [6, 24.] τὴν μωσαϊχὴν ῥάβδον. Fuit orga Mo- 
saica inter cimelia praecipua lmperii CPtani, ut patet e ca- 
pite libri secundi quadragesimo , quo cimelia variis in aedibus 
condita recensentur. Non puto, Graecos tam fatuos fuisse, 
ut crederent, ipsam virgam Mosis miraculosam se habere. Sed, 
ut mihi quidem videtur, fecerunt ex argento aurove cum gem- 
mis imitamentum illius virgae , quod virgam Mosaicam a simi- 
litudine dixerunt. Habent adhuc virgam Mosis Romae, Flo- 
rentiae, Viennae Austriacae et Hannoverae. "Vid. Keisleri 
ltiner. p. 266. 578. 498. et 1218. 

Ibid. [6, 25.] εὐχτηρίου. Eucteria , oratoria , erant sacel 
la, tam in aliis ecclesiis, quam in privatis aedibus constructa, 
ab Episcopo consecrata, imaginibus et ara instructa, in qua 
sacra licebat peragere, exceptis diebus festis maioribus. Vid. 
Du Cange Gl. lat. v. oratorium et oraculum. Si in templis aliis 
essent talia εὐχτήρια, erant intra Bema, seu tribunam, et 
erant alii sancto dedicata, quam cui reliquum templum.  Ex- 
emplum oratorii privatis aedibus, aut cubiculo adiuncti, ha- 
bemus, praeter hunc praesentem locum, apud Script. ,post 
Theophan. p. 89. D. 5., ubi unum illud privatum &vzz79tov 
duo βήματα, seu tribunas cum arulis dicitur habuisse, unum 
pro B.V., alterum pro S. Michaele Archangelo. lam lusti- 
niani tempore talia oratoria privata in usu erant. Innocentius 
Maroniae praesul , qui eum coram audivit, in epistola ad T ho- 
matem narrat eius ore haec. Zngressus sum in. oratorium. gloriosi 
Michaelis Archangeli, quod est im. Cochilo, et rogawi. domi- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. 1. 43 


num dicens.etc. Locum debeo notis Alemanni ad Proeepium 
p. 72. Cochilum autem quid sit non exputo ; an chrysobio, 
aureo velo. *(De εὐχτηρίῳ palatii, ubi quotannis feria quin- 
ta maioris hebdomadis paschalis S. Matthaei evangelium prae- 
legebatur, v. Du Fresne ad Zonar. p. 51.]* 

D. 5. [7 , 1.] o£ τῶν ἐλλαξέμων. *[Hi sunt ministri, 
qui mutatorias vestes Imperatori porrigebant , quo sensu 
αἱ ἀλλαγαὶ, rà ἀλλάγματα, apud scriptores, quorum lo- 
ca Du Cange utroque Glossario collegit.]* ^ Vestes pretiosas, 
quas posterior aetas ἀλλάξιμα, et ἀλλαξέματα appellabant , 
eas prior dicebat χατάκλειστα, quod arcis concluderentur ; 
unde ad Árabes transiit mos, cuius in  Alcorano exstant vesti- 
gia; vestes pretiosas X3La^ «2L 3 appellandi, vestes recondi- 
tas. De vestibus χαταχλείστοις egit Salm. ad Tert. p. 128. 
Latini ad exemplum Graeciae mutatoria dicebant, unde Germa- 
nico sermoni mansit vocabulum Gewand pro veste, quia nem- 
pe avertitur , abiicitur, mutatur alio , reponitur in arca. 772- Ed. L. i4 
λάσσειν τινὰ est novis mundis splendidis vestibus indutis ali- 
quem novum facere, reparare, et velut alium a priore homi- 
nem facere, apud Leon. Grammat. pag. (60. À. 9. Dice- 
bant quoque Latini sequiores a/terare pro znduere. "Vita S. 
Neoli Abbatis apud Du Cange Gloss. Lat. v. Aiterare. Non- 
nunquam peregrinorum alteratus induviis in ecclesia pernocta- 
bat. Ytem parare, unde verbum Germanicum obsolescens pár- 
den, et parade; vestes splendidae paramenta, quia illis sese 

, id est exornabant, et paratica. Hinc parator, aut 

sartor, aut indutor, adornator. Consules paraticorum fuerunt 
medio aevo consules, seu praefecti, mercatorum. vid. Du 
Cange v. Paratici, et Murator. T. II. Ant. Ital. p. 876., qui 
nempe paratica et paramenta, novos pannos, vendebant. In 
Ordine Romano est: Pontifex parat se solenniter cum  mini- 
stris - - paramentis tempori convenientibus - - Interim rex westi- 
bus militaribus indutus cum. suis praelatis domesticis non para- 
tis, id est οὐχ ἠλλαγμένοις. Qui nostro in loco oi τῶν d- 
λαξιμάτων dicuntur, sunt p. 8r. ἃ. oi ἐπὲ τῶν ἀλλαξιμά- 
TOY integra dictione. Comparari possint cum τοῖς a pendice 
cedri, τοῖς ἐπὲ τοῦ πήγματος, si recte. habet expositio Salma- 
sii, existimantis id officrum domus Augustae fuisse, cui arcu- 
larum et aliarum rerum e cedro factarum cura erat. Nam ve- 
stes in ταβλίοις, ut statim sequitur, cedrinis asservabantur, 
quod id lignum vermes arceret. 

D.6. [7, 2.] δεαιταρίων. | Quales fuerint diaetarii , non 
satis bene novi. Anastasius p. ro8. vertit aulici palati: sed 
p- 39. retinuit vocem diaetarius. Fabrottus Gloss. Cedr. atrien- 
-3es reddit. Videntur additi cuique officio iuvenes , praesertim 
nobiles, fuisse, qui per septimanas adiuvarent cos, quibus 


44 IO. 1.6. REISKII COMMENTARII 


additi essent; et quando adolevissent, e palatio amovebantur , 
et officiis praeficiebantur. Du Cange Gloss. Lat. v. JDietarzus 
monet , ita dictos fuisse, qui in diaeta seu coenaculo ministra- 
rent, mensas instruerent, diaetas mundas servarent. *[Ho- 
rum officium erat, excubias palatiorum noctu et interdiu age- 
re, ut ex Constant. Porphyrog. Continuatore L. IV. n. 55. 
p. 123. apparet, ubi oi ἐν τῷ μεγάλῳ παλατίῳ κατὰ τὸ ἡλια- 
κὸν τοῦ φάρου διαιτάριοι memorantur. Menolog. 50 lulii. In- 
fra apud Nostrum p. 135. C. 8. οἱ διαιτάριοε τῶν ὕλων διαι- 
τῶν Occurrunt. ]* j 
D.6. [7, 5.] τὸ ταβλίον. Yn membranis est ταβλὴν, 
quod eodem redit. Nam saepissime Graeci recentes zc pro toc, 
et zv vel ἐν pro ἐὸν scribunt. ta στομεὴν est apud Theophan. 
p. 912. B. 1r. et librarius novae Graeciae homo, e cuius co- 
dice Plutarchi Eroticus ad nos pervenit, saepissime ILzuzzi- 
δης, τίδην, τίδη pro Πεμπτίδιος, τίδιον, τίδιξ scripsit. Sed 
in posterum haec talia minuta non memorabo. | Non male fecit 
antecessor meus ταβλίον pro ταβλὴν reponendo. Neque male 
ego feci in ea parte, quam curavi, stricte membranarum 
exemplum in talibus sequendo. Ζαβλὴν hoc loco notat arcam 
latam planam, qualem nostrates Schubladen aut Schubcasten 
appellant , Franci une layette, un tiroir. d Ἢ 
ΐ D. 9. [7, 5.] «og»íxAta. Sunt capsae rotundae, quales 
illae sunt , quibus pelliceas illas grandes chirothecas , nobis 44u//e 
dictas ( v. Du Cange Gl. Lat. v. Muffulae) conduntur. Nomen 
habent a cornu, quo nomine Latini sequiores omnem capsam 
cylindricam cuicunque rei recipiendae aptam et cuiuscunque 
materiae appellabant. |Sic erat ipsis cormu atramentarium , 
sive corneum, sive eburneum, sive fictile, sive metallicum 
esset. v. Du. Cange Gloss. Lat. v. Cornu, ubi ex Hugonis 
Flaviniacensis Chronico citat capsam auream insignitam. reli- 
que AA. Apostolorum , et cornua duo eburnea identidem re- 
iquiis conferta. Cornua candelabrorum apud Anastas. in Be- 
nedict. III. fuerintne manubria, an disci illi , qui guttas de- 
sullantes aliasque sordes excipiunt, in dubio relinquam. | Pari 
modo Latini sequiores has capsas vestiarias, infulis condendis 
peculiariter destinatas calamaria appellabant, quod essent si- 
miles illis tabulis aeneis bracteatisve, quibus nos condere et 
gestare calamos scriptorios solemus. Fortasse erunt quibus 
probabilior videatur derivatio a. cornubus seu infulis. "Saeculo 
certe XIII, infulas seu tegumenta capitis cava , cucufas, (eo 
enim sensu vocem Zzmfula ubique pono) cornua et corneta ap- 
pellabant. vid. Du Cange Gloss. Lat. h. v. Sed nescio ci- 
iiusne idem factum , et num Graeci quoque infulas κέρατα 
appellaverint ,. vel χοργία. 81 fecerint , quod in dubio relinquo, 
corniclia fuerint capsae, in quibus cornua seu infulae servarentur. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LID. 1. 45 


Ὦ. το. [7, 4.7 στέμματα. Reddidi hane. vocem. ubique 
voce Latina z$fula, quo intelligo cucufam ornamentis variis 
certo quodam modo conformatam , cuius typi in numis , apud 
Goarum in fine Euchologii, apud Rhamnusium de bello Ve- 
neto cum CPtanis, apud Bandurium ; Du Cangium in Fami- 
lis Byzantinis, in Dissertat. ad loinville XXIV., in Dissert. 
de numis aevi medii , et alibi, ubi Imperatorum, Byzantino- 
rum imagines conspiciuntur, exstant. Sunt enim qui voce 
vitta et infula aliter, atque nos, utuntur. Vocabulum venit 
ἀπὸ τοῦ στέφειν ab ambiendo, quia totum caput velut cas- 
sis amplectebatur. Differt a στεφάνῳ corona. -Στέφαγος 'Po- 
μαῖος Chronico Alexandrino apud Salmas. T. H. Scr. H. A. 
/ 851. est circulus aureus cum exstantibus radiis acutis, ve- 

dentibus serrae; qualis in numis Romanis conspicitur. 
Στέμμα vero, a galea ortum, erat cucufa, cum circulis 
aureis uno rotundo totum caput horizontaliter includente, et 
duobus sese ad rectos angulos secantibus semicircularibus , et 
superimposita vertici plerumque crace, caetera panno con- 
stans pretioso, gemmis et margaritis obsito. Anna Comnena 
mundum imperialem enarrans sic describit τὸ στέμμα. Τὸ 
βασιλικὸν διάδημα, ait, καϑάπερ ἡμισφαίριον εὔγυρον τὴν 
κεφαλὴν διαϑεῖ πανταχόϑεν μαργάροις χοσμούμενον,, τοῖς μὲν 
ἐγχειμένοις, τοῖς δὲ καὶ ἐξηρτημένοις. Distinctionem addit 
infularum imperialium ab infulis Caesarum et minorum; pri- 
mam , quod hae non haberent catenulas, lectas, ut medio 
aevo loquebantur, e margaritis et gemmis plexas, apud au- 
rem utramque dependentes; alteram, quod hae non aeque 
accurate rotundae fuerint, atque infulae Imperatorum : tan- 
dem quod imperiales crebrioribus margaritis respersae niterent, 

aliae. "Exaríoc9s» γὰρ τῶν xgoráqeor ὁρμαϑοί τινες 
αἰωροῦνται διὰ μαργάρων xat λίϑων, καὶ τὰς παρειὰς ἐπι- 
ξέουσι, καί ἐστι τοῦτο ἐξηρημένον τε χρῆμα τοῖς βασιλεῦσι 
στολῆς. οἱ δὲ τῶν Σεβαστοχρατύρων xai τῶν Καισάρων 
στεφανοὲ σποράδην ἐστίν ὅπου τῶν μαργάρων καὶ λίϑων 
ἄγευ τοῦ ἐπισφαιρώματος. De Caesariciis, seu infulis Cae- 
sarum , agemus loco suo. Quando usu receptae fuerint tales 
infulae mihi non liquet. Saeculo quidem septimo adhuc in 
usu erant modo oi στέφαγοι circuli radiati, modo τὼ ót«- 
δήματα, seu, quod idem est, aí ταιγεαὲὶ vittae, seu lemnisci 
lati purpurei, qui in occipitio religabantur ; siquidem fidem 
meretur Nicephorus Patriarcha CPt. narrans p. 59. , Hera- 
clium, quo tutius lateret et aufugeret e suorum clade οἰχτρόν 
τὲ χαὶ πεγιχρὸν, ὡς ἂν ἰδιώτης τοῖς ἐντευξομέγοις φαίγοιτο, 
περιβαλόμενος ἔνδυμα, τὸν τε στέφανον τὸν βασίλειον [de- 
signat diadema] τῇ ὠλένῃ περιαψάμενος -- εἰς φυγὴν ἐτρά- 
πετο. Invenio quidem stemma iam in numo Eudociae Augustae, 


46 IO. IAC. ΒΕΙΘΚῚ COMMENTARII 


uxorís "Theodosii iunioris , apud Du Cange Famil. Byz. p. 67. 
Sed quia ea foemina est, id exemplum non allegabo. | Ínve- 
nio porro quoque figuram stemmatis in numis Leonis et Ze- 
nonis, et Anthemii ibid. p. 77. Quia vero opponi possit eas 
figuras galearum esse, non stemmatum, neque illos numos 
urgebo. Verum in numis lustiniani magni p. 88. et 92. tam 
luculenter expressum est stemma , ut ille absque controversia 
primus eo usus videri queat. Posset quoque monumentum 
Ravennate , quod Alemannus ad Procopium primus dedit, et 
ex eo repetiit Du Cange l. c. p. 97. in argumentum allegari 
(nam in eo lustinianus conspicitur infulatus) si de illius pi- 
cturae musivae antiquitate certo constaret; quam qui aequa- 
lem lustiniano vulgo faciunt, mihi quidem haud persuadent 
ut secum sentiam. In numis sequentium Imperatorum "Tibe- 
ri, Mauricii , Phocae, Heraclii ipsius , conspicitur stemma. 
Suspecta igitur illa Nicephori narratio est, et ad Alexandri 
M. aut vetusti alicuius regis exemplum conficta. Nam ex quo: 
stemmatum usus invaluit, diadematum stricte sic dictorum 
usus desiit; neque argumentum praestat adversantibus Cinna- 
mus in his verbis p. 15. fin. de Manuele Comneno: περεδυ- 
ἘΔ.1.. 15 ϑεὶς [sic nove et soloece ille auctor pro zmduto posuit, nam 
spoliatum antiquis notat] τὴν χλαμύδα καὶ ταινιωϑεὶς τῷ δια- 
πων βασιλεὺς ὑπὸ παντὸς ἀνηγορεύετο τοῦ στρατοῦ.  Au- 
ctor enim improprie et affectate vocabulum διάδημα usurpat, 
ut alii multi fecerunt. Erat igitur stemma nihil aliud , quam 
cucufa vel biretum cum corona aurea in una massa. Sole- 
bant aevi medii reges occidentales coronas aureas super bireto 
exemtiles et liberas gerere, sic ut possent demi, bireto capiti 
inhaerente. At Imperatores CPtani coronas suas non. super- 
imponebant biretis suis, sed simul cum his illas induebant , 
ut res duas in una massa cohaerentes. Conf. Du Cange v. 
AImutium , ubi citat hunc locum: 99. grandes perles rondes 
pour mettre en l'aumuce qui soutint la coronne du roy à la feste de 
Üestoile. Hae almutiae gems Germanicum cum praeposito 
Arabico articulo a/. Mütze adhuc dicimus pro bireto vel cu- 
cufa.] Imperatoribus conveniebant ut laicis et militaris ordinis 
hominibus, quum τὸ φιάλεν, vel cucullus aut cappa, cleri- 
corum esset; et videtur haec in vestitu capitis distinctio iam 
antiquis temporibus obtinuisse. "Theodoretus IV. Hist. Ec- 
cles. r2. οὗτος [de Eusebio Samosateno loquitur, πολλᾶς 
τῶν ἐχχλησιῶν ἐρήμους ποιμένων εἶναι, μαϑὼν, στρατιωτι- 
κὸν ἀμπεχόμενος σχῆμα, xai τιάρᾳ καλύπτων τὴν χεφαλὴν, 
τὴν Συρίαν περιήει πρεσβυτέρους χειροτονῶν xai διακόνους. 
Gestarunt igitur Imperatores stemma ut milites, et ΒΌΠΗΠΩΙ mi- 
litum magistri, pro galea, quicum tam prope convenit, ut, 
quod paulo ante dicebam , in numis postremorum Imperatorum, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L 47 


quorum imagines numis incusae dici possunt galeam gestare, 
dubium ui aisi. illa figura an stemma Significet. Sel- 
denus etiam. plerumque galeas haec stemmata appellat in libro 
de titulis honorum. vid. Menolog. Basil. T. II. p. 112., ubi 
stemma et habitus Constantini M. synodo Nicaenae praesiden- 
tis exhibetur. De diademate priorum Imperatorum, cui dein- 
ceps stemma successit, egit Valesius ad Ammian. Marcell. 
p. 286. a., de coronis Impp. et regum antiquis novisque copiose 
dixit Du Cange diss. XXIV. ad Ioinvdle. ἔν. Anna Comnena 
L. HI. apud Du Cange ad loinville p. 297. De corona Im- 
peratorum , eaque praecipue, qua usus fuit Carolus M., v. 
Aleman. ad Pariet. Lateran. p. 49., de corona cum tintin- 
nabulis Alteserr. ad Anastas. p. 146. Coronam Hungaricam 
Belius dicit opus artificis Graeci esse. Notit. Hungar.]* - 
4.D. το. [7, 5.] σπαϑάριοι. Erant corporis sacri custo- 
des, genere nobiles, qui coram lmperatore procedente arma 
eius, id est scutum et hastam, gerebant, ut ex hoc loco pa- 
tet. *[vid. Du Cange ad Alex. p. 559.]* Habemus in histo- 
ria Byzantina frequentes Protospatharios, Spatharios et Spa- 
tharocandidatos.  Postremos hos interpretatur Nicephorus Gre- 
gor. ἀσπιδοφόρους. Recte quidem ab armis et munere illa 
i. Sed et Spatharii atque protospatharii eadem gesta- 
bant. Goarus ad Codin. p. 25. n. 54. omnes spatharios pro- 
tospatharios fuisse scribit, in quo fallitur. Neque solus Im- 
perator spatharios habebat , verum etiam magistratus superio- 
res, ut e Theophane patet p. 368. D. fine., ubi ὃ κατὰ Βησὲρ 
et à κατὰ "Lusoíov πατρικίου σπαϑάριος est Bisiri et Himerü 
spatharius. "Ubi non recte vertit Goarus.  Appellati fuerunt a 
σπάϑη,, spatha, longo et lato gladio, quem manu gerebant. 
D. antepen. [7,5.] ἄρματά τε καὶ σχουτάρια καὶ τὰ δόρατα. 
"Vario significatu adhibetur a Graecis vocabulum ὅπλα, ἄρμα et 
ἄρματα, quod postremum ,. ἄρμα puta , a Latinis traductum 
et videatur, et vere fuit, ad Graecos, pervenerat tamen ab 
his ad illos, et in origine bene Graecum est, ab ἄρω, apto , 
instruo , instrumentum , eoque uti non dubitavit fastidiosus alias 
et pro sua aetate elegans , sed nobis hodie ridiculus, verbo- 
rum veterum affectator Nicetas p. 55. c. fin. ἐπιτάττει δει- 
πνοποιήσαντας πάντας ἱπποχορυστὰς γενέσθαι, καὶ τῶν ἀρ- 
μάτων [id est ὅπλων] αὐτῶν ἐπιμεληθῆναι, ὡς εἰς νέωτα τοῖς 
Τούρκοις πολεμήσοντας πρωϊαίτερον. Ambigo igitur dicamne 
ἄρματα hic loci gladios tantum , aut loricas designare, an, 
quo magis vergo, postrema, τώ τὲ σχουτάρια καὲ τὰ δόρα- 
τὰ (sic enim leg.) esse epexegesin superioris τὰ βασιλικὰ ἀρ- 
ματ, Non memini vocem ἄρμα pro gladiis positam reperisse. 
Pro loricis quidem ponunt hodierni Graeci, uti etiam. ὅπλον. 
vid. cl. Hemsterhus. ad Aristophan. Plutum ws. 45o. At 


A8 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


multo frequentissime et Latini et Graeci, cum novi, tum vel 
vetustissimi quique, ὅπλον et ὅπλα, item arma , quod illi re- 
spondet, pro scuto ponunt. v. Salmas. ad Hist. Aug. T. I. 
p. 212. et II. p. 354. Inde est quod scutum. tractare €t ar- 
ma rotare idem sit. Quod pluribus exemplis evieit Du. Cange 
v. Arma. Glossae veteres IléAzat, μιχρὰ ὅπλα [scuta] £yov- 
τὰ χύμβαλα προσπεπηγότα, ἅπερ λέγουσιν οἱ Ρωμαῖοι ἀρμα- 
τώρια. Quo loco sunt χύμβαλα idem atque χόμβοι, bulbi, 
nodi, umbones vel umbilici aenei ferreive , bucculae, mediis 
e clypeis eminentes, ad excipiendam et retundendam ictuum 
illatorum vim. Κύμβαλον et xóuflog est omne xo», tumens 
in formam sphaericam. Ipse Noster p. 176. B. 5. τὸ δὲ &g- 
μα ἤγουν σκουτάριον dixit. Hine iam intelligatur ratiocinium 
Diodori Sieuli L. XV. 44. p. 56. vs. 88. constetque illi loco 
de integritate sua. Οἱ ὠπὸ τῶν ἀσπίδων πρύτερον ὅπλῖται xa- 
λούμενοι, τότε ἀπὸ τῆς πέλτης πελτασταὶ μετωνομάσθησαν. 
Argumenta , quibus locum illum impugnat H. Stephanus , spe- 
ciosa quidem sunt, recte tamen eum tuetur cl. Wesseling. 
lta quoque idem Diodorus XVII. 18. p. 175. 67. τὸ μὲν 
ἔδιον ὅπλον dvi95xe τῇ ϑεᾷ [ Minervae], τῶν δ᾽ ἐν τῷ veg 
κειμένων ὅπλων τὸ κράτιστον ἀναλαβὼν καὲ τούτῳ καϑοπλι- 
σϑεὶς ἐχρήσατο. Clypeum ibi significari ultro patet et e p. 175. 
82. Apud eundem XVIII. 27. p.:278. 79. sunt οἱ ózAogógot 
scutarii, scutis et hastis, quae nunquam separabantur, arma- 
ti, eoque respectu opponuntur ibi τοῖς μηλοφόροις, iis, qui 
σπαϑοβάκλια seu contos praeferratos cum pomis in fine gere- 
rent. ὅπλον ᾿ϑηναίης in carmine Lucillii in Anthologia p. 
151. ult. ed. H. Steph. est aegis Palladis , et p. 204. 
"Αρσενι δ᾽ Ὀϑρυάδοιο φόνῳ χεκαλυμμένον ὅπλον 

καρύσσει. Θυρέα, Ζεῦ, “4αχεδαιμονίων. 
Ipse iam. Aristophanes ὅπλα pro scuto posuit in Vespis vs. 819. 
collato versu 590. Qui enim ipsi ibi est ἄνευ ὅπλων Cleouy- 
mus, hic est ὁ ἀσπιδόβλης. Mecte quoque sententiam Comici 
reddidit cl. Hemsterhusius in Avibus vs.390o. Pindaro quo- 
que ὅπλα dm "gysog sunt Zrgiva scuta , eo loco quem Athe- 
naeus Ll. c. 22. initio citat, ab interprete non recte acceptum. 
Pari modo Latini se in arma colligere dicebant pro se sub scu- 
tum recipere. "Virgilius : 

ISubstitit Aeneas et se collegit in arma 

Poplite . subsidens. 
Medio etiam aevo arma pro scuto dicebant. Δ Cutheis de 
gestis Spoletinorum apud Du Cange v. Grampha. — 4ntecede- 
bant eum. sui familiares armati cum. tabulariis et clypeis depi- 
ctis cum. grampha , [id est clava, seu cestu] zpsius arma , [id 
est scuto| et ensibus et spathis nudis. lnde manavit Franci- 
cum Jes armes , pro insignibus gentilitiis. Nam quum veteres 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. 1. 49 


equites insignia suae quisque gentis in armis, hoc est scutis ; 
gererent, inde factum est, ut id , quod in armis pictum es- 
set, armorum ipso nomine metonymice diceretur. Scuti talis 
cum insignibus, et Spatharii vel Candidati regii cum hasta 
scutum tenentis videre est imaginem in illa Ravennate Iusti: 
niani M., de qua paullo ante dixi, apud Alemannum et Du 
Cange Fam. Byz., item apud Ciampin. T. IIl. Monum. Vetust. 
tab. 22. Qui Imperatoribus CPtanis adstarent Spatharii , aut 
Candidati, aut Protectores, armati erant scuto et hasta; erant 
armigeri eorum ; quoniam ipsos Imp. arma gestare non decebat. 
Inde Scutari olim dicti τὰ ὠμφὲ τὸν βασιλέα τάγματα, au- 
ctore Zosimo Ill. p. 188. Conf. Vales. ad Amm. Marcell. p. 
552. Unde patet dictionem Nostri p. 337. τὸ ἄρμα χρατεῖ 
ται recte redditam. a nobis fuisse arma , id est scuta et hastae, 
tenentur , et apud Georg. Monach. p. 544. À. 4. μετὰ ἀρ- 
μιάτων vertendum esse cum stipatoribus scutatis , vel armigerts: 
Nam, ne dicamus dictionem eam ibi significare cum magno 
numero curruum , vcl procerum in. curribus procedentium , fa: 
cit mos aulae CPtanae, quo non licebat ali cuiquam curru 
vehi in processione publica, si Imperator curru veheretur, 
sed omnes proceres aut pedites obsequebantur, aut, magno 
honore affecti , equites. Ex eo tandem quoque factum, ut "49- 
μια nomen esset loco in Circo, ubi Armigeri in armis, hoc 
est, scutati et hastati stabant , de quo inferius; | 
D. ult. [7.7.1 τῷ ὀχταγώνῳ χουβουχλείρ. Palatia ae-Ed. L: 16 
stiva vel porticus octangulares aedificandi mos adhuc in oriente 
obtinet, ut e della Valle Itiner. L. IV. 14. constat; qui talia 
aedificia rotunda, aüt multangula, deambulationibus destina- 
ta, in quorum planis tectis, quae tamen podiamentis seu pe- 
ctoralibus carent, deambulari, ludi quoque pila, non sine té: 
meritate, saepe cum vitae iactura solet, perhibet a Persis et 
Turcis Giusek appellari, quod Arabes (54»2- exaránt, qua 
de voce ad Abulfedam ago.  Corridore, si bene memini; tà- 
les galeriae in circulum, seu rotundum , seu angularem, intra 
sese revolutae et redeuntes appellantur ab Italis. i 
5. A. r. [7, 7.] παλατίῳ τῆς Ζίάφνης. [πὶ omhibus im- 
imis Romani maioribus urbibus, illis certe,  quaé Cireum ha- 
rent, aut theatrum , vel amphitheatrum, et ludos ederent; 
erant quoque Daphnae, id est tribunalia, wel basilicae; in 
quibus laureae victoribus imponerentur. Qui mos victoribus 
coronas in talibus tribunalibus Daphnis dictis tribuendi non a 
Diocletiano coepit, quod coniici posset e verbis. Malalae T. I. 
p.407. ἐν τῇ ϑείᾳ αὐτοῦ διατάξει ἐχέλευσεν ἐν “άφνη δα- 
φγοῦσθϑαι τοὺς ἀγωνιζομένους ἐν τῷ ἀγῶνε Ὀλυμπίων, nempe 
Antiochenorum , non Pisanorum. (ldem Malala T. II. p: 62: 
“Ἰαφνητικὴν Antiochiae nominat , subintellige Basilicam , aitque 
Constantinus Porphyr. Vol. II. 4 


50 10. IAC. REISKII COMMENTARH 


. duas eius portas a "Theodosio laminis aureis fuisse tectas.) Nam 
Daphnen Alexandrinam' nominat Chronicon Alex. anno iam 
tertio Commodi. Possunt tamen, ut verum fatear, hae Da- 
phnae aliunde quoque nomen habuisse; sive quod ibi laureta 
essent, sub quibus deambularetur, sive quod, auctore Codino, 
nescio quanta fide digno, Consules calendis Ianuariis a populo 
coronas laureas in illis Daphnis. acciperent.  Nugacitas et in- 
scitia novorum Graecorum circa veteris Romae ritus mihi bene 
perspecta facit; ut suspectam hanc traditionem habeam , quam 
alibi legisse non memini. Conficio ex his, Daphnem CPtanam 
prima ex institutione fuisse triclinium seu basilicam illam, in 
qua lauro vel palmis coronarentur victores Circenses; (nam 
proeul a circo non aberat;) et in qua coronas primum solas 
laureas, dein et has, et simul aureas quoque, solebant ab 
urbe sua regia redeuntes e castris cum triumpho Imperatores , 
aut alias, accipere. Et quia posterioribus saeculis in. laurea- 
rum locum succedebant aureae coronae seu circuli, quos bra- 
chiis inserebant gestantes, hinc Daphnae accrevit quoque no- 
men τοῦ Στεφάνου; uti etiam ex eo, quod Imperatores ibi 
solerent στεφαγοῦσϑαι, coronam nuptialem induere, et bene- 
dictione patriarchali cum sponsis suis copulari. Sed ut fuit 
Graecae plebis incredibilis nugacitas sequioribus saeculis, igno- 
rantia et pessimis artibus cleri ad potentiam et seditiones ad- 
Spirantis nutrita, et immanis in venerationem sanctorum furor , 
fieri non poterat, quin populus meros sanctos somnians e no- 
mine aedificii Stephani, S. Stephanum efficeret, cui etiam 
templum ibi conditum fuit, in quo et Imperatores boni ominis 
gratia coronam nuptialem accipiebant, et oblatas sibi ab urbe 
regia coronas aureas laureasque deponebant asservandas. Erat 
autem Daphne, cum aede S. Stephani, quam illa continebat , 
pars Augustei, seu palatii Imperatricis Augustae, de quo deinceps. 
A.3. [7. 9.7 Στεφάνου. *[Oratorium hoc a Pulcheria 
Augusta S. Stephano dicatum in Daphne ctiam "Theophanes p. 
974. statuit. Εὐχτήριον., inquit, τοῦ ἁγίου Στεφάνου ἐν τῇ 
τς (Ἃς, Acta SS. 11. Aug.) V. Cangius ΟΡ]. Christ. L. IV. 
p. 155. dias 
ἀν 5. [7. 11.] ἀπὸ σχαραμαγγίων, ld est μετὰ σχαρα- 
μαγγίων. Saepe apud recentes Graecos et in hoc libro ἀπὸ pro 
μετα positum occurrit, praesertim si de amictu sermo est. 
Usus ille particulae vetustus et probus est, rarior tamen apud 
veteres. lta usurpavit Appianus p.55. 14. ed. Rob. Stephani: 
ἀπὸ χρυσοῦ καὶ λίϑων πολυτίμων ἔστεπται; et Plutarch. Vit. 
T. LI. p. 405. 1. ὠπὸ κραυγῆς pro μετὰ xg. dixit. Polyaenus 
p. 228. (VII. 6.) καλαϑὸς ἀπὸ κύπρου, (id est μετὰ zózgov) 
ὌΝ " plena. (Ya enim ibi leg.) De scaramangio dico ad 
p. 354. B. 5. i 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 5I 


A. 6. [7, 12.] τοῦ ἱεροῦ κοιτῶνος. Coeton, (quam vo- 
cem inse in mea interpretatione putavi) est cubiculum 
Imperatoris interius, in quo dormit, ut Cubiculum est concla- 
ve exterius, in quo per diem agit, quando solus est. Coeton 
erat intra cubiculum, hoc ecgram illo. In cubiculo dormiebat 
ὃ παραχοιμώμενος, et excubabat 6 παραχαϑήμενος τοῦ κοι- 
τῶνος. Conf. Goar ad Codin. p. 55. n. 6o. Vales. ad Am- 
mian. Marcell. p. 524., ubi memoratur aliquis, cuz Constanti- 
niani thalami cura commissa, wel προεστὼς τοῦ βασιλικοῦ κοι- 
τῶνος; ut Socrates appellat. Erant hi Coetonitae diversi a Cu- 
biculariis, et illis nobiliores, qua de re infra dicendum erit ad 
p. 13. B. Dicitur hic Imperator e Coetone in magnam illam 
salam Chrysotriclini egredi, ubi thronus stabat, et ipse prae- 
sidebat congregato procerum consistorio, ibique sub concha, 
hoc est apside vel lacunari arcuato, adversus imaginem Christi 
crucifixi adorasse , tum se parasse vestibus, antequam proceres 
salutatum admitteret. Habueritne penes se Imperator, sta- 
tim atque lecto surgeret, puellas nobiles et formosas, quae 
aquam porrigerent manus lavanti, et pectinem comam ordi- 
naturo, non dixerim. Dubito tamen valde, num habuerit , 
quum apud Nostrum quidem non tantum eius rei nulla fiat 
mentio, sed etiam memorentur spadones γεψηστεάρεοι vel mal- 
luviarii, et barbam caesariemque pectendi, officium proculdu- 
bio ad eosdem aliosve spadones cubicularios pertinuerit. Ait 
quidem Ordericus Vitalis L. VII. narrans de captis ab Alexio 
Comneno et CPlin translatis atque in gynaeceum Augustae ab- 
ditis filiabus Roberti Guiscardi, officium earum fuisse, mane, 
dum Imperator CPtanus de strato. surrexisset manusque ablue- 
ret, mappulam et pectinem eburneum afferre et barbam. Impe- 
ratoris pectere. Sed aut particularis ille casus fuit, et insti- 
tutum Alexii, quod cum ipso exspiravit, quo volebat exosissi- 
mum sibi hominem urere et deprimere, aut Ordericus falsa 
- tradidit, quod potius videtur; ut multa Latini de Graecis, et 
ivicissim hi de illis, ignorantia. recti , odio, criminandi, et 
denique nugandi libidine, qua ista saecula laborabant, absur- 
da.et ridicula commenti sunt. Quod nobis hic est Coeto , id 
caminatam  dormitoriam appellat Monachus Sangallensis, I. 5. 
de Carolo M. narrans. initis laudibus matutinis cum rex [ex 
ecclesia] ad palatium vel caminatam dormitoriam | calefaciendi 
sezet ornandi [id est vestibus parandi] gratia rediret. 

À. 7. [7: 13.] ἡ τοῦ κυρίου ἡμῶν - - sixov. *[Edes- 
sena videlicet, quam Romanus Lecapenus Imperator diu mul- 
tumque expetitam tandem a barbaris impetraverat, et quam 
in solennibus festorum in lmperatoris throno collocatam fuisse 
*x hoc loco apparet. 'Unice hoc confirmat Constantinus noster 
in oratione de imagine Edessena xa τὰ τῶν βασιλειῶν etc.]* 


. 


52 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


Nolim Viro Doctissimo assentire. Imago, de qua hic sermo 
est, diversa ab Edessena, erat aurea, et semper eodem fixa 
loco. Edessena erat lintea et in S. Sophia asservabatur. ΠΙᾺ 
imago erat ad altitudinem hominis sedentis procera, et sedebat 
in throno, qui ad dextram Imperialis stabat.  Possisne talia 
legens mentem a memoria lovis Olympii Phidiaci cohibere? 
Sed quid ego vitium aecuso, humanae naturae intextum et art 
nulla expugnandum Ὁ 
A. rir. [7. 16.] τοὺς δεσπότας. Necesse est, ut dictio- 
ni horum temporum assuefiamus, qui, quamvis de uno Impe- 
ratore loquerentur, tamen in plurali efferebant: domn? faciunt 
hoc vel illud , ot δεσπόται βάλλουσιν τὰ ἱμάτια, οἱ δεσπόται 
ἐξέρχονται, pro: dominus induit vestes, dominus egreditur. 
Docebimus infra vel ipsis Augusti Caesaris temporibus et multo 
antiquioribus iam fuisse in usu positum , hominem singularem 
in plurali compellare, aut de eo velut de pluribus loqui, qui 
mos hodie apud omnes politiores gentes obtinet. "Titulus au- 
tem Despotes absolute positus Imperatorem Augustum motat , 
ute nummis, variisque huius Codicis locis patet.  Appellatio- 
nes δεσπότης, δέσποινα et δοῦλοι introductae sunt a lustinia- 
no et Theodora. "Vid. Procop. Anecdot. p. 154. rg. Titu- 
lus, qui dignitatem Caesare inferiorem specialiter notat, re- 
centior est, non tamen tam recens atque putat Du Cangius as- 
serens ad Cinnamum p. 468. f., dignitatem Despotae a Michaele 
Calephate demum fuisse institutam. Nam apud Nostrum L. H. 
c. 27. p. 362. D. Heraclii Magni filii duo, Constantinus et 
Ed. L. 17; David, memorantur Despotae; et illi quidem Augusti tribui- 
turtitulus: Constantine Auguste, tu vincas ; hie autem a patre di- 
citur e dignitate Despotae ad dignitatem Caesaris fuisse promotus. 
5. A. τας [7, 16.]. βάλλουσιν. Induunt. Verbum βάλλειν 
pro Znduere novis Graecis est admodum familiare. βάλλειν τινὲ 
σαγίον est apud 'Theophan. p. 258. B. 10., item. £ufaAAew 
apud eundem p. 246. C. 7. τὴν κόμην ἑλόμεγος, ἱεροσύνης 
ἀξίαν ἐνέβαλλεν, passus comam sibi demi, induebat habitum 
clericalem. Frequens Graecis dictio βάλλειν μετάνοιαν, in- 
duere poenitentiam , de qua dicam ad p. 5oo. A. 4. Salmas. 
ad Hist. Aug. T. II. p. 437. comparat cum Latino mittere 
vestem , et Francico mettre son. habit. 9^. de 
A. ult. [7, 17.] χουσοπερίχλειστα. Quae auream peri- 
clisin seu oram praetextam habent; v. Du Cange Gl. utroque. 
Hinc emendandae glossae, in quibus Zftogatio. paradisis. ΤΩ. 
periclisis , περίχλεισις. Nam attogatio est id, quod togae ap- 
ponitur.  Cogitavi quoque arrogatio, paraclisis. παρᾶκλησις. 
Medio aevo vocem  períclysis (sic scribi solet) adhi | 
etiam Latini, v. Du Cange Gloss. Lat. et dicebant quoque de 
aureis listis. Quae vox est germanica.  Leiste notat oram rei. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 99 


A. ult. [7,17.] σαγία. Sunt saga, nesclo an veteribus eiusdem 
formae , longa tamen ad genua paene defluentia , ampla , idem 
fere, quod chlamydes; quorum imaginem conspicere licet in illis 
proceribus, qui lustiniano M. in monumento Ravennate ad- 
stant, apud Du Cange Famil. Byz. p. 97. Sed hac de re 
amplius dico ad p. 555. B. 7. 

B.:. [7, 18.] qvaexo;. De phylace, seu gazophylacio 
(nam integra dictio est 0 φύλαξ τῶν βααιλιχῶν 95cavgor ) 
vid. ad pag. 350. D. 6. 

Ibid. [7. 18.] ἐν τῷ Σίγματι. Sigma dicebatur porticus quae- 

am e regione Triconchii, in magno palatio, "Theophili Im- 
peratoris opus, quod Sigma Graecum, hoc est C Latinum , seu 
.eirculum dimidium, referret. Conf. Leo Grammat. p. 455. 
C. 5. Contin, Theophanis p. 87. A. B., ubi eleganter descri- 
bitur, et Du Cange ΟΡ]. Christ. p, 112. 

B.2. [7, 19.] τὸ Παγλάβιον. Totum corpus Maglabi- 
tarum. Sunt autem Maglabitae lictores , apparitores, οὐ ῥα- 
βδοφόροι, qui Imperatorem cum maclaviis, aut manclaviis , 
hoc-est clavis manualibus, praecedebant, ad parandam viam 
procedenti , et abigendam turbam. Varie de maclavio tradunt 
auctores, vel ipsi Graeci, ut iures eos ignorasse quid fuerit.' 
Dicunt modo ῥάβδον aut βαχτηρίαν fuisse, idque recte dicunt, 
modo Adgor»,:lorum aut uaorty& scuticam, quae non consi- 
stunt. Codinus Offic. V. 54.: χρέμανται ἐπὶ ζώνης ἑκάστου 
τούτων λῶροι, οὕς χαλοῦσι μαγλάβια, ἠὼς βαχτηρίας ἢ ῥά- 
βδους, μαστίζειν τοὺς ἀξίους μαστίζεσθαι, φέροντες ἀεὲ δι-- 
χανίχια, ὕτε δὲ ὃ βασιλεὺς χαβαλλιχεύαη, προηγοῦνται, xat 
φέροντες αὐτὰ ὀρϑία εὐταχτοῦσι τὸν λαόν. | Non possunt haec 
conciliari , nisi dicamus vocem 4990», non eo sensu, quo so- 
let et debet accipi , ἃ Codino fuisse acceptam , sed pro baculo, 
fuste, fuso, vel festuca. Sed quid nos moretar homo neque 
sermonis sui, meque rerum sibi aequalium callens?. Fustes 

- fuisse maclavia, non scuticas, patet cum ex more Turcarum, 
quorum Ganitzari cum fustibus obeunt, more a Graecis tra- 
duclo, tum etiam ex eo, quod Graeci maclavium voce ἄλλα- 
xi0v exponunt. Qua de voce nobis curatius exponendum est. 
Sunt igitur ἄλλαχτα fustes aut solidi, aut ita scissi, ut mul- 
tae assulae uno e scapo exeuntes, et iuxta sese parallelae de- 
currentes aliquantum moveri queant, et impulsae concrepitent, 
quales nos Préschen appellamus. Ut posterius credam fuisse 
τὰ &ÀAaxr&, et procedentibus pompis praemissos viae facien- 
dae causa viros talibus crepitaculis armatos , facit mos adhuc 
apud nostrates agyrtas obtinens , medicastros illos puta. circurt- 
foraneos, quo conciendae turbae gratia morionem secum tra- 
hunt, centonibus diversicoloribus et habitu veteris orbis ami- 
ctum, habentem in manu crepitaculum tale, et ferientem mates 


δά IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


occurrentium cum ingenti risu et petulantia. Invenio certe in 
notis Saxii ad Landulphi Iunioris histor. Mediolan. p. 489. ex 
ordine Mediolanensis ecclesiae Vicecomitem in processionibus 
praelata ferula praecessisse et viam parasse Archiepiscopo, sti- 
patum servorum caterva cum flagellis ligneis et scissis. Erant 
eae ferulae crepitantes eum in finem paratae, ut homines oc- 
currentes processioni , audientes e longinquo sonitum earum, 
mature de via decederent. Quapropter etiam leprosi panem 
mendicantes olim gestabant lignea talia sistra, ut ita dicam, 
quibus admonerent occurrentes, se leprosos esse, neque ad 
se propius accedi oportere, simulque porrigebant suos J/üustes 
vel fios (eo enim proprio vocabulo illa instrumenta tunc ap- 
pellabant) quo extremitati eorum solatium seu eleemosynam 
imponerent. Ipse ego saepe Leydae talem leprosum cum cre- 
pitaculo obeuntem . et mendicantem vidi. In vulgata est L. 
II. Regum c. 3. leprosus tenens fusum. Ubi auctor Mamotre- 
cti: usus est instrumentum filandi. | .Fusum quidam dicunt ín 
loco isto breve ventilabrum de Jolüis palmarum , quod volvitur 
inter. digitos instar fusi, vel instrumentum ligneum , cum dua- 
bus tribusve tabellis, quas concutit leprosus quaerendo panem. 
Verum etiam baculos solidos ἄλλακτα appellabant; ut constat 
e loco Thomae Magistri , qui hodiernis Graecis ἄλλακτον idem 
esse ait, quod vetustis ἀνάφορον. Est autem ἀνάφορον illud 
vectis genus , quo baiuli aquigeruli hydrias aqua plenas gerunt, 
aut in Belgio, qui pisces venales in sportis, aut in doliolis lac 
venale cireumferunt ; cavum in regione cervicis, ut apte hae- 
reat in humeris. Locus est in argumento Ranarum Aristopha- 
nis: μετὰ Xav9íov τοῦ οἰκέτου ὄνῳ énoyovuérov, τοῖς ὥμοις 
δὲ ἀνάφορον φέροντος, ὃ ἄλλαχτον δημωδεστέρως καλεῖται. 
Origo vocabult Graeca non est, sed Germanica, aut Longo- 
bardica. Quod nobis hodie est Latte, pertica vel asser lon- 
gus, sed angustus et gracilis, qualibus sternuntur tecta ae- 
dium, ut iis lateres cocti inhaereant, id veteres Germani effe- 
rebant promiscue a Latte, et a Lachte, unde adhuc in usu 
superest Lachter, pro pertica decempeda. lud ὦ praepone- 
bant vocibus ut nos hodie eine; une; et plebs nostra atque 
Angli retinuerunt. 4 lacta, eine Latte, une latte, una perti- 
ca, contrahebant Graeci novi in unum vocabulum ἄλλαχτον. 
V. DC. v. Latae, ubi e Papia hoc citat: asseres pali vel paxil- 
Hi, vulgo lactaé dicuntur. Has lattas vel lactas sustinendis et 
baiulandis oneribus, nominant Graeci alio quoque nomine xa- 
λάμια, festucas , ad instar Latinorum , qui tigilla quaeque lon- 
giuscula et gracilia festucas appellant. Glossae apud Du Can- 
ge v. ᾿“μφορέα. "Juqogiaqügovc, τοὺς μισϑίους, τοὺς τὰ 
καλάμια [id est τὰ ἀνάφορα 1 φέροντας, Sed praevideo fore 
quosdam, qui ἄλλαχτα fustes propterea malint dictos fuisse, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L 55 


quod saepius mutarentur. Sane Nicetas p. 174. fin. ait exa 
δευσεν αὐτοὺς Ov ἀλλάχτων δώδεχα,, quasi dicas duodecim 
virgis aut virgarum fasciculis identidem mutatis. Et notus ille 
Taciti centurio, Cedo alteram. Liberum igitur esto cuique 
hac de re pro iudicio suo sentire. Sed satis de voce ἄλλα- 
xr0v, qua, ut dixi, exponunt Grammatici Graeci vocem 4ta7- 
χλάβιον, quam plerique a manus clava derivant; v. Goar ad 
Codin. p. 75. ult. et ad Cedren. p. 622., ubi clavicularios et 
cornicularios olim dietos fuisse ait, et Du Cange Gloss. Gr. 
h. v. *[Continuatori Constantiniano appellantur δαβδοῦχου 
Bacuaxoi 1. 8. Venatum cum Imperatore exibant Maglabitae 
et οἱ τοῦ ἱπποστασίου ἄρχοντες. Constant. vit. Basil. Maced. 
C. II. In scriptor. post Theophan. p. 25o. memoratur ali- 
quis, Τατζάχης τῇ τοῦ Παγλαβίτου ἀξίᾳ τιμηϑείς. Conf. 
Constantin. de admin. imper. p. 126.]* Ex his duobus locis 
intelligitur non adeo viles homines fuisse Maglabitas. Nam 
interdum quoque simul Protospatharii erant, et ἀξία τοῦ JMa- 
γλαβίτου dicitur. Puto tamen, in his locis non omnem Ma- 
glabitam, sed tantum praefectum eorum τοῦ Π]αγλαβίτου no- 
mine designari. Dicitur enim ibi quidam Protospatharius si- 
mul et Manclabita ad principem Iberiae missus fuisse, ut ei 
vestem Magistri perferret, et ea dignitate ipsum investiret. 
Quae res non homini gregario commissa fuisse videtur. Mit- 
tebantur quoque cum gladio ad plectendos capite sontes; ut 
€ Leone Grammatico p. 466. A. patet. Fuerintne eunuchi, 
non hquet. Fere videntur ex eo eunuchi fuisse, quod ali- 
quoties inyenio Articlinam memorari, ut Maglabitarum prae- 
fectum. Non tamen valet consequentia, eunuchus si fuit prae- 
fectus, totum quoque scrinium tales fuisse. *[In aula Roma- 
na dieebantur muarorentes vel stimulati, qui removent populum 
de vía. Ord. Roman. p. 198.]* Habuerintue olim reginaeE& L. 18 
foeminas ῥαβδούχους. quaestio est huc non pertinens , neque 
magni momenti. Colligo tamen eas habuisse ex Polybio p. 
716. 6. ed. Wechel. 

5. B. 3. [7.19.1 7 ξταιρεία. Erat Hetaeria militiae vel 
δε genus ad sacri corporis et palatii custodiam , ex so- 
is alienigenis, ut Persis, Chazaris, Francis, Anglis conscri- 
ptum. Olim gentiles, schola gentilium, auxilia palatina , foe- 
derati, appellabantur. "Vid. Vales. ad Ammian. Marcell. p. 
352. *[Rabani Martyrolog. T. VI. Canisii p. 742. ἡ τοῦ 
Καίσαρος £raigía, cohors foederatorum Caesaris memoratur 
Contin. Theophanis p. 228.]* Posset ex hoc loco, si ea Com- 
befisii versio admitteretur, concludi, Caesarem, si esset ali- 
quis, aut minorem Imperatorem , vel lmperii futurum hae- 
redem , peculiarem sibi habuisse cohortem militiae peregrinae. 
Neque id improbabile est; videntur potius tales ex aliis multis 


" 
56 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


argumentis proprias sibi aulas habuisse, sed numero et splen- 
dore imperiali minores. Verum in citato quidem loco Conti- 
nuatoris anonymi ἑταιρία simpliciter tantum notat factionem. 
Caeterum de h. v. vid. Du Cange Gloss. Graec. h. v. et ad 
Alexiad. p. 227., qui tamen in eo fallitur, Hetaeriarchae ma- 
gni munus fuisse, ut legatos thodaseret, ex loco Pachyme- 
ris , qui id omnino videtur dicere. Sed proprie ipsorum erat 
φυλάττειν τὸν ἄναχτα ἀπὸ τῶν ὑὕπόπτων προσώπων, ut est 
in Script. post "Theophan. p. 294. A. a domino suspectos ar- 
cere. Erant autem tres, ni fallor, Hetaeriae, seu sodalitates , 
magna, media et parva. Magnae praefectus dicebatur magnus 
Hetaeriarcha. Dexippus in Excerpt. Legat. Hoeschel. p. 7. 

τὸν ἡγεμόνα τῶν ξενικῶν στρατοπέδων appellat, et ibid. lin. 
ult. τὴν ἑταιρικὴν τάξιν xai ὅση δορυφορία τοῦ ἄρχοντος 
iungit. Hetaeriarchae deinceps Ethnarchae dicti; v. Du Can- 
ge v. ἐθνάρχης. Erant quoque pedites quidam ' ἑταῖροι, alii 
equites , quod colligo ex dictione 'Theodoreti Histor. Eccles. 
IH. 14. πεζέταιροι. Suidas in Rufino : ó τῶν περὲ τὸν βα- 
σιλέα πεζεταίρων ἀσπιδοφόρων καὶ δορυφόρων τὴν T"ysuo- 
γίαν πεπιστευμένος. Quandoquidem tantum ex alienigenis con- 
stabant Hetaeriae, contra distinguntur aliis tagmatibus, seu ge- 
neribus vel scholis praesidiariis, ut Scholariis, Hicanatis, etc., 
qui poterant dme s esse. Hinc intelligatur locus Script. 
post Theoph. p. 248. C. ἔκ τε τῶν βασιλωκοῶν καὲ τῆς ὅται- 
θείας καὶ τῶν ταγματικῶν. Ubi Combefisius neque vocem βα- 
σιλιχῶν recte vertit praetorianis , neque ταγματικῶν alüs co- 
hortibus. Ot Βασιλικοὶ non sunt milites , sed famuli aulici , 

et oí ταγματικοὶ sunt praesidia urbis vel aulae augustae, ex 
indigenis. Narrat Luitprandus Legat. p. 485. b. fine, Nice- . 
phorum Phocam ZZungaros quadraginta pretiosissiris vestibus 
ornatos patronos sibi et defensores parasse. Quod idem est, 

ac si diceret, eum illos Hetaeriae suae adscripsisse. Patron 
ipsi sunt adiutores , auxilia, ut Arabes milites praetorianos 
praefecti alicuius urbis vel oppidi Quies) adiutores appellant , 

et praetorium Xi,zl| jló domum auxilii, quia nempe auxi- 
lum, ἡ βοήϑεια Vi Graecis, seu eile praetoriana , ibi 
excubat. Etymologiam nominis dat Codin. de Offic. p. 65. B. 
non probam quidem, non tamen omnino spernendam : ὃ érat- 
θιάρχης ὃ τοὺς ἑταίρους ἤτοι φίλους δεχόμενος. Certe Grae- 
ci novi peregrinos gentis non suae CPlin venientes non ξένους, 
ut veteres Graeci solebant, sed φίλους appellabant, quod alio 
loco demonstro.  Putavi aliquando , gut a Romana dictione 
commilitones natam sodalium τῶν ἑταίρων appellationem , aut 
a vetustis Macedoniae regibus traductam , qui etiam ἀπφίρους 
in sua militia habebant, teste Polybio pag. 554. 7. ed. Gro- 
noy. Deinde videbatur ind simplicius esse , Byzantinos nulla 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L 57 


imitatione ita φιλοφρονηματικῶς appellasse peregrinos ad sua 
castra transeuntes. Verum omnia ista aliena sunt, et appella- 
tionis huius ratio debet ab ipsis nostris maioribus, Saxonibus 
illis et Francis vetustis, repeti. Solebant illi, et nos adhuc 
patrum exemplo solemus, et solent Batavi quoque, veterum 
Germanorum soboles , liberos homines pro mercede servientes, 
milites, opifices, alios, Gesellen, Maten, Folger, id est so- 
dales, secutores dicere. "Vid. quae infra de Acolutho Waran- . 

dicam. Graeci, repudiata voce germanica, illos, quos 
h urbes stipendiaque sua reciperent, alienigenas, graeca voce 
appellabant, idem significante atque germanica. “Ἑταέρους 
nempe et dxoAovJovc, quorum illud Jaen vel Gesellen (un- 
de asalli nati, nam /'asall est idem atque Guesel/) hoc 
Folgher exprimebat. "Vox Jat sodalis, adhuc hodie Batavis 
in usu est. Hinc intelligas, quid sint Frangomates in. Assisis 
Hierosolym. apud Du Cange v. Franchire. De ceux, qui 
$' avouent pour Frangomates ou Esclavs franches. Composita 
est vox e Franc et mat, sodalis, servus liber, aut in liber- 
tatem datus. Ut autem posterioribus temporibus Franci hi merce- 
narii milites se Matos et Folgheres, ἑταίρους, ἀχολούϑους appel- 
labant, ita vetustis temporibus Celtae praeamabant Gaeste, &é- 
vot, hospites appellari. Polybius L. 11. C. 22. ait Celtas dia 
τὸ μισϑοῦ στρατεύειν l'atgürovg προσαγορεύεσθαι. ἡ γὰρ 
λέξις αὕτη τοῦτο σημαίνει κυρίως. Recta vero tradit Poly- 
bius. QGaesati hi sunt hospites, Gaeste. Gast est proprie pe- 
regrinus, qui extra patriam agit. Isti Celtae Gaesati, vel 
Gaesti dicti domi non manebant, sed e patria emigrabant, et 
in peregrino solo armis fortunam tentabant, quod Normanni 
recentioribus temporibus saeculo X. faciebant. Quod paullo 
ante dicebam , vocem J'asall notare socium , sodalem , &rai- 
60r, apparet e Miraculis S. Ludgeri apud Du Cange v. PhAa-. 
sallus, ubi aliquis monasticae vitae phasalus , hoc est Lo 
- Arabum more, sodalis vitae monasticae , eiusque cultor dici- 
tur. Mos autem alienigenas in aula principali ad custodiam 
sacri corporis alendi a Romanis coepit Imperatoribus, qui cum 
Celtis et Germanis bello impliciti ob fidem probatam eos sibi 
custodes apponebant. Idem deinceps Byzantini quoque fece- 
runt cum Chazaris, etaliis Scythicis gentibus, Persis, Sara- 
cenis, Hungaris, Anglis, aliis. Helveti praecipue hodie huic 
usui in aulis regum inserviunt. Alunt adhuc hodie Turci in 
militia sua sic dictos Garibos, ve3.& id est ξένους, peregri- 
nos; v. Du Cange v. χαρίπιδες. Latius de illis ad Abulfe- 
dam egi. 

B. 5. [7, 19.] ὃ Aoyo9érgc- Quando nude ponitur ó Aoyo- 

ϑέτης, intelligitur Logotheta dromi, rationalis cursus publici , 
cuius auctoritas apud Imperatorem maxima tunc erat, utpote 


Ed. L. 19 


" 
58 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


qui res ubique terrarum per totum imperium gestas et contin- 
gentes ad ipsum. referre, et cum 1pso decernere debebat, le- 
gatos introducere, et rpsis nomine Imperatoris respondere. 
Conf. L. II. cap. 47. Cedren. p. 555. D. 6. et Nicephor. Pa- 
triarch.. CPl. p. 228. fine, ubi ait: 0 τῶν δημοσίων πραγμά- 
vOY τὰς ὑπομνήσεις, sign jficationes , noti ficationes, τῷ βασιλεῖ 
διαχομίζων. λογοθέτην δὲ τοῦ δρόμου τὴν ἀξίαν οἱ περὲ τὰ 
βασίλεια καλοῦσι. Sunt autem πράγματα δημόσια, quando 
hostis in provincias irrumpit, seditio alicubi, pestis, annonae 
penuria , incendia, aliave mala contingunt. etc. Conf. de ipsius 
munere Du Cange ad Alexiad. p. a62. Erant praeterea alii 
rationales, ut τῶν σεκρέτων, Genici nempe, seu generalis , 
et Idici, seu privati aerarii, item τοῦ στρατιωτιχοῦ aerari 
militaris, nec non praetori, et τῶν ἀγελῶν gregum seu ar- 
mentorum imperialium , de quibus suo loco.  Logothetas dro- 
mi cum curiosis et stationariis confundit Casaubon. ad Script. 
Hist. Aug. I. p. 15. b. Longe tamen minor erat eorum tum 
poen et dignitas, quam deinceps. Quando ait Du Cange 
. €. Logothetae fuisse bullas subscribere, verum id non est, 
nisi quando Logotheta simul quoque GanieRn esset, ad quem 
ista subscribendi cura pertinebat. Exemplum tale exstat PF 
Script. post Theoph. p. 92. et Leone Grammat. p. 457. A. 
Proprie tamen diversae erant functiones, et non semper iun- 
ctae, ut vel ex hoc Nostri praesente loco patet. Conf. Goar. 
ad Cedren. p. 24. et ad Codin. p. 27. n. 27. Unde corrigen- 
dus est Du Cange Gloss. Gr. p. 822. Logothetam dromi et 
praefectum Caniclei eundem faciens. 

B. 5. [7, 19. ] καγικλείου. Ὃ Karteketo | Caniclet pracfe- 
ctus, est eadem dignitas , quae olim in regum Macedonum aula 
ὃ ἐπὶ τοῦ γραμματείου dicebatur. Polyb. p. 485. 20. ed. 
Gronov. Caniclium est vasculum liquorem rubrum vel sacrum 
encaustum , quo Imperatores bullas subsignabant, asservans: 
et qui id penes se teneret, etlmperatori usus tempore porri- 
geret , is erat ὃ Karbxétoc. *[De praefecto Caniclei v. Mi- 
chael Lazari Confutatio dissertat. Maffei de fabula ord. Con- 
stantiniani pag. 24.]* De etymologia v. infra ad p. 417. B. 7. 

B.5. [g, 22.] πρωτοχτίστῳ. ^ Ambigo, quomodo recte 
vertatur haec vox. Án nuper demum conditum templum, a 
Basilio Macedone, non antiquum ? 

B. 10. [8, rH] διδομένων. "V. de hac constructione dicen- 
da ad pag. 7. B.3. Τοὺς πραιποσίτους pro τοῖς πραιποσί- 
τοῖς est elegantia novi Graecismi , cuius admodum spissa im 
hoc libro exempla; v. pag. 7. B. 5. et rr. A. 5. 

B. ult. [8, 3.1] τρισσῆς. Ubique ternae memorantur ad- 
orationes, non tam in memoriam S. Trinitatis, quam ex more 
paganorum veterum, colore Christianismi oblito. Gentilibus 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 59 


enim mysticus erat numerus ternarius, quod notum est; vid. 
Casaubon. ad Athen. 1. a. ad illud τρὲς δ᾽ ἀπομαξαμένοισε 
ϑεοὶ διδόασιν ἄμεινον. 

B. ult. [8,..}] μετὰ τῶν κηρῶν προσχυγήσεως. Frequentissi- 
ma Nostro fit mentio cereorum ante sacrás imagines accensorum 
et depactorum ; frequentissima cereorum et lampadum in alta- 
ribus, et polycandelis per totas ecclesias ardentium. Imma- 
nis copia cereorum quotannis consumitur in templis Graecis , 
ut, quia impensae in eos sunt maximae omnium , quas eccle- 
sia facit, impensae in ecclesiam omnes cuiuscunque generis 
uno nomine τῶν εἰς φωταψίας δεδαπανημένων ad. luminaria 
depensorum veniant. Forum peculiare erat CPli τὰ χηρούλια 
dictum , in quo tantummodo cerei venibant. Ex Ordine Ro- 
mano p. 218. constat rotulos de cereis Graecis celebres aevo 
medio in Europa fuisse et magna copia in occidentem advectos. 
Solennes processiones non poterant absque cereis esse; quo- 
cirea etiam φωταψέαι seh terim Novella Basilii Porphyro- 
geniti de praescriptione XL. annorum: εἰ δὲ εἰς τινα τῶν 
αὐτῶν εὐχτηρέων σολέμνια [solennes processiones] παρὰ βα- 
σιλέως ἢ φωταψίαι γίγνονται. Russica ecclesia morem tan- 
tam cerae vim perdendi a Graeca assumsit , ut Graeca e pa- 
ganismo retinuit. V. Salmas. ad H. Aug. T. Il. pag. 2035. 
et Valés. ad Amm. Marcell. p. 557. *[De processione cum 
laudibus et gloria , hoc est cum cereis et crucibus vid. Ana- 
stas. p. 49. conf. 9o. 9r. ]* 

C. 5. [8, 5.] ἀπευχαριστοῦσι. Proprie gratias agunt. 
Sed novis Graecis in universum notat, deum orant; habet 
quoque verbum hoc alios significatus , ut gratulantur , vel sa- 
lutant, ut vertit Leich. p. 6. D. 10., ubi est festum gratulari ; 
vid. ad p. 556. B. ». 

€. 13. [8, 15.] τοῦ )yovoréoc. «ὐγουστεὺς et .4W- 


. γουστεὼν est nomen palatii, Augustabus Byzantinis proprii, 


et quidem gemini; unius intra Chalcen prope Chrysotriclinum 
siti, quod Augusteon Daphnes, vel augustale Daphnes, ap- 
pellabatur; alterius, quod simpliciter Augustale audiebat , et 
extra Chalcen intra hanc et S. Sophiam situm erat; vid. pag. 
435. B., ubi Augustale Daphnes ὃ ἐχεῖσε αὐγουστεὼν dicitur , 
ut distinguatur ab Augusteone sic proprie dicto , et pag. 75. 
D. E Chalce autem in Augusteonem, et exinde in S. Sophiae 
horologium seu atrium itum fuisse, apparet ex hoc loco et 
ex p. 9. De Augusteone, foro Augusteo, statua lustiniani 
Augustea dicta, et circumsitis multa habet Du Cange ad Si- 
lentiarium p. 54o. et in CPli Chr. Augustabus autem pro- 
prium id aedificium fuisse, ex eo colligo, quod illae corona 
imperii in eo coronarentur; vid. p. 119. B. 120. D; et quod 
cum Domino, in ecclesiam procedente, nulli procerum , praeter 


" 
60 1O. IAC. REISKII. COMMENTARII 


eunuchos, in Augustale intrare licebat ; vid. p. 15. B. Vi- 
detur ergo quasi Seraglium Imperatorum CPtanorum fuisse. 
*[ De Augustali, ubi coronabatur Imperatrix, vid. CPlis Christ. 
p. 97. et not. ad Zonar. p. 155. nec iuxta altare, ut Goar 
vertit, sed in tabula ad hunc ritum parata ; v. Pachymeris 
ἐχφρασις τοῦ αὐγουστέως. Gregoras p. 764. sqq.]* Exstat 
. quoque illa Pachymeris Ecphrasis cum latina Bandurii inter- 
pretatione in eius Imp. Or. L. VI. p. ττά. 

D. 4. [8, 18.] x« βασίλειος. Membranae xa 7 fa- 
σίΐλειος. 

Schol. l. α. ἀπὸ τοῦ βαπτιστῆρος habent eaedem. 

Schol. lin. 4. πρώτην σχολήν. Prima hic memoratur 
i$chola. Septem enim erant; quot olim erant weéxilationes 
comitatenses , vid. Panciroll. Notit. p. 22. b. cap. 54. Qua- 
propter etiam p. 258. C. 5. ᾿ σχολαὲ per vexillationes comita- 
tenses reddidi. Sunt autem scholae idem atque contubernia , 
item ordines militum , ad unum signum pertinentium , nume- 
ri, cohortes. Ab illis scholis scholarii sunt appellati milites 
in genere quidem omnes, etiam gregarii et provinciales. *[Se- 
ptem scholariorum numeros, qui in Bithynia resident, habet 
Theophanes p. 200.]* In specie vero milites ad custodiam pa- 
latii, de quibus egregium locum habet Procopii aneedota hi- 
storia, p. 106. fine, unde discitur eorum origo, numerus, 
et alia illuc spectantia. Excubias hi scholarii agebant intra 
Chalcen, seu atrium et ingressum palatii; habitabant autem 
in propylaeo aedis SS. Apostolorum , ut e variis locis huius 
Ceremonialis constat. Gemini erant, pedites et equites. Sed 
nolo in hoc argumento prolixus esse. Conf. Guther. p. 399. 
et 599. Vales. et Lindenbrog. ad Amm. Marcell. p. 58. 88. 
et 479. , item Du Cange Gloss. utroque. ds 
, , 9. A. 2. [8, 21.] πρωτομάρτυρος. Leg. e membranis τοῦ 
αἀγίου πρωτομάρτυρος. ᾿ 

A. 9. [9, 3.1 δεφερενδάριον. Referendarius est politica , 
et est quoque sacra dignitas. De posteriori sermo hic fit. 
Est autem Referendarius sacer minister Patriarchae, qui huius 
mandata , id est significationes , nova , quae indicare vult, per- 
fert ad Imperatorem vel proceres; ut hic loci refert Referen- 
darius ad Imperatorem nomine Patriarchae tempus esse ad 
processionem veniendi. Vid. Goar ad Codin. p. 15. n. 22. 
Du Cange Glossar. utroque hac voce. Guther. de Offic. D. 
ÁÀ. p. 421. et 575. Ab his sacris diversi sunt referendarii 
vel regerendarii Imperatorum , qui referebant de rebus scitu 
necessariis ad Imperatorem.  *[Referendarius est cancellarius 
regius.  Alteserr. ad Anastas. pag. r14.]* "Vid. Novell. Iu- 
stin. p. 54. 54. Procop. Anecd. p. 65. 5., ubi dieuntur Re- 
Bitendori libellos supplices ad Imp. referre. "Videntur fere 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118.1. Ót 


secutis temporibus referendarii regii desiisse, et ipsorum re- 
ferendi munus ad Logothetas dromi et ad praefectos Caniclii 
transisse. Vid. Cedren. p. 545. B. 5. D. 5. Reprehendit 
ibi loci Goarus Xylandri interpretationem , non quidem abs- 
que omni iure (nam referendarius aut Caniclius non tantum 
acta in senatu, sed etiam de dubiis, agendis, postulatis etc. 
referebat) ipse tamen interpretationem multo nequiorem sub- 
stituit, prae qua bona et proba Xylandreana habeatur. 'H 
τῶν ἀναφορῶν διοίχησις est actio, functio , referendi , de re- 
bus ad Lmperatorem nempe. Non recogitabat V. D. usum 
verbi ἀγαφέρειν notitiam alicuius rei alicui dare, et eius sen- 
tentiam. quid agendum sit explorare. Quae notio manavit ex 
vetere formula retulit Consul scil. ad Patres Conscriptos, quos 
sententiam rogavit. "Vid. Script. Hist. August. T. II. pag. 42. 
fine. Vales. ad Ammian. Marcell. p. 39. b. "4ragoo« sic 
dicitur scriptum , quo rei alicuius status lmperatori exponitur, 
ut apud Theophan. p. 78. C. r. et ipsa Imperatoris ad popu- 
lum oratio , narratio , mandatum , significatio de notabili qua- 
dam in rebus regni facta mutatione dicitur ἀγαφορά. — Vid. Ce- 
dren. p. 75o. D. 3. sqq. 754. A. 4. et locum Cyrilli Scytho- 
politani apud Alemannum ad Procopium p. 101. 5., ubi &ra- 
φορὰ est non tantum relatio, sed etiam remonstratio et sup- 
plicatio , ut ibi ad sensum bene vertitur. 

Α. 9. [9 4.1 μανδάτον. Mandatum est omnis significatio 
rei cuiuscunque , sive cum imperio fiat, ut quid agatur, aut 
ad alium referatur, aut historica simplex narratio, nunczus. 
Eo sensu apud Theophan. 576. D. ro. obtinet. "Vid. Du Can- 
ge Gloss. utroque. Potest hic sensus et hic loci obtinere, 
potest et alter ille, quo notat significationem ad alterum re- 
ferri imperatam.  Jandare pro significare hodie in sermone 
Gallico obtinet, et obtinuit olim apud Latinos, ut patet ex 
[unen epigrammate apud Lamprid. in Script. Hist. Aug. 

« 1l. p. 9X. 

^ 4 [9. 4.] περὲ τῆς ἐχχλησιαστικῆς καταστάσεως. 
Significationem de statu vel recta iam facta constitutione rerum 
ad disciplinam ecclesiasticam , eoque ad patriarchalem inspe- 
ctionem et ordinationem pertinentium. De voce χαξάστασις 
et τῷ τῆς καταστάσεως dixi ad p. 418. A. r. 

C.2.[9, 17.] γιψηστιάριοι. Sunt qui malluvium, τὸ 
“ψεψίστιον, Imperatori tenent ; vid. ad p. 418. B. 5. n 

C.5. [9, 18.] χεργνιβόξεστα. Sunt malluvia, seu pa-Ed.L.2o 
terae, pelves, in quibus αἱ χεῖρες νίπτονται., manus lavan- 
tur, cum adiunctis τοῖς Ségro:c, seu sextariis, id est hydriis , 
gutturniis, e quibus aqua in suppositam pelvim defunditur. 
Vid. Habert. Pontific. p. 5o. De hoc modo novorum Grae- 
corum  appellauones duarum diversarum rerum, attamen 


62 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


communione quadam inter se iunctarum , in unam vocem col- 
liquandi, qualis est in voce δισχοποτήριον, diíscus cum super- 
imposito calyce, dicam ad p. 45. D. ult. Quod novi Eeoróv 
sextum, sextarium , appellabant, seu gutturnium sextarium 
aquae continens, id veteres πρόχοον appellabant. | Homerus : 
Χέρνιβον ἀμφίπολος πρόχούν 9" ἅμα χερσὶν ἔχουσα. 
E quo loco simul patet, χέργιβον. quod in probatis vctustis au- 
 ctoribus non reperitur (ilii enim zég»y dicunt) iam tum in 
usu fuisse, ut multa fuerunt eorum, quae in hoc nostro co- 
dice similibusque nova videbuntur viris doctis, aut veterum 
novorumque simul non satis familiaribus, aut non satis firmae 
memoriae. Habuit omnia, quae manifesto nova et barbara 
non sunt, sed sordida tantum sunt, vetustissima graeca ae- 
tas; verum iis auctores munditiarum studiosi abstinuerunt. 
C.7. [9, 22.] διὰ τοῦ γεύματος. Hic habetur scholion 
in membranis, quod quia in extremo praesecto margine scri- 
ptum et hiuleum erat, (ut passim sunt eadem de causa scho- 
lia huius codicis ,) omissum fuit. Unicum locum supplere ex 
ingenio non potui, ubi puncta posui. Est autem hoc:  Toréo», 
ὅτι διὰ τοιούτου σχήματος .. . εἰ [f- ὡσαεὶ] ἐν πάσαις ταῖς 
δοχαῖς διὰ γεύματος τοῦ δεσπότου ὃ πραιπόσιτος νεύει τοῖς 
ὀφείλουσιν εἰσάξαι εἴτε τὰ χατὰ τύπον εἰσαγόμενα βῆλα ἐν 
ταῖς δοχαῖς, εἴτε ἐϑγικῶν εἴσοδος ὀφείλει γενέσθαι, εἴτε ἕξε- 
γναλίων ἔξ ἀλλοέϑνων μελλόντων εἰσιέναι. Ad rem ipsam quod 
attinet, γεύειν novis Graecis est nutu signum dare opportuni 
temporis peragendae alicuius imperatae rei, pro quo etiam di- 
cunt χαιρὸν διδόναι, ut contra qui signo dato obtemperat, x«- 
Ἁ , 9X4 ot » » 
ρὸν λαμβάνειν dicitur, formula frequenti in Pontificali Haber- 
t. Pro διὰ νεύματος κελεύειν, divina annutatione indicare, 
iubere, nempe, hic quidem loci, proceres ad venerandum 
Augustum intromittendos esse, Anna Comnena Alexiadis p. 
265. D. τ. dedit τὸ δοῦναι τοῖς ἔξωϑεν τὴν εἴσοδον διὰ τοῦ 
βλέμματος ἐμφαίνειν. Dignus est, qui totus apponatur, ille 
locus; et hunc praesentem nostrum , et alios Nostri deinceps 
plures illustraturus , in quibus de Senatus in Consistorium pro- 
cessione seu conventu et Silentiis agitur , ut qui clare doceat, 
quomodo praesederit Imperator, quomodo protectores corpo- 
ris sacri adstiterint, quem locum obtinuerint regii sanguinis 
viri, quem senatores, quid in silentiis actum , quomodo pro- 
cessum fuerit. Οἱ πάλαι τῶν βασιλικῶν σωμάτων τεταγμένοι 
φύλαχες πρῶτοι πρὸς τὴν βασιλικὴν ἐχώρουν σχηγὴν, οἱ μὲν 
ξίφη περιεζωσμένοι, [sunt spatharii et omnes de spathis no- 
minati] oi δὲ δόρατα φέροντες, [ sunt τὰ ^guaro , armigeri] 
οἱ δὲ τὰς βαρυσιδήρους δομφαίας ἐπὲ τῶν ὦμων ἔχοντες. 
[Per τὰς δομφαίας intelligit Anna aut τὰ σπαϑοβάχλια, aut 
secures Barangorum, quamvis vocabuli non propria significatione 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LiB. 1. 63 


usa.] ἐχ διαστήματός τινὸς τοῦ βασιλικοῦ ϑρούνου εἰς μη- 
γοειδὲς σχῆμα ξαυτοὺς ἰλαδὸν καταστήσαντες, xat οἷον ἐναγ- 
καλισάμενοι τὸν αὐτοχράτορα, ϑυμῷ στρατηγούμενοι πάν- 
τες - - ὅσον δὲ συγγενὲς ἐξ αἵματός τε καὶ ἀγχιστείας τούτῳ 
προσῆκον, ἀγχοῦ τοῦ βασιλιχοῦ ϑρόγου ἐφ’ ξχάτερα ἵσταντο. 
δεξιόϑεν δὲ καὶ ἐξ εὐωνύμων ἕτεροι καϑίσταντο ὑπασπισταί. 
ὃ δὲ βασιλεὺς φοβερὸς ἐπὲ ϑώχου προὐκαϑῆτο, oV βασιλιχῶς 
ἐσταλμένος μᾶλλον ἢ στρατιωτικῶς. [Gerebantur enim haec 
in castris.] - - φωνὴ δέ τις παρ᾽ οὐδενὸς ἐξηκούετο, ἀλλ᾽ dre- 
γὲς πρὸς τὸν ἐφεστηχότα τῇ πύλη τῆς σκηνῆς [ostiarium , aut 
silentiarium ] ἀπογεύογτες ἐπτοημένοι εἱστήκεσαν. -- τούτῳ Ó 
βασιλεὺς ἐνατενίσας, δοῦναι τοῖς ἔξωϑεν τὴν εἰσοδον διὰ τοῦ 
βλέμματος ἐνέφηγεν. ὃ δὲ παραχρῆμα τῆς εἰσόδου τούτοις 
παραχωρεῖ. οἱ δὲ καίπερ δεδιότες, ἀλλ᾽ ὅμως εἰσήεσαν, χά- 
τῶ τετραμμένοι τε τὰς ὄψεις, καὶ βραδεῖ nodi στείχοντες. 
κατὰ στίχους δὲ τὴν στάσιν λαχόντες ἐχαραδόχουν τὸ μέλλον, 
ἕχαστος δεδιὼς, ὡς τὸν περὲ ψυχῆς λοίσϑιον δρόμον δροαμού- 
ἱενος, Finita oratione Imperatoris, ἐπὲ τούτου ϑροῦς ἦρτο 
πολὺς, τῶν μὲν ἐπαινούντων τὸν βασιλέα xai ϑαυμαζόντων 
τῆς ἀνεξιχαχίας καὶ πρᾳότητος et reliqua. Ait Anna primos 
ad praetorium accessisse mane antiquos custodes et protectores 
saerorum corporum , quorum alii enses e zonis pendentes, alii 
manibus hastas, alii graves ferro et latos enses, seu secures 
super humeris gestaverint; eosque in semilunarem formam 
adstitisse. Prope thronum regium stetisse sanguine et affini- 


tate domino iunctos ; pone Imperatorem P «εἷς super capite 
eius ut Arabes loquuntur, adstitisse dextra sinistraque armige- 
ros, procul dubio spadones. Coram velo stantes non ausos 
fuisse hiscere, sed respexisse omnes ad ostiarium, ingressui 
praetorii appositum. Hunc accepta annutatione Imperatoris , 
qua intellexisset proceres intromittendos esse, eos intromisisse. 
Hos tardo gradu ingressos adstitisse iuxta series, et audita 
. Alexii oratione acclamasse multo cum strepitu et laudasse. 
C.9.[10, 1.] διὰ τῆς οἰχείας χλανίδος νεύει. Quia co- 
ram Imperatore omnia decenter, tranquille, cum venerationis 
quadam significatione et maiestate debebant agi, silenter et 
ipse nutu significabat quid actum vellet, δὲ praepositi aliique 
plerumque nutu et manus gesticulatione, et in aliis quoque 
tunicae concussione imperata subinnuebant. *['Toga signum 
dabant veteres ; vid. Drakenborg. ad Livium Tom. lll. p. 906. |* 
Ad varia significanda, variisque temporibus et locis concutie- 
bant, levabantve veteres vestem , olim. quidem in theatris, si- 
gnificandi favoris ergo, deinde in aula Byzantina praepositi 
palatii aut sacri cubiculi, si qua de re Imperatorem admoni- 
tum vellent, quia ipsi voce imperare pro indecenti et maie- 
statem laedente habebatur; in ecclesia diaconi, quando clara 


64 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


voce aut presbyteris preces recitantibus, aut psaltis in ambo- 
. ne, aut populo fideli utendum esset atque acelamandum. — Ipse 
Imperator in Circo sublata purpura sua, in certam plicarum 
formam composita, quam ῥωσϑέλιον appellabant , populum 
adorabat vel salutabat, qui ritus vetustae missioni mappae 
consularis successit, ut suo loco videbimus. am de singulis 
pauca quaedam addemus. De more concussis olim quidem 
tunicis, deinde vero orariis, favoris Circensis significandi gra- 
tia, Casaubonus et Salmasius egerunt abunde ad Vopisci Aure- 
lianum cap. 49., quo ait eum Imperatorem primum dedisse orae 
ria populo Romano , quibus is ad favorem uteretur. Egit quo- 
que Petavius ad 'Themistium p. 50oo., ubi tamen sinistre inter- 
pretatus fuit locum Philostrati Vit. Apollon. Tyan. 1. 5. et 
dictionem ὀϑόνῃ διδόναι de more, qui Philostrato , nedum 
Apollonio fuit recentior. Rectius interpretatus eum. fuit Olea- 
rius. Nuperrime de hoc more disputavit cl. Reimarus ad il- 
lud Xiphilini p. ooo. de Seneca et Burrho, qui cantante in 
scena Nerone τάς ve χεῖρας χαὶ τὰ ἱμάτια, ὅπότε φϑέγξαιτό 
TL, ἀγέσειον καὶ τοὺς ἄλλους προσεσπῶντο. lnsignis est im 
hanc rem locus Georgii. Alexandrini in vita lo. Chrysostomi 
locus, c. 40.: éxgórovv αὐτὸν ὕὑψοῦντες εἰς τὸν ἀέρα, ot μὲν 
τὰς χλαγίδας ξαυτῶν. οἱ δὲ τὰ πτερύγια τῶν κουτζούλων, 
ἕτεροι δὲ τὰ ἐγχειρίδια, καὶ ἄλλοι τὰ φαχιώλια. — Ait auctor 
quosdam chlanidas seu tunicas suas in altum sublevasse testan- 
di favoris cansa, alios oras extimas, cuspides vel angulos, 
aut alas, casularum suarum, alios mappas manuales, alios 
denique tiaras suas, aut capitum involucra, facialia dicta. 
De more, quo praepositus submisso nonnihil capite , et levata 
tantillum tunica Imperatorem monebat, tempus esse surgendi 
atque procedendi, testatur et hic noster locus, et alii nostri - 
codicis, et ille in primis L. ll. c. ro. p. 315. B. «εἰσέρχεται 
ὁ πραιπόσιτος καὶ προσχυγεῖ σχηματοειδῶς πῶς τὴν χεφαλὴν 
ὑποχλίνων, xci ταῖς χερσὶ μετρίως κουφίζων τὸ ἑαυτοῦ σα- 
γίον. Pro sago, vel sagio , nominatur in loco nostro et alibi 
7 χλανίς. Estneigitur idem sagum et χλαγίς ἢ Equidem, ut 
verum fatear, nescio. 'lTam inconstanter et obscure loquun- 
tur, ut de omni re vestiaria, ita de sago quoque et chlanide 
scriptores, ut diversumne a chlamyde fuerit, an idem, chla- 
nis liquido non constet. Sunt loca, e quibus appareat eadem 
esse sagum et chlanidem , sunt rursus alia, e quibus contra- 
rium colligas; quare velim nos excusatos habeat, si quis forte 
credat nos peccasse vocem χλαγὲὶς Latina tunica. reddendo. 
Sagum et chlamydem aut idem aut propemodum idem . esse 
non dubitatur. Quando igitur eadem in re uno loco chlanis, 
altero sagum appellatur, non improbabiliter coniicias ista omnia 
idem esse. Id adhuc magis stringit , quod de χλαγέδε dicatur, 


- 
r4 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115. 1. 65 


eam περιβάλλεσθαι, circumiici, quod fit p. 173. D. ult. etEd. L. 21 
175. B. 11., ἁπλοῦσϑαι, expandi, distendi, quod in chlamy- 
dem quidem, at non in tunicam quadrat, item quod Nilus 
ait L. II. Ep. 245. οἱ μοναχοὶ στολιζόμενοι ini τοῦ ἀριστε- 
ροῦ ἀναβάλλονται ὦμου, γυμνοῦντες ὅλον τὸ εὐώνυμον ué- 
ρος. οἱ δὲ φοροῦντες χκοσμικοὲ τὰς χλανίδας τὸ δεξιὸν μέρος 
εοῦ σώματος τοῖς πᾶσι φανερὸν χκαϑιστῶσι. Qui locus τῇ 
χλανίδε tribuit, quod alii scriptores omnes τῷ χλαμύδι tri- 
buunt, quamvis dubitem , aut potius sciam, omni tempore 
observatum non fuisse morem, quem de suo aevo perhibet 
Nilus , ut laici fibulam chlanidis aut chlamydis in dextro hu- 
mero ferrent, clerici in sinistro. Sed erit forte alibi amplior 
de his agendi locus. lllam Balsamonis dictionem de concus- 
sione orarii in sacris , a Casaubono iam allatam, repetere nolo. 
Constat ex ea, adstantes sacra facientibus sacerdotibus diaco- 
nos observare tempora precum tacitarum et exclamationum , 
signumque orario moto dare stantibus in ambone, ut clara 
voce, quae opus identidem sit, recitent. ldem imperat quo- 
que Pontificale Haberti p. 53. Zdéyew ὅ δευτερεύων. Τοῦ 
χυρίου δεηϑῶμεν, τὸ ὠράριον κρατῶν. Καὶ λέγει ὃ πατριάρ- 
χῆς καὲ οἱ λοιποὶ τὴν εὐχὴν τῆς εἰσόδου μυστικῶς. --- αὐτῆς 
δὲ τελεσϑείσης λέγει ὃ διάχονος πρὸς τὸν πατριάρχην" εὐλό- 
γῆσον, δέσποτα, τὴν ἁγίαν εἴσοδον, δεικνύων ἅμα καὶ πρὸς 
ἀγατολὰς μετὰ τοῦ ὡραρίου οὕτως κρατῶν αὐτό. ldem p. 
112. ἃ. ὃ δευτερείων τῶν διακόνων μιχρὸν ὑποχλένας τὴν 
κεφαλὴν xai δεικνύων σὺν τῷ ὠραρίῳ τὸν ἅγιον δίσκον, λέ- 
γει" εὐλόγησον, δέσποτα, τὸν ἅγιον ἄρτον. Quod in superiori 
loco οὕτως dixerat, viva docentis voce adiuvandum , docendo 
coram monstrantis gesticulationem, id idem Pontificale p. 28. 
clarius τοῖς τρισὲ δαχτύλοις τῆς δεξιᾶς χειρὸς enunciat, in 
ilhs: εἶτα στρέφεται [diaconus] πρὸς τὸν πατριάρχην, xat 
ὑποχλίγας τὴν χεφαλὴν ξαυτοῦ, χρατῶν xai τὸ ὥράριον τοῖς 
᾿τρισὲ δακτύλοις τῆς δεξιᾶς χειρὸς καὶ ὑποδειχνὺς αὐτὸ [non- 
nihil sublatum id in conspectum patriarchae ingerens] λέγει" 
Καιρὸς τοῦ ποιῆσαι τῷ Κυρίῳ" Zéónora εὐλόγησον, tempus 
instat, quo dominus [patriarcha ] recitet: Domine benedic. 
Scilicet pro indecenti habebatur nuda manu superiorem aliquo 
dirigere et spectare iubere. Ergo subiecta orario vestive ma- 
nu monstrabant ; quemadmodum etiam qui ecclesiae, sanctis, 
regibusve coronas aureas sertave aut munera alia offerrent, 
detrahere de pretio doni, et maculare puritatem eius eccle- 
Siaeque , et maiestatem eorum, quibus destinata ea essent, 
violare. sibi videbantur, si ea nudis manibus contingerent : 
quapropter in antiquis monumentis apud Ciampinum (ut T. 
ll. tab. 26. 27. 46. 47. 49. etaliis) aut ambabus aut saltim 
una manu sub chlamydem missa conspiciuntur offerentes donaria 
Constantinus Porphyr. Fol. Il. 5 


ΕἸ 
66 10. IAC. REISKH COMMENTARII 


suam oblationem sustinere et exhibére. Solebant Graeci quo- 
que medio aevo concussa veste sese ad duellum provocare , 
ut Latini eorum temporum proiecta chirotheca; ut constat ex 
Anonymi de Amoribus Lybistri et Rhodames apud Du Cange 
v. ἱΡένται. [Est autem ῥέντα arena bellica, vel gladiatoria , 
locus condictus, quo duellantes ex condicto conveniunt ad di- 
rimendam rixam suam, [6 rendez vous, unde manmavit.] 
lMéícov τῆς δέντας ἵσταμαι, ζητῶ iva τὸν δώσω, 

Καὶ τὸ φαρίν μου ἐχίνησα, κατέβιν εἰς éxelvov , 

Ἐχεῖνος πάλιν μετ᾽ ἐμοῦ. γίνεται χτύπος μέγας. 

Dictio ἕνα τὸν δώσω significat in Graecobarbaro sermone idem 
atque ἵνα αὐτὸν πατάξω. De sermone per signa, qui medio 
aevo in monasteris vigebat, damnato linguae usu, longam 
tractationem intexuit Du Cange Gl. Lat. v. Signum. ex Órdi- 
nali S. Victorii Parisini. 

6. C. to. [το, A ὀστιαρίῳ.  Ostiarius est duplicis gene- 
ris, palatinus et ecclesiasticus. De priore hic sermo. Erat 
qui in velis stabat, et vocatos introducebat ad Imperatorem. 
Vid. Du Cange Gloss. utroque. *[Adextratores et ostiarii qui 
fuerint, vid. ord. Rom. p. r69., de formula , cum ostiarius 
ecclesiae eligitur, Durand. Rational. p. 54.]* Virgam auream, 
Ostiarii symbolum , memorat Asterius , Orat. in Oeconomum 
iniquitatis, apud Du Cange Gloss. Lat. v. Cura, χαλαμίδα 
χρυσῆν appellans.  Virgae talis aureae imaginem videre licet 
apud Bandur. T. Il. p. 655. in illa tabula, quae S. Crucis 
inventionem sistit oculis. Adstant ibi imperatrici in throno 
sedenti duo seu Silentiarii, seu Ostiarii, tunicati et humera- 
libus induti , tenentes in dextra quisque virgam auream , gem- 
"mis ornatam, et gemino filo margaritarum. " 

C. 15. [10, 4.1 μαγίστρους. Recensio aliqualis haec est - 
palatinorum officiorum , quam tamen aliis locis pleniorem da- 
bit. *[De magistrorum dignitate in aula Byzantina vid. Du 
Cange ad Alexiad. p. 245. |* Saepe occurrent in hoc libro 
οἱ μάγιστροι et ὃ μάγιστρος. Si iu singulari et absolute Ma- 
gister appellatur, intelligitur ó τῶν βασιλικῶν Oqquxiov, sa- 
crorum. officiorum , item τοῦ παλατίου et τῶν ivy αὐλῇ τάξεων 
(quae omnia eodem redeunt,) Magister. Aliquoties etiam οὗ 
δύο μάγιστροι occurrunt, ut cap. 47. L. Hl. in formula allo- 
cutionis legatorum Bulgarorum , item in Cletorologio excitatur 
ὃ Maeywroog, etiterum 6 IMéyiorgoc. Erant enim, ut equi 
dem existimo, tot magistri, quot erant Imperatores; si 
Imperatores essent, erant totidem Magistri. E. c. Constan- 
tinus noster pro se habebat Magistrum unum , et filius eius 
Romanus alterum. [τὰ quoque Leo sapiens et Alexander, 
eius frater. Sed mera haec est coniectura , cui vehementer 
adversari videtur locus Luitprandi Legat. p. 481. b. initio , 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115. I. 67 


ubi Nicephoro, se legatum prima vice admittenti, adstitisse 
ait Basilium Parakymomenum , Protosecretam, Protovestia- 
rium ét duo Magistros. Nicephorus potest tunc dici aut solus 
regnasse, aut cum collegis Constantino iuniore et Basilio, Ro- 
mani filis, quorum se tutorem gerebat. δὶ solus, quare duo 
Magistros penes se habuit, si quidem coniectura nostra recto 
talo stat? Si autem collega, quare non tres, quandoquidem 
tres Imperatores tunc essent. Sed statuat ea de coniectura 
quantum quisque velit. Alias multi erant Magistri in aula 
Byzantina, et Luitprandus suo, id est aequali nostri Constan- 
tini tempore, viginti quatuor eorum numerat. Scilicet quae- 
vis nobilior dignitas , tam palatina, quam militaris, praefi- 
xum habebat titulum magistri, ut paullo post titulus Prohe- 
dri solebat praefigi. Quamvis huius rei vestigium in hoc co- 
dice paene non exstet, apud alios tamen scriptores historiae 
tinae saepe occurrunt axiomatici cum praefixo Magistri 

titulo. Πα Leo Grammat. p. 455. A. 2. 461r. D. 475. B. 
Magistrum et Domesticum scholarum memorat, et p. 494. D. 
μάγιστρον καὶ μέγαν ἑταιρειάρχην. Cedrenus p. 595. B. ha- 
bet μάγιστρον καὶ στρατηλάτην et μάγιστρον καὶ λογοθϑέτην 
τοῦ δρόμου, item p. 604. C. Magistrum et Drungarium vi- 
giliae p. 615., magistrum et strategum Armenorum , et magi- 
strum atque praefectum excubitorum. ἜΤ άγιστρος xoi δο-- 
μέστιχος τῆς δύσεως est apud script. post Theophan. p. 295.]* 
Scylitzes p. 822. D. habet magistrum et Protoasecretis. In 
universum habebant singula officia palatina suos magistros , 
jn et Principes appellabantur, ut Salmasius ad Script. Hist. 

ug. T. Il. p. 259. observavit, qui p. 220. addit, magi- 
strum officiorum omnium et principem officii palatini , simpli- 
citer magistrum vocari consuevisse. Conf. Agathias p. r16. 
9. ed. Vulcan. et Procop. Anecdot. p. 109. ult., quem locum 
Alemannus bene restituit. *[De magistris palatii eorumque 
origine ex aula DByzantina v. les Dignitez .de la France. p. 
225.]* De officio et partibus magistri officiorum docte atque 
fuse disseruit Vales. ad Ammian. Marcell. p. 296. a. Medio 
aevo hos magistros quoque praeceptores palatii appellabant , 
quorum erat v/tam imperialis aulae et maiora negotia suae 
discretionis arbitrio definire, ut ait Vita S. Aldrici Episcopi 
Senonensis apud Du Cange v. Praeceptor πὲ cum magi- 
stro sacrorum officiorum aut cum praeposito convenit Szniscal- 
cus, de quo vid. Murat. T. 1. Antiq. Ital. p. 119.  Dispu- 
tatum hac acetate fuit de officio et etymologia .Senescalci, aut 
Sinescalci. Mihi videtur a voce àntiqua szmde et scalc veni- 
re. Notat autem jSinde.idem atque superstes adhuc vox cum 
praepositione adiecta Gesinde, id est ozovgy(o , familia , fa- 
mulitium , obsequium. — Nutritios, τοὺς συντρόφους, appellat 


68 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


Gregorius Turonens. Vl. 11. JNutritios, qui ad exercendum 
"uinisterium regale erunt necessarii. | Gesindeknecht, famulus, 
qui caeterorum famulorum inspectionem et procurationem sibi 
habebat iniunctam. 

C. 15. [10, 5.1] ἀνθυπάτους. ^Anthypati seu proconsules 
posteriorum temporum longe sunt alii a Procoss. illis vetustis 

Ed. L. 22florentis Romanae rei. Merus tum erat titulus auctoritate cas- 
sus, nisi qui ἀγθϑύπατοι τῶν ϑεμάτων procoss. provinciales 
essent. Forte sic dicti fuere, non quod /oco Consulum, pro 
Consulibus essent , sed quod ante Hypatos essent, etillos prae- 
cederent. "Videntur in τῶν ᾿λλουστρίων locum successisse. 
Nam ut Z/ustris titulus nulli officio soli alligatus erat, sed 
tantum comitabatur summas dignitates , ita deinceps iidem 
Znthypati dicebantur , qui olim z//ustres , hoc titulo evanescen- 
te. Habebantne singulae provinciae suos Proconsules? Sane 
Antiochus "44»9Unarog τῆς Ἑλλάδος est apud. Zosimum V. 5. 
84. et e Nostri Cletorologio constat maiorum quarumque pro- 
vinciarum Strategos fuisse simul Anthypatos; non hoc titulo, 
sed illo , auctoritatem illis tribuente. unctus quoque solebat 
esse titulus Anthypati cum titulo patricii; sed uterque merus 
erat titulus , nullius potestatis aut index, aut auctor. *[Vid. 
Contin. Constant. lll. p. 67., ubi Alexio Moselli patricii pri- 
mum et Procos. collata a "Theophilo dignitas, tum vero ma- 
gister quoque ac Caesar ab ipso creatus est.]* 

6. C. τά. [10,5.] πατρικίους. Erat hic quoque merus ti- 
tulus, honorem et dignitatem conferens , at auctoritatem nul- 
lam. Auctorem habuit Constantinum M. teste Zosimo ll. 4o., 
ubi memorat. aliquem Optatum , ὃς παρὰ Κωνσταντίνου τε- 
τυχήχει τῆς ἀξίας τοῦ πατρικίου, ταύτην τὴν τιμὴν, καὶ 
προχαϑῆσϑαι τοὺς ταύτης ἠξιωμένους τῶν τῆς αὐλῆς ὑπάρ- 
Xov νομοϑετήσαντος. Significat patricius idem atque patrem. 
Etymolog. M. πατρίκιος οἱονεὶ πατὴρ τοῦ xowov.  Patcicii 
enim urbium , regionum, lmperatorum, erant iidem atque 
patres urbium , regionum , atque imperatorum ; qui eos et eas 
curarent, diligerent, foverent, ut pater liberos suos. Olim 
sacculo Constantini M. et "Theodosiorum quotquot patricii es- 
sent, iidem quoque patres Imperatoris appellabantur, ut con- 
siliarii et directores eius, omniumque consiliorum eius con- 
Scii et. administri. Apud Menandrum in Exc. Legat. Hoe- 
Schel. p. ro». memoratur aliquis Παμφόριος ὄνομα, ἀξίωμα 
βασιλέως πατὴρ, et pag. 110. appellatur idem. ἐν τοῖς βασι-- 
λέως πατράσι τελῶν. Ergo plures erant patres Imperatoris , 
et omnes id nomen partieipabant, qui sacris consultationibus 
adhiberentur. ldem p. 152». στέλλεται χατὰ τὴν Περσῶν χώ- 
θαν πρεσβευτὴς Τραϊανὸς ἐν τοῖς βασιλείοις. πατράσι τελῶν, 
καϊτὴν λεγομένην τοῦ Κουαίστωρος διέπων ἀρχήν. Olympiodorus 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. L 69 


apud Photium in Bibliotheca p. τοῦ. 4. : Ἰοβινιανὸς πρεσβεύ- 
σας πολλάκχις - - καταμένει πρὸς rraAov [id est παρ᾽ ΄4τ- 
τάλῳ πατρίέκιος ᾿Αττάλου ὀνομασϑεὶς, id est consiliarius. 
Recte proinde Ducas Patriciis Weziros "Turcarum confert, 
Histor. c. 22.: προσχαλεῖται τὸν πρῶτον τῶν μεγιστάνων αὖ- 
τοῦ, ὃν Βεζύρην κατὰ τὴν αὐτῶν καλοῦσι γλῶσσαν, ὃν οἱ 
Ῥωμαῖοι πατρίκιον καὶ Πεσάζοντα λέγουσι. Conf. Antholog. 
H. Steph. in carmine οὗτος. ὅ χοσμήσας p. 299. In Cod. 
'Theodosiano praefecti praetorio et illustres alii proceres non 
tantum fratris nomine ab Impp. compellantur (unde illa sigla 
F. A. frater ave) item fratres carissimi et amantissimi, sed 
etiam patres; v. Guther. de Off. Dom. Aug. p. 515. et 465. 
et Negelin in diss. de diptycho Norimbergensi. At quid de 
Cedreno statuendum , qui p. 595. D. de Leone Sapiente Con- 
stantini nostri patre narrat eum primum titulum zov βάασι- 
λεοπάτορος instituisse , eumque Tzautzae socero suo tribuisse ; 
quum tamen is ipse p. 327. A. dixerit Theodosium M. filiis 
suis Honorio et Arcadio praefecisse Arsenium , ornatum.titulo 
τοῦ Πασιλεοπάτορος: vid. Dissert. cl. Leichii de Constanti- 
no, huic operi praemissam c. 3. Scilicet anticipavit Cedre- 
nus tempora. Fuit quidem aevo Theodosii in usu mos omnes 
patricios seu consiliarios aulicos patres Imperatoris Latine, et 
Graece πατέρας τοῦ βασιλέως appellandi, at nomen illud com- 
positum βασιλεοπάτωρ,, et tota illius dignitatis ratio solius 
Leonis inventum , et antiquioribus temporibus ignota res fuit, 
ut patebit ex iis, quae ad p. 415. A. ult. dicentur. Quae Goarus 
ad Codin. de Offic. p. 29. n. 56. de Tata seu patre aulae, 
dee pe aetatum dignitate, attulit, non exscribam. *[ Pau- 
us Pater Imperatoris, Fredegar. p. 206. Marie Stuard en- 
voya en Ecosse pour negocier son retablissement Tacques Ha- 
milton,' chef de sa maison, la plus illustre d' Ecosse. Elle 
luy donna le titre de son Lieutenant general dans le royaume, 
et l' adopta pour son pere, titre nouveau , excepte dans l' an- 
cien tems.  Pitaval Causses Illustres T. IX. pag. 179. Syra- 
cusanae urbis praefectus ante Saracenos Patricius vocabatur.]* 
ld est procurator, rector vicarius; vid. ad p. 154. C. ro. di- 
cenda. lta πατρίκιος ᾿Αφρικῆς apud Theophan. pag. 2355. À., 
πατρίχιος τῆς “αζιχῆς καὶ Begroyríov pag. 50g. B. *[In 
libro diurno exstat ad Patricium provinciae epistola , qua Gar- 
nerius dicit intelligi aut praefectum provinciae a CPtano Im- 
peratore in occidentem missum , aut eum , qui a Galliae Rege 
sit ablegatus p. 107. In Chronico Vulturn. apud Murator. 
T. |. Scr. Ital. pag. 425. habetur haec formula: ἦγε momine 
Dei nostri 7. C. anno imperii Dn. nostri Constantini VII. et 
V. anno patriciatus domihi nostri. Landulfi, nec non et F. 
anno domini nostri Athenulphi principis - - et p. 417. memoratur 


79 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


Adenulphus. Langobardorum | gentis Anthypatus et. patricius. ]* 
Reguli Longobardi Graeciae maioris, qui hic memorantur, 
quum provincias suas ab Impp. CPtanis ut vasalli tenerent , 
potrei erant aulae CPtanae, et annos sui Patriciatus, id est 

rincipatus sui ab aula CPtana dependentis , numerabant , ut 
Imperatores imperii sui. Gazmerius princeps Beneventanorum 
patricius factus, postquam | CPlin. venisset. Anonym. Salern. 
T. IL P. IL. Scr. Ital. pag. 272. *[Adelgisus Desiderii Lon- 
gobardorum regis filius a Constantino Graec. Llmp. constitui- 
tur patricius. Schminck. ad Eginhard. p. 4o. Gilimer Wan- 
dalorum rex non factus est patricius a lustiniano, quod Ar- 
rianam haeresin eiurare nollet. Procop. et Theophan. p. 170.]* 
Reges igitur et principes occidentales eorum temporum susci- 
piendo Patriciatum a CPtanis Impp., cuius rei exempla longe 
pinrina dedit Du Cange Gloss. Lat. v. Patricius, agnosce- 

nt, se vasallos eorum esse, patricios eius, id est procura- 
tores , locum tenentes, vicarios. Patricii vocem ea aetate id 
notasse patet ex loco Benzonis p. 1062. *[ Postera die con- 
gregato concilio in Ecclesia principis Apostolorum sedit rex 
Henricus in medio Episcoporum - - tum rex ait: Seniores, 
solito more sit im electione nostra.  4ccipite quem vultis de 
tota praesenti congregatione. Qui responderunt: Ubi adest 
praesentia regiae maiestatis , non est electionis consensus in ar- 
bitrio nostrae voluntatis. . Etsi forte aliquotiens absens. estis , 
tamen per officium patricii, qui est wester wicarius, semper 
apostolicae promotionz interestis. Neque enim patricius est. Pa- 
pae patricius, verum ad praeparanda Reipublicae negotia est 
Amperatoris patricius. - - cs est, ut rex Henricus cum 
universis in monarchia imperü sibi succedentibus fieret Patri- 
cius, sicut de Carolo M. factum legimus. - - Inductus igitur 
rex wiridissima chlamyde desponsatur patriciali annulo ,  coro- 
natur eiusdem. praefecturae aureo circulo. |* — Ducit nos hic lo- 
cus ad celebratam illam de patriciatu Romanorum , quem ges- 
serunt Imperatores occidentales, quaestionem , cuius origo pri-. 
ma haec mihi videtur fuisse. Imperatores CPtani Romam. 
olim mittebant, ut alio, patricios, res Romanas suo nomine 
curaturos: quum. deinceps episcopis Romanis non bene con- 
veniret cum illis Graecis patriciis, et deficere ab imperio 
Orientali meditarentur , invitabant reges Francos ad suscipien- 
dam rerum apud Romam civilium procurationem , seu patri- 
ciatum. *[Vid. Muratori Annali d' Italia 'T. II. pag. 397. et 
405. fine , qui credit patriciatum constitisse in defensione Ec- 
clesiae Romanae. Conf. Later. pariet. p. 52., ubi de Caroli 
M. patriciatu. De dignitate patriciorum , et quod provinciis 
praefecti. fuerint, postea vero eum titulum reliquerint v. p. 
94. Patricius idem , qui postea dux vocatus p. 55. ex Henrico 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 71 


Monacho.  Patriciatus Caroli M. maxime in defensione eccle- 
siae consistebat. Idem propterea quoque defensor appellatus. 
Conf, p. 58. Claves sepuleri S. Petri ad Patricios mitti sole- 
bant. "Testis Carolus Martellus T. IV. p. 282. [credo Mura- 
torii Annal. d' Italia] conf. p. 407.  Patriciatum deposuit. Ca- 
rolus M., quum Imperatoris titulum assumeret , Cerem. Gall. 
Ρ- 94. 'Imperatorem Cos. et patricii dignitate uti solitum ap- 
paret ex l. Zadrianus et seqq. Dist. LXIII. conf. not. ad 
Constant. Donat. p. 64. nastasii et Leonis aetate redit Ho- 
mae Hadrianus Papa, a quo Carolus Francorum Rex Roma- 
norum. patricius constitutus fuerat , regnumque Italiae susceperat. 
Museum Πα]. p. 41. Patricium se dicit Carolus M. io: Hite- 
ris ad Alexium: apud Baronium et Act. S. S. mens. Iun. T. 
I. p. γιά. Henricus IV. apud Ottonem Frisingensem de reb. Ed.L. 33 
gest. Friderici Barbarossae L. l|. c. τ. patricium primum se 
appellat. pud Boioariae civitatem Brixinoram -- curiam ma- 
gnam celebravit, ubi iniurias sibi a. Romana Ecclesia irroga- 
tas affectuose conqueritur, quod videlicet ipso inconsulto, m 
tanquam rex et patricius prumus suae urbis episcopi esse debe- 
ret, Romani sibi pontificem praefecissent. Henricus Impera- 
tor, ut dominium urbis Romae adsereret, annuos consules 
binos creavit, se primum patricium dici voluit, triumphum 
instituit, in quo acclamatum: Henrico Augusto a Deo coro- 
nato - - Ecclesiae defensori vita et victoria.  Goldast. ad Egin- 
hard. p. 170. ]*. lam antiquus erat titulus primi patric, 
idem valens atque princeps Senatus; cuius rei exempla dedit 
Du Cange v. πατρίκιος, cuius utrumque Glossarium, sed La- 
tinum praecipue, praeclara multa de Patriciis veteris iuxta 
et recentioris aevi docet. *[C/emens 1J. coronavit Henricum 
11. et uzcorem Agnetem , qua occasione iu-arunt Romani nolle . 
se unquam pontificem absque Imperatoris voluntate eligere. 2 
praeterea uno concesserunt patriciatum , utque praeter Im- 
. peratoris coronam. aureum circulum ferret iussere. Leo Ost. L. 
H. c. 69. Miserunt Romani post Nicolai obitum Henrico IV. 
coronam , rogantes simul, ut novum ipsis pontificem daret. 
Is convocatis Basileam . principibus coronam capiti imposuit , 
et propterea patricius Romanus fuit dictus. Berth. Const. ad 
A. 1061. Conf. Hermanni Contracti ad eundem annum. Otto 
Fris. L. VI. c. 54. Petr. Diac. HI. 21. Lamb. Schaffnab. 
1065. et 64.. Vghelli T. II. in vita Caedoli p. 211. - Intelli- 
gitur ex modo laudato Leonis Ostiensis loco , quid sit circulus 
patricialis , cuius meminit Benzo in Panegyr. Henrici HI. p. 
1064. : Romani in melius recordati convenientes in unum  pro- 
mittunt emendare quidquid peccaverunt in. regem puerum. — fta- 
que miltunt et chlamydem ,' mitram ,' annulum et. patricialem 
circulum per episcopos, per cardinales atque. senatores. - Visum 


73 10. IAC. ἈΕΙΒΚΠ COMMENTARII 


est ergo. Imperatrici suisque silentiariis non esse recfpienda ca- 
pitolit dona ,| nisi cum regnorum patriciis. '"l'emporales domi- 
ni Círculo Parium (des Pairs) insigniti, Cerem. Franc. p. 
158. Pares curiae a patriciis descendere negatur p. 105. dis- 
sert. Du Cangii ad loinville. Pares Franciae passum ante 
omnes alias regni dignitates sibi arrogant.  F'auchet p. 4ot.]* 
Patricii episcopos praecedebant apud Graecos , teste Luitpran- 
do Légat. p.481:. a. init., qui etiam p. 471. Histor. L. VI. 
Cap. 5. rogam annuam patriciorum perhibet fuisse duodecim 
auri libras et unum Searamangium. E nostro hoc Codice p. 
i41. B. patet patricios in Ecclesia peculiare sibi scamnum 
habuisse, in quo sederent; et e pag. r42. D. diversos fuisse 
A syncleticos , et protospatharios, illos civiles , hos mi- 
itares. Conf. pag. 158. fine. - 

6. C. pen. [10,5.] στρατηγούς. Vid. de his ad p. 4:5. 
B. 5. dicta. 

C. ult. [τος 6.] ὀφφικιαλίους. Officiales, qui in officio 
seu obsequio, id est in comitatu Imperatoris sunt. Saepe me- 
morantur in hoc codice post patricios et maiores civiles milita- 
resque axiomaticos, ut sint minoris, neque tamen minimi gra- 
dus, quales sunt e. c. notarii, chartularii, senatores , manda- 
tores, hypati, dishypati, comites, silentiarii etc. — Officium 
est apparitio , apparitores, coetus eorum, qui magistratui in- 
serviunt, Guther. Off. D. A. p. 626. Vales. ad Amm. Marc. 
Ρ- 99. b. et 485. Du Cang. Glossar. utroque. 

C. ult. [10,6.] κλεισουράρχας. *[Clusae, clusurae, angustiae 
locorum , Du Cange ad loinvill. p. 179. μέχρι τῶν χλεισου-- 
ρῶν Συρίας Script. post Theophan. p. 519. Forte convenit 
cum Capitaneo ad fines tuendos Christianorum apud Leibnit. 
T.1I. p. 245. Conf. locus Guil. Apuli T. I. p. 58o.]* Conf. 
Du Cang. Gloss. ἢ. v. et ad Alexiad. p. 300., unde patet, 
eos, qui castellis per clusas, id est loca angusta , meatus dif- 
ficiles, hostico vicinos, vel et medio in territorio sitos , dispo- 
sitis praeerant, clisurarchas fuisse appellatos. Κλείσουρα pro 
districtu minore, quam ϑέμα est, passim occurrit apud Con- 
stantin. de Themat. ut p. 25. Possis cum vetustis JMarckgra- 
viis et Comitibus limitum comparare. 

6. D. 2. [10, 7.1 ἱσταμένων. | Stabant proceres coram Im- 
ye sedente in. throno, neque proceres tantum, sed et 

egati, et principes exteri, nisi expresso verbo iuberentur se- 
dere. Quodsi fieret, in humiliore sede considebant. Multa huius 
rei exempla habemus. Unum ex Alexiade supra citavi p. 20. 
Addam inde quoque aliud. Narrans Anna, procerum Lati- 
norum, qui ad Alexium venerant, homagii praestandi causa, 
unum aliquem εἰς τὸν σχίμποδα τοῦ βασιλέως ἐγκαϑίσαι, et 
ἃ Dalduino Godofredi Bullionei fratre illine abstractum cum ira 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. [18.1. 79 


sermone suo dixisse: ἴδοῦ ποῖος χωρίτης; χάϑηταν μόνος 
παρισταμένων αὐτῷ τῶν τοιούτων ἡγεμόνων, Ecce mihi ru- 
sticum illum! (Alexium designabat) solus sedet tot principi- 
bus adstantibus. Lepidum quoque est, quod Maitre Wacce 
en son Roman de Rou apud Du Cange Gloss. Lat. v. Ban- 
cus narrat, Robertum Normanniae ducem CPli cum Alexio 
colloquentem , cum non videret sibi sedem porrigi, ct stare 
dedi , mantellum suum sibi humi substravisse, et ei 
i - Quod caeteros proceres Normannos, quum vide- 
rent, imitatos fuisse. Hinc iussisse Alexium , ut in parieti- 
bus Consistorii audientiae scamna fierent. Locus dignus est, 
' qui legatur, neque pigebit adscribere: 

Par Constantinoble passa , 

Et à P Empereur. torna , 

En dementiers qu à lui parla 

44 la coustume qui est la, 

Son. mantel jus, à terre mist, 

Tout defoublé desus s? asist. 

Zu ir quant il σ᾽ en. torna 

Le raten prendre ne dai, 

Un de Grés les vit defublé, 

Son. mantel li a relevé, 

JDist lui que son mantel. prist, 

Et à son. col le rependist. 

Et il respondi par nobloy. 

Chascun dis Normans autresi 

Son mantel a terre guerpi. 
Cum aliis longe plurimis institutis aulae CPtanae Graecae, 
quae illi successit, Ottomannica quasi hereditate hoc quoque 
accepit, ut legatus nullus, neque alius quisquam coram 
magno domino sedeat. Quo factum, ut legatus aliquis An- 
glicus, cuius nomen excidit memoria, CPlin a Cromwello 
missus, coram Sultano stare dedignans , in famulum quendam 
suum , manibus pedibusque τεεραποδηδὸν innixum, consideret. 
Ipsi quoque Clerici coram Imperatore Graeco stabant. Qua- 
re cum aliquando Andronicus Comnenus ipsis, ut gratiam 
gratiae rependeret, coram se in scamnis sedere permisisset , 
. paullo post sublatum illud privilegium et reductus vetus mos 
fuit teste. Niceta p. 146. B: ϑαυμαστήν τινα παρεῖχε τὴν 
ἀμοιβὴν voi; τῶν ἐπιταγμάτων αὐτοῦ πληρωταῖς. ἡ δὲ ἦν 
τῶν τῦτε μὲν αἰτηϑέντων ῥαδία τερμάτωσις, - - ἡ δὲ μεγίστη, 
τὸ συνεδρεύειν ἐχείνους αὐτῷ σχιμποδίσχων παρατιϑεμένων, 
καὶ παρεισφερομένων τῷ βασιλείῳ ϑρόνῳ χλισμῶν. 0 xai 
οὐχ ἧττον εἰς γέλωτα τῶν ἑλομένων καὶ καταδεξαμένων ἀρ- 
χιερέων οὐχ ἐπὲ συχναῖς ἡμέραις συμβὰν, ἧπερ φαντασίαν 
τινὰ τιμῆς, χαὶ ἴνδαλμα, ἐπὲ τὴν προτέραν ἐπανῆλθε συνή- 


" 
7Á IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


ϑειαν εἴα. nsigniter igitur honorabant Imperatores illos, 
quibus in Consistorio et praesessione publica coram se per- 
mitterent sedere; narratque idem Nicetas p. 292. C. ut rem 
insolitam , Isaacium Angelum Latinis, a quibus imperio re- 
stitutus fuerat, permisisse , sibi assidere, ut benefactoribus, 
quibus omnia deberet. Οἱ τῶν “1ατίνων ἡγεμόνες εἰς τὰ Be- 
σίλεια παραβάλλουσιν, οὐχ οὗτοι δὲ μόγον, ἀλλὰ vci οἱ τὸ 
γένος παρ᾽ αὐτοῖς ἐπίσημοι, καὶ παρεγηνεγμένων σκιμπόδων 
τοῖς ᾿βασιλεῦσι συνήδριζον ἅπαντες, εὐεργέται καὶ σωτῆρες 
ἀκούοντες - - Quod antea idem ᾿ϑδδοῖτιβ ipsis negayerat , ut 
constat ex eiusdem Nicetae p. 215., ubi ait Isaacium inter alia 
superba et Imperatore indigna , legatis Friderici Barbarossae 
non permisisee, ut apud se sederent, quum tamen Frideri- 
cus non tantum legatos Isaaci, sed etiam homines eorum se- 
dere iusserit. Facetus est locus, quem non piget adscribere, 
lepidaque illa Graeci moris cum hara porcorum comparatio. 
Ἵνα τὰ ἐν μέσῳ παρῶ, πλείω χατηγορίαν τοῦ δρῶντος xci 
λέγοντος, ἥπερ ἔπαινον, ἔχοντα, πείϑεται μόλις διαφεῖναι 
τοὺς πρέσβεις ἐς τὸν δῆγα [ Fridericum Barbarossam in hi- 
beris apud Philippopolin agentem] ἐπαγελϑεῖν. αὐτὸς δὲ 
τούτους ἰδὼν καὶ μαϑὼν, ὡς οὔτε χκαϑέδρας ὃ βασιλεὺς αὖ- 
τοῖς μετέδωκεν, ἀλλὰ δουλοπρεπῶς, ἐπίσης, Ῥωμαίοις αὐτῷ 


Ed. L. 24 παρειστηχότες παρώφϑησαν, οὔτε τινὸς ἑτέρου ἠξιώϑησαν 


ἀγαϑοῦ ἐξαιρέτου, ἐπίσχοποί τε ὄντες καὶ QUT προσγεγεῖς, 
ἠγανάχτει, xat δῆλος ἦν ἐπὲ τῷ γεγονότι τῷδε Ἰαπριόμενος. 
ὡς δὲ xai πρέσβεις ἡμέτεροι παρ᾽ ἐχεῖνον ἀφίκοντο, ἑαυτῷ 
συμπαρέδρους πεποίηκεν αὐτούς τε xoi τοὺς ὑπηρετουμένους 
αὐτοῖς, μηδὲ τοὺς ὀψοποιοὺς. , χαὲ ἱπποχόμους xod ,μιάττοντας 
παρίστασϑαι. ἀφεικώς. μὴ εἶναι δὲ λεγόντων ἐχείνων εἰκὸς, 
βασιλεῖ μεγίστῳ συνϑωχεύειν ὑπηρέτας , ἀρχετὸν γὰρ OTt 
καὶ οἱ κύριοι αὐτῶν συγεδρεύουσιν, οὐ χαϑυφῆχέ τι μικρὸν 
τοῦ σχοποῦ, ἀλλὰ xad "μὴ ἑκόντας τοῖς δεσπόταις αὐτοὺς 
συγχατέκλενεν " ἐν οἷς ἔπραττε á “Ῥωμαίους καταμωχώμενος,, 
χαὲ δεικνὺς μὴ ἀρετῆς xol γένους εἶναι παρ᾽ αὐτοῖς διαστο- 
λὴν, ἀλλ᾽ ὡς E συφεὸν οἱ συφορβοὲ τὰς σῦς ἁπαξαπάσας 
egt εἰς ἕνα σταϑμὸν , μὴ διϊστάντες τὰς πίογας, οὕτω 

“Ρωμαῖοι παραστατοῦντας ἔχουσιν ἅπαντας. Si Fride- 


rici Barbarossae, non Nicetae, est illa Graecorum , nobiles . 


ignobilesque eadem omnes lege tractantium. cum subulcis por- 
cos pingues macrosque in unam haram compellentibus com- 
paraio, est ea quidem ambigua , nam poterat in ipsum quo- 
que pari ratione retorqueri , est etiam Imperatore nostris qui- 
dem moribus indigna , illa tamen rudiora saecula decet, et 
Barbarossae ingenium ; et scomma illud maxime ibidem sub- 
iectum ,. perlepidum her cle, quo dicebat, in hiberna distribu- 
ens et dimittens copias, cum ductoribus eorum, episcopis puta : 


ΨΩ ἤει» e E 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 75 


ἀναπαύσασθαι χρεὼν ὑμᾶς ἐνταυϑοῖ, ἄχρι δὴ τὰς παρειμέ- 
vag κνήμας καὶ τὰ παραλελυμένα γόνατα ἐκ τοῦ παρίστασϑαε 
τῷ βασιλεῖ Γραιχῶν ἀναρδωσϑείητε. Apparet hine, valde 
incommodum accidisse Latinis, quibus negotium cum Graecis 
esset, hunc ipsorum morem coram lmperatore standi. Nam 
apud Imperatores Occidentis sedebant, quamvis humilius, ipso- 
rum consiliarii et ad ipsos legati, ut ex modo citato Nice- 
tae loco, et ex illo Chronici Casinensis IV. 66. constat: Pe- 
trus Diaconus pro responsis [id est negotiis] coenobi apocri- 
"siarius [legatus] ad Lotharium 111. Rom. mp. directus, 

ei sessionem. ad pedes suos concessit, id est eum in 
senatum sanctiorem , in consistorium , admisit. Eundem olim 
quoque standi morem obtinuisse saeculo quarto ex Augustini 
et codicis "Theodosiani locis, quos Du Cange in v. Consisto- 
rium citat, intelligitur, et ex ipso vocabulo consistorium , quod 
in genere locum omnem, in quo consistit hominum coetus , 
in specie vero, salam notat, in quam conveniunt proceres 
coram Imperatore in throno sedente, ipsi stantes deliberaturi ; 
item ex formula ἵσταται κογσιστώριον. Conf. Du Cange v. 

ασϑαι. mo apud Imperatores Romanos secundi iam a 
N. C. saeculi obtinuisse, ut Senatores in. Consistorio starent, 
haud improbabiliter e loco Lampridii T. I. Scr. H. Aug. p. 
9097. colligatur, ubi tanquam rarae humanitatis exemplum in 
Alexandro Severo laudatur, quod salutatus consessum obtulerit 
omnibus senatoribus. gitur ante id tempus aut stabant omnes 
coram lmperatore Senatores, aut saltim non sedebant omnes. 
In aula quoque veterum Regum Persarum stetisse legatos ex- 
teros ex eo colligo, quod solis Thebanorum legatis in eximii 
honoris testationem sellae ponerentur, teste Diodoro Siculo 
XVII τά. p. 170. 39. μόγους τῶν ἝἙ.λλήνων [Thebanos] 
ὡς εὐεργέτας τιμᾶσθαι παρὰ τοῖς βασιλεῦσι τῶν Περσῶν, 
καὶ πρὸ τῶν βασιλέων τοῖς πρεσβεύουσι τῶν Θηβαίων τίϑε-- 
93a ϑρόγους. 

6. D. 4. [τος 9.] χελεύσατε. De hoc vocabulo, quod 
singulis paene paginis primae huius partis codicis nostri, quae 
de sacris ritibus agit, recurrit, copiose satis egi ad p. 302. 
À. 12. Perversum quod morem teneam, et in posterioribus 
multa dicam eorum, quae primo loco debuissent enarrari , fe- 
cit id, quod, motus rationibus sat gravibus, in partem illam 
huius libri, quae sub inspectione mea typis excusa fuit, com- 
mentarios scribere prius coeperim, quam in hanc primam 
partem , quae vivente Leichio praelum liberavit. Semel au- 
tem loco suo posita deinceps moveri et transferri in alium 
absque molestia et turbis multis haud poterant. Nihil referet 
lectorum , hoc loco an alio legant nostras observationes ; mo- 
do sat dignae lectu fuerint. 


- 


76 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


D. 6. [τὸς 11.] ὃ τῆς Βίγλης δρουγγάριος, Drungarius 
est praefectus Drungi , vel globi militaris , χιλέαρχος. De vo- 
cis origine vid. Gretser. ad Codin. p. τοι. et Goar. ad eun- 
dem p. 26. fine, ubi ait fuisse Drungarii vigiliae providere in- 
cendiis, furibus, grassatoribus , in castris vigilias, circitatio- 
nes curare. Conf. Du Cange utroque Gloss. et ad Alex. p. 
215. *[lIo. Zonaras ex aulae lmp. CPt. magno JDrungario 
vigiliae et protosecretario asceta, seu monachus, appellatur, 
in cod. 206. apud Lambec. L. IV.]* Ergone simul potuit 
aliquis magnus vigiliae Drungarius et protoasecretis esse? 
Vix putem. Officia enim secum pugnant. lllud paludatum , 
hoc togatum est. Fueruntne quoque plures uno drungarii vi- 
giliae, quia magnus, quasi distinctionis causa, citatur?  Vi- 
detur quidem. In hoc tamen cedice vestigia illius rei non 
inveni. Ex illo patet, magni Drungarii fuisse, scholas mi- 
litares quotidie in armis exercitia facientes cum magistris 
lustrare. 

D. 7. [10, 11.] καὲ τοῦ πλωΐμου. *[Delongaris , sub cuius 
manu est omnis potestas navium. Luitprand. An Drungarius Ὁ)" 
Recte vero corrigit V. D. vitium librarii, quod apud eundem 
Histor. VI. 5. pag. 471. a recurrit 726 Longaristis Ploas. scrib. 
Drongaris tis ploas. “ρογγάρης (ita Graeci moderni scribunt 
et pronunciant pro “ρογγάριος) τῆς πλώας. Formam hanc 
τῆς πλώας alibi non reperio, sed in hoc codice passim occur- 
Tit, τοῦ πλωΐμου, TOY πλωΐμων, TOU nÀo0g et τῆς πλώας. 
Videtur esse pro πλόης; formaturque πλύη pro zàonotc, ut 
alia talia multa. Alibi quoque est ὃ δρουγγάριος τοῦ στόλου. 

D. 9. [το, 13. of τε μάγιστροι. Yta leg. e membranis. 

D. t1. [10, 15.] τοῦ τῆς καταστάσεως. Est qui suo res 
ordine decenterque fieri curat. JKeráoraotg τῶν πραγμάτων 
est apud TTheophan. p. 65. C. rerum antea turbatarum consti- 
tutio, restitutio in ordinem. Apud eundem sunt ἀχαταστα- 
σίαι, res turbidae p. 73. Ὁ. Ydem p.243. C. μάϑε τὴν xa- 
τάστασιν habet; disce modeste, ordine , sedate agere. n of- 
ficialibus Patriarchae erat ó τῆς ἱερᾶς καταστάσεως, de quo 
Goar. pag. 15. ad Codin. et Gretser. p. 167. Petrus Magi- 
ster scripsit libros περὲ τῆς πολιτικῆς καταστάσεως, de qui- 
bus dixi in praefatione; v. Du Cange Gloss. Gr. Geremoniarii 
erat ordinare proceres secundum praecedendi et sequendi iura , 
incipere troparium , evocare proceres secundum suos ordines 
ad sacram communionem , in magnis processionibus in magna 
ecclesia osculum pacis ab Imperatore accepturos manu ad eum 
ducere, vela, seu classes procerum , et legatos introducere 
etc. E p. 14. C. 5. Nostri fere concludas eum fuisse caput 
Silentiariorum. 

7. A. 5. [10, 19.] κογσιστωρέου. Consistorium est loous, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L 77 


diaeta, in qua princeps cum s&uls Consistorianis de rebus suis 
publicis privatisque consultat et decernit, supplices et legatos 
audit etc. V. Du Cange Gloss. Lat. h. v. Guther. Off. D. A. 
p.69. sqq. Vales. ad Amm. Marcell. p. 87. et 550. b. Selden. 
de Tit. Honor. T. II. pag. 29. Harduin. ad Themist. pag. 
475.» qui tamen quae habet de quatuor comitibus Consistoria- 
nis, ea ad tempora Theodosiaca pertinent. Polybius pag. 717. 

. edit. Wech. χρηματιστικὸν πυλῶνα τῶν βασιλέων, appel 
Un talem locum , vestibulum, in quo reges de negotiis conveniri, 
. et responsa dare solent. 

À. 5. [10, 22.] καὶ ὅ πρωτονοτάριος. Totus hic locus in- 
tegrandus est e membranis sic: χαὲ ὃ πρωτονοτάριος μετὰ 
τῶν ἀσηχκρητῶν xci βασιλικῶν νοταρίων καὶ λοιπῶν σεχρετι- 
χῶν, νοταρίων τε καὶ χαρτουλαρίων». 

Α. 8. [11,2.] πουλπέτου. Pulpitum est suggestus, βῆμα, 
ambo. Vid. Du Cange Gloss. Latin. "Varia erant pulpita; ante 
Cathisma Circi, vid. Theophan. p. 157. C.,et ante palatium.. 
Cedren. pag. 369. C., ubi vid. Goar. et ad Nostri p. 292. B. 5. 
De Dein dico ad p. 551. B. 15... 

—— A. 10. [11, 4.] σιλεντεαρίῳ. Plerumque in. membranis 
Lips. σελέντιον et σελεντεάριοι scriptum. inveni. De silentiis, 
seu conventibus et consessibus procerum deliberandi causa, 
abunde egerunt Du Cange Gloss. utroque, ad Cinnam. p. 492. 
Goar. ad Theophan. p. 202. et ad Cedren. p. 554. Aleman- 
nus ad Procop. p. 103. Silentiarios fuisse ait cubicularios. 
Non satis recte. Sed aliquando latius sumsit vocem cubiculi 
et cubicularii. Cubiculum ipsi est Consistorium , et cubicula- 
rii ipsi sunt illi, qui curam agebant, ut in consistorio quiete 
atque decore pro maiestate principis praesentis agerentur. De Ed. L. 35 
silentio, in quo perorabat Imperator, alio loco dicam. De si- 
lentiariis hic tantum noto, internuncios eos et cursores fere 
Imperatoris fuisse in publicis processionibus, in silentiis, le- 
 gatorum introductione, item senatorum omnium, quos bra- 
thio prehensos ad Imp. introducebant. Domum deducebant 
recens honoratos, portantes eorum codicillos. Vales. ad Amm. 
Marcell. p. 323. originem eorum deducit a veteribus praeco- 
nibus, qui postquam iudices in tribunali consederant , silen- 
tium faciebant. 

7. A. ult. [17, 7.] χκανδιδάτων. Candidati sunt milites 
pompatici, aut ostensionales , ad Augusti custodiam et comi- 
tatum delecti , specie et robore praestantes, a candido, quem 
Ἐπ ον vestitu sic dicti. Chronicon Alexandrinum ait Gor- 

anum τὸν dgiJuóv τῶν λεγομένων χανδιδάτων, homines 
τελείους χαὶ εὐσϑενεῖς καὶ μεγάλης Üvrag ϑέας excerpsisse 
χατ᾽ ἐχλογὴν ἀπὸ τοῦ τάγματος τῶν λεγομένων σχολαρίων. 


Hi candida turba. Corippo appellantur. 


78 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


Cum palatinis stans candida turba tribunis. y 
-Camisia enini, seu interulas albas gerebant super omni reli 
quo vestitu, quemadmodum verbi divini ministri passim loco- 
rum apud nos in recitatione sacrarum orationum et admini- 
stratione sacri officii adhuc gerunt, item quibusdam in locis 
foeminae lugentes. Strictae erant hae lineae (nam sindone 
fiebant) vestes, et de ipsis interpretor illum "Wilhelmi Bri- 
tonis locum apud Du Cange v. Linea. Linea dicebatur ca- 
misia , quae totum corpus operit, et ita strictis manicis adhae- 
rebat corpori, ut nulla esset ruga, et descendebat usque ad 
pedes; unde poderis Graece, hoc est talaris. Videtur Vale- 
sius ad Ammian. Marcell. p.88. a ex Hieronymo elicere vel- 
le, hos Candidatos de candore cutis nomen accepisse. Si soli 
fuissent Germani hanc in militiam assumti, posset ea opinio 
quodammodo tolerari. Verum candidi potius illi, quam can- 
didati fuissent. Sed ut pullati sunt, qui pullam gerunt, ita 
candidati , qui candidam. Conf. idem ad p. 275. et 525., ubi 
exponit, quid sit candidam dare, item Lindenbrog. ad Amm. 
p.424. et 457.  Petav. ad "Themist. p. 577. Du Cange utro- 
que Glossario. Color nempe aulicus erat albus, et in cami- 
siis albis debebant proceres quotidianas in aulam processiones 
obire. Hine in charta vetere apud Du Cange v. Gunna, co- 
lor albus et ruber sunt colores regii. Cum znnumerabili mul- 
titudine equitum de civibus, westitis in. coloribus regüs, wide- 
' licet in coloribus [id est vestibus coloratis] abi coloris et 
rubri. Benzo in Panegyrico Henrici 111.: Hatae sunt By- 
zantio regales literae; portitores harum fuerunt tres missi pur- 
pura induti, cum candore byssi. Chlamydes nimiae wiridita- 
tis relucebant aureis signis etc. Hinc. candidam pro militia seu 
gradu palatino posuit Hieronymus Ep. 9. pullam tunicam 
nigrosque calceos candidae estis et aurati socci depositione 
sumsisti. Eiusdem verba de Nepotiano zn» palatii mitia sub 
chlamyde et candenti lineo corpus eius cilicio tritum fuit, pos- 
sunt aeque de militia militari, seu candidato stricte sic dicto, 
quam de militia togata accipi. Nam militantium omnium ve- 
stis erat alba. Vid. luret. ad Paulini Petrocorii vitam S. Mar- 
üni I. vs. 108. Quamvis igitur tam milites proprie sic dicti, 
quam in aula militantes, seu fungentes officiis togae, gere- 
rent albas vestes, tamen candidati in specie sic dicti illi pro- 
tectores sacri corporis, qui solas eas, et semper gerebant, 
quum reliqui officiales et honorati; interdum alias coloratas 
pro temporum ratione sumerent. "Videtur quoque in confor- 
matione candidae fuisse diversitas, qua milites et proceres 
aulici distinguerentur. Certe in Martyrio S. Acacii n. 15. 
memorantur σχήματι στρατιωτικῷ λαμπροφοροῦντες. Ductus 
ille mos candidas gerendi aut a Romanis , aut a Graecis, sive hi 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 79 


prími eius inventores , slve in eo ímitatores Romanorum fuerint. 
Graecos veteres certe in forum processisse candidatos , apparet 
ex Artemidoro p. 85. 13. ed. Rigalt. "Traductus idem ad poste- 
riora tempora fuit, ut adhuc sub lustin. M. ad celebrandum 
hilariter splendideque diem festum in candidis populus conveniret. 
Quapropter Paulus Silentiarius in Ecphrasi provocans ad cele- 
brandam solenni et laeto ritu dedicationem S. Sophiae sic ait : 

δεῦρό μοι ἀχλυόεσσαν ἀποῤῥίψαντες dvínv, 

χιονέους ἕσσασϑε γεγηθότες ἅψεσι πέπλους. 
Candidatorum stricte sic dictorum originem repetunt a Gor- 
dianis; v. Auctores supra citt. et Salmas. ad Scr. H. Aug. 
T. ll. p. 75. Sed iam instituit, aut certe renovavit desitos, 
Alexander Severus, ut e Lampridio T. I. Scr. H. A. p. 959. 
constat, ubi ait, mülites, quos ostensionales vocant, non pre- 


. 4iosis, sed speciosis clarisque vestibus ornabat. Significat Zi- 


neas candidas, quae exiguo pretio comparantur, et tamen 
oculo placent atque nitent. Clarae vestes sunt candidae. Graeci 
quoque λαμπρὸν et χαϑαρὸν pro λευχῷ ponunt, et λάμπρο- 
φορεῖν pro λευχειμονεῖν. lta accipio illud Diodori Siculi XX. 
i p. 410.9. προελϑὼν ἐν ἱματίῳ λαμπρῷ in veste candida. 
ta λαμπρότης pro λευχότης posuit lobus Monachus apud Pho- 
tium Bibl. p. 508. et λαμπροφορεῖν pro candidam gerere in 
illis τὸ μέντοι λαμπροφορεῖν τοὺς βαπτιζομένους τῆς τῶν 
ἀγγέλων σύμβολόν ἐστι λαμπρότητος, τὸ καϑαρὸν ἐκείνοις τοῦ 
vov διατυπούσηξς. Hinc dies Paschatis 7 λαμπροφόρος ξορτὴ 
dicta fuit, ut multis exemplis probat Du Cange v. “Ζαμπρὰ 
et Κυριακὴ pag. 769., non quod in splendidis, pretiosis vesti- 
bus, sed quod in candidis procederetur. | Illo enim die et alii 
et recens baptizati in albis procedebant. Plura exempla usus 
huius v. λαμπρὸς pro albus habet Du Cange Gloss. Gr. p. 787. 
Gerebant hi candidati torquem aureum , ut e multis nostri codi- 
cis constat locis; et arma Imperatoris , id est scutum et hastam, 


. eum procedentem comitantes. Propterea συγεμπόρους σπι- 


διώτας eos appellat Paulus Silentiarius Ecphras. S. Sophiae v. 
124., ubi processionalem Imperatoris turbam sic describit: 
ovx ἀνέμιμνε συγέμπορον ἀσπιδιώτην, 
χρυσέον ἀγνάμπτοιο κατ᾿ αὐχένος ὅρμον ἔχοντα. 
οὐ χρυσοῦν τινα δάβδον ἀεὶ προχέλευϑον ἀγάχτων, 
οὐ στρατὸν ἠγορέῃσι χεκασμένον εὔποδος ἥβης, 
σύνδρομον εὐόπλοιο μεγακρηπῖδα χελεύϑου. 
Primo loco memorat Candidatos; tum ostiarios, aut silentia- 
rios, tandem spatharios, aut Maglabitas; obscurius enim si- 
gnificavit. Commemorantur quoque spatharocandidati, qui 
erant Spatharii et Candidati, diversum militiae genus, qui 
praeter scutum et arma, candidatorum peculium, etiam spathas, 


" 
8o IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


seu manu destra, eeu e cingulo gerebant, quales mihi descri- 
bere quodammodo videtur Monachus S. Gallensis de rebus 
gestis Caroli M. I. 57.: Zntiíquorum Francorum paratura erant 
calciamenta - - deinde camisia glizzina [id est candida, niten- 
tia et rigida a polline siliginis | posthaec baltheus spathae col- 
ligatus. Quae spatha vagina fagea, secundo corio qualicun- 
que, tertio linteamine candidissimo cera lucidissima | roborato, . 
ia cingebatur, ut per medium cruciculis eminentibus «d perem- 
tonem gentilium auraretur. V. ad pag. 534. C. 7. de .Sapo- 
nistis dicenda.  Procedebatur a Candidato ad Stratorem, il- 
linc ad Spatharium , ab hoc ad Spatharocandidatum. —Candi- 
dati imaginem videre est in monumento Ravennate apud Du 
Cange Famil. Byzant. pag. 97. et Álemann. ad Procop. p. 77. 
tenentis, perverso ordine, dextra hastam, et ante dextrum 
genu scutum Christi monogrammate pictum, colobio ad me- 
dium humerum descendente, camelaucio in capite presso et 
rotundo. Candidatus armatus, aut certe praetorianus aliquis 
miles, Imperatori adstans conspicitur in Menologio Basiliano 
T. I. p. 64. et 176. Turcae, ut alia multa instituta Byzan- 
tinae aulae, ita etiam Candidatos in suam traduxerunt. Leun- 
clavius enim apud Du Cange v. ZoAaxi0ec hos ait esse satel- 
litum genus, Turcis .So/acler dictos, qui circa Sultanum equi- 
tantem in albis cursitent subuculis. PF'erriolenses tabulae ta- 
men n. 16. et 17. non consentiunt. . 

B. 1. [11, 8.] ἀσπάζονται. Osculantur. | *4onáteo39at est 
proprie ad se trahere, quod faciunt qui rem aut hominem 
osculari cupiunt. Rarissimo, sed primigenio illo significatu 
adhibuit Procopius Anecdot. p. 49. 1i. ed. Aleman.: Ὃ δὲ 
δῆϑεν οὐκ ἐπαισθανόμενος τῶν πραττομένων σύμπασαν αὖ-- 
τῶν οὐσίαν χτήσει ὠναισχύντῳ ἠσπάζετο, ad se rapiebat. Cru- 
cem osculandam offerre ingredienti in ecclesiam Imperatori 
mos ideo fuit a clericis introductus , ut specie venerandae cru- 
cis ab Imperatoribus honores impetrarent sibi non debitos, 
neque appetendos humilitatem professis. 

Ed. L. 36 7. B. 5. [11, 9.] σχευοφύλακος. De custode thesauri sa- 
cri, vel pretiosae suppellectilis ecclesiae vid. Du Cange Gloss. 
Gr. ἢ. v. et infra ad p. 21. ἃ. rr. Emendatio margini ad- 
Scripta digna est pura Graecitate. Lectio tamen membrana- 
rum in textu vulgata , propterea non sollicitanda , suo saecu- 
lo est digna, zooqegouévov, quando scilicet is profertur. 
Multa talia in hoc codice. Sic supra p. 5. B. 1. aderat δεδὸ- 
μένων, interea dum dantur, ubi planius fuisset διδομένους, 
coniectura in margine notata, ob χηροὺς praecedens. 

B. 7. [1 1, 15.] ἵδρυται ἔξ. M. ἵδρυται ὃ ἔξ &oy. 
C. 2. [11, 18.] τὰ Ῥωμαϊκὰ σχῆπτρα. V. ad pag. 552. 
D. 6. dicenda. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. IJ. 81 


€. 5. [rr, 19.] εὐτύχια. Ut sceptra , hoc est vexilla, 
prosceptrigeris seu vexilliferis, ita quoque Fortunulae, seu 
victoriolae , pro illis, qui ante suum collegium , legionem , 
cohortemve suam fortunae aut victoriolae signum in pilo prae- 
ferunt. Quia victoriae aut victoriolae in Praetorio solebant 
asservari, videtur eo motus cl. Leiche, ut εὐτύχια, vel 
potius εὐτυχεῖα, id est szgna Fortunae bonae , aut victoriae , 
redderet praetoriani. Desierat sub CPtanis Impp. nomen prae- 
torianorum, et e Nostri p. 415. C. D. constat victoriolas et sce- 
ptra Scholariorum , dracones autem Excubitorum signa fuisse. 
Dico pluribus hac de voce ad p. 532. D. 7. et de v. σχεύη 
ad p. 352. D. antep. et 415. D. 5. 

C. 4. [11, 20. προτιχτύρων. Protectores sunt genus ali- 
quod militiae palatinae pompaticae protegendo principis cor- 
pori destinatum , qualia tot erant, ut, quomodo discrepent, 
mon constet. lam fuerunt temporibus Antoninorum; v. Spar- 
tian. in Caracalla T. I. p. 718. Guther. O. D. A. p. 425. 
617. "Vales. initio praefationis ad primam Ammiani editio- 
nem, ubi ait Ducum, comitum et magistrorum filios in schola 
p militasse, et p. 38. b ad Amm. Marc., it. p. 52. 

ubi protectores simpliciter sic dictos a protectoribus dome- 
sticis, qui et domestici nude appellabantur, diversos fuisse 
ait. Memorabilis est de his protectoribus et domesticis locus 
apud Procop. Anecd. p. 108. init. Protectores medio aevo 
inclinante comservatores appellabant, quae vox in Ceremon. 
Rom. Eccles. saepe occurrit. 

Ibid. [11, 20.] Σινατόρων, Quales fuerint Senatores , mi- 
hi non constat. Certe Senatus membra hic nom notat, sed 
videtur genus aliquod militiae palatinae ostensualis notare, 
et quidem non valde honesti ordinis. Hieronymus Senatores 
recenset inter magistratus militares, epist. ad Pammach. : post 
tribunum | primicerius, deinde senator, ducenarius, biarchus, 
. eircitor, eques. Draconarii sunt signiferi. Modestinus apud 
Lindenbrog. ad Ammian. Marcell. p. 264. a:  Signiferi, quos 
nunc draconarios appellant. Dracones enim a singulis cohor- 
ibus feruntur in praelium. Vid. Guther. p. 4o9g. Vales. ad 
Amm. Marcell. p. 142. Goar. ad Codin. p. 86. n. 51. Har- 
duin. ad Themist. p. 371. et Petav. ad eundem p. 482. et 
praecipue Du Cange Gloss. Lat. v. Jraco et JDraconarius. 
Dracones adhuc Saeculo XII. pro signis fuisse gestatos appa- 
ret e Niceta p. 209. B. 5. De /abaris conf. idem Gl. Lat. 
h. v. Campiductoria videntur signa Campiductorum esse. De 
campiductoribus et campidoctoribus, sintne diversi, disputat 
Vales. ad Amm. Marc. p. 256. Conf. Du Cange Gl. L. h. v. 

C. 7. [11, 22.] βάνδων. Infra p. 416. B. pen. occurrunt 
βανδοφόροι, λαβουρήσιοι et σημειοφύροι. — Sunt bandiferi. illi, 

Constantinus Porphyr. Vol. II. $18 , 


82 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


qui bandos vel bannos gerunt, vexilla nobis hodie banderoles 
dicta. Σημειοφόροι sunt, qui τὰ σίγνα ferunt, vexilla cum 
pannis, quibus purpureae principum imagines insutae essent, 
aut conti, in quorum vertice fixae erant ligneae deauratae 
principum imagines. Labara sunt panni quadrati, aut oblon- 
gi e ligno transverso conti dependentes, crucem aut nume- 
rum Latinum decuriae indicem monstrantes. *[De bandora 
signo militari agit Du Cange ad loinville pag. 116.; de bando 
Gothica voce et eius significatione v. Giornale dei Letterati 
II. 574.]* et Du Cange Gl. v. Bandum et Bannum. Unde 
Belgicum Bon, Bonhuys, et nostrate Banner, Panier, Ban- 
nerherr, pro Banderarius , item. Pfünner, nata. 

C. τος [11, 24.] κοιαίστωρος καγκελλάριοι. Ea est con- 
iectura Cl. Leichii, quam p. 12. C. ro. confirmat, et pag. 
217., ubi haec ipsa hic designata acta leguntur. Κοιαίστωρ 
et interdum ἰυαίστωρ scribitur in hoc codice latina vox Quae- 
stor. Nempe librario illi idem valebat o; et v, quae fre- 
quentissime permutavit. De quaestoris munere, literas Au- 
gusti recitandi , alio loco agam. Erat maxima dignitas. Quae- 
stor πάρεδρος, assessor, consiliarius intimus et director Im- 
peratoris appellatur a Procopio Anecdot. p. 28. circ. fin. Sed 
multum defecit processu temporis. Quaestorem a lustiniano 
primum institutum perhibet Procop. Anecd. p. 89. init. et 
quidem puniendis paederastis , scortatoribus et haereticis. Vid. 
Alemann. p. 93. Sed contradicit sibi Procopius linea ultima. 
V. Guther. p. 454. Cancellarii hic memorati sunt alii a no- 
stratibus cancellariis, magnae dignitatis viris. llli erant qui 
cancellos velis appositos custodirent, et turbam aditu prohibe- 
rent. "Vid. Agathias p. 26. 25. Guther. p. 570. et 615. οἱ 
Du Cange Gloss. Lat. h. v. 

C. r1. [11, 25.] δομεστίκου. Domesticus eo aevo pro 
corporis aut collegii alicuius primicerio usurpabatur, ut supra 
iam diximus. 

Ibid. [11, 25.] ῥωμαΐζοντες. Yd est Latine recitantes. 
Quae Latina Graeci recitaverint , ea leguntur p. 217. De usu 
linguae Latinae apud Graecos posteriores ceremoniali, et in- 
terdum quoque ridiculario, ago ad pag. 431. À. r2. 

C. 12. [12, 2.] μαχροσχάμνῳ. M. μακροσχάμνων hic et 
paullo post, Quinam sint Dipanitae , fateor me ignorare. Vi- 
dentur ad Circum pertinere. Fins. 

C. ult. [12, 5.] εὐφημοῦντες. . Laeti cantus et gratulatio- 
nes votaque longi et prosperi imperii, quibus proceres et plebs 
Imperatores excipiebant , dicebantur εὐφημίαν et &xra , laudes 
Làtinis. εὐφημεῖν dixit Anastasius p. 126. diffamare laudibus ; 
non ineleganter, διαφέρειν differre, in vulgus spargere per 
suas laudes. *[ Laudes facere habet. auctor Innocentio ἢ]. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 83 


aequalis apud Alemann. de Pariet. pag. 10. Annales Bertin. 
Anno 812.: Legati Michaelis ad Carolum M. missi Aquisgrani 
scriptum pacti ab eo in ecclesia suscipientes more suo, id est 
lingua, laudes eí dixerunt; p. 509. ed. Murat. Conf. 
Du Cange ad Alexiad. p. 252.]* et Gloss. Lat. v. Laudes, ubi 
multa et egregia cxempla protulit. avere alicuí dicebant ve- 
teres. lta Capitolinus de Pertinace T. I. S. H. A. p. 566.: 
t in curia honorificentissimus [ plurimum honoris senatui tri- 
buebat] u£ senatum faventem | sibi fausta acclamantem] adora- 
ret. Dio ἐπαινεῖν dixit apud Xiphilin. p. 1258. 95.: μηδένα 
τὸ παράπαν ἐπαινέσαντες, nulli Caesarum, neque Albino, ne- 
que Severo, dicebant laudes in Circo. lta enim accipieudus 
est ille locus. .À graeco εὐφημεῖν formabant Latini medii aevi 
effiminare , et corruptius deinde fumare; Jfunilare Impera- 
torem. pro proclamare , et nuncupatum piis votis prosequi. Vid. 
Du Cange ἢ. v. In universum φήμη est novis Graecis com- 
memoratio alicuius cum laude, et apprecatione bonorum , ut 
in Pontifie. Haberti p. 70.: P'/vezat ἡ φήμη τῶν βασιλέων 
xai τοῦ πατριάρχου, et quae ibi sequuntur. 

7. D. 1. [12, 4.] o£ γομικοὴ, Sunt qui nomos musicos in 
publicis coetibus manu et nutu administrabant, praecentores, 
directores musici, aut qui docti ritus ecclesiasticos , quid quo- 
tidie in ecclesia praelegendum agendumve sit, norunt. Non 
recte interpres Symeonis Metaphr. in Script. post Theophan. 
p. 405. D reddidit illa γνομικὸς εἰς τὰ Zgogoxíov, ut neque 
Goarus in Anonymo Theophani adiuncto p. 456. (Ambo loca 
in graecis corrupta ad praescriptum exemplum emendanda sunt.) 
Oblitus ergo fuerat vir doctus eorum, quae ad Codinum scri- 
psit p. 15. n. 5r. Conf. Du Cange Gloss. Gr. h. v. 

D. 3. [12, 6.] ἐν 9. Subint. τόπῳ. Interdum quoque xaz- 
09 subintelligitur. 

D. 7. [12, 8.] τριβουναλίῳ. Tribunal est omne aedifi- 
cium excelsum, illustre, non tantum βῆμα, in quo causae agun- 
tur, et orationes recitantur. Hoc tribunal appellabatur οἱ Av-Ed.L. 27 
.4v0t, forte quia ibi in processionibus transeunte Imperatore 
lychni accendebantur. 

D. 5. [12, 9.1 δοχὴ. .Exceptio, &dmissio ad salutan- 
dum. Zíy:09«t Latini admittere dicunt. Spartian. in Iulia- 
no: Senatum et equestrem. ordinem in Palatium venientem ad- 
misit, et affatus est blandissime. Herodian. VII. 6.: ἡσυχίας 
οὖν οὔσης x«i ὀλίγων πρὸ τοῦ οἰκίσκου, δηλώσαντες αὐτῷ 
τὰ προειρημένα, ὁᾳδίως εἰσεδέχϑησαν. Posteriores ad mo- 
rem graecorum susczpere. Anselmus Episcop. Havelbergensis 
L. Ill. Dialog. c. 12.: Zngressi urbem cum magna honorificen- 
tía suscepti, die dominico advocati sunt in processionem ad 
sanctam Dei genitricem ad Blachernas, in tanto honore, ut 


Ll 


84 ' JO; IAC. REISKII. COMMENTARII 


etiam de palatio caballos stratos eis dirigeret cum obsequio pie: 
tas imperialis, ut sic eos susciperet. ltem recipere ad reveren- 
tiam, nempe praestandam. Ceremon. Patricii pag. 185.: Pon- 
tifex ibi recipiet ad. reverentiam omnes praelatos paratos. 'Tam 
"princeps proceres et inferiores, quam hi illum dicuntur δέ- 
χεσϑαι, beneventare, suscipere. Luitprandus id susceptionem 
appellat p. 480. b. init.: JVegotiatorum multitudo copiosa igno- 
"biliumque personarum | ea. solennitate. collecta ad susceptionem 
δοχὴν) et laudem ( εὐφημίαν, ἀκτολογίαν) Nicephori a pa- 
datio usque ad S. Wit quasi pro muris viae margines te- 
ες nuit. Ut hic loci plebs dicitur Imperatorem Nicephorum .ó£- 
S. χεῦϑαι, ita quoque Cedrenus de iisdem usurpat eodem sensu 
sp. 660. A.8.: πρόοδον δημοσίαν ποιήσαντα τὸν Νικηφόρον 
dv τῇ πηγῇ κατὰ τὴν ἑορτὴν τῆς ἀναληψίμου τοῦ Χριστοῦ, 
.'0L συγγενεῖς τῶν ἐν τῷ ἱπποδρόμῳ ἀπολωλότων, δεξάμεγοι 
'(quum suscepissent, obvium nacti fuissent, wel etiam praesto- 
lati eum) ἔν τῇ τῶν ὠρτοπρατῶν ἀγορᾷ, ὕβρεις ἠφίεσαν xav 
αὐτοῦ ἀπρεπεῖς, ἀλάστορα xai παλαμναῖον ἀποχαλοῦντες etc. 
lta quoque qui redeuntes e sacro fonte salutabant, ritu vete- 
ris ecclesiae , dicebantur eos δέχεσϑαι. Vid. 'Theophan. p. 149. 
A. ult. et D. ro., quamvis deinceps parvulos attollentes e.sa- 
cro lavacro ὠναδόχοι fuerint appellati. In genere est δέχε- 
σϑαι; se praesentem sistere, sui copiam videndi et alloquen- 
di alicui facere, et δεχϑῆναι, praesens fieri, adduci, παρα- 
χϑῆναι. Apud Theophan. p. 85. est δεχϑῆναι εἰς πρόσωπον 
τοῦ βασιλέως, ad Imperatorem adduci vel admitti. Quia vero 
diversae erant δοχαὶ, partim privatae, intra consistorium , 
paucis arbitris , partim etiam publicae in foro, viis urbis, 
templis etc., hinc Nicephorus processionem solennem δοχὴν 
προπόμπιον susceptionem , in qua Imperator a populo deduci- 
tur, appellat. Alias δέχεσθαι novis Graecis 1dem est atque 
ἐχδέχεσϑαι exspectare, manere aliquem. Hinc oy; alicuius 
exspectatio. Priscus Rhet. in Excerpt. Legat. Hoesch. p. 25.: 
ovc εἰ ἐχπέμπειν εὐλαβηϑεῖεν, αὐτὸν δεξάμενον σφᾶς εἰς τὴν 
Σαρδικὴν διαβήσεσθϑαι. Convenit ergo δέχεσϑαι cum Germa- 
nico auf/warten , quod proprie est praestolari aliquem, hodie 
tamen apud elegantiores pro reverentiam suam alicui coram 
veniendo et officia sna offerendo testari, et Joy; cum uff 
evartung , δέχεσθαι seine Auffwartung machen. 

D. antepen. [12, 1o.] χαμάραν. 4d lychnos, ait, puta, 
non ardentes, sed camaram, seu arcum a lychnis ibi ardere 
solitis sic dictum. Καμάρα Graecis omnis arcus , apsis, o- 
luta est. Vocabulum ἱσταμένων significat Imperatorem ibi 
gradum figere, et audire stantem laudes sibi dictas. Raro 
contingebat , ut Imperator staret. Putabant enim eum cor- 
poris gestum Laud decere maiestatem imperii, seduloque 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 95. 


cavebant, ut in publico sederet. Ex lege autem et ceremo- 
nia in talibus populi salutationibus, item ad lectionem Evan- 
gelii et textus epistolaris in ecclesia , in allocutionibus ad se- 
natum, vel silentiis quadragesimalibus, in alloquiis ad mili- 
tes in. Campo CPtano, et ad populum in Circo, standum 
ipsi erecto erat. Ὁ 

D. ult. [12, 11.] ἤγουν ὃ δομέστιχος. ἜΥ επείοτιιπι de- 
marcbus prope domesticum scholarum stabat, prasinae iuxta 
domesticum excubitorum ; Script. post Theophan. pag. 88. 1" 
. Schol. [12, 25.] ὠνάπτουσι. M. tantum ἀπτοῦυσι mon- 
strant, reliquis cultello bibliopegi praesectis. 

8. A. 1. [ 12, 12.] τοῦ περατιχοῦ δήμου. Transmarina, 
vel, si quis vocem ipsam retinere malit, peratica factio , quae 
in Galata , (ea hodie Pera dicitur ,) et in Asia ultra Proponti- 
dem et Hellespontum e regione CPleos, Chalcedone et Chry- 
sopoli, seu Scutari, habitabat , et quae maioribus factionibus 
CPtanis adscriptae erant, veneta peratica venetae CPtanae, 
et prasina pératica prasinae CPtanae. Vid. Goar. ad Codin. 
p. 10., ubi περατικὰ reddit, quae trans pontum | [ Ceratinum 
scilicet | zn :Sycena seu Galatenst regione sunt. Recte quidem , 
sed et Ásia CPli vieina huc pertinet. ^H περαία ultramarina 
regio apud Cedren. p. 5or. B. 6. est 44sia, collat. C. vs. r1. 
JMéox περατικὰ sunt partes 4siaticae, ripa Hellesponti CPli 
opposita apud Theophan. pag.264. D. 23. Τὸ πέραν est pars 
Asiae CPh opposita, πέραν πόλεως διάγειν διὰ τὰ λύσιμα 
τῶν νύμων, habetur in Antholog. L. II. p. 464. pro proces- 
sioni ob fori et tribunalium ferias in transpontana suburbana 
vacare. Non percepit ergo Combefis. Seript. post Theoph. 
p. 88. A. 6. quid sint τὰ περατιχὰ τάγματα. Sunt praesidia 
per Peram, suburbium CPianum , et in altera Steni parte, 
Asiatica nempe, per urbes vicinas disposita. V. Du Cange 
Gloss. G. v. πέρα. Peraea est omnis regio alteri opposita et 
ope freti interiecti ab illa discreta. Sic περαέαν τῆς 2oyyt- - 
βαρδίας appellat Anna Alexiad. p. 152. tractum Brundusii , 
respectu Epiri. Περαία τῶν llixgidíov Nicetas p. 54. D. 8. 
memorat, e quo patet, aedem illam, seu villam Picridii in 
ripa Asiatica fuisse. De Peraea Rhodiorum vid. Maasvic. ad 
Polyaen. p. 424. : 

A.2.[12, 13.] δημοχράτης. Est summus magistratus 
factionalis. Quaeque factio suum δήμαρχον et suum ózuo- 
κράτην habebat, Domesticum Scholarum veneta, et Excubi- 
torum domesticum prasina. Huic suberat, et huius veluti 
legatus erat, ὅ δήμαρχος, magister factionis, factionem in 
ordie continens. Quale autem fuerit τὸ λιβελλάριν (ita hic 
loci est in membranis) Zbellarium , seu libellus , non satis hi- 
quet. Puto fuisse membranam , continentem iambos aut carmen 


86 JO. IAC. KEISKII. COMMENTARII 


in laudem Imperatoris conditum , et gratulandi causa ob festum 
diem feliciter obitum, ipsi traditum , verbo gratulationem 
poeticam , qualem transeunti Imperatori diebus festis ens 
que factio per Democraten suum tradebat.  Dictio ἐπεδεδόναε 
τὸ λιβελλάριν τὸν δεσπότην est nova Graecia digna, et per- 
frequens in hoc libro. - : 
A. 5. [12, 16.] dxroAoygovow. Acta dicunt, acclamant 
bona vota. "Tales acclamationes , εὐφημίαι, olim acta dice- 
bantur. Derivata vox in novam Graeciam fuit, et retenta, 
et perfrequens est in hoc codice illo sensu. Apud Theopha- 
nem p. 154. D. c. fin. acta non tantum faustas acclamatio- 
nes, sed etiam querelas factionis in Circo et expostulationes 
eum Imperatore, et omnia, quae tunc dicta et acta fucrunt, 
significat. Ut acta in iudiciis sunt, quae a partibus litigan- 
tibus utrinque disputantur coram tribunali, et in acta, seu 
commentarios , a notariis referuntur; ita quoque acta sunt, 
quae a factionibus oppositis coram Imperatore, aut illustri 
magistratu, dicuntur, et in acta, seu commentarios , refe- 
runtur. Scribebant nempe notarii quid quaeque factio, et 
quoties quid dixerint. Hinc saepe videas in hoc codice an- 
notatum , hoc vel illud ter, aut interdum saepius recitari. 
Nullibi frequenfius tales acclamationes quam in Scriptoribus 
Historiae Augustae legas, ut e. c. acta Senatus ad M. Anto- 
ninum philosophum sunt apud Vulcat. Gallien. in vita Avi- 
dii Cassii T. I. p. 467. , ad quem locum Casaubonus consueto 
suo more docte et fuse de ritu acclamandi et de etymologia 
Vocis acta. disputat. Pag. 524. sunt acta ad Pertinacem post 
necem Commodi, p. 772. acta ad Macrinum et Diadumenum, 
p. 99o. ad Alexandrum Severum, e quo loco etymologia vo- 
eis satis elare patet. ddam , ait Lampridius, acclamationes 
Senatus , quibus id decretum est. — Ex actis urbis ad (vel potius 
ante diem, wt Casaubonus vult) pridie nonas Martias etc. 
Haec et talia plura acta T. II. scriptorum historiae Augustae 
reperiunda considerans magnam eorum similitudinem depre- 
hendet cum actis in nostro Codice frequenter recitatis. Conf. 
Sigon. de regno ltaliae p. 28. ult. Plerumque acta ἄκτα in 
plurali dicitur. Reperio tamen in hoc codice singularem quo- 
que p.3:r. B. 7.: Ἐν δὲ τῷ τελευταίῳ GxrqQ, in ultima ac- 
clamatione, in ultima particula actorum. "V. paulo post de 
Cractis seu praeconibus dicenda. Multa congessit de more et 
£d.L.28íormulis acclamandi Cl. Leichius in Adversariis ad Codicem 
hunc, unde Caput illud totum, cui titulum. Acclamationes 
agi a ; huc transferam , quale inveni Collectan. pag. 
» 40. Á1. 


AD CONSTANT. PORPH. ΡῈ CERIM. 118. 1. 87 


* [ Acclamationes. 


Consueta Imperatoribus acclamatio. Const. vit. Bas. c. 
IX. Benno in vita Hildebrandi Papae: Henricus Imp. solo 
contentus triumpho fuit, quem Romae habuit. "Triumphus est 
applausus ille inaugurato acclamatus: Henrico Augusto a Deo 
coronato , magno et pacifico , Imp. Romanorum - - vita et vi- 
ctoria. Ap. Goldast. ad Eginh. p. 170. 

Filii Basilii Macedonis invocant in vetere pictura Deum, 
ut coronet manu sua cum genetricé patrem , dignum ipsum 
faciens regno coelesti. Vita eius p. 155. 

Pax Augustae Du Cange ad Alex. p. 267. 

Conf. Niíxa, ubi tu vincas expressi, quod idem est atque 
τουμβηχας apud Suidam. Sic Ouqiíxiov pro officium apud 
Theoph. 316. Inde apparet μὲ inseri ante labiales. In nostro 
autem zrotugéxrog pro praefecto. 

Sub Anastasio cum procederent Monachi canticum psal- 
lentes, exclamabat populus: καλῶς ἦλθον oi ὀρϑόδοξοι. Pag. 
156. "Theoph. . 

Du Fresne ad Zonar. p. 106.: Κύριε βοήϑει. Vid. eund. 
in Dissert. de numis infer. aevi S. 38. 5o. 

In Synodo contra imagines sub Copronymo patriarchae 
acclamatum : Κωνσταντίνου oixovusrvixoU πατριάρχου πολλὰ 
τὰ ἔτη. Zonar. p. 188. 

Acclamatio Carolo M. facta pag. 95. 9/4. Cerem. Franc. 
T. I. Dans la messe de tierces apres l'oraison Concede deux 

nds Chanoines Pretres chantoient et chantent encore les 
ouanges ou les acclamations. Christus vincit, Xrs regnat, 
Ars imperat. Melon. p. 17. 

Les louanges, ou les acclamations: Hunc diem, multos 
annos istam sedem Deus confirmet etc. p. 18. 

Aureliani ,  Xrs w/ncit etc. Episcopo Aurelianensi ex 
omni clero: Par, vita etc. Domine tu illum adiuva etc. p. 
189. conf. 205. 

Christus vincit etc. Ludovico Regi Francorum pax etc. 

» 925. 
t Optamus te per multos annos bene valere, Domine bea- 
tissime Papa. . Liber Diurnus p. 57. in Decreto subscriptum 
pro electo pontifice. Ξ 

Archidiaconus incipit laudem alta voce: Domino nostro 
Papae vita. Scriniarii respondent : Tu illum adiuva. p. 168. 
conf. p. 227. 257. 266. 

orgy qos coronato Imperatori factae similes Graecis. 
Ρ- 4o5. , 
“Αὔγουστα rov βῆχας. "Theoph. 2tt. 
«ιλανθρώπου δέσπότου πολλὰ τὰ ἔτη. p. 247. ib. 


" 
88 IO. IAC. REISKII | COMMENTARII 


Divinitas vos conservet per multos annos, sanctissimi et 
beatissimi patres, Donat. Const. p. 20. 
.. Acclamatum in synodis sacris , Impp. filiis et patriarchis: . 
πολλὰ τὰ ἔτη. Sic in Pseudosynodo Photii p. 226. T. VI. 
Harduini. M^ 

lbid. p. 231.: Βασίλειος, “έων καὶ ᾿“λέξανδρος γικηταὲ 
τροπαιοῦχοι βασιλεῖς καὶ αἰώνιοι Αὐγουστοι. 

Τοῖς ϑεοπροβλήτοις βασιλεῦσι. p. 259. 

Aliae εὐφημίαν 213. d. 275. d. 

Legati veteris Romae acclamant Imp. et Pontifici suo 
'ohanni p. 278. | 

De allocutionibus Impp. deque acclamationibus ipsis in 
theatro factis, rituque illo ad Theodorici Gothorum regis 
iempora durante dissertationes in academia regia Inscriptio- 
num lectae. Memoires de Trevoux A. 1:705. p. 1250. 

Βασιλεῖ ὑπὸ τῆς ἄνωϑεν ϑείας ποομηϑείας ἐστεμμένῳ, 
δδηγουμένῳ καὶ διακυβερνωμένῳ δεσπότῃ ἀγαϑοποιῷ,, εἰρήνι-: 
x(Q, νικοποιῷ, ϑεοσυμμάχῳ etc. p. 280. : 

Annales Bertiniani anno 812.: Legati Michaelis ad Ca- 
rolum M. missi Aquisgrani scriptum pacti ab eo in ecclesia 
suscipientes more suo, id est graeca lingua, laudes ei dixe- 
runt. p. 509. ed. Murator. 

Laudes facere ( εὐφημεῖν ); sic auctor Innocentio III. 
aequalis apud Alem. de par. p. ro. etc. et Annal. Franc. 
Carolo M. acclamatum est: Carolo piissimo Augusto a Deo coro- 
nato magno pacifico Imp. Romanorum vita et victoria. p. 50. " 

S. Basilius ad Helenam Imperatricem : .. Custodiat Deus 
concessi tibi coelitus imperii robur inviolatum in annos mul- 
tos, ac deinde coelorum regna tibi impertiatur bonorum da- 
tor et largitor. Vit. S. Basilii Iunioris pag. 673. 

Cont. Constantin. in Romano Lecapeno : οὗτος 0. "Iouv- 
νης εἷς λύτρωσιν xai ἄνεσιν Ῥωμαίων γενήσεται. p. 204. 

Mezeray Abregé p. 325. Le Pape Etienne venaut en 
France est attendu a Rheims. Le Roy Louis 1. le recut à 
la descente du cheval, et se prosterna devant lui." En suite 
il l'aecompagna à l'eglise de l'Abbaye de S. Remy, et en y 
entrant il lui preta la main pour le soutenir. Le clergé de 
France chanta le. 7e Deum et celuy de Rome fit des accla- 
mations des louanges à lEmpereur. Le Pape et lui prirent 
ensemble du pain et du vin benits. 

Nicephorum gaudere pacis - - illum et phosphorum clama- 
bant. Legat. Luitpr. τάδ. | 

pam Nicephoro: Euge venit stella matutina etc. 
pag. 158. Ἧς 

Clerus -- Laudibus hi plaudunt, persultant pluribus 
ili. Et conunune decus parili pietate salutant p. 58. b. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Íib. 1. 80 


Vita S. Germani ab Henrico scripta.]* Hactenus Adversarià 
Leichiana. iiy 
8. A. 6. [12, 16.] οἱ τοῦ μέρους. Qui ad factionem per- 
tinent. Latini quoque pars pro factio dixerunt. "Vid. Salmas. 
ad Scr, Hist. Áug. T. I. p. 554. 
^ A. 8. [12, 18.] χατασφραγίζει. — Facto manu signo. crucis 
benedicit. *[Cur σφραγὶς dicta fuerit crux vid. Pantin. in 
L. 1. de vita S. Theclae n. XIX. et Wagnereck in vita S. 
Cosmae pag. 58.]* et Du Cange Gloss. Gr. v. σφραγίς. Ut 
ex addito scholio et aliis huius codicis locis patet, fiebat 
haec benedictio vel obsignatio lacinia vestis, non nuda manu. 
Et sic quoque Imperator quando in Cathismate vel alibi 
populum signo crucis signare vellet, faciebat praepositus ex 
eius lacinia vestis ῥωσθέλιον,, peculiarem plicam. aliquam , 
quam ipsi in manus dabat, ut eo populum signaret. Mana- 
vit ille. mos Imperatorum ex illo veteri Augustorum Romano- 
rum, qui populum Circensem purpura sua venerabantur. Clau- 
dian. Consulat. Honorii VI. : 
regia Circi 
Connixam gradibus veneratur purpura vulgus. 
Possit quoque. mos. veste crucis signum exprimendi natus eo 
fuisse eredi, quod nemini, praeter sacerdotes, licebat manu 
nuda crucis signo alterum signare.  Scholion autem illud huc 
inens, quia in extremo margine fuit exaratum , quem cul- 
tellus bibliopegi deinceps praecidit, et literis minutis atque 
per,compendia exaratum est, ut passim sunt scholia huius 
Codicis, ideoque lectu difficile fuit, inde factum , ut typis 
non satis accurate ad fidem membranarum editum prodiret. 
Sic autem debet restitui: Ἰστέον, ὅτε - - κατασφραγίζει ὃ do- 
μέστικος τῶν σχολῶν μετὰ τὸ ἄχρον τῆς αὐτοῦ χλανίδος πρὸς 
τὸν βασιλέα τρίτον. καὶ πάλιν, τῶν κχραχτῶν λεγόντων, 
ἵσταται δεδεμέναις ταῖς χερσί. καὶ πάλιν τοῦ λαοῦ λέγον-- 
τος etc.  Domesticus scholarum lacinia tunicae suae Imperato- 
rem ier signat; et rursus |acta sua] dicentibus, id est vices 
suas obeuntibus, praeconibus aut cantoribus, stat manibus liga- 
Us, id est decussatim pectori impositis, quali habitu coram 
Regibus Persiae et Armeniae, dein coram Imperatoribus CPta- 
nis proceres stare, olim mos erat, hodie adhuc mos est in aula 
Turcica, quae eum e Graeca cum multis aliis. transsumsit. 
Vid. ad p. 505. A. 5. dicenda. Fit aliquoties in hoc scho- 
lio mentio τῶν χραχτῶν clamatorum , hoc est praeconum , vel 
cantorum. Conveniunt quodammodo clamatores hi cum psal- 
tis, aut potius cum canonarchis , a quibus tamen diversi sunt. 
Psaltae enim erant ordinis clericorum , et populo tantum in 
ecclesiis hymnos sacros praeibant ; Cractae non. erant ordina- 
t, sed laici et populo acta praeibant, seu laudes, quas aut 


90 IO. IAC. ΒΕΙΒΚῚ COMMENTARII 


populus redderet integras, aut eorum tantum extrema , aut 
quibus denique convenientes alias formulas doctus subiiceret ; 
ut οὗ κανονάρχαι, qui προέλεγον τοὺς ϑείους ὕμγους τοῖς 
ψάλλουσιν, ut.ait Symeo Thessalonicensis. Excusari igitur 
potest Ioannes Cantacuzenus p. 125. in enarratione ceremo- 
niarum suae coronationis cractas et psaltas pro iisdem habens: 
"ES ἑκατέρων τῶν τοῦ ναοῦ μερῶν ἐπὲ ξυλίνων ἀναβάϑρων 
εἰς αὐτὸ τοῦτο πεποιημένων οἱ πρωτοψάλται [alias κανονάρ- 
Ed.L 20 χαι] ἱστάμενοι, οἱ καὶ δομέστικοι [nempe Psaltarum] λεγό- 
μενοι χαὲ ἕτεροι τῆς ἐχκλησιαστικῆς τάξεως ἄδειν εἰδότες, 
οὕς ἐπὶ τῆς τοιαύτης τελετῆς χράχτας ὀνομάζειν ἔϑος ἐστὲ, 
μέλη τινὰ ἄδουσιν. Colligas ex hoc loco τοὺς χράχτας et 
τοὺς ψάλτας eosdem fuisse, sed mutasse nomina pro diversa 
functionum ratione, χράχτας quidem appellatos in ceremo- 
niis profanis, ut in coronationibus Imperatorum , in Circo, 
in processionibus ad ecclesias, ψάλτας autem in ipsa divini 
cultus per hymnos sacros administratione. Quidquid eius rei 
sit, certum est hos χράχτας populo, non omni puto , sed fa- 
ctionibus ad laudes Imperatorum dicendas conductis et doctis, 
raeivisse formulas laudum, qualibus codex noster scatet. 
| sr v Anna Comnena eos τοὺς τῆς εὐφημίας προεξάρ- 
χοντας appellat p. 167.: Κωγσταντῖνον καὶ "Ανναν ἐν 
ταὐτῷ ἐξεφώγουν ἐν τοῖς εὐφημίας καιροῖς οἵ τῆς εὐφημίας 
προεξάρχοντες. "V. quae deinceps dicam de psaltis. ἘΠῚ sane 
necesse erat, ut et illi, qui canere laudes Imperatorum debe- 
rent, eas prius docerentur et memoria comprehenderent, et 
ut haberent moderatores, qui tempora cuiusque formulae dis- 
pensarent, et quae identidem formula recitanda esset, eam 
praeirent atque de ea monerent, ideo monitores a "Tertullia- 
no dictos in Apologetico, respiciente ad monitores pagano- 
rum, formulas solennes in sacris illis, qui sacra facerent , 
praeeuntes. Latini medio aevo hos homines Zrchichoros per- 
apto vocabulo appellabant. S. Eulogius in documento mar- 
tyri apud Du Cange v. Psalmista videtur discrimen inter 
psalmistam et cantorem facere, his verbis: Nom promit can- 
tor divinum carmen in publico, non vox psalmistae tinnit in 
choro etc. | Non tamen bene novi rationem discriminis. Forte 
cantor extra ecclesiam praeibat populo aut choro suorum di- 
scipulorum hymnos saeros, quod idem psalmista sub ipso 
sacri officii exercitio in ecclesia faceret. 

, 8. A. ro. [12, 20.7 oi βεστιοπράται. Μ. ob τε βεστιο- 
πράται. Sunt οἱ βεστιοπράταν mercatores vestiarii , ut &oyv- 
ροπράται mercatores argenti, id est collybistae, trapezitae, 
Joeneratores, de qua significatione v. Du Cange Gloss. Gr. h. 


v. et ad p. τι. C. 7.  4rgentarii medio aevo Latinis au- 
diebant. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. I. OI 


A. 11. [12, 20.] βλατίων. "Vox blattae tam diverso sen- 
su accipitur, ut de ipsius significatione certum quid sanciri 
nequeat, sed debeát ex connexione cuiusque loci , ubi occur- 
rit, aestimari, sericumne , an purpuram designare velit. E. c. 
in voce sericoblatta, motat tincturam, colorem, quo tincta. 
sunt. Quin statuit Salmasius ad Scr. Hist. Aug. T. II. p. 
546. βλαττὲν idem esse atque simpliciter ἑμεάτεον, vestem. 
Conf. idem ibid. pag. 54o. Du Cange ad Alexiad. p. 275. 
et utroque Glossario. Hic quidem loci patet βλαττέα esse se- 
ricos pannos. Quando autem διβλάττεν, τριβλάττιν Occurrit, 
clarum est, secundam aut tertiam tincturam purpuream intelligi. 

À. 12. [12, 21.] ἁπλωμάτων τε καὶ πέπλων. Si qua est 
differentia horum vocabulorum, in quorum. usu sibi nonnihil 
scriptores permittunt, sunt τὰ ἁπλώματα stragulae, panni, 
qui altarium mensis e. c. aut rei planae pronae iacenti inster- 
nuntur, πέπλοι autem deorsum dependent. 

B. 2. [13, 5.] ἀπὸ τῶν δήμων. Gemino modo potest hic 
locus explicari, sive a factionibus inde , vel retro factiones: 
sive a gradibus inde. Ζἤμοι dicebantur gradus circenses , in 
quibus greges stabant et spectabant; ex eo fieri potuit, ut 
omnes gradus δῆ οι appellarentur, praesertim in quibus gre- 

factionales starent, etiamsi extra Circum. ; 

Β. ὅ. [13, 4.] i9»wxo£. Satis bene congruit Luitprandi 
relatio , qui se in processione Nicephori collocatum scribit Zuxtd 

saltas seu cantores in eminentiore loco. 

B. 4. [15, 4.] συστήματα. Collegia, ordines urbis; ut 
collegia mercatorum et opificum. De Symponis vel assessori- 
bus praefectorum urbis, qui ius dicentibus assidebant et con- 
silio aderánt, vid. Guther. p. 550. n inscriptione tituli e co: 
dice Tustinian. apud eundem pag. 570. appellantur administran- 
tes vel assessores, id est consiliarii. E scriptoribus post Theo- 
phanem pag. 294. B fere colligas, Symponos Praefecti Urbis 

Imperatore ipso additos fuisse; interdum tamen praefecti 
ipsi sibi eos legebant. 

B. 15. [15, 11.] 0 ἐχσχούβιτος. Tta est in membranis. 

C. 5. [15, 14.] τῆς χαλκῆς. Aedificium id erat aeneis 
tegulis tectum, per quod in magnum palatium aditus patebat. 
V. Du Cange CPli Christiana p. r:5. sqq. Observo tantum 
hic, morem tune temporis füisse maiora quaeque et splendi- 
diora aedificia tegulis aeneis operiendi, cuius etiam monumen- 
ta adhuc hodie supersunt. Anastasius in Vitaliano: Eccle- 
siam B. Mariae ad Martyres, quae de tegulis aeneis erat co- 
operta , discooperuit. VW. ad p. 4a. A. 5. 

C. 8. [15, 19.] x«i ἔνδοϑεν. M. xa? τὰ ἔνδοϑεν. 
.. €. 9. [15, x1 ϑύλον, ἵσταται. Membranae ϑύλον, δε- 
ξιᾷ μὲν ἵσταται. Paullo post caedem ἀγάγει. 


92 Ἐ10. IAC. ΒΕΙΒΚΙΙ COMMENTARII. 


C. penult. [15, 22.] εἰς πολλοὺς, Formula haec, qua 
novi Graeculi usque ad taedium utuntur, πολυχρόνιον appel- 
latur. Vid. Du Cange Gloss. utroque h. v. et Goar. ad Co- 
din. p. 84. n. 15., quosnon exscribo, Tantum indicabo , quid 
sibi velint verba apud Codinum saepius recurrentia: ὁρέζεν 
εἰς πολλὰ ἔτη. Scilicet iubet. Imperator, ut vobis ad. vestrum 
πολυχρόνιον suo nomine respondeam εἰς πολλὰ ἔτη. ld quod 
resalutatio solemnis Imperatoris ad subditorum πολυχρόνεον 
videtur fuisse. Corrigam quoque hac occasione locum Luit- 
prandi celebrem, Cangio non praeteritum p. 483.: — Laudibus, 
imo convitiis [non inventis] suis Deus amnos ut multiplicet 
conclamant. Recte subiungit argutamentum sequens. Qua in 
re quam sint Graeci stulti, quam ,vanae [non quamve] huius 
gloriae amatores, quamve adulatores, hinc colligere possumus. 
Optant seni non. solum |sic leg.] sed silicernio, naturam 
ipsam non pati certo sciunt. Gaudet et silicernium ea sibi opta- 
ri, quae nec. Deum facere , nec sibi prodesse, sed obesse , etiam- 
si faceret, novit. Usurpabatur haec formula Latinis quoque: 
Augustinus Patricius Cerem. Ecclesiae Rom. Tit. II. $. 4.: 
Ordinator sine mitra accedens versus Electum tertio [1d est 
ter, ἐκ rgírov] genu flectens cum distantia convenienti ter di- 
cet: ÁÀd multos annos - - Et hic modus de benedictione et Ad 
multos annos servatur etiam, si ordines acciperet ἐπ pluribus 
diebus sigillatim. fua 

9. Δ. 1. [14, 1.] οὗ ὀργανάριοι. Qui organis canunt , or-- 
gana pulsant. Solebant enim organa sonare, quando factiones 
dominum excipiebant et salutabant. Vid. p. 2o. C. De or- 
ganis ipsis infra ad eam partem libri Nostri , quae de ludis Cir- 
censibus agit, dicam. . Ad vocem τόπον addit margo membra- 
narum hanc notam εὐτυχῶς εἰς πολλὰς ξορτὰς, post vocem 
torauéyov lin. 5. et 10. tollendum comma ex fide membrana- 
rum. Pertinet enim ad óevzegevovrec, non ad δήμου. 

B. 2. [14, 12.] ὡρολόγιογν. De horologiis ea aetate notis 
et usitatis ago ad p. 272. C. penult. 

Abid. [14, τα. τῆς ἁγίας. Σοφίας. Celeberrima haec ec- 
clesia superiorum temporum et huius adhuc miraculum , nemi- 
ni facile veterum scriptorum recentiorumve ltineratorum non 
memorata fuit. Copiose structuram et magnificentiam eius ex- 
secuti fuerunt Paulus Silentiarius in Ecphrasi, et in notis ad 
eam Du Cange, item L. III. CPlis Christianae. 8. Sophiae 
nomine non sancta quaedam martyrissa, Sophia dicta, sed 
lesus Christus, dei sapientia, Graecis designabatur, ut ipsi 
volunt, aut accepit ea ecclesia id nomen, quod sancta dei 
sapientia, hoc est verbum Dei in ea doceretur; et antequam 
mos invalesceret ecclesias martyribus atque martyrissis dedi- 
candi, omnes, certe maiores, ubique locorum audiebant 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 93 


Sanctae, aut etiam Sancti, Sophiae. l]ta Matthias de Michovia 
L. H. de Sarmatia c. 5. memorat in urbe Novogrod fuisse 
principalem. ecclesiam Sancti Sophiae, id est Salvatoris , tectam 
aureis laminis spiuiddisnibat:; Quod idem templum Paulus 
lIovius libello de legatione Moscovica vetustissimum ac venera -- 
bile appellat, guod ante quadringentos annos [aetate Lovii] 
Byzantiorum Caesarum | aemulatione, Seictae Sophiae, det 
filio, dicatum fuit. Beneventi quoque fuisse aliquando eccle- 
siam S. Sophiae constat e Chronico Casinensi l. 9.: Zc intra 
moenia Beneventi templum domino opulentissimum ac decentis- Ed. L. 3o 
simum. condidit, quod Graece ἁγίαν σοφίαν, id est sanctam 
lentiam vocavit. *[Etiam "Thessalonicae templum S. So- 
vitse fuit; p. 526. Scr. post Theoph.]|* tem Nicaeae; Theo- 
phan. anno octavo Constantini et lrenes: Ἐγένετο ἢ πρώτη 
συνέλευσις καὶ χάϑεδρα τῶν ἐπισχύπων ἐν τῇ χαϑολικῇ τῇ 
ἁγίᾳ Σοφίᾳ τῆς Νικαίας : et Antiochiae, teste Niceta. — 

9. B. 7. [τ4, - ὡραίας πύλης. Porta speciosa fuit , 
ut ex hoc loco et p. 45. A. 1. patet, extima ecclesiae, per 
quam e Pronao aditus in Narthecem patebat, ut porta regia, 
ea, quae e Narthece in Naum , et porta sancta, quae e Nao 
in sacrificatorium ducebat. Vid. Du Cange v. πύλη, Heinecc. 
de Stat. eccles. Graec. p. 99. et Goar. ad Codin. p. 155. n. 
27. et 154. n. 39. Sed non consentiunt cum Nostro. Forte 
ala fuit appellationum ratio tempore Constantini nostri, et 
alia Codini. Consentit Nostro Nicetas Choniata. p. 241. D. 
de Alexio Comneno coronando sic narrans: ξίτα ταῖς ogat- 
«wg λεγομέναις τοῦ νεὼ πύλαις ἐγγίσας ἱκανὸν ἐχεῖσε χρόνον 
διέτρεψε, προσδεχόμενος πότε ἄν ἐπιταχϑείη τὴν εἴσοδον 
παρὰ τῶν ἀχριβούντων τὸ τῆς ὥρας καίριον τῶν ἱερῶν κατη-- 
χουμενείων ἄνωθεν, Unde patet, antequam introitus in ec- 
clesiam fieret, exspectatum ad speciosam portam fuisse , donec 
signo a Catechumeniis dato tempus introeundi significaretur. 

B. 5. [14, 15.] ἀποστέφονται. .A longo iam tempore 
invaluit ille mos, quo inferior in conspectu honoratioris ad 
testandam conditionis suae humilitatem suamque reverentiam , 
qua alterum prosequatur, caput denudat. Hinc tantum ho- 
noratioribus proceribus licebat tecto capite coram Imperatore 
CPtano stare, iuniores valeti, quamvis nobiles prosapia , τὰ 
ἀρχοντογεγγήματα,, debebant ἀσχεπεῖς nudo capite procedere, 
ut suo loco videbimus. Hinc de captis ducibus Siculis, Bal- 
duino et Richardo, et in conspectum Isaacii Angeli adductis, 
narrat Nicetas p. 192. B.: τὸ τῆς χεφαλῆς ἀποϑέμεγοι xa- 
Àvuua καὶ δουλικωτέραν προσκύγησιν ἀπονείμαντες ἠρωτή- 
9zcav - - Igitur sancitum olim erat, ut in ecclesiae ingressu 
infulae et pilei ponerentur. "Theodosius Iunior et Valentinia- 
mus in Constitutione pone Concilium Ephesinum, Ζ9εὲ templum 


οά IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


ingressuri , aiunt, foris arma relinquimus et ipsum etiam diía- 
dema deponimus. Yam tempore Augustini mos ille obtinebat, 
ut Imperator templum intrans, aut memoriam Sancti vene- 
rans diadema deponeret. Augustinus Psalm. 65.: JMelius est, 
ut, Romam quum venerit Imperator, deposito diademate | ploret 
ad memoriam piscatoris , quam ut piscator. ploret ad memoriam 
Imperatoris. Satis episcopaliter. Ante ingressum Nai in Nar- 
thece deponebant Impp. CPtani suas infulas. | Quapropter tan- 
quam rem insolentem narrat Leo Grammaticus in Michaele , 
quod μέχρι τῶν βασιλικῶν πυλῶν ἐλθὼν οὐχ ἀπέϑετο τὸ 
στέφος, καϑὼς ἔϑος ἐστὶ τοῖς βασιλεῦσιν, ἀλλὰ μετ’ αὐτοῦ 
εἰσῆλθε μέχρι τῶν ἁγίων ϑυρῶν. *[Coronam deponere sole- 
bat Imperator ante τὰς ἁγίας πύλας. Georg. Monach. pag. 
559. lustinianus stemma capiti per 4o. dies non imposuit , 
sed absque corona sacris Christi natalitiis ad ecclesiam acces- 
sit. 'Theophan. p. 196. ]* Faciebat hoc lustinianus luctus 
et contritionis demonstrandae causa ob tristem casum, terrae 
motum horrendum , qui CPlin afllixerat. Reverentiae autem 
ergo fiebat, ut Impp. ante portam regiam infulas demerent; 
quemadmodum etiam faciebant ante lectionem Evangelii. Conf. 
Vales, ad Amm. Marcell. p. 319. b. Sed totone tempore sa- 
cri officii nudum habebant caput? — Videatur fere ex eo, quod 
Patriarchae dicantur illis ex ecclesia domum redeuntibus et 
vale dicentibus in propylaeo infulas rursus reponere, in signum. 
finiti officii divini. Contrarium tamen colligitur ex eo, quod 
passim dicantur Imperatores ad lectionem | Evangelii e Meta- 
torio prodeuntes infulam demere, et quod hodie Graeci sacris 
operto capite intersint, teste La Croixio, tantummodo apud 
transitum sacrorum infulas dementes , quod etiam olim facie- 
bant in ecclesia Latina, ut pluribus demonstrat Ciampinus 
Tom. I. Monum. Vetust. p. 117. 118. Ordo Roman.: Post- 
quam per diaconum dictum fuerit ; sequentia S. Evangelii se- 
cundum Lucam, baculi omnium deponuntur de manibus, et 
Zn ipsa hora neque corona neque aliud operimentum super cae 
pita eorum habetur. Quod praepositus Imperatori CPtano prae- 
stabat officium in demenda, tenenda et reponenda infula, id 
occidentali praestabat Comes Palatii Lateranensis. lta Ludo- 
vicus IV. in bulla, qua Castruccium , comitem: Lucanum , 
comitem palatii Lateranensis creat, tribuit ipsi Zus Jevandi et 
tenendi imperiale diadema de nostro [ verba bullae sunt] et 
successorum. nostrorum Romanorum principum capite , tempore , 
quo imperialis coronationis solennia. celebrantur , et etiam ἮΝ 
cunque alio tempore , quoties publice ipsum diadema eaxpedive, 
rit elevari de capite nostro et successorum Romanorum princt- 
pum. et reponi. lpsos quoque sacerdotes in sacro officio per- 
agendo camelaucia deponere consuevisse concludo e loco Isaaci, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118.1. 95 


Invectiva secunda in Armenios, si satis tuto licet e loco extra 
connexionem evulso statuere. Omophoria quoque sua , ut si- 
gnum Episcopatus, quemadmodum infula imperii signum est, 
ad lectionem Evangelii deponebant, ut ex Isidoro Pelusiota 
L. 1. epist. 156. constat, ubi mystice explicans indolem omo- 
phorii, rationem allegat , quare Episcopus illud tunc deponat : 
ἡνίκα αὐτὸς ὃ ἀληϑινὸς ποιμιὴν παραγίγεται διὰ τῆς τῶν 
προσκυνητῶν εὐαγγελίων ἀναπτύυξεως, ἀποτίϑεται τὸ σχῆμα 
τῆς μιμήσεως Ó ἐπίσχοπος, αὐτὸν παρεῖναι δηλῶν τὸν κύριον 
᾿ τὸν τῆς ποιμαντικῆς ἡγεμόνα καὶ ϑεόν, Conf. Du Cange v. 
Cervellerium et Almucia. 

Quoniam incipit auctor noster illos ritus enarrare , quos 
in solennibus processionibus Imperatores in celebratione divini 
cultus observare debebant, neque ea res intelligi possit absque 
cognitione rituum sacrorum, qui cultum divinum penes Grae- 
cos constituunt: decrevi hic in ingressu istius tractationis de 
sacris rebus generalem quandam speciem liturgiae Graecae et 
ecclesiarum Graecarum subiicere, e qua deinceps dicenda me- 
lius poterunt percipi. Persequar igitur totum ordinem litur- 
giae Graecae iuxta relationem La Croixii et Stephani Gerlachi, 
qui sacris Graecorum interfuit non semel, et quae spectavit 
audivitque, diligenter in Itinerario suo consignavit. Erit de- 
inceps de singulis disputandi locus, Les Egüses réguliéres se 
divisent en. trois parties , apelées νάρϑηξ, vestibule, ou πρό- 
vaov, avantnef, »a0c, la nef, et βῆμα, le sanctuaire. Le vesti- 
bule -- sert à présent à batiser les enfans et exposer les corps 
morts des Lacs pendant les obséques - - Servit quoque congre- 
gationi fidelium , qui ante Patriarchae , aut sacerdotis, et Im- 
peratoris, aut praecipui in quaque communione viri, adven- 
tum, et ante τὴν εἴσοδον in Naum non intrant. Za nef sert 
à recevoir les fideles, qui s'assemblent pour chanter les louan- 
ges de dieu et se placent suivant leur rang sans confusion. 
LLes ministres de l'église et les personnes distinguées occupent 
la partie la plus avancée auprés du sanctuaire , laquelle est 
entourée des chaires, comme dans nos choeurs , et n'est point 
séparée de l'autre oà le peuple se range. Le sanctuaire est 
au fond de léglise, séparé de la nef. par un grand entable- 
ment peint, avec des tablaux de lesus Christ , de la Vierge, et: 
du Patron. On entre au sanctuaire par trois portes, deux 
petites et une grande nommée par excellence πύλη &yía xai βα- 
σιλικὴ, la porte sainte et roiale. [Credo quidem, eam ita ap- 
pellari novo more; sed Constantini nostri tempore porta illa 
tantum αἱ ἁγίαι ϑύραι dicebantur, et α βασιλικαὶ erat illa 
porta, per quam e Narthece in Naum intrabatur.]] 7» a 
trois enclos dans l'intérieur. du sanctuaire déstinés à des usages 
différens; celui du. milieu ,' qui est d'une seule. pierre marquée 


" 
96 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


de croix, s'apelle la table sacrée , divine et mistique, à cause 
du mistére , et n'est ornée que d'une croix et du livre des évan- 
giles.  L'autel à la droite est destiné à recevoir les présens des 
fideles et. déposer les espéces du sacrifice. (εἰμὶ à gauche sert 
à mcltre les ornements et les vases sacrés , et les diacres , sou- 
diacres et officiers mineurs. s'y rangent durant le sacrifice pour 
allumer les cierges et faire chauffer l'eau du Calice. .Dans les 
églises patriarcales et metropoles , il y a au fond du sanctuaire 
un tróne élevé à cóté du grand autel pour le Patriarche ou. le 
Métropolite , pendant la célébration , qui se nomme ἅγιον σύν- 
Joorvov , le saint tróne; pour le distinguer de la chaire ordi- 
naire , qu'ils occupent parmi leur Clergé durant le reste de ΤΟΣ 
Jice. Les femmes ne se mélent point avec les hommes , elles 
se retirent dans les galeries autour de l'église, ou à une tribune 
Jermée de jalousies , oit on. ne les voit point. , afin d'empécher 
la distraction , le scandale et le mauvais usage, que l'on fait 
Ed. L.31 fréquemment de nos églises , qui ne se rencontre point chez les 
Grecs, lesquels sont tres-attentifs à l'office, qui se chante presque 
tout en. grec vulgaire, [1 n'est point permis aux. Laics-d'entrer 
dans le sanctuaire , dont la porte s'ouvre trois fois les jours de 
fétes. solemnelles; la premiére avant la consécralion , et se re- 
ferme: en. méme-tems , la seconde à la. Communion , et la troi- 
sióme. au commencement des vépres; et les jours ordinaires omn 
ne l'ouvre que deux fois pour le sacrifice... L'on. allume durant 
loffice quantité de cierges et de lampes dans l'intérieur , et de- 
vant les trois portes. du sanctuaire , mais l'on n'en met point 
sur les Autels. Post haec allata, quae partes ecclesiarum Grae- 
carum et aliqualem liturgiae ordinem continent, necessarium 
iudico caput eiusdem libelli 15. totum adscribere, quo agitur 
de quelle maniere on. célóbre la féte des Páques 'en V alachie et 
en lMoldavie. Egregie enim locum hunc nostrum illustrat. 
La féte des Páques se célebre bien plus solemnellement en F'ala- 
chie et en Moldavie, oi; il ny a que des Grecs, que dans tous 
les autres lieux, à cause de la liberté. 7.6 Prince et la Dom- 
na Princesse , vont en habit de cérémonie, et suivis d'une Cour 
forte leste, trois heures avant lejour àUEglise, dans le Par- 
vis de laquelle il y a deux Trónes, lun pour lui et son épou- 
se. et l'autre pour le Métropolite, qui les recoit en habits pon- 
üficaux suivi de son clergé, Les officiers de la cour du pae 
sont derrióre lui; savoir, les principaux seigneurs et la no- 
blesse à la. droite; et les officiers de Justice , et corps des mar- 
chands , à sa gauche; et la ilice fait une enceinte pour em- 
pécher le peuple, qui vient em foule voir la cérémonie , d'in- 
commoder les assistans. Jl y a dans le milieu de cette place 
um autel, sur lequel on célébre la messe; et aprés l'Évangile , 
.de prince et le métropolite partent en. méme-tems de leurs trónes, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. O7 


et se rencontrent à l'autel , oà ils s'entre - saluent au visage , se 
donnent à baiser mutuellement une petite croix ornée de pierre- 
ries qu'ils tiennent à la main, en disant Christos ühesti, δέ 
retournent à leurs places. Ensuite tous les assistans réguliers 
δὲ séculiers , vont à leur rang baiser la main du Metropolite et 
de la Princesse au son de tambours, trompettes, timbales et 
hautbois , au bruit de plusieurs décharges de canons, et de mous- 
queterie , et des acclamations du peuple, qui fait retentir l'air 
de ces paroles de la Résurrection, en s'embrassant. 

—— Cette cérémonie est suivie d'un .festin public du Prince dans 
son Palais, aux principaux du Clergé et de la Noblesse; on 
sert le Clergé en poisson , comme Caloyers , Religieux , et toutes 
sortes de viandes aux autres. Il y a trois tables; üne petite 
sur une estrade sous un dais pour le prince, lequel mange seul, 
et deux fort longues à droite et à gauche de celle là, l'une pour 
le Meétropolite et le Clergé; et l'autre pour les officiers de la 
JNoblesse, et les nobles. Le Metropolite fait la bénédiction de 
la tabe; durant le repas le Prince envoie des assiettes chargées 
des meilleurs mets à ceux , qu'il veut favoriser, et boit la santé 
de la Domna à rouge-bord , à genoux et nu téte. Ce méme 

'epas se reitére deux: autres fois dans le cours de l'année, aux 
files de Noel et de 'Epiphanie ; mais celuí des Páques est accom- 
pagné de présens de vestes, que l'on distribue au Clergé, et à 
da Noblesse; savoir trois, de velours, satin et drap au Metro- 
polite, et aux: huit principaux INobles , et deux: de satin et drap 
ἃ chacun des autres, avec lesquelles ils se retirent pleins de li- 
beralités de leur Prince, qui rentre dans son Palais pour se di- 
vertir avec la Princesse, sa famille et ses principaux. Officiers , 
qu'il regale de vestes de brocard d'or. 

Addenda tandem excerpta quaedam ex eiusdem capite 19.; 
quod Liturgiae ipsum ordinem aliquanto uberius exponit. Ze 
célébrant et le Diacre se lavent. publiquement les mains , pour 

se préparer à la réception des pains de proposition que présente 
le peuple, et lui faire connoítre avec quelle pureté d'amie et de 
corps il faut célébrer le sacrifice et y assister. — Ensuite. s'étant 
I de l'autel de proposition , le célébrant prend le pain 
estiné au sacrifice, sépare la partie quarée et empreinte avec 
la paténe, et bénit le reste, que l'on distribue au peuple à là 
Jin de la Messe. Aprés cette oraison on fait une procession 
autour de la nef au son des timbres, avec l'encens; On sort 
par la petite porte du sanctuaire , et on rentre par la grande; 
et le Diacre porte le Livre des Evangiles entre ses deux: mains, 
fort élevé pour le faire voir au peuple, et le repose iui inilieu 
du grand autel. L'on chante un hymne d'adorátión , legüel fi- 
nit par ces paroles, ἅγιος 6 9t0c , Dieu saint, ἅγιος ἰσχυρὸς, 
saint fort, ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς, saint immortel, 
Constantinus Porphyr. Vol. 11. j 


98 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


ayez pitié de nous, avec le Gloria. Patri, "δὲ ensuite Üéitre. et 
Tévangile du jour. L'évangile étant fini on óte les pains de 
présent de l'autel de proposition, et on fait une seconde proces- ἢ 
sion des espéces; les Acolites portent la. croix , les chandeliers , 
les timbres , et l'encensoir suivis du Sousdiacre , qui tient la pa- 
tóne haute, du diacre portant, une boite , oi est enfermé le pain 
du sacrifice, couvert d'un voile, élevée et appuyée sur son 
Jront, et le celebrant marche le dernier, ayant le calice couvert 
entre ses mains. | Cette céremonie se fait avec autant de modestie 
que de dévotion à pas fort lents, pour donner le tems aux chan- 
ires de réciter Gloria in Excelsis, et au peuple prosterné à 
terre de. baiser les bouts dle letole de Ül'Officiant, en disant les 
paroles du bon larron, Seigneur, souvenez-vous de nous dans 
votre Royaume, que le célébrant et ses assistans répétent de - 
tems en tems à voix: basse, et la. procession rentre par. la porte 
sainte , qui se ferme à l'instant , et l'on met le calice et les espé- 
ces au milieu de l'autel. | L'on chante. plusieurs Hymnes, can- 
tiques, antiennes, versets et répons, et lon fait quantité de 
genuflexions, adorations, bénédictions et encensemens rapportés 
au Rituel grec, aprés lesquels le célébrant of]re ὅτε sacrifice 
avec ces mots. - - Toutes ces cérémonies de la consécration se 
font à huis clos dans le sanctuaire, auxquelles le peuple joint 
son intention, et assiste des yeux de la foi à ce mistére secret, 
durant lequel on chante le simbole et des cantiques. La consé- 
cration est suivie de l'élévation au son. des timbres, pour avertir 
le peuple de redoubler son attention, et sa. dévotion, et de la 
action du pain en quatre parties , ainsi. qu'il. est divisé; | des- 
quelles il en méle une dans le calice, communie d'une autre, et 
garde les deuv. autres pour. communier les assistans. —.Le céle- 
brant ayant communié, le diacre ouvre la porte sainte , et in- 
vite le peuple à la communion , en disant: Approchez avec la 
crainte de Dieu, la foi et la charité , ez 11 /e communie sous 
les deux espóces, en tirant du calice avec une petite cuilliére , 
une partie du corps de IESUS-CHRIST et un peu de 
sang melé ensemble ; mais les ecclésiastiques recoivent séparément 
les espéces. La communion est suivie de la distribution du pain 
béni par un autre Diacre: les Grecs ne le mangent pas sur le 
champ, ct le conservent dans des bourses propres, qu'ils pendent 
au col, lorsqu'ils font voyage, pour s'en servir, et le manger 
€tant attaqués. de maladies mortelles dans des lieux dépourvus' 
d'église, et de Prétres pour leur administrer le viatique, pré- 
tendans, que le pain béni les fortifie contre les tentations du 
démon, et les aide à bien mourir au défaut du viatique. 
Cum his et cum Ceremoniali nostro ut comparari queat 
locus Gerlachi, latine conversa hic ponam quae in illius Hi- 
nerario Germanico p. 62. sqq: leguntur :  ,,Die 19. Septembris 


ΠΑ. CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. I. 99 


À. 1554. intravimus ecclesiam Graecam in suburbio Galatae, 
χουσοπήγη a Graecis dictam, ubi totam eorum Liturgiam 
spectavimus. Stabat Capellanus coram choro, dorso ad 
pulum converso, recitans preces, quibus populus crebre x voie 
ἐλέησον acclamat. ^ Post preces incipiebat sacerdos una cum 
tribus aliis, et uno monacho cantare, quibus canonarcha 
cum pueris psaltis , tanquam alter chorus , respondebat. Erant 
ergo duo velut chori, sacerdotis intra Chorum , et canonar- 
chae extra eum, invicem alternantes. Post ea puer praele- 
git textum ex Epistola Apostoli ad Corinthios. Quo facto 
presbyteri omnes habitu sacerdotali procedebant extra cho- 
rum, [id est tribunam,] quorum unus codicem novi testa- 
menti [vel potius Evangelistarum] ornatum gestabat, et 
super ambone, media in ecclesia sito , et cruce lignea orna- 
to, deponebat.  Repetebant deinceps Chorum, in cuius ta- 
bulatis , vel sepi lignea, ab ea parte, quae ad Navim respi- 
cit, picta conspicitur imago Christi , cum inscriptione ó zrar- 
τοχράτωρ., coram qua sese inclinabant. Redditi choro sa- 
cerdotes soli intra eum canebant. Cantica illa lectione Evan- 
gelii interstincta continuabant, et liturgiae suae ritibus variis 
peractis,  aperiebant rursus chorum , ter vel quater agitabant 
thuribulum, et procedebant omnes hoc ordine. Primi prodi- 
bant duo pueri cum cereis ardentibus , tum duo alii cum 
contis lauro cinctis. Excipiebat eos sacerdos panem sindone 
tectum gerens super capite. Sequebantur sacerdotes duo,Ed.L.33 
singuli singulos calyces gerentes , non tanquam tot opus esset, 
sed spectaculi et pompae gratia. Stipabant eorum latus duo 
pueri, singuli cum singulis contis lauro cinctis, quorum 
summa pars crucem referebat, nitentibus ad instar speculi. 
Postquam ab hac processione rediissent in chorum , claude- 
bant eum, ut nemo videre posset, quae intus gererentur; 
et primarius sacerdotum clamabat clara voce: λάβετε, φάγε- 
τε, οὗτός ἐστιν ἄρτος -- τοῦτό ἐστιν αἷμα. -- - Seorsim 
inde ipsi communicabant intra chorum , deinde monstraba- 
tur populo calyx, qui eum summa veneratione prosequebatur, 
et velut adorabat. Tandem peragebant preces pro patriarcha 
CPtano, Alexandrino,  Hierosolymitano, Antiocheno, et 
omnibus reliquis episcopis. Peractis omnibus precibus, can- 
ticis et Communione, praelegebat monachus aliquis, legatus 
patriarchae Antiocheni, epistolam , qua sibi dari eleemosy- 
nam rogabat. Ultimo tandem totus coetus, unus post alium 
procedebant versus chorum , ubi singuli frustum panis acci- 
piebant, ἀγάπη" dictum , quod nacti velut in processione 
adibant «et venerzbantur inclinatione corporis atque oscula- 
bantur imagines."  Interiectis aliis continuat idem Gerlach 
in hune modum : |. Quando ministri. ecclesiae intrant chorum, 


100 IO. IAC. REISKII COMMENTARH 


inclinant sese versus crucem ligneam amboni impositam me- 
dia in, ecclesia, deinde vultu ad imaginem Christi converso 
se signo crucis signant. ldem faciunt quotquot in ecclesiam 
conveniunt -- deinde consident loco quisque suo, exspectan- 
ies voces aliquas in precibus et canticis, ad quarum audi- 
ium sese inclinant et cruce signant, dicentes: «vie ἐλέησον 
aut: σοφία πατρός, His praemissis multa nobis expeditiora 
deinceps erunt. 
9. €. 5. [14, 21.] τὸ ἅγιον εὐαγγέλιον. — Clerici , si quan- 
do honoratiori obviam irent, eumque exciperent et beneven- 
tarent , Codicem evangeliorum ipsi obviam ferebant, et oscu- 
landum porrigebant. Nicet. Chon. p. 519. A: Πηδένα ἔχων 
εἰς χεῖρας ἰόντα, ἀλλὰ εὑρίσχων πάντας μετὰ σταυριχῶν 
σημείων καὶ τῶν ϑείων λογίων δεξιουμέγους αὐτόν,  Ekehar- 
dus lunior de Casibus S. Galli c. 1.: Parat illico basilicam 
et aram , parat tapetes, et pallio dorsili caminatam ;. Evan- 
gelio Episcopum aliquos, qui aderant, presbyteros recipere iu- 
bet. Debeo locum Alteserrae ad Anastas. p. 9o., qui plura 
de hoc more habet. Addam alium ex veteri charta tabularii 
Andegavensis e Du Cangio v. Zau. n ea aiunt Canonici ca- 
pituli S. Laudi Andegav., se teneri ad excipiendum Comitem 
Andegavensem, uxorem et liberos, quoties ad dictam eccle- 
siam venerint, cum textu [id est codice Evangelii] thuribulo 
et aqua benedicta, tradendo dicto comiti similiter in. dicta. re- 
ceptione Tau eboreum , id est crucem eburneam. Ynsignem hune 
locum exponam ad p. 216. D. 5. Diaconus quoque, qui Evan- 
gelium legit, rediens ex Ambone in tribunam Patriarchae 
δίδωσι ἀσπάσασϑαι TO εὐαγγέλιον, wt ait Pontific. Haberti - 
p. 79.; v. Du Cange v. Liber Pacis. lmperatori, quem urbe . 
reciperent , occurrentes in pontificalibus sacerdotes evangelium 
offerebant. Cinnam. p. 128. C. Russi id adhuc faciunt. Pon- 
lifici textus apertus, caeteris clausus ad osculandum offerebatur 
teste Hildeberto Cenoman. Ep. 15. 
C. 5. [14, 22.] χαιρετέζουσι. — Dicunt: χαῖρε Κύριε πα- 
τριάρχα, et dein osculantur. Mos enim erat, ut ecclesiam 
intrantes sese mutuo óscularentur. "V. Habert. Pont. p. 63. 
C. 6. [14, 24.] βασιλικῶν πυλῶν. Porta regia est ea, quae 
e Narthece in. Naum ducit. Hodie Graeci portam regiam ap- 
pellant illam , quae Nostro sancta est, et e Nao in Sacrarium 
ducit. De regis, vel porta regiarum , item rugis, w. Du 
Cange v. Hegiae; Mabill. ad Ceremon. Roman. p. CXXXVII. 
et Corsini diss. secunda appendicis ad opus de Notis et siglis 
Graecorum pag. 29. *[Quid sit στασιδία," πύλη βασιλικὴ, 
seu ὡραία, χολύυμβήτρον, νάρϑηξ, μεσόναος et in primis 
σωλέα,, docet 'Thom. Smith. de ecclesia Graeca p. 47.]* 
C. 9. τ, 1.] veras 7j εἴσοδος. Postquam factae fuissent 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LID. 1. 1OI 


[ons nempe τῆς εἰσόδου τῆς ϑείας λειτουργίας, quae so- 
ent introitum sacri oflicii praecedere , fit introitus vel ἐπ- 
gressa, ut aevo medio loquebantur. Nam antequam illae  fa- 
ctae fuerint, et aut Patriarcha , aut Imperator, quo tempore 
imperium Graecum adhuc esset, aut hodie sacerdos, et qui 
cuique coetui primarius vir adest, convenerint , manebant ,et 
manent congregati in Narthece , vel Antetemplo. Factis au- 
iem precibus introitus fit, seu ingressa. Quod videor mihi 
colligere et ex veteri ritu sadutatorii, et e verbis Maximi, 
(allatis a Du Cange v. Eicodoc ,) τὴν τοῦ λαοῦ σὺν τῷ ἱεράρ- 
χη γενομένην εἰς τὴν ἐκκλησίαν εἴσοδον. | Ingressa duplex est ; 
minor, a qua initium divini cultus fit, hymmis quibusdam 
cantatis , ut apud nos ab hymno Kyrie, item 4/lein Gott zn 
der δα sey Ehr, id est Gloria in excelsis deo; conf. Du 
Cange v. Zntroitus; et maior, quando sacrificans cum grege 
suo e tribuna procedebat consecranda mysteria populo adora- 
tum monstrans et circumferens. De priore introitu haec ha- 
bet Durandus IV. 5. δ. 4. Hymnum ait fuisse introitum di- 
ctum, quia, dum ille canitur , sacerdos ministraturus. ad. altare 
intrat, seu quia per illam antiphonam ad officium intratur. 
Quia igitur introitus ad sacra seu initium sacrorum ab hymno 
fiebat, qui hymnus propterea introitus ipse quoque appeila- 
tur, ex eo factum, ut cantor, hymnos sacros in ecclesiis in- 
cipiens , esodrarius, vel exodiaríus, quod idem est atque esso- 
"arius, geminato s, diceretur, v. Du Cange v. Exodium, 
ubi hoc citat Ioannis de lanua: .Exodium, initium cantle- 
nae. Hinc exodiarius praecentor, qui cantumi incipit ante 
alios. Qui tamen malit ab ἐξάδειν repetere, statuatque ἐξ 
in hac compositione idem atque in ἔξαρχος valere, et notare 
re vocem. ante alios , me non habebit multum repugnan- 
tem. Introitus igitur primus, vel minor, evangelii quoque 
dictus, complectitur omnia, quae missam praecedunt; sunt 
autem ea lectio τοῦ προκειμένου, seu propositi, id est textus e 
Psalmis, dein epistolae, tum evangelii, didascalia seu tractatio, 
id est sermo sacerdotis ad populum. Aliam ideam introitus 
primi seu parvi dedit Du Cange Gloss. Gr. v. Éis00og , sed 
quam puto a nostro loco alienam esse. Iam intelligere facile 
est verba Leonis Grammatici in Michatle Ebrioso p. 465.: τῆς 
εἰσύδου γενομένης, xai τοῦ εὐαγγελίου τελεσϑέντος. 
C. τι. [15, 5.1 ἵστανται εἰς τὴν ἐκκλησίαν. Negat Du 
. Cange in Nao stetisse fideles, sed solos vult ibi egisse sacer- 
dotes et psaltas. .At quorsum tam vastum spatium pro tam 
paucis? Paulus Silentiarius quoque P. ll. vs. 270. ait can- 
cellos bematis distinguere τὸν μύστην ἄνδρα τοῦ πολυγλώο- 
σου ὑμίλου. Moc ipso nostro loco docemur mon proceres 
tantum in Naum intrasse, verum ipsos quoque milites pompa- 


102 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


ticos, qui Imperatorem usque ad soleam comitabantur. Dis- 
cessum igitur fuit a more, quem obtinuisse saeculo V. patet 
e constitutione "Theodosii lunioris superius citata: Dei tem- 
plum. ingressi foris arma. relinquimus, et ipsum etiam diade- 
ma deponimus. Mos ille milites pompaticos cum armis in 
ecclesiam. introducendi et per eam disponendi adhuc hodie 
obtinet in Wallachia, ne de principum Latini ritus hae in 
re institutis dicam. De Despota Wallachiae festum Pascha- 
tis celebrante haec narrat La Croix loco superius allato: £es: 
officiers de la cour du prince sont derriére lui.-- la milice 
Jait une enceinte pour empócher le peuple, qui wient en foule 
voir la cérémonie ,  d'incommoder les. assistans. 

C. 12. [15, 5.1 δεξιὰ καὶ ἀριστερά, Quando de eccle- 
siis sermo est, significat dextra plaga illam , quae intranti 
ad dextram est, sinistra vero eam , quae ipsi intranti ad. sini- 
stram est. Patet ex illo Simonidae, quod in Anthologia H. 
Stephani p. 56r. legitur. Cum igitur ecclesiae Graecae. ut 
nostrae ad orientem versae essent, et intrantes ad orientem 
prospicerent, consequitur ex eo australem plagam esse dextram, 
borealem vero sinistram. ἘΣ contrario autem Du Cange ad 
Silentiar. p. 579. borealem plagam dextram facit, et opposi- 
tam sinistram. Verum abunde refellitur et a nostro codice , 
et ab illo solo Liturgiae Chrysostomi dictae loco, ó δεώκονος 
εὐτρεπίζει τὰ ἱερὰ, τὸν μὲν ἅγιον δίσκον ἐν τῷ ἀριστερῷ 
μέρει, τὸ δὲ ποτήριον ἐν τῷ δεξιῷ. Sane nostris in eccle- 
siis sacerdos panem fidelibus distribuens, versus boream stat , 
alter. calycem , versus austrum. 

C. penult. [15, 5.7 τῆς σωλέας. De solea tam multum 
fuit disputatum, ut Leo Allatius integrum libellum de solea 
veteris ecclesiae in L. T. Symmictorum ediderit. Conferendi 

Ed.L.33quoque Du Cang. v. Σωλέας et in Gloss. Latin. h. voce, 
item ad Paulum Silentiarium p. 584. seqq. *['Thomas Smith. 
pag. 47. de ecclesia Graeca. Solea idem est, quod peribolum, 
ait Moleon. pag. 427.  Peribolum autem, ubi fuit olim schola 
cantorum. ldem p. 206.]* La Nef, ait La Croix de l'Eglise 
Grecque p. 35.) sert à recevoir les fideles, - - les Ministres et 
les personnes les plus distinguées occupent la partie la plus avan- 
cce auprós du sanctuaire, laquelle est entourée des chaires, 
comme dansfnos choeurs, et n'est point séparée de l'autre, oit . 
le peuple se range. Olim autem omnino separata erat solea 
cancellis, aut muro, ad pectoris altitadinem elevato, a Nao; 

«unde eliam nomen habet. Nam solear, et soleas, (ut honor 
et honos, arbor et arbos) significat δούφακτον sepem ligneam 
et spatium tali sepi interceptum. — Glossae veteres solear, δού- 
q«5, non δίρραξ, τὸ editur. Codin. in Orig. CPtanis, ubi de 
Hippodromo: JMezà và» à» σφενδόναις στηϑείων ἢ ovorgtu- 


AD CONSTANT. PORPIL DE CERIM. LIB. 1. τοῦ 


μάτων, xa) σκαλίων xat colt». Ubi στηϑεῖον et σύστρεμ- 
μα et σωλέα est sepes, carcer. Interiectum erat solear inier 
ambonem et tribunam, et erat proprie statio cleri et eoruin, 
qui ad clerum spectarent, ut psaltarum , lectorum ; habuit 
tamen hmnperator ius in soleam intrandi, et ibi, si vellet , 
residendi, in qualitate Lectoris et Subdiaconi, qua eum ga- 
visum fuisse, deinceps demonstrabimus. Habebat clerus ge- 
minam cathedram, unam τὴν ἄνω χάϑεδραν, aut τὸ σύν- 
ϑύονον, dictam, in summo bemate pone altare: alterum ex- 
tra tribunam in hac ipsa solea. Fuit igitur solea spatium 
inter ambonem et cancellos bematis medium, quod neque 
illum , neque hos attingeret, sed undecunque liberum , septum 
a plaga orientali et occidentali aut cancellis ligneis, aut muro, 
vel podiamento caementitio marmoreove; a plaga autem se- 
ptentrionali et australi praetensa habens scamna, in quibus 
clerici, quando intra tribunam non haberent, quod agerent, 
item lectores, cantores et Imperator, sedebant. Septum hoc 
habebat ostium in parte occidentali , €t aliud in orientali ; ut 
e locis illis Nostri aliorumque constat, in quibus Imperator 
aliique dicuntur soleam εἰσέρχεσθαι καὶ διέρχεσθαι. — Fuisse 
hane sedem cleri, probabile facit et formula 7 ἄγω χάϑε- 
ὅρα, quae respicit ad aliam , quae necessario fuit 7 χάτω, 
ct, cum superior fuerit intra tribunam , extra eam fuerit ne- 
cesse est, et canon 18. Concilii Toletani IV.: sacerdos et L«- 
vita [id est presbyter et diaconus] ante altare communicent , in 
choro clerus, [id est in solea subdiaconi et reliqui inferiores, ut 
lectores, cantores, exorcistae etc.] extra chorum populus. | Fa- 
cit quoque probabile mos hodiernus Graecorum , quorum cle- 
rici assignatam sibi stationem sedemve extra tribunam cum 
honoratioribus habent; et denique mos ecclesiae "Latinae, 
quam ea in re a Graecis discessisse nulla ratio suadet, nullus 
auctor perhibet. Insignis est locus Durandi, et Chronici Ca- 
sinensis alis, e quibus structuram ecclesiarum | Latinarum 
cum Graecis congruentem intelligas. —ZT/plex veli genus, ait 
Durandus L. 1. Ration. divin. offic. c. 5. p. 17., suspenditur 
in ecclesia , videlicet quod sacra. aperit, quod. sacrarium a cle- 
ro dividit, et quod clerum a populo secernit. Post exposita 
duo priora, tertium, addit, Znde habuit originem , quia im 
primitiva ecclesia. peribolus , id est paries, qui circuit chorum, 
non elevabatur nist usque ad appodiationem ; quod adhuc in 
quibusdam. ecclesiis observatur. Quod ideo fiebat, ut populus 
videns clerum psallentem inde bonum exemplum. sumeret. 27ε- 
rum tamen hoc tempore quasi communiter suspenditur sive in- 
terponitur velum aut murus inter clerum et populum , ne mutuo 
sé conspicere possint, quasi ipso facto dicatur: verte oculos 
tuos, ne videant vanitatem. Yntelligent locum hunc, qui facetum 


" 


τοά IO. 1.6. REISKII ΟΟΜΜΕΝΤΑΆΠ 


Boilavii carmen Le Lutrim legerint. Discimus hinc bema hoc 
lectorum , (ita enim a Symeone "Thessalonicensi appellatur.) 
fuisse a statione plebis aut velo suspenso, aut interposito muro 
ad appodiationem alto separatum , id est uéyot τοῦ ἐπακουμι- 
βίζειν, ut commode quis appodiare se, hoc est fulcire ea, 
inniti brachiis posset. V. Du Cange v. Podium. Locus Chro- 
nici Casinensis paullo ante nobis laudatus hic est L. lll. 29. 
p. 447.: frontem chori, quem fere in medio basilicae statuit, 
uatuor magnis marmorum tabulis sepsit. Ergo clausum erat so- 
[pe undecunque. Notat Angelus a Nuce ad illum locum, aucto- 
rem ad veterem structuram respicere, nunc antiquatam.: luxta 
recentiorem enim architectonicen odaeum strui post maius al- 
tare, ubi olim fuerit absida seu tribuna. In basilica cathedrali 
tamen Montis Regalis in Sicilia conspici adhuc inter alia veteris 
instituti odaeum seu chorum antiqua forma fere in medio eccle- 
siae. Ut Imperator stationera in solea haberet, iam ab Ambrosii 
et "Theodosii M. temporibus inde obtinuit. Nam quum prius Im- 
peratoribus licuisset in tribunam ingredi, Ambrosius, episcopus 
militaris, tyrannidis avidus, quam quum invadere politicam 
non valeret, ecclesiasticam. primus instituit, arrepto praetextu. 
qualicunque tandem , "Theodosium excludebat sacrarii cancel- 
lis, et τόπον εἶναι τοῦ βασιλέως ἐν τῇ ἐχκλησίᾳ τέταχε τὸν 
πρὸ τῶν δρυφάκτων τοῦ ἱερατείου, ὥστε τοῦ μὲν λαοῦ τὸν 
κρατοῦντα τὴν προεδρίαν ἔχειν, αὐτοῦ δὲ τοὺς ἱερέας προ- 
καϑῆσθϑαι,. Erat igitur solea idem cum senatorio , seu 
principum , ut est in Ordine Romano. Vid. Du Cange ad Paul. 
Silenüiar. p. 560, Nemo tamen magnatum praeter LImperato- 
rem in solea sedebat stabatve, ut e proximis Nostri verbis 
hac pagina 9. D. τ: patet: o£ μάγιστροι καὶ ἀνθύπατοι - -- 
ἵστανται εἰς τὸ δεξιὸν μέρος τῆς ἐχκλησίας. TUN 
9. C. ult. [15, 5.] zo? βήματος. Bema est omnis locus 
solo sublimior, ad quem βήματι, gradu sublato, enitendum 
est. In sacris est illa pars ecclesiae aliquot gradibus eleva- 
tior, quam est area ecclesiae ; nos hodie chorum dicimus, 
(aliud aevo medio vocabulum illud significabat ,) ltali zribu- 
nam , Graeci quoque ϑυσιαστήριον et ἱερατεῖον appellant ; 
quoniam in eo ἱερατεύεσθαι, sacra peragere, et sacrificium. 
incruentum dictum ibi offerre deo solebant; unde quoque La- 
tni sacrificatorium nominant. Latinis medii aevi quoque est 
presbyterum , seu statio, mansio. presbyterorum, et capitum. 
. Du Cange Gloss. utr. his omnibus in vocabulis, et CPlis 
Christ. atque notae ad Pauli Ecphrasin. Alias βήματα sunt 
sacella minora , in magnis ecclesiis intra maius bema dedica- 
ta patronis diversis a patrono ecclesiae. Vid. p. 7o. A. 8., 
item 71. D. fine, et alibi. 


D. 7. [15, 10.] εἰς τὰ ἅγια ϑυρία. Alias quoque βημόϑυρας 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 105 


Sic legendum , ubique sermo de illis foribus est, per quas in 
sacrificatorium intratur. Passim enim prave βηλόϑυρα legi- 
tur. Quod specie quidem non caret, nam vela his quoque 
sanctis foribus praetensa erant, et ianuas, quibus vela sunt 
praetensa , novi Graeci βηλόϑυρα appellant. Distinctionis ta- 
men gratia puto omnino, ubi de sanctis foribus agitur , sem- 
per inuó9voa legendum esse. Exempla utriusque vocabuli 
dat Du Cange in Βηλόϑυρον et Βημόϑυρον. 

D. 5. [15, το. εἰς τὸ πορφυροῦν ὑμφάλιον. De umbili- 
cis et rotis v. quae dixi ad p. 502. C. 

D. 9. [15, 12.] εὐώνυμον. Tres ianuae sacrarii cum 
velis oppansis sunt in templis Graecorum. Maior media, 

e absolute ianuae, vel ianuae regiae nomine donatur, et 
beoe minores hinc et inde ab illius latere. Imagines inter 
ianuas illas erectae visuntur, una Christi, secus quam apud 
nos, ingredientibus ad manum dextram ipsorum, altera B. 
Virginis ad sinistram occurrens, accedens propius ad illas 
jatriarcha. προσχυνεῖ, adorat, non illa adoratione, qua so- 
um basiatur, sed minore reverentiae significatione , quae no- 
mine προσχυγήσεως non semel in hoc negotio indicatur, nu- 
tu tantum, inclinatione et reverentissima salutatione."  Ha- 
bertus Pontific. p. 62. 

D. antepen. [15, 14.] Εἰσέρχονται.  Habebant olim Im- 
peratores facultatem in tribuna sedendi et manendi per totam 
liturgiam. Sed post Ambrosii et Theodosii altercationes. ex- 
acti fuerunt, ut laici, lmperatores (v. infra ad L. ll. cap. 
26. et Du Cange ad Zonar. p. 104.) et praetenta vela tri- 
bunae a clericis, cupientibus absque arbitro agere, et obla- 
tiones fidelium toti coetui distribuendas ita parüri, ut iniuri- 
am illis faceret, qui diceret eos partem deterrimam sibi ser- 
vasse. Solisigitur diebus festis veniam Imperatoribus dabant 
in tribunam intrandi donorum offerendorum et in sacra en- 
dyta deponendorum gratia, ut e multis locis nostri codicis 
constat : 'et e decreto Theodosii lunioris et Valentiniani 
post Concilium Ephesinum : 44d sacra altaria munerum tan- 
tum offerendorum gratia accedimus, et cum circumseptum sacro- 
rum adytorum ingressi sumus, statim egredimur, me qui 
ex propinqua divinitate nobis arrogemus. ^ Verba "Theodosio Ed. L. 34 
luniore digna. Et quamvis sacerdotes Graeci revera veniam 
illam pro decem , interdum quoque centum, illis litris auri, 
aliisque donis, quae Imperator identidem offerre debebat, ven- 
derent, ne tamen viderentur legem ipsi suam de laico intra 
sacros cancellos non admittendo violare, tribuebant Imperato- 
ri, et laicis illis omnibus, qui ecclesiae alicuius defensores 
essent, quales nati omnes Imperatores erant, personam lecto- 
ris aut subdiaconi, eoque ius in tribunam intrandi. llla pro- 


106 ὁ 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


fecto sententia obtinebat in ecclesia Latina; Graecam idem 
censuisse, quamvis claris verbis nemo dicat auctorum , colli- 
gitur tamen haud obscuris indiciis. Russos instituta sua cum 
sacra tum profana a Graecis accepisse in confesso est. Quum 
igitar Imperator Russiae hodiedum adhuc ex veteri. more in 
festo novi anni hymnum ipse intonare et epistolam praelegere 
soleat, id est tantisper Canonarcham et Lectorem agat, vid. 
Feründert Russlandt p.59. f., scriptoresque Byzantini inemo- 
rent Imperatores quosdam , ut Leonem Armenum et Theophi- 
lum, ipsos ore suo hymnos intonasse publico in coetu; credi- 
bile est, Graecum quoque clerum efficere suis artibus valuisse, 
ut et plebs et ipsi Imperatores crederent persuadentibus, ma- 
gnum eos sibi largiri, si permittant ad exiguum tempus, neque 
gratis, mimum canonarchae aut lectoris agere, aut etiam sub- 
diaconi. Nam ad. subdiaconos spectabat Apostoli lectio. In 
ecclesia Latina subdiaconi gradum tenuisse Imperatores patet 
e Du Cange v. Evangelium, et Durando p. 56. b, Ord. Rom. 
p. 398. et 4oo., Sigonio de regno Italiae p. 176. 51. et 177. 
27. ed. Wechel. Diaconorum porro erat, altari mappam aut 
corporale insternere, incensare, muscas flabello abigere. Haee 
ipsa quoque Imperatores CPtani leguntur variis in locis 
nostri codicis in solennibus processionibus modo ad hane, 
modo ad illam ecclesiam fecisse. Narrat quoque Elmacinus 
pag. 180., Nicolaum patriarcham  CPtanum intercedere | se- 
cundis nuptiis: Leonis, Sapientis dicti, post S. "lheopha- 
nonis obitum propterea voluisse, quod diaconus esset, 
minatumque fuisse exclusionem ab introitu tribunae, si rur- 
sus matrimonium contraxerit. Verba hominis Aegyptii sunt 
3l) ον οῖ Kao) LL944) ΩΡ] oUB Eom iuo, 
pec Mortua fuerat anno Fugae 291. uxor Leonis 

Romani. | W'olebat is igitur aliam ducere. | Sed. vetabat Nicolaus 
Patriarcha. CPtanus, dicens: tu es diaconus. δὲ feceris, rursus 
non intrabis sanctuarium. Pro: («X Diacono posuit Eutychius 
Patricides rem. eandem narrans «9,5 lector, non magno dis- 
crimine. Nam et diaconi legebant in ecclesia , sed Evange- 
listam, ut subdiaconi Apostolum.  Lepidam hane fabellam 
nobis.hos Arabes Christianos narrare vult cl. Leiche. Ego 
quidem nullo fundamento nixam narrationem dicere nolim. 
Patet saltim ex ea, Melchitas fuisse cum Africana ecclesia in 
ea opinione, Imperatorem esse vi dignitatis suae imperialis 
natum, quod aiunt, aut diaconum aut lectorem. Sententiae 
huius ecclesiae Africanae vestigium videor mihi quoque apud 
Papiam reperire in v. Lictor. Lictores, ait, ecclesiae assertores. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 107 


Hi Laici sunt et in choro inter clericos in missa Apostolum 
legunt, vel, subdiacones faciunt, et hi füctiunt. Hos 
"Africa vel [id est et] reliquae regiones habent. Ergo etiam 
Graeca, etiam Latina ecclesia. Quem hic lictorem appellat 
Papias, eum Graeci Latinis retentis vocabulis διπουτάτον et 
δεφένσωρα dicunt. lmperatoris olim erat, ut defensoris ec- 
clesiae nati, aliquem suo nomine vicesque suas gesturum de 
ministerio suo in ecclesiam deputare, hoc est mittere, qui co- 
ram patriarcha procederet, ferula turbam arceret, et clerum 
cum sacris in tribunam introduceret. Unde factum, ut, qui 
idem faciunt , hodiedum ἃ Graecis deputati dicantur. Conf. 
Saxius ad Landulphi iunioris Histor. Mediolan. p. 489. ed. 
Murator. Symeo Thessalonicensis profecto claris verbis ait, 
Imperatori ex titulo deputati et defensoris ecclesiae ius acces- 
sisse in tribunam intrandi et sanctum panem ibi de manu 
patriarchae accipiendi et vivificum sanguinem e calyce hau- 
riendi. Καὲ τοῦτο ἣν νενομισμένον ἄνωθεν, xai ταύτην εἴς 
ληφε τὴν τιμὴν διὰ τὸ γρίσμα τῆς βασιλείας, ὡς καὶ δε- 
πουτάτου τῆς ἐκχλησίας τύπον λαβὼν xai ὡς Ζεφένσωρ αὐ- 
τῆς κληϑείς. 

9. D. penult. [15, 14.] προσκυνοῦντες. Nempe sanctifica- 
tam attactu patriarchae ianuam osculo adorant, aut labiis ipsis 
impresso, aut e manu ori admota iactato, aut saltim corpo- 
ris et capitis inclinatione. Faciebat hoc Imperator erga tri- 
bunae fores, quod alii erga pronai seu atrii ecclesiae introi- 
tum faciebant, teste Chrysostomo homil. 5o. in epist. 2. ad 
Corinthios: »a0g ἐσμὲν τοῦ Χριστοῦ" τὰ τοίνυν πρόϑυρα 

τλοῦμεν τοῦ ναοῦ, καὶ τὴν εἴσοδον, ἀλλήλους φιλοῦντες. 
οὐχ Ógüre ὅσοι χαὶ τὰ πρύόϑυρα τοῦ ναοῦ τούτου QuAOU- 
σιν, oi μὲν κύψαντες, οἱ δὲ τῇ χειρὲ κατέχοντες, xai τῷ 
στόματι τὴν χεῖρα προσάγοντες. Reliquiae hae sunt gentilismi. 

16. Á. r. [15, 16.] ἀσπάζονται τὸ ταβλίον τῆς ἐνδυτῆς: 
Non licebat aliis laicis tribunam et sacrum altaris instratum 
osculari; quod posterius ne ipsis quidem hypodiaconis lieebat. - 
Diaconi cornua seu angulos eius tantum osculabantur , presby- 
teri et superior clerus medium. Imperatori ergo , ut pro Dia- 
cono reputato, tribuebatur, velut magnum quid, facultas sa- 
cram endytam osculandi, non tamen propriis tangenti mani- 
bus, sed sanctis patriarchae manibus sublatam et obmotam. 
Adoratum altaris instratum ab Imperatore ait Ceremoniale no- 
strum in tablio. Übinam ergo positum erat tablium in in- 
strato? Aut in medio, aut protensum erat tablium velut lon- 
gum et latum lorum per medium instratum, aut denique in 
omnibus quatuor angulis ita erat acu pictum , ut omnes qua- 
tuor compositi unum integrum tablium efficerent, disparati 


autem singuli haberent anguli quadrantem tablii solummodo. 


108 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


10. Δ. 1. [15, 17.] ἐνδυτῆς. Endyta est tapes altari in- 
stratus ; thecam super altare appellat Agnellus p. 108. et ipsa 
graeca voce retenta Zndothim passim , ut p. τοῦ. col. r., qui 
locus memorabilis est, et meretur totus adscribi.  ecit endo- 
thim, super S. ecclesiae altarium. ex auro puro cum. staminibus 
sericis ponderosami nimis, mediam habens coccam , et inter 
quinque imagines suam. ibidem. cernimus, et subtus figuratos pe- 
des salvatoris, grafia [id est scriptura] contexta est purpu- 
rata: Victor Episcopus etc. In medio relinquit Bacchinius 
ad illum focum , quid sit media cocca. Videtur mihi μεσύ- 
x0xx0c esse; quae in medio coccineum pannum habet, un- 
decunque auream praetextam , ut μεσοπόρφυρος, μεσύλευχος 
ei talia. De mutatione endytarum annua, aut in magnis die- 
bus festis facta, dicam alio loco. 

A. 5. [15, 20.] ἀέρας. 475g est corporale, vel sindon 
alba, qua tegitur sacrificium consecrandum. V. Du Cange 
Gloss. Gr. h. v. Hine lucem accipit locus Pauli Silentiarii , 
ubi varia marmoris genera recenset : εἰς 

Τὸν μὲν ἰδεῖν δοδόεντα μεμιγμένον ἠέρε λευχῷ, 

τὸν δ᾽ ἅμα πορφυρέοισι zai ἀργυφέοισιν ἀώτοις 

&foov ἀπαστράπτοντα. 

Unum genus, quod adspectu roseum refert colorem, sparsis pas- 
sim latis maculis albis, | similibus illi sindoni , quae aér appel- 
latur: alterum. autem. genus flosculis purpureis et candidis. de- 
licatum quid resplendens. | Commemorat nostrum  Ceremoniale 
τοὺς λευχοὺς ἀέρας. Erant enim plures, et quidem numero 
tres sindones, quae sacrificio insternebantur, quas omnes Noster 
ἀέρας appellat: est enim nomen dzg commune omni sindoni 
lenui et perspicuae, quales Latini mebulas appellant, unde 
Graeci promiscue γεφέλας et ἀέρας dixerunt , vocabula haec 
pro aequipollentibus habentes. ln specie tamen solet 479 et 
γεφέλη sindon extima dici, quae calycem et discum et pro- 
prium eorum cuique tegmen involvebat. Quae de mystica 
horum involucrorum significatione comminiscuntur Graeci, 
piget transscribere, possuntque apud Du Cange v. Z/txoxa- 
λυμμα legi. Mos ille, quo Imperator in solenni processione 
in ecclesiam veniens dona debebat offerre, manavit ex illo . 
veteris ecclesiae instituto ,. quo solebant fideles in ecclesiam 
venientes celebrandae communionis gratia symbolas ad convi- 
vium caritatis. celebrandum | afferre et in communi ponere, 
ualia convivia collatitia veteres pagani quoque in templis 
Ed. L.35agebant. In harum symbolarum locum successit deinceps , ut 
Imperator alia dona ecclesiae utilia, ut cereos, numos, en- 
dytas, corporalia , discos aureos, pocula aurea offerret et in 
altari deponeret ante consecrationem sacrorum donorum Pro- 
pterea concessus ipsi ingressus in tribunam , sed non permissuim 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LID. I. 109 


ibi manere, verum debebat in metatorium suum se recipere. 
Synod. "Trullan. can. 6.: uz ἐξέστω τινὲ τῶν ἁπάντων ἐν 
λαϊχοῖς τελούγτων ἔνδον ἱεροῦ εἰσιέναι ϑυσιαστηρίου, μηδα- 
μῶς ἐπὲ τούτῳ τῆς βασιλικῆς εἰργομένης ἐξουσίας καὶ αὐϑεν- 
τείας, ἡνίκα δ᾽ ἄν βουληθείη προσάξαι δῶρα τῷ πλάσαντι 
κατὰ τὴν ἀρχαιοτάτην παράδοσιν. 

τὸ. Α. 8. [15, 22.] τὰ ἅγια σπάργανα. Sacrae Christi 
fasciae CPli dicebantur asservari , et quidem gemini generis, 
ut puto; pueriles, quae in S. Sophia iacebant, et hic me- 
morantur; et sepulcerales , quae ad Deiparam Blachernensem 
cum aliis reliquiis iacebant, de quibus v. Du Cange ad Alex. 
p. 929. et ad Cinnam. p. 442. Solebant Christi fasciae in 
processionibus ad obtinendam pluviam circumferri.  Cedren. 


3 «D. 

: UE rr. [15, 24.] κυχλὲν. . Si conferamus locum hunc cum 
p. 326. D. 5. apparet, per compendium dictum fuisse nostro 
1n loco, quod in altero latius est enunciatum , et εἰς τὸ χυχλὲν, 
ἐν ᾧ ἵδρυται etc. idem valere atque εἰς τὸ χυχλὲν xai τὸ ἐν 
αὐτῷ εὐχτήριον, ἐν ᾧ ἵδρυται - -- Nam ibi, ubi signum Chri- 
sti stabat, erat oratorium sub Cyclio. Sed quid est Cyclium? 
Est idem, quod camara. Scilicet Tribuna, vel Bema, vel 
Apsis, vel Exedra, (nam idem omnia ista valent,) habebat 
tres conchas, vel cyclia, medium, sub quo altare, idque 
caeteris excelsius ; et duo alia lateralia aliquanto humiliora, 
columnis, ut videtur, a maiori cyclio distincta, per quae late- 
ralia cyclia intrari poterat in porticus Nai laterales , borea- 
lem et australem , adeoque-in metatorium. Sub iisdem Cy- 
cliis et quidem sub sinistro, seu boreali , erat etiam diaconi- 
cum, seu sceuophylacium , vel sacristia. 'V. Du Cange Gloss. 
Gr. v. Ζεακονικόν.  Corrigi proinde velim meam interpreta- 
tionem pag. 3to. B. 9., ubi cyclium verti cochleam. . Sed alte- 
rum istud cyciium reponi debet ; quemadmodum p. 528. D. 5: 
habetur. Cyclii nomen dextrae camarae laterali 'Tribunae pro- 
prium, non item sinistrae commune fuisse puto, ut conchae 
nomen mediae camarae, sub qua ciborium stabat , proprium 
erat; v. Du Cange CPli Chr. {Π|. c. 5o. et ad Silent. p. 565. 
et p. 579., ubi de prothesi agit, quae est concha sinistra, cum ' 
ara, in qua sacerdos et ministrantes ante Missam res sacran- 
das, panem, vinum et alia proponunt, ut in. promtu habeant. 
Dextra concha Secretarium quoque et Paratorium appellaba- 
tur, quia ibi aut apparabantur Liturgiae faciendae necessaria 
vasa et alia; aut quod sacerdotes ibi pararentur, id est in- 
duerent vestes pontificales , et quidem secreto, nemine viden- 
te. Ait idem ibidem, metatorium , vel potius mutatorium , 
sceuophylacium , paratorium et secretarium unum idemque 
fuisse. Vid. de metatorio paullo post. 


IIO 10. IAC. ἈΕΙΒΚΙΙ COMMENTARII 


B. τ. [16, 4.] ϑυμιατὸν. Non reperio in hoc codice ri- 
"tum σταυροειδῶς incensandi, qui hodie Graecis usitatus est. 
*[De ritu incensandi imagines in altari constitutas v. Ord. 
Roman. p. 534o. Duo Canonici incensant magnum altare in- 
tra cancellos et extra. Moleon. p. 88.]* Memorat Noster, 
sed nunc non succurrit quo loco, incensati Imperatoris; qui 
mos a gentilismo asservatus fuit. Veteres enim, si quem ho- 
norare vellent, inter alia quoque thuribulum fumans ipsi of- 
ferebant. In Monumento Pergameno apud Chishull. p. 147. 
leguntur haec: ἔδοξεν ἐπαινέσαι τε αὐτὸν xoi στεφα- 
γῶσαι χρυσῷ στεφάνῳ, εἶναι δὲ αὐτῷ καὶ σίτησιν ἐν πρυ- 
τανείῳ͵, προσφέρεσθαι δὲ καὶ ϑυμιατόν. De thuris in vet. 
Christianorum sacris usu dissertationem. superiore anno in bac 
academia edidit M. Georg. Henric. Martini. 

B. 4. [16, 6.] μητατωρίου. In inferiore porticu meri- 
dionali | S. Sophiae] exstitit aedicula vel aula, in qua Impe- 
rator cum sacrorum librorum lectionem auditu exciperet, con- 
sistere solebat. Ait enim Silentiarius stare ad. meridiem por- 
ticum marmoream septentrionali omnino similem , sed illam 
quiddam habere amplius; muro enim seclusum locum, ubi 
Imperatores sacrorum librorum lectiones auditu excipiant. Sic 
enim ille part. 2. vs. 164.: 


Τείχει γάρ τινι χῶρον ἀποχριϑέντα φυλάσσει 
Αὐσονίων βασιλῆϊ ϑεοστέπτοις ἐν ξορταῖς. 
Ἔνϑάδ᾽ ἐμὸς σχηπτοῦχος ἐφήμενος ἡϑάδι ϑώχῳ 
μυστιπόλοις βίβλοισιν ξὴν ἐπέτασσεν ἀκουήν." 


Verba sunt D. C. ad Silent..p. 554. Idem p. ὅ80. haec ha- 
bet, ubi loquitur de concha , quae ad sinistram. seu meridiem | 
altaris est paratorium. alias dictum, et Cyclium (vide paullo 
ante). ,,Peracto sacrificio eo secedebant sacerdotes et diaco- 
ni, et sacrorum librorum lectioni operam dabant. Certe in 
ea conchula factas eiusmodi lectiones, docet satis superque 
Codinus Off. C. XV. n. 4. , dum ait, Imperatorem in aedem 
Sophianam secedere , ibique M. Basilii precationes a Patriar- 
cha praelectas audire πλησίον τοῦ διακογικοῦ, hoc est iuxta 
conchulam , quae Zfiexoruxóy | vocatur. Nam haud procul 
exstitisse. sedem lmperatoris, quum sacrorum librorum le- 
cliones auditu excipiebat, supra probavimus ex Silentiario. 
Diaconicum igitur appellata haec conchula, quod esset quo- 
dammodo appendix maioris diaconici seu secretarii, in quo 
Ecclesiastae vestes et sacra ministeria asservabantur. - - Sceuo- 
phylacium interdum vocatur. Metatorii denique appellatio- 
nem habuit eadem conchula, quemadmodum maius diaco- 
nicum." Conf. p. 595. sqq., ubi Diaconicum secretarium . 
sacristiam , et Metatorium idem fuisse probat multis. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LID. I. III 


Forte mutatorium simpliciter sic. dictum erat in Cyclio, 
seu minore concha Apsidis et australi, atque id sacerdotibus 
proprium ; aliud metatorium autem Imperatori, aut et proce- 
ribus proprium supra Narthecem. Qua de re viderint. alii. 
Debuit Metatorium duplicem aditum habuisse; unum orienta- 
lem, e Cyclio, per quem veniens e Tribuna lmperator trans- 
misso Cyclio intrabat ; alterum occidentalem , per quem e Nar- 
thece et Nao veniens intrabat. Patet ex Cedreno in Leone 
Philosopho: διὰ ταύτην οὖν τὴν αἰτίαν ὃ πατριάρχης εἰς τὴν 
ἐχχλησίαν εἰσέρχεσϑαι ἐχώλυε τὸν βασιλέα. Ὅϑεν διὰ τοῦ 
δεξιοῦ μέρους διήρχετο εἰς τὸ Πητατώριον, devitata 'Tribu- 
na, eaque non calcata. In Metatorio celebrata fuisse ab Imp. 
convivia cum proceribus, e Codino patet, qui metatorium a 
lustiniano excitatum scribit, ira ἐχεῖσε παραμένῃ μετὰ τῶν 
ἀρχόντων αὐτοῦ χαὲ πολλάκις ἐσθίῃ. Vide quae dicam ad 
Crama p. 11. et ad p. 4o. D. ro., ubi monstrabo, tria fuisse 
in ecclesia cubicula, usibus Imperatoris dicata , contigua, et 
propterea saepe inter se confusa: 1) triclinium, in quo Im- 
perator cum patriarcha et proceribus convivabatur, e quo 
euntes versus orientem intrabant in 2) metatorium , ubi Im- 
peratores vacabant aut meditationi solitariae, aut audiebant 
didascalias publicas ex ambone recitatas, aut lectioni sacro- 
rum librorum aures dabant. Ex hoc denique ulterius versus 
orientem procedendo ibatur 5) in Coetonem, ubi probabile 
est, Imperatorem vestitum aut paratum fuisse , aut etiam cu- 
basse, si quando in Ecclesia pernoctaret. Ex hoc Coetone 
patebat exitus extra ecclesiam , et alius quoque in Cyclium , 
seu concham australem , sub qua erat etiam sacristia vel dia- 
conicum , pone quam decurrebat Coeton.  Metatorii autem no- 
mine, interdum ctiam Coetonis, comprehendebatur totum illud 
cubiculorum imperialium systema cobaerens. lta Anonymus 
Combefisianus Coetonem pulchrum a lustiniano im S. Sophia 
conditum , ut ibi dormiret, ait Metatorium ab ipso fuisse ap- 
pellatum : ἐκάλεσε δὲ xai ΠΠἸετατώριον, ὕπερ ἐχεῖσε ἀνήγειρε, 
χοιτῶνα ὡραῖον διάχρυσον, ἵνα εἰσπορευομένου αὐτοῦ ἐν τῷ 
γαῷ ἐχεῖσε χαϑεύσῃ. i 

B. 8. [16, 10.] 9:09 ἐμφέρονται, εἰσέρχονται. M. 3zov , 
ἐμφέρονται καὶ εἰσέρχονται. ἴῃ Seo) subinielligitur ἔνεστες 
in qua imagine insunt omnes significationes passionis. Christi, 
omnia, quae diversa genera passionum Christi designant ; ἐμῳέ- 
| QovzoL inferunt sese, nempe domini, id est ὁρμῶσι, προχωροῦ- 

9L, pergunt et. intrant. 

^ B. g. [16, 11.] τὰ ἅγια δῶρα. — Sic appellatur eucharistia, 
panis et vinum benedictum.  Simpliciter quoque δῶρα dicun- 
tur, ut p. 47. B. 2., item τὸ τέμεον δῶρον p. 55. init. Vid. Du 
Cange Gloss. Gr. h. v. et Lat. v. Donum et unus. 


* 
112 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 
C. t. [16, 15.] ὀποσκέπαστοι. Νιμάο capite, detecto vel 


detracto stemmate. 

C. 6. [16, 18.] ἄμβωνος. Ambo, ut notum, est sugge- 
stus, e quo in ecclesia textus evangelii, epistolares , psalmi , 

Ed.L.36 sacrae orationes recitantur. *[ De ambone ecclesiae, evange- 

li et epistolae v. Giorn. dei Letter. XXHI. 546. et 547.]* 
Figuram ambonis exhibet praeter Du Cangium in CPli Chri- 
stiana Menologium Basilianum 'T. I. p. 57. et 155. Vox est 
bene Graeca. ᾿δμβὼν contractum ex ὠμβαὼν, ab aveflat- 
v&x, locus, in quem ascenditur. 

C. 6. [16, 18. ἐκεῖσε yàg và ἅγια σχεύη ἵστανται. 
Ut hoc intelligatur, apponendus locus ex Haberti Pontificali 
p. 105.: ,,Advertendum est, ait, post ingressam evangelii et 
ipsius recitationem celebrari maiorem ingressam, Τῇ» μεγά- 
Àqv εἴσοδον, in qua Sacerdotes assumta ex ara minori Pro- 
theseos dicta sancta dona , panem scilicet et vinum , bene- 
dicta quidem orationibus, sed nondum verbis Christi conse- 
crata, ad altare maius, seu sanctam mensam translaturi , 
prodeunt extra sanctuarium per ianuam lateralem in secun- 
dam ecclesiae partem, qui virorum locus est, idque solenni 
quadam pompa sancta munera capiti imposita tenentes, ce- 
reis ac thuribulis praecedentibus, diacono thus adolente, 
hymno interim Cherubico personante. Populus ad haec in 
ecclesiis Graeciae profunda inclinatione sese demittit." 

10. D. 4. [17, 5.] στήϑεσι. Graeci novi appellant 67797 
id, quod Vitruvius p/uteos dixit, hodie dicimus Pbalustres, a 
palo, vel vallo, omnes illa sepes, aut ligneas, vallis seu 
sudibus ordinatim stantibus, aut columellis marmoreis aeneis- 
ve, quae sudes imitentur, compositas, et epistelio superne 
iunctas, eius altitudinis, ut ad hominis erecti pectus pertingant. 
Quapropter στήϑη et ϑώρακες videntur fuisse appellatae. Ele- 
ganter describit "Theophanes Cerameus in Homil. 55. (apud 
Du Cange v. Ka«yxeXoc): τὸ τῆς dgórrov vestis χωρίον μαρ- 
μάρων ϑώραξ τοῖς ἱερεῦσι περιχλείει, ἐφ’ ᾧ ἐστιν ἐπανα- 
παύεσϑαί τε καὶ μετ’ ἀσφαλείας ἑστάναι καὶ τέρπειν τῇ ϑέᾳ . 
τὴν Ou. χώλυμα δὲ τοῦτο τῶν, εἴ τις προπετῆς xoi ἀνίε- 
θος εἴσω τῶν ἀδύτων ὑπερβῆναι φιλογεικεῖ. Schol. Aristoph. 
δρύφαχτοι, ϑώρακες ξυλινοὶ, τὰ διαφράγματα, ἢ τὰ περι- 
τειχίσματα. Dicuntur quoque διάστυλα (v. Du Cange h. v.), 
quia διαστέλλουσι naum a tribuna. Eusebius Hist. Eccles. 
X. 4. appellat τὰ ἀπὸ ξύλου δίχτυα. Latini medii aevi pogia 
pro podia (utrumque eodem modo pronuntiabant) et pectora- 
lia , item. Joricas appellabant, et soleas, vel solearia. Μα- 
billon. Introd. ad Ceremon. Rom.: Qui presbyterium a choro 
cantorum. dirimebant cancelli pogium et pectoralia dicebantur. 
V. Du Cange v. Pectorale. Ἐ Θωράχειον Latine maceria, a ϑώραξ 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L 11 


pectus; v. Comment. Patini ad tres inscriptiones Graecas Smyr- 
na advectas.]* Reperitur quoque ca/andra apud lacob. de 
Vitriaco (v. Du Cange ea voce): JMarores congregati sunt ad 

calandram templi, quid facerent, deliberaturi. Ea vox est 

Germanica, Gelünder talia podia dicimus. — Insignis est locus 
Chronici Casinensis III. 55.: Fecit cancellos quatuor ex aere 

Jes, ante altare, [id est ante tribunam seu bema; nam 
altare idem est vi vocabuli atque βῆμα, omne altum, ad quod 
gradibus ascenditur,] sczZicet hinc znde [dextra et sinistra trans- 
versim per totam latitudinem ecclesiae] Znter chorum et adytum 

— fid est inter soleam et adytum] statuendos | Trabem quoque 
nihilominus [id est pari modo] füsilem ex aere cum candela- 
bris numero quinquaginta, in quibus utique totidem. cerei per 

Jéstivitates praecipuas. ponerentur , lampadibus. [oleo nutnitis] 
subter in aeneis uncis ex eadem trabe triginta et sex depen- 
dentibus. Sub qua trabe quinque numero teretes [id est ro- 
tundas], tredecim vero quadratas imagines paris mensurae ac 
ponderis desuper statuit, rotundas vero omnes argentea solum 
urna [id est ἄμπυκι, nostrates Ráhmen. dicunt] circum4ans etc. 
Bene cum his congruunt, quae de collocatis super his cancellis 
cereis, de adoratis imaginibus, de tribus foribus sacris, Con- 
stantinus Noster passim narrat. Quum enim cancellos qua- 
tuor numeret Chronicon Casinense, non possunt non tres fo- 
res fuisse. Zransennam appellavit haec στήϑεα Anastasius in 
Sixto IlI.: ornavit transennam et altare et confessionem δ. Lau- 
rentii. 

D. 4. [17, 4.7 εἰσερχόμενα. Hic idem est atque μέλλοντα 
εἰσέρχεσϑαι, dum in eo sunt, ut intrent in sacrarium, aut . 
dum celebrant introitum , maiorem nempe, subsistunt in so- 
lea. Caeterum illa sacrorum donorum per ecclesiam circum- 
gestatio et ostentatio manavit ex more veterum gentilium exta 
manibus circumgestandi , et sacrificantibus aut sacrificio as- 
aae ostentandi, de quo vid. Polyaen. p. 354. ed. Maas- 
vic. n. τή. 

o 23.7.17, 6.1 μετὰ τούτων. Novae Graeciae more pro 
μετὰ τούτους. Scatet Noster dictionibus eiusmodi. Vid. pag. 
τοῦ. À. 4. 150. B. 12.- 

11... τ. [17.11.7 εἰς τὴν ἀγάπην. De agapis veterum 
seu conviviis in memoriis martyrum, item de communione 
sancta, agape quoque dicta, multa scriptores antiquitatum 
ecclesiasticarum. Agape quoque nostro est convivium carita- 
tis, in specie illud, quod Imperator feria quinta post Pascha 
Patriarchae et clericis in Chrysotriclinio dabat; vid. p. 55. 
et Du Cange v. 4y&zz et Caritas, nec non Murator. in Ana- 
lectis Graecis p. 241. sqq. Verum hic quidem loci Agape 
nihil aliud est quam osculum pacis, quod episcopus illis, qui 

Constantinus Porphyr.Vol. II. 8 


* 


114 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


Secum communicaturi essent, et fideles ipsi communicaturi de 
coena domini sibi invicem in ecclesia dabant nondum incepta 
communione. Quod osculum aut iunctis labiis, aut per tra- 
ducem fiebat, ope porrectae crucis, aut tabulae, in qua pi- 
ctus esset Christus crucifixus, pro diversitate personarum et 
temporum: qua de re hic agere opportunum non est. ya- 
πὴν pro ἀσπασμῷ posuit etiam Pachymeres apud Du Cange 
v. ἀσπασμὸς, ubi inter alia citatur locus e typico S. Sabae, 
e quo totus ritus osculi pacis discitur. deles, ait idem in 
v. εἰρήνη, dicebantur sibi invicem εἰρήνην dare, quum inter 


missae solennia sese osculabantur, dum sacerdos post hostiae 


confractionem haec verba profert: Paz domini sit semper vo- 
biscum. V. idem v. Osculum pacis. nsignis est locus Chry- 
sostomi, quo praecipuas sacri officii partes eo, quo sese ex- 
cipiebant, ordine, sermone quoque prosequitur. Ὅταν εἰσέλθη 
ὃ τῆς ἐχχλησίας προεστὼς, εὐθέως λέγει" Εἰρήνη πᾶσιν " (εἴ. 
Antholog. H. Stephan. p. 150. fin., ubi acerbum scomma in 
Episcopum cum sorore Írene dicta cohabitantem ad hunc mo- 
rem pacem apprecandi alludit;) ὅταν ὁμιλῇ " εἰρήνη πᾶσιν. 
ὅταν εὐλογῆ" εἰρήνη πᾶσιν. ὅταν ἀσπάζεσθαι κελεύῃ" εἰρήνη 
πᾶσιν. ὅταν ἡ ϑυσία τελεσϑῆ, εἰρήνη πᾶσιν, καὶ μεταξὺ πά- 
λιν" χάρις ὑμῖν xai εἰρήνη.  Fiebant hae salutationes et oscu- 
la singulis diebus dominicis, et festis, quae in dies dominicas 
inciderent, praecipue maioribus , paschatis et nativitatis Chri- 
sti. E Luitprando constat, post adorationem seu inclinationem 
corporis profundam proceres ad osculum Imperatoris admissos 
fuisse. Locus ille, ubi ait, Nicephorum, faésidicis naenüs (ita 
populi appellat acclamationes) zzflatum zngredi S. Sophiam, do- 
munis suis Imperatoribus (intelligit Basilium et Constantinum, 
Romani filios, quorum vitricus ettutor erat Nicephorus) Jonge 
se a longe sequentibus et in pacis osculo ad terram usque ado- 
rantibus. De osculo pacis et de οἴκῳ ἀσπαστιχῷ v. Vales. 
ad Ammian. Marcell. p. 97. "*[Alteserra ad Anastas. p. 87. 
De osculo pacis festo Paschatis additis verbis: resurreaxt domi- 
nus Moleon p. 27. ldem p.420. notat, Agapen nupturis olim 
datam fuisse. De ritu episcoporum eos osculandi, qui vole- 
bant communicare, v. p. LV1. Comment. in Ordin. Roman.]* 
A. 5. [17, 14.] ἱστάμενον. Μ. ἱσταμένου. V. supra ad 
RC. LN 
i A. 6. [17, 15.] σύγχελον. De Syncello egi'ad p. 506. 
TER. 

A. 2. [12, 16.] πρωτοπαπᾶν. Primum Papam, seu sa- 
cerdotem principem magnae ecclesiae , seu S. Sophiae. Vid. 
Goar. ad Codin. p. 14. n. 4». et Gretser. p. 172. Non re- 
cte intellectus Codini locus persuasit Fabrotto , ut in Glossa- 
rio Cedreni traderet , esse primum. post patriarcham. sacerdo- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LID. I. 115 


tem. *[Apud scriptores post 'Theophan. p. 24o. C. memora- 
tur Κωγσταντῖνος πρωτοπαπᾶς τοῦ παλατίου, quod. redditur 
Constantinus. palatini cleri Sacerdotum primus.|* ^ Videtur im 
omni, certe maiori quaque ecclesia fuisse Protopapas, eius 
loci, qualis apud nos pastor. 

A.ro. [17, 19] δεφερενδαρίου. Hic Referendarius Impe- 
ratorisne an Potrlaschae intelligatur, dubium est. Putem ta- 
men, illum potius, quam hunc, debere intelligi, cum paene 
omnibus e locis huius Codicis, quibus referendarii imperialis 
fit mentio, colligi queat, ei solummodo cum patriarcha et re- 
bus ecclesiasticis negotium fuisse. 

A.uk. [17, 21.] τοὺς τῆς συγκλήτου. Sunt comitatenses 
omnes vel proceres aulici. De strictiori significatu vocabuli 
συγχλητιχοὶ dico ad p. 57. D. 4. et ad p. 58. D. r. 

τι. B. 4. [17, a4.] ἡ κοινωνία. Communio , seu partici- Ed. L. 35 
patio totius coetus fidelium de sancta eucharistia, et hie loci, 
tempus eius percipiendae. "Vid. Du Cange Gloss. Gr. ἢ. v. 
et infra p. 79. C. 7. ᾿ 

B. 9. [1τ8,».7 χραματέζουσιν. Crama seu mixtum cele- 
brant, hoc est deieiunant cum haustu vini et tantillo libo- 
rum aut bellariorum. ρᾶμα novis Graecis idem esse atque 
ἄριστον, ientaculum, patet e Nostri p. 216. A. 2., ubi dicun- 
tur cantores Latini εἰς τὸ χρᾶμα inter crama dicere haec 
verba: Zn gaudio prandete, domini. Recte igitur interpres 
noster p. 4o. D. reddit convivium celebrat. Conf. p. 47. 
€. 55. B. 58. 1. 62. A. 1. 65. B. fine; quibus e locis pa- 
tet Imperatorem consuevisse cum procerum selectis, interdum 
et cum patriarcha, in triclinio illius eeclesiae, in quam iden- 
tidem processisset, post peractum sacrum officium sese Mixto, 
hoe est deieiunatione réficere, antequam in palatium ad epulas 
meridianas reverteretur, De more in ecclesüs epulandi, tra- 

ducto ad Christianos a gentilibus Graecis, quorum in templis 
— peculiaris pars erat ἑστιατήριον dicta, (v. Philostrat p. 605. 
ed. Olear.) testatur Codinus Antiq. ΟΡ].  perhibens, metato- 
rium in S. Sophiaa lustiniano ideo excitatum fuisse, ἕγα ἐκεῖσε 
παραμένῃ μετὰ τῶν ἀρχόντων αὐτοῦ xoi πολλάχις odi. . 
Sed hoc de ritu pluribus infra dixi ad p. 324. C. ult. 

C. 5. [18, 9.] τὸ ἅγιον φρέαρ, — Cisterna, vel lacus ille in 
westibulo ecclesiae, in quo qui volebat se lavabat, antequam 
in Narthecem intraret. Quales lacus Muhammedani ante Mes- 
gidas suas vastos marmoreos habent, exemplo a Graecis pro- 
€ul dubio traducto.  Distinguendus bic sanctus puteus ὠπὸ 
τοῦ λουτῆρος, a fonte baptismali , qui erat intra Narthecem; 
wid. p. 45. A. Erat sacer puteus asylum illuc confugientibus, 
ut "ots septa. Ecclesiae constitutus. ^ V. Procop. Anecdot. 
-P* 79, 520, 


116 IO. IAC. REISKH. COMMENTARI . - 


|» 11. C. 7. [18, 1:1.]. 0 ἄργυρος. Est Argentarius, seu 
nummularius, trapezites, cambiator aulicus, qui pecuniam, qua 
opus est, comparat, et rogas atque donaria imperialia , saccos 
largitionales ab Imperatore distribuendos , praeposito tradit. 
Eiusdem simul erat, eos, qui largitionem accipere deberent , 
nomenclare, seu nominatim evocare, ut ex hoc loco patet. Cf. 
p. 4r. C. et Murat. Ant. Ital. T. I. p. 884. Apud eundem 
T. II. p. 812. est charta, cui multi officiales domini Papae 
aut sanctae Camerae subscripserunt, et inter eos etiam aliquis 
Paschalis cambitor. Dubium non est, eum quoque ad aposto- 
licum ministerium pertinuisse. Qui ibidem praecedunt axse- 
ri, videntur esse pincernae, ut quorum esset dolia vinaria vi- 
sere, id est iniecta bolide explorare , quantum insit vini, et 
cuius notae. In Laudo veteri apud Du Cange Gl. L. v. 4na- 
glissum, habentur Campsores Domini Archiepiscopi Coloniensis. 
Apponam locum, quia simul docet, quare illi homines &9yv- 
φοπράται fuerint appellati. Dicimus, quod exceptis campsoribus 
JD. 4rchiepiscopi nemo debeat emere. argentum , nisi ad. usus 
peregrinantium vel ad anaglifi speciem comparetur. Opponitur 
hic argentum, seu solidae et grandes moles argenteae τῷ 
χέρματι, minutae pecuniae, qualis in vita coznmuni usu ve- 
nit, ἀργυροπράται ilas emunt, hanc vendunt, ilas his 
comparant. Hinc dicuntur Symmacho X. 49. vendere solidos. 
Fendendis solidis [id est nummulis , τῷ xéguazt,] quos ple- 
rumque usus publicus exposcit, collectariorum [iidem sunt cum 
Argyropratis] corpus obnoxium est. Hinc monetarii et numu- 
lari perinde audiunt. "Tabular. Eccl. ap. DC. v. Numwulari- 
us, qui in vv. Collectarii et AÁrgentarii conferri potest, ubi ex 
Salmasio et aliis affert, hos homines etiam coactores fuisse ap- 
pellatos, et inde emendandas esse glossas veteres, quae .ha- 
bent χομάχτωρ, argentarius, scilicet legendum | esse χοάχτωρ. 
Recte vero, si fingendae sunt illae glossae ad Latinismum 
grammaticum. At quid, si vulgus sic pronunciaverit, ut quasi 
^v inter « et 0 intersereret, et efferret cowactor, unde dein- 
ceps natum comactor ? Sane clovaca pro cloaca dicebant , et 
ἀποῤῥοφὴ pro ἀποῤῥοὴ. Vid. Du Cange v. ἀὠποῤῥοφὴ, de- 
Jluxio. Reliquiae hae sunt digammatis Aeolici. Hi campso- 
res non tantum grandes summas argenti procurabant, οἵ nu- 
merabant a principibus, et communibus , ad quos pertinebant, 
iussi, verum etiam ipsi curabant nummos cudi , et erant iidem 
atque olim praefecti A. A. A. F. F. auro, argento, aeri, 
flandis, feriundis, et a monetariis cusam pecuniam  acci- 
piebant et servabant. ^ Patet ex privilegio Ludovici Mar- 
chionis Brandenburgici A. 1545. indulti, a I. P. de Ludewig 
T. VII. Reliq. MStor. p. 89. edito, ubi leguntur haec: δὲ 
denariis dictorum  mónetariorum | varam decrevimus adhibere , 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 117 


hoc nusquam , quam in eorum fabrica vel in eorundem cam- 
psorum. assere [banco] faciemus. Formula varam adhibere, id 
est probam, explorationem, bonine sint nummi commatis, ad- 
hibere, venit a germanica voce /J/ahre, observatio, consideratio, 
unde "7 arte, Guarde εἰ JY ahrnehmen, explorare, et bewühren, 
probare, tentare, probumne quid sit. In legibus Wisigotho- 
rum L. H. Tit. 4. δ. 4. A4rgentarii quoque inter honesti- 
ora officia palatina numerantur : Ut non immerito palatinis 
officiis liberaliter honorentur, id est, stabulariorum, Gillonario- 
rum, [id est pincernarum, ἃ gi//o, ἀρύταιγα,, unde nostrum 
Gelte,| Aragentariorum , $a quoque praepositi. Adhi- 
bitos fuisse argentarios praestandam | protinus pecuniam 
pro dignitate aulica vel militari, si quis eam emeret, disci- 
mus e Zosimo IV. 258. p. (i2. ed. Cellar. 
(€. 12. [18, 15.]. τῷ ὃ δεῖνα δεσπόται ἀγαϑοὶ. Scilicet 
διδόασι τοῦτο, tali vel tali dant boni domini hanc largitio- 
nem, hoc saccellum. T4) ὃ δεῖνα est Graecismus novus. Ve- 
teres simpliciter dicebant τῷ δεῖνα, Manet illud ó ita alliga- 
tum voci δεῖνα, ut non varietur, quicunque tandem alius 
casus genusve apponatur, τὸν 0 δεῖνα, τῇ ὃ δεῖνα, τοὺς 6 
δεῖνα etc. Exempla mirae dictionis natant in hoc codice. 
Similiter obtinebat in aula veterum Franciae regum , ut iu 
publicis conviviis regiis in maioribus festis praeco clara voce 
sub tubae signo proclamaret Largesse, et nominatim quemque, 
cui donum destinatum erat, evocaret. Vid. Du Cange ad 
loinvill. p. 88., ubi e vetustis rationariis citat, tantum et 
tantum datum fuisse illi et illi, Aéraux, poursuivans, [sunt 
aut- mandatores aut διατρέχοντες nostri codicis] zenestrels 
[histrionibus, thymelicis, bufonibus,] e£ trompettes pour. avoir 
au jour de Pentecoste cri au diner du roi: Largesse devant sa 
personne. Modum, quo Pontifex Romanus olim Cardinalibus 
et aliis sedis Romanae proceribus presbyterium seu munus 
apostolicum dare- solebat , describit Pontificale sic: Pontifex 
sedens dat presbyterium. hoc modo: Cardinalibus duos aureos et 
duos grossos argenteos.  F'eniunt Cardinales et profunde caput 
inclinant ante pontificem , porriguntque ei mitram apertam, iu 
uam Pontifex immitüt pecuniam. Jli autem. accepta. pecunia 
ontifici manum. osculantur. | Peeunias eapit Pontifex e manu 
Camerarii. Alii praelati genu flectunt aute. Pontificem , et ac- 
punt in mitra aureum. unum et unum grossum, et osculantur 
extrum genu Pontificis. Alii vero praelati et officiales acci- 
piunt in manu tantundem, et osculantur pedem. —lmperator 
munera distribuebat suis manibus, τῇ χειρὲ χοσμῶν τὸ διδό- 
μενον, αὐτουργῶν, οὐ κελεύων, ut ait Libanius in Excerpt. 
rhetor. p. 122. 
C. ult. [18, 17.] οἱ ὀστράριοι. — Intelliguntur hic. ostiarit 


" » Ἶ b 
r18 IO. IAC. KEISKTI COMMENTARII 


ecclesiae, mon palatini. "Officium eorum erathoc , ut perhibet 
Isidorus Tunior apad Du Cange Gloss. Lat. h. v.s : Ad ostia- 
riun. ecclesiae claves pertinent , ut claudat et aperiat. templum 
Dei, et omnia , quae sunt intus extusque, custodiat, fideles re- 
cipiat, infideles et excommunicatos reüciat. 

C. ult. [18, 18.] οἱ ψάλται. Cantores, musici vocales ec- 
clesiastici. Musica enim instrumentalis, ut res profana, im 
ecclesiis Graecis locum nullum. habet.  Psaltos hos ordinatos 
fuisse et ad clerum pertinuisse , demonstravit Habertus Ponti- 
fical. p. (4. Numquam igitur vacare poterant musicae profa- 
nae, thymelicae. Fuerintne iidem cum Cractis, iam in su- 
perioribus. dixi, dubium esse. Si fuerunt, dicti fuerunt in 
ecclesiis. quidem psaltae, extra eas autem Cractae. Certum 
id est, psaltas populo in ecclesiis praeivisse laudes Impera- 
torum , ut Cractae extra ecclesias faciebant. | Habebant hi 
psaltae canonarcham, seu  directorem chori musici, qui 
quas voces modulosque illi sequi deberent , praeibat. Symeo 
Thessalonic. : τοὺς ϑείους ὕμνους προλέγει τοῖς ψάλλουσιν 
ἤτοι χαγοναρ χεῖ. Stetisse illos in ambone, patet e variis No- 
stri locis et e canone 1:5. concilii .Laodiceni : μὴ δεῖ πλέον᾽ 
τῶν χαγογιχῶν ψαλτῶν, τῶν ἐπὲ τὸν ἄμβωνα ἀναβαινόντων 


Ed.L.38xa0 ἀπὸ διφϑέρας ψαλλόντων, ἑτέρους τινὰς ψάλλειν ἐν 


t 


ἐχχλησίᾳ. Quid hoc in loco significet ἀπὸ διφϑέρας ψάλ- 
λειγν, fateor me ignorare, nisi διφϑέρα sit codex membrana- 
ceus ecclesiastieus, in .quo perscriptae essent hymnorum can- 
tandorum formulae cum notis musicis. Neque prorsus intelli- 
go illum Niconis monachi locum (apud Du Cange v. «βηματέ 
κια), quo psaltarum declaratur officium : óra τοῦτο 7 ἐκχλη- 
σιαστιχὴ τάξις προχειρίζεται ψάλτας, ἀναγνώστας καὶ ὕπο- 
διακόνους xal πρεσβυτέρους. Ῥάλτας μὲν, διὰ τὸ ψάλλειν. 
καὶ ἄδειν μετὰ μέλους καὶ ἤχου καὶ ἄσματος, καὶ προκαϑη- 
joda τοῦ λαοῦ εἰς τὸ pé toc ὃ Θεὸς," xal εἰς τὰ προκείμενα, 
xai προψάλματα, xat τὰ βηματέκια, xai εἰς τὴν πρυέλευσιν. 


Cantieum ἅγιος 0 Θεὸς vel τρισάγιον cantant in ecclesiae in- 


gressu, V. superius citat. loc. La Croixii p. 51. Τὰ προκεί- 
μενα sunt textus e Psalmis aut veteris testamenti alio quodam 

libro, diei praesenti apti. Προψάλματα, sunt preces. Se 
ante lectionem Psalterii dicuntur. Βηματίχκια sunt, ni 
hymni aut preces sub ingressum tribunae, seu introitum -mino- 
rem, dictae aut cantatae. "Hf προέλευσις videtur illa hie de- 
signari, quae alias introitus maior dicitur. Apparet hine, 


psaltarum fuisse, non tantum hymnos cantandos , sed etiam 


preces recitandas harmonica voce seu melodice incipere et po- 


pulo praeire. 


rr. D. 1. [18, 18.] οἱ προσμογάριοι. Dicuntur quoque 
παραμογάριοι, quia προομένουσι τῷ ναῷ, custodes templi, man- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L. 119 


siomarii, qui semper in eo manent, et curam eius gerunt. 
Sunt quales apud "Turcas sunt .,,35,]] 7Mudzeni, qui in pha- 
ris ecclesiarum habitant, et precum tempus clamore indicant, 
aut ut sacristani nostri, qui in aedibus ecclesiae vicinis habi- 
Ótant, sive, ut dictione medii aevi utar, manent ; vid. Du 
Cange Gloss. Gr. ἢ. v. et v. Superista. 

D. 4. (48, 21.] στέφει αὐτοὺς Ó πατριάρχης. Mos erat, 
ut Imperator ad ecclesiam veniens ante ingressum in Naum 
deponeret infulam seu coronam, quam aut non reponebat toto 
sacro durante officio, aut saltim, si reposuit capiti, demere 
solebat ad lectionem evangelii ad processionem sacrorum, seu 
introitum magnum, ad agapen et communionem; donec tan- 
dem finitis sacris ritibus omnibus, quum exire Imperator et 
domum remeare vellet, Patriarcha οἱ coronam suis manibus 
reponeret, non tanquam is, cuius in arbitrio esset coronam 
Imperatori aut indulgere, aut negare, quemadmodum morem 
hunc illuc traxerunt quidam, sed in significationem finitos esse 
ritus omnes, quorum reverentia Imperator caput nudaverit. 

D. 6. [18, 55». τὰς εὐλογίας. d est benedictiones, vel 
particulas de illis benedictis panibus, quos fideles secum in ec- 
clesiam afferebant , et sacerdoti benedicendos offerebant. So- 
lebant olim superstitionis paganae memores, aut panes ci- 
:bosve in templum efferre, et sacerdotali benedictione mactos 
rursus domum referre, parte eorum sacerdoti in operae 
mercedem relicta, aut etiam panes aliaque in communionem 
afferre, et in communi deponere, indeque collatitias epulas. 
facere, quas in ipsa ecclesia absumebant. Qui mos eatenus 
fuit mutatus, ut sacerdotes oblatos a fidelibus panes aliosque 
;eibos inferrent in tribunam, eorum partem econsecrarent, de 
qua et ipsi communicarent, et fidelium quotquot vellent, re- 
liquis domum abeantibus portionem adderent, εὐλογίαν dictam, 
reliqua omnia sibi servarent, distributione ex ipsorum arbi- 
trio facta. Gentiles quoque post hymnos cantatos et confe- 
tum sacrificum -consumebant in templis partem victimae , 
reliqua secam sumebant domum, aut ibi absumenda, aut in 
macello vaenum exponenda. ^ Christiani pariter aut ipsius 
consecrati panis quas in communione accepissent particulas 
viri quidem nudis manibus, foeminae autem linteo exceptas 
domum deferebant, et quousque vellent asservabant; aut pa- 
nis, benedicti quidem, at non consecrati, particulas, ἀγτίδω- 
Qov et εὐλογία dictas, referebant. ^ Cuius rei multa docu- 
menta in scriptis veterum "theologorum exstant. V. DC. v. 
Oblia «et salutes εἰ Eucharistia. Gentiles mazas illas, vel li-- 
ba , crustulas, quas inter saerificandum communicantibus dis- 
tribuebant, et quas vel in templis consumere, vel secum 
domum. aufferre licebat, $jizíag sanitates appellabant, meque 


120 . IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


nomine, neque re multam a Christianorum εὐλογίαις ablu- 
dente. V. Athenaei L. HI. c. 50. p. 115. A. et ibi not. Ca- 
sauboni. Ab his eulogiis, seu benedictionibus, id est particu- 
lis panis benedicti, quae ad comedendum fidelibus dabantur, 
factum est, ut vox eulogia et convivium et donum significaret; 
v. Du Cange v. Z/ogia, quod Latini ex εὐλογία effecerunt, 
forte decepti ductu scribarum Graecorum, qui &v sic sae 

exarant, ut ab « distingui nequeat. ^Ordericus Vitalis. (apud 
Du Cange v. Benedictio) eulogias benedictionis dixit, pro quo 
Petrus Damianus donum benedictionis. Hinc intelligatur lo- 
cus Gregorii M. L. 11. Epist. 35.: transmisimus B. Petri 4po- 
stoli benedictionem , crucem parvulam , cui de catenis eius be- 
neficia sunt inserta, id est reliquiae catenarum eius. Pariter 
Concil. Laodicen. canon. r4. eulogia pro domo, praesertim 
tali, quale amici die festo inter sese missitare solent, legitur. 
Περὶ τοῦ τὰ ἅγια μὴ εἰς λόγον εὐλογιῶν κατὰ τὴν ἑορτὴν 
τοῦ πάσχα εἰς ἑτέρας παροικίας διαπέμπεσθαι. | Scilicet mos 
erat eo tempore; ut episcopus de pane ἃ se consecrato parti- 
culas in ecclesias suae inspectionis et ad presbyteros earum 
mitteret, in significationem, se cum illis communicare, ipsos- 
que pro fratribus et collegis agnoscere, ipsorumque parochiae 
adscriptos pro membris ecclesiae suae; quo cum aflingerent 
posteriora tempora opinionem, per talem ab episcopo missam 
eulogiam consecratam communicari vim sanctitatis panibus a 
presbyteris consecrandis, coeperunt id fermentum appellare. Vid, 
Du Cange v. Fermentum.  Eulogia vero, de qua hic sermo 
est, erat particula benedicti quidem , at non consecrati , pa- 
nis, quam Patriarcha Imperatori ex ecclesia domum redeun- 
t, in signum caritatis, ut pater filio crustulum, una cum 
oratione seu. benedictione, addebat, velut munusculum, 
quo ipsi festi diei hilaritatem gratularetur et augeret, et mori 
ili satisfaceret , quo amici diebus festis sportulas cum pani- 
bus, carnibus, alique esculentis et potulentis, rebusque aliis 
iucundis missitant, μερίδας ξορταστικὰς, aut simpliciter ξορ- 
ταστικὰ dictas. V. Du Cange v. Festilia et Feriatica. Idem 
igitur quodammodo est eulogia et ὠγτίδωρον. Quae si diver- 
sitas intercedit, ea haec erit, ut ἀγτέδωρον tantum illis da- 
retur, qui non communicassent: eulogia vero etiam illis, qui 
iam communicassent de pane consecrato. — Nam supra dicitur 
Imperator communicasse, cui patriarcha hic dicitur eulogiam 
dare. Morem hunc eulogias distribuendi sacerdotes Russorum 
a Graecis assumserunt. —Zm.ipso natali die Ioannis Baptistae 
triumque magorum , &it Paulus lovius libello de legatione 
Moscovica, et in. Paschate presbyteri sacratos panes parvos toti 
populo largiuntur, quorum. esu febribus conflictatos allevari ex- 
istimant. lpsos quoque hmperatores per festorum. dierum hi- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. 1. 121 


laritatem panes in circelli modum pistos inter amicos distri- 
buisse satis constat e Codini de officiis p. 9o. 3., ubi ait Im- 
peratorem CPtanüm Potestato lanuensi ad se festum diem gra- 
tulatum venienti in manus dare χολέχιον, bucellam circularem, 
tortam. V. Du Cange v. Oleum bern*dictum. ^ Quia eulogiae 
solebant abeuntibus addi, ex eo factum, ut λαμιβάνειν τὴν 
εὐλογίαν idem siguificet, atque veniam abeundi impetrare. 
Liber rà» ἐπιτιμίων, apud Du Cange v. Oratio: εἴ τις ἐξέλ-- 
Sor τοῦ μοναστηρίου μὴ λαβὼν τὴν εὐλογίαν, ἢ ἀπολυϑεὶς 
ὑπὸ τοῦ ἀρχιμανδρίτου μετὰ εὐχῆς, ἔστω ἀκοινώνητος. 
Antequam ab hoc argumento decedam , monebo id unum ad- 
huc, morem illum panem et vinum secum in ecclesiam afferendi 
adhuc obtinere in ecclesia Mediolanensi veterum rituum reti- 
nentissima , ut perhibet Angelus a Nuce ad Chronic. Casi- 
nens. p.373. edit. Murat., cuius haec sunt verba huc congrua: 
οἷα publica missa fiebat olim a populo panis et vini oblatio 
sacrificio ad arbitrium conferentium. — Non enim coge- 
ntur. E quibus oblationibus sacerdos partem aliquam se- 
ligebat consecrandam , reliquas a sacerdote benedictas et pro- 
enc eulogias appellatas, clerici inter se et fideles divide- 
t, non vero catechumenos. Usque adeo autem crevit 
Offerentium ambitio, ut aliquando nomina eorum, qui obtu- 
lerant, publice recitarentur." Invenio quoque datas in die 
JPaschatis a pontifice fidelibus practer osculum pacis et bene- 
dictiones seu bucellas benedictas, τριχέφαλα, seu numos tri- 
um lmperatorum vultibus signatos. Vid. Dalsamon. locus a 
Du Cange v. “σπασμὸς citatus. Ea liberalitate opus non 
habebant Patriarchae apud lmperatorem , quicum Glauci per- 
mutationem faciebant, aureos numos ipsi accipientes , et eo-Ed.L. 39 
rum in vicem bucellas panis reddentes, et minuta thura, et 
pyxides aromaticas et cereos, et alias eiusmodi reculas. 
. 1t. D. 6. [18, 25.] ἀντιδιδοῦσι. M. ἀντιδίδουσι. — Et 
» haec forma δίδω, δίδει, δίδειν etc. in illis est constanter ob- 
servata: alteram διδοῦσι vel διδόασι non memini ibi videre. 
D. penult. [18, 25.] τὰ ἀλειπτὰ ; Unguenta vel pyzi- 
unguentarias, odoratas. Mos est orientalium in refectionem 
amicis abeuntibus addere et venientibus offerre odoramenta et. 
unguenta. Solent quoque secum gestare pyxides, ambra et 
musco plenas. [ta losua Stylites in Chronico Syriaco apud 
Asseman. T. 1. Bibl. Or. p. 268. a.: Cives per septem dies 
totam noctem per urbem discurrunt, funalia et odoratas pyxi- 
des manu gerentes, et carmina modulantes. Vid. ad p. 270. 
C. ro. et 582. A. ult. Quam studiosi veteres narium fuerint, 
et quantos fecerint sumtus in rosas in conviviis, item in thus, 


et alia suffimenta in sacrificiis suis , ex Athenaeo et aliis 
constat. 


i223 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


D. ult. [19, 1.7 τὰ ἀποχύόμβια. Quid sint apocombia 
et unde dicta, pluribus dico ad p. 261. A. τ. Hie monebo 
tantum verbo, esse sacculos sericeos aut panneos cum insutis 
numis. à 


Schol. 2. λέτραι t. ' (Ter per annum, festo scilicet nati- 
vitatis Christi , Paschatis et Pentecostes offerebat Tmperator 
in magna ecclesia , seu S. Sophiae, et quidem festo Paschatis 
centenarium , aut centum auri libras (qua de re vid. ad p. 2o. 
D. 4. dicenda), reliquis denas. Originem huius «consuetudinis 
si mecum reputo, credo eam fuisse, praeter necessitatem ali- 
quid in sustentationem structurarum ecclesiae et ministrorum 
eius conferendi, etiam aliquale studium poenitentiam :common- 
strandi. Nam cum lmperatores solerent magnis illis tribus 
festis publicas processiones ad magnam ecclesiam facere, et 
ibi publice communicare, debebant prius peccata sua apud 
Patriarcham profiteri , et poenitentiam irrogatam praestare. 
Summa vero mulcta erat decem auri librarum. (Vid. Vales. 
ad Ammian. Marcell. p. 550.) Non igitur improbabile, Im- 
peratorem decem auri litras in magno altari identidem velut 
poenitentiam deposuisse. Vel potest haec oblatio fuisse si- 
gnum, quo Imperator gratum animum erga deum demonstra- 
ret, qui sibi vitae usum ad hunc usque festum hilaremque 
diem indulsisset. Non de his, quae festis diebus ecclesiae ab 
Imperatore offerri solebant, apocombiis, seu sacculis auro ple- 
nis, sed de alia quadam annua gratificatione vel stipendio lo- 
qui videtur Nicetas initio vitae Manuelis Comneni p. 27. B. 
ed. Venetae, quamvis ducentenas minas et talenta nominando 
effecerit, ut quantitatem summae minus intelligamus, quam 
si missa ridicula et obscura sua vetustatis affectatione nomi- 
nibus ista aetate usitatis res quasque appellasset, litras et nu- 
mismata. Locus hic est: γράμμα ἐρυϑροσήμαντον σφραγίδε 
τε χρυσείᾳ καὶ σηριχῷ νήματι ἔμπεδον, xóyymc Gvaüdtósvué- 
vo αἵματι, τῷ χλήρῳ τοῦ μεγάλου νεὼ ἐπιδίδωσι, τυποῦν 
αὐτοῖς ἀργυρέα χέρματα ἐτήσια, εἰς δὲς ἑκατὸν μνᾶς κορυ- 
φούμενα. ἐλέγετο δὲ xai ἑτέραν ἠρυϑοοδανωμένην βασίλειον 
γραφὴν ἐπιφέρεσϑαι τὸν A50) yov [est nomen Turcicum vss] 
δύο χρυσέων τάλαντα βραβεύουσαν. lta legendum esse exi- 
stimo , credoque, siquid in hoc loco video, μιγᾶν esse Nice- 
tae id, quod nostro est A/zga , et τάλαντον id, quod Nostro 
κεντηνάριον. Libra auri, quam Paulus Warnefrid L. HI. 
13. memorat, est Francica vel Longobardica, et multum dif- 
fert a CPtana. Paulus enim ibi aureos singularum librarum 
Hilperico, Francorum regi, a "Tiberio Augusto bmp. CPtano 
missos memorat, quos constat eosdem esse cum Nostro dictis 
numismatibus vel solidis aureis , quorum 72. in libram vel 
litram. CPtanam veniebant.  llustrandis nostris apocombiis 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LID. I. 123 


facit locus loannis Pauli Mucantii in Cerem. corona- 
tionis Clementis VIII.: Pontifex ad altare accessit, eoque, 
deposita mitra , in medio osculato., super illud aurea scuta L. 
obtulit, quae inclusa in rubra crumena sericea R. P. D. Bar- 
tholosmpánis Caesius , iS. 4$... Generalis thesaurarius , Pontifici 
ministravit. Quo in loco notandum primum 5 ἀπύστεψις 
vel ὅ ἀποσχεπασμὸς, depositio mitrae , reverentiae caussa fa- 
cta ab accedente ad altare, secundum 6 ἀσπασμὸς τῆς &vÓv- 
τῆς, osculum sacrae endytae vel instrato altaris , et quidem 
: medio, impressum , ut ab episcopo. Nam Diaconi et mino- 
res cornua tantum endytae osculabantur. Tertium depositio 
5o. aureorum scutorum vel scutatorum super endyta in sacco 
serico.  *[De offranda regum Francorum v. Ceremoniel de 
France T. I. p. 24. Consistebat in pane, vino et XIII. au- 
reis.]* dico" adhuc scholion huic loco in margine -membra- 
narum scriptum, sed a bibliopego misere truncatum exhibere; 
cuius edita tantum pars fuit, quum caetera legi non possent. 
— 'tot versus, quot sunt in codice : 


Ἰστέον, ὅτι ὀφείλει ἔχειν͵ τὸ à -- 
κόμβιον. χουσοῦ λίτρας t καὶ ἐ - - 
ἐστιν «εἷς βασιλεὺς -T-- 

1 τὰς U λίρας. εἰ δὲ δυ - 
εἰσὶν, εἴτε καὶ y εἰσὶν - - - 
ζονται αἱ δέχα λίτραι. & - - 
εἰ xai y πλὴν τοῦ --- 
βασιλέως ὀφείλει εἶναι T - - 
τὸ ποσόν. τοῦ δὲ - - - 
ὑπὲρ τῶν ἄλλων τῶν 4 - - 
ἐξίσης ὡς συμο - - - 
ιθουσϑ' - - διὰ τῶν ἀμφοτέρ - - 
τὰς δέχα λέτρας. 


12. À. 5. [19, 2.] τοῦ ἁγίου φρέατος. Haec ipsa i vedià 
án continenti recurrentia in membranis effecerunt, ut quae- 
'dam ex :editione nostra exciderint , nempe haec: xai γέγεταν 
πρώτη δοχὴ ἔξω τοῦ ἁγέου φρέατος, inter finem $. 12. e 
ánitium $. 15. inserenda ; quam in paragraphos seu sectiones 
capitum contruncationem in eerta a nostra diversam esse 

ibi iam »moriuimus. 
: Δ. το. [19, 8.] χύτου. Alibi χυτοῦ scribitur, ut igno- 
Tes, sitne a χύτης nominativo, an a γυτός. "Neque constat , 
quid significet. Doctus roc hic praeteriit, ;:p. 58. C. rr. 
vertit concameratio, p. θά. A. 4. locum editum, p. 107. A. 
€ 155. C. i2. et alibi ipsam vocem retinuit Chyfum reddens. 
go quidem certiora non novi. Neque topographicorum, quae 
dic pluscula occurrunt, a me quis explanationem | exspectet. 


12Á IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


Labor is esset parum utilis, et utcunque selulum ea in re te 
. praebeas, semper tamen imperfectus futurus. 

D. 2. [20, 13.] ἐξάερον. Locus apricus, subdialis, atri- 
um, deambulacrum , quod iuxta porticum esset , olim z«ga- 
ógouic, de qua v. Salmas. ad Tertull. p. 550. 

D. 5. [20, 15.] τῶν δέκα ἐννέα ἀχχουβίτων. | Accubitus 
vel accubita sunt Graecis et Latinis medii aevi mensae, qui- 
bus accumbebant convivae. Dictum inde fuit celebre triciz- 
nium, vel tribunal (nam idem est et perinde appellabatur) 
"Novendecim | accubitorum ,| in. quo lkmperatores diebus festis 
maioribus excipere solebant suos proceres, cuius toties mentio 
fit in Cletorologio , et de quo multi dixerunt, ut Du Cange 
CPli Christ. p. 155. usque ad τήο. Goar. ad '"Fheophan. p. 
355. D. et 542. D. 7.» item ad Cedren. p. 585. C. Vales. ad 
Ammian. Marc. p. 490.; conf. Casaubon. ad Script. Hist. 
Aug. I. p. 852., ubi multa de accubitis, Bacchin. 'T.1l. Mu- 
rat. Script. ltal. p. 6r. Luitprandi locum ex Hist. VI. 5. p. 
í70. citatum iam aliis, quamvis egregium , non exscribam. 
In hoc triclinio exponi spectatum solebant Imperatorum funera, 
ut ad Cap. 6o. Libri I. dicam. 

15. B. 6. [21, 6.] x«i μόνον. Valet idem atque μύγον 
vel μόνων. Saepe x«i ante numeros apud Veteres abundat. 
In hoc genere frequeus ad nauseam est Aelianus in Historia 
animalium. Conf. Nicetas p. 55. B. pen. 68. A. 7. Kai πᾶς 
pro simplici πᾶς est in Antholog. H. Stephani p. 480. (n. 
2587. 2.) Abundat quoque alias in narratione historica , ut 
paullo post hoc ipso loco, et p. 218. C. 5. xai λαμβάνουσε, 
item in compositionibus nominum  adiectivorum , ut χαπιῦς 
pro xa ποιὸς aliqualis; v. Du Cange h. v. : x. 

B. 5. [21, 8.1 ταύτην τὴν Ῥωμαϊχὴν λέξιν Bi. Wa est 
in membranis. Quare autem Bir, vel fit, dixerint isti gra- 
tulantes, non assequor. Forte volebant dicere, fzat, nempe 5e- 
ne, sed prae inscitia linguae latinae fit dicebant. An vole- 
bant sit dicere, sit bene pro quod felix faustumque sit. Àn 
est pro eivat, (gar. Postremum hoc omnium mihi maxime 
placet. Nam καλῶς non videtur ad hoc Biz trahendum esse, 
sed esse classicum vel σύνϑεμα, antiphonae καλῶς ἦλϑες a 
cubiculariis cantandae. "Vid. ad p. 4». B. 7. dicenda. —. 

E&L.4o, Β. 9. [27, 9.7 φωνοβόλος. Praecentor, ὃ βάλλων τὴν φωνὴν, 
ἔξαρχων, qui phonam incipit, cui alii antiphonam occinunt. 

B. ro. [21, 11.] καλῶς 729ere. Solennis est formula 
Graecorum aliquem salutandi. Spon. ltiner. T. ΠῚ p. r9. 
edit. German. καλῶς ἤλθετε ἄρχοντες idem ait valere atque 
bon jour Messieurs. Proprie est bene veneritis. Nam impro- 
prie imperfectum in ea phrasi cum subiunctivo mutatum est. 
Debebat enim ἔλϑης et ἔλθητε dici. Bene veneris, hue|jad 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. I, 125 


nos scilicet ; videamus te salvum et felicem , bonis in omni- 
bus. Vel, si ea formula novum alicui munus gratularentur, 
' significat bene veneris, fausto pede adeas ad illam dignita- 
tem. Sic novo patricio dicebant veteres, iam collegae: JBe- 
ne veniatis, domine Patricie etc. V. Du Cange Gloss. Lat. 
Infra in Tactico nostro militari acclamant milites Imperatori 
in castra venienti: χαλῶς ἤλθετε, et alibi passim in Circo et 
in ecclesiis populus : καλῶς ἦλθες, ἡ προβολὴ τῆς τριάδος. Pot- 
est quoque reddi bene provenias, vel pervenias. Ῥγουεηῖγε 
: et pervenire Latini sequiores dicebant pro laeto suarum rerum 
successu gaudere, ad lautam fortunam pervenire, (v. Spar- 
tian. fine cap. 1. Pescennii Nigri, et quae in Miscell. Lips. 
ad illud Trimalcionis Petroniani: sas vivus pervenero notavi.) 


Imo ipse iam Virgilius Eclog. IX. 2.: 


O Lycida, wviwi pervenimus [eo praeclarae fortunae 
scilicet] , advena nostr , 

Quod nunquam veriti sumus, ut possessor agelli 

JDiceret: haec mea sunt, veteres migrate coloni. 


Unde Franci retinuerunt suum parvenir, cui respondet no- 
strum fortkommen, ita quoque Graeci vulgares ἔρχεσϑαι dice- 
bant pro vita et fortuna, praesertim bona, frui, ut constat 
. ex Inscriptione Graeca laudata Du Cangio Gl. Gr. v. éz:óz- 
μεῖν et CPli Christ. p. 175.: Βέζζος Πάρδο ἐπιδήμησα xa- 
λῶς, ἦλθα καλῶς, xat xiu [id est χεῖμαι} χαλῶς. εὔξηται 
[id est εὔξιτε, sic loquebatur tum vulgus Graecus, pro εὖ- 
ξασϑε.] ὑπὲρ zuo), id est ἐμοῦ. Ait cippo interprete Bizzus 
Pardus, se bene immigrasse, nempe in hune mundum, felici 
- sidere et parentibus non infimis natum fuisse; id enim signi- 
ficat ἐπιδημεῖν; se vita et fortuna usum fuisse commoda , 
se bene pervenisse, nempe ad votorum, aut, si malis, ad vitae 
- finem; se tandem bene iacere honestis exsequiis et-tumulo 
 gavisum. *[Sub Anastasio, quum procederent monachi can- 
ticum psallentes, exclamabat populus: χαλῶς ἦλϑον οἱ ὀρϑόδο- 
ξοις: ]* .-Bene perveniant, wel bene huc loci veniant, vel venerint. 

B. 12. [21, 11.] o£ μουλτούσαννοι. Vocabulum adiecti- 
vum μουλτούσαννος mactandus multis annis, aut multos an- 
nos emensus, formatum a Graeculis e Latino multos annos, 
nempe vobis optamus, pro quo plebs Latina dicebat mutus 
. «nnus. V.adp. 255. C. 5. et quae supra ad p. 8. C. penult. 

de polychronio diximus. 

; B. ult. [21, 12.] μεγάλη χυριαχῇ. Bene addit hanc in- 
terpretationem: ἤγουν τοῦ &y(ov πάσχα. Festum enim Pascha- 
tis omni tempore habitum a Graecis pro summo festorum 
omnium fuit, teste Procopio L. I. belli Wandalici. V. Du 
Cange v. χυριαχὴ, εἴ Πᾶς ipsa pagina in fine, et p. τή. A. 5. 


150 IO. IAC. ΒΕΙΘΚῚ  COMMENTARII 


C.2. [21, 14.] ἀνωφιλλιχήσιμε. M. ἄνω φιλλικήσιμε 
duabus vocibus. De quibus quid statuerit Doct. Interpres , 
patet ex eius interpretatione. Quid si ἄγω idem hic valeat 
atque nostratibus notum illud Aoch, in aeclamatione et iubi- 
lo: Pivathoch? Ut εἰς} in opposita illi acclamatione: pereat 
{60}... notat deiectionem e fastigio gloriae, χατάπτωσιν, ut 
Noster loquitur, ita ἄγω, hoch, significat ὕψωσιν, ἀνύψωσιν, 
elevationem in sublimem honoris et fortunae gradum. Ut 
2 , * B . 
ἄνω φιλλικήσιμε ad hunc modum significet: sublimem te po- 
nat deus, sursum eas , emineas super hostes tuos et omnium 
spes atque vota, o felicissime. Erat autem 'elcissime com- 
pellatio Caesari propria, ut ad p. 256. D. 5. 

C. 4. [21, 15.] ὀχτογόνῳ. Μ., ubique haec vox occurre- 
ret, exhibebant pro sexta litera o. 

C. 8. [21, 18.] διβητησίουι. M. διβητησίω, id est διβη- 
τησίων. Solenne enim illi librario est » finale omittere, le- 
ctori supplendum. De dibitisio profero coniecturas quasdam 
ad p. »4o. C. ult. 

D.:. [21,253.] ἐπ’ εὖρος. Non in longitudinem ,. 2x 
μῆχος, sed im latitudinem. | Kecurrit haec dictio apud Nostrum 
aliquoties. x 

,D. 2. [21, 24-] ἐπεύχεται.  Membranae ézev, unde effi- 
cio. &zt£v yovcaut.. 

14.À. 3. [22, 11.] τοῦ xvgíov--. M. τοῦ xvgiov ἡμῶν 
καὶ ϑεοῦ ξορτὴ, καὶ ἡ ἁγία. 

A. 7. [22, 14.] ἀλλασσόντων. Non sine taedio legens 
toties factam commemorationem vestium mutatarum, mirari 
coepi causam moris tam taediosi et incommodi ; visusque mihi 
sum eam in absurditate et superstitione creduli illius saeculi 
reperisse, cui facile persuaderi poterat, magna latere mysteria 
in tara, pallave hoc in loco posita , in alio deposita , in aliis 
talibus mimis. .Accedebat, quod morem illum diu aluit, 
neque cito deponeneé iussit quod vestes tantum exteriores in- 
duerent et exuerent, amplas illas et facili negotio mutabiles; 
quod nequit in strictis nostris vestibus aeque commode fieri, 

À. 8. [22, 15.] ἀποσυναχϑῶσι, — Rursus congregentur , 
nempe ad processionem pomeridianam, qui iam antea eius- 
dem diei mane congregati fuerant. "V. de hoc usu particulae 
ἀπὸ in compositis, quae ad pag. 5or. C. penult. diximus. 

B. 2. [22, 19.] τζιτζάχκεα. — Quale fuerit vestimentum Tzi- 
izacium , non magis novi, quam quid dibetesium fuerit. Pe- 
regrimum esse sonus ipse prodit, et Scholion hie loci additum 
indicat esse Chazaricum. In scholio ipso pro φορέουσι erat 
φορεσι in membranis, quod quid sit non expedio. Paullo 
postrestituatur ex iisdem βασιλίδι καὶ ϑεοφυλάχτῳ. Augusta | 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. 1. 127 


Chazarica, quae ibi memoratur, est mater Leonis Chazari, 
uxor Constantini Copronymi. De Chazarorum vel Chozaro- 
rum sede dicam αὐ p. 353. B. r. Nam a quibusdam in 
Chersoneso Cimbrica, ab aliis ad mare Caspium, idque re- 
ctius, collocantur. 

B. 5. [22, 19. διὰ τοῦ μεγάλου ἀχχουβίτου. Vocabu- 
lum .ccubitus hic loci non mensam , quod alias notare solet, 
sed triclinium , aut salam, tribunalve aut palatium  ( omnia 
illa idem sunt) significat , in quo collocata sunt accubita. Vid. 
. p.15. D. 9. et 16. A. 6. et 9. 

D. 8. LM 24.] ῥδαίκτωρ. V. quae de rectore ad pag. 
Á15. B. 2. dico. 

B. 12. [25, 4-] καὶ τὴν. M. τῷ τὴν. 

C. τ. [25, 5.] ὠπὸ δεξιοῦ, Μ. ἀπὸ τοῦ δεξιοῦ, et χατε- 
πάνω una voce. 

C. 2. [25, 6.] τοῦ δομεστίχου xai τῶν ἐπὲ τοῦ χουσοτρι- 
χλένου. ld est, cum domestico famulorum, aut basilicorum , 
Chrysotriclini, et cum grege ipsius. Nullus enim alius hic 
loci Domesticus significatur, quam eorum, quos dixi. Habe- 
bat unumquodque palatium suos famulos , seu basilicos homi- 
nes, ut palatium Chrysotriclini, palatium Lausiacum , pala- 
tium XIX. accubitorum, palatium Loader. et sic porro; 
et unumquodque eorum collegium tale habebat domesticum 
seu principem suum. Οἱ ἐπὲ τοῦ χρυσοτριχλίγου praefecti, 
curatores Chrysotriclini ita sunt dicti, ut o£ ἐπὲ τῆς τραπέ- 
bnc, praefecti mensae. 

C. 4. [25, 8.] ἀδμηνσουναλίου. 4dmissionalis , qui ad- 
mittendos ad Imperatorem intromittit. Vid. Guther. pag. 6tr. 
- Wales. ad Ammian. Marcell. pag. 89. et Du Cange Gloss. 
Lat. h. v. 

C. ro. [25, 12.] ὀπισϑίως. Manu retro acta pulsat ve- 
lum, vultu irretorto, et semper ad Imperatorem converso. 
^ €. ri. [25, 13.] ovoouérov. De velorum variis generi- 
bus v. quae dico ad p. 505. €.7. Potest συρόμεγον βῆλον 
hic esse aut quod funibus attractis in altum tollitur , aut quod 
in diversa distrahitur. Conf. p. 15. A. 5. 

C. 15. [25, 15.] εἷς xa9? εἷς. Viritim, unus post alte- 
rum. Ma loquuntur novi Graeci, pro x«3' ἕνα. "Theophanes 
quoque habet za3^ eig pag. τοῦ. D. r. omisso primo a 
᾿ς 8.5. [23, 18.] ἐν εἴδει τοῦ Tav στοιχείου φίναν. Lo- 
€um hunc expono ad p. 272. B. 5., ubi dico fuisse pergu- 
lam ad instar literae T formatam, sic ut scapus eius esset 
Sive teres atque cylindricus, sive etiam quadratus, intus 
cavus, in quo sederi posset, e quo scapo exirent in di- 
versum duo velut brachia oblonga, sub quibus deambula- 
ri posset. 


158 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


15.À. 7. [24, 5.] τῶν δὲ. M. τῶν rs. 
A. 8. [24, 6.] τοὺς δώδεκα χρυσοῦφάντους λώρους. Ut 
in festo Paschatis duodecim patricii loros gestabant, ad refe- 
rendam imaginem duodecim discipulorum Christi, cuius per- 
sonam Imperator sustinebat, quemadmodum e Nostri L. II. 
Ed.L.41cap. 4o. constat: ita ex hoc loco discimus, festo Nativitatis 
Christi in aula DByzantina exhibitum fuisse eundem -mimum. 
Multum thymelae admixtum erat tunc temporis cultui divino, 
et videntur ipsi illi sacerdotes, qui hodie thymelicos commu- 
nione Christianorum vivos mortuosque arcent, eo tempore in 
ipsis adytis suae religionis dramata egisse, quorum nos hodie 
pudet. Recogitemus modo festum stultorum , festum palma- 
rum, festum asinorum , de quibus Du Cange Gloss. Lat. v. 
Festum. 

A. pen.[24, t1.] τῷ στόματι. —Rarissime alias con- 
cessum , ut proceres lmperatoris labium  oscularentur, ob 
sanctimoniam festi, ob quam Imperator sese humiliabat, et 
proceres suos sibi aequabat et pro fratribus agnoscebat, con- 
cedebatur. Veteres quidem  lmperatores Romani solebant , 
quamvis non omnes, senatum, et ante omnes praefectum 
praetorio osculari , ut e Script. Hist. Aug. T. I. p. 297. con- 
stat. Procedente autem tempore non licebat, misi ad. sum- 
mum dextram mamillam osculari, aut genam, si quis maxi- 
mae dignitatis esset. Patriarcha tamen et Lmperator sibi in- 
vicem labiis oscula figebant, quod hic illum pro patre spiri- 
tuali, et ille hunc pro filio agnosceret. "Tale osculum 4/a- 
bratum appellabatur. Glossae : Labratum, φίλημα βασιλικὸν, 
ἀσπαστιχὺν βασιλέως. Salmasius tamen ad Scr. H. A. T. 
II. p. 686. aliter exponit. "Vid. Selden. Tit. Hon. I. p. 53. 
sqq.., ubi multis de osculo Imperatoribus dato et ab ipsis ac- 
cepto agit. *[Les Pairs baisent le roy. Ceremon. de France. 
T. I. p. 28.]* Nempe recens coronatum. Arnoldus Lubec- 
censis II. 15. : Est quaedam detestabilis consuetudo regi Grae- 
corum , ut osculum salutationis nulli offerat, sed quicunque fa- 
ciem eius videre meretur, Incurvalus genua eius osculatur. 
Quod Conradus rex ob honorem imperii omnino detestabatur. 
De varis lmperatorem osculandi modis egi quoque ad pag. 
240. D. 5. : 

B. 9. [24, 18.] χρυσοτάβλων χλανίδων. De tablüs, seu 
praetexta egi ad p. 355. B. 9g.  Chlanides aureis tabulis prae- 
textae hic dicuntur. Erant enim aliae, quae purpureas, aliae, 
quae segmentinas haberent tabulas, seu praetextas. ἴῃ mem- 

y : 


branis est 7yA«vt. Quum igitur accentus super t desit , id ar- 
mento mihi est, χλαγιδίων legendum esse. In lectioni- 
us dubiis nostri codicis respexi semper ad accentum, cuius 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 129 


praesentia aut absentia mihi saepissime füit certus gno- 
mon. Si librarius χλαγίδων voluissét dare, accentum non 
omisisset. | 
C. 3. [4, 22.] τοὺς πρωτυσπαϑαρίους, 'Tertius hic erat 
et summus gradus spathariorum. Primi erant spatharii , tum 
spatharocandidati, seu spatharii ét candidati simul, tandem 
Protospatharii. Differebant hi tres ordines genere véstitus et 
armorum, quae in pompis publicis, processionibus; Circo; 
coram Imperatore gestabant. Spatharii gestabant scuta et 
hástas, vel etiam dextralia seu secures; Spatharocandidati 
eadem, et candidas et in collo torques ;  Protospatharii tor- 
es et spathas latas super longis contis ligneis, quales spa- 
obaelia appellabant. Patet ex pag. Nostri 169. C. Saepe 
reperitur hoc nomen in nostro Codice ἀσπαϑάριος scriptum. 
Stilicet illud « eo in casu notat πρῶτος. ln membranis di- 
stinctionis gratia semper habebat hoc a primum significans 


éapitellum aliquod, velut geminum pluteum, a. Reperitur 
«' « 


νος ων passim. 3 scriptum. *[De 3 seu protospathario v. 
ur. p. 126. ad Constant. de administr. imperio? Proto- 
'"Spatharius phialae erat iudex .navium imperialium dromada- 
riarum. Constant. de adm. imperio p. 14o.  Protospatharius 
camasum accipiebat, in Lausiacum progrediebatur , et acci- 
piebat libram unam; ibid. p. 158. Protospatharii dignitas 
erat absque functione, ut patriciatus , sed minor. Script. post 
Théoph. p. 295. fine.]* Nescio, possitne hoc isto e loco 
évinci. Functionem sane exercebant omnes, qui in armis 
coram Imperatore comparebant sacri corporis tuendi causa. 
Si quidam impetrata missione titulum Protospathariorum re- 
tinuerunt, ex eo non sequitur, dignitatem hanc mere digni- 
tatem , seu titularem, fuisse. Apud Assemannum T. I. Bibl. 
. Orient. p. το. b. reperio Protospatharium aliquem in aula 
Mamlucorum Aegyptiacorum ; quod valde miror, neque in- 
telligo, quomodo Christianus aliquis Cateb, seu secretarius ; 
appelletur simul protospatharius, quum titulus hic in orientali 
seu Muhammedano toto imperio nunquam auditus fuerit. Refert 
ibi Assemannus subscriptionem Arabici alicuius codicis hane? 
Us τὸ euh QUIE το jus 3I. Ἰὼ Qu 
Ka. XX ὧν Xanxjb xax$ qu süad, (15033308 Convertit 
hunc librum Protospatharius Cateb (seu secretarius) JMelchi- 
ta Ibrahim, filius loaánnis Antiochenus, et dictavit eum isti, 
ui exaravit eum rianu suá , sermone zfrabico ex codice Graeco. 
ta sonat illa subscriptio. Forte fuit olim aliquando isté lbra- 
him in aula Byzantina furctus münere Protospatharii; deinde 
delatus in aulam Mamlucorum serviit illis ut Secretarius; cui 

Constantinus Porphyr. Vol. HH. 9 


130 IO. IAC. ΒΕΙΘΚῚΤΙ COMMENTARII 


muneri praecipue Christianos adhibitos illa in aula fuisse con- 
stat ex Elmacino et aliunde. Inde factum , ut veteris novae- 
que dignitatis nomen simul gereret. Quid sibi vult illud 
apud Constant. Porph. de adm. imp. χαϑέζεσθαι ὡς πρωτο- 
σπαϑάριον καὶ φορεῖν ἐπιχουτζουλιονῦ | Estne hoc scaraman- 
gium ? Fuitne scaramangium Protospathariorum ? . 

; C. 10. [25, 5.] τοὺς ἀσηχρήτους γοταρίους. Μ. τοὺς 
ἀσηχρήτας καὶ νοταρίους. 

D. 1. [25, 7. λέγει δὲ διὰ, Membranae λέγει διὰ. 

16. A. 1. [25, 18. ] δευτέρου, Saepe occurrit in hoc li- 
bro Jeuterus sic nude, et tunc semper intelligitur Deuterus 
Papiae, id est secundicerius Papiae. Alias in quovis munere 
aut ordine, qui secundus et proximus est primicerio, eiusque 
absentis vices gerit, est δεύτερος. Ut in militia, à μὲν Séo- 
γος πριμιχήριος ἦν, ὃ δὲ Βάκχος δεύτερος αὐτοῦ, Menolog. 
Basil. T. Hl. p. 99. lta δευτερεύων (id enim idem est) De- 
marcbi habetur supra p. 9., δευτερεύοντας τῶν Zfngsvoógov, . 
ἱερέων, διακόνων etc. habet Du Cange Gloss. Gr. h. v. 

Ibid. [55, 19.] ἐνδύεσθαι. Μ. évóv , id est ἐνδυθῆναι., 

A. 4: [2s 20.] τὴν ἀκακίαν. Quid sit ἀχακία clemen- 
tia, et ἀνεξικακία, quod idem significat, dixi ad p. 552. 
A. 6. 

A. 9. [25, 25.]. ὑποκάτω κουβουχλείου. M. ὑπὸ τοῦ 
κουβουχλείου. 

B. 5. ($. 21. r.) [26, 7. ] χοὴ. M. δὴ, id est δεῖ. Vid. 
C. ult. huius ipsius paginae. Nil frequentius in his membra- 
nis permutatione ἡ et εἰ. V. Salmas. ad Scr. ἢ. Aug. T. II. 
pag. 752. 

C. 8. [26, 20.] οὐ γίνονται. Scholion ad hunc locum 
multis compendiis scriptum et a bibliopega praesectum fuit. 
Quas duobus uncis inclusi voces, eae a cultello perierant, et 
sagacitate cl. Leichii suppletae fuerunt. Debet autem sic legi: 
Ἰστέον, ὅτι ταύτῃ τῇ προελεύσει οὐ γίνονται [0oyai] ἐν τῷ 
πόρτηκι [τοῦ] Αὐγουστέως, ἐν [7] zovor χειρὶ, { ἀλλ᾽ ἐν 
τῷ 1 ὀνοποδίῳ καὶ ἐν τῷ [κογ]σιστωρίῳ, καὶ τὰ [λοιπὰ κα- 
Jug προείρηται, 

17. À. 7. [27, 12.] ἔμιβολον. ^Vox haec porticum notat, 
ambulacerum desuper coopertum , in quem quis se potest &u- 
βάλλειν, recipere, confugere, untertreten , quo tutus sit ab 
imbre, nive, et aliis aris iniuriis. Duplicis generis emboli. 
erant. Quaedam plateae non ex integro desuper tectae erant, 
sed in medio liberum prospectum Padi concedebant, et ambo 
sua latera tantum habebant porticibus praetensa, ut in urbi- 
bus Europae nostrae passim videre est; quaedam plateae totae 
erant tectae vel absidatae. Prius illud genus designat Papias, 
quando ait: Zmbuli dict, vel quia sub volumine sunt, wel 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LiB. IL. 131 


quia sub his ambulamus. Sunt enim platearum porticus hinc 
inde. Alterum genus in regno Ottomanico adhuc hodie valde 
frequentatur, et Bazzar audit. Est autem DBazzar στεγωπὸς, 
superne apsidatus, plus minusve longus, in quo ad utrum- 
que latus continua serie protensae stant officinae mercatorum, 
eandem supellectilem vendentium , per quarum medium trans 
ire possunt et merces lustrare emturientes. Propterea orero- 
nó» et ἔμβολον idem significare ait Cinnamus p. 164. B. 2.: 
στενωπὸν αὐτοῖς [Venetis] ἀπυτέταχτο, ὃν ἔμβολον ὀγομιώ- 
ζουσὶν οἱ πολλυί. 

A.8.[22, 15.] εἴλημα. "Videtur scalam cochlearem si- 

ificare. . 

C. 5. [58, 4.] τοῦ καστρησίου. Vid. ad p. 45o. A.8. 
dicta. Pro χειρὸς dabant hic M. χειρῶς., ut videatur libra- 
rius χειρῶν dare voluisse. 

Jbid.[238, 5.7 τὸν ϑυμιατὸν. Pontificale Haberti p. 54. 
fine: ἅμα τῷ εἰσελθεῖν (in Tribunam) τὸν πατριάρχην, ὅ 
Kavorg5otog ἔχων προητοιμασμένον τὸν ϑυμιατὸν, βαλὼν ἐν Ed. L. 4a 
αὐτῷ ϑυμίαμα λέγει" εὐλόγησον, δέσποτα, τὸ ϑυμίαμα. Ó 
(Patriarcha) δ᾽ εὐλογῶν αὐτὸ λέγει τὴν εὐχὴν τοῦ ϑυμιάμα- 
τος x«J' ἑαυτὸν, xut λαμιβάνων τὸν ϑυμιατὸν ἐκ τῶν χειρῶν 
αὐτοῦ, ϑυμιᾷ χκύχλῳ σταυροειδῶς τὴν ἀγίαν τράπεζαν. - - 
εἶτα λαμιβάγνει τὸ δικήριον Gm αὐτοῦ. 

C. 7. [28, 8.] τῆς ἐχφωνήσεως. Graec ἐχφώνησιν, 
exclamattonem , intonationem appellant , quando sacerdos par* 
tem orationis, plerumque extremam, clara et sonora voce 
recitat, caeteris tacite recitatis. Vid. Du Cange Gloss. Gr. 
voce φωγὴ p. 1714., etlat. v. secreta et actio. Caeremoniale 
Patricii ll. rr.: versus ad altare sub silentio dicit: Pater no- 
ster etc. , tum alte incipit pro Tertia: Deus in adiutorium etc. 
*[ Continuator Theophanis p. 125. 3.: én& δὲ χαὲ ἄδειν ἐχρῆν 
αὐτοὺς xai τελεῖν τὰ μυστήρια, τὰς μὲν (ag ἐξεπλήρουν 
χιϑάρας νῦν μὲν ἠρέμα πως οὕτω χαὲ λιγυρῶς ἐπηχοῦντες, 
τὰ μυστικὰ μιμούμενοι, νῦν δὲ ἀγέτῳ φορᾷ καὶ διαπρυσίῳ 
κατὰ τὰς ἐχφωνήσεις δῆϑεν τῶν ἱερέων. Missa voce submis- 
sa celebrata missa secreta dici coepit p. 1571. Memoires de 
Trevoux, ubi multa de missa et eius origine ex Claude de 
Vert Explication des Ceremonies de l'eglise. Paris 1706. 12.]* 
Vid. Haberti Pontif. p. 145. Ἐχφώνησις quoque est respon- 
sio Amen ad preces praecedentes; ita in Pontificali Haberti 
p. 46. μετὰ δὲ τὴν ἐχφώνησιν vertitur post responsum Amen; 
et hine antiphona quaevis. Idem Pontificale p. 55. , A. 5.: 
τὰς εὐχὰς τῶν τριῶν ἀντιφωνῶν ὅμοῦ λέγων xal τὰς ἐχφω- 
γήσεις x«J' ξαυτόν, preces trium antiphonarum simul. et ipsas 
tres antiphonas tacite apud se recitans. Mic ἐχφώνησις tacite , 
recitatur, et eadem pagina ἐχφωγήσεις ahquoties vertitur 


132 IO. IAC. REISKI COMMENTARII 


antiphona, ct im margine: dvzíqova prophetarum de Christi 
adventu oracula designant. P. 52. ibidem habentur haec: 6 
δευτερεύων τῶν διακόγων (secundicerius ) uez* εὐλαβείας λέ- 
yov x«' ξαυτόν' κύριε, τά χείλη μου ἀνοίξεις καὶ τὸ στόμα 
μου ἀγαγγελεῖ τὴν αἰνεσίν σου, χαὶ OvTOG ἐχφωγεῖ" εὐλύγη- 
σον δέσποτα, Mine ἐχφώνως adverbialiter. ata oce.  'Typi- 
cum. (apud Du Cange v. doroxiaoía): λαβὼν ἄρτον ἕνα éni 
χεῖρας καὶ τυπώσας ἐν αὐτῷ σταυρὸν ἐπεύχεται τὴν εὐχὴν 
ταύτην ἐχφώνως. Manavit hic mos e paganismo. — Veteres 
pagani numina sua in templis invocantes eorum quidem no- 
mina clare citabant, at, quae sibi quisque indulta vellet et 
flagitaret, ea secum submissa voce dicebant, ne audiren- 
tur. Patet ex Horatii illo Epist. I. 16. 57.: 


Fir bonus, omne forum quem spectat et omne tribunal , 
Quandocunque deos vel porco vel bove placat, 

Jane pater clare, clare cum dixit Apollo, 

Labra movet metuens audiri: pulchra Lawverna 

Da mihi fallere, da iusto sanctogue videri. 


Conf. infra ad pag. 29. D. 5. ad dictionem ἀπὸ qovZc di- 
cenda. 
C. 11. [28, τ1τ. προπορευομένων αὐτῶν τοῦ τε σταυροῦ 
καὶ τοῦ εὐαγγελίου. *[Evangelium praeferre inter supplica- 
tionum ritus erat. Constantin. de administr. imper. p. 55.]* 
Manavit ille mos codicem genti pro sacro habitum proferendi 
ad Muhammedanos, quorum in historiis Alcoranus passim le- 
itur e conto suspensus a supplicantibus prolatus fuisse. lta 
Abulfeda ad Ann. 57. [ Chr. 657.] narrat, Amrum, vaferri- 
mum nequam, quod ultimum in desperatis rebus consilium , 
suasisse Moawiae, male sibi de militibus suis ad seditionem 
spectantibus metuenti, codices 4icorani pilis suffizxos |tan- 
quam χηρυχεῖα ) proferret , divinorumque oraculorum. reveren- 
tam rebellantibus interponeret. Neque carebat effectu , frustra- 
baturve destinationem consilium. ὧδ e—À1 Ls cs La, 
U3a3 etc. Idem ad An. 520. [ Chr. 932.] haec narrat: zi 
λα ΑΔ (5 gu» XO s .9, Qiya JUS δι Κλ 
ὅδ. δ᾽ &dle. Eyes Amel eoxa, gis εἰσ ει 8. 3.5 
His obsecutus , utut invitus, Βαράκαο contra Munasum. prodibat . 
αἱ Moctadar, al Bordah | pallium Muhamedis est, unum de 
sacratissimis quondam Chalifatus insignibus et sacrariis] Zndu- 
tus, praecedentibus Fakihis [seu doctoribus legis] et Carraeis, 
[seà scripturariis], qu£ apertos coram se codices Zlcorani ge- 
rebant, tanquam si inde legerent; eoque modo se sperabat 
aut hosti reverentiam sacri codicis incussurum , aut moturum 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118.1. 132 


misericordiam , aut, si sperneret supplicem et maiestatem sa- 
eri libri, crudeli facturum invidiam. Hamzah Ispabhanensis 
in descriptione tumultuum , qui Bagdadum suo tempore, hoc 
est saeculi p. C. N. decimi parte prima, convellebant, inter 
alia haec narrat:  Jaznawarenses, a Mardawigjo caesos, 
Bagdadum  confuügisse trepidos,  lamentantes, supplices opem 
flagitantes , vultu. nigratos , et Alcorani codices in contis. sub- 
' datos praeferentes et deum immortalem | atque. misericordem 
obtestantes. Mardasvigj enim Ghilanensis ille paullo ante ipsos, 
absque discrimine, gladio pascendos obiecerat et dira clade 
laceraverat.  X-3L*-X-3. Δ. καὶ , OP QS οἷα 5, 
ων o-——^ Ὁ l3. vA Lal! n £9 PRESS 
t de! gu Svo. —Àl e ^ 28] ey 
Pariter narrat Marai in libello de principibus Aegypü ab ini- 
tis Moslemicae sectae usque ad saeculum superius, Haleben- 
ses, post ingentem illam pugnam, qua Mamlucorum Soltha- 
nus Cansu Gauri Α. 922. [Chr. :5:6.] caesus et imperium 
Mamlukicum eversum fuit, victori Selimo sese dedentes pro- 
cessisse extra urbem , et obviam ivisse cum Alcoranis explici- 
tis et clara voce clamantes illam Alcorani sententiam: δὲ pro- 


stravisti hostem, non tu prostravisti eum, sed deus. l&z- 53 


5 o pep ὡ--: 

ef Jub SUUS (os) AUD ooemmÀ, caa Δὲ uas) le, 
Quo audito Sulthanus eos benigne et honorifice excepit. De 
ritu hoc ago ad Abulfedam latius. 

C. ult. [28, 12.] xo διερχομένων. M. xai δὴ ἐρχομένων. 

D. 1. [28, 14.] μεγάλων πυλῶν. Magna porta fuit, quod 
ego quidem ex hoc loco elicio, media inter duas alias latera- 
les, quae e Narthece in Naum ducebant, eadem cum basili- 
ca, sic dicta, quod soli Imperatori et Patriarchae per eam 
ingredi liceret, caeteris per laterales ingredientibus. — Alii ali- 
ter tradunt. 

D. pen. [28, 21. &zoxgívovot. M. ἀποκιγοῦσι abeunt. 
Num. 

18. A. t. [28, 25.] τοῦ φόρου. Forum Constantini intel- 
ligitur, in quo stabat porphyretica columna Constantini, de 
qua hic sermo. "Vid. Du Cange p. 76. Libr. 11. Constant. 
Christ. 

A. 6. [29, 5.7 ztovooracíec. Videtur haec vox totum am- 
bitum .et fundum, quem columna cum suis appendicibus 
pet , Significare, et hic ambitus clathris ferreis septus 
uisse. 

B. 5. [29, "ἢ οἱ ἔχδιχοι. Defensores, ecclesiae nempe , 
hic in specie intelliguntur, et forte tantum ecclesiae Sophia- 
nae, seu S. Sophiae defensores, de quibus v. Du Cange Gloss. 


Ed. L.43 


* 
134 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


Gr. h. v. et lat. v. Zdvocati ecclesiarum. Munus eorum 
erat praecipue iura ecclesiarum , et eos, qui illuc confuge- 
rent, defendere. 

B. 4. [29, 10.] μητροπολῖται ἀρχιεπίσκοποι, M. μητρο- 
πολῖται καὶ ἀρχιεπίσχοποι. 


τ 
B. τα..[29. 16.] ψάλλονται. Yn M. est ψάλλον, id est 
ψάλλοντες, ut p. 19. 6.  Persaepe in libros nostros typis ex- 
cusos irrepserant vitia ex eo, quod editores manuscriptorum 
codicum compendia non assequerentur. E. c. apud Procopium 
ὃς 
Anecd. p. 48. pen. fecerunt ex τάραχ, quod procul dubio 
in codice MSto erat, (id est ταραχϑεὶς) τάραχος. In edit. 
Hoeschel. Photii Biblioth. passim, ut p. 45. 44. 45. et alibi 
est xai pro χαταλήγει, et talia absque numero in libris occur- 
runt, et occurrent nobis in hoc ipso nostro opere. 

B. penult. [29, 17.] παναχρατούμενος. Comprehensus et 
interceptus a comitibus, subiecto brachio suo eum sublevanti- 
bus. De honore hoc, quem humiliores honoratioribus , quos 
deducunt, exhibent, egi ad p. 526. C. 5. 

B. ult. [29, 18.] ὅτε τῆς. Plenior quidem impresso co- 
dice non est calamo exaratus, nihilo tamen minus non dubi- 
to, πλησίον hic excidisse. 

C. 4. [29. 21.] ζωοποιοῦ. Ἔ σωοποιοῦ habet Garc. 
de Loaisa in notis ad Chronic. lsidori edit. "Taurini A. 
1595., ubi p. 62. ait: Alexander monachus libello εἰς εὕρε- 
σιν τοῦ σωοποιοῦ σταυροῦ, qui in bibliotheca mea est non- 
dum editus, ]* 

C. ult. [3o, 7.] ἐχτενὴ. Dicitur ἐχτενὴ et ἐχτενὴς pro- 
miscue exfensa , certa precum series longior, prolixior, fer- 
vidior, unde ipsi nomen. lta ἐχεενὴς λιτανεία processio sup- 
plex longa et fervidis precibus Deum exorans , apud Scylitzen 
p. 816. B. 8. Recitabatur ἡ éxrev;y post Evangelii lectionem, 
ut e sequente pagina patet, et in ea pro circumstante populo 
et tota communione , praesente , absente, pro principibus, sa- 
cerdotibus, magistratibus, benefactoribus ecclesiarum , aliis, 
vivis, mortuis, preces fiebant. Est ergo das Kirchengebeth 
et Muhammedanorum X4à2- chothbah , unum de regalibus 
summorum principum, de quo v. D. Herbelot Bibl. Orient. 
P. 999. fine. Habertus in Pontificali p. 26. exponit éxre»?, 
precum quarundarn series ,| cui respondetur Kyrie eleison. Potest 
quoque etymologia ὐπὸ τῆς ἐχτάσεως τῶν χειρῶν repeti, 
quia scilicet sacerdos eas preces manibus super populum ex- 
oy pronunciabat, vel quia ἐχτάδην stabat per illas popu- 

us, rectus. Chrysostomus XXIX. homil. ad populum Antio- 
chenum coniungit εὐχὴ καὶ δέησις ἐχτενὴς et formulam ὀρϑοὶ, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 135 


στῶιιεν χαλῶς. "Vid. ad Nostri p. ro. C. 9. Sed rectius ὅτε 
μετὰ ἐχτενείας cum animi contentione pronunciabatur. Chry- 
sostom. Hom. 2. de prophet. obscur.: χοινῇ πάντες, Gxovor- 
τὲς TOU διαχόνου κελεύοντος xci λέγοντος: “]εηϑῶμεν ὑπὲρ 
τοῦ ἐπισχόπου - xai ὑπὲρ τῶν ἐνταῦϑα, xal ὑπὲρ τῶν ἅπαν- 
ταχοῦ, οὐ παραιτεῖσϑε ποιεῖν τὸ ἐπίταγμα, ἀλλὰ xai μετ᾽ 
ἐχτενείας ἀὠναφέρετε τὴν εὐχήν. Videntur Latini hanc oratio- 
nem quoque Zonga appellasse; et hine interpretandus esse lo- 
cus S. Aicardi Abbatis Gemetic. c. 20.: Nec mora, post lon- 
ga peracta [ergo in plurali efferebant, aut post delendum erit] 
et missarum. solenniis celebratis post /fractionem panis, com- 
mendato grege domino petierunt prosperum iter. 

Ὁ. 1. [5o, 7.] προχύπτοντος διὰ τῶν ϑυρίδων etc. Pro- 

Ici et caput exserente per fenestras etc. De verbo προ- 
κύπτειν, prospicere, e summo despicere , prominere, dico ad 
p. τάλ. À. τὸ. 

D. 5. [3o, το. τόποις. Post hanc vocem exciderunt haec, 
e membranis restituenda: zai μετὰ τῆς οἰχείας λιτῆς κατέρ- 
χεται ἕως τοῦ ναοῦ τῆς ὑπεραγίας -- -- 

D. 6. [3o, 12.] χαλκοπρατείων. De aede Deiparae in 
Chalcoprateis (locus is erat, ubi olim tabernas habebant fer- 
ramentorum et aeramentorum mercatores) agit Du Cange CP. 
Christ. Lib. HI. p. 85. et ad Alexiad. p. 295. Fallitur au- 
tem, quando ait, Theophanem istius templi auctorem nomi- 
nare "Theodosium. Locum p. 88. B. non satis attente inspe- 
xerat, quod multis áliis, vel minus , quam ille fuit, diligen- 
tibus, facile contingat; ἀγήγειρεν non ad Theodosium , sed 
ad Pulcheriam redit. 

In Scholio huius paginae emendanda haec sunt e mem- 
branis. Lin. 2. τῶν addatur ante πραιποσίτων. Lin. 5. pro 
αὐτοὺς scribatur ταύτης. Lin. 4. habent membranae sic : δεὼ 
τρισσῆς προσχυνήσεως τῷ Θεῷ ἀπευχαριστοῦντες. — 

ξ 19. B. 5. [51, 5.] γυγαιχίτου. Locus ecclesiarum Grae- 

carum , qui capit foeminas, ita appellatur. Partem mulierum 
appellant Latini. *[De γυναικίτῃ in ecclesia S. Sophiae v. 
Smith. p. 89. De matronaeo, loco, ubi foeminae im sacris 
aedibus erant, v. Alteserra ad Anastas. p. τ. ]*  Colligas ex 
hoc loco, stationem matronarum fuisse a sinistra 'ingredien- 
tibus in ecclesiam , adeoque ad boream ; idque confirmat Ger- 
lach in ltinerario p. 496., sed, ut ex illo ipso loco constat, 
etiam ad dextram vel austrum foeminas sedisse, ita e Nostri 
p- 925. C. t1. id ipsum quoque confici potest, ut adeo ex- 
trema Navis in utramque partem occupasse foeminae videan- 
tur, sed clathris septa et ab adspectu virorum separata. Ha- 
bebant quoque sedes in Catechumeniis, seu porticibus supe- 
rioribus, de quibus alio loco dicimus.  Gerlachi verba hagc 


* 
136 IO. IACG. REISKII. COMMENTARII 


sunt: ,,Apud introitum ecclesiae S. Georgii est clathrum, 
vel transenna, per quam foeminae in ecclesiam prospiciunt , 
et ad dextram locus. separatus, ubi stant foeminae plebeiae. 
Graecae enim ecclesiam non intrant, sed aut foris restitant 
in Narthece, quod fit in ecclesia patriarchali , aut in porti- 
cu Stant. ad sinistram, ubi S. Euphemia iacet. In aede 
Galatensi Chrysopeges est earum statio in extremo recessu 
ecclesiae et ad sinistram in superioribus apud murum, un- 
de per transennam possunt despicere." 

B. 7. [51, 6.] ἐπευχομένη. Μ. ἐπευχόμενοι- u 
B. 9. [31, 8.] τροπικῆς. De hac voce dixi ad pag. 529. 
D. pen. 

Pp. ro. [31, 9.7 τῆς ἁγίας σοροῦ. Sanctum feretrum , vel 
sancta theca appellabatur cum capsa ipsa, qua véstis et lodices 
sepulcrales B. Mariae Virginis continebantur, tum aedes, in 
qua depositae illae reliquiae asservabantur. Fuit duplex 4&yía 
90góc, una in aede B. Virginis Chalcopratiorum , ubi caete- 
rae vestes et fasciae, cuius meminit Noster hic et p. 98. B, 
altera in aede Blachernensi, ubi omophorium. Conf. Du Cange 
CPl. Christ. IV. p.86. n. 9., ad Zonar. p. 105. et praecipue 
ad'Alexiad. p. 330. seq. *['H ἁγία σορὸς in Blachernis Theo- 
phanonis religione inclyta. Conf. Theoph. p. 225. ]* 

ες 5. [51, 16.] σχαραμάγγια. Dixi hac de voce ad pag. 
254. B, ἃ. 

D.9.[52,5.] μιλίώον χα, Membranae xoi non habent, 
in Milio, et quidem in eius camera , vel arcuata porticu. De 
Milio cf. Du Cange CPli Christ. HI. p. 72. sqq. PH 

20. B. 1. [32, 20.] τῆς τοῦ Κυρίου. Ecclesia Dominz , 
vel et Κύρου, Cyri, dicta, erat intra palatium. Sane inter- 
dum in nostro codice Κύρου offendi pro Jvgíov, neque ta- 
men confundi debet cum ecclesia Deiparae Cyri, de qua v. 
Du Cange CPI. Christ. 

Ibid.|352,2:.] ἀσφαλιζομένων.  Clausis foribus. ᾿Αἴσφα- 
λίζειν pro claudere novis Graecis est admodum frequens ; ne- 
que veteribus fuit ignotum. Eo sensu habet Polybius p. 716. 
54. ed. Wechel. . In loco Theophylacti Simocattae, Histor. b. 
lV.: προστάττει xoi δεξιολάβοις δυνάμεσιν ἰχνηλατεῖν xat 
τὰς ἀτραποὺς πάσας κατασφαλίσασϑαι potest aequo iure clau- 
dere et occupare verti. Infra Noster habet dogalibey τὴν 0ρ- 
γαν 199. A. 9. et 200. B. 6. V. Du Cange v. σφαλίζειν. Nam 
Latini quoque firmare fores pro claudere dicebant, praeser- . 
tim obditis seris aut obicibus, quos firmacula appellabant. Za- - 
nitor ut signum. [id est campana] pulsabatur ad Completam , 
confestim portas monasterii firmat , claves Abbati refert. Ver- 
ba sunt auctoris Vitae S. Ágili apud Du Cange v. Completa , 
wid. idem v. Firmare. nde diffirmare, id est defirmare , 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LI. L 137 


mnotabat medio aevo reserare fores, aperire, et contra refir- 

znare apertas rursus claudere. Miracula S. Aigulfi e. 6.: 4r- 

znarium diffirmavit, et tres calices cum patenis inde rapiens, 

refirmato armario etc. lnde firmaculum pro sera, claustro, 

Ugutio: JExpectorare, exsolvere [ ἀπολύειν, laxare, egerere] 
a pectore removere. ; 

B. η. [52, 25.] συγιόντος, Membr. συγεσιόντος, id est 
OUYELGLOVTOC, j 

B.9.[55,2.] x«90. M. x«9à. Nihil refert. 

B. τὰ. [55, 5.] ἡ τοῦ εὐαγγελισμοῦ προέλευσις. *[De 
hae processione habet Georg. Monach. p. 548. 557. In pro- 
cessione diei annunciationis ad Chalcopratea Imperator a Pa- 
triarcha. prolatum sanguinem Domini accipiebat cum Basilio, 
foedus sanciturus. Sym. Logoth. p. 44g. Εὐαγγελισμὸν 
τῆς ὑπεραμώμου παρϑένου καὶ Ororóxov memorat Anonym. 
in Script. post Theophan. p. 245.]* 
€. 3. [55, 6.] δργανα. De organis v. Du Cange ἢ. v. et 
copiose de illis agentem Muratorium T. II. Ant. Ital. p. 556. 
seqq. Dubitatur, habuerintne Graeci organa suis in ecclesiis 
et sacris. In hoc quidem codice non memini legere quod af- 
firmet. Nam non ita stringit et liquet locus p. 442. D. 5., 
ut rem conficiat. Dicuntur ibi τῆς ϑείας λειτουργίας τελου- 
μένης, im ecclesia Phari, μετὰ τὴν ἐχφώνησιν τοῦ μυστιχοῦ 
ὀργάνου omnes vestes mutare. Non enim dicitur ibi orga- 
num in ecclesia stare, aut audiri. Stabant autem sonabant- 
que talia organa , et usum praestabant illum , quem in urbi- 
bus et aulis hodiernis interdum campanae aut nolae minores , 
interdum tubae praestant, id est moderabantur actionum dictio- 
numve certarum tempora eaque indicabant, in magno triclinio 
XIX. accubitorum, in Magnaura , in Circo et alibi ; saepius- 
que apud Nostrum dicuntur exerceri, quum aut exclamandum 
populo Circensi in laudes Imperatorum est, aut convivio Áu- 


. gusti assidendum surgendumve de mensa, aut legatis ad do- Ed. L. 44. 


minum accedendum recedendumve. V. ad p. 167. C. 6. Ita 
€. €. Theophanes p. 521. A. 5. καβαλλάριον μετὰ δοχῆς xat 
ργαάγων memorat, equestre certamen, in quo Imperator se- 
natores et factiones excipiebat, seu copiam sui adorandi spe- 
ctandive illis dabat, et organa sonabant. Necesse est, ut gran- 
dia non fuerint illa organa , sed qualia unus homo portaret , 
aut ad summum duo. Patet e Nostri p. 219. B. uit. Pas- 
sim dicitur *govovot τὰ ὄργανα , vel etiam παίουσι, pulsan- 
tur, vel feruntur , alias αὐλοῦσι. Quo si quis in. eam opi- 
nionem veniat, per organa pulsata tympana et ahenotympana 
intelligi, per inflata vero illa, quae nos stricte solemus orga- 
ma pnueumatica appellare, nescio a verone ille, et quantum 
abeat. Potest tamen utraque dictio de organis flatilibus accipi, 


" 
138 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


qualia sunt quae nostras ecclesias personant. Nam canones 
.lignei, qui fistulas aperiunt depressi, et rursus claudunt sibi 
permissi , et digitis feriuntur et pedibus tunduntur atque cal- 
cantur. Et fuisse illa organa Nostro saepius dicta similia 
nostratibus ecclesiasticis patet e Niceta Choniata, qui L. Ill. 
Alexii Comneni c. 2. p. 271. ἃ. 2. ed. Venet. positos in me- 
tis circi φύσας τῶν πολυαύλων ὀργάνων folles organorum mul- 
tis fistulis instructorum memorat , et e Nostri dictione p. 211. 
C. 9. oi φυσῶντες τὰ ὄργανα Σκχλάβοι intelligas. Sclavi igi- 
tur adhibebantur, ut mancipia, calcandis follibus , qui fistu- 
las organicas animarent, quemadmodum apud nos eidem ne- 
gotio faex plebis adhibetur. Et organa proprie sunt Graecis 
instrumenta musica ílatilia, ut patet e Carm. 156. lensiano- 
rum vs. 4., ubi de cicada dicitur αὐτούργῳ μέλει ἡδὺς xa- 
τωργάνιζε τῆς ἐρημίας, suavi carmine e se absque aliena ope 
effecto personabat velut organum. infrequentes hominum campos. 
Ubi loci nisi ὄργανον sit aut fistula , id est syrinx , aut tibia, 
dicendum erit, organa iam Augusti Caesaris aetate in usu fuisse, 
cui aequales fuere Apollonides et Philippus "Thessalonicensis, 
quorum uni alterique carmen hoc diversi tribuunt. "Vult ἮΝ 
que. Salmasius ad Script. Hist. Aug. T. I. p. 179. vocabulum 
organa in ilo veteris epigrammatis dicto de pyrrhicha : 


Lusus habet pugnam , sed habent certamina pacem, 
Nam remeare iubent organa blanda pares, 


fistulas notare. Nihil tamen ego quidem video, quid prohi- 
beat, quóminus organa ibi loci idem sint, quod nobis hodie, 
nisi forte poetae prohibeat aetas, de qua mihi non constat, 
*[Organa Graeci inter sua praecipua decora numerabant. V. 
Nigell. p. 76. et ibi Murator. Loco metarum ingentes inter- . 
dum folles pneumaticorum organorum ponebantur. Wagnereck 
ad acta SS. Martyrum Anargyrorum p. 15. Organi aurei 
fit mentio apud Constantin. de vita Basilii Macedonis c. 23. 
et Georg. Monach. p. 555.]* 
20. C. 2. [55 g.] ete. M. εἰ δὲ. : 

C. penult. [55, 14.] παγανὰ. Credo esse vestimenta non 
auro aliove ornatu splendida, sed communia, qualia diebus 
paganis, id est profestis, et in processionibus paganis , id est 
non solennibus, geruntur. Habemus paullo post z«ya«r«g 
χλαμύδας, et p. 106. D. παγανὸν διβητήσιον, et passim pro- 
cessiones paganas, quae opponuntür τοῖς σολεμνίοις ἤτοι (o- 
ταψίαις. Fiebant enim diebus profestis, quando , ut ait Si- 
lentiarius, ϑεύστεπτος £ogrz, qua lmperator coronam gerere 
debebat, non esset, absque indictione, absque cereis, in. ve- 
stibus communibus , et Imperator in illis neque coronam ge- 
rebat, neque acclamationes a factionibus accipiebat, neque 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 139 


aurum in ara ecclesiae δὰ quam procederet , deponebat, ver- 
bo processionem faciebat, ut ita dicam , zncogn:ito.  Appella- 
tionis origo videtur haee esse. Paganus proprie erat nondum 
nomine insigditus, nondum baptizatus, nondum in coetum 
fidelium Christianorum solennibus ritibus receptus. Inde non- 
dum matura et perfecta , sed affecta tantummodo pagana di- 
cebant. Ita pagani patricii sunt p. 425.B.9. οἱ χωρὶς ὀφφιχίων, 
ut ipse auctor per ἐπεξήγησιν declarat, meri patricii et titu- 
lares, quibus ad splendorem patriciatus nondum accesserant 
officia. Alibi pagana dominica , cui ad honorem et celebri- 
tatem deest processio publica , non officiata, seu in qua offi 
cium , obsequium non peragebatur. V. Du Cange v. Officiari 
et Znofficiari. Anonymus apud Du Cange v. Paganus, ait, 
eum esse, qui sine aliquo iure est - alienum. a iure 
et sacris constitutionibus. Est ergo dominica pagana ea, in 
quam sacrae constitutiones Typici seu Ritualis non cadunt. 
Infans paganus , qui nondum nomine donatus, nondum legi- 
bus Christianis adstrictus est. Omnia ista sunt non a pago, 
sed 2 vago. Vagum omne nulli regulae, ritui, nomini , ad- 
strictum , sed sibi permissum βαγανὸν, paganum , est. 

D. 4. [55, 18.] ἐπώμιον φόρτωμα τὸ χεντιναρίον φέρων. 
Sitne hic loci centenarius unus, unica massa constans, an sac- 
cus tot numis plenus, quot requiruntur ad conficiendum cen- 
tenarium , imaginariam aeris summam , non liquet. Cusos 
fuisse numos centenario pondere aequivalentes , liquet e Nostri 
p.272. B.5. Dicitur enim ibi Imperator in castra pergens ad 
sufficiendum necessariis sumtibus secum sumere centenaria et 
miliaresia , id est ingentes massas et minutam pecuniam , hanc 
ad minutas expensas, illas commodioris transvectionis gratia. 
Quum legerem aliquando in Itinerario Keisleri T. I. p. 567., 
Florentiae in Vestiario magni. ducis asservari grandem auream 
massam a loanne VII. Palaeologo Imp. Graeco, qui Concilio 

Florentino interfuit, cusam, et illuc allatam, medaglionum 
- quotquot exstent maximum , coepi coniicere, forte id centena- 
rium esse. Constitit mihi tamen ex eo, quod addit ille auctor, 
. pendere numum illum 117. Ludovicos aureos, pravam eam 
fuisse coniecturam.  Centenarius enim tenebat centum litras 
auri. Litra tenebat 72. numismata. Numisma aequivalere cre- 
ditur plus minus ducato aureo Hollandico aut sequino Vene- 
to. Si ergo 72. centies multiplices, habebis 7200. ducatos 
aureos, seu valorem centenarii unius, praeter propter. Sole- 
bant aevo medio principes viri, si quo proficiscerentur, auri et 
argenti massas ingentes secum ducere, quo promtius imponi 
iumentis et tutius transvehi possent. Quales massas rotas ap- 
pellabant, Arabes Us quasi dicas lapides molares, id 
est massas lapidibus molaribus similes. lta narrat Abulfeda 


140 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


ad An. aerae Saracenicae 560. (A. C. 971.) de Almoé&zzo se- 
des e Libya in Aegyptum transferente, et recens conditam 
suis auspiciis Alcahiram occupante, &-À-9| &-x-4 cA-a-Xwl 
dex bez, Οὐ eXae Q Xm Χαλκίδα Ql] bue$. anm. 
Quz. Qe dg, que91.33 — Exiat [nempe Africa, seu 
Almahdia] cum familia thesaurisque suis, quos tantos et tam. 
luculentos ferunt fuisse, ut cusum omne aurum curaret in mo- 
les lapidum molarium. similes conflari et camelis imponi. Ydem 
de rege quodam Arabiae felicis haec narrat ad A. 595. [Chr. 
1197.] Sd οἱ AM A cem j7L5 Jia ὦ Rem 

5M, VELLE) Kama. 29 acervos opum incre- 
dibiles coégit, ut aurum. colliquatum ad. instar lapidum | mola- 
rium ín cellis deponeret.  Habebant quoque rotas argenti. 
Vincent. Bellovac. XXXI. 145. de Soldano Sebastiae loquens: 
ZIrgentearia de Lebena valere dicitur tres rotas argenti depu- 
rati, quae valent. tria millia Soldanos , solutis operariis. - s 
manibus meis gessi, et admodum gravem sensi, talem cen- 
tenarium argenteum in gazophylacio Ducali Gothano , Aureng 
Zebo, Indorum celebri superiore saeculo regi , grandi Mogolo 
vulgo dicto , oblatum, teste inscriptione Persica. Quem nu- 
mum cl. Kehrius, quondam in hac Academia LL. OO. Le- 
ctor, deinceps in aula Petropolitana interpres, peculiari li- 
bello illustravit, quo inter alia de more hodiernorum in oriente 
principum, numos ad rotarum instar vaegrandes et pondero- 
sos cudendi disserit. Neque tam novum illud est institutum. 
Heliogabalus enim centenarias invenisse formas seu massas 
auri dicitur Lampridio in vita Severi pag. 967., quas tamen 
non centum auri libras, sed centum solidos aureos tantum 
tenuisse ex illius verbis colligitur. Qualis forma cum numo 
Florentino superius memorato satis bene convenit. Procul 
dubio tales massae rotundae, rotae, fuerunt centenarii quo- 
que Nostro commemorati, grandes, ut baiulus vix par esset | 
uni ferendo. Quapropter ἐπωμάδιον φόρτωμα. dicitur nostro 


Ed.L.45in loco. Potest tamen etiam saccus vel pera fuisse. Sane per 


peras et bursas adhuc solvunt et numerant Turcae, et medio 


aevo Latini per coria cervina, et Arabes per €»jÀs Badras 
seu coria caprilla solvebant et numerabant; et in historiis 
Arabum legitur Almamon , quo imperante res Chalifatus Bag- 
dadiei summum fortunae illustris fastigium , sed parum diu, - 
obtinuerunt, per Badràs argentum donasse, tanta profusione, 
ut opes illius imperii aequasse, quin superasse, Romani quon- 
dam stupendas opes intelligas. Tenebat autem Badra quae- 
vis decies millenos numos argenteos, dirhem  &—9,^  Arabi- 
bus dictos, id est drachmas, seu miliarensia Graecis novis, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. IÁI 


᾿ Sed rationes has numarias subtilius ingenium et in his rebus 
exercitatius me melius exponet. Morem festo Paschatis au- 
rum ecclesiae offerendi et in ara deponendi primus instituit 
Constantinus M. Vid. Vales. ad Euseb. de Vita Constantini 
L. IV. c. 22. Quoties endytam seu instratum altaris in S. 
Sophia mutarent, quod magno quoque Sabbato, id est eo, 
quod proxime diem festum paschatis antecedit, fiebat, depone- 
bat Lmperator infra aram in scabello ibi posito centenarium 
auri, ut hic dicitur, aut, quod idem est, ut verbis utar Co- 
: dini Offic. p. 108. n. 8., centum auri libras, per vestiarium 
offerebat inter Clericos dividendas. pse Noster quoque infra 

p. 107. B. τι. centum litras offerri praecipit, ut dubium iam 
non sit, auri centenarium idem esse atque centum auri libras, 
non autem centum auri numismata, vel solidos. 

21. À. τ. [55, 24.] δὲ. Membranae. non agnoscunt. 

, Ά.. 5. [34, 1. ] τῆς ἐνδυτῆς κατὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴν χα- 
τασΐασιν ὑπαλλαττομένης. Solebant Imperatores quovis ma- 
gno Sabbato endytam in aede S. Sophiae mutare, et die pro- 
xime anteriore, seu Veneris, caro per eminentiam dicto, id 
faciebant in aede Blachernensi. Vid. ad p. 107. B. et 4(2.C.r. 
Insignis est locus Theophanis pag. 579. B.: τῇ ἁγίᾳ παρα- 
σχευῇ ἐχέλευσεν αὐτοὺς ὀμόσαι - -ὀ καὶ τῇ ἐπαύριον, ἥτις 
ἣν τὸ ἅγιον σάββατον. - - προῆλϑεν ὃ βασιλεὺς (Leo Cha- 
zarus)-- εἰς τὴν μεγάλην ἐχχλησίαν xo ὑπαλλάξας τὴν &v- 
δυτὴν, ὡς ἔϑος ἐστὶ τοῖς βασιλεῦσι, ἐπανῆλϑεν ἐν τῷ ἄμβω- 
γε σὺν τῷ υἱῷ, εἰ adacto populo in fidem sacramentunque 
sibi et filio dicendum - - τῇ ἐπαύριον, ἥτις ἦν 7 μεγάλη 
χυριαχὴ τοῦ πάσχα, summo mane in Circo, ministrante 
᾿ Patriarcha, ἔστεψε τὸν υἱὸν αὐτοῦ, καὶ οὕτω προῆλϑον ἐν 
τῇ μεγάλῃ ἐχχκλησίᾳ οἱ δύο βασιλεῖς. -- - 

À. 7. [54. 4.1] πεζουλέῳ τοῦ ϑαλασσιδίου, Πεζούλιον pu- 
to esse scabellum , quod coram mari arae positum erat, ut 
in eo vasa arae reponerentur, si quae evacuanda aut eluen- 
da erant. Θαλασσίδιον aut ϑάλασσα, seu mare, erat lapis 
| cavus, in quem reliquiae-vini aut aquae benedictae, quibus. 
» amplius opus non erat, effundebantur. "Vid. Du Cange Gloss. 
ΟΣ h. v. 

—À. iie [34, 8.] σκευοφυλαχίῳ. | Custodiario , vel thesau- 
ro ecclesiae, aede, in qua ecclesiae vasa et cimelia asserya- 
bantur. Τὰ ἱερὰ σχεύη in inissae celebratione usitata recen- 
set Goar. ad Codin. p. 154. n. 45. Τὰ ἱερὰ σχεύη, quae 
in processionibus circumferri solebant, erant inter alia τὸ 
. &ytov. μανδίλιον, sudarium Christi Edessenum , eius ad Abga- 
rum epistola, et τὰ ἅγια σπάργαγα, ( Cedren. in Michaele 
Paphlagone,) omophorium Mariae, et zona eius. Multo plu- 
res reliquias sacras CPli, ut ferebatur, asservatas recenset 


142 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


epistola Alexii Imp. ad Robertum Frisonem, Hollandiae et 
Flandriae Comitem , apud Du Cange ad Alexiad. p. 554. et 
336., quarum neque Constantinus noster, neque alii memi- 
nere. Sacra baec vasa, quo pertinent quoque candelabra , 
cruces, calices, alius ornatus aureus et argenteus, vestes 
sericae etc. saepe ostentationi Imperatorum inserviebant, qui 
ea aut monstrabant peregrinis legatis (v. Leon. Grammat. 
p. 485. D.), aut e templis petebant , et palatia sua iis instrue- 
bant, ut passim in hoc codice factum legitur, aut et Circum 
iis ornabant, quod de Alexandro, Leonis fratre, Scriptores 
post 'Theophanem referunt p. 234. B. Habemus L. 11. c. 4o. 
indicem sacrariorum, quae in variis ecclesiis Palatinis asser- 
vabantur. 

A. penult. [54, 9.] χουσοῖς σελλέοις. Non tota aurea sub- 
sellia erant, sed lignea foliis aureis obducta. Et id in umi- 
versum de aureis per hunc codicem dictis vasis intelligendum 
est, auro tantum incrustata fuisse. ᾿ 

B. 2. [34, 12.] νάρδον καὶ τὰ τριψίδια, Quae illustran- 
do huic loco faciunt, dixi ad p. 442. C. 4. 

C. 9. [55, 1.] χαϑὼς προείρηται, ἀχτολογοῦσι τὰ μέρη: 
Verba haec delenda sunt. In ipsis quidem conspiciuntur mem- 
branis, fateor, sed librarius primae syllabae χα duo puncta, ᾿ 
et ultimae syllabae Q7 item duo puncta superscripserat, indi- 
caturus, ea omnia, quae istis quatuor punctis intercepta es- 
sent, perperam scripta et delenda esse. Nolebat nempe li- 
tura codicis elegantiam corrumpere. Recurrunt ea statim post 
suo loco. | 

D. penult. [55, το. διὰ τοῦ Kvgrov. Potest reddi aut 
per, aut potius praeter ecclesiam domini , de qua paullo ante 
diximus. 

22. A. 9. [55, 19.] φωνὴν 77. y. Detonis musicis Grae- 
corum conf. Du Cange Gloss. Gr. v. ἦχος. *[Theophilus 
musica quaedam fecit quarti toni et ex ode octava. Contin. 

. 66. De τόνῳ zàay(p, qui idem est ac βαρὺς, v. Leo Al- 
Tatius de libris Ecclesiasticis. Graecorum pag. 66. ed. Paris. 
Respue de octavo, impleat de quarto, wid. tono. Moleon. 
pag. 359.]* ; AEN 

. A. ult.[355, 20.] παρϑένου, καὶ. M. zag9ivov. foy; 
αἰ. καὶ - - ἷ 

B. 3. [55, 22.] χαταστάσεως. M. et hic loci et deinceps 
D. 2. tantummodo στάσεως habent, ut p. 25. D. 6. 

B. 5. [56, 5.] ἡ ἔνϑεος βασιλεία. Quia Graeci Impera- 
tores pro talibus haberi volebant, qui Dei et Christi suflra- 
gio et iudicio adepti essent regnum, οἱ ἐν ϑεῷ in nomine, volun- 
tate, auctoritate et loco dei regnarent , inde se ϑεοπροβλήτους, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L. 143 


ϑεοστέπτους et alia talia nominabant, et regnum suum τὴν 
ἔνϑεον βασιλείαν, divino munere tributum. 

B. 6. [56, 2.] φϑογγὴ. Ubi locorum in membranis inte- 
gre expressum erat hoc vocabulum, habebat ultima litera 75 
super se semicircellum , id est circumílexum. Nam circum- 
flexus in illis membranis ubique semicircellum pronum refe- 
rebat, id est talem, cuius ambo cornua deorsum prospice- 
rent. Venit igitur in hoc quoque verbo usu, quod singulis 
paene paginis observatur contigisse, 7 pro εἰ fuisse exaratum, 
. et φϑογγεῖ legi debere, id est sonat. (Ῥϑογγεῖν rarius vete- 
res pro. φϑέγγεσϑαι usurpant, probum tamen est. Habemus 
hoc capite, habebimusque in sequentibus formulas responsio- 
num in laudibus , seu phonas et antiphonas, a cantoribus et 
populo vicissim cantando recitatas , quarum exemplum in ec- 
clesia Latina qui videre cupiat, inveniet lepidum apud Du 
Cange Gloss. Latin. v. Festum asinorum , ubi vocatores ap- 
pellantur , qui hie χράχται sunt. 

C. 4. [56, 12.] σὰς. Aut σᾶς, est novae Graeciae, pro 
vester, aut vestrum , ὑμῶν. Vid. Codin. Offic. p. 125. n. fo. 
Paullo post lin. ro. restit. e membranis λέγουσιν oi χράχταε 
τὴν φωνήν. Phona est ille hymnus, qui citatur, ὁ ὠμήτωρ 
ete. et echus seu tonus eius est modulatio. Phonae succede- 
bat antiphona populi. 

D. 8. [56, 24.] αὐτοχράτωορ. M. αὐτοχράτορ in vocativo. 

25.B.5.[57, 18.] σὰρξ. Post hanc vocem ponunt membra- 
nae punctum , et deinde habent ἐξαφαγίζον, ut ad βρέφος 
redeat. Mallem tamen ἐξαφανίσων. ltem habent αὐτὸς τὸ 
κράτος etc. 
ὲ C. τ. [588, 1.] τῆς Πελετίου. Subintellige μογῆς. De hoc 
monasterio nihil invenio apud Du Cange in Const. Christ. ln 


T 
codice est /MzAz., unde fieri quoque poterat JMeAérzc , .studir. 
Et sane sic exstat p. 54. D. tam in editioné, quam in mem- 
branis, literis omnibus integre exaratis. Eratne ergo hoc mo- 
nasterium celebre illud studiz, unde Theodorus Studita et alii 
prodierunt? Suntne idem Jeletiana , quae in tabula Peutin- 
geriana prope CPlin conspiciuntur? 81 JMeletiana et τὰ JMe- 
λέτης et Coenobium Studii idem sint, liquet illam. tabulam 
aetate Theodosii multo recentiorem esse.  Allegavi inter alia 
hoc quoque argumentum evincendae recentissimae aetati illius 
tabulae in recensione novae editionis Viennensis in libello men- 
struo vernacule edito. ᾿“΄χιλλεὺς erat nomen thermarum, 
haud procul Cbhalcen et S. Sophiam. Vid. Du Cange CPI. 
Christ. p. 88. Sic dictae illae thermae a celebri statua Achil 
lis ibi conspicua. Mos nempe erat illis temporibus thermas 
publicas a statuis ibi erectis nominandi. lta apud Tripolin Ed. L. 46 


. 


144 IO. IAC. REISKII COMMENTARIE 


erat balneum 6 "[xagoc dictum a statua Icari ibi posita, teste 
- Malala T. HI. p. 75. tol 

25.C.5.[538,2.] δήμου αὐτοῦ govoíov. M. δήμου τοῦ 
δουσίου. 

D. 5. [38, 15.] σωτηρίας. M. 050 , idest σωτῆρα. Dein 

est ibidem σύμφοιτόι, quoque üt in edito: quia tamen hic li- 
brarius persaepe v et or permutat, non dubito σύμφυτοι, 
agnati, coalui hic legendum esse. 


24. A. 10. [59, 7.] λέγουσιν οἱ χράχται. — Ad hanc regionem 
adscriptum erat in cedice δοχὴ α΄, vid. B. 8. 


ὅτ 

B. 1. [9, 7.] καλῶς ἦλθε. M. καλῶς ηλ, idest ἤλθετε, 

Ibid. | Jbid.] πρύβλημα τῆς τριάδος. "Volebant nempe 
a Deo electi, constituti, rebus praefecti videri. Sic passim 
occurrit ὃ éx ϑεοῦ προβληϑεὶς, ἡ ἐκ Oeo) βασιλεία ὑμῶν, 
ὃ ϑεύστεπτος etc., tritum illud in acclamationibus : JD vos 
servent, dii vos fecerunt, dii vos servent. Est autem z96- 
Bizue ile, qui προβάλλεται "τοῖς πράγμασι, praeficitur , 
praeponitur rebus administrandis. Est enim z90fAAew idem 
quod ἐφιστάναι. lta apud. Zosimum p.542. 8. ὃ τῶν dvg- 
χόντων ἰδίᾳ τῷ βασιλεῖ ταμείων προβεβλημένος, praefectus 
(seu comes) rerum privatarum pro ἐπιτεταγμένος. Proprie 
est προβάλλειν in fronte, in vertice rei, in acie collocare, 
Imperator προβεβλημένος, qui in cuspide populi constitutus 
et ei praefectus est, ἄρχων προβεβλημένος, qui in collegii 
sui cuspide collocatur, qui honos recens electis habebatur. 'O 
ταῦρος προβάλλει ξαυτὸν τῆς ἀγέλης ait Epictetus apud Ar- 
rian. p. 89. ult., cui consentit dictio Malalae T. HI. p. 67. 8.: 
εἰ ἔχει τὸ ἐξπεδίτον σου ὅλον ἄνδρα δυνάμεγον μονομαχῆσαι 
καὶ νιχῆσαι ἕγα Πέρσην προβαλλόμενον παρ᾽ ἐμοῦ, prodi 
ante aciem et velut munimentum | exercitui sese obicere a. me 
iussum. Hine παραβάλλειν τενὲ ad latus alicuius se collocare, 
alicui se adiungere, disciplinae eius se tradere, frequenter 
occurrit apud Diogen. Laértium. à 
$ C.2.[39, 19.] τὴν ὑμῶν, Est in membr. et C. 3. τὰ 
à τῆς. l 

C. 9. [405 2.] τὸν ἀπελατικὸν. Quae mea sit de. signifi- 
catione huius vocabuli coniectura, dixi ad p. 218 A. 8. 

25. A. 5. [40, 17.] καϑὼς. M. καϑὼς καὶ ἐν τῇ δευτέρᾳ 

δοχῇ εἴρηται. δ] 

A. 5. [4ο, 18.] ἤγουν, M. ἤτουν, εἰ sic illae passim. 

A. 8. [4o, 21.] ἀπελάτιον, M. ἀπελατικὸν, et sic quo- 
que rursus p. 26. À. 6. et ubique. Jin 

À. 12. [41, 2.] τῆς: 0à.. .M. πῆς Τὸ, ud 

B. 2. [|41, 5.] πεντεκοστῆς, M. πεντηχοστῆς: 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 145 


B. 2. [41, 7.] £oozz τῶν φώτων. Festum luminum , vel 
Epiphaniae. nciditin diem 6. lanuarii. Vid. Du Cange Gloss. 
Gr. h. v. *[Symeon. Mag. p. 406. Oratio in festo luminum 
incipit: πάλιν 6 Ἰησοῦς ἐμός. Contin. Constantin. p. 5o. S. 
Gregorii Nysseni oratio in S. lümina seu festum baptismi Chri- 
sti, accensis cereis celebrari solitum , memoratur Lambeccio 
Comm. Vindob. L. lil. 6. cod. CXI.]* "Vid. Codin. Offic. 
c.8. Appellationis ratio apparet e verbis paullo inferioribus 
C. 10.: ὁ τὸν κόσμον φωτίσας τῇ αὐτοῦ ἐπιφανείᾳ. Est enim 
. matalis apparitionis Christi in carne, quam propterea quod 
luminosa, illustris esset ,. et Ziwmina appellarunt, et accensis 
luminibus celebrarunt, nec non baptismo, qui absque lumi- 
nibus non erat, initiandis ardentes cereos tenentibus. Qua de 
realis agimus. — , | 
— B.9.[41,8.] zx. Membranis deest. Vid. C. 5. 
Lois ». τῇ 15.] πυρὲ ϑεότητος ἐν Ιορδάνῃ. M. πυρὲ ϑεό. 
τητὸς Ἰορδάνου. Conf. D. 5. Liquet aliquid deesse: quod 

um suggerant meliores libri, acquiescamus coniecturae Lei- 

C. 7. [41, 15.] 9:0, λύγος. M. cotmma non agnoscunt , 
neque theologi Graeci, qui deus verbum ita dicunt ut nos 
deus filius. : 

26. A.8. [42, 15.] ὁ φωτίζων. . Graeci novi φωτίζειν et pro 
luminare et pro baptizare usurpant. Unde intelligitur lusus 
in ambiguo verbi. 

B. 5. [42, 16.] σειρὰν. Graeci sobolem alicuius per sae- 
cula continuatam , stemma genealogicum , σειρὰν, id est ca- 
tenam , dicunt, ut nos arborem. Σειρὰ ἀδιάδοχος est series 

is desinens, quam alia series non excipit. Conf. quae 
ad. pag. 157. B. de verbo διαδέχεσθαι cessare,  desine- 
re, dicam. 

lbid. [ή5, 17:] Ρωμαίους. M. Ῥωμαίοι. - 

€.5.[43,:3.] κηρύττει. Qualis dictio παλάμῃ κηρύτω 
ttL/! "Voce praedicatur, non manu.  Exspectes 79(et-aut ore: 
φανοῖ,, vel simile quid, quod manus faciat. Verum Aethio- 
pem lavet, qui balbutiem infantilis aevi corrigere instituat. 

C.5.[43, 4.] xotorovc. M. χρηστοὺς. Quorum utrum 
praestet, in dubio relinquo. ^ Unctine fuerint novi Imperato» 
res CPtani,, disputo ad p. 218. B. 2. 
| D.3.[43, 6.] ἀντίληψιν. Muxilium. Proprie est répre- 
hensio , seu apprehensio a postica, vel retractio lapsi aut pro- 
clivis in ruinam. ᾿ντιλαῤιβάνεσϑαί τινος est idem nostro sich 
Jemandes annehmen , pro curare , solari, iuvare aliquem , eius 
curam suam facere, ad se trahere. Vid. infra p. 5o. 
C. ult. 205. B. 8. et Constantin. Vit, Basil. p. t41. C. ὁ. 
Hine. intelligas illud Sexti Empirici Pyrrhon. Li ἀλλὰ καὶ τῶν 

Constantinus Porphyr. Vol. H. 10 


* 


146 - JO. IAC. REISKII COMMENTARII 


αὐτοῦ παϑὼῶν ἀντιληπτικός ἐστι xoà παρηγοριχός, solatur 
"et mulcet eius passiones; proprie reprehendit eas ab excessu, 
aut ad se trahit, putat eas ad se pertinere. ᾿δνυτέληψιν τῶν 
δημοσίων πραγμάτων, procurationem rei publicae habet Ce- 
dren. pag. 49o. D. et Contin. Theophan. p. 88. B. ult. Potest 
quoque reddi vocabulum protectio , ut saepe fecit Habertus in 
Pontificali. 

27.B. 5. [445 7-] καὶ. Deest membranis, quae paullo post 
lin. 8. συνανεστράφη dant, conversatus füit. 

B. το. [44, 15.] ἐγκαινίζων. — flesurrectionem. mortuis. en- 
caeniare est mortuis in resurgendo praeire suo exemplo, re- 
surrectionem ordiri, mortuis resurrectionem ut rem novam et 
insuetam praestare, exhibere, monstrare, mortuos resurrectio- 
ne initiare, Est enim zniiare aliquem aliqua re eum illius 
rei notitia et experimento, antea incognitae, imbuere, in- 
struere. Encaeniare, ait Du Cange Gl. Lat. h. v., &yxeuvi- 
Det», est iniliare vel aliquid primo exercere vel induere: unde 
vestem novat, encaeniat, qui primo eam induit wel portat. 
Inde est ἐγκαινίζειν urbem, balneum publicum, statuam, 
circum, ecclesiam initiare, innovare, pro prima vice usur- 
pare, initium facere utendi eorum unoquoque, secundum in- 
dolem cuiusque.. 

C. 7. [44, 20.] μυροφόροις. Ad mulieres unguenta ad se- 
pulcrum Christi ferentes respicitur Marc. XVI, 1.; v. Du Can- 

e Gloss. Gr. v. μυροφύροι.- 

D.8.[45,6.] χαρὰ. Sic scribitur et distinguitur hic 
locus in membranis: «Χαρὰν ὠνεχλάλητον καὶ ϑεῖον πάσχα. 
Ζελεῖται etc. 

D. ult. [45, 8.1 ἀνέγερσιν, Hinc corrigatur Contin. Con- 
stant. p. 264. D. 6. , ubi ἄνεσιν legitur. Opponitur τῇ xaza- 
πτώσει τῶν βαρβάρων: v. p. 29. D. 2. 

28. B. 5. [45, 20. ] τῶν περάτων. Gaudium totius terrarum 
orbis. Πέρατα τοῦ xóouov vel τῆς οἰχουμένης intelliguntur. 

29. À. 2. [47, 2.] τῆς zhaxtrgotuov. Sic frequenter in hoc 
-codice est exaratum pro διαχαιγνησίμου. Ἢ διακαινήσιμος 
ἑβδομὰς, vel ἑβδομὰς τοῦ διαχαιγνησίμου (ita Graeci novi 
efferunt pro τῆς διακαινήσεως), septimana renovationis , ut vul- 
£o vertunt, (non prorsus recte , nisi renovationis vocabulum 
pro gestatione novarum vestium accipiatur, quae yer nches 
-medio aevo usitata hodie exoluit,) est ea, quae diem Paschatis 
immediate sequitur. Graeci enim septimanam a die Lunae 
ordiuntur, etfiniunt in dominica. "Vid. Du Cange Gl. Gr. h. 
ιν. Dicitur ἡ διακαινήσιμος, quia neophyti illa septimana 
διὰ καιγῶν in albis, quas in baptismo vigilia Paschatis acce- 
perant, incedebant, et 7 Katw7, nempe xvgtaz5, dominica 
nova , dicebatur, in qua novas et candidas vestes pro ultima 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118,1. 147 


vice gestabant, seu deponebant. Methodius Patriarch. CPta- 
nus de iis, qui abnegarunt: Βαλλέσϑω ἱμάτια καινὰ xarà 
τὸν τύπον τῶν βαπτιζομένων. Vestes illae a Latinis quidem 
albae, a candore , Graecis vero ei zatva appellabantur. "ler- 
müinatio ἐμὸν novis Graecis valde frequentatur, pro nomine 
substantivo terminato in ἐς, ut τὸ διακαινήσιμον pro διαχαΐ 
vuGig, processio in novis vestibus; τὸ ἀναλήψιμον pro ἡ ἀγά- 
ληψις; αἰτήσιμον et αἰτήσιον pro αἴτησις. lta quoque ἀσπα- 
στικὸν pro osculo, ἀσπασμῷ wel actu osculandi. Glossae: 
: Labratum , φίλημα βασιλικὸν, ἀσπαστικὸν βασιλέως. 

A. 4. [47. 5.1 ἀκουμβίσωσι. Accumbunt. Non putem ne- 
gandam Luitprando fidem , qui in legatione ait, Graecos Im- 
peratores in solennibus conviviis per dies festos non assedissep. L. 44 
mensis, sed accubuisse vetusto more. Putem itaque, verbum 
ἀχουμβίζειν, ubi occurrit in hoc codice, (occurrit autem 
saepius in Cletorologio,) per accumbere reddi debere. 
^o A. 6. [47, 5.] ἁγιαχάς. Quid illud χας sibi velit, ne- 
scio. "Videtur ad illa vulgaria pertinere , qualia in hoc codice 
in Laudibus passim occurrunt, ut paullo post ἐς, et οἱ ἐς, 
ψαγὰ etc., quorum ratio dari nulla potest, neque debet. 

| B.::.[47, 18.] ἔς. Recurrit saepius in hoc codice. Est 
procul dubio idem , quod ἐὲς, heus, exclamatio; v. Du Cange 
v. ἐὲς, pro quo etiam εἧς habemus; item ας apud Symeon. 
Mag. p. 493. B. f., item o£ ἐς, quod aliud nihil quam Aue, ohe. 

C. τ. [47, 19.] τὰς «“ὐγούστας oxénacor. Est votum Au- 
gustabus proprium, quas, optant populi, ut Spiritus S. ob- 
umbret, tegat, obnubat. Quia nempe velo nuptae prodibant. 
Simile illud Hincmari in coronatione ludithae, cum nuberet 

. Edelfredo, regi Anglorum: JVubas im Christo, obnupta nube 
coelesti et refrigerata gratia spirituali. 

C. 6. [48, 5.] ἐξ τάφου. M. ἐκ τάφου. 

€. 7. [48, 4.1 ζωῆς. ltaquoque membranae. Erunt, qui 

᾿ ζωῇ malint. 

Ὦ. ὅ. [48, 9.] ἀπὸ φωνῆς. ssa voce, sed clara. Ορ- 
ponitür cum τῷ ἀπὸ φϑυογγῆς, quod est modulata voce (v. p. 
147. D. penult. et 185. A. 6.), tum voci pressae, aut tacitae 
recitationi , τῇ ἡσυχαίῳ χαὲ xaJ' ξαυτόν. Prorsus idem est 
atque μετ᾽ ἐχφωνήσεως, aut ἐχφώνως, de quo supra diximus 
ad p. 17. C. Liquete novella Iustin. 127., quae vetat conse- 
crationem sacrorum donorum, aut in baptismo preces, tacite 
a sacerdote recitari, deprehenso forte uno et altero, qui ta- 
cite se ea dicere iactans, tamen nihil dixisset, et ne formulam 
quidem teneret; sed μετὰ φωνῆς clara voce, quam omnes 
audiant, recitari iubet. Κελεύομεν πάντας émioxómovg τε 
καὶ πρεσβυτέρους μὴ κατὰ τὸ σεσιωπημένον, ἀλλὰ μετὰ 
φωνῆς τῷ πιστοτάτῳ λαῷ ἐξακουομένης τὴν ϑείαν προυχομιδὴν 


148 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


xat τὴν ἐπὲ τῷ ἁγίῳ βαπτίσματι προσευχὴν ποιεῖσϑαι. -- 
διὰ ταῦτα προσήκει τὴν ἐπὶ τῇ ἁγίᾳ προσχομιδῇ χαὲ τὰς ἄλ- 
λας προσευχὰς μετὰ φωνῆς παρὰ τῶν ὁσιωτάτων énizó-. 
nov τὰ κχαὶ πρεσβυτέρων προσφέρεσϑαι τῷ κυρίῳ. Neque 
scrupulum iniicere debet, quod additur ἤχῳ €. Nulla enim. 
vOX, Sive assa, sive modulata sit, potest absque tono quo-. 
dam proferri. Et significatur hic tantummodo, illam, , quae 
subiicitur, rhesin esse nuda quidem voce, at in eodem sem-. 
per tono primo recitandam , quod Latini sequiores dicunt di- 
rectare. Psalmus directaneus , unico tono, nullo flexu, nulla 
modulatione absolutus. "V. Du Cange v. "Directare ét. qon. 
Veteres quoque dicebant ἀπὸ φωνῆς, oraliter, ut vulgo di- 
cunt, alicui aliquid mandare renunciandum alteri, imperare 
agendum, vel vetare. lta narrat Appianus Parthicorum ini- 
tio, Ateium trib. plebis Crassi expeditiom intercedentem πρῶ- 
τον μὲν ἀπὸ φωνῆς κωλῦσαι xc διαμαρτύρασϑαι μὴ βαδί- 
ζειν etc., clara voce, conceptis verbis , , expeditionem vetuisse. 

5o. B. τ᾿ [49, 4.] ? ἀρτοκλίγης. τὰ δύο μέρη. Si recte ha- 
bet haec lectio (et saepe sic est in codice) debet accusativus 
pro dativo hic accipi. Alias posset εἰς ob praecedentem syl- 
labam excidisse videri. 

B. 4. [49, 6.] δείλης. M. δήλης, quod eo indico, ut in- 
telligatur mos librarii ἡ ete permutandi, non tanquam re- 
ctum sit. ᾿“πὸ τοὺς ἁγίους ἀποστόλους est idiotismus novae 
Graeciae. 


9 

 B.ro.[49, 12.] 79e», M. s, unde effici debet ἤλϑες 

aut ἤλθετε. ldem, quoque dictum ad huius paginae versum 
ultimum et ad. p. 31. C. 8. velim. 

C. i. [49, 15.] καϑὼς ἐν. M. καϑὼς καὶ iv. Vid. p. 
$1. A. 2. et B. Á., item C. 6. D. r. et alibi. 

C. 5. [49, 15.] τὰ δρομικὰ. Videtur carminis concitatio- 
ris, dactylici, celeriter currentis esse , quale abeunti accinitur; 
nostrates dicerent eim JMarsch. Conf. p. 54. D. antep. 

C.8. [49, 19.] ὧδε. Ita M. uti et paullo post D. 1. χαὲ 
ἐν αὐτῷ. | Quod moneo, ne quis, quod mihi contigit Pauper 
ctas habeat negligentiae typographicas operas, 

D. 4. [5o, 5-] συναγάλλεσϑε. M. ἐπαγάλλεσϑε. 

51..Ὰ.6.75ο, 15.] δρομικὰ. Putem δρομικὸν, In, mem- 
branis scripta erat vox per compendium δρομεξ. Lin. 11. ha- 
bent eaedem ἤγουν ὅ δομέστικος. τὰ 

B. 6. [51, 1.] ἀρτοπωλῶν. M. ὠρτόποι λῶν, neutrum ma- 
le, hoc novae Graecitatis ; illud Grammaticorum  sanctioni- 
bus Mp, 

B. 7. [51, 2.] ποιοῦσιν, | M. ποιῶσιν. Frequentissime aut 
librarius noster, aut auctor ipse ex more saeculi subiunctivum 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 149 
pro indicativo usurpat, aut potius ὦ et ov promiscue habent , 


ut patuit modo in ἀρτοπουλῶν. i 

C. 8. [51, 12.] ἡ ἀναίρεσις τῶν τῆς 24yag. Simile illud 
Francorum, ni fallor, de Iosselino Corteniacense , mors palli- 
da Saracenorum. 

C. 10. [51, 14.] ἔτη. M. deest. 

$2. A. 2. [52, 5.] ὠντίπασχα — Est dominica proxima a fe- 
sto Paschatis, alias in albis, vel guasimodogeniti dicta. 

B. 5. [52, 15.] νεουργεῖ xai. M. deest copula, quo ali- 
quanto vehementior fit oratio. Ad ἐγχαενέζει trahendum e 
sequentibus commune τὴν οἰχουμένην. Spiritus sanctus per 
eum initiat totum mundum , in rebus novis et insuetis, in vita 
nova constituit. 

B. penult. [53, 1.] παντευχίᾳ, Videtur vocabulum a πᾶν 
omne, et τεύχειν facere, compositum esse, atque omnipo- 
tentiam dei significare. 

D: 2. [55, 12.] μεσοπεντηχοστῆς. Dies vigesima quinta 
a Pascha, vel feria quarta septimanae quartae post pascha. 
*[Jloosievoig μεσοπεντηχοστῆς memoratur Georg. Monacho 
p. 556. Leo in ea vulneratus ipsam abrogavit. Ad S. Mo- 
cii instituebatur p. 464. Chrysostomi oratio in μεσοπεγτηχο- 
στὴν habetur apud Lambeccium cod. 4o. n. 20.]* Ut μεῦσο- 
πεντηχοστὴ dicitur dimidiate pro μέση τοῦ πάσχατος xai τῆς 
πεντηχοστῆς, ita quoque ἡ μέση τοῦ πάσχατος dicitur pro 
eodem integro, aut quod totum tempus inter Pascha et Pen- 
"ecosten intercedens Pascha diceretur; et ipsa Pentecoste pa- 
scha rosata. "Vid. Du Cange ἢ. v. 

D. pen. [53, 16.] o βένετοι. M. oi μὲν féveroi. 

53. A. 2. [53, r9.] βούειν vauaza. . Veteres βλύειν frequen- 
tabant, novi autem saepe g et A permutant, Vid. Themist. 
pag. 260. A. 9. ed. Harduin. et Procop. Anecd. p. 85, 51. 
A. 4. [55, 21.] δροσίζεσϑε τοῦ --. Credo sic distin- 
- guendum esse hunc locum: δροσίζεσϑε. Τοῦ zrevuarog-- 
πόμα τὼ πλήϑη - - populi Mite bibentes potum spiritus. 


—* Α. 9. [54, 5.] τόνδε, M. rov, quod nescio τὸ δρομικὸν, 
an aliud quid velit. ; 
j A.r1.[54, 5.] παῤδησιάζει. Est aut pro παῤ δησιάζῃ mo- 
re librarii ἡ et εἰ promiscue habentis, aut Atticismus est, 
quem tamen in hoc quidem libro vix quaesiverim , vix ad- 
A.12.[54, 6.] ἀφϑανααίας. M. ἀφϑασίας, nde effici 
ἀφϑαρσίας aut ἀφϑισίας. 

B. 5. [54, 8.] ϑαυμάζει μὲν, Post haec verba inserenda 
e membranis, quae exciderunt, haec: ov βούλεται δὲ γνῶναι, 
τε σῇ ἐξείργασται σοφίᾳ πάντα. 


150 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


C. το. [55, 4.1 πρεσβείας, — Intercéssionis , supplicationis 
tuae pro nobis, et sic quoque debet p. 35. A. 5. accipi. 
54.B.8. [56, 7.] εἰς τὸν 24uaeovgravov. Pro primis dua- 
* 
bus vocibus scriptum erat in membranis δὲς, id est εἰς τὰ. 
Quando coenobium indicare volunt Graeci ab hoc vel illo 
structum aut denominatum , adhibent neutrum plurale τὰ. ut 
τὰ ᾿Αμαστριαγοῦ, và Ναῤσοῦ, τὰ Ὀλυβρίου etc. Vid. 
pag. 102. B. 

C. 1. [56, 15.] ἀρτοπωλῶν, M. ἀρτοπωλίων, 

D. antep. [57, 6.] δρομικῶς, Ultima syllaba erat per com- 
pendium € scripta, ut dubium esse possit , δρομικὸν, an δρομι- 
x& legi debeat. Carmina vel moduli, qui voce praecipiti et mul- 
tum accelerata canerentur, tanquam si curreret, ut sunt hy- 
mni e multis dactylis constantes. 

35. A. 2. [57, 9.] ἐγκαυχόμενοι. Ita quoque M. solenni mo- 
re 0 et ὦ permutandi. : 

A. 6. [57, 12.] ὑμῶν, M. ὑμᾶς, Monstrat vos victoriarum 
coronis onustos, id est coronis vincendo partis, et victoriae 
debitis eamque consequentibus. 

A.8.[55, 15.] εὐλογεῖται. Yn membranis utroque loco, 
hic puta et versu 9., est εὐλύγειταϊ, accentu in antepenulti- 
ma. Debet igitur inde effici εὐλόγηται, benedictum, fuit , aut sit. 

Ed. L. 48 B. 7. [57, 22.] ἐξάγαγεν. M. ἐξήγαγεν, 

B. 3. [57, 25.] αὐτοῖς. M. αὐτοὺς, 

C. 4. [58, 5.1 προσκυγήσαντες oi. Membr. προσχυγήσαν- 
τὸς 7t&Yt&G Ol. i3 

€. 5. [58, 6.7 κατέλαβον. Verbi καταλαμβάνειν apud α 
cos novos usus est frequentissimus pro ἔρχεσϑαι, &quxéodar, 
pervenire aliquo. Proprie est occupare locum aliquem. Fre- 
quenter in nostro Codice sic occurrit: neque monerem, nisi 
viderem , ex eo , quod ad usum hunc non attenderent , viros 
doctos in aestum datos fuisse in interpretando loco Diogenis 
Laértii p. 275. 1. ed. Meib., ubi reddi debet donec venerit e 
Macedonia. Ergo iam Aristotelis aetate χαταλαμβάγειν hoc 
sensu in usu erat. : 

C. 6. [58, 7.] εὕρησαν. M. εὕροσαν, Sic formant novi 
Graeci pro εὗρον. Exstat εὕροσαν apud Nicetam. Choniaten , 
lsaacii Angeli 1,. II. c. 5. pag. 214. D. 15. ed. Venet.: ὡς 
δ᾽ οὐδένα εὕροσαν ἀντίμαχον οἱ πολέμιοι. ldque sic posuit 
more suo. Amat enim hanc formam. [ἃ p. 54. E. 5. ha- 
bet προήλθοσαν pro προῆλϑον, et p. 81. B. rr. ἀπήλθοσαν. 
Neque novum hoc schema est, sed vetustissimum , Posidippo 
Siculo, poetae epigrammatario , usurpatum , qui Meleagro an- 
tiquior fuit, et cuius in Anthologia ed. Wechel. p. 614. (Steph. 
p. 473.) haec leguntur: 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 151 


τὴν δὲ ϑαλάσσης 
í ψαύουσαν, πρῃεῖς εἴχοσαν αἰγιεαλοί. 
ubi Obsopoeus haec annotat: ,j,Notabis hoc loco εἴχοσαν po- 
ni pro εἶχον, more Chalcidensium , qui tertiis personis plura- 
libus interponunt ga. Sic legimus Psalmo XCVIL: ὁ ϑεὸς, 
ἤλθοσαν ἔϑνη εἰς τὴν κληρονομίαν cov, ubi quoque ἤλϑοσαν 
ponitur pro 749o». 


x 8 
C. 11. [58, 11.] zx. γ᾽ βαρβάρων. M. H Bao, id est 
. ἦχος βαρὺς, aut ἤχου βαρέος. Aliud gravi (vel basso ) tono: 
P 7 miraculum 


eregrinum ., ; ) | 

C. 12. [58, 11.] πόκον, "Videatur aliquid post hanc vo- 
cem deesse: sed si tollatar punctum post πατρὸς, possit hic 
locus utcunque integer videri, quamvis obscurus sit ampullo- 
sus hic stylus theologico - poeticus. Et tunc δρᾶτε erit idem 
atque δρᾶται conspicitur. Solet enim hic librarius αὐ et & per- 
mutare. Alluditur ad historiam Gideonis. 

D. 5. [58, 14.] τὴν xa9' ἡμᾶς oixovouíav. Dictio theo- 
logis usurpata, ordinem: salutis designans, de qua v. Vales. 
ad Euseb. H. Eccl. p. I. r. | 

D. ult. [58, 20.] παρουσία, τοῖς. Punctum hic delendum, 
et iungenda omnia, ut in membranis. Θεογγωσίᾳ idem est 
atque μετὰ Jeoyvootac. 

56. A. 2.[59, 1.] ἐν πυρίναις γλώσσαις. *[Vid. Maius ἐπ 
Hessischen -Hebopfer Part. XXV. p. 460. ]* 

A. 4. [59, 2.] κηρύττειν τὴν ὅμοούσιον πίστιν τῆς τρεά- 
δος. ld est praedicare Trinitatem consubstantialem, et eam 
ut credant auditoribus persuadere. 

- A. 11. [59. 8.] πυρσοφαία,  L. zvgoogote , ut πυρκαΐα- 

Ibid. [59, 8.] ἀπελατικὸς. Mallem ἀπελατικὸν, In mem- 
branis compendio 5$ exarata erat ultima syllaba. Idem tenen- 
dum ad D. 6. 

B. 1. [599 το. ὑμᾶς. Scabra et hiulca oratio, ut videa- 
tur aliquid deesse. Ita tamen membranae , nec plura, habent, 

B.5.[59, 15.] δυσωποῦμεν, Melius hoc quam $voo- 
ποῦντες M. 

B.6.[59, 14.] χάρισον. lta M. Sic solent novi et ple- 
beii Grzeci, pro χάρισαι. Multa talia in ipsorum scriptis oc- 
currunt, active prolata, quae veteres non nisi deponentialiter 
seu in medio, usurpabant, et vice versa. Ut χαΐρομαι est 
apud Nostrum pro χαίρω. V. ad p. 172. À. 12. et p. 179. 
B. 9. lta Nicetas Chon. p. 15o. 10. ed. Venet. βιάζειν pro 
ϑιάζεσθϑαι posuit, et pag. 228. D. 17. ἐφέπω pro ἐφέπομαι. 

χω pro ἔρχομαι habet Nicolaus Lucanus apud Du Cange 
V. Σεύειν, id est σέβειν sese movere , unde σοβεῖν deinceps 
factum, — Verba eius sunt: 


g 


" 
15a IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


Κῆἤρχησαν và πολεμήσουν xai và σεύουν εἰς τὰ τεέχη. 
Quae bene Graece sic efferas: : 

Καὶ ἤρχοντο ἵνα πολεμήσωσιν, καὶ fva σοβῶσιν εἰς τὰ 

τείχη. 

C. 6. [60, 1.] ὕπεράρχιος. Vox rarior, a nova Graecia 
conficta , videtur id significare,; quod super omne initium 
positum est, quod initio caret, ut supra bis habuimus συνά- 
γαρχος, coaeternus. Nam ἄναρχος novo significatu ibi notat 
aeternum. 

D. 1. [60,6.] ϑεολογεῖται, — Ad verbum dicitur trinitas 
JDeus consubstantialis , id est, celebratur trinitas sermonibus , 
qui asseverant, tres personas trinitatis aeque divinas atque 
consubstantiales esse. Θεολογεῖν est de Deo sermones facere. 
Theophan. p. 59. B. r. 77. C. ro. 55o. B. r. et Combefis. ad 
ilius p. 59. Theologis in specie sermo et disputatio de divi- 
na Christi natura est ϑεολογία, "Vid. Vales. ad Euseb. p. 5. 
Sic xvvoAoysty de Sirio sermones facere apud Athenaeum I. 
p. 29. A., ubi vid. Casaubon. 

37. B. 4. [61, 5.] τριλέξια, Non reperio, qui vocem hanc 
exposuerit. Videtur carmen notare, quod aut ter iterabatur, 
aut potius a tribus cantoribus simul recitabatur, ut τετράλε- 
κτὰ , quae a quatuor cantoribus recitabantur. Vid. 165. C. 

B. 7. [61, 5.1 ἀξιώσει. — Post hanc vocem deesse aliquid, 
manifestum est. Nam debebat saltim ὑμᾶς εἰς χρόνους ex 
τὸν τὴν ὑμῶν διέπειν πολιτείαν, ut p. 3o. €. 7., sed multo 
plura deesse deprehendet, qui sequentia cum | antecedentibus 
attente conferat. Nam non respondent inscriptioni, sed aliud 
tractant. Promittit inscriptio, et instituit initium moni capi- 
tis, enarrationem Actorum festi Pentecostes. Pro maxima 
vero parte ritus processionis paschalis exponit hoc caput, quod 
deinceps luculenter evincam. Incipit haec argumenti discre- 
pantia ἃ δ. 3. et voce &r9zv; cui praecessisse etiam aliqua, 
manifestum ex eo est, quod oratio hiat. Saltem verbum ἐπαΐ 
θουσιν aut σύρουσιν vel simile desideratur. Sed multo plura 
desunt de processione procerum seu conventu in aulam ad Im- 
peratorem in Chrysotriclimum. Clara tandem res est ex eo, 
quod pagina aversa vel posterior folii41. in voce ἀξεώσει de- 
sinebat, et pagina adversa folii 42. a voce ἔνϑεν incipiebat. 
Debebat ergo folium unum, aut potius multo plura, forte 
integer quaternio, seu decem folia, periisse. Patet ex nume- 
ro capitum , qui ab hoc capite inde discrepat a nostra editio- 
ne. Nam quod huic editioni caput decimum est, id est in Co- 
dice capitis XIX. pars secunda, quod hic est Xl. caput, id 
est codici vigesimum , hie XH. in Codice XXI. et sic semper 
porro decurrit hic ordo per totum librum primum, sic ut 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L 153 


codex semper nostram editionem novenario superet. Ex. e, 
caput nobis 51. est codici 4o., nobis 92. est codici 101. Mal- 
lem ab hoc numerandi ordine discessum non fuisse. Sed quum 
non tantum decessor meus, sed et Maius ita instituerit nume- 
rare capita , ut in hac editione conspicitur, debui eos in illa 
reliqua libri primi parte, quae sub oculis meis excusa fuit, 
sequi. Quid autem desideretur, seu qualia tractaverint argu- 
menta illa capita, quae perierunt, haud diffücile est assequi , 
si ordo, quem auctor instituit, consideretur. Coepit primo 
capite. generalem ideam processionum sacrarum iu exemplo 
rocessionis ad S. Sophiam in festo Nativitatis Christi dare. 
Deinde voluit simul ante omnia referre Acta vel laudes Impe- 
ratoribus occasione talium processionum dici solitas. Itaque 
recensita Acta festi Nativitatis Christi, Epiphaniae, Pa- 
Schatis, Antipaschatis , Mesopentecostes, Ascensionis, venit 
tandem hoc nono capite ad Acta Pentecostes, eaque per pri- 
mos duo paragraphos eiusdem recenset, Quum itaque quae post 
verbum ἀξεώσει, seu finem secundi paragraphi sequuntur, ad 
hoc caput non pertineant, et supersint aliquot dies festi in 
aestatem et autumnum incidentes , quorum Acta ut etiam de- 
scriberentur par erat, et instituto libri congruum , et a lecto- 
ribus quoque exspectabatur; verisimile mihi ex eo fit, capita, 
quae olim fuerunt, et e nostro codice exciderunt, Acta illo- 
rum festorum recitasse. Deinde resumsit auctor tractationem 
de ipsis processionibus, et singulorum festorum processiones 
seorsim exsecutus fuit. Igitur ea quidem, quae a voce évJe» 
incipiunt , exponunt ritus processionis paschalis, qualis nempe 
ipso die festo Paschatis primo, qui proprie Pascha dicitur, 
peracta fuit. Liquet hoc ex loco p. 4o. C. , ubi dicitur, pro- 
ceres, dum Imperatori pacis osculum in templo S. Sophiae 
ante communionem dant, humi non procidere propter festum 
Resurrectionis, προσχυγοῦσι τὸν βασιλέα ju πίπτοντες διὰ 
τὴν ἀνάστασιν. Quae verba absurda essent, si locus ille de 
festo non Paschatis, sed aut Pentecostes aut alio quovis age- 
ret. Pag. 42. D. 2. δι ὅλης τῆς διακινησίμου ait, per to-Ed.L.4g 
tam septimanam renovationis, autpaschalem. Ῥ. 45. A.: εἶ τύχῃ 
ἡ ἑορτὴ τοῦ εὐαγγελισμοῦ τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ τοῦ πάσχα, si dies 
annunciationis B. P. in. ipsum illum diem paschatis incidat. In 
fine capitis p. 45. B. haec lego: τελεῖ ἅπαντα ἀκολούϑως τὰ 
TOU πάσχα, ὡς ἀνωτέρω προείρηται, peragit omnes ceremo- 
nias festi Paschatis ordine prius exposito. Agunt ergo prae- 
cedentia absque controversia de festo Paschatis, non Pen- 
tecostes. 
$7.C. 1. [61, 9.] βήλῳ. Εἰσερχόμενοι. Delendum punctum, 
d a M. abest, et continuanda oratio. 
C. 10. [61, 16.] xai ἐπάρχους. Hi diversi non sunt ab 


* 
154 10. IAC. REISKII. COMMENTARIH - 


Anthypatis, seu proconsulibus thematum. Erant autem hi 
Proconsules Praefecti legati iuri dicundo et observandae poli- 
tiae in provinciis, quemadmodum Proconsules Strategi rem 
militarem potissimum administrabant, sic tamen, ut in civili- 
bus quoque valeret eorum auctoritas, quippe qui ipsis Prae- 
fectis imperarent. Possis hos duos magistratus cum Legato et 
procuratore comparare, quorum munera intelligas ex illo Ta- 
citi in Agricola , c. 15.: singulos sibi olim reges fuisse: nune 
binos imponi, e quibus legatus im sanguinem, procurator im 
bona saeviret. 

C. 11. [61, 17.] τὸν λογοϑέτην τοῦ στρατιωτιχοῦ,  Ratio- 
nalem militarem , | logothetam castrensem. | Subintelligitur λό- 
yov , aut λογείου, aut πρυτανείου , aut ταμιείου, aut ϑησαυ- 
ροῦ. V. Du Cange v. χαστρέσιον, castrense peculium. | Prae- 
positus tabularum. rationis castrensis appellatur in Inscript. apud 
Reines. p. 559. Στρατιωτὸς (si bene habet ea lectio). appel- 
labatur ille rationalis in Aegypto. V. Du Cange v. στρατιω- 
τὸς et Goar. ad Codin. p. 31. n. 47., ubi quatuor statuit 
Logothetas, 1) magnum, qui rationalibus et aerariis omnibus 
praeesset, 2) Genicum, seu publicorum redituum, 5) τοῦ oi- 
χειακοῦ vel τοῦ εἰδικοῦ. privati peculii imperialis , 4) τοῦ 
στρατιωτιχοῦ, militaris aerarii. Erant adhuc alii Logothe- 
tae, ut Dromi, seu cursus publici, de quo antea dixi. Lo- 
gotheta praetorii, de quo vid. supra p. 8. B. et Script. post 
'Theophan. p. 294. C. Logotheta τῶν ἀγελῶν, seu.gregum 
in appendice libri nostri primi saepe memoratur, de quo suo 
loco dicam. Rationalis fisci militaris etiam 0 τοῦ στρατιῶτι- 
χοῦ simpliciter appellatur, pro ó ἐπὲ τοῦ στρατιωτιχοῦ. vid. 
p. 114. À. 1.5 et ὃ στρατιωτικχὸς ; vid. p. 276. C. 6. *[*O τὰς 
στρατιωτικὰς δέλτους ἐπειλημμένος est apud. Contin. Constant. 
p. 76.]* Iustinianus eum instituit, si vera perhibet Procopius 
Anecdot. p. 104. 10. Sed iam sub Anastasio Dicoro com- 
memorat losua Stylites apud Asseman. T. I|. Bibl. Or. p. 
275. b.  Appionem aerarii castrensis in urbe. Amida praefe- 
cium, et p. 279. a. Calliopium in urbe Edessa. Vid. ibi no- 
iata, unde Procopius ipse sibi contradicere deprehenditur. 

C. 11. [61, 17.] τὸν δομέστικον τῶν "Ixavarov. Yam su- 
pra dixi , Domesticum novis Graecis notare praefectum , prae- 
positum. De Domestico Hicanatorum autem velim conferri 
Du Cangium Gloss. Lat. verb. Jomesticus. Hicanati sunt ge- 
nus aliquod lectae militiae , ita dictae, quod homines essent 
ἱκανοὶ, corpore animisque vigentes et rebus gerendis pares. 
Du Cange Gloss Gr. v. ízavóg observat, hanc vocem notare 
strenuum , et Latinos quoque pro eo zdoneum dixisse. "Ixavog 
pro alacri, promto , agili, vigili, habet Aristides T. Il. pag. 
148. 2.5 opponitur enim ibi τῷ ὠργῷ. Euscb. Hist. Eccl.HHI. 23. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 155 


veuvíoxo» ἱχανὸν τῷ σώματι καὶ τὴν ὄψιν ἀστεῖον appellat , 
ubi reddit Valesius statura corporis egregium , et apud Poly- 
bium in Excerptis Peirescianis p. 125. fine, hominem χατὼ 
τὴν ἐπιφάνειαν ἱκανὸν, specie honesta. Unde constat, hanc 
vocem in lingua vulgari Graeca, qua Polybius scripsit, eo 
sensu iam vetustis temporibus usu venisse. Nicetas p. 156. 
D. 5.: φυῆς σώματος 7 ὥρας ἱκανωτάτης μεταλαχεῖν, in 
aetate agere, quae rebus gerendis maxime par est. Cinna- 
mus p. 74. init. ἑἱχκαγοὺς, ait, viros robustos, ᾿Ισαυρῶν τῶν 
περὲ αὑτὸν ὁπλισάμενος, οἵπερ, ὡς κατὰ παντὸς αὐτῷ ξυν- 
ἀσπίσωσι, πίστεις ἔδοσαν φϑάσαντες. Unde intelligitur, 
non solum Imperatorem Hicanos secum habuisse, sed etiam 
procerum quosque; et deinde illorum officium fuisse , herum 
adversus quoscunque demum protegere , etiam si ipse Impera- 
tor esset, qui hero male vellet. Conf. Zosim. IV. p. 229. 9. 
'"Theophan. p. 85. B. 5. 89. A. 3. 321. C. 5. 591. D. 7. 59». 
D. 5., e quibus locis patet, proprie ἑκαγὸς dici de viro mili- 
tari, ut λύγιος de politico , et saepe ῥωμαλέος καὶ ἱκανὸς 
iungi. Est igitur ἑχαγὸς recentioribus idem , quod veteribus 
ó τέλειος, perfectae staturae et aetatis et roboris vir, ὃς ἕχα- 
γεν vel ὃ ἀφικόμενος εἰς τὸ τῆς ἥβης τέλος. Aliam etymo- 
logiam respexit Anastasius Biblioth., qui Concil. VIII. act. r. 
Jcanatorum interpretatur parentum. Forte quia praesto ad- 
erant ad iussum heri, parentes, obsecundantes. PFueruntne 
οἱ ἱκανοὲ sagittarii? — Videor mihi id colligere posse ex Ale- 
xiade p. 115. B. pen.: ἱχαγοὺς εἶχε στρατιώτας τῆς τοξείας 
εἰδήμονας. E scriptoribus post Theophan. p. 244. C. patet, 
Hicanos et Hicanatos non tantum in urbe augusta, sed etiam 
in provinciis praesidia egisse. Leo in Tacticis p. 53. n. 5. 
sic eos describit: ἑκαγώτατοι, ἤγουν ὅσοι xci πιστοὲ xai &U- 
γνώμονες φαίνονται τῇ δωμαϊκῇ πολιτείᾳ ἡμῶν, μαρτυροῦν- 
ται δὲ καὶ ἀνδρειότατοι. Hic locus et alter ille '"Theophanis 
- p.392. D. 3. ῥωμαλέος τε καὶ ἱκανώτατος me inducit, ut 
. credam, vocem ἱχανάτος esse contractam ex izavorarog. Àmant 
Graeci novi superlativum pro positivo adhibere. 

C. pen. [61, 18.] τῶν ὀπτιμάτων. Optimates erant ea 
tempestate milites viliores, et contumelia paene erat , optima- 
tem esse. lidem atque garciones apud Latinos eorum tempo- 
rum. Vid. Du Cange h. v., quod vocabulum est Germani- 
cum, repetendum a 4varten , observare, servire. Coniungun- 
tur garciones et summularii seu agasones in charta vetere 
apud Du Cange v. Garcifer. Inde Francicum garde. Erat 
eorum caeteris militibus in castris agentibus servire , mulos et 
equos pastum agere, onerare, exercitus in itinere custodire, 
infima quaeque officia obire, ut ex' appendice primi libri no- 
Siri codicis patet. Non repetam, quae Du Cange de horum 


156 IO. IAC. REISKII COMMENTARH ὁ 


origine in utroque Glossario habet, item Casaubonus T. I1. 
"Script. Histor. Aug. p. 770. Conf, Constantin. de "Thema: 
tibus p. 10. Id unum tantummodo noto de ipsorum nomi- 
ne, sic dictos fuisse illos Gothos, quoniam de magno nume- 
2 ro captivorum gentis suae optati, id est delecti, et pro opti- 
mis habiti, militiae adscripti et fundis militaribus in Bithynia, 
quae deinceps de ipsis thema optimatum appellata est, dona- 
ti fuerint, eon 
C. ult. [6r, 19.] τὸν σακελλάριον, Nominantur hic, ut 
distincti homines, sacel/arius et sacellio praefectus , et Idicus, 
seu rei privatae praefectus. Qua vero in re distincti fuerint, 
non liquido mihi constat, Erant enim omnes sacello, vel po- 
tius sacculo, id est aerario, praefecti, "Thesaurus enim sac- 
cus appellabatur. Si reputo, magnam fuisse auctoritatem sa- 
cellar , ut etiam Logothetam Genicum, seu rationalem ae- 
rari; publici, Quaestorem , ldicum, alios sub se habuerit , 
imo et officia et scrinia omnia, ut ex nostri codicis p. 416.A. t. 
patet; miror, qui fiat, ut hic loci post domesticum optimatum, 
domesticum moenium vel castrorum, viles dignitates, nomi- 
netur.. ln occidente quoque sacellarii magna pollebant aucto: 
ritate, iudicabant causas gravissimas , mittebantur a Strategis 
ad urbes in rebus momenti maximi componendis (vid. Sigon. 
de regn. Ital. pag. 5. 44. p. 24. 54. p. 39. init. Murat. T, 
Il. Rer. Ital. p. 99.), rogas, seu stipendia, militibus eroga- 
bant, adeoque non íantum cum privato peculio principis , 
sed et cum fisco publico ipsis erat res. Sane in ordine Roma- 
no p. 572. inter officiales curiae Romanae praecipuos post 
arcarium , tertium ordine, qui praeest tributis (respondet ille 
Genico) recensetur quarto loco jSacellartus, qui stipendia ero-  - 
gat militibus, item alio loco - - osculantur pedes pontificis et 
accipiunt a Sacellario unum byzantinum: vid. Du Cange utro- 
que glossario. De Sacellario patriarchae, dignitate ecclesia- 
stica, idem disserit, et Goarus ad Codin. p. ro. Memora- 
tur hic in codice nostro p. ror. fine, ubi dicitur Imperatori * 
cruces argenteas festo palmarum distribuendas afferre. Sed 
id ipsum Sacellio, qui Sacellario inferior erat, p. 68. D. tri- 
buitur. In eo paene consentiunt scriptores, Sacellio tantum 
cum privata re Imperatoris negotium fuisse. V. quae ad p. 
266. B. 4. de Sacellio dicam.  Idicus, seu specialis, 0 εἶδε: 
χὸς vel ἰδικὸς, item ὃ τοῦ ἰδιχοῦ, et ὃ τοῦ οἰχειακοῦ, nempe | 
᾿ϑησαυροῦ, λογοθέτης erat rei privatae, sacro peeulio prae- 
fectus, de quo v. Guther. de Off. D. A. Hunc describit Aga- 
thias p. 69. : ταμίας τῶν βασιλέως χρημάτων, οὐ μὴν τῶν 
Ed. L.5oéx τῆς δασμοφορίας ἐρανεζομένων, (αλλῳ ydo τῷ ἐπετέτρα- 
"TO ταῦτα,) ἀλλὰ τῶν, ὅσα ἐκ τῶν βασιλείων ϑησαυρῶν ete. 


Conf. Du Cange €1oss. Gr. v. Ἰδικόν. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 157 


57. D. 1.[61, 21.] τὸν χουράτορα τὸν μέγαν. Magnus cu- 
rator.videtur fuisse, qui curatoribus omnibus minoribus, cu- 
ratoriarum inspectoribus , praeerat. Sunt autem curatoriae 
praedia, agri, domus, urbanae suburbanaeque, interdum 
quoque integri tractus terrae, quorum reditus ad Imperatorem 
solum, seu ad privatam rem, pertinebant. Curatores olim 
iidem atque Logothetae aut rationales erant (vid. T. I. Hist. 
Aug. p. 997.) et in specie curatores dicebantur aedibus prae- 
fecti, in quibus pecuniae asservabantur, vid. Du Cange utro- 
que glossario et ad Alexiad. p. 539. Goar. ad Codin. p. 51. 
n. 49. De curatoribus urbium et provinciarum v. Vales. ad 
Amm. Marcell. p. 41. a, qui p. 325. b originem curatorum 
rei privatae habet. Goar. ad Cedren. p. 479. χουρατωρίᾳ 
interpretatur principis privatum peculium aut dominium. Et 
inde patet, quid sit provinciam in curatoriam redigere. Sci- 
licet provincia, quae armis subigeretur et pristinis adiicere- 
tur, cedebat non reipublicae, sed hnperator! , et reditus eius 
non ad aerarium publicum , sed ad rem privatam pertinebant, 
ita tamen , ut praesidia iis imposita de suo deberet Imperator 
alere. ltaque provincia Melitene, quam Romanus Lecapenus 
in curatoriam dicitur redegisse, (vid. Dissert. cl. Leichii de 
Constantino Porphyr. p. XVIII. $. 5., ubi egregie Annae 
locum adversus Du Cangii tentamen defendit, ad Imperato- 
rum deinceps peculium pertinuit. Oppositae igitur erant cu- 
ratoriae thematibus, aut, ut Latini medii aevi dicebant, du- 
catibus. Ekebhartus iunior de casibus S. Galli C. 1.: Nondum 
«dhuc illo tempore Suevia in. ducatum. erat. redacta , sed fisco 
regio peculiariter. parebat, sicut hodie et Francia.  Procura- 
bant ambas Camerae [id est τοῦ ἰδικοῦ], quos sic vocabant 
nuncii. Eum morem Imperatores Ottomanici, ut multa alia, 
ex institutis aulae Byzantinae retinuerunt. Nam recens ex- 
pugnatae urbes et provinciae omnes, veterique orbi Moslemi- 
ei imperii adiectae propriae sunt Imperatoris et ad AIL 
Chasné, non ad JU! «43 Beitelmal, seu fiscum publicum 
pertinent. Aliter igitur instituebantur tunc temporis bello 
subactae provinciae , quam olim saeculo quinto e. c., quo illae 
non ad solum Imperatorem, sed ad: ipsum et totam rem Ro- 
manam, τὴν ἀρχὴν τῶν δωμαίων vel τὸ δημόσιον pertine- 
bant, et fundi a vetustis possessoribus soluto eorum pretio 
redimi debebant, tanquam si prius non habuissent. "V. Pro- 
copius Hoeschel. τάς. ult. et 143. 3. Invenio apud Symeon. 
Mag. p. 427. D. χουρατωρίαν εἰς τὸ χατοιχεῖν ἐκεῖσε γυ- 
γαῖχας τὰς μὴ εἰδυίας σωφρονεῖν. Ergone aedes castigandis 
improbis destinatae sunt etiam χουρατωρίαι appellatae? — Vi- 
detur omnino, et sane improbi atque mentis haud compotes 


158 - JO. IAC. REISKI] COMMENTARII 


curatoribus opus habent. At quid, si curator magnus esset 
generalis receptor aeris, quod e portoriis, pedagiis, ponta- 
ticis, plateaticis , casaticis etc. redibat, General - Accis - Ein- 
nehmer? GCurata enim vectigal dicebatur medio aevo, et cura- 
toria die Steuer- und Acciseinnahme , vid. Du Cange Gloss. 
Lat. h. v. et Murator. A. I. T. II. p. 28. 

D. 2. [61,21.] τὸν τοποτηρητὴν τῶν σχολῶν. Videtur 
vicarius; locum tenens, Domestici scholarum fuisse. V. Du 
Cange v. Loczservator. 

D. 5. [61, 22.] δυσυπάτους, σπαϑαρίους συγχλητιχοὺς. 
M. hic nullam distinctionem agnoscunt. Non dixerim , quam 
bene maleve. Putem tamen, membranis potius obtemperan- 
dum et ex illis discendum esse, in aula CPtana fuisse Dishypa- 
tos Spatharios duplicis generis, unos Basilicos seu imperiales 
alteros Syncleticos, seu Senatorios, quos in comitatu, dispo- 
sitione stipendiisque suis haberent Senatores, ad curanda tuen- 
daque diversa secreta, seu tribunalia. Ἐ p. 415. B.4. certe pa- 
tet, senatorios et imperiales diversos fuisse. Aut possent dici 
hi Dishypati Spatharii syncletici tales fuisse, qui quamvis spa- 
tharii essent, tamen nihilominus ad τὴν σύγκλητον pertinerent. 
Nam sensu strictiore ἢ σύγκλητος sunt tantum officiales civili- 
bus rebus expediundis lecti, quos Latini ftogatos vocant; ut 
patet e Nostri p. 142. B. 5., ubi patricius syncleticus patricio 
alicui τῷ ἀπὸ σπαϑίου,, sagato, militari, contradistinguitur. 
Hypati et Dishypati ea aetate de infimis erant magistratibus. 
*[ Ducibus Venetis ornamenta et titulum Hypati dabant Graeci 
Imperatores; unde etiam vestitus. Giann. T. ll. p. 567. ]* 
Simile huic videri posset, quod Sigebertus Gemblac. refert, 
Clodoveum ab Anastasio Imperatore codicillos de consulatu et 
coronam auream cum gemmis et tunicam blatteam accepisse , 
et ex ea die Consulem et Augustum fuisse dictum. Sed ad 
hos Hypatos ea non pertinent. Multum defecerant Nostri ae- 
tate Consules ab antiquo splendore. Conf. quae dixi in Actis 
Eruditor. Anni 1751:. in recensione Eduardi Corsini Notarum 
graecarum , ubi Zypati et Spatharii mentio fit in bulla plum- 
bea. Vid. Du Cange Gloss. Latin. v. JDXissipatus et Hypatus. 
In universum haec de dignitatibus aulae Byzantinae et provin- 
cialibus eo tempore magistratibus doctrina perobscura est. 

D. 7. [62, 1.] τοὺς ἀπὸ ἐπάρχων. Expraefecti. Non hic 
de illis cogitandum , qui: praefectura urbis augustae functi ali- 
quando essent, sed fuerunt hi Expraefecti, qui olim Eparchi 
provinciales fuerant, quales paullo ante C. 10. cum ἀγϑυπά.- 
τοις τῶν ϑεμάτων memorati fuerunt. Unaquaeque enim epar- 
chia videtur suum eparchum habuisse. d clare confirmatur 
p: 1o. B. ult., ubi στρατηλάται éni ϑεμάτων, stratelatae in pro- 
vincis constituti ct 0L ἀπὸ ἐπάρχων pro iisdem accipiuntur. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 159 


D. 3. [62, 2.] Pro ἂν habet codex εἰν h 
58. B. 1. [62, 15.] ἐν μὲν τῇ δεξιᾷ τὴν ἀνεξιχαχίαν, ἐν dà 
τῇ ἀριστερᾷ σχηπίωνα ἐπικείμενον τῷ ὦμῳ αὐτοῦ. γιά. quae 
ad p. 532. A. 6. A. dico,. et imaginem Manuelis Palaeologi 
apud Du Cange in Famil. Byzant. pag. 255. et 242. et in 
dissert. de numis Byzantin. post Glossar. Latin. fig. VI. et VII. 

B. 7. [62, i. πρωτοσπαϑάριοι βαρβάτοι. — Barbati, id 

est non castrati. Nam et eunuchorum bene multi erant pro- 
tospitiarii " sibi. Monat 
- B. 9. [62, 23.] ἡ ἔχϑεσις etc. Quid significet hie loci 
ἔχϑεσις, non bene novi. Probabiliter tamen reddidit cl. Lei- 
chius apparatus. . Videtur nempe apparatus ferculorum , sup- 
pellectilis aureae et argenteae, vinorum etc., quae convivis ap- 
poni debebant, publico adspectui expositus designari. Occur- 
rit haec vox significatu subobscuriore, sed simili , apud Sceri- 
ptor. post "Theophan. p. ro7. D. antep. ἔργα τῆς βασιλικῆς 
ἐχϑέσεως, ubi vertitur regiae magnificentiae supellex , forte 
lex ostentationis adspectui exponi solita. llla certe no- 
tione vocabulum hoc veteribus frequentabatur, et saepissime 
Athenaeus ἔχϑεσιν appellat eam  mensulam , παρατραπέζιον, 
credentiam posterioribus dictam , in qua calyces, disci, lan- 
ces, et reliqua triclinaris supellex conspectui exponebatur con- 
vivarum. Apte ille p. 142. B. 1. ποτηρίων πολλῶν ἐχϑέ- 
σεις et βοωμάτων παντοδαπῶν παραϑέσεις iungit. Idem p. 
197. Ὁ. κλίνην, mensam, nominat πρὸς τὴν τῶν κυλίχων xat 
ποτηρίων, τῶν τε λοιπῶν τῶν πρὸς τὴν χρῆσιν ἀνηκόντων 
χατασχευασμάτων ἔχϑεσιν, et p. 212. E. domum κεχοσμημέ-: 
γὴν στρωμγαῖς τε καὶ γραφαῖς xai ἀνδροιᾶσε καὶ ἀργυρωμά- 
. τῶν ἐχϑέσει, ornatam. stragula veste, et picturis et signis, et 
argentea supellectile ostensionali spectatum exposita. Minc in- 
telligas, quam eleganter Graeci ἐχτίϑεσθαι dicant pro declara- 
re animi sui sensa, et Latini pariter exponere, velut- supel- 
-lectilem pompaticam in clara luce et conspectu ponere. idem 
Athenaeus p. 211. E. dictionem alicuius, ait, εἰ xai μαχρο- 
τέρα ἐστὶν, ἐχϑήσομαι., etiamsi longior sit, tamen , velut si- 
gnum, in medio exponam , contemplatum et iudicatum. Vid. 
ad p. 429. C.6. dicenda. De alia significatione vocis ἔχϑεσις, qua 
significat tabulas census publice propositas, et quae ex eodem 
fonte manavit, dicam ad Taxidium. 

C. 10. [65, 9.] τὰ γραδήλια. Exciderunt post haec ver- 
ba quaedam procul omni dubio, quamvis codex manuscriptus 
plura, quam editus, non habeat. Exciderunt autem haec: τῆς 
δεξιᾶς πύλης, οἱ δὲ ἐξ εὐωνύμων κατέρχονται τὰ γραδήλια, 
Facile potuit librarius unam lineam praetervidere , eadem voce 
bis recurrente, ut saepe factum est. Conf. p. 44. B. 5., ubi 
locus integer exstat. 


. 
160 10. IAC. REISKT COMMENTARIÍ - 


C. pen. [63, ττ. ἵσταται. M. ἵστανται. 
D. :[65, 15.] μετὰ τῆς συγχλήτου. Mireris hic loci et 
p. 142. D. 3. et alibi Patricios et Strategos a Senatu distin« 
gui, quum tamen illi huius quoque pars fuerint. Sed solet 
Ed. L.51 vox senatus modo ampliore, modo strictiore significatu adhi- 
beri. Quando ampliore, omnes dignitates; summas, imas, 
civiles , militares amplectitur; strictiore autem opponitur Se- 
natus militaribus officiis illustribus, et significat senatores pro-. 
curationi rerum civilium deditos, et in tribunalia varia distri- 
butos, qui non simul essent, neque patricii, ut luculenter lo- 
cus Nostri p. 144. B. 3. demonstrat, neque basilici, seu pri- 
vatae Imperatoris familiae adscripti, ut e p. 413. init. liquet; 
verbo qui alias οὗ σεχρετικοὶ, seu tribunales, curiales dicuntur 
(v. p. 43o. B.), quod alii alia tribunalia, vel curias, iudi- 
cia, procurationes nacti sint, in quibus se exerceant, et rei- 
publicae fiant utiles , hi rationes publicas, alii privatas, alii. 
militares, alii politiam, alii rem navalem, et sic porro. P.4ro. 
À.2. distinguuntur 0L συγχλητικοὲ a τοῖς προελευσιμαίοις, id. 
est rebus administrandis adhibiti a pompaticis, quorum tan- 
tüm erat quotidie in curiam procedere et numerum comita- 
tus augere, quales erant Patricii meri, seu titulares. Alias 
generali sensu Patricii quoque sunt syncletici, seu senatorii, 
ut patet e Nostri p. 142. B. 5., ubi patricii syncletici contra» - 
distinguuntur τοῖς ἀπὸ σπαϑίου seu spathariis, et in univer- 
sum militaribus. Erant enim patricii quidam mere titulares, - 
et ad neutram classem pertinentes, neque ad τὴν σύγχλήτον 
stricte sic dictam, neque ad Strategos, aut spatharios, simi- 
lesve gradus militares. Et hi erant patricii ἄπρακτοι absque | 
actione vel functione, mere ütulares. Alii patricii erant syn- 
cletici, seu togati, muneribus togae fungentes, artibus pacis 
regendis deputati; alii denique erant patricii militares. E 
multis Nostri locis hoc intelligitur. lta quoque Malalas patri- 
cium syncleticum appellat Arintheum T. ll. p. 26.: &gogr-. 
cac συγκλητιχὸν αὐτοῦ, τὸν πατρίχιον ᾿Αρίγϑεον, δέδωχεν 
αὐτῷ τὸ πᾶν. Interdum usurpatur vox syncleticorum sensu . 
strictissimo , et exclusis non solum Patriciis et Strategis, sed 
etiam ipsis Hypaticis, seu viris a gradu Hypatorum inde infe- 
rioribus, significat solos tales, quales e. c. sunt Logothetae ,. 
Chartularii, Notarii, praefecti Urbis, Canicleus et alii simi- 
les, qui non sint simul Patricii. "Vid. p. 169. A. 2. et C. ult. 
*[Honorius Constantinum facit συγχλητικὸν, quod redditur 
iSenatorem. "Theoph. p. 66.]*  Guther. p. 155. vertit vocem 
συγχλητικοὶ sacri palatii proceres , et reprehendit Basilicorum 
interpretem , qui Senatores dederat. Incurrimus itaque ean- 
dem in notam, qui saepius idem fecimus. Sed forte imme- 
rito vapulamus , et nil nocet ita vertere , dummodo teneatur , 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. L 16: 


Senatum idem nobis esse atque comitatum , neque nos eandem 
ideam vocabulo senatus tribuere, quam habebat sub Republi- 
'ca Romana adhuc libera, aut primis tribus Caesarum saecu- 
lis. Maluit Anastasius vocem ipsam graecam retinere, quam- 
vis librarii eam .obscuraverint, Znclytos pro synclitis scriben- 
tes in Agathone: ost haec Patricii, Ypati, omnes syncliti 
introierunt , et in. Constantino: Cum patricüis et omnibus syn- 
clitis. Quae Alteserra p. 75. affert vulgatae tuendae lectioni, 
non sufficiunt. 


L 

D. 5. [65, 14.] πεσόντες. ln membranis est πεσόν, unde 
efficio πεσόντων. 

D.ult.[65, 21.] ἅπαντα τὰ αἴσια. Omnes ritus laeti si- 
mul et solennes , omnia laeta, splendida et solennia. | Graeci 
novi vocem αἴσιος eo significatu adhibent, ut «io:0t ἡμέραν 
apud Theophan. p. 209. C. ult. pro dies solemnes. Conf. No- 
stri p. 165. B. 4. 184. B. 5... ubi ποιεῖν τὸ αἴσιον est vo- 
tum illud dicere: αἴσιος γενέσθω αὕτη ἡ ἡμέρα, felix et fau- 
sta sit haec dies, pro quo σωλένγια quoque dixerunt. Vid. 
Du Cange h. v. 

39. A. 1.[63, 22.] ἐν τῇ χαϑύλου προελεύσει. llla itaque 

processione in festo natali Christi fuit tanquam generale 
aliquod schema vel simulacrum processionum omnium , quas 
deinceps per singulos festos dies maiores minoresque persequi- 
tur, in quarum enarratione multa praesupponit, ut ex illa 
generáli iam nota et inde repetenda. 

Α. 5. [64, 2.7 & 1j. μόνον, Sed tantum. Est novae Grae- 
ciae usitatum. — Vid. Theophan. pag. 135. A. ro. 155. C. 5. 
Dicunt quoque εἰ 45 pro sed. "Theophan. p. 348. D. fin. 

Habet ipse iam Aristophanes Avibus v. 1680., ubileg. & uj 
βαβάζει γ᾽ aut εἰ μὴ βαβαχίζει γ᾽ sed tantum. nugatur et in- 
articulata loquitur ut hirundines. Palladas in Anthologia L. 
VIL. p. 466. c fin.: εἰ μὴ τὰς πόρνας παραπέμπεται, verum 
( vel atqui) meretrices praeterit. lmitati fuerunt Latini novi, 
nisi tantum pro sed tantum dicentes. loannes Diaconus in Chro- 
nico Neapolitano apud Murator. T. I. Scr. Rer. Ital. p. 294. : 
Hic constituit, ut sacrificium altaris non. in serico , nec in 
no tncto, nisi tantum in linteo terra procreato celebraretur. 
Etiam nisi solum pro sed usurpabant. Vid. Du Cange v. N;- 
Si, et nisi quod etiam pro sed etiam habet Capitolinus in vi- 
ta M. Antonini philosophi p. 559. 

A. 6. [64, 3.] πράττων. M. πράττοντες, quod redit ad 
superius δέχονται vers. 5.; δέχονται οἱ τοῦ μέρους τῶν evé- 
τῶν μὴ πράττοντες ἕτερόν τι. 

ὦ B. 10. [64, 18.] διὰ τῆς πλαγίας τοῦ ἄμβωνος. Praeter 
latus ambonis praeterit. Yta stabat ambo in medio Nao, ut 
Constantinus Porphyr. Vol. 1]. ia 


102 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


de quatuor lateribus suis unum , e quo ascendebatur per gra- 
dus, respiceret Bema , alterum, e quo descendebatur item per 
gradus, portam regiam, et narthecem, tertium et quartum , 
ambo coeca seu clausa, septentrionem et austrum respicerent. ᾿ 
Praeter unum ergo tale latus dextrum sinistrumve praeteribat 
Imperator e Nao ad soleam tendens, quae media inter Bema 
et ambonem erat. Vox πλαγία pro latus novae Graeciae fre- 
quens est. Vid. Du Cange Gloss. Gr. v. zAayé, ubi reddit 
latus, πλευρὰ, Et sic quoque accepit Nostri cl. interpres p. 
46. B. 2. 46. B. ult. 6r. B. 5. 

C. 2. [64, 22.] τὸ ϑυσιαστήριον. Sacrificatorium , Bema, 
locus, in quo Deo victima incruenta offertur vel sacrificatur. 
Anastasius p. 177. altarium vertit. Ovest pro communionem 
celebrare, et pro offerre Deo, usurpant Graeci novi, Inde 
ϑύτης est hieromonachus, cui licet missam facere. V. Fa- 
bric. Bibl. Gr. T. VI. p. 479. nota. Θύειν τὰ ἐξιτήρια, com- 
municare, antequam ex urbe in bellum eatur, quod facere so- 
lebant Imperatores, est apud Cedren. p. 671. D. 6. Idem 
p. 675. D. 5. ϑύειν τὰ ἐπινίχια habet, Deo de praeda par- 
tem. offerre et consecrare. *[De sacrificio , quo vocabulo Mis- 
sam veteres significabant , vid. Goldast. ad n p. 203.]* 

C. 3. [64, 22.] ἐξιέναι, Μ. εἰσιέναι. nf. p. 6r. B. 
€.8. [65, 2.] εἰλητὰ. Corporalia, seu mappae, suda- 
ria, manuciola, lintea; et quidem in specie illae mappae sic 
dicuntur, quibus panis benedictus et vinum benedictum im- 
mediate imponuntur, et quibus discus atque calix sacer Zrvol-- 
vuntur. Unde ratio appellationis intelligitur. Habertus Pon- 
Uf. p. 105. sic describit: ,,Est velum quoddam quadratum 
lineum , quod convolvitur et evolvitur. Explicatur quidem 
eg lectum evangelium , complicatur post synaxin. Super il- 
ud sacrum mysterium conficitur ad corporalis nostri instar 
- -et quoad formam et quoad materiam. Praeterea Graeci 
suo εἰλητῷ seu corporali inserunt reliquias sanctorum ; nec non 
in quibusdam ecclesiis nomen episcopi inscribitur." 

C. 9. [65, 5.] δίσκους dvo καὶ ποτήρια δύο. Duo nem 
disci , seu lances profundiores , quibus imponebantur benedictus 
panis, et duo calices, continentes vinum consecrationi desti- 
natum , semper inter celebrationem officii stabant in altari, v. 
pag. 78. D. Et solenne donum annuum ab Imperatoribus S. 
Sophiae faciendum erant δισχοσιοτήρια xai ἐνδυταὲ, disci cum 
calicibus et instrata. — Vid. Script. post 'Theophan. p. 266. in 
fine et Cedren. p. 790. ult. sqq. Iustinianus cupam ingentem 
offerens conspicitur in opere musivo ecclesiae Ravennatis S. 
Vitalis, in aere apud Alemann. ad Procop. Anecdot. et Du 
Cangium in Famil. Byzant., de qua imagine conf. Murat. Scr. 


Rer. [1]. T. Hi. p. 97. b. fine. Conf. quae dicam ad L. 1I. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LID. 1. 163 


c. ὅτ. Talibus discis plerumque imagines Christi cum suis 
discipulis Pascha celebrantis insculptae erant. loannes Dama- 
scenus in. Synodica ad Theophilum Imper.: Ἰδὲ τὰ ἱερὰ av- 
τοῦ ἀναϑήματα, τὰς ἱερὰς ἐνδυτὰς, τὰ ἱερὰ σχεύη, ψηλά- 
φησον καὶ ἰδὲ τὸν μέγιστον αὐτοῦ δίσκον, εἰς ὅνπερ ἐγκαυ- 
στικοῖς καλλιεργήμασιν Ó μυστικὸς τοῦ Χριστοῦ δεῖπνος μετὰ 
τῶν δώδεκα ἀποστύλων ἐγκεκύλαπτο. 

59. D. 4. [65, 9.1 ὑπαλλάσσει. Frequens verbum hoc Nostro 
est pro ἀπαλλάσσει, deponit, exuit. Utroque utitur. 

Ibid. [65, 9.1 τῆς ϑείας λειτουργίας τελεσϑείσης. Debet 
vocabulum liturgiae hic loci strictius accipi pro illis omnibus, 
quae confectionem sacramenti et introitum maiorem antece- 
dunt. Alias λειτουργία in specie de confectione. sacramenti E4. L. 5a 
usurpatur, quod si velis etiam hic obtinere, accipiendum erit 
τελεσϑείσης pro adhuc conficienda , nondum confecta: quod 
dubito num procedat. 

D. 5. [65, ro.] διέρχεσθαι. E tribuna nempe per Na- 
vim transire et pone Ambonem redire illinc, unde venerant. 

D. 8. (65, 12.] τὸ κηρίον, ἤγουν 5 λαμπὰς. Ergo idem 
est cereus et lampas , saltim apud Graecos novos. Conf. pag. 
i A. 2. et 4. et Du Cange Gloss. Graec. v. Κηρὸς, ubi e 

oschopuli Lexico Philostrati citat haec: χηρὸς ὃ χεχωρισμέ- 
vog τοῦ μέλιτος. λαμπὰς, ἡ éx rovrov xartoxtvaouérm πρὸς 
τὸ φαίνειν. Goar. ad Codin. p. 104. n. 11. nullum aliud dis- 
crimen inter λαμπάδα et κηρὺν agnoscit, quam inter commu- 
nem et inter maiorem arteque exquisitiore comptum cereum , 
quorum hic Imperatori , illae turbae aulicorum distribuantur. 
At Latini aliter. '"Treb. Pollio Histor. Aug. T. II. pag. 205. 
cereos et lampades in processionibus ut diversa memorat. Et 
sic quoque Acta S. Silvestri apud Du Cange l. c. μετὰ κηρῶν 
καὶ λαμπάδων τῇδε κἀκεῖσε ἀναπτομένων. Attamen Antipa- 
ier Thessalonicensis , qui Tiberio Caesare floruit, λαμιπὰς et 
κηρίον et λύχνος pro eodem habet Antholog. H. Steph. pag. 
426. c. fin. sic dicens : λαμπάδα κηρυχίτωνα,, κρύγου τυφήρεα 
λύχνον. Et Codino ipsi λαμιπὰς modo est lampas cum oleo et 
ellychnio , modo cereus. "Vid. de Offic. pag. 96. n. 2. collat. 
p. 85. n. τά. Et versa vice Iuvenalis candelam pro lampade 
dixit, in illo Satyr. VI. digito candelam temperat, προβύει 
τὸ ἐλλύχνιον. 
τ D. ult. [65, 16.] ὀψικεύων, | Obsequens , quod. videretur 
praecedentia sacra pone sequentem notare. Et sane verbum 
obsequi proprie id notat. "Vid. Vales. ad Amm. Marcell. p. 
96. b, sed hic loci significat pone sequentia sacra ipse prae- 
ambulans. Sic usurpant novi Graeci verbum | éwizevei ,. ob- 
sequiare , et ὀψίχιον, obsequium, σημαίνει τῇ "EXAgvov φωνῇ 
τοὺς προπορευυμένους ἔμπροσθεν τοῦ βασιλέως ἐπὲ εὐταξίᾳ * 


164 το. IAC. ΒΕΙΘΚῚΙ COMMENTARIE - 


“καὶ τιμῇγ αἱ ait Constantin. de 'Themat. pag. 9. D. et E. 
Vid. Du Cange Gloss. Graec. h. v. et Lat. v. obsequiare. 
4o. B. 2. [66, 4.] ἐπακουμβίζων etc. .Brachis. nixus, vel 
incumbens , super cancellis , qui sunt apud antimensium latera- 
le. Credo itaque antemensium , vel arulam stetisse ad latus 
cancellorum. bematis, et illam arulam suos quoque cancellos 
habuisse, coram quibus communicaturus, et retro quos sa- 
cerdos communionem daturus staret. Conf. huius pag. C. pen- 
ult., ubi βασιλικὸν ἀντιμίσιον ἔμπροσϑεν τοῦ ϑυσιαστηρέου 
memorat, et p. 47. Α. init., e quibus locis patet , Imperato- 
res ex illa ara communionem accipere consuevisse. dbidem 
(p. 47. B.) memoratur aliud ἀγτιμίσιον βασιλικὸν ἐν τοῖς 
κατηχουμεγέοις. Xst autem ἀγτεμίσιον arula portatilis , con- 
secrata, item tapes consecratus; qui, quoniam arae consecra- 
tae non ubique circumvehi possunt, mensae vulgari instratus, 
Graecis sacerdotibus pro ara est. "Vid. Gretser. ad. Codin. 
P 169. Goar. ad Theophan. p. 579. Du Cange Gloss. Gr. 
. V. Heinecc. III. 150. Tale antemensium credentia Latinis 
medii aevi appellabatur. ^ Ceremoniale Patricii tit. I. δ. rz. : 
Paretur etiam. ante altare credentia pro Consecratore et creden- 
tja pro Pontifice electo cum rebus opportunis ad ordinationem. 
Graeci προϑέσεις appellabant. "Tenendum tamen, τὰς προϑέ- 
σεις intra tribunam stetisse, et serviisse sacris vasis ibi repo- 
nendis. Antimensium autem, de quo hic sermo est, stabat 
extra tribunae cancellos. Dixi paullo ante, mihi videri hanc 
arulam stetisse apud cancellos tribunae. Rectius tamen forte 
fuerit dicere eam inferius stetisse , quia paullo post C. penult. 
dicitar Imperator, postquam stetisset coram regio antimensio, 
ἀνέρχεσϑαι, ascendere per gradus tribunae, ut ibi communio- 
nem a pairiarcha accipiat. Z4vriuíoioy vel ᾿Αντιμίνσιον ori- 
gine tenus est antemensa, vel mensa coram alia posita, ut 
ἀντικωνσιστώριον, consistorium , quod primum occurrit, an- 
tequam in verum et magnum consistorium veniatur, atrium. 
consistorii: ut anticamera, camara vel triclinium coram alio 
nobiliore positum , atrium camarae; ut ἀγτεκάγϑαρος, . ZcInte- 
cantharus ,. atrium | Canthari , quod. nomen erat balnei Alexan- 
drini. Apud Theoph. p. 150. ἃ. ult. et apud Nostrum pag. 
97. C. ἀντέφορος, anteforum ,. forum minus maiori praeten- 
tum. ᾿“γντίπαγον quod panno praeponitur, vel praesuitur. 
Vid. Salmas. ad Ser. H. A. T. lI. pag. 575. lam veteribus 
Graecis ἀγτὲ, et Latinis quoque ant; et ante inde natum no- 
tavit prae in compositionibus; ut ἀγτίπαις praepuer, non- 
dum puer, sed mox futurus. Κάρυον λεπτῆς ἀντίδορον λε-: 
74006 (si proba est ea lectio), nux, quae est ante deglubtionem 


tenuis pelliculae, Anthologiae pag. 430., id est ea , quae illuc . 


pervenit maturitatis , ut incipiat pati se deglubi. ᾿δντικνήμιον, 


Uem EN NU MIN eee QR e Y A OE 


FK 4 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L 165 


quod prae sura est, εἰντιπρόσωπον navis, quasi dicas antefa- 
cies, est prora, sic dicta apud Artemidorum p. 110. 33., re- 
spectu faciei posterioris, vel posticae, puppis nempe. Apud 
Suidam auctori alicui recentiori ἀντεπαρατούρα est antepa- 
ratura, praeparatio. Pari modo Latini dicebant anticiput pro 
sincipite. V. Du Cange h. v. et antian, les anciens , pro an- 
teriores aetate , et antigena , pro ante nato , unde patet Grae- 
cis illos liberorum , qui natu maiores essent, * Avriyóvovg et 
* Avrvyóvac fuisse dictos ; antilogium , pro praefatione , antipa- 
. ries pro antemurali , antipedes pro praeeuntibus , aiipoduim 
pro fulero anteriori, antsper et antisecus pro.ante, ἔμπρο- 
σϑεν. Notum e vocabulum antistes. 

''" P. 5. [66, θη" 4 Ῥβωσιλεὺς. M. ὅντε βασιλεὺς. 


τ 
B. ult.[66, 15.] κατέχοντα. M. κατέχον . unde statim effi- 
ci debuerat χατέχοντες, quod in marginem reiectum fuit 
tanquam emendatio vitii, quod librario certe non debetur. 
C. 5. [66, 15.] μὴ πέπτοντες διὰ τὴν ἀνάστασιν. Non 
licebat Imperatorem diebus festis maioribus et dominicis in 
genubus aut humi iacentem adorare. Vid. ad p. 24o. C. 6. 
: Ὦ. 8. [67,7.] '09' ἡνίκα. M. ὅτι zviza. 
: D. pen. ló7 81 ἐν τοῖς κατηχουμενίοις. Catechumenia erant 
ieus superiores tria ecclesiae latera ambientes , boreale, 
occidentale et australe, ita ut sub parte occidentali narthex , 
sub parte boreali et australi autem porticus virorum essent; 
ipsa catechumenia erant statio mulierum, illarum nempe, quae 
in τῷ γυναιχίτῃ non sederent. Sunt igitur illud, quod nos, 
a Latina voce porticus in deterius formata aha, JBoorkirchem 
appellamus , quasi dicas ecclesiae porticus; converso tamen 
usu. Catechumenia penes nos viri occupant, penes veteres 
tenebant foeminae ; fundum ecclesiae seu navim implebant 
olim viri , hodie obsident foeminae.  Ascendebatur e Narthe- 
ce per cochleam in Catechumenia, et habebat Imperátor ibi 
metatorium , in quo metabatur , id est agebat , haerebat, dum 
sacra fierent, et ipsi ad introitum in tribunam, ad evange- 
lium audiendum , ad obsequendum sacris in introitu maiore, 
ad Agapen dandam, et ad communionem accipiendam non 
esset procedendum , sed vacare liceret aut hymnorum canta- 
tioni, aut homiliae: auscultationi. Adiunctum erat illi meta- 
iorio triclinium , in quo epulabatur, quoties placeret in tem- 
plo manere, neque domum ad prandium reverti; et coeto, 
ubi dormire poterat, si qua in ecclesia pernoctare vellet. Mul- 
ta de his Catechumeniis Du Cange ad Paulum Silentiar. et 
CPH Chr. L. lHil., item Gloss. Graec. et alii. De appellatio- 
nis ratione verbo adhuc dicendum superest. 81 certum esset , 
olim in veteri ecclesia Catechumenos ibi stetisse, posset videri 


* 
166 1O. IAC. REISKII. COMMENTARII 


nomen loco mansisse, quamvis Catechumeni deinceps desine- 
rent. Putem igitur Catechumenia dicta fuisse a foeminis , quae 
forte fuerint τὰ χκατηχούμενα (subint. πρόσωπα) appellatae , 
subiecta, quae tantummodo audiunt institutionem fidei Chri- 
stianae et sacrorum , quae fiunt, sonum , eorum autem , quae 
aguntur, nil vident , quandoquidem porticus earum clathris 
oppositis septae essent, ipsisque sub poena anathematis tempo- 
re processionis sacrorum deorsum per transennam despicere 
interdictum esset. . Erunt igitur Catechumenia loca, in us 
agunt personae, solo sono sacrae doctrinae, proce reliquo- 
rumque sacrorum feriendae. 

D. ult. [67, 9.] ἐν τῷ μητατωρίῳ τοῦ ὄντος. ,lta quoque 
M., verum legendum est ἐκ τοῦ μητατωρίου τοῦ ὄντος. Conf. 

p. 41 B. 7. Egreditur Augusta e metatorio, quod est in. Cate- 
EA nempe foras, in ipsa Catechumenia. 

41. A.6.[67, 15.} πατρικίας ζωστὰς, Quum Imperatrix 
non haberet nisi unam patriciam zostam, mireris quare hic 
plures memorentur. Forte ideo id factum, quod duae tum 
essent Augustae, socrus et nurus, quarum "unaquaeque suam 
zostam haberet. Erat Patricia Zosta foeminei comitatus Au- 

Ed.L.53gustae princeps, eique proxima comes et amica, sic forte di- 
cta, non quod cingeret et comeret Augustam, sed quod cin- 
gulum seu. baltheum , honoris indicium , adipisceretur in sua 
promotione atque gereret. Sane quae alias plerumque dicitur 

ἡ ζωστὴ p. 152. À. 5. est ἡ ζωσϑεῖσα. *| Anastasia Patri- 
ps eademque. titulo Zostes dignata. Vita Basilii Iunioris d. 
26. Martii p. 673. ᾿Αλλ ἡ μὲν Θεοδώρα διαδήμασι βασι-: 
λείας πάλαι δὴ κατεστέφετο, καὶ ἡ αὐτῆς μήτηρ Θεοχτίστῃ 
ζωστή τὲ xai πατρικέία τετίμητο, Cont. Const. p. 56., ubi 
versio Latina perperam reddit.|* ^Combefisiana versio sic ha- 
bet: Jater quoque T'heoctista Zostae , quam vocant, (id est 
cingulo donatae ,) ac patriciae dignitatem consecuta erat. Qua 
in versione quid reprehendendum sit, equidem non video. 

A. 8. [67, 16.] ἀνθυπάτους. lta quoque M. neque culpo; 
moneo tantum , ne quis aliud in M. fuisse suspicetur. "Tza- 
τὸς communis generis est. Solet tamen alias ZZypatissa formari. 

A. 9. [67, 17.] ἐπαρχίσσας. Uxores hic intelliguntur Prae- 
fectorum urbi et Praefectorum praetorio. Quae autem pro- 
ximo deinceps loco nominantur Éparchissae, sunt uxores Prae- 
fectorum provincialium , :seu legatorum in provincias iuri di- 
— et cogendis tributis. 

τ. [67, 21.] σχριβωνίσσας. | Uxores scribonum. Erant 
Es Sio genus aliquod τῶν δορυφόρων xai σωματο- 
φυλάχων,, custodum corporis, de quibus vid. Du Cange utro- 
que Glossario, Goar ad 'l'heophan. pag. »5:. D., Guther. pag. 
505. οἱ 517. Videntur Seribones et Candidati et Mandatores 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 167 


Imperatorem in Circum euntem stipasse. Vid. Codicis nostri 
p. 52. B. fine. Scribones et Mandatores gestabant virgas, et 
in processionibus equestribus ibant pedites, p. 59. C.  Mitte- 
bantur saepe in provincias ad exsequenda et perferenda man- 
data imperialia ; quo factum , ut interdum in municipiis ma- 
gistratus supremos agerent. Lupus Protospatha Anno 1:058.: 
Tromby patricius fecit occidere scribonem. in civitate Cottroni. 
€. 5. [68, 7.] προσκαλεῖ. M. προσκαλεῖται. 

C. 5. [68, 9.] 9 δὲ βασιλεὺς, Μ. ὅ,τε B. 

! C.ult.[68, 16.] τὸ ὃ δεῖνα, lta est in codice, sed leg. 

τῷ ó-Jsva, subintelligitur διδόασιν, boni domini dant hoc 
illi et illi, vel etiam τῷ δεῖνα δίδοτε, ὦ ἀγαϑοὲ δεσπόται, 
illi et illi date, o boni domini. "Vid. p. 11. C. 12. 

D. 8. [68, 22.] τῷ μεγάλῳ, Magno, id est seniori domi- 
no, et , id est iunzori. lllum simpliciter domnum , hunc 
domicellum, damoisel appellabant Latini medii aevi. V. Du 
Cange v. domicellus. Graeci quoque veteres μέγας et μικρὸς 
pro sene et iwvene ponebant , v. cl. Abresch ad Aeschyl. pag. 
. 287. Diog. Laert. p. 305. τά. ed. Wetsten., ubi male nomen 
proprium ex eo fecerunt, it. p. 49. segm. 79., ubi de Pittaco 
recentiore sermo est. ^ 

42. A. 4. [69, 4.] διὰ τῆς μέσης. Per Mesen , seu mediam. 
Erat id nomen longae latae plateae, quae ab aurea porta ad 
palatium usque pertinebat, et mediam urbem secabat. Unde 
Íactum , ut saepe quoque mediam urbem notet, et vertatur 
per mediam urbem. Vid. Cangi CPI. Christ. p. 7o. Memi- 
nit huius plateae et hic noster Codex, et alii Byzantini, ut 
"Theophanes, Cedrenus, Leo Grammaticus , Continuator Theo- 
phanis , perfrequenter. V. Theoph. pag. 88, B. 8. 200. A. ro. 
308. D. 572. D. 8. Leo Gramm. 462. B. 6. 470. D. 5. 496. 
Ὁ. 1. 51o, C. Cedren. p. 757. C. 7. Cont. 'Theoph. p. 55. A. 9. 
Patet ex his locis, interdum 7; μέση simpliciter , interdum ad- 
. dito πλατεῖα aut λεωφόρος efferri. Est illa longa et fata via, 
cuius meminit della Valle L. I. Itinerari. Potest tamen etiam 
verti per intermediam viam , qualiscunque ecclesiam et pala- 
tium intercedit; 7 μέση, nempe ὅδὺς, idem est atque τὸ 
μέσον, vel τὸ ἐν μέσῳ. Procop. de aedific. Tustin.: περόνῃ 
χρυσὴ τῇ χλαμύδι ἐπέχειτο, λίϑον ἐπὲ μέσης περεφράττουσώά 
τινα ἔντιμον, in medio sui. Leo Grammat. pag. 450. C. 12. 
ἡ μέση τῆς 000), media vía. Cedren, p. 518. D. 4. κατὰ pé- 
σήν, media in via. ldem p. 548. B. 4. et 551. €, 8. ἐν τῇ μέ- 
σῇ τῆς πόλεως, lta infra apud Nostrum pag. 89. B. 9. διὰ 
μέσης τοῦ Nao), per medium templum , p. 97. A. ult. ἐν τῇ 
μέσῃ τοῦ qógov, in medio foro, et paullo post ἐν τῇ μέσῃ 
τῶν ἀξιωματικῶν, p.124. D. 5. εἰς τὴν μέσην τῶν ὑπάτων, 
p.142. C. 7. εἰς τὴν μέσην τοῦ τοικλίγου. 


168 10. IAC. REISKH COMMENTARII 


A. 5. [69, 5.] τὴν μεγάλην πύλην τὴν χαλκῆν. Est enim 
parva quoque porta Chalees, v. p. 75. C. Chalcee vero erat 
porta palatii, vel aedificium cum amplo aditu ad palatium , et 
vastis valvis, quae aeneis laminis obtectae erant. Unde no- 
men. Alii a tegulis aeneis repetunt. Χαλκηλάτους πύλας ap- 
pellat Genesius p. 3. A. 5. Laminae illae aeneae deauratae 
videntur a lustiniano ablatae et ad statuam suam efficiendam 
adhibitae fuisse. "V. Cedren. p. 574. D. 1. et Goar. ad eund. 
p. 520. C., ubi de duplici Chalce, una palatii, et altera ec- 
clesia fori, agit, et prae caeteris Du Cange ΟΡ]. Christ, pag. 
115. sqq. fuse narrat. *[Porta, quae Chalce dicitur, Scr. 
post Theophan. p. 397. Chalces maxime conspicua aedes. Con- 
stant. vit. Basil. c. 24.: Κωνσταντῖνος εὐφημούμενος - εἰσῆλ-- 
Se διὰ τῆς σιδηρᾶς πόρτης τῆς χαλκῆς. Script. post Theo- 
phan. p. 256. τὸ πορφυροῦν ὀμφάλιον τῆς χαλκῆς, ibid. p. 
266.]* Vid. ad p. 5o. C. à 

À.8. [69, 8.] ἅπαντα xarà συνήϑειαν. M. ἅπαντα τὰ 
κατὰ συνήϑειαν. 

B. 5. [69, 14.] μέχρι τοῦ στενοῦ. Per angiportum. Ἰ)ὰ- 
bito, sitne hic loci nomen appellativum , an proprium. Du- 
cebat hic angiportus, ut ex hoc loco apparet, e palatio in 
Augustaeonem , qui a palatio ad S. Sophiam usque pertinge- 
bat. Alias notum est, sed aliud , Stenum , cervix ponti Eu- 
xini, litus, in quo sita est Constantinopolis , et ei opposita 
ora Asiatica. ; 

B. 7. [69, 18.] Βιϑ. Sie erat superius p. 13. B. 7. Hic 
autem et p. 8o. C. 6. dabant membranae Zi tanquam com- 


pendium esset, ut exarari solet Z/ad pro z/afíó, Estne ergo 
compendium scripturae pro dicite? Vix credibile hoc est, . 
Graecos librarios vocem Latinam sibi ignotam compendio 
exarasse. 

B. 9. [69, 20.] στάντες. M. πάντες, et alibi quoque eun- 
dem errorem librarii his in membranis offendi, recte a cl. 
Leichio sublatum. 

C. 8. [γος 5.] &zxoxomzz. 4bscissa mensa ad verbum, id 
est separata ab aliis, seorsim posita. Haec quia maior erat, 
quam caeterae, atque sublimior, ideo solet quoque ἀποχοπτὴ 
maior reddi, quamvis in se non significet, vid. p. 57. A. 7. 
p. 1:77. Á. 9g. Erat mensa in triclinio XIX. accubitorum , 
ex transverso e regione ostii in summo posita , ad cuius utrum- 
que latus caeterae 18. ex unoquoque latere novenae proten- 
debantur, wt patet e Cletorologio. Sed haec, de qua hic 
loci sermo est, aurea separata mensa stabat in Chrysotricli- 
no. Spcn. liner, T. li. p. 15. quoque narrat, Abbatem in 
monasteriis graecis ad mensam a reliquis sequestratam , hoc 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 369 


est remotam , epulari. ZZ.y a trois tables, ait La Croix in 
ritibus ecclesiae Graecae c. 15., quo ceremonias exponit, qui- 
bus festum paschatis ab Hospodaro Moldaviae peragitur, une 

"e sur une estrade sous un dais pour le prince, lequel 
mange seul, et deux fort longues à droite et à gauche de celle 
là, lune pour le métropolite et le clergé, et l'autre pour les 
officiers de la INoblesse et les INobles. Haec est illa summa ta- 
bula, quam Spartianus in vita Adriani c. 17. appellat, loco 
adhue corrupto in editionibus, T. I. Scr. Hist. A. p. 16r., 
. qui mihi sic legendus esse videtur: «ad deprehendendas obso- 
natorum fraudes, quum plurimis [subintellige vicibus, id est 
ut plurimum , plerumque,] summa tabula pasceret, [id est 
cibum caperet], fercuía de alis mensis etiam ultimis quibus- 
que iussit apponi. Utitur alias quoque Spartianus vocabulo 
plurimis adverbialiter pro. ut plurimum , ut eadem vita cap. 
20. libros statim lectos, et ignotos quidem , plurimis memori- 
ter reddidit. Ypse iam "Tacitus Annal. IIl, 74. exemplum 
praeivit: Quia robore exercitus. impar , furandi melior, plu- 
rimis (ita leg. est) per globos incursaret eludere et insi- 
dias simul tentaret. Reges Parthorum quoque talibus mensis 
assidebant, ut ex Athenaeo intelligitur, cuius haec sunt ver- 
ba p. 155. B.: παρὰ Πάρϑοις ὃ βασιλεὺς ἐν τοῖς δείπνοις 
τήν τὲ χλίνην, ἐφ᾽ ἧς μόνος κατέχειτο, μιετεωροτέραν τῶν 
ἄλλων xai κεχωρισμένην εἶχε, καὶ τὴν τράπεζαν μόνῳ, κα- 
ϑάπερ ἥρωι, πλήρη βαρβαρικῶν ϑοινημάτων παρακειμένην. 
Etiam veteres Graecos εἰ 'lhracicos reges atque tyrannos in 
mensa separata epulari consuevisse, constat ex eiusdem Athe- 
naei loco p. 252. C., ubi ait, parasitum aliquem regi suo , 
Thraci cuidam, etiamsi absenti quotidie posuisse separatam 
mensam. Παρετίϑει, privatae nempe suae mensae, χαϑ' £xá- 
στὴν ἡμέραν, ὅπότε μέλλοι δειπνεῖν, τράπεζαν χωρὲς, Ovo- 
μάζων τῷ δαίμονι τοῦ βασιλέως, ἐμπλήσας σίτου zai τῶν 
. ἄλλων ἐπιτηδείων. 

42. C. 11. [70, 7-] τοῦ κλητωρίου. Vocabulum hoc variaeEd. L, 54 
significationis est, et interdum notat convivium, interdum 
autem, ut hic loci, triclinium , salam, ubi convivium cele- 
bratur, per metonymiam. Est a χαλεῖν, κλῆσις, vocando, 
invitando. Plura de Cletoriis Imperatorum CPtanorum di- 
cendi occasio erit, quando ad finem libri pervenerimus. In- 
terea liceat hoc tantum observare , aut mutata fuisse instituta 
aulae Byzantinae post editum nostrum hoc ceremoniale, aut 
errare Codinum, quando pag. 94. n. 57. ait, Imperatorem 
quinquies per annum epulari publice , festo Nativitatis Christi, 
Luminum , palmarum, paschae ct pentecostes. Contrarium 
apparet e Cletorologio nostro. 

C. 13. [70, 9.] x«i πάλιν. Nihilo quidem plus habent 


170 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


hic loci membranae, quam editio. Liquet tamen aliquid de- 
esse. E. c. 4 πρὸ τοῦ χαϑεσθῆναι, aut καταχλιϑῆναι, ἄπο- 
vígevrat, quas deponunt antequam. consideant ad mensam. Pa- 
tebit ex Cletorologio. Pro ἐ ἈΝ, θὲ ἀν est in membranis more 
solito δουλκὴν. Est autem duiciun missus, quo dulcia infe- 
rebant sub convivii finem, ut placentas, opera mellita pisto- 
ria, tragemata , sed a bellariis , seu fructibus horaeis diversa. 
Patet e Lampridio in Heliogabalo T. I. p. 8635., qui dulcia- 
rios pomariis opponit. Conf. ibid. Salmasius p. 875. et 1l. 
p. θοῦ. et Du Cange Gloss. lat. h. v. et Dulcicium. Cedren. 
p. 559. B. 6. sic describit: εὐωχίας παραχμαζούσης, xai τῶν 
τραγημάτων, πλαχούντων δηλαδὴ καὶ πεμμάτων, παρατιϑε- 
μένων. — Conf. Script. post Theoph. p. 145. D. 2., ubi sitne 
δουλκίου rescribendum pro δουλεκίου, an retinenda posterior 
scriptio , et interpretanda coena cum Combefisio, aut servi- 
tum , mensale nempe, id est apparatus epularis, cum Du 
Cangio in Gloss. Gr. mihi quidem non satis liquet. Malim 
tamen prius. Superiori Cedreni loco respondet ille Contin. 
Theophan. p. 100. B.: ὡς οὖν τὰ τῆς εὐωχίας παρήχμασεν, 
χαὶ εἰς βρῶσιν τὰ τραγήματα μετὰ τῶν πλαχούντων παρέχει- 
v0 etc. Quum igitur dulcium ultimus esset in epulis missus, 
induebant illo illato convivae suas chlamydas, quas sub ini- 
tium convivii deposuerant, ut abitui se accingentes. Placen- 
tas et poma in conviviis veterum postrema fuisse (uti etiam 
adhuc hodie sunt in nostris) constat satis ex Alciphrone, 
Luciano, Petronio. JDulcium appellabant latini medii speces. 
Ceremoniale Daventriae: egi servietur de speciebus cum dra- 
gerio cooperto. Dragerium est ferculum vel arca dragearum, 
τραγημάτων, pastillorum , morsulorum saccaratorum., Acta 
Visitationis Simonis Archiep. Bituric. p. 235.: biberunt cum . 
domino, et de drageria comederunt. Ordo Romanus Amalii 
c. 69.: omnibus lotis dantur species et vinum. Non tam odo- 
ramenta , incensa, aquas rosatas intelligi per species, quam 
morsulos, fructus sacharo conditos, confectiones, sic vulgo 
dictas, apparet ex Ceremon. Augustini Patricii Ill. 15. : Epu- 
lis abunde subministratis fit secunda lotio manuum - Ponuntur 
deinde inum et confectiones , sive species, ut habent antiqui 
codices , et demum finito convivio dicit Lector: Tu autem. do- 
mine miserere nobis, Ubi vid. loseph. Catalanus in notis p. 
159. et Du Cange verb. Species. 

Ὁ. 5. [70, 12.] τῇ χρυσῇ. urea mensa. Est eadem 
cum τῇ ἀποκχοπτῇ,, separata, sic dicta , non quod tota aurea, 
sed quod aurea lamina obducta esset. Potest quoque ex eo 
sic dicta esse, quod aureis tantum vasis in ea ministraretur , 
non argenteis, ut testatur Luitprand. Histor. Vl. 5. Mallem 
lamen prius; et pari modo auream unum atque tzes argenteas 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 171! 


mensas habuisse puto Carolum M., de quibus narrat Eginhar- 
dus in eius vita. Ζιπλοῦν παραστάσιμον τελεῖν significat mea 
quidem sententia zm duplici serie adstare. Solebant alias iun 
quotidianis epulis proceres cubiculi mensae Imperiali simplici 
lantum serie adstare; in solennibus vero per dies festos con- 
viviis adstabant serie gemina. Et sic accepit quoque cl. In- 
terpres p. 94. B. 5. Conf. p. too. A. 5. 

D. 7. [^ 15.] τὸ πενταπύργιον, Armarium cum quin- 
que turriculis, in quo stabant pendebantve iocalia pretiosissi- 
ma, ut coronae aureae gemmatae, monilia margaritarum , 
"annuli aurei, torques, disci, crateres aurei, et alia talia, 
quae luxum et opulentiam demonstrant et oculum feriunt ; 
quemadmodum nos in talibus scriniis porcellanas aliaque rara 
μ᾿ pretion exponimus. Verbum hoc pluribus expono ad pag. 

de 

.. D.9.[79, 18.] σχάμνον. Patet ex hoc loco, mensam 
auream, cui Imperator assidebat, aut accumbebat, apoco- 
ptam , seu separatam dictam, sublimiorem caeteris fuisse. 

D. 9. [70, 18.] 6 τῆς τραπέζης. Alias quoque 0 ἐπὲ τῆς 
τραπέζης. *[.Dapifer et senescalcus regis. Du Fresne ad Zo- 
nar. p. 85.  Eccardus regiae mensae praefectus occurrit apud 
Eginhardum Anno 778. ]* 

- D.ult. [7o, 20. ἐγγιστάριοι. M. ἐγγιστιάρεοι. | Et. sic 
quoque pag. 48. A. 162. A. pen. et p. 168. A. r2. editum 
fuit. Sunt autem oi ἐγγιστιάριον enginarum , id est machi- 
narum, motores et moderatores, per quas ponderosae lances 
in auream imperialem mensam sublevabantur, quum virorum 
humeris attoli nequirent. Egregiam lucem affert huic loco 
Luitprandus Hist. VI. 5., cuius haec sunt verba: Jost cibura 
- «qureis vasis tribus sunt. poma [τὸ δουλκὶν} delata, quae ob 
immensum pondus non hominum manibus, sed purpura tectis 
vehiculis sunt allata. A4pponuntur autem hoc modo. In men- 
sa per foramina laquearis tres sunt funes pellibus deauratis 
4ectt, cum annulis aureis , qui ansis, quae in scutulis promi- 
nent, positi adiuvantibus inferius quatuor aut eo amplius homi- 
nibus per vertibile, quod supra laquearium est, ergalium , in 
mensam. subvehuntur, eodemque modo deponuntur. "Vid. Du 
Cange Gloss. lat. v. Zngenium, machina bellica, Zngenios, 
ingeniarii. Wocabulum est originis bene Graecae. Quod re- 
centiores maluerunt ἄγγος et ἀγγεῖον efferre , appellabant ve- 
ieres éyyoc, unde ἐγγοθήκη. Vid. Athen. p. 153. E. et 209. 
F. 5., unde Latini suum 7zcitheca habuerunt, de quo v. Ca- 
saubon ad Athen. p. 568. Erat horum lngeniariorum ,. ve- 
stes a proceribus ante epulas exutas accipere et servare, atque 
sub exitum. epularum suas cuique reddere. Vid. pag. 162. 
A. penult, 5" 


" 
1723 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 
45. A. 5. [70, 22.] ἐπιγκέρτης. M. ἐπιγκέρνης., pes pro 
e 


.istorum temporum more bene habet.  Pzncerna inde decur- 
tatum est. Prima et recta scriptio est ἐπεχέρνης, ab ἐπιχερ- 
v&». Conf. Goar, ad Codin. p. 24. n. 14. Du Cange Gloss. 
Gr. v. zwyxéovgc. : 

A. 5. [7o, 24.] παρατράπεζα. Yta membranae. Veteres 
maluissént dicere παρατραπέζια,, ut etiam p. 57. B. 8. habe- 
tur. Credentiae Latinis medii aevi audiebant. . " 

. Α..7. {71,.5.1 τὸ ἕν. Πὰ quoque M.; mallem tamen τὸ 
ἕν, 

A. 12. [71, 6.] ϑεοτόχου τοῦ φάρου. Haud procul a Chry- 
sotriclino intra Palatium erat templum Deiparae Phari , et po- 
terat e coetone Chrysotriclini per macronem , seu lon 
ticum, in hoc templum perveniri. Vid. pag. 68. B. 69. B. 
Pharus autem , unde templo nomen est, ibi erat pro navigan- 
tibus, noctu ardere solitus. Vid. Contin. '"Theophan., p. 15. 
init. Non confundenda haec aedes cum aede Deiparae τοῦ 
q0gov, quae in foro, Constantini M. scilicet, erat. Erant 
autem in palatio duo potissimum templa celebria, 7; Oeoróxog 
τοῦ φάρου, et 7 νέα éxxLgo(ía, praeter alia oratoria, εὐχτή- 
9.4, quae unumquodque minus palatium , ut XIX. Accubita, 
Lausiacum , Chrysotriclinum , habebant sibi peculiaria. De- 
serviebant haec clerici palatini, capellani dicti Latinis, a ca- 
pella, sic &Xxvrot appellabant regibus privata. Apud Sigo- 
nium de regno [Italiae p. 71. (52.) de Luitprando , rege Lon- 
gobardico, lego, illum za suo palatio oratorium δ. Salvato- 
ris condidisse , et , quod nulli alii reges habuerant, sacerdotes 
et. clericos instituisse , qui οἱ quotidie divina officia. celebrarent. 
Verum de regibus Longobardicis illud tantummodo intelligen- 
dum. Nam Eusebius L. IV. c. 17. de vita Constantini testa- 
tur, hunc iam Imperatorem basilicas aliquot intra palatii sui 
septa condidisse, quibus procul dubio etiam clericos deservien- 
tes addidit. *[ Κληρικὸς τῶν ἐν τοῖς οἴχοις τῶν βασιλείων 
τεταγμένων εἷς appellatur Ioannes Cameniata, qui scripsit de 
"Thessalonicae excidio p. 562. Clerici palatini benedictionem 
nuptialem dabant. Scr. post Theoph. p. 222. Constantinus 
Rhodius Clericus palatinus ad pacem cum Bulgaris ineundam 
mittitur ibid. p. 255.5; χλήρου τῶν βασιλικῶν αὐλῶν ἀρχη- 
γὸς ib. pag. 20. Conf. pag. 24., ubi egregius locus de clero 
Palatino. 7" 

A. 15. [71, 7.] τῶν ἁγίων μή. *[Templum quadraginta 
martyrum schola nobilis Byzantii. Contin. Theoph. p. 117.]* 
De illis quadraginta martyribus Sebastiae sub Licinio passis, 
vid. Menolog. Basil. m. Martio die 9. T. lI. p. to. 

A. ult. [71, 7.] ἀψέδος. De apside conf. Du Cange Gloss, 

Ed.L.$51at. οἱ Constant. Cbrist, *[Pisidas de opificio mundi pag. 6, 


- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 172 


ed. prioris Morelli. Apsis est, ubi stabat Episcopus. Alte- 
serra ad Anastas. p. 184.]* Durandus p. 6. n. 19.: Exe- 
dra est Absida sive volta [voute] modicum a templo vel pa- 
latio [nempe distans]. Ugutio: Absida est Graecum et inter- 
pretatur lucida, id est latus aedificii vel trebuna.  Figuram 
eius videre est in omnibus paene nostris ecclesiis , structura 
nempe illa est, sub qua altare stat, et quam totus sic dictus 
chorus implet; et si quis veterem desideret , inspiciat p. 82. 
T. I. Menologii Basil. 

43. B. 2. [71, ro.] Στεφάνου, τελέσας τὰ συνήϑη. Οἱ μὲν. 
M. Στεφάνου, καὶ τελέσαντος τὰ συνήϑη οἱ μὲν - - 

C. 1. '[71, 17.] τάχεογ. Cito, mature, de bonne heure, 
ut olim ϑᾶττον pro ταχέως, gompetativos pro positivo. Ita 
quoque usurpat Cedren. p. 761:. B. το. Script. post Theoph. 

.291. B.fine. Pariter Latini. Anonymus Patavinus apud 
urator. T. lI. Ant. Ital. pag. 516.: Nobiliores mulieres δὲ 
choream aliquam ciebant , non fuisset ausus aliquis popularis, 
eam [domum] intrare, quia iuvenes filli nobilium. super ipso- 
rum mazillas quam: citius [pro quam citissime, quantocyus , 
confestim , absque mora,] a/apas apponebant. Odo de Diogi- 
lo: Reverentiae, quas regibus exlübent - caput et corpus sub- 
missius inclinantes. — Luitprandus quoque Histor. p. 426. a. 
C. brevius pro breviter dixit. Et sic multi alii eo tempore 
tam Graeci quam Latini. Potest quoque τάχιον pro τάχιστα 
positum esse. Sic Lambertus Ardensis pag. 179. : Dominum 
"Arnoldum iuvenem |in excommunicatione mortuum ] imbloca- 
extra parietes capellae suae, eo, quod ibi non esset atrium 
iuc atrum er cimeterium , pis propius [id est 

proxime ] ad parietes potuerunt, collocaverunt. 

- €. 8. [72, 1.] ἀνοίξαντος δὲ τοῦ παλατίου Nempe éav- 
τὸ, o se aperit Perego, aut pro ἀνοίχϑέντος , aperto 

lta Scylitzes p. 855. B. 9. ὑπαγοίγοντος τοῦ ἔαρος. 


-ἜἘε noster infra p. 555. κρούει pius pulsatur adhibuit: item 


παίουσι τὰ ὄργανα pro παίΐονται p. 328. C. 4. 
πο os . 9. I2. 35.) διὰ τῶν ἁγίων μ. Μ. διὰ τῶν διαβατι-- 
κῶν τῶν ἁγίων uU. 

D. 1. [72, 7.] διὰ τῆς γανωτῆς, πύλης. Per cancellos 
reddidit cl. Interpres, et sic quoque p. 15o. D. 5. γαγωτοὲ 
πυλῶνες cancellata vestibula. 81 recte, longe aliud notabat 
Ew baec vox, nempe politum; et ex eo significatu reddi pos- 

set per portam politam , id est lamina aurea vel marmorea 
polita , vel vitreata incrustatam , geglasirt. Glissina. dicebant 
medio aevo, a glissire , quod notat λειοῦν, item aitreata. lta 
Ap ws Hist. Episcop. Antissid. c. 52. parietes chori 

vitreavit, id est crusta polita obducere, velut figuli 
ollas solent. Jn Tactico militari deinceps habebimus γανωτὰ 


174 10. IAC. REISKTI COMMENTARII ; 


de vasis aeneis, id est znstannata. Eustathius ad Homer. 
Miad. τς Τὸ γαγοῦσϑαι λαβοῦσα ἔξ Ὃμήρου xai 5 χυδαία 
γλῶσσα ἐπιλέγει αὐτὸ χαλχώμασιν, ἃ χκασσιτερὸς ἀλείφων 
χρώζει πρὸς ἀργυρωμάτων ὑπόχρισιν. Γεγανωμένον γὰρ διὸ 
τὴν αἰτίαν λέγεται. 

D. 2. [72, 8.] πατρίκιοι καὶ, M. πατρίχιοί τε xai. 

D.8.[72, 15.] zovoogeyyz. uro splendentem. Wa cl. 
Interpres. Potest id notare, potest quoque aurea φεγγέία seu 
lunulas intextas habentem. Vid. ad p. 54o. D. 5. 

D. ult. [72, 18.] σπαϑοβάκλια, Posset ambigi, fuerintne 
spathobaclia duae diversae ct separatae res, spathae dextra 
et baculi sinistra manu  gestari soliti; an. unum. compositum 
corpus, conti longi lignei cum infixis spathis, seu longis et 
latis mucronibus, venabulis, rhomphaeis, ut appellare malis ; 
quales contos ZZe//ebardas vocare solemus. Solent Graeci cum 
veteres tum novi sic componere duo vocabula et commiscere, 
ut et duo separata, et duo iuncta corpora significent , ut in- 
fra p. 48. D. 2. habemus σελλοχάλεγον, sellam equinam et 
renum equi; p. 205. B. χαρτοχαλαμάριον, chartam cur the- 
ca calamorum; p. 555. A. ult. τοξοφάρετρα, pharetra cum. 
sagittis et arcu , ubi velim cum arcu in Latinis addi. V. quae 
ad p. 6. €. 5. de χερνιβοξέστῳ seu pelvi manibus lavandis 
cum gutturnio dixi. Sic Brodaeus ad Antholog. VI. 25. pag. 
444. in carmine Leonidae exponit ϑυρεάσπιδες parmae et 
scuta. Potest tamen illud vocabulum eiusmodi scuta signifi- 
care, quae in medio perfecte rotunda fuerint, ad formam 
τῶν ἀσπίδων, in summo autem et imo éxqvot», excessum 
habuerint geminum , unde de forma quodammodo et appella- 
tione τῶν ϑυρεῶν participaverint. P. 180. ed. H. Steph. 
eiusdem Anthologiae est doroA«yvroc lagena, scu lacuna , id 
est patera cava, vino plena cum intrito pane. Apud Du Can- 
ge Gloss. Lat. est Bactroperatae homines baculis et peris in- 
structi ; item pharocantharus, hoc est pharus , seu corona pen- 
silis multis cereis gerendis, cum cantharis, hoc est discis, 
pro excipiendis guttis cereorum demanantibus. Apud eun- 
dem Gloss. Gr.: 44vÓgoyvvorv est par hominum utriusque sexus, 
ct τυλοπροσχεφάλαιον, stragulae cum. cervicali. Possent im- 
manes acervi similium exemplorum e Graecis omnis aetatis 
comportari, si id ageremus. Sed voluimus tantummodo de- 
monstrare, modum hunc compositionis utramque ferre superius 
positam interpretandi rationem. Patet tamen e Nostri p. 49. 
B. r1.: σπαϑοβάκλια fuisse contos in summo vertice praefer- 
ratos, ubi postquam seorsim memorasset spathas, addit xa 
τὰ σπαϑοβάχλια αὐτῶν ἐπιχείμενα τοῖς ὦμοις αὐτῶν. Vide- 
tur hoc armorum pompaticorum genus monachus Sangallensis 
L. I. de rebus gestis Caroli M. c. 56. ita describere: Zntiguorun 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L. 175 


Francorum paratura [ornatus, σχῆμα Ἷ erat contus, de arbore 
malo nodis paribus admirabilis rigidus οὐ terribilis cuspide 
manuali [hoc est securi, alias dextrario dicto] ex auro vel 
argento cum caelaturis insignibus praefixo , portabatur in dex- 
tra. Unde patet, illo iam aevo morem obtinuisse , laminas. 
gladiorum auro et argento, inscriptionibusque et figuris folio- 
rum, animalium , aut insignium gentilitiorum ornandi. Con- 
tos hoc genus appellat Paulus Warnefrid. R. Longob. V. 10.: 
Unus de exercitu regis, qui regium contum ferre solebat, unum 
. Graeculum eodem conto utrisque manibus fortiter percutiens , 
de sella, super δ΄ τα equitabat, sustulit, eumque super caput 
suum. levavit. Habebant medio aevo spathobaclia quoque ab 
una tantum parte acuta. Quarum praeclaram imaginem vidi 
in codice quodam manuscripto membranaceo bibliothecae Se- 
natoriae Lipsiensis, picturis elegantissimis illustrato continen- 
te gallicam interpretationem Valerii Maximi, factam sub Ca- 
τοῖο V. Rege Galliarum exaratam A. »420. Talia spathoba- 
clia videntur mihi fuisse illae hastae, quas Flandrenses, qui 
iis praecipue utebantur, Goftendac, id est bonus dies, bom 
jour, appellabant, ferme ut nos hodie nervum taurinum, 
quo castigandi scelerati excipiuntur in aedibus correctoriis , 
den JVillkommen appellamus. Illas Godendacas describit poe- 
ta Francicus apud Du Cange h. v. 

44. A. 9. [73, 1.] τὰ διστράλια. Dextralia. Yta vocabant 
aevi medii homines secures, alias μογοπδλέχεις vel ἕτεροπε- 
λέκεις dictas, quas principum protectores dextris gestabant. 
V. Du Cange Gloss. Gr. v. Ζιστρία, et Latin. v. Dezxtralis , 
€t infra ad p. 555. A. 12. pluribus. 

B. 7. [75, το. ὑπὸ τὸ καμελαύχιν.  Explico hunc locum 
ad p. 551. B. 15. 

B. 8. [73, 11.] ἐν τῷ xovotorog!íq. In Consistorio , nos 
diceremus ἐπ corpore. "Vox hic loci non, ut alias, locum, 
-sed totum collegium senatorum in uno loco consistentium notat, 

C. 1. [73, 16.] χαπτάτε. M. χαπλάτε, non tantum hic, 
sed etiam deinceps constanter; quod, quum saepius recurrere 
ab Editore animadverteretur , exhibitum fuit in posteriorilvis 
abiecta emendatione, quae prima fronte probabilis videatur , 
€t sensui profecto quadrat optime. Dicitur nempe Cerimonia- 
rius Imperatori per gradus descendenti dextram suam, non 
nudam , quod non liceat absque maiestatis violatione, sed tu- 
nica obvolutam porrigere, ut eam apprehenderet dominus, 
eumque sie per scalam manu deducere , dicendo κατὰ βάϑρον, 
singulis in gradibus: Captate Domini, id est, firmiter appre- 
hendite manum meam, teneteque, ne cadatis, aut uno gra- 
du aberretis. V. p. 88. C. "Taediosum sane officium, sí ad 
singulos gradus iteratum fuit, quod hie perhibetur. Sed erant 


176 . 10. IAC. REISKIH COMMENTARII 


ea saecula ridicule affectata et φορτικχὰ, quod e Caroli M. 
exemplo intelligas, quem perhibet Anastasius, ommes gradus 
sigillatim. sanctissimae B. Petri ecclesiae deosculatum fuisse , et 
4a pervenisse ad pontificem , qui in. atrio super gradus apud 
fores ecclesiae stabat. Nihil igitur habet Captate, quod of- 
fendat, solum si sensum spectes. Putem tamen χαπλάτε re- 
ctum 6586. . Certum,est, a Graeco verbo see, arripio, un- 
de capio et capto manarunt, vocem capulus venire, quae mere 
Graeca est. Α χώπη enim, ansa, omni, quod capi manibus 
Ed.L.56et teneri potest, κχωπύλλιον formari potuit. .A capulus fa- 
ctum fuit verbum capulare, et contracte caplare, ut Graece 
quoque dici potuit κωπύλλειν. Sane caplum dixerunt pro fune, 
a capiendo; unde Belgis reliquum factum vocabulum Cabe , 
pro fune nautico. lsidorus: Caplum funis a capiendo dictum; 
ut σγαπλίον Graeci dicebant pro σχαπουλέον a scapula, et 
ταβλίον pro raflovi(ov, a tabula. Ergo quoque χαπλάτε di- 
cere potuerunt pro χαπουλάτε et hoc pro χωπύλλετε, Dice- 
bant quoque Latini medio aevo capulare pro stringere , seu 
apprehendere , vel mulcere. $7 quis mulieri mamillam 
laverit, item manum , brachium , cubitum, est in legibus Salicis. 
V. Du Cange v. stringere. Ab illo officio, quod olim mili- 
tum praetorianorum erat, dicti ipsi fuerunt δεξεόλαβοι, quod 
dextras eorum apprehenderent , iisque se fulcirent ambulantes 
Imperatores. "Unde patet, Latinum interpretem in Actis Apo- 
stolorum c. XXIII. 25. recte reddidisse vocem δεξιολάβους 
M lancearios. Nam protectores principum erant scutati, et 
anceati, quamvis spondere non ausim, iam illa Lucae aetate 
ad milites praetorianos pertinuisse officium , dextram ambulan-- 
tibus Imperatoribus pro fulcro praebendi, aut tam insolentes 
et affectatos iam tum fuisse Imperatores, ut alerent homines 
peculiares, quorum manibus velut pueruli ducerentur. Quod 
nolim tamen ita accipi, ac si antiquitati Actorum Apostolo- 
rum controversiam facere vellem. Quod autem paullo ante 
dicebam , Ceremoniarii non nudam, sed velatam manum ab 
Imperatore apprehensam fuisse, debetur invidae ambitioni 
principum illorum , qui maiestatem suam violari credebant , 
si aut nudam alterius manum ipsi apprehenderent, aut sine- 
rent, ab alio suam nudam apprehendi. Inde est, quod apud 
Wilhelmum Tyrium XIX. 18. legimus , Chalifam Aegypti cum 
Almerico Rege Hierosolymae per legatos eius pactum ineun- 
iem, quum urgeretur, fidem suam porrecta manu, more 
Principum Europaeorum , dare, neque posset effugere, quin 
faceret, quamvis multum obluctantem , quia Orientalibus hoc 
pro laesione et humiliatione maiestatis habebatur, tandem eo 
concessisse, ut manum velatam porrigeret. Tandem wero, 
(verba Wilhelmi sunt) post multam deliberationem. et Soldani 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 177 


diligentem instantiam manum. porrigit invitus nimium , sed ve- 
latam. Cui Hugo de Caesarea, multum admirantibus et stu- 
pentibus Aegyptiis, quod tam libere coram summo Principe 
loqueretur, dixit, in fide, per quam se solent principes οὐἐϊ- 
gare, omnia debere esse nuda - propterea aut nudam manum 
dabis , aut fictum aliquid et. minus. puritatis. habens ex: parte 
tua cogemur opinari. Tum demum invitus plurimum et quasi 
maiestati detrahens, quod multum aegre tulerunt Aegyptii, dex- 
teram suam in manum domini Hugonis nudam praebuit. 

. 45. A. 5. [74, 15.] ἀϑύρου. | Nominativus huius genitivi non 
potuit alius quam idem fuisse. Sed interdum quoque ἀϑύρας 
in nominativo et ἀϑύρα in genitivo reperitur. Compositum 
an simplex sit hoc vocabulum , non plane perspectum est. 
Et deinceps, si pro composito accipiatur, "non Pons illud 
« significetne πρῶτον, “ἢ μόγον. Constat enim a illud modo 

imum, modo unum in compositis notare. "V. quae Du Can- 
ge sub πρωτοσπαϑάριος habet, et v. πρωτόϑυρον, ubi prae- 
ter rem Meursium reprehendit , item quae nos ad p. 59. A. 8. 
dicimus. Apud nostrum quoque habemus p. 194. D. 5. πρω- 
v09vgor, Ego tamen malim per μογόϑυρον interpretari, pro- 
pterea quoniam alia quoque monothyra Nostro commemoran- 
tur, id est portae solitariae, non valvae, aut quae fratres 
non haberent, ut p. 54. C. fin. est monothyrum Idici; alias 
monothyrum 4g , Seu porta solitaria, per quam Imperator 
in Circum intrat, μογόπορτον (non μογόπατον, ut male edi- 
tur,) τοῦ καϑίσματος Theophani p. 157. ult. et Chron. Ale- 
xand. pag. 784. Alias quoque α in compositis unum valet, 
ut amita μογνόμιτα,, unilicia, apud Hugon. Falcand. in Hist. 
Sicul., &uaÀov pro μογόμαλον, v. ad p. 267. A. 5., ἄβολος 
pro μογόβολοας, μονοβαφὴς, semel colore tinctus, unde abolla. 
Infra p. 595. marg. est βούλλα ἀσολδία, bulla aurea solidi 
unius. Hesych. : 540gva (id est uovóógva) πλοῖα μονόξυλα, 
Κύπριοι. — Potest tamen Zthyras etiam a fluvio Thraciae Athy- 
ra dictum fuisse triclinium, seu aedificium , ut aliud. fuit Da- 
nubius dictum. Simile quid de Hadriano narrat Spartianus 
in eius vita p. 215.: Z?burtinam villam mire. exaedificavit, 
ita ut in ea et provinciarum et locorum celeberrima nomina 
inscriberet , velut Lyceum, Academiam , Prytaneum, Cano- 
pum , Poecilen, Tempe, vocaret. lulius Capitolinus in Perti- 
nace p. 56r. pariter memorat locum in Palatio, cui nomen 
Sicilia fuerit, ubi Casaubonus e Suetonio notat, habuisse Au- 
gustum locum .$yracusas dictum. 
«B. 5. [75, 5.] μανουαλίοις, Manualia appellant Graeci 
paterasve cavas, scapis cereorum suppositas, ad exci- 
piendas guttas et fungos eorum , χρητῆρας. dictas Paulo Silen- 
tario in Ecphrasi p. 520. v. 463.: ἀγτὲ δὲ δίζης ἀργυρέους 
Constantinus Porphyr.Vol. II. 12 


» 


178 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


χρητῆρας ἴδοις ὑπένερϑε παγέντας δένδρεσι πυρσοχόμοισε.. 
Latini medii aevi canistra ἀπὸ τοῦ xavov vel καγισκίου et 
cantharos appellabant. "V. Du Cange his in vocibus, et Al- 
teserr. ad Anastas. p. 21. Canales autem vel tubulos, inm 
quibus haerebant et recti sustinebantur cerei, appellabant Aa- 
stas et cerostata, seu stationes cereorum, in quibus cerei stare 
iubentur, unde iunguntur canthara cerostata , seu disci, e 
quibus eminent acetabula capiendis et sustinendis cereis. Po- 
tuerunt quoque manualia fuisse scapi illi lignei , vel pulpita . ? 
super quibus candelabra cum cereis poni solent, des gueri- 
dons , quemadmodum manuale est pulpitum , quod evangelio- 
rum aliorumve sacrorum librorum impositos codices sustinet , 
e quibus in ecclesia recitandum est. Glossae: Manuale, *"Ava- 
λόγιον, seu pulpitum, e quo ἀναλέγεται, subleguntur verba, 
et continua serie recitantur. Et eo sensu accepisse Agnellum 
hane vocem existimo in illo p. 68. Pontifie. Ravennat. ed. 
Murator.: Galla Placidia 4ugusta super quatuor rotas rubeas 
marmoreas, quae sunt ante nominatas regias, iubebat ponere 
cereostatos cum, manualia , ad mensuram | sui corporis nempe] 
et. iactabat noctu. se in- medio pavimento Deo fundere preces, 
et tamdiu pernoctabat in. lacrymis orans , quamdiu Jpsa lumina 
perdurabant. Du Cange Gl. Gr. vocem hane interpretatur 
per candelabrum manuale, seu quod manu geritur. Quem 
secutus fuit Montfauconius in veteri diplomate Graeco , quod 
p. 4o5. Palaeographiae Graecae edidit, interpretando ; ubi 
μαγνουάλια scribitur; nullo discrimine. ' Solént novi Graeci 
literas, quas non oportebat, geminare, et geminandas semel 
lantum ponere, geminumque 77 perinde atque v» usurpant. 
ln eodem, quo dixi, diplomate est Zyz» , quod , quia Mont- 
fauconius n Latinis praeteriit, liceat mihi in transitu inter- 
pretari. Signifieat igitur mortarium , et est vetus Graecum 
ἰγδύη. bidem sunt γαργαριστάρια, pocula seu vitra, e qui- 
bus hauritur aqua mane ori eluendo. 

B. 11. [75, 7.1] x«9? ἑχάστην. Subint. zgoéAevow. ἴη- 
tegra dictio legitur p. 46. D. pen. 

C. 7. [75, 15.] προσκυνήσαντες τοὺς ἀλλήλους. Vocem 
mediam membranae non agnoscunt. 

C. ult. [75, 20.] ἀνθ᾽ ὧν. In membranis ita exaratus est 
hic locus: Καὲ ἀνθῶν τὴν μέσην διέρχεται διά τε τῶν ἀρ- 
τοπωλίων.  Viderint alii , quomodo vitium corrigi debeat. In- 
cidit mihi, pro ἀγϑῶν aut ἀνθ᾽ àv legi posse ἄν οὕτω. Sed 
forte novis Graecis dy9* ὧν significat quando. V. ad p. τοι. C. 8. 

Ibid. [75, 20.] τὴν μέσην. Hic et deinceps D. 8. non est 
Media, nomen plateae, sed idem atque τὸ. ἐν μέσῳ, quod 
inter exitum et finem processionis aliosve duo quoscaiun 
terminos.interiacet viae. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. i. 179 


DD. 4. [75 25.] éxxAíve& τὸ δεξιὸν μέρος. Subintellige 
πρὸς, vel ὡς, quod idem est, vertt se ad dextram plagam. 
Vid. ad p. 116. A. ro. 

D. de [76, 5.] κοινοὶ, Clerici communes videntur mihi 
ideo sic iouelior , quod tam Imperatori, quam urbi servirent, 
et neque palatini, βασιλικοὶ, neque urbani, πολιετιχοὲ, acd 

usibus destinati essent. Possunt tamen quoque se- 
quiores clerici, seu vilioris ordinis esse. lta p. 97. D. 7. 
τὸ xoLyüy τοῦ κλήρου videtur turba müscellanea, faex cle- 
. ri esse. 


46. A.3. 20: V τὰ ὀρφανὰ, Subintell. παιδία. 
ds d διὰ τῶν βασιλικῶν πυλῶν. Verba haec 
in M. non ic , sed post κάτω sequente versu stabant. 


E 12. [76, 14.] κηροὺς, εὐξάμενος, M. κηροὺς xai εὐ- 


B. J. 76, 22.] παρ᾽ αὐτοῦ. M. παρὰ ro), 

^O B. i r.[76, 24. Xpvoosróuov, De Chrysostomi et Con- 
stantini M. sepulcris in aede S. S. Apostolorum v. Du Cange 
CPli Christ. L. III. p. 108. sq. Quum illud templum olim 
esset patriarchalis ecclesia, humabantur in eo Patriarchae , Ed. L. 57 
quales fuerunt Gregorius Nazianzenus et Clirysostomus ; item 
Nicephorus et Methodius, quorum ille ab A. C. 806. usque 
ad 815., hic autem ab A. 842. usque ad 846. thronum te- 
muit. Erant ibidem quoque magna ex parte Imperatores CPta- 
ni sepulti, quorum urnae Libro IL. Cap. 45. nostri codicis 
recensentur. 

C. 11. [77. 12.] ὑποστρέφει. | Requirat forte aliquis ante 
hoc vobun μὲν: 1 sed solet Bioslie e omittere. Similis lo- 
. €us est p. .98. D. 7., ubi ante ἐπιδίδωσι τῷ βασιλεῖ quoque 
deest ó μὲν, Sunt alibi quoque apud Nostrum alii tales mul- 
ti loci. 

D. 6. [75, 18.] x«i ἐπὲ τῶν οἰκειακῶν. Jta quoque clare 
"dant M.; credo tamen legendum esse xai e TL τῶν Olx. et 

ibi adest domesticorum. ἘΠ τὰ pro ὅ,τε utrique Grae- 
ciae, novae et veteri, usitatum est. 

p. 7. [77, 20.] xoxAfov. M. ubique constanter χοχλιοῦ, 
à nominativo κοχλιᾶς , contracto ex χοχλιάριος , cochlearis , 
'subintellige ἀνάβαϑμος. De illa forma in ἄς contracta ex 
ἄριος alibi dico. 

-., D. 8. [77, 20.] βῆλα καταχρεμάμενα. Μ. βῆλα τὰ χρεμ- 
'“μάμενα. 

. D. 9. [77. 21.] ποιοῦσι. Dicunt novi Graeci ποιεῖν τὰ 
βῆλα pro curare, attollere et demittere, adducere et redu- 
cere. Recurrit dictio pag. 178. B. 6. Similiter ἐποίησα ἐπὲ 
πέντε ἡμέρας τὰ φῶτα τοῦ vao) , curavi luminaria ecclesiae, 
-est apud Cyrillum Scythopolitan. in vita mscta, S. Sabae. 


» 


18o IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


Locum habet Du Cange v. φῶτα. Conf. Athen. p. 170. D. 
" disputans , idem esse τραπεζοποιὸς atque τραπεζοχόμος, cu- 
rator mensae. 

47. Α. 11. [78, 8.] ἐν τῷ τοῦ χοχλιοῦ πληρώματι, ἔπ fi 
ne scalae cochlearis. Sed quomodo putatur ille finis? Estne 
ultimus gradus descendenti, an summus ascendenti? Certe 
utrobique finitur scala, tam in summo, quam in imo. Sed 
res tanti non est, ut anxie de ea quaeratur. Infra p. 60. 9. 
et 65. D. 7. non potest haec dictio aliter, quam de gradu ac- 
cipi, qui descendenti ultimus est, aut imus. Attamen p. 9o. 
D. 7. videtur potius summus esse. Non adeo recens aut vi- 
lis est vocabuli πλήρωμα usus pro finis, ut veteres et elegan- 
ies quoque auctores eo abstinerent.  Philostrat. p. 604. sect. 
3. lin. 5. ed. Olear. ἐς τὸ πλήρωμα τῆς ἀκροάσεως habet, 
sub finem praelectionis , aut disputationis, et πληροῦν εἰς Ou- 
φαλον, complere , hoc est finire, tandem abire et desinere, zm 
umbilicum , dixit Aristides T. I. p. 99. 7. ed. Anglic.; v. Du 
Cange v. Complere. 

B. 2. [78, 10.] προστίϑησιν. lta quoque M., sed leg. 
προτίϑησιν. 

C. 7. [79. 2.] τῶν καὶ ἔμπροσϑεν. M. mediam copulam 
non agnoscunt. Τὰ ἔμπροσϑεν Catechumenia videntur ea es- 
se, quae super Narthece erant, et ex opposito ad tribunam 
prospectabant. 


D. 7. [79, 12.] ποιοῦσι τὸν στίχον, Recitant versum, pre- 
ces ante prandium dicendas. Vid. ad p. 433. A.r1. Ὁ στέχος 
est excerptum aliquod e Psalmis aut sacra scriptura, invoca- 
tio Dei, cuius partem forte veteribus faciebat , ut nostratibus 
facit, Psalmus 147.: Gratias agite Domino, quia dominus be- 
nignus est, et müsericordia eius manet zn aeternum.  DBene- 
dicebat signo crucis addito Patriarcha, id est dicebat : εὐλογία 
τοῦ Κυρίου ἐφ᾽ ὑμᾶς καὶ éni ταύτην τὴν τράπεζαν, clerici 
eius faciebant, id est recitabant, versum , uno unam periodum 
recitante, altero alteram , suscipientibus invicem et continuan- 
tibus ambobus phonas quasi et antiphonas. Est alias quoque 
ὃ στίγος invocatio Sancti aut Sanctae alicuius, ut in Pontific. 
Haberti p. 279.: μετὰ τὸ ,,οὐλογία κυρίου ἐφ᾽ ὑμᾶς λέγευ 
τὸν στίχον τοῦτον ἀντὲ ἀπολύσεως" Διὰ πρεσβειῶν etc. 

D.8.[79, 13.1 εὐλογήσας τὴν τράπεζαν ὃ πατριάρχης. 
De benedictione mensae seu ciborum v. Du Cange Gl. Lat. 
v. Benedictio , et loseph. Catalanus ad Aug. Patricii Ceremo- 
niale Eccles. Rom. p. 155. ad illa: Postquam omnes laverint, 
Pontifex benedicit mensam. | Synodus Nannetensis canon. 54.: 
Presbyteri. quando ad | convivium | conveniunt, prior eorum 
aliquis. versum ante mensam incipiat, cibum autem potum- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 181 


que per vices benedicant; tum secundum ordinem consideant - 
t refectionem hymnum domini exemplo dicant. 

D. 9. [79 14-] ὠμοφόριον. Erat omophorium gestamen 
patriarcharum et episcoporum , pallio, quod hodie Romani 
pontifices episcopis mittunt, simile; signumque dignitatis; ut 
τὸ ὠμοφόριον ἐπιδιδόναι esset idem atque Patriarcham | vel 
saltim episcopum declarare atque investire, et περιαιρεῖν, 
adimere omophorium, idem atque removere cathedra epi- 
scopali. Nicephor. Patr. CPtan. Brev. pag. 95.: Pyrrhus 
. patriarcha τὸ περιχείμεγον αὐτῷ ὠμοφόύριον περιελὼν τῇ 
ἑερᾷ ἀποτίϑεται τραπέζῃ, φήσας" τῆς ἱεροσύγης μὴ ἀφιστάμενος 
ἀποτάσσομαι λαῷ ἀπειϑεῖ. Latin hoc orarium appellabant ; 
et orarium alicui tollere pro episcopatu depellere. Anastasius 
in Silverio: oannes subdiaconus tulit pallium de collo eius. 
Recte ait de collo eius. Nam , ut ex imaginibus perspicuum 
est, ambibat collum ab antica et postica paulum descendens 
super pectus, ex humeris in angulum acutum convergens, et 
sic quoque a tergo. Quidam tali formae nihil addebant, ut 
videre est in imaginibus S. Nicolai, Chrysostomi et Basilii 
apud Du Cange tab. IX. ante dissert. de numis Byzantinis , 

ii addebant taenias deorsum ad pedes ferme dependentes , 
natas e tabliis seu latis clavis laicorum , ut videre est p. 166. 
MMenol. Basil. T. I. Insignis, sed luce donandus, est eius- 
dem Anastasii locus in Stephano IV.: Zterum praefatus Con- 
stantinus ad medium allatus, lectisque sacratissimis canonibus 
a depositus est. ccedens enim Maurianus subdiaconus ora- 
rium de collo eius abstulit; et ante pedes proiecit, et compa- 
ges eius abscidit. t quaenam erant orarii compages? Erant 
. Mlae cruces, quae in citatis Du Cangii, Menologii DBasiliani , 
Muratorii T. II. Scr. Rer. [18]. p. 75. tab. 2. aliisque ora- 
. riorum vel omophoriorum imaginibus conspiciuntur. Scilicet 
omophorium proprie est et erat olim initio pallium solidum, 
εἰμφίβαλος, totum hominem amiciens et involvens, nullibi 
patens, nisi qua caput et collum exseritur. .Gestamen hoc 
proprie episcoporum erat extimum, Et propterea maphorium 
quoque , quod truncata et alterata nostri vocabuli est pronun- 
ciatio , ὧς sx significat, quale diximus. Quia vero talis ve- 
stis brachiorum usum liberum adimit, certe valde restringit , 
necesse interim erat, ut libera illa haberent, regerebant, vel 
replicabant hoc pallium super humeros , ibique fibulis aut acu- 
bus, aut loris vel taeniis panni constringebant, ne super hu- 
meros decideret, et sacris operantes turbaret. Fieri ergo ali- 
ter non poterat , quin super pectus et dorsum deorsum depende- 
ret vestis, in humeris congesta et coangustata reliqua mole. Ha- 
bitus talis quum gravis et incommodus esset, abiit deinceps 
in desuetudinem , remanente umbra et simulacro eius, orario 


185. 6Ξ 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


puta. Et quía saeculum illud stauromanla laborabat, cui 
 mihil placeret, quod non aut ad instar crucis conformatum , 
aut cruce saltim signatum esset, effingebant in crucis instar 
illa quoque retinacula, quae ambobus in humeris congestam 
pallii molem continuerant et represserant, Graecis ὠναβολέας 
et ἀναλάβους dicta, Latinis rebrachiatoria. Nam ἀνέβαλλον, 
reiiciebant in cervicem , et ἀγέλαβον, sursum assumebant at- 
tollebantque illam utrinque pallii partem , quae absque ipsis 
erat delapsura, et eam retro brachia regerebant. Cassianus 
de monachis Aegypti: Gestant resticulas [male alii vesticulas. 
Recte igitur resticulas, id est brandeas, taenias.] dupéces la- 
neo plexas subtegmine, quas Graeci ἀναλάβους vocant, mos 
vero succinctoria, seu redimicula, vel proprie rebrachiatoría 
possumus appellare, quae descendentia per summa cervicis et e 
lateribus colli divisa utrarumque alarum sinus [id est illa pal- 
li, quae humeros tegunt, volumina] ambzunt, atque hinc inde 
* [dextro sinistroque humero] succingunt, wt constringentia la- 
ütudinem. vestimenti ad corpus contrahant, atque coniungant, 
et ita. inconstriclis brachiis impigri ad omne opus expeditique 
reddantur. Sozomenus III. r4. Hist. Eccles. apte ad hunc 
locum: ζώγη δὲ xe? ἀναβολεὺς, ἡ uiv τὴν ὀσφὺν περισφίγ- 
γουσαὰ » 9 δὲ τοὺς ὥμους xai τοὺς βραχιόνας ἀνέχων, éroí- 
μους &YaL ποιεῖ εἰς διακονίαν Θεοῦ καὶ ἐργασίαν. Vid. Da 
Cange v. ᾿δναλαβος, et Rebrachiatorium. Haec igitur vin- 
cula compages appellat Anastasius ; quibus similia quoad usum 
erant in togis Romanorum illa, quae Tertullianus in Pallio 
suo forcipes custodes appellat. Custodiebant enim togarum 
umbones, quibus subiacebant, ne diflluerent. Vid. Salmas. 
ad Tertull. p. 348. His igitur palliorum retinaculis rescissis, 
necesse erat, ut pallium, hactenus circa humeros rugosum 
et confertum, solutis iam vinculis relaberetur in pristinam 
amplitudinem , qualis exercitium functionis episcopalis impedi- 
Ed. L.58ret, formamque amitteret, episcopali pallio debitam, qua 
nempe ante pectus et medio in dorso dependet acutis alis, 
in humeris autem regestum est. Verum, ut dixi, proceden- 
te tempore desiit mos talia pallia cum istiusmodi compagibus 
aut forcipibus ad crucis instar factis gestandi, et remansit 
umbra eorum, pallium hodie sic dictum, quale quidem Chry- 
sostomi et aequalium patrum imagines praeferunt , nolim ta- 
men propterea credas, illos quoque haec recentiora, et ge- 
statu expeditiora omophoria gestasse.  Vetusta illi solida , pon- 
derosa pallia gerebant. Verum pictores illis saeculorum suo- 
rum habitum tribuebant. Medio aevo quum fastus et impor- 
unitas immanem in modum crevissent, non imaginem solum- 
modo veteris pallii, sed simul cum ea ipsum quoque pallium 
gerebant, ut ex imagine Craeci pontificis, quam Du Cange 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118.1. 183 


ante dissert. de numis Byzant. n. IX. dedit, patet. Bticharium 
est vel mandyas, vel χιτὼν, ( perinde enim est ,) dalmatica 
talaris, quam ille sacerdos gestare conspicitur. Quod super 
ea geminis longis angustis loris vel taeniis parallelis dependet, 
est orarium , diversum ab eo, quod Anastasius in locis supe- 
rius allatis memorat. Hoc inter et superincumbentem solita- 
riam taeniam, ἐπιτραχήλεον dictam , intercedit omophorium 
in humeros regestum , alias saccus , item phelonium dictum. 
Huic tandem superincumbit τὸ ἐπιτραχήλιον, umbra veteris 
. omophorii vel pallii. Diversum esse orariwm et superhumera- 
le, patet e Codino de Offic. eccles. c. 9. : ὅταν ὁ πατριάρ- 
χης σφραγίζει τοὺς τοιούτους ἐξωκατακοίλους, ποιεῖ αὐτοὺς 
φορεῖν φελώγνην ὡς καὶ πρότερον, καϑ' ὃ ἱερεῖς ἐφόρουν, οὐ 
μὴν καὶ ἐπιτραχήλιον, ἀλλ᾿ ὠράριον. Orarium sub sacco ge- 
minis taeniis , superhumerale super sacco unica, illud longius, 
hoc brevius, dependebat. Quando itaque. in nostro codice 
Patriarcha dicitur ad sacram mensam assessurus omophorium 
tollere, intellizi hoc debet de ipso eius sacco vel phelonio, 
una cum incumbente ipsi superhumerali , quod illi sic adhae- 
rebat, ut uno dempto, alterum quoque simul tolleretur. 
Quando vero patriarcha et episcopi dicuntur instante evange- 
lii lectione in eius honorem ἐχβάλλειν, aut (si bene habet 
lectio apud Habertum in Pontific. p. 72. A. 6.) συμβάλλειν 
omophoria, quod idem est atque Laicorum ἀποσχεπασμὸς, 
detractio pileorum et infularum ; tunc intelligi debet de solo 
superhumerali. Et facile intelligere est, quare dictum fuerit, 
si fuit, συμβάλλειν τὸ ὠμοφόύριον. HRetro enim reiiciebant 
omophorii dependentem ante pectus laciniam super eam , quae 
a tergo dependebat. Rationem, quare deposuerint episcopi 
pallium ad lectionem evangelii, reddit lsidorus pro mystica , 
qualis est, sic satis scitam, si quid scitum esse potest, quod 
mysticum est, certe risui movendo non malam. Epist. 156. 
-L. τὸς τὸ τοῦ ἐπισκύπου ὠμοφόριον ἐξ ἐρέας ὃν, ἀλλ᾽ οὐ 
λίνου, τὴν τοῦ προβάτου δορὰν σημαίνει, ὅπερ πλανηϑὲν 
ζητήσας 0 κύριος ἐπὶ τῶν οἰχείων ὥμων ἀνέλαβεν. 'O yap 
ἐπίσχοπος εἰς τύπον ὧν τοῦ Χριστοῦ τὸ ἔργον ἐκείνου πλη- 
gol, xai δείκνυσι διὰ τοῦ σχήματος, ὅτε μιμητής ἐστι τοῦ 
ἀγαθοῦ καὶ μεγάλου ποιμένος -- καὶ πρόσχες ἀκριβῶς. "Hwt- 
χα γὰρ αὐτὸς ὃ ἀληϑινὸς ποιμὴν παραγίνεταε διὰ τῆς τῶν 
“εὐαγγελίων τῶν προσχκυγητῶν ἀναπτύξεως, ὑπαγνίσταται, καὲ 
᾿ἀποτίϑεται τὸ σχῆμα τῆς μιμήσεως ὃ ἐπίσκοπος, αὐτὸν πα- 
θεῖναι δηλῶν τὸν κύριον τὸν τῆς ποιμαντικῆς ἡγεμόνα xac 
ϑεον. Ut porro chlamydem, 'exiimum honoris vestimentum 
laicorum | procerum , deponere debebant ad sacram mensam 
accubituri magnates politici et militares , ita quoque Patriar- - 
cha et episcopi suum insigne, omophorium, debebant tuuc 


184 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


temporis deponere, quandoquidem ipse quoque Imperator absque 
. chlamyde assideret. Quo de ritu vestes extimas in aditu ad sa- 
cras epulas exuendi , et in reditu repetendi , dico infra ad Cle- 
iorologium. Unum hoc addo, Latinos hoc pallium epideten, ab 
ἐπιδέω, et epiditen ab ἐπιδύω appellasse, pro quo Graeci dice- 
bant ἐπενδύτην. "Vid. Du Cange v. Épidecen, pro quo leg. 
Epideten. Ἢ Constant. vit. Basil. c. 19. : Γρούλλον τὸ τοῦ πα- 
τριάρχου ἐπιφημίσας ὄνομα xai ἀρχιερατικῇ χρυσοστίχτῳ καὲ 
ὑπερλάμπρῳ κοσμήσας στολῇ καὶ ὠμοφόριον περιϑεὶς etc. ]* 

47.D.ult.[79, 16.] οὗ δὲ xovfovxiíov. M. οἱ δὲ τοῦ 
κουβουκχλείου. : 


48. A. 2. [79, 18.] προσάπαξ. M. πρὸς ἅπαξ hic et de- 
inceps , quod non ahnotassem, nisi scirem , criticos talia quo- 
que venari. Vid. Dukeri praefat. ad "Thucydid. Notat au- 
tem πρὸς ἅπαξ unusquisque semel. De illo usu praepositionis 
πρὸς infra ad pag. 281. A. ro. ago. "Ter solebat bibi inter 
epulandum , initio ante gustationem , in mediis epulis , et in 
fine. Quod videtur a veteri more saltim tria pocula in ho- 
norem deorum evacuandi traductum fuisse. Ordo Romanus: 
descendunt primates ecclesiae ad accubita, invitante notario 
vicedomini , et bibunt ter, de Graeco [nempe vino, seu Mal- 
vasia vel Cyprio] primo, de Pactisi |id est Naupactensi], 
de Procopia [πος est apud 'Tataros Precopenses nato, vel 
Maeotico,] tertio. Postquam biberint omnes presbyteri et aco- 
lythi per singulos titulos, redeunt ad faciendas vesperas. 

A. 3. [79, 19.] νεύει πραιπόσιτος. M. νεύει ὃ mg. 

A.8.[79, 23.] οἱ φίλοι, | Convivae. Sic saepe occurrit 
in hoc codice. Interdum quoque pro legatis exteris idem 
hanc vocem adhibet. Imperatores autem consuevisse Clericos 
ad sacram mensam adhibere , multis locis huius ceremonialis 
apparet, et e Leone Grammat. p. 481. Δ. Δ. *[Theophan. 
p. 17. D.]*. | 

B. 9. [8o, 9.] κατηχουμένων. | Sic quoque dabant Membr. 
hic loci. 

B. 12.[80, 11.] xoAófiv. De colobio v. Du Cange utro- 
que Glossario, Vales. ad, Amm. Marcell. v. 51. b. Petav. 
ad '"Themist. p. 577. f. et 446. , ubi Servii locum citat, e quo 
apparet, colobia fuisse talia palliola cervicem amicientia, pe- 
ctus et scapulas et humeros ad cubitos usque tegentia, qua- 
lia gestant. Lipsienses Rectores Magnifici et Decani Facultatum , 
e vetere instituto , cuius vestigia reperio in Fortescue Enco- 
mio legum Angliae c. 51. citato a DC. , ubi nominat co/o- 
ium. cum. duobus labellulis , [id est libellis , seu oscillis, no- 
strates Quasten. et Troddein appellant ;] qualiter uti. solent do- 
ctores legum in universitatibus quibusdam. | Sed valde variant 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 185 


auctores in descriptione colobii. Quidam ipsi manicas per- 
breves tribuunt, alii nullas. Neque certum est de eius forma et 
longitudine, fueritne pertusum in regione humerorum, an 
solidum. Ugutio, colobium, ait, pallium virginale, ad talos 
descendens absque manicis. Si solidum fuit in. regione hume- 
rorum, et pertinuit ad talos, idem ergo erit atque mapho- 
rium, vel omophorium, vel clocca, vel saccus. ldem enim 
omnia ista sunt. Si vero solidum quidem fuit in regione hu- 
merorum, at tantummodo ad cubitum pertinuit, erit idem 
atque epomis. Si pertusum fuit et pertinuit ad media fere 
femora, erit idem atque armelausia, vel sclavina. Sed vi- 
detur fuisse chlanis, vel χιτῶν talaris, stricte corpori adhae- 
rens, absque manicis, vel saltim vix ad medium humerum 
procedentibus, cum foraminibus tamen, per quae humeri ex- 
sererentur. 81 iudices secundum Nicetam in Thesaur. ortho- 
doxae fidei c. 59. et auctorem de initiis haeresium c. 15., 
idem erit colobium atque dalmatica. Atqui dalmatica erat 
longa vestis talaris. Rursus vero si iudices secundum Symeo- 
nem Logothetam p. 4o2. B, collato Genesio p. 5. A., e quo 
locus Symeonis mutilus integrandus est, erit colobium idem 
atque ἀετὸς, genus aliquod chlamydis levissimum et vento per- 
missum. Genesii verba sunt: ἐχδιδύσχεται τὴν ἐσθῆτα, ἣν 
ἐπεβέβλητο ἐν δυσὶ δοδοειδέσι χροιαῖς ἀετίζουσαν, ἣν κολό- 
βιον τῇ ἐγχωρίῳ δήσει προσονομάζουσι, καὶ ταύτην ἀνειμέ- 
γὴν ζωστῆρος κατὰ τὸ ἔχπαλαι τηρηϑὲν ἔϑος τοῖς στρατηλά- 
ταις, Cassianum si audias, colobium a reliquis tunicis nihil 
differebat , nisi in eo, quod, cum manicae tunicarum , quo 
propius ad manus accederent, eo strictiores haberent manicas, 
ipsa colobia manicas habebant per omnia aeque amplas, non 
tamen multo breviores manicis tunicarum, sed fere ad car- 
pos manuum pertingentes. Verba eius sunt de habitu mo- 
rum c. 5.: Colobüs quoque lineis induti, quae six ad 
. cubitorum ima pertingunt nudas de reliquo manus circumferunt. 
Jma cubitorum procul dubio sunt commissurae cubiti cum ma- 
nu, seu regio carpi. ld quoque significare velle videtur locus 
Dorothei: κολόβιον μὴ ἔχει χειρίδα, τῶν ἄλλων πάντων ἐχόν- 
τῶν. Est enim χειρὶς proprie illa manicae pars, quae car- 
pum arcte stringit et ambit. Sed, ut dixi, colobium. variis 
temporibus longe diversarum vestium fuit appellatio. Quod 
ita contigit. Colobium veterum monachorum et sacerdotum 
erat revera id, quod nomen vult, nempe vestis manicis aut 
prorsus nullis, aut valde brevibus, et breve quoque ipsum. 
Deinde quum indecens putaretur inter sacra peragenda nudos 
humeros sacerdotum conspici, mutatum quidem fuit colobium 
in dalmaticam , nomen tamen ipsi mansit. Patet ex HonorioEd. L.59 
Augustodunensi L. I. c. 211. de vestibus Pontificis: colobium 


" 
186 IO. IAC. REISKI1 COMMENTARII 


erat cucullata vestis sine manicis, sicut adhuc. videmus. in. mo- 
nachorum. cucullis , sive nautarum tunicis. quod colobium a S. 
Silvestro. ín. dalmaticam est. versum , et additis manicis. infra 
sacrificium. portari instituta, quae ideo ad. Missam a Pontifice 
portatur. Cum his verbis viderint alii quomodo concilient 
Anselmum Decretalem , qui perhibet, a Silvestro et presbyte- 
ris elus coepisse colobiorum usum , post hos autem colobia in 
dalmaticas fuisse conversa. Mutandi ratio erat, quia, ut scri- 
bit auctor vitae Silvestri PP., τὸ τῶν βραχιόνων γυμγὸν 
ἐψέγετο, et inde factum, ut dalmaticae maniclia potius quam 
colobia appellarentur. Ζαλματικὰ μανίκλεια μᾶλλον συνέβη 
ὀνομασϑῆγαι ἤπερ κολόβια, Sane evanuit nomen colobiorum 
in vestitu sacerdotum sensim , et dalmatica coepit in eius lo- 
cum. succedere. 

48. B. 12. [8o, 11.] τριβλάτιν. | Panni triblatti sunt. triplici 
tinctura blattae infectz, ait Murat. Ant. 114]. T. Il. p. 409. , 
ubi de blatteis vestibus late disputat, in eo tamen, si quid 
video, falsus, quod blattam et vermiculum tinctorium , unde 
coccus tingitur , eadem facit. Blatta. veteribus dicebatur illa 
ipsa purpura, murex, conchylium, unde purpurae color. 
Tertia tinctura habebatur pro optima, vividissimi luminis. 
Memorantur tamen, sed raro, plures. Apud Longobardico- 
Latinum illum chymicum octavi saeculi, quem Muratorius 
eodem volumine p. 567. edidit, tnctiones quatuor pellis ale- 
tünae seu purpureae babentur, et in charta vetere apud Du 
Cange v. Baldekinus ,. tetrablattum , ita enim puto leg. esse 
pro catablatto. Factum deinceps e frequenti usu talium ve- 
stium diblattearum et triblattearum , ut creditum fuerit, blat- 
tam idem esse atque colorem quemcunque, et blattae fuerint 
appellati panni illi quoque, qui blatta seu purpura tincti non 
essent. Petr. Damian. Ep. 1V. 7. pallium , ait , quod tribla- 
thon appellatur, trium quippe colorum est. Rectius tamen 
ibi videtur color pro immersione in cortinam tinctoriam accipi. 

B. 12. [8o, 11.] χρυσοσωληγοχέντητογν. Ambigo, quale ve- 
stimenti genus hoc sit; fuerintne vestes, quae assutos habe- 
rent et dependentes aureos tubulos, an quarum pannus in 
multas rugas parallele decurrentes, et passim filis aureis tra- 
iectas, ne rugae vel plicae diffluerent , compositus esset. 'Ta- 
les vestes rugatas Latini appellabant, et crosnas atque crusi- 
"as, quarum vocum rationem etymologicam deinceps dabo. 
Habet utraque sententia quo se commendet. — Aureos tubulos, 
sive iam illi solido auro , sive filato et circa cylindros ligneas 
circumvoluto facti fuerint, e fimbriis vestium dependentes 
gestasse veteres, patet ex illo Anthologiae p 425. λήρων οὗ 
χρυσέοι κάλαμοι, etclarissime elaco Pauli Silentiarii Ecphras. 
P. H. vs. 565.: 


2 
A 
» 
x 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L 187 


Πᾶσα διαστράπτει yovoém στολίς. ἕν γὰρ ἐκείνῃ 

Τρητὸς λεπταλέος περὲ νήματα χρυσὸς ἑλιχϑεὶς 

Σχήμασιν ἢ σωλῆνος ὁμοίϊος ἢ τινος αὐλοῦ ^ 

“Ιέσμιος ἵἹμερύεντος ἐρείδεται ὑψόθι πέπλου 

᾿Ὀρξυτόροις δαφίδεσσι δεϑεὶς καὲ νήμασι Σηρῶν. 
Habes hic cylindros forte ligneas , aut potius pergamenas per- 
quam graciles , primum filis sericis, dein aureis cireumvolu- 
tas, et filis sericis ad vestis oram ita assutas, ut libere de- 

pendentes oscillarent. Alteri tamen quoque coniecturae haud 

* pauca favent. Non tantum mos hodiernus foeminarum Grae- 
carum vestes στολιδωτὰς, rugatas, multis plicis artificiose in 
seriem compositis divites gestandi , (teste Sponio T. I. p. 41. 
Itin.,) sed etiam imagines veteres, et in his illa Farnesiana, 
egregio commentario nuper ab eruditissimo Corsinio illustrata, 
Herculem exhibens non τὸν ἀναπαυόμενον, requiescentem , sed 
τὸν ἀναπλόμεγον ἐξ &Óov, ex inferis revertentem; in qua ta- 
bula sacrificantium duarum foeminarum vestes miro modo pli- 
catae conspiciuntur. Fraudem tamen in ea quidem tabula 
Farnesiana commissam cavere nolim , quam quae prodere vi- 
deantur, non desunt. "V. Salmas. ad Tertull. p. 554., ubi 
ait rugas illas vestium in strias deductas et ordinatas fuisse 
σωλῆνας, tubulos, a Graecis dictos, ipsasque tales vestes σω- 
ληγωτὰς et στολιδωτὰς,, item tubulatas et striglatas. V. infra 
p. 954. B. 5., ubi ἀετοὺς πολυγύρους nominat Noster, quos 
a rugatis his vestibus diversos fuisse non puto. Talia peri- 
zomata [nos jSchürtzen , Franci devanteaux, devantiers, ap- 
pellant] mulieres aevo medio gestasse intelligitur e Vincentio 
Bellovacensi Spec. Hist. L. XXX. c. 85.: aliae mulieres bo- 
queranno stricto sub cingulo multis plicis sumtuosis operato et 
consuto vestiuntur. V. Du Cange v. JBuquerannus, quae si- 
gnificat ἐσθῆτα ὠπὸ ζωδίων. Originem alibi damus. A fa- 
tis (id est sermone Germanico plicis vel rugis) appellabant 
olim has vestes faltas et faltones.  Kilianus: Fate, [sic leg. 
non falie,| palla cyclas, westis muliebris totum corpus am- 
biens; qualem me admodum puerulum in oppido patrio ab 
anu gestatam olim vidisse adhuc memini; unde necesse est, 
. ut patrum avorumque nostrorum memoria talis vestis in usu 
esset. Appellabant illam cycladem mei cives eine Schaube ; 
forte. a schieben, zusammenschieben , συνωϑθεῖν, constipare, 
quia plicae in talibus vestibus confertae, constipatae sunt. 
Alias reperimus vocabula eiusdem originis et significationis 
crusina, crusna, crosna, crocea et crosea. Omnia a craus, 
quod nobis crispum notat; unde quoque Gecrüs cum mesen- 
lerium. et appensa ipsi intestina ob multiplices eorum gyros, 
tum illa finissimae telae cameracensis assumenta crispa , quae 
una cum ipsorum füulcris, indusiis lino candidiore factis, viri 


D 
188 IO. IAC, REISKII COMMENTARII 


nostri extra vestes in regione pectoris propendere sinunt, ap- 
pellamus. Croseam sic describit Auctor Ceremon. Romani 
L. I. Sect. 1.: genus chlamydis longae ad terram usque a par- 
te anteriori aperta a summo ad imum rugosa. Neque tantum 
in vestibus affectabant plicas, ut videre est in rusticis a di- 
strictu, quem incolunt, Altenburgensibus dictis, veteris ve- 
stitus tenacissimis: sed etiam in collaribus, qualia, grandibus 
rotis similia, conspiciuntur frequentissima in picturis et ima- 
ginibus aere expressis saeculi XVI. et supersunt eorum adhuc 
in urbibus quibusdam Germaniae monumenta, quarum 58- 
cerdotes tales croseas vel tubulatas collares rotas gerunt ex 
veteri ritu. De quarum antiquitatibus vir historiae ecclesia- 
sticae callentissimus Urb. Gotfr. Siber , nuper noster, - 
liarem libellum edidit. Inde quoque factum , ut omne ἐπ uc 
etiam si planum et simplex, nostro sermone Crause, hoc est 
crispum dicatur. ; ; 

B. ult. [8o, 12.] βότρυς. Sive a multitudine margarita- 
rum confilatarum in globos dicta fuit haec vestis uva, sive, 
si priorem nostram τῶν χρυσῶν σωλήνων interpretationein 
assumas, a multitudine tubulorum aureorum ex eius ora de- 
pendentium. ; 

C. 3. [8o, 14.] τὴν v6ya. De tuga vel tufa infra dicam 
ad pag. 291. C. 5. 

C.6. [8o, 17.] ἀληϑινὰ. Feri luminis, purpurea. Vid. 
Du Cange Gloss. Gr. h. v. et Lat. v. Zfüthimus. Latini enim 
bac quoque voce, et voce verus pro purpureo vel rubro utun- 
tur. ltem Salmas. ad Hist. Aug. T. ll. pag. 4τι. a., ubi 
mihi quidem male tentare videtur locum codicis 'Theodosiani 
Leg. XI. de scenicis: Z/7is quoque westibus noverint abstinen- 
dum, quas Graeco nomine a Latino crustas vocant, in quibus 
alio admixtus colori puri rubor muricis inardescit. Haec est 
vulgata lectio. "Putat pro « Latino reponendum esse Latini. 
Mallem equidem .4etinocrustas , vel alethznocrustas , id est ta- 
les, in quibus trama veri luminis vel purpurea pectine texto- 
rio densata est. Conf. Du Cange v. Crusta. Non recte ver- 
tit hanc vocem Goar. apud Theophan. p. 265. A. 4. ἐκ τῶν 
ἀληϑινῶν τζαγγίων, ex veris et proprüs suis calcets reddens. 
Volebat purpureis. Vid. Vales. ad Ammian. Marcell. pag. 
326. b., ubi quem citat Constantini Porphyrogenneti locum , 
is est in libro de administr. imper. p. 57. D., ubi vid. Ban- 
dur. p. 55. Vox quae ibidem occurrit χαρέρεα videtur Ara- 
bica 57 esse, quae sericum, opera serica notat. Non tam 
recens est, quam videatur, hic vocis ἀληθινὸς usus. lam 
apud Xenophontem in Oeconomico (pag. 56. 5. edit. cl. Bac- 
chii)-moggvoa ἀληϑινὴ, purpura vera, opponitur τῇ ἐξιτήλῳ, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 189 


, cuius verum lumen extinctum est. Apparet hinc, 
ἀληϑινὸν et verum proprie splendidum , splendore ardens et 
oculos feriens notare, adeoque non tantum de rubro dici, 
quamvis plerumque de illo dicatur , sed etiam de aliis colo- 
ribus. Sane apud Anastasium occurrunt a/baverae gemmae , 
id est margaritae veri luminis candidi, quorum candor ardet Ed. L. 6o 
et oculos praestringit. V. Du Cange Gl. Lat. v. 4/baverae. 
*[Conf. Schurzfleisch ad Eusebii Chronicon p. 95.]* Apud 
Nostrum infra habemus p. 370. C. t. ἀληϑινάεργα χροαχὰ, 
. westes veri luminis, aut veri iuris , coloreas. 

. 48. C.ult. [8o, 25.] ἱππεύει ἐν τῇ πύλῃ. Mos erat, ut Im- 
perator in processione equestri portam extimam alicuius ec- 
clesiae, per quam in eius Horologium intraretur, equo non 
transiret, sed ante eam descenderet. Vid. p. 509. A. 7. 

uf. ἄν S. En 2.] Πέτασοι πράνδιοι, Prandia, brandia , bran- 
deae sunt fasciae, vittae, taeniae. "V. Du Cange Gl. Gr. ἢ. 
v. et Lat. v. Brandeum et Goar. ad 'Theophan. pag. 1:96. 
D. c.f. *[.S. Gregorius Pontifex petentibus reliquias marty- 
rum pyzidibus brandeum. concludebat. Canis. T. VI. p. 470.]* 
Proderit ad intelligendum hunc locum citatum Cangii Gloss. 
Latin. inspicere. Πέτασοι autem hic appellantur oí πράνδεοι, 
tanquam adiectivo, quia latae, expansae erant illae vittae, 
vel taeniae, ἀναπεπταμέναι. Apprime congruit vox mediae 
Latinitatis fascilo , quod aliud nihil est quam πέτασος, taenia 
lata. Monachus S. Gallensis de Carolo M. L. II. c. 41.: Πα 
ut nobilioribus quibuscunque aut baltheos , aut flascilones pre- 
tiosaque vestimenta a latissimo imperio [id est amplissimo et 
. maximo: nam ut adhuc hodie Belgae breed pro magno, sic 
. Latini medio aevo /atum pro magno dicebant. JDesignat im- 
perium CPtanum.] perlata distribui iuberet. Sive latinae sit 
originis vox /lascilo et a flagellum repetenda , sive Germani- 
cae , et a flad, platt, planus , (unde fladen , πλαχοῦς, flat- 
-Schen , πλὰξ, planities, spatium late pansum,) semper notat 
prandia petasa, seu taenias latas, late explicitas, qualia olim 
in corrigiis caleeorum , infra genua, et in collo gestare sole- 
bant, breite Schleifen. "Tales petasos seu latas taenias equi 
cruribus alligatas videre est in numo Balduini Flandri, Imp. 
CPtani, apud Du Cange ad Alexiad. p. 206. , ubi vir doctis- 
Simus pro τουβίοις accipit. 

D. 7. [81, 5.] ὑπὸ καταφράκτων. M. ὑποκαταφράχτων 
una voce. “ὕπὸ in hac compositione notat idem atque πὸ 
vel μετὰ, ut in ὑπόβλαττον, quod est e blatta vel serico 
factum , vel sericum secum habet, ὑποφιάλιν, ὑποχαμπάγιν, 
quod cum phialis, cum campagis est; ita quoque ἵππος ὕπο- 
καταφρακχτος est, qui cum καταφράξει, totum corpus tegente 


100 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


armatura, est. ldem significat, quod pag. 49. B. τι. legitur 
. ἵπποι ἐοτολισμένοι ἀπὸ χαταφράχτων, id est, μετὰ xara- 
φράξεων seu ὅπλων χκαταφραττόντων. Praefero nihilominus 
tamen emendationem Leichianam propter praecedens ἐστολι- 
σμένων, quod proprie est stragula tectis, coopertorio , quale 
solet équorum dorsis insterni. 

49. A. r. [81, 9.7 ἄλλοι uiv. M. ἀλλ᾽ οἱ μὲν. 

A. 2. [81, 10.] μαγιάκια. Vid. ad. p. 238. f. Vocabu- 
lum satis antiquum Graeciae vulgaris torquem. significans. Ha- 
bet enim Polybius p. 165. et 165. ed. Gron. 

A. 15. [81, 19.] ἀμφύτεροι. Omnes. illi. simul. sumti. 
De - significatu vocabuli ἀμφότεροι dico ad pag. 266. 
C. ult. ' 

B. 3. [81,22.] Óexavoi. Lictores. "Vid. Du Cange utro- 
que Glossario. Valesius ad Amm. Marcell. p. 264. b. 497. b. 
De munere decanorum ecclesiae disserit Murator. T. 11. Scr. 
Rer. Ital. p. 100. a. 

B. 4. [81, 24.] δηριγεύουσι καὶ, M. δηριγεύουσι δὲ xai, 

B. 8. [82, 5.] σπεκία. Quid coniiciam specia fuisse, dico 
ad p. 312. D. 9. 

C. τ. [82, 8.] ὠπὸ δὲ αὐτῶν. Post eos autem , sc. διέρ- 
χονται, veniunt, procedunt.lta p. 56. A. 4. ἀπὸ τῶν ἀρχόν»-- 
τῶν TOU χουβουχλείου, post praefectos cubiculo , p. τοῦ. D. 8. 
ἀπὸ τῆς λιτῆς, a processione , nempe finita , post processionem. 
191. D. ult. σάσσειν ἀπὸ flatov, post acceptam palmam. sal- 
iare. Et eo sensu ἀπὸ iam adfuit in superioribus, et frequens 
&x vetustis. 

C. 9. [82, 15.] κρατοῦντες. — Finientes , claudentes , et ve- 
lut firmo repagulo coércentes processionem eorum , qui extre- 
mo in agmine eunt. 

5o. A. 1. [85, 4.1 ἔμπροσϑεν. M. ἔμπροσθε, et saepe sic 
exhibet tales formas absque v. ' Vocum ἀπελατικὰ et δρομικὰ 
fines per compendium literae $ simile scriptas — exhibebant 
eaedem , ut dubium sit, singularis, an pluralis praeferri 
debeat. 

B. 5. [85, 17.] δοχῇ. ete. Membranae sic distinguunt : 
δοχῇ. διασώζοντες τὸν βασιλέα δέχονται etc. 

Β. 6. [85,20.1 μέχρι τοῦ φιλαδελφίου τῶν περατιχῶν 
μερῶν τῶν Βενέτων. Construenda sic sunt verba paullo im- 
plicatiora: μέχρι τῶν περατιχῶν μερῶν τῶν Bevérov τῶν 
τοῦ φιλαδελφίου, usque ad Peraticas [sen ripenses]| catervas 
Venetorum , quae stant in Philadelphio. idem quoque tenen- 
dum de dictione μέχρε τοῦ Ταύρου etc. C. τ. 

C. 5. [84, 5.] πλάκῳ τῷ. Μ. πλαχωτῷ una voce. ἢ λα- 
κωτὸν videtur solum esse magnis tabulis saxeis aut marmoreis 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. ΤΟΙ 


( Quadersteinen ) stratum. Πλάκες enim sunt tabulae latae et 
vastae saxeae. [τὰ p. 63. C. 11.  &agpagorov , locus, solum 
marmore stratum. 
C. 9. [84, 8.] πεζεύουσιν. Ante Chalcen ergo descende- 
bant ex equis, qui Imperatorem procedentem in equestri pom- 
illuc deduxerant ; solus lmperator intro in equo procede- 
t. Paullo post autem ipse descendit, et eo ipso loco , quo 
descendit, in pe rediens, eodem ascendit in equum 
exiens ; neque licet ipsi equum ante Chrysotriclinum conscen- 
. dere, sed pedes ipse sequitur usque ad Scholas et templum 
Salvatoris equum coram praeductum. Vid. Cedren. p. 761. 
B. et infra nostri codicis pag. 59. B. C. et supra p. 2o. A. 
Vales. ad Ammian. Marcell. p. 929. a. *[Nemo eques pote- 
rat aulam CPtanam intrare praeter Imperatorem. Du Cange 
ad Villehard. p. 3o4.]* | Nicetas Choniates p. 55. describens 
ingressum Manuelis Comneni novi Imperatoris in Urbem et 
Palatium, ἐν τῷ παριέναι, ait, μεϑ' ἵππου "Moaflog ἐριαύχενος 
τὰ ἀνάχτορα, xal μέλλειν εἰσιέναι διὰ τῆς πύλης, μεϑ' ἣν ἡ ἐκ 
τῆς ἕδρας [e sella, equestri nempe,] ἀπόβασις ἐφεῖται μόνοις 
τοῖς αὐτοχράτορσιν etc. Cinnamus L. IV. p. 107. de Balduino 
1V., Hierosolymitano rege, ad Manuelem Comnenum in campis 
Antiochize invisente narrat, eum aut exhibitis honoribus infla- 
tum, aut innata arrogantia m equo intrasse in aulam regiam, et 
ibi loci descendisse, ubi descendere Imperator ipse consueve- 
rit, quod aegerrime tulisse Manuelem, ideoque multos honores 
ipsi antea destinatos omisisse et suppressisse. 'O δὲ τούτοις 
ἐπαρϑεὶς, εἶτε καὶ ξὐμφυτόν τινα τρέφων ἀλαζογείαν, énsi- 
δήπερ εἰς τὴν βασίλειον εἰσῆλϑεν αὐλὴν ὑπὸ τε τῶν βασι- 
. λείων ῥαβδούχων καὶ Ρωμαίων τῶν éni δόξης παραπεμπόμε- 
γος, ἐνταῦϑα τοῦ ἵππου ἀπέβη, ἔνϑα καὶ βασιλεὺς αὐτὸ 
ποιεῖν εἴϑιστος, Ἐφ᾽ οἷς ἀγερωχίαν αὐτοῦ καταγνοὺς ὃ βασι- 
λεὺς πολλὰ τῶν ἔτε μᾶλλον εἰς τιμὴν ὁρώντων ἐνέλιπεν 
«αὐτῷ. 
, 83. 4. [84, 16.] πύλην εἰσάγουσαν. M. πύλην τὴν εἴσ- 
ἄγουσαν. 
51. A. 5.[85, 2.1 xa πάντες oi τοῦ χουβουχλείου ἐν τῷ. 
M. xai στάντες οἱ τοῦ κουβουκλείου πάντες ἐν τῷ - -- 

- B. 9. [85, 15.] τὸ προχείμενον, Propositum , seu particu- 
lam e Psalmis Davidis illi diei festo congruam et imputatam. 
Canunt nempe Graeci singulis diebus versus e Psalmis excer- 
ptos alios: atque alios, qui evangeliis et epistolis cuiuscunque 
diei congruunt. Et ea pensa e Psalmis τὸ προχείμεγνον τῆς 
ἡμέρας, propositum , argumentum , materiam diei appellant. 
Vid. infra pag. 555. A. 14. Du Cange Gloss. Gr. h. v. et 
Goari Euchologium. Et quidem primo loco Propositum , tum 
Apostolum , seu epistolicum textam , ex epistolis Apostolorum, 


» 
192 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


tandem evangelium legebant. Dicebatur autem τὸ προχείμε- 
γον sic, quia πρόχειται τοῦ ἀποστόλου, ante lectionem Apo- 
stoli vel epistolae legitur ; et sic est dictio elliptica: nam in- 
iegra est τὸ προχείμεγον τοῦ ἀποστόλου. Pontificale Haberti 
p. 71. imtio: | Exclamat ὁ διάχογος" σοφία ; Verbum Dei, 
sapientia aeterna , vobis annunciabitur. ὃ ἀναγνώστης" Val. 
μὸς τῷ 4αβί. ὃ διάκονος" πρόσχωμεν. καὶ “λέγει ὃ ἀνα- 
γνώστης τὸ προκείμενον τοῦ ἀποστύλου. ὃ διάκονος" σοφία. 
ὁ ἀναγνώστης [561]. λέγει͵ τὴν "ἐπιγραφὴν τοῦ ἀποστόλου. 
ὃ διάκονος: πρόσχωμεν. ὃ ἀναγνώστης ἀναγινώσκει τὸν ἀπό- 
010A0Y. 

B. 9. [85, 16.] τὸν ἀπόστολον, Apostolus est liber eccle- 
siasticus- Graecorum continens lectiones e Pauli epistolis excer- 
ptas. V. Du Cange h. v. in Gloss. Graec. 

C. 9. [85, 25.] τοῦ es ϑείας λήξεως. Hanc dictionem - 
Ho infra ad C. 

C. 15.[86, ja pe ] xolofi τῷ λεγομένῳ βότρυς. Μ. κολώ- 

βιον τὸ λεγόμενον βότρυν. ν΄ 
52. A. 1.[86, 15.] μεταστάσιμον, Fit metastasimum , vel me- 
Ed. L.61 tastasis. Solent nempe Graeci terminationem in iov. pro ter- 
minatione ἐσὲς adhibere, ut διακαινίσιμον , pro διακαίγισις., 
ἀναλήψιμον pro ἀνάληψις, δέξιμον, σάξιμον, pro δέξις vel 
δοχὴ, σάξις, et sic quoque μεταστάσεμον pro μετάστασις, 
secessus , fiL secessus a iussione , id est iubetur voce Silentiarii 
aut Ceremoniarii, ut proceres in Consistorio congregati illine 
abeant, demigrent. Recte ergo cl. Reimarus agud Xiphili- 
num μετέστη vertit emigravit , abiit in exsilium , p. 1087. 62. 
Inde processiones quoque Imperatorum ex urbe in suburbana 
praedia μεταστάσιμα et μεταστάσεις, secessus. Citat Goar. 
ad Theoph. p. 192. locum ex antiquo Chronico aliquo. CPta- 
no, in quo haec leguntur: εἰς τὰ πρόχενσα αὐτοῦ ἠὼς μετα. 
στασίματα. Processus ibi loci secessus in agrum motant. Et 
eo quoque sensu occurrit apud Script. post Theophan. pag. 
266. D. et in loco Luitprandi de legatione, quem Cangius ad 
Zonar. p. τοῦ. et Leichius in Adversariis citarunt. s tribus 
hebdomadibus | habuit , Nicephorus μετάστασιν, seu stationem 
extra CPlin ad πηγὰς, seu Jontes. Non recte vertit statio- 
nem. Est enim transmigratio ex priore statione in aliam no- 
vam. Combefis. in Script. post Theophan. pag. 295. D. 5. 
plane transiit verba eic μεταστάσιμον in sua versione. Nar- 
rat ibi, Romanum iuniorem saepe uno die post spectaculum 
circense et epulas cum proceribus celebratas agitasse pilam 
equestrem horis pomeridianis, et collusoribus saepe victis καὶ, 
πολλάκις νιχήσας τούτους, εἰς “Ονωράτας μετέβη, Secessio- 


nem in rusticanum palatium , praediumve , de Honorata cogno- — 


minatum , fecisse, deinde caesis ibi per venationem apris in | 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 103 


urbem sera vespera rediisse. lta μεϑιστάναε τινὰ τῆς ἀρχῆς 
est adiguem a magistratu removere, iranslocare. Hic autem 
loci est emigratio receptus procerum e conspectu domini. lta 
quoque in. Novella Manuelis Alexii apud Labbeum p. 154. 4. 
μετάστασις est excessus ex hac vita, quod alii χκοίμησιν di- 
cunt; διὰ τὴν ὑπέρδοξον τῆς ἁγίας ϑεοτόχου μετάστασιν; 
uti e contrario παράστασις, τὸ παρεστώναι, adstare est co- 
ram eo stare, in consistorio adstare sedenti, de qua voce 
vid. ad initium capitis 67. Ex eodem fonte. fluxit , quod ae- 
-des Conversarum , seu mulierum, quae a pristina flagitiosa 
et propudiosa vita ad meliorem frugem redierunt, et mona- 
dicam vitam amplexae fuerunt , μεταστάσιμα appellarunt, se- 
cessus, loca, in quibus agunt o£ μεταστάντες, qui deseruerunt 
mundum, die der JV'elt abgestorben sind. Vid. Script. post 
"Theophan. pag. 266. D. 7. Appositum est ad rem nostram , 
apud Demosthenem et rhetores Atticos occurrit μεϑε- 
στάγαι, quod facere dicuntur iudices, quum litigantes e tri- 
bunali secedere iubent, quo possint ipsi per otium et liber- 
tatem fiae ; quae sententia ferenda sit. De usu vocis 
μετάστασις Xe republica , quo notat prolapsum a meliori sta- 
tu. ad deteriorem, egit Vales. ad Harpocrat. v. Στασιώτης. 
Non possum facere, quin hac occasione elegantem Athenaei 
locum, aut potius scholae Pythagoricae sententiam perpul- 
chram illustrem, atque a perversa interpretandi ratione , qua 
in eo usi fuerunt viri docti, asseram.  Statuebat ea schola, 
animas corpori a diis illigatas fuisse, idque propterea δέμας 
quasi vinculum aut carcerem dici, quo qui sponte sua prae- 
mature excedant, aut erumpant potius, eos multo peiora de- 
ÀAnceps mala et tormenta subire; διὸ πάντας εὐλαβουμένους 
τὴν τῶν xvgiov ἀνάστασιν, φοβεῖσθαι τοῦ ζῆν ἑχόντες ἐχβῆ- 
vet, quapropter omnes observare et manere tempus illud , quod 
opportunum. visum fuerit τοῖς κυρίοις τοῦ ἀναστῆσαι, illis, pe- 
nes quos auctoritas sit emigrationem ex hac vita imperandi, et 
sibi a voluntario fine cavere. ldem. igitur hic loci est dva- 
στάσις atque μιετάστασις, lussto e loco, in quo quis sit, sur- 
pr et alio migrandi , quod fit in τοῖς ἀναστάτοις, illis, qui 
us dicitur: veteres migrate coloni. 
52. A. ult. [86, 255.] ἐξέρχεται ἐν τῷ τρικλίνῳ.  Membranis 
deest ἐν, Et sic quoque paullo post C. r. ἐξέλϑη τῷ ἱππο- 
δούμῳ, procedit in circum. Saepe notat Graecis et Latinis 
dativus motum ad locum; ποῖ est antiquus dativus πὸ cum 
adscripto iota. Veteres enim 0 pro ὦ scribebant. Πῷ,, nem- 
pe τόπῳ, ποῖ, quorsum? Exempla plura in sola Anthologia 
Stephani occurrunt, ut p. 51. n. 166.: : 
Ἴχϑυσι x«i ποταμῷ Κλειτώνυμον ἐχϑρὸς ὅμιλος 
ὥσὲεν ------ 
Constantinus Porphyr. Vol. II. 1,3 


194 10. IAC. REISKII. ΟΟΜΜΕΝΤΑΆΠ. 


protrusit in. fluvium et ad pisces; item p. 45. n. 235. Πυϑοῖ 
καὶ ἰσϑμῷ ἐχώμασα, hilarem excursum feci ad Pythia et 
Jsthmia. ltem p. 70. n. 555. 

Ἢ δ᾽ ἐδάφει κλινϑεῖσα κατέχτανξ παῖδα πεσοῦσα. 


Sic legendus ille locus, id est εἰς ἔδαφος, illa vero versus 
solum. inclinata , necavit suo casu puerum. Arrian, Epictet. 
Diss. saepius utitur formula ποιεῖ μοι, facit πρὸς ἐμὰ, hoc 
curae et cordi mihi est. Nicephorus Patr. ΟΡ]. Breviar. pag. 
92. 9.: ἀνέρχεται ἅμα Πύῤῥῳ τῷ. ἄμβωνι pro sic τὸν &u- 
βωνα. Photius Bibl. p. τοῦ. 20. : στασιασάντων αὐτῷ τῶν 
δυσμιχῶν Γαλατῶν, διαπρεσβευσαμένων τε αὐτῶν καὶ Ὀδοά- 
xgov πρὸς Ζήνωνα, Ὀδοάχρῳ [id est πρὸς τὸν Ὀδ.} μᾶλλον 
ὃ Ζήνων ἀπέκλινεν. Anna Comnena Alex. p. 77. D. 6.: χυ- 
γηγεσίοις ἐπένευον, ad venationes inclinabant. Ὑ. Casaubon. 
ad Athen. p. 112. , ubi explicat ὥραισιν ἱχέσϑαι pro eig ὥρας, 
ad alteram. aestatem vivendo pervenire. lnfra apud Nostrum 
p. 352. B. το. ἄνεισι ταῖς προῤῥηθεῖσι βάϑραις, ubi et ἄνεισι 
ταῖς βάϑραις notandum pro εἰς τὰς βάϑρας et ταῖς mpogor- 
ϑεῖσι βάϑραις pro προῤδηϑείσαις. Non insolens id est novis 
Graecis, neque opus τοῖς - - βάϑροις isto loco reponere. Pos- 
set immanis talium strues construi. Sed poterunt haec, quae 
sub manus venerunt, exempla sufficere ad probandam rem, 
de qua nemo fere dubitat. "lam est obvia. 


A. ult. [87, 1.] ἵστανται. M. ἵσταται, quae etiam. pun- 
ctum post τριχλίγου figunt. 


B.pen.[87, ro.] τὰ σχῦλα. Palatium, aut turris, inter 
triclinium lustiniani et Circum, de quo vid Du Cange CPI. 
Christ. p. 178. Lib. 11. Luitprandus p. 479. B. .$cy&a (f. 
Scylla ) ütipelfat: Eine praefectus fuit ὃ Σχυλλομάγγος (in- 
terdum enim gemino À scriptum reperitur), de quo Goar. ad 
Codin. p. 76. n. 72? Forte fuit conditorium spoliorum hosti- 
bus ademtorum, unde illi nomen. Du Cange putat carcerem 
fuisse. P. x62. B. r. Nostri dicuntur in eo vestes asserva- 
tae fuisse procerum cum Imperatore convivantium , donec ex- 
surgendi tempus esset. Indene igitar loco nomen , quod τὰ 
σχῦλα, ld est exutae vestes, ibi asservarentur; an propius a 
vero abest coniectura , locum sic fuisse dictum ab aenea ima- 
gine Scyllae ibi erecta, quod ex ultimo epigrammate p. 185. 
Anthologiae Gr. ed. H. Stephani colligo ? 


.. B. 15. [87, 12.] μανδάτωρες. Mandatores in exercitu sunt 
oL τὰ μανδάτα πρὸς τῶν ἀρχόντων ὀξέως ἐπὶ τοὺς στρατιώ- 
τας διαχομίζογτες., ut est in Glossis. Regii autem mandatores 
ἡμεροδρόμοι, οἱ ταῖς βασιλικαῖς διατάξεσι ταχύτατα διαχο- 
γόύμενοι, "Theophani appellantur ἐγτολεκάριοι (quae vox idem 
atque Latina notat) apud Du Cange ad Cinnam. p. 475. fine, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 105 


"bi de illis disputat. In Circo praecipue erant mandatores 
vox Imperatoris ad populum , ut Quaestor in Senatu , ut ele- 
ganter ait Alemann. ad Procop. Anecd. p 9o. Addebantur 
legatis exteris, ut eos usque ad imperii fines deducerent. ta 
narrat Luitprandus, sibi duos mandatores per lonium mare 
comites additos fuisse, qui Naupacto se Hydruntem usque de- 
duxerint, Legat. p. 488. init. ; v. Du Cange Gloss. et Petav. 
ad Themist. pag. 506. Dicti sic fuerunt a mandando , id est 
citando , evocando , vid. Du Cange v. JMandare. 

: Ὁ. 15. [87, 22.] ϑυμιῶν. Τιανπι condire ecclesiam pro ϑὺυ- 

{μῶν dicebant, ut est in. Ord. Roman. p. 217. et deinceps. 
frequenter. 

D. 2. [88, 5.] τῷ ὅντε τῶν. Ita quoque M. ; si integer lo- 
xus, subintell. ἐντὸς. 

D. 6. [88, 5.] παραχυμπτιχῷ. Pro παραχυπτιχῷ, more 
Graecorum recentium , qui & ubique ingerunt, zn fenestra, 
quae in sacrificatorium despicit 6 Catechumeniis. Nam παρα- 
χύπτειν est prospicere. Est igitur παρακυπτικὸν prospecto- 
Tium , locus, unde prospicitur. Pachymeres XII. 9. τὰς τῶν 
οἰχημάτων παρακυπτιχὰς ἐξ ὀπτῆς πλίνϑου καὶ τιτάνου παρῳ- 
φποὐομημένας habet, fenestras domorum ex cocto latere et gy- 
pso aedificatas, apud Du Cange CPli Christ. II. p. 68. ante- 
pen. Vel est etiam moenianum , proiectum cum fenestra. Vid. 
ad p. τά. A. , ubi plura de hoc verbo dico. 

D. 8. (88, 6.] xai τελεῖν. M. xai ἐχτελεῖν. 

55.B.8.[89, 1.] τῆς ἀγούσης. Membr. τῆς ἐξαγούσης et 
züT0y0vuévov. 

C. 5. [89, ro.] σιλεντιαρίων. Post hanc vocem excide- 
. runt haec e M. restituenda: διέρχεται διὰ τοῦ ᾿Ιουστιγιανοῦ 
πριχλίγου., ὃ δὲ τῆς καταστάσεως μένει μετὰ τῶν σιλεν- 
τιαρίων. 

Ὁ. 12.[89, 17.] χοὴ δὲ εἰδέναι. M. χρὴ εἰδέναι: ᾿ 

. 7C.ult.[89, 18.] βλαχέρναις. Ecclesiam Blachernensem de- Ed. L. 62 
scribit Du Cange ad Alexiad. pag. 550. seqq. *[De palatio 
Blachernarum vid. p. 292. 295. Villehard. et Du Cange ad 
Alex. p. 246. Magnaura et Blachernae non longe distabant. 
Bandur. pag. 750. Blachernae distabant a palatio. Pegarum. 
Script. post Theophan. p. 222. Ludi circenses interdum in 
Blachernis editi. Wagnereck ad Martyr. SS. Anargyror. pag. 
15. de aede Deiparae Blachernensi et de regia adiuncta , quam 
τὸ πρόχεσσον Βλαχερνῶν dixere, idem p. 55. ]* 

- 54. A.3. [9o, 5.] τὸν ὀρφανοτρόφον. Erat dignitas non de 
-3minimis in aula Byzantina orphanotrophus , seu curator or- 
phanorum, et passim fit eius in hoc codice mentio. Conf. p. 

10:1. B. Miror tamen promotionem , quam Cedrenus p. 750. 
 Á. memorat, e Praeposito ad Orphanotrophum , quum raos 


5 


196 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


non fuerit ex altiori gradu ad humiliorem deprimere. Forte 
idem fuit, qui in curia Romana dictus fuit ammüniculator , 
ct inter officiales Pontificis loco septimo recensetur pag. 572. 
Ord. Rom. : jSSeptimus amminiculator, intercedens pro pupillis 
et viduis, pro afflictis et captivis. 

A. 4. [9o, 6.] φωτίσματα $5. Sex pueri recens baptizati. 
Apparet e sequentibus, sex hos priores pueros non fuisse or- 
 phanos. Addit enim. xaé ἐκ τών ὀρφανῶν φωτίσματα $5, 
et ex orphanis ali sex pueri baptizati. Solebant nempe in 
veteri ecclesia pueros non statim a nativitate, sed aliquot an- 
nis post , adultiores factos, simul plures, aequalis ferme ae- 
tatis omnes ex eadem communione magno sabbato diem Pa- 
schatis praecedente baptizare. Appellant autem Graeci actum 
baptizandi φωτισμὸν et φωτίζειν, illuminationem e illumina- 


re, quia scilicet. tunc Zux in domino fiunt, .qui antea mersi Ὁ 


tenebris erant; unde-nova lux baptismatis in. codice 'Theodo- 
siano: ipsos vero baptizandos φωτίσματα. "Vid. DC. Gl. Gr. 
h. v. et Lat. v. “δα et illuminare. — Corsini diss. 1I. append. 
ad notas Graecorum. | Mabillon. p. XCV. Introduct. ad or- 
din. Roman., ubi ait: ad sabbathi magni ritus pertinent le- 
ctiones ex Scriptura duodecim. cum graece, tum latine olim in 
ecclesia Romana recitari. solitae, deinde benedictio fontis et 
baptismus eorum, qui per varia scrulinia in. Quadragesima 7α-- 
cta ad hoc sacramentum. comparati fuerant. Pueri tales tota 
septimana paschali in albis tunicis ambulabant cum cereis. Et 
hi τὰ φωτίσματα hic loci sunt. "Vita Eusebii Episcopi Ver- 
cellensis: |. Dum in mense Martio celebraretur Pascha, in cuius 
vigilia Papa memoratus sacra perageret et sacratissimum  cele- 
braret baptisterium. | Conradus Urspergensis À. 1124.: Znfan- 
tes suos in sabbato sanctae Paschae et: Pentecostes cum candelrs 
et cappa , quae dicitur vestis candida , et patrinis comitantibus 
ad baptismum deferant, eosque «veste innocentiae indutos per 
singulos dies usque in octavum diem eiusdem. sabbati ad eccle- 
siam. deferant , εἰ celebrationi divini officii interesse satagant. 
Praecipue sabbatum , quod diem Paschatis praecedebat, δα- 
ptismale appellabatur. Petrus Comestor in Hist. Schol. Cap. 
22. Levit.: zn sabbato baptismali , in. consecratione fontium et 


in mersione Catechumenorum. | Haec duo baptismata , Pascha- 


tis et Pentecostes, baptismata generalia dicebantur; licebat 
tamen cuique puerum suum, quo vellet die totius anni, ad 
baptismum mittere. Qui autem non statim a nativitate bapti- 
zariliberos suos curarent, illi eos curabant in aliquo bapti- 
smate generali baptizari. Concil. Rotomagense À. 1072.: δα 
generale baptisma nisi sabbato paschae et pentecostes ; hoc 
quidem servato, quod parvulis quocunque tempore , q ue 
ele petierint, regenerationis lavacrum non negetur. Vid. 


νον νυ 


o ——— — 


AD CONSTANT PORPH. DE CERIM. LIB. I. 197 


Cange Gloss. Latin. v. baptismus, ubi de diversis temporibus 
agit, quibus pueri solebant in diversis ecclesiis baptizari. Ab 
illa consuetudine totius alicuius communionis pueros ritibus 
sacris initiandos uno die baptizandi , manavit similis mos Tur- 
carum et Muhammedanorum circa suorum puerorum circum- 
cisionem , .de quo ad Abulfedam dixi. JPosses hic commemo- 
rata photismata interpretari conversos Saracenos aut ludaeos 
baptizandos. 'lalium. conversorum patrinos plerumque fuisse 
reges et magnates docet Du Cange Gl. Lat. v. Conversus. Sed 
. non opus, neque credibile, tantum semper fuisse CPli-nu- 
merum conversorum , ut quolannis eorum sex potuerint bapti- 
zari. Hos si voluisset auctor, addidisset procul dubio Σαρα- 
χκηνιχά. *[De sacro baptismo inter paschalia sacra suscipi so- 
lito, item de templo e frondibus propterea contexto locus in- 
signis est apud. Herricum de S. Germani Antisiodorensis vita 
p- 4o. edit. Sim. Colinaei Paris. 1545. ]* 

A. 5. [9o, 6.] παραχρατῶν. Stribligo hic subest huic au- 
ctori consueta.  Ássentior cl. Leichio παραχρατοῦντα emen- 
danti. Redit enim ad orphanótrophum, non ad ostiarium. 
Post φώτισμα videtur ἕν excidisse. —— 

A. 6. [9o, 7.] ἐχμάσσουσι. M. ἐχμάσσωσιν. 

À.7.[90,8.] ὃ δὲ πρ -- . M. oye z9--. 

A.pen.[9o, 15.] στοιχηϑέντος τοῦ κλητωρίου. Mos erat, 
ut in Cramate seu deieiunatione , de qua alias dixi , ordinare- 
tur convivium (hoc' est στοιχεῖν τὸ χλητώριον ) seu denomina- 
rentur et nominatim clamarentur (ut aevo medio dicebant) 
seu invitarentur ad prandendum cum Augusto , quos ipse vel- 
let. Simili modo, ut tradit Ordo Romanus, postquam Pon- 
tifex celebrasset missam et dixisset agnus Dei, mnomenclator 

. atque cum eo sacellarius et notarius vicedomini ascendebant 
ad. altare ante faciem. pontificis ,. ut. annueret. eis scribere nomi- 
.ma eorum, qui invitandi erant sive ad mensam Pontificis per 
nomenclatorem , sive. ad F'icedomini , | per notarium. ipsius. 
Quorum. nomina ut impleverant , [ἐπλήρωσαν, omnia perscri- 
pserant,] descendebant ad invitandum , et redibant ad sedem. 

B. 2». [90, 15.] χελεύση. Μ. καλέσῃ. 

D.23.[91, 15.] μετὰ τὴν. Posset videri χατὰ τὴν leg. 
esse ut p. 55. C. 5., sed μετὰ cum accusativo saepe novis 
Graecis construitur , ubi debebat cum genitivo construi. Ita 
infra p. 142. Α. rr. μετὰ τὸ χωδικέλλιον estin M., cum co- 
dicillo 5 p. 162. D. ult. μετὰ φατλία, cum facibuss p. 17t. 
À. 4. μετὰ τοὺς τῶν μερῶν ngovyorrac, cum praefectis par- 
tiun. Pari modo Latini quoque cum accusativo iungunt. 

Cum Sanctos est in saxo apud Fabrettum pag. 329. et Corsin. 
Append. ad Notas Graecorum p. 5(., ubi pro ZLutcknia leg. 


198 IO. IAC. REISKII COMMENTARII ^ ^ 


Euteknia. Est igitur μετὰ τὴν αὐτοῦ τάξιν cum (vel in) 
ordine quisque suo. . 
5. A, X. qtu δέχονται. M. xoi δέχονται- 

B. 7. [92, 12.] «dxei9ev. Μ. κἀκεῖσαι (id est ἰχἀκεῖσε. 

B. 11. [92, 15.] διὰ τὸ 'χωρηϑῆναι. Quo capi possint , quo 
locum satis spatiosum et cipacem habeant sacerdotes , qui ad 
Agapen venient. Vid. p. 145. B. 2. et 15o. D. 1. 

C. 1. [92, 19.] ἐξ ἀριστερᾶς τοῦ βασιλέως. Dextra igi- 
tur erat honoratior. Conf. p. τοῦ. C. 7. Procopius ed. Hoe- 
'schel. p. 173. 6. inter Tustinianum et Theodatum , Gothorum 
in Italia regem, haec narrat fuisse pacta : edgnuoürra "Poucc- 
Qv τὸν ᾿δῆμον ἀναβυήσειν ἀεὶ βασιλέα πρῶτον, ἔπειτα Θευ-: 
δάτον ἔν τὲ ϑεάτροις καὶ ἱπποδρομίαις - - εἰχόνα ἴτε χαλκῆν. 
μήποτε Θευδάτῳ μόνῳ χαϑίστασϑαι, ἀλλὰ γίγνεσϑαι μὲν 
ἀεὶ ἀμφοτέροις, στήσεσθαι δὲ οὕτως, ἐν δεξιοῖς μὲν τὴν 
βασιλέως, ἐπὶ ϑάτερα δὲ τὴν Θευδάτου. | 

C.2. [92. 19] οὐ vro: ἐπ᾽ ἴσης. Nemini licebat in éadeim 
Unea, ut ait Luitprandus , cum Imperatore sedere. Sedebant, 
ait p. 479. Legat. de Romani iunioris filiis loquens, ad sini- 
stram non in μὰς γί linea, sed longe. deorsum [ μιίονῖ5., humi-. 
lius,] eus [Nicephori Phocae] quondam domznz, munc subiecti. 
Hinc inter rara et laudabilia facta loannis Comneni refert, 
quod χαϑισταμένης ἔτε, co&unte adhuc. et nascente inperio, fra- 
trem Isaacium χαϑέδοας ve zat τραπέζης ἐξ ἔσου χοινωγνὸν πα- 
ρθελάμιβανε καὲ μετεδίδου τῆς dvagórotec: quibus verbis satis 
indicat, processu temporis et firmato imperio secus factum. 
fuisse. "Insignis est; Nicephori Gregorae locus, qui extremo L. 
XI. laudans Andronicum , humanitatem eius ex eo demonstrat, 
quod, quum imperialium tricliniorum ita comparatum esset 
pavimentum , ut cubiculi cuiusque extremae quaeque orae ex 
adverso sese respicientes triente spithamae essent altiores reli- 
quo medio intercepto plano ; praesertim ibi, ubi thronus im- 
perialis staret, ut ea in re quoque maiestas eximium quid 
prae aliis haberet stans, sive in sacris hymnis decantandis, 
sive in colloquendo cum subditis aut cum legatis exteris, eam- 
que in stationem ascendere, et ex aequo adstare lmperatori 
liceret nemini, nisi uxori et liberis et. germanis , forte quoque 
patruis. Imperatoris, ipse, Andronicus, permiserit nobilitati 
iuveni, alüsque etiam humilioribus illuc ascendere et sibi 
adstare; quo factum, ut saepe de loco cedere coactus fuerit 
a premente turba. Verba. eius haec sunt: LU ἐστι τοῖς 

ΕΔ.1,..63 ἅπασιν ὡς αἵ τοῦ ἐπιπέδου ἐ &x διαμέτρου ἀκρότητες τῶν βασι- 
λικῶν τρικλίγων ἀμφότεραι ὑπέρχεινταί,: που τοῦ Ü μεταξὺ ἐπιπέδου 
μέχρι γαὶ εἰς τρίτον σπιϑαμῆς, xat μάλιστα ὅπη καὶ ὁ βασι- 
λικὸς ἕστηχξ ϑρόνος, iv ἴσως ἔχῃ τι xdv τούτῳ πλέον τῶν 
ἄλλων Ó βασιλεὺς i ἱσταμένος,, ἔν τε ταῖς ἱεραῖς ὑμνῳδίαις, xai y 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 109 


- ὅτε διαλέγοιτο, νῦν uiv τοῖς ὑπηχύοις, γῦν δὲ τοῖς ἐξ voy 
πρέσβεσιν" ἐξεῖναί γε μὴν ἐπ᾽ ἐκείνης. τῆς στάσεως οὐδενὲ τῶν 
ἁπάντων τῷ βασιλεῖ συνίστασϑαι, πλὴν τῆς συζύγου χαὶ τῶν. 
υἱέων καὶ ᾿ἀδελφῶν, ,προσϑείην δ᾽ ἂν xai τῶν πατραδέλ ov. 
ἀλλὰ τούτου y& ἱσταμένου καὶ ᾿ δμιλοῦντος ἐχεῖϑεν οἷς ἐχρῆν, ἀνῇε- 
σαν καὶ συγίσταντό oi, οὐχ ὅπως ἅπασα τῶν εὐγενῶν ἡ γεύτης, 
ἀλλὰ xai τῶν χυδαίων xai ὑπηρέτου τάξιν ἐχόντων, οἷς πρὸς 
βουλήσεως ἣν εἴς. Cinnamus L. V. pag. 120. init. de Kilig 
Arslani Sultani Iconiensis adventu in Urbem regiam narrans 
ait: Κλιτξιάσϑλαν δὲ ἐπειδήπερ ἐς μέσους παρῆλϑε, ϑάμβους 
ὅλος ἦν. xai τοῦ βασιλέως καϑιζῆσαι τοῦτον προτρεπομέγου, ὃ 
δὲ τὸ μὲν πρότερον ἰσχυρώτατα ἀπέλεγεν, ὡς δ᾽ ini μᾶλλον 
ἐγκείμενον ὃ ἑώρα τὸν βασιλέα, χαϑῆστο λοιπὸν ἐπὲ χαμαιζήλου 
τινὸς χαὶ ἥκιστα éni μετεώρου καθέδρας. Rex ipse Franciae, 
Ludovicus VII., quum in expeditione sua in Palaestinam CPlin 
transiret, et ad Manuelem Comnenum inviseret, humiliore 
sella iubebatur sedere. Describit idem Cinnamus receptionis 
eius ceremoniam L. Il. p. ,46. his verbis: εἰσελαύνοντι τοί- 
γυν ἄνδρες ὑπήντων αὐτῷ ὁπόσοι τε xarà γένος xai τύχην βα- 
σιλεῖ ἤγγιζον, καὶ ὅσοι τὰς ὑπερηφάνους τῷ τηνικάδε διεῖπον 
ἀρχὰς 2 προπέμψοντές τε αὐτὸν εἰς τὰ βασίλεια μεγαλοπρεπῶς 
καὶ τὰ εἰχότα τιμήσοντες. ἐπειδή τε Eligo) τῶν ἀγακτύόρων ἤδη 
ἐγίγνετο, ἔνϑα βασιλεὺς ἐπὲ μετεώρου χαϑῆστο, χϑαμαλή τις 
αὐτῷ ἐκομίζετο ἕδρα, ἣν σελλίον ῥωμαΐζοντες ὀνομάζουσιν, ἄν-- 
ϑρώποι, ἐφ᾽ ἧς καϑιζήσας τὰ εἰκότα τε εἰπὼν καὶ ἀκούσας 
τότε μὲν ἐς τὸ πρὸ τοῦ περιβόλου ἀπηλλάττετο προαστεῖον etc. 
Francici quidem "scriptores hoc factum negant, et Graecos 
arrogantiae arguunt. Valde tamen est probabile, Cinnamum 
hic vera tradidisse. Nam alias Ludovicum, Conrado hup. mi- 
norem regem, non admisiset lmperator CPtanus, si hane 
conditionem repudiasset , quum Conradum , quamvis ex uxore 
fratrem, insalutato se CPli abire sivisset, propterea quod vo- 
luiseet ut par a pari tractari, quod Graecus negabat. De 
Balduino IV. rege Hierosolymae ad eundem Manuelem.in cam- 
pis Antiochiae invisente narrat idem Cinnamus p. 107. C., quod 
Manuel eum coram admissum in humili sella sedere iusserit, 
εἶδεν αὐτὸν xai προσεῖπεν, ἕδραν δὲ τινα χϑαμαλὴν χαϑιζῆσαι 
zagédero, Cui concinit Wilhelm. Tyrius XVIII. 24. de eo- 
dem colloquio, secus eum in sede honesta , sed humiliore locutus 
est. V. Du Cange ad loinville p. 318. sqq. et ad p. 86. C. 1o. 
Hinc patet, quid statui debeat de narratione Bernardi the- 
saurarii c. 15. de acquisitione terrae sanctae T. VI. Scr. Rer. 
ltal. p. 668. His dictis, ait, statim iussit tAlexius] Godofre- 
dum [ Bulioneum] imperialibus vestibus indutum iuxta eum in 
solio residere - - singulis hebdomadibus a festo Epiphaniae usque 
ad Ascensionem Domini hyperpyros aureos, quantos duo viri una 


. 
200 10. IAC. REISKH COMMENTARI ᾿ 


vice deferre poterant, et insuper numorum cupreorum 

decem. 'lVantosne honores Godofredo habuerit ille Alexius, qui 
Eoemundo Normanno, Antiochiae et Daris principi , ad se 
admitti cupienti, non solum sedere, sed vel stare ex aequali 
negabat, teste Anna Comnena Alex. p. 4o1.? Qui lócus quod 
ceremonias , quibuscum exteri principes ab Impp. CPtanis ex- 
cipi solebant, bene exprimit, dignus est, qui totus adscriba- 
iur, Discimus ex eo, principes CPtanos exteris non. assurre- 
xisse advenientibus, stare eos sivisse et quidem humiliore loco, 
manum non porrexisse, et flagitasse,ut genu et caputilli erga. 
se inclinarent, neque sivisse eos cum thoracibus, aut, si Du 
Cangii praeferimus interpretationem , cum viris armatis in con- 
sistorium intrare. Conditiones igitur, quibus admitti Boemun-. 
dus cupiebat, hae erant: μὴ ἀτίμως ὑποδεχϑῆναι παρὰ τοῦ 
βασιλέως , ἀλλὰ πρὸ e$ σταδίων τοὺς γνησιωτάτους τῶν xod 
cina προσῳχειωμένων αὐτῷ τὴν ἐμὴν ποιήσασϑαι προῦπάνγ- 
TOW. περὲ δὲ τὴν βασιλικὴν oun πελάσαντα ἅμα τῷ τὰς 
πύλας εἰσιέναι, χαὲ αὐτὸν τῆς βασιλικῆς ἐξαναστάντα neéguo- 


πῆς ἐντίμως " ὑποδέξαϑαι.-"- πρὸς δὲ τούτοις καὶ τὸν βα- 


σιλέα τῆς ἐμῆς χρατῆσαι χειρὸς καὶ πρὸς τῇ κεφαλῇ τῆς κλέ- 
γῆς αὐτοῦ παφαστῆσαί pe, καὶ | μετὰ δύο χλαμύδων τὴν εἶσο- 


δον ποιησάμενον μηδόλως εἰς προσκύγησιν κάμψαι γόνυ T. 


τράχηλον τῷ ἀνάκτορι. . Audiamus iam, quid horum  conces- 
sum , quid ' negatum fuerit. gitur τὸ μὲν ἐξαναστῆναι τοῦ 
βασιλικοῦ Joóvov αὐτὸν οὐ προσεδέξαντο, internuncii, nempe 
Alexi, ἀλλὰ καὶ ὡς περιττὴν τὴν αἴτησιν ἀπεπέμψαντο. οὐ 
μόγον δὲ τοῦτο ἀπεδοκίμασαν, ἀλλὰ καὶ τὸ μὴ κλῖναι γόνυ μήτε 
τρά ἐχηλον εἰς προσχύνησιν τῷ βασιλεῖ, Haec negata ; ista ad- 
missa , τό τινας τῶν ποῤῥωτέρω συγγενῶν μεταβῆναι διάστη- 
μα ἱκανὸν, xai οὕτω τοῦτον προσδέξασϑαι -- ἀλλὰ δὴ καὶ τὸ 
τῆς χειρὸς τούτου τὸν βασιλέα ἐφάψασϑαι καὶ στῆσαι πρὸς τῷ 
ἄνωϑεν μέρει τοῦ βασιλικοῦ σκίμποδος -- item τὸ σὺν δυσὲ 
7λαμύσιν εἰσελϑεῖν οὐκ ἀπεπέμψαντο. Conf. Polyb. p. 1057. ed. 


Gronov., ubi de Philippi cum Tito colloquio narrat. "Traducta 
fuit a Parthorum regibus haec superbia ad Romanos lmpera- 


lores primos, et deinde per hos ad Graecos Byzantinos, ut 
patet ex. Athenaeo p. 152. fine, et ex iis, quae de mensa 
ἀποχοπτῇ ad p. 142. dicam. 
55. C. 8. [93, 1.] ὁδῷ. M. οὐδῷ, Jimine. Saepius in hoc 
vocabulo peccarunt operae nostrae. V. p.598. A. 12. 
D. pen. [95, 13.] 0, τὲ τῆς καταστάσεως. Aut ad hug: 
aut ad Referendarium pertinet ; quod in membranarum -mar- 


gine paulo inferius adscriptum erat ἐν ἄλλῳ (nempe avrgd gui | 


ὁ καστρήσιος., 
56. C. τι. [94, 19.] συναπτεῖν. Est ex idiographia libra- 
ri, qui z et εἰ promiscue habere consuevit. ta supra p. 54. 


din; 


itin 


TOVUTTTTrnPnBB 


dili ul as δου Et 


Tw ——-— YS. 


"""—-— - 


ΨΥ ΨΥ ΡΨ FEIN Ἀ 


ὌΘΡΨΝ 


"-————e 


domi 


ἜΤ ad 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 201 


Cap. XIH. lin. 2. pró εἰσελϑεῖν (ut ibi recte est editum) dede- 
vat εἰσελϑῆν. Est autem εὐχὴ συναπτὴ vel simpliciter ἡ av»- 
απτὴ collecta, oratio, quae inter psalmos aut alias quasvis 
prolixiores orationes ἃ diacono pronunciatur, et psalmos aut 
reces connectit, συγάπτει, uhde ipsi nomen. Vid. DC. 
Gloss. Gr. h. v.; vertunt quoque exc/amatio. Vid. Nicol. 
Rayaei dissert. ad acoluthiam oflicii graeci T. II. Actor. SS. 
mens. lunii p. XXX. Heinecc. IHI. p. 278. Gretser. ad Co- 
din. p. 172. Vel etiam sic dicta fuit haec oratio, quia absque 
| pausa et interpolatione recitabatur. Certe συνάπτειν pro uno 
continuo spiritu. seriem. verborum odarumve recitare habet Po- 
lyaenus p. 537. 9. | 
- €. ult. [94, 22.] εἰσέρχεται. M. εἰσέρχονται. 

55. A. 1. [95, 9.] τῶν ἀργυρῶν πυλῶν. lam aliquoties 
mentio facta portae argenteae, id est argentea lamina ob- 
ductae. Succurrit nunc. hoc annotare, portam illam argen- 
team. Chrysotriclini fuisse opus Constantini nostri Porphyro- 
geuneti. Vid. Script. post 'Theophan. p. 281. A. *[Erat olim 
"irm S. Petri porta argentea, Mabillon. Iter ltal. pag. 
244.]* ΤΌΝ, 

— «AK. 3. [95, το. αἰμοφόριον. M. ὠμόφορον. 

-A. 3. [95, 11.] οἱ κουβουκχλείσιοι. Cubuclisii dignitas est 
ecclesiastica. Vid. Du Cange Gloss. Gr. h. v., qui tamen fatetur 
non bene nosse, quodnam eius munus fuerit. *[Ioannes Ca- 
meniata , qui de Thessaliae excidio scripsit, erat χουβουκλείσιος, 
ut in titulo appellatur , quod in margine edit. Combefisianae 
p* 3 17. hoc scholio exponitur : χληριχὸς τῶν ἐν τοῖς οἴχοις τῶν 
βασιλέων τεταγμένων εἷς.) Obseure et prave. In fine libelli 
appellatur ille Cameniata χουβουχλείσιος τῆς ἁγιωτάτης μητρο-- 
πόλεως Θεσσαλονίκης. : 

A. 8. [95, 14.] κουκουμάρια. Videntur calices ampli ven- 
tris ad instar cymbalorum aut dimidiati globi fuisse, et nomen 
a cucumis traxisse, vasis aeneis veniricósis, in quibus. aqua 
solebat calefieri. Lin. 12. pro ὁδῷ leg. est οὐδῷ e codice, ut 
supra iam monui. 

— A. ult. [95, 18.] ὁδῷ. M. rursus οὐδῷ. 
^. B. 8. [95,25.] ὡσαύτως zai ἐν ταῖς τῶν] κλητορίων - - 
χρειῶν. Haec verba aut hue non pertinent, aut mutila sunt, 
Ego certe non percipio, quid sibi velint. Εἰσοδιέξοδος est vox 
novae graecae compositionis , Zzntroitus et exitus. ^ Intelligimus 
igitur ex hoc ioco, singulos missus a Patriarcha, aut eo , cui 
is id muneris deputare voluisset, prius benedictos fuisse, an- 
tequam consumerentur, et Patriarcham consuevisse metropo- 
litis id. delegare, et unum post alterum , singulos ad singulos 
missus, secundum ordinem ecclesiarum , quibus praeerant, 
excitassc. 


202 IO. IAC. ἈΕΙΘΚῚ COMMENTABRI , 


D. 5. [96, 19.] σπαϑαρικίου. Spatharicium videtur statio 
aut habitatio Spathariorum fuisse, prope Circum , ut ex aliis 
Nostri locis patet. 

58. A. 3. [97, 3.7 στείχεται. M. στοιχεῖται 

B. 5. [97, 15.] εἰς τὸ, Μ. εἰς τὸν. 

B. 7. [975 16.] γίνεται μεταστάσιμον. | Secessus fit, sece- 
ditur . in. Consistorium , et quidem in Circo, aut prope illum. 
Pag. enim 416. C. ult. cf. lego de Spathariis τοῦ σπαϑαρικίου 
ἥτοι τοῦ ἱπποδρόμου. | 

Ed. L. 64 C, 1. [97, 22.] μεγάλου. Erat nempe parvum quoque 
Consistorium , τὸ χειμερινὸν, hibernum. dictum , magno vi- 

cinum. p. 156. D. 
o 

C. 2. [98, 1.] ὕπατοι κονσιστωρίου. M. ὕπατοι. κονσιστώρι 
id est χονσιστώριον. Habet enim hic librarius in more po- 
situm, ut » finale omittat, «qua de re vid. ad p. 519. C. 5. 
Stant. Hypati consistorium , 1d est congrediuntur et constant in 
Consistorium , seu in corpus consistens. 

C. 4. [98, 2.] χκιβώριον. Nemo hic de Ciborio sacro vel 
ecclesiastico cogitet, de quo plerumque ea vox usurpatur, et 
cui debebat propria esse ex origine: sed intelligitur .hic τὸ 
χιβώριον τοῦ κογσιστωρίου., thronus imperialis. in Consistorio 
sub Ciborio stans, ad quem tribus gradibus porphyretici mar- 
moris ascendebatur. Est proprie χιβώρεον originis Hebraicae 
n^£» notatque τὸ ἱλαστήριον, arcam foederis, apud quam ex- 
piabantur ludaei; deinde imitamentum eius. et successio in 
ecclesiis Christianis, pegma | illud. quatuor columnis constans 
et suffultum, tegens altare sub eo positum ,&tecto sive absi- 
dato, ϑολωτῷ , sive pyramidali, sive tandem plano quadran- 
gulari. Deinde vero propagato et ampliato usu χεβώρεον omne 
illud dictum fuit, quod eundem usum praestaret, quem Ci- 
borium tribunae praestat altari, id est quod suppositas sellas 
hominesve tegit, et ab illapsu radiorum solis, aliarumve aeris 
iniuriarum tuetur, umbraculum, baldachinus ; item lectica ge- 
statilis. Glossae: Βαστέρνα, κιβούριν ἐκ ξύλων, ᾧ ὀχοῦσιν ai 
παρϑένοι. liem structurae illae. aut arcuatae in summo, aut 
in conum, pyramidemve assurgentes, supcr sepulcris. V. Du 
Cange h. v. Veteres quoque reges sub uranisco sedisse, patet 
e Plutarchi Vitis p. 1389. 3. ed. H. Steph. et e descriptione 
throni Alexandri M. apud Diodorum Sicul. L, XVIII, et res 
nota est. De ciboriis ecclesiasticis hoc addam, ob argumenti 
similitudinem , arcas et ecclesias ea fuisse dicta, — Coopertura 
argenti |id est argentea] arcae $. Apollonii memoratur in the- 
sauro ecclesiae Canusinae apud Murator. T. V. Rer. ἴα], p. 
385. Ademar. Caban.(apud Du Cange v. Ecclesia et Munera.): 
Hic composuit super altare Servatoris ecclesiam. ex auro et 


-— "wwe 


wu 


AD CONSTANT. PORPH. ΡῈ CERIM. LIB. 1. 203 


gemmis et argento, quam vocant Muneram, id est Ji tur- 
rim , vel pharum. Propitiatorium dicunt auctores, quos Du 
Cange h. v. laudat, exacte ad originem Hebraicam vocis 
Kinoporw. " 
C. 6. [98, 5.7 διὰ. Per, accipit v&9u&, divinam annu- 
tationem ab Imperatore per praepositum tanquam per traducem. 
D. 1. [98, 11.] ἀριστῶσιν, M. ἀριστοῦσιν. Novi Graeci 
ὦ et ov promiscue habent. . ii jc 
D. antepenult. seu in scholio [98, 25.] ταύτῃ. M. τῇ αὐτῇ. 
^D. penult. [98, 24.] εἰς τοῦ ἁγίου ἀποστύλου. M. εἰς 
τοὺς ἁγίους ἀποστύλους. 

59. A. 8. [99. 2.] ἀσπαϑάριοι. Yd est Protospatharii. Sae- 
pe ἃ in compositione πρῶτον valet. In membranis quidem 
nostris « illius notionis aut triangulo aequicruri, basi desti- 
tuto, aut transversa virgula /' designatum erat. Ad prius 
idque frequentius exemplum curavi ego, in illa parte, quae 
sub meis oculis impressa fuit, a typographis hunc characte- 


rem poni. «. Mos ille, « pro πρωτος scribendi , antiquus 
est. Artemidorus aquilam in Onirocriticis ait primum annum 


^ 
notare. Ergo ἀετὸς idem est atque « ἔτος id est πρῶτον ἔτος. 
Locus hic est p. to7. lin. 17.: σημαίνει δὲ ὃ ἀετὸς xai τὸν 
ἐγεστῶτα ἐνιαυτόν, ἐστὶ γὰρ τὸ ὄνομα αὐτοῦ γραφὲν οὐδὲν 
ἄλλο 7 πρῶτον ἔτος. Quia vero πρῶτος εἰ εἷς eodem signo 


& solebant exprimi, factum fuit, ut socordes aut imperiti li- 
brarii lectoresve. aut typothetae unum pro altero ponerent, 
e.c. 5 μέα τῶν σαββάτων reperitur pro ἡ end τῶν cap- 
Bérov, die Paschatis festo , qui error e signo « aut ὦ na- 
tus fuit. 3 

B. 5. [99, 8.] ἐπὲ τοῦ κυρίου. lta quoque M. Ego ve- 
ro non dubito quaedam hic excidisse. 
—... Jhbid. [99, 9-] δίασπρον. mant Graeci recentiores par- 
ticulam διὰ et δὲ in compositis colores notantibus praepone- 
re, ut δίροδον, δικίτοινον, διβένετον etc. Nihil auget hoc 
significationem , sed notant ea simpliciter album , roseum, ci- 
trinum, wvenetum etc. Retinent quaedam eorum adhuc Itali, 
ut diaspro. Ζιὰ veró in hac compositione exprimit Zncrusta- 
tionem , significat, hunc illumve colorem in rei extima super- 
ficie conspicuum esse. lta dicitur διάχρυσον, non quod to- 
tum aureum est, sed quod aureum apparet. Sane p. 569. 
D. et 582. B. 8. ἀργυρὰ διάχρυσα opponuntur τοῖς ὁλοχρῦ - 
00:2. Contra vero Du Cange v. Di/agnatus asseverat, διὰ in 
talibus compositionibus valde augere significationem , ideoque 
diacitrinus vertit coloris citrini intensioris; | diacynthinus, hya- 
ewthini coloris intensioris etc. Sed annon potius διὰ in his 


204 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII. 


coloribus maculositatem , nonuniformitatem , τὴν ποιχιλότητα 
coloris notat? διρόδινος, spársum maculis roseis, χρυσόκλα- 
pov, aureis clavis ornatum , vel aureo clavo. Si nempe clavus 
pro longa lata taenia purpurea vel aurea sumatur. .Sed pu- 
tant viri docti clavos fuisse nodos, circellos, quibus vestes 
arcte ad corpus adstringuntur , contineatur, Anópfe, des bou- 
tons. Veteres gestasse tales in vestibus nodos, saltim minu- 
tae sortis homines, ut milites, apparitores etc., apparet ex Me- 
nologio Dasiliano T. ll. p. 145. Goar. ad Theophan. p. 207. 
A. 7. κλαβίον interpretatur circulus et Du Cange χφυσοχλα- 
βαρικὸν, circellis aureis ornatum , (Gloss. Gr. v. 2459 , pag. 
53...) Goar autem ad Codin. pag. 45. in margine vertit opere 
phrygio auro ductili pictum. Conf. idem p. 47. n. 5. et initio 
capitis 4. p. 5o. χλαπωτὸς (quod idem atque χλαβωτὸς ) ver- 
tit filis sericis auro tectis textus... *[ Vid. Du Fresne ad Ioin- 
vill. p. 395.]*. Verum . non meminerant viri docti , quid cla- 
vus esset. Est nempe lata, seu lignum longum , gracile, non 
admodum latum, sed per omnia eiusdem crassitiei et latitu- 
dinis. Unde lata taenia purpurea tunicae praetexta c/avus di- 
cta fuit. Docte vocis significationem exposuit Salmasius ad 
Scr. H. Aug. T.l. pag. 279. sqq., ubi docuit quid c/avus, 
id cursus clavularis , quid plaustra clavularia fuissent. . 

B. ult. [99, 15.] χειμιευτοῦ. Exponendum mihi quum esse 
sentiam de re obscura, et attingendas artes mihi prorsus igno- 
tas, picturam nempe illam, quae smaltitum vel emat appel- 
latur, veniam statim in ingressu huius disputationis deprecor, 
si de rebus incompertis, ut coecus, quod in proverbio aiunt, 
de coloribus disputo. Scribitur modo zeruevzóv , modo zv- 
μευτὸν, utrumque recte. Nam si χειμὼν dicitur ἃ χέω, 
potest quoque χεζμα dictum fuisse, quamvis xézvgat frequen- 
tetur in libris, unde zvuevrór. Et sane χήρᾳ περιίχειμένον 
εὐνῇ (pro περιχεχειμένον vel περιχεχυμένον) dixit Herodes 
Atticus in Dedicatione statuae hegillae vers. 12., ubi non 
opus erat Salmasio reponere περεχείμενον. Nam περιχεῖσθαι 
εὐγῇ, sese circumfündere stragulis, verbum in ea re proprium 
est. Vid. Athen. p. 494. B. ἀναπαύου μιχρῶς περιχεάμεγος. 
Dixerunt veteres χύμα non tantum liquidum aliquid, sed 
etiam massam solidam, cuius superficies aequabilis, nitida, 
velut vitrum aut glacies esset. lta Sophocles apud tobaeum 
in Eclogis Grotianis p. 265. χυμὸν appellat aquam congela- 
tam, accretum digitis glaciei frustum , amorem glaciei com- 
parans. Dubium igitur, χυμευτὸν sitne id, quod Latini me- 
dio aevo fusile appellabant, id est, non cusum malleo didu- 
ctumque vi, sed ex fervente liquido metallo. una fusione in 
debitam formam coactum ; an sit eiusmodi compositio, qualis 
erat, testibus auctoribus, illa mensa sacra, a lustiniano M. 


ΝΕ vx———————————————— ισνςε 


AD CONSTANT. PORPH, DE CERIM. LIB. 1. 205 


in S. Sophia a se condita dedicata, fundo aureo, sed cui 
contritae gemmae , margaritae, argentum aliaeque materiae 
pretiosae admixtae et in unam massam confílatae atque colli- 
quatae erant; an tandem fuerit χυμευτὸν smaltitum , quale 
nostrum hodiernum est; aut alia quaedam ratio imagines in 
metallis pingendi. Nulla harum coniecturarum caret specie, 
quod de singulis ostendam. 

Fusile appellabant Latini, ut dixi , oppositum cuso mal- 
leis. Memorabilis est locus apud Du Cange v. Zbsida, id 
est. sandapila reliquiis sanctorum onusta. “δία, quam de- 
ferebant, erat fusilis ex: auro et argento, quod electrum dici- 
tur. Scilicet illa a composito, qua ad auri tres partes quar- 
ta argenti accederet, electrum. dicebatur illo aevo ; v. Chilmead. 
ad Malal. T. Il. p. 16r. et DC. v. Freda et Capa cum tin- 
tinnabulis. Utrumque idem valet , fusile et electrum; nempe 
elictum , eliquatum , fusum ; adeoque idem cum zvgevrig esse 
potest; et potuerunt secuta tempora idem χυμευτὸν, id est. 
χυμὸν, appellasse, quod priores fusum, fusile et electrum. 
At quid sunt zmagznes fusi opere caelatae. Chronicon Ab- 


batiae S. 'Trudonis L. VI. p. 405. apud Du Cange memorat Ed. L. 65 


pelviculam | intus! habentem. imaginiolas |. fusili opere caelatas. 
Non possum aliter animo concipere quam fuisse pelvim , quae 
non cusa malleo, sed e crucibulo et forma quadam argillacea, . 
in qua effictae prius fuissent illae imagines, fusa fuerit; qua- 
lia necesse quoque est ut fuerint vitrea vascula anaglypha fu- 
silitate caelata, quae citat Petrus Damianus in Vita S. Odi- 
lonis. Nam alias contradicere sibi videtur, qui füusiitate cae- 
latum dicit. Accipiendum igitur vocabulum caelatus pro ha- 
bente figuras exstantes, easque non caelo insculptas, sed ab 
illa forma, in quàm vitra fusa fuerunt, sub ipsa .fusione et 
congelatione impressas. Fuitne talis quoque discus, quem 
speciosis imaginibus incaustis insculpt:m dicit Ioannes Dama- 
scenus in Synodica ad Theophilum Imperatorem: ψηλάφησον 
παὲὶ ἴδε τὸν μέγιστον αὐτοῦ δίσκον, εἰς ὅνπερ ἐγκαυστικχοῖς 
χαλλιεργήμασιν ὃ μυστιχὸς τοῦ Χριστοῦ δεῖπνος μετὰ τῶν 
δώδεκα ᾿Ἰποστόλων ἐγκεχόλαπτο. Intelligerem locum , si Au- 
ctor aut omisisset ἐγχαυστιχοῖς, aut pro ultima voce dixisset 
éyyéyoozro. lam vero non potest aliter accipi, quam fusum 
fuisse hunc discum formatumque in forma, quae ipsi signa 
sua imprimeret. Adeoque erunt τὰ ἐγκαυστικὰ zaAieQynua- 
τα formosae imagines per fusionem impressae. Aut sic quo- 
que potest locus reddi: insculptas coelo figuras deinceps co- 
loribus incrustatas, et hos colores super igne vivo inustos 

. Quo de genere picturae deinceps dicetur. 

Dixi porro, τὸ χυμευτὸν esse posse illam compositionem, 
quam Graeci novi electrinam appellant, mensae magnificen- 


206 . 10. IAC. REISKI] COMMENTARII 


tiam enarrantes, quam arae S. Sophiae lustinianus instravit. 
Si talis fuit illa compositio, qualem Graeculi perhibent, (at 
mihi quidem somniare videntur, et nugas suas lustiniano af- 
fingere,) fuit procul dubio ridicula et insana ; fuit tamen ae- 
tas illa stultitiae omnis capax. Audiamus igitur, qualis ea 
fuerit compositio. Χρυσὸν καὶ ἄρνγυρον, ait Codinus apud 
Du Cange ad Paulum Silentiar. p. 567. , qui plura hac de 
mensa habet, A(govg τε τιμίους ἐκ πάντων, μαργαρίτας, 
χαλκὸν, σίδηρον, μύλιβδον, ὕελον, καὶ πᾶσαν ὕλην τετριβι- 
μένην καταμίξαντες ἀμφότερα καὶ χωνεύσαντες ἔχωσαν ἀβ- 
βάκιον. ΑἸΙὰ5 ait, lustinianum coactis omnibus, quae terra, 
aer et aqua ferunt, pretiosis vilibusque, τὰ μὲν χρείττονα καὶ 
τιμιώτερα πλείω, τὰ δὲ ἐνδεέστερα ἐλάττω, τὰ τηκτὰ τήξας, 
τὰ ξηρὰ ἐπέβαλεν, καὶ οὕτως εἰς τύπον ἐπιχέας συνεπλήρω-- 
σεν αὐτήν. Ὅϑεν xai ποικίλη φαινομένη ϑάμβος παρέχειν 
τοῖς εἰς αὐτὴν ἀτενίζουσιν. lbidem citat Du Cange e Glos- 
sis MStis haec: ἤλεκτρον χάλχωμα χαϑαρὸν ἢ ἀλλότυπον 
χουσίον, μεμιγμένον $éAq καὶ λοις, οἵας ἣν χατασχευῆς 
ἢ τῆς ἁγίας Σοφίας τράπεζα. Videtur tamen talis composi- 
tio ne quidem possibilis esse. Quapropter crederem potius, 
tabulae illi Tustinianeae infixas fuisse gemmas et margaritas , 
et fumo aliisve chymicis liquoribus adspersos varios colores, 
ut in variis distantiis spectanti varios colores exhiberet.  Fre- 
num et sella, quae Nostro memorantur , tali auro χυμευτῷ 
vestita, possunt ad hunc modum auro fuso in varias formas 
et gemmis atque margaritis ope glutinis cuiusdam infixis re- 
spersa fuisse. 

Sed potuere quoque picta fuisse imaginibus. Certe sunt 
loca, in quibus χύμευσις notare videtur picturam in metallo, 
sive iam illa adhuc recens et madida, πὲ maneret, incocta 
metallo fuerit, sive illi superinducta crusta vitrea etiam inco- 
quenda, sive tandem laminae tenues aureae argenteaeve coló- 
ratae pro lubitu pictoris eo modo primum componerentur , 
deinde vi ignis colliquarentur, et conferruminarentur, ut in musi- 
vis cum vitreis staminibus fiebat. Sane non ignorasse veteres ar- | 
tem metalla colorandi patet ex Plutarchi Pericle p. 289. antep. 
ed. H. Stephani , ubi sic distinguendum : βαφεῖς χρυσοῦ, tincto- 
res auri, μαλαχτῆρες ἐλέφαντος, emollitores eboris , ad inde con- 
ficienda varia corpora. Narrat quoque Philostratus L. I. Vit. 
Apoll. Tyan. p. 71., !udos habuisse imagines e variis mé- 
tallis compositas, varieque.coloratas. Quae quamvis fabulosa 
sint et conficta, apparet tamen , Philostratam ea ad sui sae- 
culi morem confíinxisse, quod non fuisset facturus, si modus 
metalla pingendi, aut varii coloris metalla in unius imaginis 
massam componendi notus tanc nondum fuisset. Si certe con- 
siaret , quid fuisset medio aevo smalttum opus, posset dicr, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. IL, 207 


. quid fuerit τὸ χυμευτόν. Nam unum idemque fuisse utrum- 
que, admodum probabile fit, cum aliis ex argumentis, tum 
e loco Chronici Casinensis ΠΠ.͵ 55... ubi dicuntur peritissimi 
artifices operis smaltiti Byzantio petiti fuisse, illo propemo- 
dum tempore, quo τὰ χυμευτὰ in usu CPoli erant. 4d re- 
giam urbem quendam de fratribus cum. literis ad Imperatorem, 
et auro . XXXV I. librarun pondo, transmittens , auream. ibi 
Zn altaris facie tabulam cun gemmis ac smaltis valde specio- 
sam parari mandavit , quibus videlicet. smaltis nonnullas qui- 
dem ex evangelio, fere autem omnes B. Benedicti miraculo- 
rum insigniri fecit historias. Videor tamen mihi verba haec 
bene considerans, -€x iis intelligere, fuisse smalta vitra me- 
tallicis liquoribus imbibitis varie colorata, quae comminuta 
stylo tollerentur et pro lubitu pictoris disponerentur super. 
metallo, fornaci deinceps immittendo toto apparatu, quo vi- 
.ira ad certum gradum cum metallo pariter liquefacta coale- 
scerent in solidum. | Adeoque χύμευσις et ἔγκαυσις idem fue- 
runt. Constant. vit. Basil. Maced. p. 205. ἀργυρὸν στιβα- 
Qv μετ᾽ ἐγχαύσεως memorat, et eadem pagina , versu D. 5., 
trabem auream, in qua Christi imago μετὰ χυμεύσεως ἐντε- 
τύπωται. uri petiae smaltitee apud Anastas. in Benedicto 
IH. videntur tabellulae aureae esse cum pictis smalto et in- 
ustis imaginibus. ete totum , ait, e gemmis albaveris et bul- 
lis aureis, inclusas etiam auri petias im se habens smaltitas. 
Fuisse smaltum veteribus idem , . quod nobis est, nempe cy- 
lindrulos cavos vitreos varie colorates, quales quidam filis 
sericis assutos oris vestarum seu tunicarum adhuc hodie ge- 
runt, patet e Chronici Casinensis ΠΠ]. 57. , ubi coopertorium 
sericum altaris memoratur cum urna [id est ora] purpurea 
ornatum margaritis ac smaltis. Conf. Du Cange v. Pernae, 
ubi smalta impernata sunt cylindri smaltinae aut filis ad mo- 
dum pernarum seu perlarum consertae, aut margaritis inter- 
mixtae. Non infrequens smalti et smaltiti operis mentio apud 
scriptores medii aevi. Conf. Du Cange hac voce in Gloss. 
Lat. et in Graeco v. Z£u«yÓoc. lta enim Graeci efferebant 
pro σμάλτος et σμαγδόνγειν pro σμαλτοῦν. Fallitur tamen 
vir doctus, illam vocem a γπαίίο vel maita repetens, quae 
architectis so/idamentum notet. JMaita huc non pertinet. Est 
enim Arabicae originis. —I2la notat caemento consolidare mu- 
Tum, et DU caementum, et omne malagma , quod struem 
lapidum consolidat , coagmentat. .S$maltum autem est Germa- 
nicum vocabulum , Jiguatum vel liquorem, χυμὸν notans. 
. am intelligatur, quid sint χυμευταὲ λίϑων χθυσοκολλή- 
τῶν in illo Anastasii Sinaitae, quod Du Cange ad χειμευτὸν 
citat: οὔ γὰρ δὴ χρυσοχόους ἡμᾶς καὶ λιϑουργοὺς καὶ χει- 


208 IO. IAC. REISKII COMMENTARII - 


μευτὰς χρυσοχολλήτων λίϑων ἀπεργάσασϑαι βουλομένη 5 
γραφὴ xai παιδεύουσα ταῦτά φησι. Sunt procul dubio 
coloratores, tinctores gemmarum ; unde constat, illa quoque 
tempora novisse artes gemmas ' adulterandi. Χυμὸς Graecis 
liquorem coloratum in specie notat; et quia Chymiae hoc 
opus est metallorum aliarumque rerum colores producendi, 
et mutandi, hinc nomen arti mansit, quod Arabes suo arti- 
culo αὐ auxerunt, unde Alchymia nata est. "Vid. Du Cange . 
v. Jnquimatisare , quod nihil aliud est, quam ἐγχυματίζειν. 

Νύβ confundendum hoc opus cum opere de nigello , cae- 
laturae specie, quam credo Graecis ignoratam prorsus fuisse. 
Vid. Ciampin. Monument. Vet. T. I. p. 55. et Du Cange v. 
Nigellum et MéXav, ubi tamen τὸ μέλαν, quod "Theophanes 
et Cedrenus memorant, cum hoc nigello prorsus nihil habet 
commune, sed est glastum, quod vulneribus acu in carne 
factis infricatur , et sic stigma facit. Opus de nigello videtur 
esse tabula illa Isiaca, vulgo Bembina dicta, "laurini asser- 
vata, ex illis, quae de ea Keyslerus T. I. Itiner. pag. 194. 
retulit. Liceat mihi adhuc unum locum huc quodam modo 
pertinentem illustrare. Citat Du Cange in v. /Mazer haec e 
Doubleto: Ze hanap du Hoy i$. Louis, dans lequel il beu- 
voit, fait de madre avec son couvercle de méme matiére, 
garny d'un pied d'argent doré, et dedans iceluy hanap au 
milieu du fond un émail de demy rond taillé de fleurs de lys 
d'or à champ d'azur. Vocabulum madre est Arabicum , j9-4 
glebam vel bolum significans, et in specie illam praestantio- 
rem, e qua porcellanae fiunt. Sed pergamus. 

Ed.L,66 ^ 60.B.:.[100,233.] Σαβάνια, Sabana, lintea, sudori et 
sordibus faciei atque manuum abstergendis. Vid. Du Cange 
Gloss. utroque. Heinecc. III. 158. Ni fallor, iam alibi mo- 
nui, vocem hanc Arabicae originis esse mihi videri. (ls. 
τὰ ἀποτεϑησαυρισμένα, τὰ ἀπόϑετα, a jM2 custodivit , prae- 
sertim vestem in arca a pulvere, fumo et sordibus contactus. 
Βαστάζειν et φορεῖν solet Noster saepe iungere, et illud qui- 
dem dicit de armis et rebus, quae manu librata gestantur , 
ut dextralia, vel secures dextrales , hastae vel ΠΑ γεν μὴν 
virgae, quales sunt ostiariorum ; φορεῖν autem de rebus usur- 
pat, quae in et ab ipso corpore gestantur dependentes e lo- 
ro, aut aliunde, ut gladius e baltheo dependens. Vix un- 
quam vidi Nostrum hunc morem deserere. Paullo ante ta- 
men p. 59. C. ra. ait βαστάζοντες διστράλια, φοροῦντες καὶ 
τὰ σχουτάρια αὐτῶν, ubi βαστάζειν potius videatur dici de- 
buisse de scutis; nisi forte non manu ea libraverint, et li- 
brata gestaverint , sed e loris dependentia ex humeris. 


| M NE. 
B. 15. [101, 8.] ἐξελϑόντα. M. hic dant ἔξελϑον δὲ τὸν 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 209 


βασιὰ ἔχ τῶν βήλων, καὶ δηριγευομένων ὗπο - - δέχονται 
ἀὐτὸν ἐκεῖσε -- Efficiat ex hac lectione, quod quisque velit. 

61. A. 10. [102, 15.] πατριάρχου. Post hanc vocem inse- 
rantur haec e membranis , τὰ γραδήλια, ἀπέρχεται Ó βασι- 
ci: μετὰ TOU πατριάρχου, καὶ - - Codex quoque paullo post 
B. τ. habet τελεσϑείσης δὲ καὶ τῆς - -- Deinceps C. το. con- 
EAE aliquando τοῦ τῆς καταστάσεως, sed codex consen- 
tit editioni nostrae. Et sic quoque passim articulum omittit 
k^ ἀν CE ut pag. 63. À. 7. καὶ τῆς pro xa oi τῆς. Vid. 

p. 85. 

"p. CN ἘΠῚ 18.] παρακυπτιχὸν, Supra iam egi de hac 
voce. Cl. Interpres hic capellam vertit, quod non improbem. 
Quamvis enim proprie fenestram, unde prospici et despici queat, 
significet, procul dubio tamen ibi capella, oratorium erat, 
in quo Imperator divino cultui vacaret. Facile hoc intelligat, 
qui Lipsienses nostras sacras aedes et in iis numerosas capel- 
las viderit. De capellis vid. Du Cange Gloss. Lat. h. v. 

D. 6. [r05, 20.] τοῦ ἀκουμβίσαι. Scil. 0 χαιρὸς τοῦ 
ἀχουμβίσαι aut ó χαιρὸς Ogre ἀχουμβίσαι. - - Frequenter 
novi Graeci τοῦ pro ὥστε ponunt ad morem S. 5. Evangeli- 
starum, imo potius ,Vetustissimorum ^et optimorum quorum- 
que auctorum, qui ὥστε aut ἕνεχα subintelligendum omittunt. 

62. A. 5. [104 2.] xovBixoviagíov. M. χουβικουλαρίω, id 
est, χουβιχουλαρίων. Perfrequenter enim ille librarius omit- 
tit » finale. Idem B. 5. ὅ,τε βασιλεὺς habet. 

B. t1. [to4, 20.] τῆς. Putem delendum , quamvis codex 
habeat. Paullo post pro τιάραν offendi in codice στεάρα, 
quod vitiosum sit, nec ne, non affirmarim. Relinquam ul- 
teriori disquisitioni , praesertim quum p. 64. À. 15. pro τιά- 
Qc» recurrat pariter στιάραν. 

C. 3. [1o4, 25.] ὑπὸ, Sic etiam in codice est: mallem 
tamen ἀπὸ. ldem ad vs. C. ultimum applicatum velim.  Se- 
quentia non satis sana videntur. lacent tamen in codice quo- 
que sic ut in editione. | 


a 

D.pen.[105, 16.] χλανίδα. M. χλανε, id est χλαγνίδιον, 

65. A. 7. [105, a2.] κατὰ τὴν ἀναλογίαν. Respicit hoc ad 
πράσινον. ^ Habebat.tunicam viridem , ut quoad colorem suae 
factioni similis esset. 

A.ult.[106, 5.1 τῆς πολιτικῆς τοῦ μέρους. Mallem τὸ 
μέρος, ut deinceps lin. B. 8. Membranae dant. 
B. r. [106, 4.] αὐτοῦ. M. rov. 
B. 5. [a 7.] τῆς πολιτικῆς. Iam habuimus bis vel ter 
ellipticam anc dictionem pro οἱ τῆς πολιτικῆς μερίδος, νεὶ 
ἀγέλης vel πληϑύος τοῦ μέρους τῶν πρασίνων, iir, gui ad ur- 
banam. partem factionis prasinorum ,- venetorum pertinent. 

Constantinus Porphyr. Vol. II. 14 


210 1Ο. IAC. REISKIt. COMMENTARII 


B. 8. [106, ro.] τοῦ μέρους, M. τὸ μέρος. 

B.12. τοῦ, 14.] μερῶν. Ita quoque M., sed. leg. μέρος τῶν. 

C. 7. [106, 25.] μέρος. M. μέρους. 

64. D. 4.[108, 18.] διὰ τοῦ πλοὸς. Sic nempe formant novi 
Graeci genitivum ἃ πλοῦς, navi, itinere maritimo , nempe 
per sinum .Ceratinum ad Pegas. Et in dativo formant zoi, 
ut a γοῦς, in genit. γοὸς et vo), et in dativo γνῷ et vo. 
Propterea rectius fecisset Rhodomannus apud Diodorum Si- 
culum in Excerptis Libri XXI. non attrectando quod probum 
erat zÀoi χαὲ πεζῇ p. 862. fine edit. Wesseling. Potest quo- 
que a πλόη, id est πλόησις, πλεῦσις, navigatio derivari. Fre- 
quentissime foeminina in 7; terminantia per :£ efferuntur, 
φρικὲ in Antholog. p. 75. (382. 2.) pro φρίκη, ἀλκὲ, et 
alia talia. 

D. 5. [108, 18.] χελάνδιον. Est corrupta pronunciatio ve- 
teris vocis ἀγελάδιον, ab ἄγειν, agere, navis actuaria, unde 
quoque dx«rt0rv, navis,quae remis agitur. Conf. Du Cange 
Gloss. utroque ἢ. v. Zrachiale est genus propugnaculi , de 
qua voce idem conferendus auctor. 

D. 8. [108, 21.] δίδοται σιλέντιον. Hic loci est, € 
ratur proceribus , ut in. conspectum Imperatoris veniant. .Alias 
notat silentium conventum procerum coram lmperatore, et 
orationem , quam Imperator in senatu recitat. De quibus 
alibi agendi locus erit. “ὕπεξέρχεσθϑαι μιχρὸν ἔἕμπροσϑεν est 
paululum ultra illum locum , ubi chelandium, vel liburnica 
appellit , procedere coram Imperatore statim secuturo. 

65. A. 1. [109, 2.] μέσων. Ita quoque M., sed leg. μέσον. 
Promiscue nempe babet librarius o et c, ut paullo post vs. 
8. ὄντως dederat. 

A. 5. [109, 4.] ἔμπροσϑεν. Μ. ξμπροσϑε. 

A. 8. [109, 8.] λειμῶνος. "Videtur pratum hoc celebre 
illud Philopatium fuisse, de quo vid. Du Cange CPI. Christ. 
pag. 173. Lib. IV. Nomen eius in hoc auctore et antiquio- 
ribus non reperi. Δὲ in recentioribus frequenter occurrit. 

B. 1. [109, 15.] τῆς ϑεοτύχου τῆς πηγῆς. De palatio 
Pegano, et aede Deiparae ad Pegas, vel Fontem, vid. Du 
Cange CPli Christ. IV. p. 172. 175. *[De Imperatoris pro- 
cessione ἐπὶ τὴν πηγὴν vid. Du Fresne not. ad Ducam pag. 
105. Habuit Nicephorus μετάστασιν extra ΟΡ δι, ad πηγὰς 
seu fontes, Luitprand. Legat. p. 145. De templo cis Pegas 
v. Bandur. p. 7238.]* 

C. 3. [110, 1.1 ἀλλάσσει δὲ, M. δὲ non habent. 

66. A. 6. [111, r.] ἐπιδίδωσι. Recte sic, item κρατούμενος 
emendavit cl. Interpres. In membranis enim est ἐπιδιδοῦσε 
et χρατούμεγοι, Debet praeterea quoque ὑπὸ τοῦ legi, quam- 
vis non addicentibus M. 


Mum ld ι΄“ 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 211 


A. το. [111, 4.] ὀσφράδια. Mos hic Imperatori in die- 
bus festis procedenti fasciculos florum offerendi a Graecis ad 
Venetos manavit, Graecorum olim  vasallos et socios, et 
apud eos adhuc obtinet. Die nempe Ascensionis Christi, quo 
Venetorum dux, ut notum est, maris Adriatici imperium 
reipublicae suae desponsat, Patriarcha Gradensis Duci in ma- 
re evecto fasciculos florum , sed arte factorum, non terra 
natorum, praesentat. Keyslerus in Itinerario pag. 1098. sic 
narrat: Ünterweges kommt der Patriarch , svelcher an. diesem 
JMMorgen nach einem alten Gebrauch, der die müssige Lebens- 
art der Geistlichen von vergangenen Zeiten noch in Andenken 
erhült , in dem Kloster der Olivetanermónche auf der Insel 
iS. Helena mit Castanien und JV'asser tractiret svorden, nebst 
einem Theile der Clerisey auf. das Bucentaurum ,| und beschenkt 
den Doge nebst der Signoria mit künstlich verfertigten Blumen 
oder Bouquets, ^velche diese hernach bey ihrer Zurückkunft 
«an gute Freunde schicken. Forte inde quoque manavit mos 
sedis Romanae rosam auream in Dominica Laetare consecran- 
di, quam Papa fert, et Cardinali de comitatu cuidam Regive 
aut Principi mm mittit, de qua vid. Du Cange Gloss. Lat. 
v. Rosa. Libellus Fasconis Comitis Andegavensis apud Hol- 
stenium Collect. Rom.: Ubi mihi florem aureum , quem manu 
gerebat, quem ego ob memoriam et amorem. illius in. Osanna 
[seu Dominica Palmarum] semper mihi meisque successoribus 
deferendum constitui. "Vide infra Nostri p. 100. C. ult., ubi 
Imperator sabbato S. Lazari, seu qui festum Palmarum prae- 
cedit, dicitur inter proceres singulos ἀνὰ ἑνὸς βαΐου ἔχοντος 
φοιγιχύφυλλα xai σάμψυχα καὶ ἕτερα εὐώδη ἄνθη, οἷα ἃ 
τότε παρέχει χαιρὸς, singulos. fasciculos e ramis palmarum , 
et herba maiorana et aliis suaveolentibus, qualia tempus ferat 
distribuere. 

C. 9. [1125, 1.] ὁδῷ. M. οὐδῷ. 

D. pen.[1:2, 14.] ἐλθόντες. Non improbo. Poterat ta- 
men etiam £AJóvro» effici. !n codice nempe scriptum est 


τ 
ἐλϑον. 


67. B. 8. [115, 5.] ἵστανται. M. ἵσταται. .Ed.L.6; 
B. 9. [115,06.] πύλης, ἐν o. ta quoque M. et potest . 


explicari. Ἔν ᾧ notat ubi temporis vel loci. Nihilominus tamen 
credo τοῦ τριχλίγου excidisse. 

B. r1. [115, 8.] χατέρχεται. Post hoc verbum inserenda 
haec e membranis: ὅ πατριάρχης πρὸς τὸ ἐκτελέσαι τὴν ϑείαν 
λειτουργίαν. *O δὲ βασιλεὺς ἀπέρχεται διὰ τοῦ τρικλίνου, ἐν ᾧ 
ἀριστᾷ, xai εἰσέρχεται. 

68. A. δ.[τι4, 11.] Ἠλιοῦ. Notum est ex historia Byzan- 


tina, Basilium Macedonem , Constantini nostri avum, maximo 


412 IO. IAC. REISKH ΟΟΜΜΕΝΤΑᾺΠ 


cultu veneratum fuisse prophetam Eliam, cui putabat omnem 
suam se fortunam debere. *[De προελεύσει τοῦ ἁγίου Ἡλίου 
memorat Symeo Logotheta p. 466. Eum Basilius cultu. pro- 
sequebatur.]* ^ Causam istius cultus exponit Vita Basilii Ma- 
ced. p. 139. C. Ibidem p. 203. A. 5. dicitur Basilius Eliae 
peculiare ;sacellum in palatio condidisse praeter id, quod ipsi 
cum Domino, Deipara, Michaele et Nicolao in Nova eccle- 
sia commune erat, ubi eius μηλωτὴ seu rheno in ipsius ora- 
torio sub altari deposita ferebatur, vid. Nostri p. 7o. A.init. 
Erat quoque κατὰ τὸ Πετρίον aedicula Eliae a Basilio repa- 
rata, ut perhibet Cedren. p. 588. B. Sed quae hic descri- 
bitur processio S. Eliae erat ad Deiparam Phari, ut ex pag. 
seq. 69. apparet. Zeves Graeci, ait Luitprandus, X777. Cat. 
Zugustt raptum Eliae in coelos ludis scenicis celebrant, Legat. 
p. 483. In Scholio ad h. 1. pertinente is e M. αὕτη. 

B. ἃ. [114,18.] ἀνατολιχὰς. Nihilo plus M., subintell. 
igitur πύλας, üt p. 73. D. τ. 

ps arta τὰ βασιλικὰ. Vid. quae ad p. 271. C. 
ή. dicimus. "x 

B. 5. [1:4, 20.] δίδωσιν - - ἀνὰ βασιλικοῦ. Fuerintne 
hae vestes proceribus commodo tantum datae , reddendae post 
panegyrin finitam , quod interdum fiebat: an doni loco datae, 
perpetuo servandae, non liquet.  Crediderim tamen potius 
posterius. De more Byzantinorum Impp. suis proceribus in 
diebus festis novas robas largiendi v. Luitprand. Hist. VI. 5., 
de eodem more a regibus Franciae olim festo nativitatis Chri- 
sti observato v. DC. ad loinvill. p. 160. et Gl. L. v. /Mutato- 
ria, ubi e Matthaeo Paris. h. 1. citat : 4ppropinquante domini- 
cae nativitatis festivitate, qua mutatoria recentia (vulgo novas 
robas appellamus) magnates suis domesticis distribuere consue- 
verunt; item v. Aobae. Yam in aula Macedonica erat χλαμεύ- 
δὰς διανέμειν δωρεὰ βασιλικωτάτη, ut ait Plutarch. Vitar. 
p. 1073. penult. Etiam in aula veterum regum Persarum 
distribui quotannis vestes proceribus consuevisse patet ex He- 
rodoto ll. 84. . ; 

B. η. [115, 1. τοῦ λυχνιχοῦ. Lychnicum, lucernarium, 
lucernariae preces, prima pars officii vespertini, quum aecendun- 
tur lucernae, recitari solitae. V. Du Cange Gloss. Gr. h. v. 
.. B. 8. [115, 1.] περὲ τὴν ἀπόλυσιν. Circa finem, vel 
missam, ᾿ΖΙπόλυσις est finis cuiusque sacri officii, interdum ipsa. 
oratio in fine officii a sacerdote recitata, quo facto plebs di- 
mittitur. 47:0Avrzixtov (sive, ut hic loci in codice erat, dztoAvzi-- 
X/», nempe στεχηρὸν oratio, quae in ἀπολύσει, seu fine of-. 

ficii cuiusvis ecclesiastici, ante tamen formulam τῆς ἀπολύ- 
σεως a sacerdote dicitur. Ita Du Cange Gloss. Gr. h, v. Con- 
venitnoswo: Jer Herr segne dich und. behüte. dich. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. IL. 213 


B. 9. [115, 3] 4éov.Passim in hoc codice ut p. 458. B. 5. 
Leonis hymni celebrantur, et recensetur Leo inter celebres 
Ecclesiae graecae hymnographos , in quibus aere caelatis 
imago eius conspicitur p. XX. dissert. Nicolai Rayaei ad aco- 
luthiam officii Graeci, T. II. m. Iunii Act. S. S. ex Triodio 
Venetiis excuso, Elogium hic Leonis nomini additum , ó co- 
φώτατος x«i ἀγαθὸς βασιλεὺς monstrat, mea quidem senten- 
tia, capitis huius auctorem sub Leone regnante vixisse et haec 
literis consignasse. 

€. 5. [115,9] λειτουργίαν. Non enim quotidie celebraba- 
tur sanctum officium, sed tantum diebus festis insignioribus 
et diebus dominicis. Ideoque debebat singulis vicibus Patri- 
archae indicari, et imperari, ut officium faceret, si extra or- 
dinem flagitaretur. ^ Constantinus Monomachus quotidianam 
tandem Missam instituit. Cedren. p. 790. fine: τὸ γενόμενον 
ἔργον εἰς τὴν μεγάλην τοῦ ϑεοῦ ἐκχλησίαν ἐγκωμίων οὐκ ἀπολεί. 
πεται. ἕως ἐκείνου [ante Const. Monom,] γὰρ ἐν μόναις ταῖς ἐπι- 
σήμοις ἑορταῖς ἐν ταύτῃ [apud S. Sophiam], ἔτε δὲ καὶ τοῖς σάβ- 
βασι xai ταῖς χυριαχαῖς ἡμέραις ἢ ἀναίμακτος τῷ ϑεῷ ἐπε- 
τελεῖτο ἱερουργία. ἐν δὲ ταῖς λοιπαῖς οὐδαμῶς ἡμέραις τοῦτο 
ἐγίγετο διὰ προσόδου ἔνδειαν, ἣν οὗτος δαψιλῶς ἀφορίσας xai 
ἀποχρώντως, xaJ' ἑκάστην τελεῖσθαι τὴν ἱερὰν παρεσχεύασε 
λειτουργίαν. ὃ zai κρατεῖ γινόμενον μέχρις ἡμῶν. 

D. 2. [ττῦ, 20.7γηροκόμητες. In codice est yzgoxoxo. Solet 
quidem compendium xozo alias χύμητες notare: hic tamen 
significat γηροχόμοι. Natum hoc compendium ex more libra- 
rii, terminationes pluralium iteratis literis singularibus, aut 
etiam syllabis a singularium terminationibus compendio ex- 
aratis distinguendi. De gorontocomis, ptochocomis, vel pto- 
chotrophis, xenotrophis, oeconomis disserendi locus hic non 
est.  Pertinebat ea cura olim ad diaconos. Quapropter tales 
aedes, in quibus debiles, vetuli, pauperes, exsules refugium 
et alimenta inveniebant, diaconiae appellabantur. Consulendi 
de his antiquitatum ecclesiasticarum Scriptores, et Habertus 
Pontif. Graec. p. 200. Du Cange v. Diaconia , Crontochium, 
AXenodochium , Ftochium etc. ' 

D. 4. [115,21:.] χρυσοστοιβάστους. Auro clausas, auro zn- 
crustatas, obauratas. Στοιβάζειν novis Graecis est massam, 
laminam, planum unum super alterum struere. lta est p. 
196. D. ult. στοιβάζει ἵππους, vnm compingit, confercit, 
densat equos ; p. 200., B. 8. στοιβάζειν ἐν τῷ xauniQ λάχανα 
καὶ ὑπὲρ αὐτῶν πλακοῦντας, spissant, arcte conferta ponunt 
olera, exstruunt; p. 201. À. 12. στοιβαὲ λαχάνων, strues. ole- 
rum. MHinc σταυροὶ χρυσοστοίβαστοι, cruces, in quibus aurum | 
spissatum fuit,in quibus strata quaedam auri exaggerata fue- 
runt. Vid. ad p. 200. A. 8. 


214 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


EN GE TES, 2d τῶν δὲ. M. τῶν τε. - | 
69. €. 6. [117,5.] τὴν πύλην ἐξάγουσαν in? τὸ, M. τὴν πύ- 
λην τὴν ἐξάγουσαν éni τὸν ἧἦλ. Est autem ὅ zAtaxoc , aut τὸ 
ἡλιακὸν, hic quidem loci, area, deambulacrum subdivale, apri- 
cum, unde ipsi nomen , a radiis nempe solis , quibus patebat. 
lta exponit Constantin. Vita Basilii p. 207. A. 4. αἰϑέριον 
καὶ ἡλιοβολούμενον μαρμαρόσερωτον περέπατον appellans. Et 
eo quoque sensu adhibetur in locis Eustathii et Leonis sapi- 
entis apud Du Cange in Gloss. Gr. ἢ. v.,item in ille Ana- 
stasii in Gregorio IV. vox solari; debet accipi: Domum satis 
dignam undique porticibus [deambulacris tectis] ac solarzs [de- 
ambulacris in sid lago , apricis,] circumdatam. ἴῃ reliquis 
autem duobus apud illum locis Michaelis Attaliotae, et "The- 
odori Hermopolitae , in quibus ἡλιακὸν per ἐξωστην vel ἔξω- 
στάριον redditur, habet haec vox aliam significationem. — Sci- 
licet notat ὃ ἐξώστης, vel potius ἡ ἐξωστὴ, proiectum , moe- 
nianum, extra aedes ipsas aliquantum prominens aedificium, 
e quo prospici possit; ut sunt nostrates Krker, vel JBalcons. 
Et in hoc sensu solaria quoque interdum dicebant Latini , ut 
in illo Hieronymi, habuerunt in tectis domata , quae Romae vel 
solaria vel moeniana vocant. Vid. Du Cange Gloss. Gr. v. 
ἐξώστης, etCaroli Maielli dissert. de Stylitis apud Assemannum 
iuniorem in Actis Martyrum Syriacis 'T. II. p. 247., item ΑἹ- 
teserr. ad Anastas. p. 122. "Tandem ἡλεαχὰ quoque erant de- 
ambulacra super tectis ipsis aprica, qualia nostrates Z4/tane 
appellant. JZpécaustoria appellabant Latini medii, quia super 
hypocaustis erant, vel quia in aprieo erant. Gloss. MS. apud 
Du Cange h. v.: Epicaustorium. eminentior locus in aedificio 
ad speculandum , vel solarium | puellare. Solarium pucllare 
id appellatur, quoniam gynaeconitis et apud veteres Graecos 
et apud Latinos medii aevi in summis aedium partibus erat, 
quemadmodam adhue hodie apud Morosseu in Barbaria Africana 
mulieres in summis aedibus habitant, quod ex itinerariis 
constat. Propterea dicit Athenaeus p. 57. F.,ex eo, quod He- 
lena nata fuerit ἐν τῷ cQ, in superiore aedium parte, matam 
fuisse fabulam de eius ortu ex ovo. Conf. Euripidis Phoenis- 
sarum initium. — Et. haec in summis, et illa moeniana in 
mediis aedibus muniebantur cancellis aeneis. Anastasius in 
Adriano : Ubi et deambulatorium , scilicet solarium suum , cun 
cancellis aeneis nimis pulcherrime construi fecit. De tali sola- 
rio, Altano, capiendus est Nostri locus p. 284. A. 12., ubi 
ὃ ἡλιακὸς vel est praefectus vel totum ministerium et praesi- 
dium in Heliaco, vel altano Phari excubare iussum et de 
Ed.L.68 situm. *[ To ἡλιακὸν solare horologium. vwertit Combefis. in 
Contin. Theophan. p. r25. perperam.]* 


C. το. [117, 9.] χαταβάσιον. Per scalam, per gradus, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 215 


Eo sensu occurrit apud Sozomen. Hist. Eccl. IX. 3. Locum 
habet Du Cange Gloss. Gr. h. v. Caeteris autem locis, quos 
ibi citat, significat ea vox locum ipsum, ad et in quem per 
scalam descenditur (confessiones appellare solebant), qualibus 
in eavernis latitare olim solebant Christiani persecutionibus 
afllicti. Vid. quoque Corsini dissert. 2. Appendic. ad Notas 
Graecorum , ubi inseriptio pag. 27. hoc videtur posse modo 
restitui: QUORASY NOMINAE MASIME MARTYRE 


DOMI IHV X. CASTULU ISCALA CATABATICY 


SECUNDI, id est, Corasii (puellae) nomine Maximae Mar- 
iyrae (id est Martyrissae) domzni Jesu Christi Castulu (id est 
apud Castuium , nomen loci, ubi deposita est, Castulu grae- 
ca terminatione Kacozeviov pro Castuli,) in scala Catabaticii 
(confessionis) secundz.  Appellabantur autem confessiones, non 
quod ibi peccata confiterentur, sed quod reliquiae confesso- 
rum ibi sitae essent. De Bucoleonte vid. Du Cange CPI. 
Christ. L. i. pag. r:9. et ad Alexiad. pag. 265. *[De 
Satyri monasterio et Bucoleonte v. Script. post Theophan. 
pag. 13. 14.]* 

C. ult. [117, ro.] τῆς νέας. Neae, aut novae ecclesiae , 
in palatio a Basilio conditae. Luitprand. Hist. I. c. 2. fine: 
Fabricavit (Basilius) pretioso et mirabili opere iuxta pala- 
— tum, orientem versus, ecclesiam , quam νέαν, hoc est novam, 
vocant, in honorem summi coelestis militiae Principis Archan- 
geli Michaelis, qui graece ἀρχιστράτηγος appellatur. Vid. 
Constant. vit. Basil. Maced. p. 196. D. et 20e. A. B. Debet 
haud procul mari fuisse, ut patet ex p. 72. ἃ. 3. nostri co- 
dicis , et ex eo, quod haac inter ecclesiam et Deiparam Pha- 
ri Bucoleo, portus, medius recensetur. Photii orationem 
in novam Ecclesiam a Basilio suo tempore structam edidit 
Lambecius ad Codin. p. 187., unde repetiit Bandurus Imp. 
Orient. L. VI. p. t:7. seqq. t 

D. 6. [115, 14.] ϑυσιαστήριον. Ex hoc loco patet unum- 
. quodque orarium, qualium in una eademque ecclesia plura 
erant , partes ecclesiae omnes habuisse, ut Narthecem , Naum, 
Saerificatorium. Ξ 

7o. À. 7. [117, 25.] βημάτων. Quum dicata esset haec ec- 
clesia pluribus Numinibus, Christo Salvatori , Deiparae, Ar- 
chistratego, S. Nicolao, S. Eliae, debebant totidem oratoria in 
ea, et in unoquoque singula bemata seu sacrificatoria fuisse. 

À. 11. [118, 1.] Βασιλείου. Ut conditoris ecclesiae. So- 
lebant enim in Ecclesiis imagines conditorum collocare. Vid. 
Bacchin. ad Agnell. Pontific. Ravenn. p. 68. 

À. 13. [118, 5.] προσευχαδίῳ. Videtur προσευχάδιον cel- 
lula fuisse, ligneis clathris munita, quales ad singulas San- 


216 IO. IAC. REISKH COMMENTARH - 


ctorum imagines singulae erant, similes confessoris, aut 
confessionibus, ubi sacerdotes confessiones audiunt, in no- 
stratium et Romanensium ecclesiis. "Vid. Du Cange Gloss. 
ἢ. v. Quaedam tamen eorum , quae ibi citat, loca videntur 
docere, προσευχάδιον esse scabella humilia sub sanctorum 
imaginibus posita, ad quae infirmiores genua flectebant pre- 
cantes. "Talia sunt scabella nostratibus aris apposita , ad quae 
genua flectunt , qui communionem accipiunt. 

B. 1. [118, 4.] εἰς τὸν πρὸς τὴν ϑάλασσαν νάρϑηχα, 
Qualis hic ϑάλασσα significetur , aut quis horum verborum 
sensus sit, fateor me nescire. .  ' : 

C. 6. [118, 19.] [In titulo capitis "XX. aut XXIX. se- 
cundum membranas.] τῆς μεγάλης. M. τῆς νέας μεγάλης. 
ΝΟ enim de magna ecclesia sic dicta, seu S. Sophia, in 
hoc capite sermo est, sed de Nova. "Vid. p. 71. À. 9. 

D.pen.[r:9, 7.] χαμάρᾳ. Post h. v. putem excidisse 
complures versus, qui p. 72. C. 9. leguntur, scilicet a voce 
τοῦ χρυσοτρικλίγου usque ad C. 13. xoi εἰσέρχονται ἐν 
τῇ καμάρᾳ etc. M. tamen hic locj plura impresso mon 
habent. 

71. A. r0. (119, 16.] ὡρολογίου xai, Forte καὶ delendum 
est: habent tamen M. 
ον €. 8. [120, 10.] τὸ ἡλιακὸν, Τὸν ἡλιακὸν est in M. et 
λιτανίκιοι, versu sequente. 

D. το. [121, 1.] ««9* ἕνα ἕχαστον, Ya solent novi Grae- 
ci soloece pro χαϑ’ ὃν ἕχαστον. Pariter p. 176. DB. 4. legi- 
mus τὸ δὲ gua, ἤγουν τὸ σχουτάριον, ἀξ τόδε σπαϑά- 
θιοι δύο xa9' ἕνα (pro καϑ᾽ ἕν) ἕχαστος, Spatharii duo ge- 
runt drma, seu scutum , unusquisque unum. ; 

72. B. 3. [ 121, 18.] μηνὲ Νοεριβοίῳ η΄. Atqui rubrica mar- 
ginalis in M. dat hanc notam: μηνὲ Νοεμβρίῳ αἱ τοῦ L4oyt- 
στρατήγου. Sed rectius quod in textu est. 

B.9.[:2:,22.] τοῦ dyéov Zzhgugroíov. S. Demetrius 
apud Graecos magno in honore est, et inter martyres mili- 
lares, seu militum patronos et bellorum praesides et in pugnis 
adiutores reputatur. "V. Cedren. pag. 748. C. Idem quoque 
P. 744. ait aegros sanari cupidos ad eius sepulerum apud 
Thessalonicam confluxisse. "V. Heinecc. III. 227. et Goar. 
ad Codin. p. 86. n. 29. E Nostri p. roo. D. patet, haud 
procul. fano Deiparae Phari fuisse, et Du Cange ad Alex. 
p.259. in extremo angulo Propontidis, e regione Scutari, - 
collocat. ) 

B. ult. [122, 1.] ἐπὲ τὴν. F. émi τῇ, ut supra, sed al- 
terum. quoque non malum. 

: C. 7. [122, 6.] λοιποῖς. M. λοιπῆς. 
| 29. A. 4. [125, 2.] ὃ Aoyo9érgc. M. ὅ,τε λογοϑέτης. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. 1. 317 


o5. [125, 4.] χαλκᾶς. M. χαλχὰς πύλας πρὸς τὸν λαυ- 
σιακὸν JM ries οἱ τοῦ uayAagiov. 

B. 9. [123, 16.] $zodtexóvov. M. ὑποδιάκονος, a no- 
minativo ὑποδιάχων. Nomocanon Cotelerian. n. 115.: ἐὰν διεά- 
xcov δεσμεύει τὸν ἱερέα, μὴ εἰσακούσεται, Sic paullo post 
B. 13. in M. est διάχο, quod διάκονος esse , non διακόγου, 
ex accentu intelligitur. Nil frequentius hac forma diacones, 
diaconibus, in libris ecclesiasticis Graecorum  Latinorumque 
medii aevi. Vid. Du Cange v. Zfpaltor (leg. Appactor, con- 
ductor pro certa mercede,) ubi legitur: prohibemus clericis 
et praecipue presbyteris et diaconibus, ne officia. vel commer- 
cia saecularia exerceant maxime inhonesta. "Tales formae per- 
frequentes in illorum saeculorum monumentis , ut p. 354. A. 
habemus ὕπερες pro operae, κλάδους συνομόϑρονας p. 223. 
D. 1. (ubi vide notata) pro συνομοϑρόνους. P. 2355. C. 5. 
πούερας pro pueros, tanquam a πούερες. Apud Scriptores 
post Lheophan. pag. 226. B. est ἄποιχκες pro ἄποικοι, Infra 
p. 172. c. fin. φιάλεσε pro φιάλαις tanquam a φίαλες pro 
φιάλαι. Domines (pro domini) et foeminae est in charta 
apud Du Cange v. Acofrare. Kototv, iudicibus, a nominativo 
χρῖτες, pro χριταῖς a nom. zgiurui,legitur in Anthologia pag. 
65. (n. 329. 3.), Πέρσες pro Πέρσαι apud Malal. T. 1]. p. 
19. Juriches et mannes pro burichi et manni apud Hiero- 
nymum, v. Du Cange v. Burichus, pateres pro paterae, 
idem Du Cange v. Cantharus e Gestis Innocentii 11L., choleres 
pro cholerae, id est χράσεις, humores, temperamenta. 726- 
ces pro JDacae , unde .Dacesiani. "Vid. Salmas. ad Scr. Hist. 
Aug. T. ll. p. 598. b. fine. . Vicissim μυρεώδαε pro uvota- 
δὲς Theophanes habet pag. 559. D. ult, ἀποσπάδαι Anna 
Alexiad. p. 45o. D. 3., /ampadae pro lampades apud Pollio- 
nem, ut e vett. libris notavit Salmasius. ᾿“ρματοῦραι. pro 
armatores, qui cum armis saltant. Παιᾶνοι pro παιᾶνες, 
laudes et iubili, Pachymeres Lib. Hl. c. 4. Sandalibus pro 
sandaliis est apud Du Cange ἢ. v.: More, Episcopi in Sanda- 
libus missam celebret. Mitto. alia innumera huius generis, quae 
coacervari possent. Vid. quae ad p. 224. C. r. dico. 

D. 7. [124, 15.] τετρασέρῳ. "Videtur idem cum zerga- 
Supp, vel rezyazógre fuisse. 

(0 74. A. 6.[124, 22.] ὑψώσεως τῶν τιμίων ξύλων. De ori- 
gine festi Exaltationis Crucis vide Sigon. de Regn. Ital. p. 56. 
(359.), qui ad annum 629. refert. Ipse tamen ritus cruces in 
ecclesiis et plateis manibus elevandi et in pulpito aut altari de- 
pangendi , populis spectandas et adorandas multo antiquior, 
et ut pleraque rituum Christianorum aut a ludaeis aut a gen- 
tilibus promanarunt, sic aut ab Ithyphallis , quos Athenienses 
circumgestasse in suis sacris, ex poowedi et aliis notum 


218 IO. IAC. REISKIH COMMENTARII 


est, aut ab agyrtis illis Cybeles repetendus est, qui palma 
in triviis collocata ex ea Deae suae imaginem dependentem 
superstitiosis monstrabant , miracula eius credulis iactabant , 
et stipem ab ipsis corradebant. [ἃ est, quod Arrianus φοίς: 
γικα ἱστάγειν, Aristides. φοίνικα περιχομίζειν appellat. Et 
hi sunt illi dendrophori Inscriptionum , de quibus multum 
disputatum fuit, et de quibus v. Salmas. ad Script. H. Aug. 
T. I. p. 729. Ut olim aevo medio reges in urbem venientes 
oblatis. thuribulis et crucibus et hymnis cantatis excipiebant , 
E4. L- 69 ita narrante Athenaco p. 255. C. Demetrium Poliorcetam Athe- 
nas venientem leves Athenienses ἐδέχοντο οὐ μόνον ϑυμιῶνγ- 
τες xai στεφανοῦντες καὶ οἰνοχοοῦντες, ἀλλὰ x«i προσώδια 
καὶ χοροὶ καὶ ἰϑυφάλλοι μετ’ ὀρχήσεως καὶ δῆς ἀπήντων 
αὐτῷ. Ναοχαοιπὲ omnino idololatriae radices ex hominis ani- 
mo evelli; mutatis tantum obiectis ludit semper eadem. Sed 
hoc non est huius loci. Incidit hoc festum exaltationis crucis 


in XIV. Septembr., unde Melitensibus mensis v4—haJ £3 
mensis crucis appellatur, teste Agio de Soldanis in Gramma- 
tica linguae Punicae seu Melitensis p. 110. Conf. Goar. ad 
Codin. p. III. n. 29. 

74. B. 1. [125, 2.] ὥραν ἐννάτην ἢ καὶ δεχάτην νυχτὸς. ld 
est hora quarta aut quinta matutina, secundum nostrum com- 
putum. Vid. Cedren. pag. 495. B. 7. "Theophanes p. 4o2. 
DB. ». memorat horam noctis quartam ante mediam noctem. 
Sunt et aliae , apud eum notae, e quibus intelligitur, Graecos 
ab initio noctis horas usque ad 12. et diei pariter ab eius 
initio computasse. 

B. 11. [125, 11.] Mav»avoac. Erat Magnaura , vel ma- 
gna aula, palatium spatiosum et splendidum , quod praecipue 
admittendis ibi legatis exteris et celebrandis nuptiis destina- 
tum erat. In eo quoque recitabat Imperator suas orationes 
in Silentiis, *[In Magnaura magnos duces excipere solebat 
Ymperator. "Vid. Constantini vit. Basil. Maced. c. 53. Leo 
in Magnaura et XIX. Accubitis nuptias celebrat. Georg. Mo- 
nach. p. 574. Legati Saracenorum a Leone in Magnaura ex- 
cipiuntur. Script. post Theophan. pag. 231. Basilius tam in 
Magnaura, quam in Circo pro tribunali sedet. Glycas pag. 
295. De Magnaura optime Du Fresne ad Zonar. pag. 54. ]* 
et CPli Christ. II. p. 117. sqq. De etymologia certum est. 
Graeci enim saepe À et o permutant, wt recte observavit 
Luitprandus Histor. VI.2. ta quod alibi ἀνεμοδούλιον au- 
dit, offendo apud Codin. Lambec. p. 9r. ἀγεμοδούριον di- 
ctum. In hoc ipso codice p. 58o. B. ». habemus «gevgtorv 
pro ἀλεύριον, farina , φροαγέλιον pro flagellum p. 4tro. D. 9., 
κενοφλώριον est apad Cedren. pro καιροφρούριθον, novum. ca- 
strum. Alibi Τέρμισσος et Τέλμισσος promiscue, et xogqog 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 2310 


pro κόλπος, sinus. Apud Annam Comnenam pag. 76. A. το, 
πληστὴρ est (si recte habet et typothetis imputari non debet) 
pro πρηστὴρ ; algalia pro argalia , ἐργαλεῖα est apud Matth. 
Silvaticum. Vid. Du Cange Gloss. Lat. ἢ. v. Z/marium pro 
armarium, βάλκα Nicetae pro βάρκα, βούρχαν, (quod etiam 
Arabes assumserunt ΞΘ οὐ αὐ Borcan , unde tandem in 
Francicam manavit Oracan,) crater montis ardentis, pro J/u- 
cano , nisi forte a vorago sit repetendum. (Vid. Du Cange 
Gloss. Lat. v. Burca.) Calbasius pro carbasius, v. ibid. h. v., 
cervinaria pro cella vinaria, archimia pro alchimia, (quod 
est ab Arabico articulo O! αἱ, 6,7, τὸ, et zvusía a χυ- 
μεύειν,) clamasterii pro χρεμαστῆρες, durus pro dulus, ser- 
vus, duraria , ancilla, palergium pro parergium, παλμουλά- 
eroz apud M. Antonin. Phil. 1. 1. pro parriularius , ubi vid, 
not. Gatakeri alia exempla huius permutationis afferentis, 
Jfloccus pro froccus, quae est vox originis Arabicae X3», fa- 
ruca, unde notum illud perrugue venit. ἃ /rocco videtur 
Germanicum Zock natum. Scribebamus enim olim 77rock. 
Sed a longo iam tempore assuevimus illud 4v et v initiale 
omittere, quod Sueci et Angli retinuerunt. Jalina pro ma- 
rina , accessus maris, nisi malis ab Arabico οὐλὴ plenitudo 
derivare, ut oppositum eius ZLedo, decrementum , recessus 
maris, procul dubio est ab Arabico -ia-JV "/hetto, decremen- 
tum, imminutio, humiliatio. 749r7gec Artemidorus 1. 57. 
P. 48. antep. pro ἁλσῆρες. ldem p. 56. 28. στεργίδες pro 
στελγίδες. Utroque enim modo scribitur. ἐξύστρα ibi sunt 
non srigiles, sed .Bürsten , defrictoria e setis porcinis ad fri- 
candam cutim et detergendas e vestibus sordes. Agnellus 
Pontifical. p. 108. T. Il. Murator. vascula mirifice anagri- 
pha operatione pro anaglypha. Supra vidimus. figvew pro 
BAvetr, scaturire. Mos g et A permutandi antiquus est. Pro. 
bant quae Artemidorus p. r2. de camelo sommiat. De horto 
Magnaurae vid. Constant. vit. Basil. p. 208. B. In Magnau- 
ra .condebat Bardas, Michaelis ebriosi avunculus , academiam 
sub directione Leonis philosophi. Contin. Theophan. p. 117. 
εἴ 110.  Contiguam palatio magno, seu Constantiniano, fuisse 
puram e multis patet locis huius codicis, et inter alios 
ex hoc, ubi Magnaura inter palatium et S. Sophiam me- 
dia ponitur. | 

D. 1. [125, 55.] κηρίον λιτανίχην. Yta nempe est in co- 
dice pro λιταγνέκιογν. Cereus autem. processionalis absque phia- 
la est, cui deest phiala, seu lamina lata cum parvo stylo 
vel scapo, quo rectus tenetur cereus, et in quam laminam 
defluunt, quae a cereo deliquescunt et eius sordes. Contra- 
rl sunt τὰ ὑποφίαλα κηρία, p. 93. Δ.) cerei cum suppositis 


220 ^ IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


patellis pro excipiendis cereorum lacrymis et sordibus. Ratio 
appellationis ἃ phiala , quae est lacus fonti salienti excipiendo 
suppositus, repetenda. "Ut enim hic aquam a siphone pro- 
iectam recipit, ita phiala seu patella orbicularis cereo suppo- - 
sita cerae lacrymas defluentes excipit. De tali phiala cereum 
süstinente accipio verba Anastasii in Sylvestro Papa, apud 
Du Cange Gloss. Lat. v. Phiala: n medio fontis columna 
porphyretica, quae portat phialam  «uream , ubi candela est 
auro purissimo etc. Habebant autem Graeci pro variis usibus 
varios cereos, ut processionales , et alios τῆς προσευχῆς. Vid. 
p. 75. C. nostri codicis et huius paginae sub finem , ubi Im- 
perator cereum processionalem praeposito reddere, et ab eo ᾽ 
vicissim cereum accipere dicitur, quicum preces faciat, et 
rursus resumere processionalem et cum eo sanctum evange- 
lium adorare. ; 

D. 8. [126, 6.] διδασκαλείου, ἔνϑα ἐπιγέγραπται τὰ πα- 

, J . 

σχάλια.  Didascaleum fuisse ante Narthecem, patet ex hoc lo- 
co. Puto itaque locum fuisse, ubi catechumeni doctrina chri- 
stiana imbuti fuerunt, quod ante vel in Narthece fiebat. Z/i- 
δάσκειν interdum notat catechisare , interdum sermones sacros 
ad populum facere, ut constat e Glossario Gr. Du Cangii 
h. voce. "Videtur ibi tabula cum cyclo paschali exposita fuis- 
se. Et forte de hac tabula accipienda sunt perobscura illa 
Luitprandi verba Legat. p. 480. b. D.: Zrmiger huius (nem- 
pe Nicephori) sagitta calamo immissa aeram in ecclesia ponit, 
quae prosequitur, quo nimirum tempore imperare coeperit. Alias 
quoque διδάσκειν est sacras orationes recitare, διδάσκαλος sacer 
orator. Adeoque posset διδασχαλεῖον locus esse, ubi stat 
ambo, e quo sacer orator populum docet, et διδασκαλίας, do- 
ctrinas suas, seu sacras orationes recitat. Conf. Theophan. 
p. 75. C. 7. Sed hic loci nequit esse, quia ambo in medio - 
Nao stabat. De didascalo evangeliorum 'et epistolarum vid. 
Du Cange ad Cinnam. p. 460. *[In cereo paschali annotari 
olim solebant anni a Christi incarnatione. Mabillon. Comm. 
in Ord. Rom. p. 191., v. Moleon. Voyage Liturgique. ]* V. 
Du Cange Gloss. Lat. v. Cereus paschalis, ubi ait: ,,Cereo 
paschali affigi solet Ztulus seu tabella, quam paschalem vocant, 
in qua praecentor inscribit, quotus annus sit dominicae incarna- 
onis, quota indictio, concurrens, et epactae, item circulus 
lunae, terminus Paschae, litera dominicalis , | dies dominicus ὦ 
Paschae, luna ipsius diei, et aureus numerus, Pontificante 
IN. Papa, et quot anni sunt eius Pontificatus, regnante il-. 
lustrissimo rege Francorum , et quot anni sunt regni eius et 
« nattwtate. eiusdem." — Habet ibidem e veteribus chartis 
ütulum cerei paschalis capellae regis Parisinae scriptum an- 
no Domini MCCCXXVII. Titulus hic in ecclesia Latina 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I]. 221 


una cum cereo paschali stabat ante Lectorium. Secus in ec- 
; 75. D. 1. [127, 19.] τοῦ βασιλέως. M. τοῦ dà βασιλέως, 
et lin. ult. οἱ ἄρχοντες πάντες, καὶ μένουσιν. Locum v. D. 
2. τοῦ τριχλέγου sanum esse non spondeo. ib red 

76. A. he 129, 5.] χρὴ δὲ εἰδέναι. Μ. χρὴ εἰδέναι. 

À.ult.[128, 12.] τύρεα. Videntur vestes sericae purpu- 
reae fuisse, quales apud Tyrum et Berytum fabrefiebant, iua- 
τια ἐκ μετάξης ἐν Βηρυτῷ καὶ Τύρῳ, πόλεσι ταῖς ἐπὲ Qoi- 
γίκης, ἐργάζεσθαι ἐκ παλαιοῦ εἰωϑόσε, ut ait Procop. Anec- 
dot p. ται. lin. 24., vid. Du Cange Gl. Lat. v. Ζ γώ 
ubi exponit purpura Tyria, aut nus purpureus. Ut au- 
tem Graeci sericas vestes ἃ Tyro Tyreas, ita vicissim nostra- 
tes ἃ vicina illi urbe Sidone, quam medio aevo Saidam , .Sa- 
gedam , Sagittam YOveo dicebant, seidam, setam dixerunt; v. 
Du Cange v. Seta. Veteres quoque .Sidonias. chlamydes pro 
. purpureis sericis usurpabant. Virgil. : 

, ISidoniam | picto chlamydem | circumdata. limbo. 
Hine corrigo locum Trebellii Pollionis in Zenobia T. II. Scr. Ed. L. 79 
Hist. Aug. p. 338.: post Odenatum maritum imperiali sagulo 
perfusa per humeros, habitu [id est veste] Sidonis ornata s 
' misi quis malit perfusa per humeros, Arabiae donis [id est 
unionibus, qui in litore Arabico ab Arabibus capiuntur] or- 
mata. Quid autem fuerint μηλινοχάϑουπτα, non novi. ld 
quidem video, inesse voci τὸ μηλενὸν, colorem luteum , vel 
; qualis est pomorum. — Vid. Salmas. ad Scr. H. Aug. 

T. M. p. 565. et Du Cange Gloss. Lat. v. Melinus. lutelli- 
go quoque ex eiusdem Gl. Gr. v. χαϑοεύτης et χαϑρέπτης, 
movos Graecos pro x&rozrow efferre χκάϑρυπτα. Quid autem 
deinceps tota haec compositio significet, non assequor. Forte 
fuerunt vestes flavae, citrini aut pomacei coloris, cum in- 
textis rotundis, quadratis, rhomboideis, aliusve figurae tessu- 
lis,; quae χάϑρυπτα, specula, a figura dicta fuerint. Vid. 
quae ad p. 51». D..9. de specs dicam. 

76. B. τ. [128, 14.] ταῶνας. Pavones, id est vestes cum 
intextis pavonum imaginibus. *[In usu tum erant vestes ani- 
malibus intextae.  Alteserr. ad Anastas. p. 149., ubi Ana- 
stasius memorat velum Alerandrinum habens phasianos duo- 
decim. Magni ducis vestem leonibus signatam, capitis orna- 
mentum, cingulum, vid. apud Nicephor. Gregor. Vestis 
χϑυσοῖς πέρδιξε πεποικιλμένη est apud Contin. Constant. P. 
128.]* De vestibus cum intextis animalium figuris vid. Va- 
les. ad Ammian. Marcell. p. 36. a et Salmas. ad Histor. Aug. 
T. ll. p. 5oo. , ubi ζωδιωτὰς scribit appellatas fuisse vestes 
tam animalium, quam aliarum rerum imaginibus insignes , item 


222 IO. IAC. REISKH COMMENTARII - 


sigillatas , sigillis nempe , hoc est imaginibus, decoratas. Ana- 
stasius passim memorat vestes de jStauraci, id est quibus in- 
textae cruces. lta pag. r27. ait: fecit vestem de stauraci cum 
cruce et gammadiis simul et paratrapetis suis, id est curavit 
fieri endytam , eamque arae donavit, cui intexta erat mediae 
magna crux, et per totum pannum cruces parvae, ganmzma- 
dia de quadruplo dictae. "Nam unam crucem quatuor Γ' ad 
rectos angulos oppositae efficiunt, quemadmodum in nummis 


Francicis quatuor L initiales nominis Ludovici IL. Passim 


occurrunt in imaginibus S. Chrysostomi, Gregorii Nazianz. 
et aliorum tales vestes de staurací cum gammadiis de quadru- 
plo. Vid. e. c. fig. IX. dissertationi Cangianae de nummis 
Byzant. praemissarum. . Idem Anastasius de Paschali T.: feczt 
vestem. de staurace habentem pavones et obtulit estem. chryso- 
clavam, ex auro gemmisque confectam . habentem. historiam wir- 
ginum cum facibus accensis mirifice comptam. 1n Leone IV. 
memorat velum acupictile habens effigiem hominis | sedentis su- 
per pavonem unum. Chronicon Casinense passim recenset . 
pallia cum elephantis , signis duodecim mensium, aquilis, leo- 
nibus, et alibi occurrunt intextae imagines unicornuum , ca- 
ballorum, avium, gryphorum , anatum, arborum etc.  Ver- 
ba sunt Angeli de Nuce ad Chr. Cas. p. 528. Verum sunt- 
ne pavones potius vestes de pennis pavonum -consutae, aut 
de pennis aliarum quoque avium sic factae , ut pavonum cau- 
dam imitentur? Non putem , quamvis non nesciam, eo tem- 
pore tales vestes fuisse gestatas, de quibus agit Murator. Ant. 
ital. T. IL. diss. XXV., quae agit de textrina medii aevi , 
ubi multa quoque de more figuras vestibus intexendi. Qui- 
bus addi quoque potest locus insignis Monachi Sangallensis, 
ubi proceres ltaliae ad Carolum M. apud Forum lulii agen- 
tem convenisse, et, quia feriatus dies esset, ἠλλαγμένους 
processisse ait hoc modo: Caeterz, utpote ,feriatis diebus , et 
qui modo de Papia venissent, ad quam nuper F'enetici de 
transmarinis partibus omnes orientalium divitias advectassent , 
Phoenicum pellibus avium [videtur tergora plumata phoeni- 
copteris seu papagiis aut etiam corvis Indicis detracta siguifi- 
care] et pavonum collis cum. tergo et clunis [id est clunibus] 
mox florescere [hoe est ardere, variosque vibrare colores] zn- 
cipientibus ,' Tyria purpura, vel diacedrina litra [hoc est lu- 
ira, vel pelle lutrina, quae induta esset panno serico dicitrino 
seu galbineo], adii de lodicibus [videtur byssum candidam vel- 
le], quidam. de gliribus [hoe est muribus Ponticis vel herme- 
linis] circumamicti procedebant. Pavonum pennis olim con- 
fectum fuisse diadema pontificis. Romani. ait Guibertus apud 
Murator. T. HII. Script. Rer. Italic. p. 648.: 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 252 


Tunc senior Levita manu diadema vetustum 

Jmperii signum ,' pavonis cortice candens, 

Pannorum intexto gemmis radiantibus auro 

F'allatum in gyrum, cui summo in vertice carbo 

Evomit et subtus gemmarum. maxima flammas. 

In statutis Massiliensibus memoratur (apud Du Cange v. Gar- 
dacorsium ) gardacorsium muliebre de panno vario cabrionato 
cum penna et caputium. vel almussia cum pennis, et guarna- 
chia cum penna. Ubi cabrionatus pannus est paratus, orna- 
tus [hodie chammaré dicunt] ab Arabico vocabulo —4——2 
ornare, comere. Quid autem porro hic loci sint ταῶγες xoy- 
Xtvroi mon liquet. Forte intexti erant talibus vestibus aliqui 
sinus, cavitates , conchae speciem imitantes, qui velut um- 
bracula desuper tegerent pavones. Quid μαρζαύλια sint, 
prorsus non exputo. 

C. 6. [129, 7.] εἰς r0. M. eic τὸν. 

C. 10. [129, 10.] évéyzavrog ἀπόχρισιν. Recte versum in- 
; ἀπόχρισις enim non tantum responsum ad quaesitum 
notat novis Graecis, sed etiam significationem, notificationem 
quamcunque, etiamsi cum imperio fiat. Hinc inffa p. 11:8. 
C. pen. est ἀπόκρισιν δέχεσθαι, mandatum exspectare, et 
p. 1252. A. 9. δίδοται ἀπόχρισις ἀλλαξίμων, datur manda- 
tum de mutatoriüs. Conf. Script. post Theophan. pag. 153. 
D. 35., ubi Combefis. non recte responsum vertit. Gl. L. 
apud DC. v. Feredarü:  Feredarü tiem a vehendo, quia 
festinanter in equis currunt, non descendunt de equo ante 

nsa sua liberant, id est reddiderint commissiones sibi 
imperatas, delegatas. 

"is. C. 2. [150, 25.] x008A79 vat .M. non post hoc verbum 
distinguunt, sed post ταύτῃ. : 

C. 6. [151, 2.] τὸ βέργιον. Erat ergo virga Scribonis 
insigne , quo accepto dignitatem obibat. 70 στρογγύλον vide- 
tur aedificium aliquod rotundum notare. Οἱ τοῦ λογοθεσίου 
sunt, qui ad aerarium et dispositionem Logothetae pertinent, 

D. 4. [151, 12.] ὠρατίωονα. Quid hoc sit, fateor me igno- 
rare, et ne coniectura quidem assequi. Est quidem oratio 
interdum idem atque liber precum, breviarium. Vid. Du 
Cange Gloss. Latin. Sed quid hoc ad Comitem ? 

78. A. t. [151, 17.] χαρτία. M. τὰ χαρτία. 

A. 5. [151, 19.] ἑαυτῶν. M. αὐτῶν. 

A. 7. [151,22] σχολῶν, Consentiunt quidem edito mem- 
branae, at nihilo minus certum est, legendum esse βεγέτων, 
aut excidisse quaedam, ut e. g. ó περατιχὸς δῆμος τῶν βε- 
γέτων μετὰ καὶ τοῦ δομεστίκου τῶν σχολῶν. 

A. ult. [132, 4.1 χροακῆς. De hac voce dico ad pag. 
364. B. το. 


224 IO. IAC. REISKII COMMENTARH - 


- D. 5. [135, 5.] ἀσπαζόμενος. Post h. v. distinctio est 
in M. nulli bono. Caetera eadem habent atque typis editum 
exemplar. Et sic quoque recurrit p.85. ult. Putem tamen 
τὰ δύο ἱερὰ ποτήρια, xat τοὺς δύο ἱεροὺς δίσκους. Lin. ult. 
habet codex βαστάξαι, 

79- Δ. 10. [155, 20.] τὸ χηρίον. M. τὼ κηρίω. - 

C. τι. [154, 18.] κοινωνῆσαι τοῦ ἀχράντου σώματος xo 
αἵματος. *|De communione sub utraque et quando abrogata 
fuerit v. pag. LXII. Ord. Rom. Pontifex et Rex Franciae 
prirent ensemble du pain et du win bénits. —Mezeray Abregé 
p.325. Kovrax(ov veteris, in quo habentur preces quaedam 
in ecclesia dici solitae, descriptio exstat in Montfauconii DBi- 
blioth. Msstt. inter. codices Crasserii . Leodicensis. - Depictus 
ibi P rv Imperatori sacram communionem impertiens.. 

. 6o5.]* ' 

: C ben. [134. 20.] δουμνικάλιον. Apparet esse sudarium 

vel mappam, quo sacrum Christi corpus excipere et secum 

deferre domum solebant communicantes. Quo de ritu v. Du 

Cange et Habert. Hodie in communione nostra ad scabella 

arae praetensa bini scholares pueri stare solent, hinc illinc 
i singuli, et praetendere sub mento communicantis tale domi- 

nicale, ne hostia, aut gutta vini in terram decidat. 

C. ult. [154, 21.] αὐτοῦ, Post hane vocem exciderunt 
haec e membranis supplenda: ἀσπάζεται τὸν πατριάρχην, 
καὶ τὸ πούλπιτον κατελθὼν. T D 

D. 4. [154, 25.] τὸν ἅμα. In M. est claris literis τὸ 
v&ua, ut in margine emendatur. Qui mirus corrumpendi sa- 

Ed.L 71 πὰ modus, quo habeas quod emendes, non hoc solo loco 
nostri codicis usurpatus fuit. Graeci recentes, ut corpus Chri- 
sti in eucharistia consecratum τὸ τύμιον δῶρον et τὴν τιμίαν, 
προσφορὰν appellant, ita appellant vinum consecratum νᾶμα, 
laticem. Exempla habet Du Cange Gl. Gr. h. v., ubi vid. - 

8o. B. 7. [155, 54.] διὰ τῶν. M. διά τε và». " 

C. 6. [1356, 1o.] &:9. M. 9:39., vid. ad p. 42. B. 7... 

81. A. 2. [157, 2.] δωδεκαημέρου. Dodecahemerum appellan- 
tur duodecim dies a Nativitate Christi ad Epiphaniam , ab 
omni ieiunio liberi, in quibus hilaria solebant Impp. CPtani 
agere, et proceres aulae suae conviviis excipere, ut e Cleto- 
rologio constat. V. Du Cange Gloss. Graec. h. v. : 

A. 7. [137, 5.] οἰχειαχῶς. Sine pompa ,. secreto, pri- 
valim , ut λογοϑέτης τῶν oixetazov , rationalis rei privatae. 

B. 2. [155, 15.] ἀποδιδόντες τὴν λιτὴν. | Reddere proces- 
sionem. est aliquo deducere, et ecclesiae sanctove alicui ve- 
luti debitum solvere atque praesentem sistere. ; 

C. 4. [138, 1.] Σένζῳ. iSessu, id est throno, solio. Pas- 
sim prostant talium soliorum, qualibus insidere solebant Impp. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. IL. 225 


CPtani , imagines , ut apud Du Cange CPli Christ., Montfaucon 
in Bibl. Coislin. ; praesertim in Menologio Basiliano passim occur- 
runt formae thronorum imperialium, qualibus vetusti Romani 
Imperatores usi fuerunt, si pictoris a fide pendes, sed illae 
rocul dubio ad instar tunc in aula Byzantina usitatum effictae 
sunt. Ut T. I. p. 112. exhibetur thronus Constantini M., p. 176. 
conspicitur Maximianus super throno cum adstante Candidato, 
vel protectore, et p. 20. T. II., ubi praecipue notandi eius cal- 
cei margaritis obsiti. T. II. p. 66. est Herodis thronus, etiam 
cum adstante protectore. Est autem σένζος vel σέντζος idem 
quod σέσσος, sessus , sella, sedile. Solent novi Graeci et se- 
riores Latini » saepe inserere et omittere, ubi non opüs erat, 
aut potius pro geminanda littera ponunt, ubi Hebraei Dagesch 
forte et Arabes'Teschdid ponunt. Vid. quae dicam ad p.269. 
de χκονδρίζεσϑαι. Ea ratione quos alii Βρεττίους. alii Boe»- 
τίους appellant, antestarz pro attestari dixere. — Z'hensaurus et 
thensaurizare pro thesaurus , acintabulum pro acetabulum, me- 
se$ pro menses; mesi, mesorum itidem pro menses , mersium. 
Vid..Corsin. Append. ad notas Graecorum diss. 2. pag. 28. 
Πρένστεϑ' pro praestet, ancipiter pro accipiter ,. accensiuncula 
pro accessiunculá , paroxysmus (sie morbum comitialem. appel- 
labant). nralia pro 4ttalea ; βαντιδέρια pro βαττιτέρια,, 
battitoria vel mola fullonica , /J'alkmühle, apad Du Cange Gl. 
Lat. h. v.; filanderia pro φιλάτρια, τὰ est filatoria, filatrix , 
quae linum vel lanum in fila ducit; ffanto pro flato aut flado, 
ein Fladen ; ἀδιάντροπος, impudens, pro ἀδιάτροπος $ anchero- 
pyita pro ἀχειροποίητος apud Anastasium in Stephano ΠῚ. 
Internupta dicebant pro itermupta , hoc est iterum. nupta , re- 
nupta ; v. Du Cange illa voce ; interrogare est iterum atque ite- 
rum rogare. rmentarium pro ermetarium, δομητάριον, colu- 
mella , ad quam appendebantur flagellandi , mercuriolum. 

C. 9. [138, 5.1 6 βασιλεὺς καὶ περιβάλλονται. Alibi iam 
dedi exempla talis subsultus a singulari ad pluralem et ab hoc 
ad illum. 

D. pen. [138, 17.] ἀρχόντα τοῦ Ταρὼ. Taro videtür idem 
esse atque Dara vel Ζάρας, V? de qua infra dicam ad cap. 
89. Sane charta geographica Deslisliana imperii orientalis ad 
mentem Constantini Porphyrogenneti concinnata, quam Bandu- 
rius T. lI. inseruit, regionem Taro ibi collocat, ubi Dara 
sita fuit, ad confinia Mesopotamiae. Fluctuo tamen adhuc , 
sitne potius 5^ quod Abulfeda in Thabarestau seu Hyrcania 
ponit. (qyUGA o Quz $ Kim X£ £P Led DIO Dara est 

uoque nomen arcis probe munitae in. montibus Thabarestanae; 
t huic opinioni favet totum paene caput 43. Constantini 
de administrando imperio, ubi res Principis Taronis cum re: 
Constantinus Porphyr. Vol. II. 15 ; 


226 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


bus Principum Iberiae, Abasgiae etc. implicantur. Maius 
otium et maiorem curam f[lagitat haec inquisitio. Caeterum 
.regulos illos tractuum Scythiae Asiaticae ad Ponti Euxini finem 
sitae fuisse vasallos Imperatorum CPtanorum , ideoque magi- 
strorum honore decoratos, non ex hoc tantum loco , sed ex 
multis aliis patet; ut ex Nostri pag. 397. ibique allatis titula- 
turis principum Hyrcanorum , et ex Constant. de administr. 
imperio, p. r:5. edit. Bandur.: εἰσελϑόντος δὲ τοῦ Kgiuxogi- 
xíov ἐν τῇ ϑεοφυλάχτῳ πόλει, καὶ τῇ τοῦ μαγίστρου καὶ 
στρατηγοῦ Ταρὼν ἀξίᾳ τιμηϑέντος etc., item p. 126. E.: 6 
μαχάριος βασιλεὺς ὃ κύρης “Ῥωμανὸς ἀπέστειλε τὸν πατρί- 
xiv Κώνσταντα -- δεδωχὼς αὐτῷ καὶ ἱμάτιον μαγιστράτου, 
πρὸς τὸ ποιῆσαι τὸν ΙΚουρκένιον τὸν Ἴβηρα μάγιστρον. 

82. A. 4. [158, 21] ὑπὸ τοῦ Aoyo9érov ἐρωτώμενος. Ἀρ- 
paret ex hoc loco, principes exteros Imperatorum CPtanorum 
vasallos per Logothetam dromi introductos fuisse ad dominum, 
et ab eodem interrogatos. In universum erat Logothetae mu- 
nus in audientiis legatos interrogare, et Imperatoris nomine 
respondere (nisi hic ipse id facere vellet). Patet ex Libri 1I. 
cap. 47. pag. 593. A.1:. sqq. Luitpr. Hist. VI. ». pag. 470. : 
Amperator non voce sua, sed per Logothetam, cum legatis loquitur. 

A. 6. [158, 25.] τὸ τούτου χανίσκιον. Eius sportulam, 
id est donum, quod exteri principes aut eorum legati in au- 
lam Byzantinam venientes afferre solebant. "Vid. Du Cange 
Gloss. Gr. ἢ. v. Συμπλήρωσις τοῦ χαγνισχίου est, quando 
totum munus oblatum a baiulis coram Imperatore traduetum 
eique monstratum fuit , ita ut nihil amplius supersit, sed omnes 
abierint, et sportulae in sacrum vestiarium illatae fuerint. 
Non enim unum solum individuum offerebatur, :sed plura 
dona simul, longa serie stantibus baiulis ; quemadmodum 
in aulis Turcica, Persica, Mogolica, adhuc usitatum est; v. 
pag. 236. C. 

A. 10. [139, r.] τοὺς φίλους ΞΒουλγάρους. Multum reve- 
rebantur et honorabant superbi Graeci CPli Bulgaros , a qui- 
bus vehementer et saepissime caesi et in angustias compulsi 
fuerant. Concedebant nempe ipsis libere CPli habitare, et 
negotia, seu mercaturam, exercere; et in diebus festis semper 
Imperatores aliquot Bulgaros in urbe commorantes mercatores 
optimates ad publicas suas epulas adhibebant, iisque locum 
supra ipsos alios omnes légatos exterorum principum assigna- 
bant. Insignis est ea de re locus queruli Luitprandi Legat. 
p. 482.a., sed eum commodiori occasioni reservo. Caeterum 
φίλοι appellabantur, qui epulis adhibebantur, et eo sensu 
vox amici apud Lampridium quoque occurrit pro convivis. 
Vid. Ser. Hist. Aug. T. I. p. 957. Sic quoque Athenaeus 
p. 152. fine: ó xaAovuerog φίλος τραπέζης μὲν οὐ χοιγωγεῖ, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 227 


et p. 155. D.7.: ἵνα τῆς πολυτελείας ϑεαταὶὲ οἱ φίλοι [con- 
vivae] γένωνται,  *[Ad cletorium in Imperatoris aedibus ex- 
structum praeter Senatus proceres fideles Bulgaros, qui tum 
CPli degebant, invitavit. Constant. vit. Basil. C. 19.]*  Pos- 
sent quoque per vocem φίλοι intelligi legati , quales a rege 
Bulgarorum quotaunis ad Byzantium mitti consuevisse, ut so- 
lennibus et stipulatis honoribus fruerentur, et cum Impp. CPta- 
nis festos dies hilariter transigerent, aut potius velut obsides 
fidei Bulgarorum adversus Graecos essent, colligo e dictione 
τοὺς χατὰ τύπον ἐρχομένους etc. Constant. de adm. imp. 
p. 58. E. 5. ; item in vita Basilii Macedonis p. 145. C.2.: 
πρὸς τὴν εὐωχίαν ἀπήει συμπαραλαβὼν xoi τοὺς ἀπὸ Βουλ- 
γάρων φίλους συνήϑως κατὰ τὸν τότε χαιρὸν τῇ βασιλευού- 
em ἐνδιατρίβοντας. (Ῥέλοι enim Nostro sunt legati, non tan- 
tum exteri ad Graecum Imp.,ut p. 329. A., sed etiam Grae- 
eus, qui ad. aulam exteram mittitur, φίλος est, p. 594. D. 1.» 
respectu eius nempe, ad quem mittitur. Potest tamen in illa 
dictione τοὺς κατὰ τύπον ἐρχομιένους per verbum ἔρχεσθαι 
non venire in urbem , sed in aulam ad sacras epulas intelligi. 
€. 1. (139, :4.] κατέασιν. Μ. κατιᾶσιν. 

D. 5. [14o, 5.] εἰς τὸν ἁγιασμὸν ἔλϑη. Ad consecratio- 
nem, aquae scilicet, veniat. Ὃ ἁγιασμὸς, ὃ μέγας ἁγιασμὸς 
est aquae benedictio , quae fit in sanctis Theophaniis, ut ait 
DC. Gl. Gr. ἢ. v. Theophaniae festum autem et Epiphaniae, 
et τῶν φώτων idem est. Vid. quae horum Commentariorum 
Ῥ- 5. e libro Belgico, dicto Staat von groot Rusland , protuli , 
ubi ceremonia sanctificationis aquae copiose enarratur. Est et 
ἁγιασμὸς μιχρὸς, qui singulis mensibus fit. Verum de hoc 
sermo hic loci non est. Magnus Hagiasmus fiebat nomine 
Christi : minor nomine Mariae virginis singulis Calendis men- 
sium. Integra dictio est ἁγιασμὸς τῶν voarov. lta Proclus 
CPtanus apud Fabric. Bibl. Gr. T. VIII. pag. 602. Conf. 
Goar. ad Codin. p. 96. n. 1. ro8. 26. et 27. it. p. 112. EstEd. L. 7a 
etiam ἁγιασμὸς panis benedictus apud Balsamon. citatum a 
Goaro p. 155. 49., et Codinus p. 126. n. 44. ἁγίασμα idem 
appellat. Est denique ἁγιασμὸς quoque benedictio, sanctifi- 
catio suimet ipsius, attactu sancti, apud Theophan. p.17. D. an- 

n. Sed haec aliena ab hoc loco. 

82. D. antep. [140,8.] κελεύει. M. κελεύσει. 
83. A. 6. [14o, 14] ἀνάγνωσμα. Est particula S. Scriptu- 
rae, aut patrum, quales Graeci solent inter sacra officia recitare. 

A. 7. [14o, 14.] ἢ πέμπτον. M. ἢ xai πέμπτον. 

B. 2. [14o, 22.] τὸν “ὐγουστέα. n Augusteone, ut Au- 
gustae palatio ,' mutabant vestes patricii Cubicularii , aut 
spadones ; in Consistorio, seu Chrysotriclino caeteri patricii barbati. 

D. 4. [u1, 20.] καὶ τοῦ κουβουκλείου. ta est in codice. 


“28 IO. IAC. ἈΕΙΘΚῚΙ COMMENTARII 


"Grammatica Íílasitat xa rovc τοῦ χουβουχλείου. Sed su 
iam habuimus exempla omissi articuli. Vid. p. 61. C. 10. 

84. B. 8. [142, 19.] ὀξέος. M. ὀξέου. Formarunt igitur 
0Séog, ἐα, £ov, éov, ἕῳ etc. Ταβλία ἀπὸ ὀξέου,, tabulae veri 
luminis, id est purpurea. Solet enim ὀξὺς plerumque de pur- 
pureo colore dici, quamvis et de aliis coloribus adhibeatur, 
ut clare patet e Nostri p.570. C. r., ubi ὀξέα χροαχὰ con- 
iunguntur, acuta vari coloris. Τὸ ὀξὺ et purpuram idem esse 
patet e Contin. Theophan. p. 91. C. 1. Solent tamen alii au- 
ctores πορφύρα ὀξεῖα dicere , purpura acuta , ardens, feriens 
oculos. Dictio haec proba et antiqua est. Exstat iam apud 
Aristophanem in Pace, et apud Plutarch. in vitis p. 1598. τά. 
est ἡ καταχύρως ἐρυϑρὰ xai ὀξεῖα πορφύρα. Latini talem 
purpuram clarzssimam et veri luminis appellant. Vid. Scr. Hist. 
Aug. T. 1. p. 87o. Du Cange ad Alexiad. p. 275. ὀξύβλα.- 
τὸν vertit Znfense purpureum , et diversum facit a violaceo co- 
lore, quem hyantinum ait esse. In Glossario graeco tamen 
ὀξὺς reddit per 2Zo/aceus. Et ego sane fateor, saepe videri 
purpuram cum violaceo eundem esse colorem ; interdum tamen 
clare patet esse colorem rubrum subobscurum et nigricantem. 
Neque satis decernit hanc rem Artemidorus p. 66. 16. dicens: 
ἔχει τὸ πορφυροῦν χρῶμα viva συμπάϑειαν πρὸς τὸν ϑάγα- 
vor. Dubium enim reliquum est, intenderitne caeruleum li- 
vidum mortuorum colorem , an sanguinis concreti et aridi. 
Videatur tamen potius prius in mente habuisse. " 

B. το. [142,21.] τὰ παραγάβδια. Vel παραγάυδια. Graeci 
enim novi f et v ut f pronunciant. Paragaudae sunt vestes 
sericae auro intertextae opere phrygio vel barbaricario; qua- 
rum orae et manicae revolutae (die ]Jufschláge) sunt. de panno 
aureo aut aureis filis interiexto. Vid. Du Cange Gloss. Lat. 
ἢ. v. Guther. Off. D. A. p. 720. Salmas. T. ll. Hist. Aug. 
pag. 232. et 4o6. a., item 562. 

B. 12. [142, 22.] πρωτοσπαϑάριοι εὐγοῦχοι. M. πρωτο- 
σπαϑάριοι οἱ εὐνοῦχοι, ut p. 83. C. 4. ᾿ 

D. 5. [145, ἦν ἀπέρχεται. M. ἀπέρχονται, 

D. 6. [145, 13.] βασιλεῖ. M. τῷ βασιλεῖ. Aggro 

85. A. το. [144, 4-] στιχάριν. | Sic est in. codice. | Sticha- 
rium, strictorium , est tunica corpus arcte adstringens. Vid. 
Du Cange utroque Glossario. Erat ergo magistri s! um 
sticharium et baltheus. Vid. ad p. 256. C. 5. -.— 

B. 5. [144, τι. τὸ ἔνδον κονσιστώριον, Non hoc est 
secundum velum , aut interius Consistorium , de quo memorat 
Alemannus ad Procop. Anecdot. pag. τοῦ. fine. Id ipsum 
enim Consistorium , in quo Magistro dignitas. conferebatur , 
erat interius. Sed pone illud erat cubiculum, vel potius ora- 
torium, S. Theodoro sacrum , in quo recens honorati suae 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 220 


dignitatis insignibus induebantur, ut ex aliis huius codicis ap- 
ret locis et e Cletorologio. 

(0 Qi. [144, 19.] εἰσάγει. Usurpat Noster εἰσάγειν pro ἔξώ- 

yew et ἀπάγειν. 

€. 7. [144, 24.] καὶ δοχῇ. lta quoque M. Εἰ, τῇ 2oy7. 

€. 8. [145, 1.] ἡμῖν, Membr. ὑμῖν. 

86. 6. το. [146, 18.] ἐξ tcov. Sella aeque alta. Nam in- 
terdum aliquanto inferiore sella sedebat patriarcha quam Im- 
perator. V. ad p. 55. C. 2. 

D. 2. [146, 23.] οἱ τοῦ ἄνω ἀκουβίτου φίλοι. Amici, qui 
in primo accubitu, cui Imperator et Patriarcha accumbunt, 
et qui in summo ex transverso stat, sedent. Erant nempe . 
sic dispositi accubitus, seu mensae , ut introeunti ad dextram 
novem starent in longitudinem porrectae , et totidem ad sini- 
stramí ex opposito, et una prima, 7 ἀποχοπτὴ dicta, in sum- 
mo in latitudinem e regione ostii. Primae assidebat , ut di- 
ctum , Imperator et Patriarcha, quoties cum hmperatore epu- 
laretur, cum praecipuis aliquot Metropolitanis : primis proxi- 
mis ad utrumque latus mensis assidebant reliqui inferiores 
metropolitani et episcopi. 

87. A. 5. [147, 11.] xa λαβὼν. M. εἶτα λαβὼν. 

T 


B. 5. [147, 22.] ὑπαπαντήσεως. M. ὕπαπαν, unde effice- 
rem ὑπαπάντης. Est autem festum τῆς ὑπαπάντης, quo Chri- 
stus templo exhibitus fuit, et Symeon iustus ei occurrit. In- 
venitur quoque ὕπαντή. "[Tzarv:z Domini, hoc est, obvia- 
tione S. Symeonis Tagnis decessit. Ditmar. p. 120.5 vid. Ana- 
stas. Bibl. p. 154.]* Conf. Du Cange Gloss. Lat. v. Zypa- 

et Gloss. Gr. h. v. | 

Β. 7. [148, 1.] τῇ. Membr. τῆς. : 

Β. 8. ι48,..} τῇ ἑξῆς. Membr. τῇ δὲ ἑξῆς. 
€.5. 861 πλήρεις. M. πλήρης. F.leg. πλήρη, completa. 

C. 11. [148, 11.] εἶτα πλάγια. M. εἰς τὰ πλάγια. 

D. 7. [148, 16.] διστράλια μογοπέλυκχα. Posterior vox est 
interpretatio prioris; altera idem quod altera valet. "V. ad 
ts 555. A. 12., ubi μογοπέλυχα esse dico secures ünipennes, 
Dextralia autem appellabantur hae secures, quod, non ut ha- 
stae sinistra, sed. dextra manu gererentur, ad instar baculi, 
cuius adminiculo ambulamus. Sane talem securim ad baculi 
usum formatam, aut, si malis, baculum securi armatum gerit 
in dextra Persa in imagine nonagesima illarum centum , quas 
Msr. de Ferriol, Legatus Francicus ad Portam, Anno 1708. 
in oriente ad vivum delineari curavit, deinde caelatores Pa- 
risini aeri insculpserunt, et pictores coloribus illuminarunt. 
Quod opus cum Francica interpretatione Parisiis A. 1714. 
magno folio prodiit. Dextralis, quod Persa ille gerere con- 


“430 IO. IAC. ΒΕΙΘΚῚ COMMENTARII - 


spicitur , haec est imago , quae ab illa dextralis 

descriptione, quam Leo Imp. Tacticor. VI.G. rr. 

dat, parum differt, et in eo solo, quod uncum 

ex adverso securis habeat, aut δρέπανον veluti, 

quum dextrale Leonis habuerit sicam rectam ad 
hunc modum. Itali quoque secures ma- 
nuarias ab antiquo more appellant. Vid. 


Murat. Ant. Ital. T. II. p. 101g. 


88. A. 4. [149, 4-] πραιπόσιτος. Μ, 0 δὲ πραιπόσιτοζ. 
" B.8. [149, 17.] τῷ μέσῳ, Μ. ἐν τῷ μέσῳ. : 

B. το. [149, 18.] χεῖρας vov. M. χεῖρας avrov. 

B. ult. [149, 21.] μὴ τύχῃ βάϑρον. lta quoque M. Ne- 
cesse tamen est, ut aut ἀποτύχῃ βάϑρου legatur, aut τύχῃ 
παραβαίνων βάϑοον, ne gradu quodam aberret. t 

C. 5. [149, 24.] ἰάμβια. Membr. ἰαμβικὰ. ; 

C. 6. [150, 1.] πληροῦντος τοῦ ἑνὸς, M. πληροῦντος γὰρ 
τοῦ ξγὸς. . 

89. B. 9. [151, 10.] o£ ἱερεῖς. Μ. post hane vocem distin- 
guunt, ut διὰ μέσης pertineat ad ἐξέρχεται. 

C. 1. [151, 14.] ἐν τῷ στυρακίῳ, Videtur orvgaztor hic loci 
idem esse atque toties memoratus χοχλεὰς vel scala cochlearis, 
per quam e Narthece in Catechumenia ascendebatur. Est enim 
στυράκιον proprie columna intus cava et gradibus cochleari- 
bus instructa, ita ut in verticem columnae ascendi posset ; 
de quibus vide Vales. ad Ammian. Marcell. p. 144. not. d. 
ad illud: e/atos vertices scansili suggestu. "Talem columnam 
memorat Lampridius Heliogab. T. I. p. 858. et Contin. Theo- 
phan. p.87. A. B. et Noster infra p. 547. B. 11. Aut si στυ- 
Q«xtov diversum quid est a cochiia , fuit structura instar va- 
stae columnae aut pilae parieti ecclesiae apposita, intus habens 
cochleares gradus, per quos in catechumenia ascendebatur, 
quales vidi e. c. in vetusta aede B. Virginis Halae Magdebur- 
gicae. Perparum ergo inter ambas sententias interest, et 
hoc unum solummodo, quod cochlias intra parietes eccle- 
siae, styracium.extra fuerit adstructum. 

Ed. L. 73 9o. A. 6. [152, 14.] βῆλά τε zai χορτίνας. Quale discri- 
men sit inter vcla et cortinas, equidem non intelligo. Non 
enim videntur hic loci cortinae vela in fenestris suspensa esse. 

À. ult. [152, 21.] xo». Ka quoque M. Forte tamen 
legendum : ἀπιᾶσιν ἕχαστος ἐν τῷ οἴκῳ αὐτοῦ, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 23: 


τ τ 

D.5.[153,22.] ὑπὸ τοῦ ἄρχοντος. M. ὕπο ἄρχον, unde 

im efficere ὑπὸ τῶν ἀρχόντων. 

D. ult. [154, 4.] ἀπὸ τῶν ᾿Αναστασιαχῶν τριχλίγων. M. 
ἀπὸ τὸν "Avaoractazóv τρέχλενον. Non semel iungit Noster 
ἀπὸ cum accusativo. 

9r. Α. 12. [154, 14.] βανεώριν. Ἰὰ est βαννιάρεν, banni- 
arium, bagniarium, balnearium, seu balneum. | De balneo Au- 

i in palatio Blachernensi v. ad cap. 12. Libri secundi. 

B. 8. [154,25.] προειρήκαμεν. M. εἰρήκαμεν. 

€. τ. [155, 2.] ἑβδομάδος. M. εὐδομάδος. . Unde intel- 
ligitur, quod supra dicebam, v et 8 eodem modo a novis 
Graecis pronunciari, nempe ut f. Prima autem, quae hic de- 
Signatur, septimana est septimana ieiunii quadragesimalis, ut 
statim pluribus patebit. 

C. 6. [155, 6.] διαλαλεῖ. Verbum κύριον. Orationes 
Imperatoris ad Consistorium , seu proceres, item ad populum 
in Circo et alibi, διαλαλίαι appellabantur. | Solenne autem 
erat Impp. CPtanis instante Quadragesimali ieiunio ad proce- 
rum consistorium in Magnaura orationem recitare, qua eos ad 
rite religioseque celebrandum ieiunrum praepararent et adhorta- 
rentur. De hac ipsa oratione hic sermo est, et est quoque 
libro H. cap. ro.  Nonnihil id obscuravit editio nostra exhi- 
bendo v. C.7. ἑξορτὴν, ut credi posset ad festum Hypapantes 
respici. Sed in Membr. loco istius vocis est litera μὲ cum su- 
perimposita virgula, id est σετταραχοστήν. Legendum itaque 
τὴν πανσέβαστον xai ἁγίαν τετταραχοστήν. Frequens ora- 
tionis huius quadragesimalis mentio apud Scriptores Byzanti- 
nos. lta Cedreno p. 606. C. ro. memoratur 7 ἐν τῷ τῆς &y- 
χρατείας καιρῷ συνήϑης δημηγορία, ad quem locum Goarus 
aliena profert. Conf. Scriptor. vitae Leonis in Scriptt. post 
'Theophan. p. 232. D., ubi ait: ὥστε μόλις δυνηϑῆναι αὐτὸν 
χατὼ τὸν βασιλιχὸν τύπον ἐν τῷ τῆς ἐγχρατείας χαιρῷ Orun- 
γορεῖν. Leo Grammaticus p.486. D. fine id idem sic effert. 
Leonem philosophum Imp. ait ita aegrotasse, ὥστε μὴ δύνα- 
σϑαι ἔξελϑεῖν ἐν τῇ Πανναύρᾳ, τὴν δημηγορίαν διαλαλῆσαε 
ἐν τῇ doyr τῶν νηστειῶν. *[Leo ἐν ταῖς νηστείαις erat ora- 
tionem habiturus. Gregor. Monach. p. 526., quae etiamnum 
exstat. Tempore ieiunii Impp. CPtani solennes orationes ha- 
bebant.  Cedren. de Leone philosopho p. 606., quae oratio 
silentii appellatur. Zonar p. 18:.]* Has orationes Imperator 
ipse recitabat, quum alias solerent quaestor, aut mandator , 
. aut asecretis, ut paullo post hic loci memoratur, aut et Pa- 
triarcha interdum eas loco et nomine Imperatoris recitare ; 
dictabat autem, id est concipiebat et commentabatur eas qui 
Imperatori ab epistolis esset ; vid. Nicet. Choniat. p. 275. fine : 


23a IO. fAC. REISKII COMMENTARII 


κὰἀτηχητηοίους οὖν τιϑεὶς λόγους, τὴν τῶν νηστίμων ἡμερῶν 
προϑεσμίαν ἐφεστάναι προχαταγγέλλοντας, καὲ τοὺς τῆς πνευ-- 
ματικῆς πάλης πρὸς τὸν ἀγῶνα ὑπαλείφοντας. Du Cange ad 
Cinnam. p. 492., cuius insignis est locus. Ait Cinnamus p. 
169. L. VI. cap. 13. initio de Manueli Comneno. : κατὰ τοῦ- 
τον τὸν χρύνον xai τὸν Σιλέντιον [f. σιλεντίου] ὃ βασιλεὺς 
αὐτὸς ξυνετάξατο λόγον, οὐχ, ὥσπερ εἰϑιστο, τοῦ ᾿“΄σηκρῆ- 
τις ἐκ βασιλέως δῆϑεν ὑπαγορεύοντος, hac fere tempestate 
silentii sermonem im silentio recitandum] zmperator ipse com- 
posuit, non, ut vulgo moris est, Secretarius eum. dictabat [id 
est concipiebat et in calamum scribis dictabat] Zmperatoris ex 
persona disserens. Non puto in his verbis dici, secretarium 
imperatoris nomine tales orationes recitasse, sed dictasse, id 
est composuisse. Glossae Nomicae dant: δεαλαλία, πρόσταξις. 
Videtur ex latina voce znterlocutio manasse, qua lustinianus 
in Novellis utitur, utraque autem ex eo, quod Imperator δεὼ 
μεσίτου, per internuncium, alloqui populum aut proceres sole- 
ret per quaestorem , mandatorem , praepositum etc.; vid. p. 
154. C. 6. 

C. 9. [155, 9.] τὸ ἐπαναγνωστικὸν. Quod ἐπὲ τῇ δημη- 
γορίᾳ ἀναγινώσχεται. quod post recitatam orationem e schedi 
scripta recitatur. Quid autem haec schedula scripta continue- 
rit, non liquet; forte ordinem ieiunii demonstravit, quo die 
incipere debeant abstinentiam a carne, quo abstinentiam a 
caseo et lacte etc. 

C. 11. [155, 11.] ἀποχρίνει. Membr. &zoxivet, Vid. supra 
ad p. 17. penult. " 

D. 1. [155, 15.] διέρχεται. M. xai διέρχεται, unde ef- 
ficerem χαὲ διερχόμενος, dd 

92. Α. 2. [156, τ. τριτοέχτην. Seu, ut M. exhibent, 
τριτοἕχτην. ta appellatur officium ecclesiasticum, quod inter 
tertiam et sextam horam canitur. Alias τρίτῃ καὲ ἕχτη no- 
minatur passim; vel quod tunc Canonis, id est seriei hy- 
mnorum in ecclesia decantandorum odae tertia, quarta, quinta 
et sexta cantari solent. ; vid. Du Cange v. Καγὼν, τριϑέχτῃ 
et τρίτη. Verba eius sunt: ,,Canones dividuntur in novem 
odas - - post quartam canon interrumpitur ταῖς ἀναγνώσεσι. 
Tum enim lectiones de vitis sanctorum , quorum eo die com- 
memoratio celebratur, aut de diei historia altiori voce a sa- 
cerdote vel alio leguntur , quibus finitis reliquae Canonis odae 
pereurruntur.  —— 

B. ult. [156, 18.] ξορτῇ τῆς ὀρϑοδοξίας. Orthodoxia , 
et festum. orthodoxiae appellata fuit prima Dominica ieiunii 
seu Quadragesimae , in qua celebratur apud Graecos festum 
restitutionis imaginum sub Michaéle et Theodora Impp. legi- 
turque synodicum in hanc rem editum. (Verba sunt Du Cangii 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 233 


Gloss. Gr. h. v.) Conf, Contin. Theophan. p. 98. A. sqq. 99. 
D. fine. Cedren. p. 559. A. et ibi Goar. Menolog. Basil. T. 
MH. p.181. *[Pompa orthodoxiae prima dominica sanctorum ie- 
iuniorum. Contin. Theoph. p. 96. 99. Georg. Monach. p. 527. 
Sym. Logoth. pag. 452. Th. Smith. de eccles. Gr. p. “8.}" 

C. 6. [156, 55.1 τῶν ἔξω ἐχκλησιῶν. Alias αἱ ἔξω ec- 
clesiae sunt suburbanae. Hic autem puto esse urbanas reli- 
quas praeter S. Sophiam. . 

- D. 5. [157, 8.] ὑπό τε τῶν. Ita quoque M. neque plas 
edito ; videtur igitur aliquid deesse. 

93. C.6. [158, 17.] δὲ ἀλλήλων. Particulam δὲ non agno- 
scunt M. 

D. 5. [159, 4.] τῶν ϑυρῶν. Nempe extra metatorium 
non procedere. 

94. B. 5. [159, 21.] ποιοῦσιν. Non huc, sed ad v. 7. 
εἴρηται adscriptum erat in M. Scholion. 

C. 12. [160, 12.] xa τὸ. Etiam alibi hoc in codice τὸ 
.pro μετὰ τὸ occurrit. lta paullo post D. 3. τὸ ἀναστῆναι 
pro μιετὰ τὸ ἀναστῆναι. Sane codex hic editioni consentit. 

D. 4. [160, 16.] μετ᾽ αὐτῶν. Leg. μετὰ τῶν, etiamsi 
M. non addicentibus. 

D. 5. [160o, 19. oixovousíov. Vel οἰχονομίου, ut est 
in codice. Sie idem quoque pag. 95. A. τι. διδασχαλίου da- 
bat. Videtur oeconomium idem atque vestiarium fuisse, et 
ad curam τοῦ AoyoJérov τῶν οἰχειαχῶν, rei privatae rationalis, 
pertinuisse. : 

D. 9. [160, 21.] κυρίου. In codice est χυροῦ.  Theo- 
phylactus hic memoratus est filius Romani Lecapeni Impera- 
toris.; vid. L. II. c. 58. De dissoluta et luxuriosa eius vita 
pleni scriptores historiae Byzantinae : 

D. ult. [160, 23.] ἐπὲ τὸ μέρος. Zn parte oratorii, in 

- JMégog saepe Graecis novis pro plaga, tractu, ponitur. 
Vid. Constant. Tact. p. 23. lin. 23. ta quoque Latini me- 
dii aevi, e. c. in partibus infidelium pro in plagis, tractibus, 
» c lta pars mulierum, pars virorum pro statione in ec- 
clesia. 

95. A. 9. [161, 5.] προσέρχονται. M. προέρχονται. 

B. 2. [161, 8.] σαγία. Non video , qui potuerint saga 
simul et scaramangia gestari. Utrumque erat amiculum ex- 
terius; sagum paullo laxius,sed magis curtum : scaramangium 
strictius, sed magis prolixum. Ambo ad pallii modum acce- 
debant. 

C. το [161, 18.] ἰστέον. Huic paragrapho adscriptum 
erat in margine: ἐξ ἑτέρου παλαιοῦ τακτιχοῦ, ex alio veteri 
ordinali vel ceremoniali ; vid. p. 2. horum commentariorum. 

C. 2. [161, 20.] ἀξιωματικοὶ, Idaxiomatici, hanorati, qui 


234 - 10. IAC. REISKII- COMMENTARIL. 


ἀξιώματα gerebant, dignitates, tam muneribus vel functioni- 
bus liberas, quam iunctas. Hoc enim in codice amplius pa- 
tet huius vocis notio. — Alias ἀξιώματα sunt dignitates mu- 
Ed. L. 74neribus liberae, quae solo in honore consisterent et opponun- 
tur passim ἄρχοντες et ὠξιωματικοί. lta Codin. p. 159. n. 
6. axiomaticos appellat tales, quales sunt Despota , Caesar , 
Nobilissimus , qui solam dignitatem absque functione sustine- 
rent; caeteros appellat ἄρχοντας. Conf. p. 120. mn. 1., ubi 
οἵ τε ἀξιώματα ἔχοντες χαὶ οἱ ἄλλοι πάντες ἄρχοντες, et p. 
122. lin. 3. et 127. n. (8. Pari modo Theophanes p. 42. D. 
pen. opponit ἀξιώματα, dignitates, et στρατείας, militias, seu 
officia. Vid. Vales. ad Ammian. Marcell. p. 18. , ubi de λο- 
noratis agit, quos ait fuisse magistratus civiles militaribus op- 
positos ;, item Angelus de Nuce ad Chronic. Cassinens. 1. 12. 
᾿Αξιωματικὸς alicuius urbis est unus de collegio senatorio, 
vel magistratu. Malala 11. 95. Saepe quidem in hoc codice 
ἀξιωματικὸς de dignitatibus togatis tantum dicitur; est tamen 
ubi etiam de militaribus. lta p. 115. A. τὰ ἀξιώματα τῶν 
σχολῶν καὶ ταγμάτων. Infra p. 427. C. 12. axiomatici scholarum. 
sunt forte assessores in iudiciis militaribus. * [ Zaoratici seu 
exercitus et populus huius Homanae urbis. Liber Diurnus p. 
16.. conf. not. et p. 23.]* — Conf. Du Cange Gloss. utroque, et 
ad Alex. p. 275. 
95. C. 6. [161,23.] εἰ μὲν οὐκ ἦν xvgiaxz. De hoc ritu 
diebus dominicis non ingeniculandi v. ad p. 24o. C. 6. di- 


cenda. c 
D. 5. [162,7.] τῆς μέσης ἑβδομάδος. Nempe ieiunii qua- 
dragesimalis. 


D. 4. [162, 8.7 .A4vzzg. M. αὐτὴ. 

D. pen. [162, 13.] τὰ ὑποχρυσοκλάβων. M, τὰ ὑπὸ χρυσ - - 
divisis vocibus. We iet : 

97. B. 5. [164, 25.] τὸ πολίτευμα, Patres conscripti vertit 
Cl. Interpres. Senatum urbanum πολιτείαν appellat Codinus 
Offic. p. 128. 1. Valesius ad Amm. Marcell. p. 18. a. in loco 
Libanii τοὺς πολιτευομένους vertit decuriones, τὰ est magistra- 
tus urbanos municipales, quatenus τοῖς ἄρχουσι, regis o/ficia- 
libus opponuntur, conf. p. 346. b., ubi ὃ δῆμος, populus, οἱ 
πολιτευταὶ, ordo, id est senatus , aut decuriones, €t o£ ἄξεω- 
ματιχοὶ, honorati ab aula dependentes , contradistinguuntur. 
Ibidem p. 475. b. in Chronici Alexandrini loco χύμης xai πο-- 
λιτευύμενος τῆς πόλεως vertitur comes et decurio urbis. τὰ Nov. 
lust. p. 55. fin. coniungitur 7 βασιλεία χαὶ ἡ πολιτεία. Apud. 
Cedren. 525. D. potest πολιτεία aut civitatem CPtanam, aut 
iotum imperium Romanum notare. Apud Procop. Anecdot. 
p. 1r. lin. 21. posteriore sensu occurrit. Magistratum urba- 
num Procopius pag. 128.20. τὸ τῆς πόλεως λεύκωμα appel- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. 1. 235 


lat. Vid. Bandur. pag. 608. Propterea infra apud Nostrum 

. 355. A. 1. ἡ πολιτικὴ verti corpus magistratus urbani. 
Potest tamen etiam τὸ πολίτευμα in nostro praesente loco 
totum corpus civium significare. ^ Consuevisse processiones: 
in certas classes dividi, virorum , mulierum, puerorum, cleri 
etc., patet e Gregorii M. processione septuplici,, de qua alibi 
diximus. Nicetas Choniates, veteris Graecismi imperitus et ri- 
dieulus affectator, Senatum urbanum τοὺς ἀγοραίους nominat 
et a regiis distinguit p. 216. A. antepen. : ὡρχώϑησαν ἔνδον τοῦ. 
μεγίστου νεὼ ἀπὸ τῶν ἀγοραίων xai τῆς βασιλείου αὐλῆς πεν- 
ταχύσιοι. 

C. ult. [165, 17.] ἀντεφόρου. Anteforum erat locus CPli, 
ante forum Constantini M., ut videtur ; vid. Du Cange v. φόρος, 
p- 7691. init. 

D. pen. [165,25. avró».] M. αὐτῷ. 


T 
98. C. 5. [166, 25.] προσχαλοῦντες. M. προσχαλουν, id est 
προσχαλοῦνται. E. 
99: A. 7. [167, 25.] δύο. M. 9, hoc est τέτταρες. 
. 5. [168, 18.] μόνον. M. μόγος. 
D. 8. [169, 8.] τὸ. Membr. τὸν. 
100. À. 8. [169, 18.] ἵστανται. Membr. ἵσταται. 
À. 9. [169, το. τελεῖ τὰ. Ita quoque M., sedleg. τελεῖται. 
. 5. [170, 2.] ἀπὸ ἱματίου.  Recurrit haec dictio p. 
106. B. 2.  significatque idem atque ἀπὸ [id est μετὰ vel 
διὰ] χιτῶγος, in tunica, quatenus opponitur chlamydi aut sca- 
ramangio, omnique vesti exteriori, mutatorio, ἀλλαξήματι, 
Propterea dicit Noster χωρὲς τῶν ἀλλαξίμων. 

B. 6. [17o0,2.] x«i. Membr. non habent. 

C. το [170,6.] v0? “αζάρου. Lazari sabbatum, seu dies sab- 
bati ille, quo memoria Lazari celebratur, praecedit immediate 
dominicam palmarum ; v. Fabric. Bibl. Gr. T. ΧΙ, 282. Codin. 
offic. pag. 99. n. 2. Du Cange ad Zonar. p. 96. 

C. nd 12] σημαίνει ἡ ἐκχλησία. Sed quomodo id 
factum? — Campanisne, an illis lignis, quae hodiedum adhuc 
in ecclesia Graeca usui sunt , σήμαντρα appellata, tabulae 
ligneae longae, sed parum latae, δόπτρῳ, seu baculo ferreo, 
vel martello instructae, quo percusso sonum edunt, quem mo- 
derarinorunt Graeci, ad quem fideles in ecclesiam convocan- 
tur; v. Du Cange v. Σημεῖον. Procul dubio factum id fuit non 
campanis, quamvis Du Cange demonstraverit Gl. Gr. p. 774. 
saeculo Constantini Monomachi, hoc est undecimo, eas in usu 
apud Graecos fuisse; et quamvis apud Latinos eaedem iam sae- 
culo lustiniani M. in usu essent; qua de re verbulum unum 
alterumve deinceps addam: sed illis, quae dixi, lignis , quod 
liquet e Nostri pag. 194. C. 12.: τοῦ ξύλου σημαίνοντος τῆς 


236 IO. IAC. REISKII COMMENTARII: 


ἁγίας ἐκκλησίας. Liber miraculorum S. Anastasii M. : 
τοῦ ἱεροῦ ξύλου σημήναντος συναϑροίσϑησαν ἅπαντες ἐν τῷ 
πανσέπτῳ ναῷ. Non igitur, ut nos campanas, ita Graeci sua 
σήμαντρα ad significandas horas, quas sic more nostro ap- 
pellamus, id est ad dividendum diem noctemque in viginti 
quatuor aequales particulas et temporum spatia; sed ad € 
ficandas τὸς ὧρας., hoc est, χαιροὺς εὐθέτους xal κυρίους 
τῶν εὐχῶν, horas, tempora statuta precum pulsabant.  Sae- 
eulo iam septimo illum morem conciendi fidelem plebem in 
sacram concionem percusso ligno obtinuisse in ecclesia Graeca 
orientalique apparet e Geriro, poéta Arabe, qui inSyria vixit , 
et sub illo Masalma floruit, eumque et eius gentiles, itemque 
illum Χαγάγον Lv laudavit carminibus , quorum apud 
Theoph. in rebus Constant. Pogonati saepius fit mentio. Po- 
δῖα ille alteri cuidam poétae Arabi Christiano, Achthalo dicto, 
infensissimus, quando ipsum carminibus insectatur, quod sae- 
pissime facit, strepitum Nakusorum ipsi exprobrat.  JVakus 
nempe Arabes apellant illud a nobis supra descriptum Grae- 
corum sàcrum lignum , σήμαντρον. lia dicit e. c. : 

Urea il abo zu! Co QS) 
Expergefacit me cantus gallorum et pulsatio Nacusorum. 
De illo Abu Eiubo, sancto Muhammedano , regni Turcici pa- 
trono tutelari, ad cuius sepulcrum novi Solthani processiones 
solennes faciunt, et cingulum sibi accingunt, quae ipsorum 
est inauguratio regia, de illo itaque narrat Elmacinus p. 48., 
eum durante ila urbis CPtanae sub Constantino Pogonato 
diuturna obsidione, de qua Theophanes p.294. narrat, vita 
excessisse et sub moenibus CPleos sepultum fuisse, velut pi- 
gnus et certam fiduciam, illud solum , in quo illustrem ali- 
quem suum ducem Arabes humassent, sui iuris aliquando 
fore. Et quum Graeci, excursione ex urbe facta, eruere defun- 
cli ossa minarentur, contra minatum fuisse lazidum , ducem 
exercitus l& eo Jl Qo ἃ esu.) qux) cy οὐ qu UM 
&£—Lh. UJ c4! Sic integranda et emendanda ex Ibn Co- 
taibah sunt verba apud Elmacinum mutila et corrupta. Per 
deum. immortalem , δὲ eruatur, non sinemus ullum Nakus, [ σή-- 
μιαντρον, non campanam , wt Erpenius vertit,] pulsar? per 
omnem. Arabum ditionem , quamdiu nos quidem ei dominabi- 
mur, CPtanos his minis territos abstitisse ab ossibus sepulti 
turbandis. E Tebrizio ad Hamasam porro intelligimus, ipsum 
Muhammedem, qui instituta quam plurima a Christianis Syris 
et Arabicis assumsit, prius Nacuso fuisse usum, donec videns 
suis morem Christianum ex odio religionis displicere , prae- 
cones illos institueret , qui clara voce precum tempora e tur» 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. I. 237 


ribus significarent. Verba eius in ultimo Hamasae fine haec 
Sunt: cola cu qeumJbp x) cos ue o SUJI 
(Sl; (4A uem LES λα σῦν B. (SUUT cou (Ul, 
ex à o9 O5 Ὁ XJi oes Fuit igitur ille mos iam 
ante Muhammedem ; quod etiam e superius citato auctore de 
miraculis S. Anastasii constaret, si spurius non esset. Sed 
habueruntne Latini quoque talia ligna significatoria ? Habue- 
runt omnino. |. Quod non tantum e verbis anonymi colligi pot- 
est, auctoris regulae Magistri, quem Mabillonius ante saecu- Ed. L. 25 
lum "VII. floruisse vult, apud quem haec leguntur c. 54.: 
Cum advenisse divinam horam |id est tempus precum aut in 
ecclesiam conveniendi] percussus im. oratorio index monstrave- . 
rit; item cap. 95.: cum ad opus divinum oratorii index so- 
naverit ; sed etiam luculentius certiusque (possunt enim illa 
superiora de campanis quoque accipi ), luculentius, inquam, 
id colligitur ex illis, quae Muratorius diss. XXXHI. Antiqu. 
. lal. habet, quae agit de origine et etymologia vocum Ital. sub 
v. Tempella. Verba eius sunt: ,,Tabula lignea, in cuius media 
superficie mobilia duo vel plura veluti manubria e ferro uirin- 
que infixa sunt, a monachis appellabatur et adhuc vocatur 
tempella. '"l'abula haec noctu manibus agitata monachos ex- 
citabat, ut ad chorum accederent. Quare facile intelligimus 
. ideo erepitaculo eiusmodi inditum nomen tempella, quod tem- 
pus indiceret a lectulo consurgendi." Egregie conveniunt haec 


loco Arabici po&tae supra laudato, ubi scholiastes addit L3! 
cm Aic ones e£» Ὁ Ee contingit pulsatio Nacusorum 
sub auroram; item alteri poctae alicuius in Hamasah extrema: 
σϑ O3 QE ΘΚ. ds qe Jom Xb LRusluU] cono 
Strepitus Nacusorum sub. auroram excitat me; imo vero 
galli sunt, qui desiderium amorum meorum mihi ex- 
citant. 
Ipsa vero etymologia non satisfacit ; potius putem esse a zvgc- 
zi&vov repetendum vocabulum. Τύμπανον est omne τυπτόμε-- 
vov, percussile, tusile. Ὡς his tempellis, an de campanis 
accipi debeat locus Chronici Casinensis I. 32.: unzversis reboan- 
tibus signis procedebant solenniter, in dubio relinquo; videntur 
. tamen campanae potius respici, quas signa fuisse dictas An- 
gelus a Nuce ad illum locum et Du Cange Gloss. Lat. h. v. 
docent, item v. Campanas baptizari et. v. Circuli signorum , 
seu campanarum. . E Prisciam L. V. patet, si locus ille et 
Scholiastae interpretatio bene habet, Campanas sub lustiniano 
iam in usu fuisse, cui grammaticus ille aequalis fuit. :C/azen- 


238  . 10. IAC. REISKH COMMENTARII- 


dix est concha , qua tegitur signum. Scholiasta signum hic 
idem esse atque tubam, ecclesiae nempe , hoc est campanam, 
vult, cuius interpretationem Du Cange v. Claxendix dedit. 
Sed potest quoque szgnum idem atque vexillum, item statua 
esse, et statuas sub uraniscis fuisse poni solitas, ne corvi 
earum capita concacarent , ut est in Priapeiis, res nota est, 
demonstravitque Scaliger ad Catalecta, ab illis meniscis morem - 
venisse sanctorum statuis et imaginibus pictis. orbem | radian- 
tem apponendi, aut capitellum. Saeculo nono campanas in 
ecclesia Latina in usu fuisse, patet e Du Cange v. JVolarium. 
Imo his ipsis diebus, quibus haec exaro, legi in schedis pu- 
blicis, rerum novarum casus significantibus, in Austria re- 
paratam esse campanam , saeculo VII. iam fusam et in ecclesiae 
usus adhibitam, quae iam aetatem mille annorum excedat , 
et credatur adhuc sexcentum annos ferre posse. 

100. C. pen. [170, 14.] ἐκ χειρὸς τοῦ βασιλέως. Mirum 
hoc, patricios e manu lmperatoris palmas accipere, non a 
Patriarcha aut: episcopo quodam. Certe Clerici in. Ecclesia 
latina palmas distribuendi ius sibi vindicabant, et Pontifices 
Romani aliique primates episcopi Imperatoribus Occidentis 
sacras palmas mittebant. |Landulph. Iun. in Histor. Mediolan. 
I. 57. : Mediolanensis Archiepiscopus prout moris et legis con- 
suetudo existit, pro rege Henrico oravit, et ei ramos palmarum 
in Germaniam misit ; ubi vid. Saxius in notis. Nisi forte Im- 
perator CPtanus prius ramos a Patriarcha consecratos accepit , 
quos deinde inter suos distribuit. Sed hodie quidem obtinet 
mos in ecclesia Graeca, teste Gerlachio p. 469., ut ramos ole- 
arum, myrti et palmarum sabbato Lazari in ecclesiam deferant, 
ubi consecrantur , die autem ipso palmarum a patriarcha aut 
e vicarii manibus recipiant. 

C. ult. [170, 15.] ἀνὰ βαΐου ivóg. Quia Imperatores so- 
lebant die Palmarum proceribus et' domesticis suis una. cum 
palmarum ràmis alia quoque munuscula dare, factum ex eo 
fuit, ut donum omne βαΐον, palma, appellaretur, (nisi de 
palma Circensi repetere malis); v. Du Cange Gl. Gr. h. v. et 
Luitprand. Hist. VI. 5., cuius capitis haec est inscriptio: de 
erogatiorie numismatum et aliorum donorum pro veteri Impera- 
torum. Graecorum more ante diem palmarum in magistratus et 
clientes Imperatorios. . De more in festis diebus fasciculos florum 
distribuendi v. ad p. 66. A. ro. Est igitur gui» hie loci fa- 
sciculus florum, un bouquet. 

D. τ. [170, 15.] σάμψυχα,. | Sampsuchum alias quoque 
amaracus et maiorana , quod postremum: nomen notius est, 
appellatur. Revocat hoc nomen mihi in memoriam elegantis- 
simum epigramma Graecum , quod e Maffeo reddidit Murato- 
rius T. I. Inscription, p. 140. : ; 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 239 


"Av9ta πολλὰ γένοιτο νεοδμήτῳ éni τύμβῳ, 
Mj βάτος αὐχιηρὴ, μὴ κακὸν αἰγίπυρον" 
VAL ἴα xal σάμψουχα xai ὕδατίνη νάρκισσος, 
ἰείβιε, καὶ περὲ σοῦ πάντα γένοιτο ῥόδα. 
Plurimus hunc tumulum flos αὐδίαξ, atque facessant 
Hine rubi horrentes , aegipyrusque mala , 
"lt violae huc co&ant , et amaracus et narcissus , 
Omnia circa te, Vibie, sunto rosae. 
D.5.[170, 20.] ze«z& περίσσειαν. ἴπι abundantia sunt , 
id est, abundant. mata nostro dictio recurrit saepius. Alii 
ἐκ περισσοῦ dicunt. Mauricius Strateg. Xll. 6. σαγέττας xai 
TOZ& £X περισσοῦ- 
οὐ D.ult.[171, 4.1 ψάλλουσιν - ὑπὸ ἔρην συνταφέντες cot. 
M. sic distinguunt: ψάλλουσιν ὑπὸ ἔρην' συνταφ -- Quarum 
distinguendi rationum utra sit melior, facile constaret, si de 
significatione aut probitate vocis ἔρην liqueret. Leichianae 
interpretationi obstare videtur vocis ἔθη pro terra usus rarior 
et tantum poétieus. Sunt quidem , fateor, quod ex hoc nostro 
ceremoniali colligitur, nonnulla Graecae plebi trita, haud 
alibi penes veterum nisi solos poétas obvia. Cogitavi tamen 
aliquando , essetne oz» compendium scribendi pro ἑσπέρην. 
Cui coniecturae obmoveri non debet hoc, quod non ἑσπέρην, 
sed ἑσπέραν debuisset dici. Eadem enim culpa possit alteri 
quoque lectioni adspergi. Sed amant novi Graeci lonismum 
in hac terminatione vocum in ρα exeuntium , quem passim 
apud Nicetam Choniatem et alios animadverti. | 
101. À. 5. [171, 8.] ἐλεφαγτίγης:. Nempe ϑύρας vel πύ- 
λης. Carceri palatino 'id nomen erat. V. Du Cange ad Ale- 
xiad. p. 415. Nisi potius ibi mansio fuerit cubiculariorum et 
vestiarium regium , quod colligo ex pag. 248. C. 8. 
B.6.[171, 16.] τὰ σύμβολα. Enunciavit in plurali , quia 
plura eiusdem formulae, symboli fidei Nicaeni puta , exempla 
erant. Quinam autem fuerint οἱ ἐξ ἐϑους λαμβάνοντες τὼ 
σύμβολα, illi, qui e veteri instituto symboli Nicaeni exemplaria 
acciperent ab orphanotropheorum inspectore sibi tradita, mihi 
mon constat, neque memini quidquam alibi de hoc more exem- 
plaria manu exarata symbolorum fidei distribuendi legere. 
^ €. 8.[172,6.] ἀνθ᾽ ὧν. Propterea quod. . In. Anthologia 
inedita Carm. 649., quod etiam ex Grutero apud Fleedwodum 
in Sylloge Inscriptionum et Muratorium legitur : 
Lv)" ὧν δὲ χρονίσας ἐφετήσιον οὐκ ἀπέδωκε etc. 
᾿Δλγήσας φρεσὲ πολλὰ - - | 
De more diebus dominicis aut festis maioribus, item si quis 
sacrum quid corpore ferret, coram superiore non procidendi 
egi ad pag. 540. C. 6., ubi locum hune exposui. 
C. το. [172, 8.] ἀγίσταται. Honoris significandi causa , 


240 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


quem symbolo fidei exhibeat, quum alias neque procerum, 
neque principum , neque legatorum exterorum cuiquam ἃ5- 
surgeret Imperator.. 

C. ult. [172 , 11.] τελέσας, Redit ad orphanotrophum. 
Postquam dixisset auctor, quae Imperator faceret accepto sym- 
bolo fidei , subiicit quae orphanotrophus faciat illud tradendo. 
Similis constructio est pag. 102. A. 6. , ubi ézidiÓco: pari- 
ter non ad praepositum , sed ad Sacellarium pertinet. 

102. À. pen. [175, 4.] κατ᾽ ἕνα. M. xa9" ἕνα, Vitium ty- 
pographis debetur. 

B. 5. [175, 7.] ξενοδόχον.  Xenodochia et Xenones erant 
hospitia pro vetulis infirmis aegris corporibus, quos Xeno- 

Ed. L. 76 dochi recipiebant, curabant, alebant, vestiebant , humabant , 
ut patet ex Theophan. p. 157. D. 1. et Asseman. T. 1. Bibl. 
Orient. p. 571. Videntur parabolanis successisse , de quibus 
vid. Harenbergii diss. Miscell. Lips. T. VlI. parte IV. 

C. 5. [175, 17.] διευϑετίσῃ. M. διευϑετήσῃ. 

C. 11: [175,54.] ἀνὰ σταυρὸν ἕγα. Ya quoque Codex, et 
proba est atque antiqua ea forma. Solet tamen Noster multo 
frequentius illa altera uti ἀνὰ ἑνὸς σταυροῦ, 

D. 5. [174, 5.] ἐπὲ τὸς Membr. ἐπὲ zóv; et sic quoque 
pag. τοῦ. D. 5. 

104. B. 4. [176, 19.] ἐκεῖσε πατρίκιοι. M. ἐχεῖσε οἱ πα- 
τρίκιοι. , 

B. 9. [176, 24.] τὰ βῆλα. Nempe uxores illorum proce- 
rum , quibus Imperator cruces argenteas distribuit; et eodem 
ordine admittuntur foeminina vela, atque- virorum, et ab iis- 
dem viris, orphanotropho nempe atque xenodocho, accipit 
Augusta cruces, a quibus Imperator acceperat. 

C. το. [177, 10.] ἐσχόρπισεν. Est e Psalmo, non bene 
memini, quo. Proclamabat praeco haec ipsa verba etiam in 
Pontificum Romanorum inauguratione , ut legisse in Ceremo- 
niali tali quodam recordor. 

D.2.[177, 12.] ϑεῷ. 1d quoque M. dabant in compen- 
dio 9c. Nihilominus tamen ratio linguae flagitat ϑεοῦ. 

D. 6. [177, 15.] γίνονται μίνσαι. lam aliquoties habui- 
mus, missae fiunt, id est consistoria procerüm, qüi proces- 
serant seu in aula convenerant, dimittuntur; quo facto , ab- 
eunt aliqui, alii manent, iussi nempe cum domino epulari. 

105, À. 1. [177, 21.] συλλειτουργοῦνται. M. συλλειτουρ-: 

τ 


yovv , id est, συλλειτουργοῦντες. Vid. p. 103. C. ult. P. 108. 
B. τ. tamen erat claris et integris litteris in M. exaratum συλ- 
λειτουργοῦνται. 


Α.5.[1τη8,..}] τελοῦνται. Μ. τελουν, id est, τελοῦγτες: 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. I. 2ÁI 


^A. 9. [178, 7.] 7 δὲ, Membr. εἰ δὲ. 

A. 12. [178,9.] καϑέζεται. Membr. χαϑέζονται. 

B. ult. [ 178, 20.] ἀπέρχεται. — Post hoc verbum exciderunt 
ob idem verbum iteratum haec e Membran. restituenda : ἐν 
Βλαχέρναις, καὶ εἰσελϑὼν ἐν τῷ ναῷ ἀπέρχεται μέχρι - - 

€. 7. [179, 5.] προσευχῇ. Est idem wes προσευχάδιον, 
nempe scabellum, quale praefitum est altarium nostrorum 
ambabus πλαγίαις, et illi, ubi: corpus Christi, et illi, ubi san- 

is eius dispensatur ; super quo flexis genibus preces deo per- 
ilte , qui aut non valent ob ipe imbecillitatem mA 
se sternere, aut qui salva dignitate non audent. 'TTypicum 
"Ms. Monasterii Kecharitomenes (apud Du Cange v. προσευ- 
χάδιον) : μετὰ τὴν εὐχὴν γίνεσϑαι τὰς συνήϑεις γονγυχλισίας 
τὰς μὲν δυνατωτέρας [scil. moniales] ἀπὸ γῆς ἄγευ προσευ-- 
χαδίου, τὰς ἀσθενεστέρας δὲ καὶ μετά τινος ὑποστηρίγματος 
ταπεινοῦ καὶ βήματος. Talia quoque scabella suppedanea ser- 
viunt nostratibus in confessionibus, ut illis genua imponant 
coram Confessionario suo poenitentiam facientes; item in die- 
bus poenitentialibus publicis, quando dominica oratio in ge- 
nubus a toto populo recitatur. Est igitur hic loci 7j προσευ- 
X5 αὐτοῦ, nempe Imperatoris, statio vel sedes Imperatoris in 
ecclesia Blachernensi , cum adiuncto scabello genuali , pera- 
gendae eius devotioni inserviens, quae erat ξμεπροσϑὲν τῶν 
ἁγίων ϑυρῶν, Dubium non est, ad cancellos tribunarum reli- 
quarum quoque sacrarum aedium posita fuisse talia scabella, 
super quibus preces diceret Imperator antequam in tribunam 
intraret. Noster deinceps p. 107. B. pen. βασμίδιον appellat. 

C. penult. [179, ro.] εἴτε τοῦ πλοὺς. lta quoque M. Sub- 
intell. διὰ vel μετὰ vel ἀπὸ. Conf. p. 106. A. το. 

D. 3. [179, 13.] κατηχήσεις. Debebat igitur ᾿ Patriarcha 
CPtanus die veneris caro dicto vel magno homiliam in aede 
Blachernensi recitare. Olim initio rei Christianae paene nul- 
lae erant conciones seu conventus sacri absque homilia. Sed 
prolapsis ad superstitionem et ignorationem cum literarum 
omnium, tum veri quoque Christianismi Graecis, abierunt in 
desuetudinem homiliae, raroque tale quid auditur in ecclesiis 
Graecis hodie, nisi forte hieromonachus aliquis egregie doctus 
admirationem et laudes mereri, et dierum festorum maiorum 
(nam illis paene solis talis habetur honor) illustrare festivita- 
tem velit. Ut in ecclesia Latina, ita quoque in Graeca ofli- 
cium perorandi ἃ sacerdotio avulsum fuit. 

D. 6. [179, 16.] βεστιαρίῳ, — Vestiarium non tantum di- 
cebatur illis saeculis conditorium supellectilis vestiariae , sed 
omnis omnino pretiosae supellectilis horreum , thesaurus, ga- 
zophylacium. Ut e Nostro patet, qui p. 567. et II. 45. p. 588., 
"quo de expeditione Cretensi agit, recenset ea , quae ad vesti- 


Constantinus Porphyr. Vol. 1]. 16 


242 IO. IAC. REISKI. COMMENTARII 


arium perlinuerint, et ex eo erogata fuerint in usum castren- 
sis expeditionis, Vid. Du Cange v. Βεστιάριον οἱ Jestiarius , 
et ad Alexiad. p. 285. Goar. ad Codin. p. 53. n. 61. Guther. 
p. 658. Idem L. I. Themat. c. 1. μινσούρια memorat ἄργυ- 
Qd, ἅπερ κεῖται ἐν τῷ βασιλικῷ βεστιαρίῳ. Minc quando 
vestiarium vestium in specie designare vellent , addebant ple- 
rumque commemorationem vestium , ut Continuator Constant. 
p. 86. D. 1. βεστιάριον appellat τῶν ἀποϑησαυριζομένων πέ- 
πλων ἐχεῖσε σηριχῶν. lta quoque hodienum thesaurus cime- 
liorum regalium  garderobbe appellatur. Henricus Knygthon 
ad A. 1381. : Zuravit, quod. credidit, quod non esset aliquis rez 
christianus, habens. meliorem gardropiam. .:Nam ,. ut. dixit, 
tanta erat copia vasorum et iocalium de argento etc.  *[Vesti- 
arium Augustae memoratur Script. post Theophan. p. 89. ]* 
D. 7.[179, 16.] ἐκβάλλει. Expromi inde se praesente et 
in chrysotriclini atrio illo , in quo sacrae epulae fiunt , deponi 
iubet. αϑυπουργεῖν et ὑπουργεῖν in specie de servitio tri- 
clinari seu epulari adhiberi , supra iam dixi. 
D. pen. [179, 19.] τελοῦσι. Nempe sacerdotes palatini 
Deiparae Phari, in cuius aede sacram lanceam, qua Christi 
latus perfossum iactabatur, asservabatur, ut e p. 106. A. 8. 
constat. Sensus igitur huius loci hic est: si lmperator ante 
Tertiam et Sextam abeat ex aede Blachernensi, eum protinus 
in Vestiarium , hoc est gazophylacium , tendere, et inde ex- 
promi coram se curare supellectilem triclinarem auream, cra- 
leres, discos , missoria εἴς. quae septimana paschali in solen- 
nibus epulis , quibus excipienda tunc erat tota comitativa , ser- 
vire deberent; eoque negotio confecto abire ad Deiparam Ὁ 
Phari, ibique audita tertia et sexta, sacram lanceam adorare. 
Si vero tertiae et sextae cantandae intersit in. aede Dlacher- 
nensi, tunc eum illinc directe ad B. V. Phari tendere, ibique 
adorata lancea , in Vestiario , quae ordinanda sint , ordinare. 
D. pen. [179, 19.] λόγχην, Mirum est, huius lanceae men- 
tionem in epistola Alexii apud Du Cange ad Alex. p. 336. non 
fieri, in qua reliquiae Sanctorum CPli, ut ferebant, asservatae 
magno numero exponuntur. Magna in fama erat aevo medio 
CPlis ob abundantem cópiam sacrarum reliquiarum. V. Du 
Cange ΟΡ]. Christ. MI. p. 4. — *[Fulcher. Carnotens. in Ge- 
stis Francor. peregrinor. laudat CPlin ob auri, argenti , pal- 
Horum et religuiarum | usum p. 586.]* Forte ex eo, quod in 
supra memorata epistola lanceae mentio non fit, impostura 
possit argui. Contendit quidem Du Cangius eam epistolam 
genuinam esse. Verum sunt multa, quae spuriam et a La- 
lino semibarbaro confictam esse produnt; et inter alia hoc. de 
lancea desumtum argumentum , quam non omisisset Alexius 
nominare , si revera hanc epistolam scripsisset. "Verum no- 


» 


AD CONSTANT. PORPH. ΡῈ CERIM. 118. 1. 243 


rat auctor eius Latinus, reges Francos Hierosolymitanos lan- 
ceae possessionem sibi arrogare, Propterea non poterat eam 
inter cimelia imperii CPtani numerare. Omisit quoque omo- 
phorium et reliquas fascias B. Virginis et alia, quae CPtani 
possidere iactabant. 
τοῦ. A. ult. [180, 4.7 φιλοχαλεῖ.  Abstergit, everrit, verri- 
culo nempe e plumis pavonum facto. n genere est φελοχα- 
λεῖν comere, mundare, parare, ornare. Hinc Latini suum 
Jfiloparis, ornatus, sumserunt. Ut φιλοχαλεῖν est studere effi- 
cere, ut aliquid pulchrum appareat, affectare decorum et 
honestum, ita Latinis hybrida vox foparare est studere ef- 
ficere, ut aliquid paratum , id est ornatum, comtum appa- 
reat, et philoparis, res, cui conficiendae studium paraturae seu 
ornatus et decoris fuit adhibitum , elegans, scita , speciosa. 
. Vid. Du Cange h. v. 

B.35.[180,6.] τοὺς λωβοὺς. “ωβοὲ. ut plerisque placet, 
dicuntur recentioribus Graecis Scriptoribus, qui Latinis Jepro- 
si, tametsi hac voce mutilati generatim intelligi possint. Ver- 
ba sunt Du Cangii in Gloss. Gr. h. v. Idem in CPli Christ. 
IV. 9g. $. 17. ex Zonara docuit, ita appellari τοὺς τὰ σώμα- 
τὰ λελωβημένους ἐκ τῆς νύσου τῆς ἱερᾶς xai τοὺς λελεπρω- 
μένους. Aeneas Gazaeus p. 59. 7. ed. Barth. λελωβη μένον 
pro Zeproso posuit, et apud Cedren. p. 5:9. D. 7. opponuntur 
λελωβημένοι et πεπηρωμένοι., ubi vid. Xylander et Goar. ad 
Cedr. p. 599. A. 1.; λώβη apud TTheophan. modo /abes reddi- 
tur p. 59. Δ. 2., modo tabes p. 156. D. fine, modo conta- 
gium p. 142. À. 5. "Vid. Combefis. ad Theophan. pag. 7r. 
D. 1o. Caeterum non erat cur de probitate vocis λωβὸς du- 
bitarent viri docti ad Themist. p. 247. C-7.; vid. not. p. 5oo. 


Ed. L. 75 


LLazaros et leprosos vocabant medio aevo tales miseros: undé ^ 


talia nosocomia nostrates adhuc Zazarete, Batavi autem Le- 
prosenhuysen dicunt; non quod omnes illuc depositi leprosi 
essent, sed plerique. Ad leprosos non tantum pertinebant 
scabiosi , ulcerosi, sed etiam lue gallica infecti. Luem illam 
vetustis iam temporibus in humanum genus saeviisse, non ob- 
scuris colligitur veterum testimoniis. Unum citabo satis lu- 
culentum ex Isidoro Mercatore, saeculi VII. , ut reputatur, 
scriptore : Pro his , qui in animalibus [ex concubitu cum ani- 
malibus] ut animalia fracescunt [computrescunt] ve zn mascu- 
lis [id est ἐξ ἀῤῥενοχοιτίας ἡ leprosi efficiuntur. Aliud ex- 
emplu;in in dissert. observationes medicas ex Arabum monu- 
mentis exhibente protuli ex Abi Oseiba et possent huius rei 
plura dari argumenta , si locus hic esset. ; 

τοῦ. B. 8. [180, ro.] δίδοται μεταστάσιμον. lubentur pro- 
ceres reliquique officiales , quibus negotium est in tribunalibus 
Lausiaci, feriari et missa facere ea, in quibus sunt; verbo, 


244 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


iubentur abire,:et clauduntur expeditionibus rerum destinatae 
diaetae. 

B. 11. [18o, 14.] ἡμικύκλῳ. | M. ἡμικυχλίῳ. 

C. 10. [181, 1.] ἀτραβατικὼ. De vestibus Átrabaticis quod 
'dicam post Du Cangium in Gloss. Lat. ἢ. v., non habeo. 
Nondum constat, cuis coloris fuerint et quomodo formatae 
villosaene, an laeves, crassae, an tenues, lanane an cotto- 
neo vel serico. "Videntur tamen atri aut subobscuri coloris 
fuisse, quia plerumque in luctu adhiberi solebant. Forte igi- 
tur ab atro colore sic sunt dictae. Sed derivant viri docti 
ab Atrebatibus , ubi fabrefactae fuerint. Si proba est etymo- 
logia Frischii in Lexico Germanico, /Ziasch, notum genus pann: 
lanei apud nos, ab Arras, urbe Belgica, derivantis in voce 
Zrrasch, constat iam, quid fuerint Atrabaticae vestes. Verum 
propius a vero videtur abesse altera eiusdem vocis derivatio, - 
ab ipso in v. Ztasch proposita, a rasum. Si Atrabaticae ab 
Atrebatibus repetendae, et eaedem sunt cum vestibus vel 
pannis Zfrazzo, (de quibus v. Du Cange h. v.,) sunt quoque 
eaedem cum vestibus 4rest, de quibus idem Du Cange ἢ: 
v. inter alia hunc locum habet ex veteri libro : 7765 magnz 
panni penduli [τὰ est vela] consu, im quorum. quolibet conti- 
nentur sex panni de Zrest. 

C. 12. [181, 5.] λεογτάρια. d est vestes cum intextis 
leonum figuris, ut λευχολέοντες in specie erant vestes cum 
intextis leonibus. in fundo vel campo candido. 

D. 1. [181, 4.] διβητίσιν τὸ παγαγνὸν, Dibitisium , genus 
superhumeralis non valde prolixi, paganum, hoc est auro et . 
splendore omni carens, quale geritur in luctu, (et sane luctus 
Christianorum maximus ille est , quem ob Christi mortem in- 
stituunt,) et quando Imperator paganus , hoc est λιτὸς, ab 
omni pompa remotus, velut latere cupiens procedit. 

D. 2. [181,5 ] τὴν ὀψέμαρον, Quid haec vox sibi velit, 
ne coniectura quidem assequor. Quamvis enim succurrat, forte 
sic dictam esse illam chlamydem, quod vesperae, ὀψὲ τῆς zué- 
ρας, gestaretur, obstat tamen, quod haec mane fieri dicantur. 

107. À. 7. [181,20.] διὰ τῶν. M. διά ve τῶ. — 

A. 9. [181, 21.] πύλης καὶ χαλκῆς. M. πύλης τῆς χαλκῆς. 

C. 12. [182, 20.] γάρδον. M. γαρ, quod possis quoque 
γάρδους interpretari. EN. 

C. ult. [182, 22.] γυγαικίτου νάρϑηχος, | Nihilo plus prae- 
stant M.; nihilo tamen minus deesse quaedam dubio vacat, 
forte ex p. 110. A. 6. et 7. supplenda. 

D. 5. [182, 54.] πύλης τοῦ βήματος. Significatur porta 
non e tribuna in Naum, sed e Sceuophylacio seu sacristia ex- 
tra ecclesiam in atrii plagam. borealem educens. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1, 245 


108. B. τ. [185, 17.] εἰσέρχονται. M. ἐξέρχονται, 

€.5.[184,5.] χροακῶν. Opponuntur cooreae vestes al- 
bis. Vid. quae ad p. 564. C. dico. 

109. A. 1. [184, 22.] ἐν μεγάλαις. Μ. ἐν ταῖς μεγάλαις. 

B.6. [185, 14.] διὰ τοῦ. M. διώ τε τοῦ. 

D. ».[186,8.] ἑνώσεως ἐχκλησίας. Vid. dissert. Cl. Lei- 
chii de vita Constantini Porphyrog. $. IV. 

D. 5.[186, 10.] ἐμπράττως. Est idem atque ἐμπράκχτως, 
cum solenne comitatu, ut vertit Goar. apud "Theophan. p.555. 
AÀ., vel, quod idem est, cum solenne obsequio, ut vertit Anasta- 
sius p. 133. ,. vid. Du Cange Gloss. Gr. h. v. De ἐμπράττοις 
vel ἐμπράχτοις, et ἀπράττοις vel ἀπράχτοις dignitatibus dicam 
suoloco, ᾿“πέεισι estquoque in codice: sed leg. ἄπεισι. 

ττο. B. 10. [187, 11.] ὃ ἀσπασμὸς. ld est veneratio Au- 
gusti et gratulatio, quam ipsi proceres ob festum diem feli- 
citer aditum et absolvendum , saepiusque deinceps iterandum 
praestant. 

C. 9. [187, 20.]e/c τὰ ἅγια. Subintell. δῶρα. — Triplex hic 
memoratur processus Imperatoris, dum in ecclesia est, e suo 
metatorio : r) εἰς τὰ ἅγια, quando sacris nondum consecra- 
tis, sed mox consecrandis, obviam it, dum ea in introitu ma- 
gno sic dicto per ecclesiam circumferuntur adoranda; 2) ad 
Agapen, seu osculum pacis, 5) ad communionem. TE 

D. 4.[188, 4.] τὰ διάλιϑα. Μ. τὰ τούτων [id est. αὐτῶν} 
διάλιϑα, 

D.9.[188, 9.7 τοὺς κριοὺς. Forte ab intexta figura ari- 
etum sic dicta fuerunt haec colobia. Ζωστίκια σπαϑέα viden- 
tur esse , quae e baltheo gestantur, quum aliae spathae sint , 
quae manu; παραζωνίδια appellat Athenaeus L. IV. 

111. À.5. [188, 15.] καινῇ xvgiexz. "Varia nomina habet 
hic.dies dominicus, qui proximus seu octava est a' die Pascha- 
tis. Nam 5 xau»; , item 7j γέα xvgiuxr, ut et 7j διακαενή- 
σιμος appellatur, et ἡ τῶν ϑυρῶν κεχλεισμένων., quia evan- 
gelium : Et quum ianuae essent clausae , tum. praelegitur, "H 
“Ιιακαινήσιμος dicitur, quia neophotisti tunc pro ultima vice 
in albis procedebant, quapropter etiam in latina ecclesia haec 
dominica in «ἰδὲς appellatur; 7j νέα aut ἡ καινὴ vero, 
quia est proxime futura dominica post Dominicam eximie sic 
dictam , id est diem Paschatis. Simili modo usurpamus nos 
vocem zeu in sermone nostro ; die neue JJ oche est septimana 
proxime futura, imminens. Vid. Du Cange Gloss. Gr. p. 769. 

B. 7. [189; 4.] τῆς νέας μεγάλης ἐχχλησίας. Festum No- 
vae magnae ecclesiae est dies natalis Encaeniorum eius , seu 
n inaugurata fuit. Ex eo, quod ille dies hic loci inter dies 

estos Ascensionis Christi et Pentecostes medius commemora- 
iur, conficere licet , inauguratam illam ecclesiam. a Basilio 


E. L. 78 


246 τ:ο. IAC. REISKII COMMENTARII- 


Macedone illo tempore fuisse, quod Assumtionem Christi et 
Pentecosten intercedit. Sane Symeo Magister. p. 456. inaugu- 
ratam fuisse perhibet illam aedem Calendis Maiis anni XIV. 
Basilii, qui respondet anno Christi 88o. Vid. de illa ecclesia 
Du Cange Constantinopoli Christ. L. IV. c. 5. p.97. 

C. 1. [189, 10.] ἁγίων πάντων. Sanctorum omnium fe- 
stum incidebat in Dominicam primam post Pentecosten , seu 
in festum nobis Trinitatis dictum ; (vid. Du Cange v. zevrzxo- . 
στάριον ;) festum sanctorum Apostolorum in diem 29. lunii; 
Eliae in d. Iulii 20. ; transfigurationis Christi in diem Au- 
gusti 6.; dormitionis seu obitus B. Virginis in d. 15. Augusti, 
nativitatis eiusdem in d. 8. Septembris, Exaltationis Crucis in 
d. 14. Septembris ; S. Demetrii in d. 15. Novembris, Archi- 
strategi , seu. Michaélis Archangeli, in diem aliquem decimo 
quinto Novembris posteriorem et festo Nativitatis Christi pri- 
orem, quia a Nostro medius inter utrumque collocatur; fe- 
stum Dasilii in Cal. lanuar. (sed v. quae ad Cletorologium 
dicemus). Quando sit festum Hypapantes seu occursus, no- 
bis Purificationis Mariae , notum est. Festum Orthodoxiae 
incidebat in primam dominicam Quadragesimalis ieiunii, nobis 
Quadragesimae. Festum annunciationis virginis instabile est , 
sed semper incidit in Quadragesimale tempus. Haec volui 
simul persequi ad ductum Nostri, qui omnes hos festos dies 
ad seriem temporis recensuit, initio a Paschate, ut festo omni- 
um maximo , facto. h 

-. €.6. [189, 14.] τὰ. Membr. non habent. 

C. 9. [189, 16.] λευκὰ, καὶ, M. λευκὰ διβητήσια, xai. 

C. 10. [189, 17.] ve. Membr. δὲ. 

C. r1. [189, 18.] κοιμήσεως. *[Callisti Patriarchae CPta- 
ni in obdormitionem seu assumtionem B. Virginis Deiparae 
oratio hactenus inedita in cod. CXI. Lambec. L. 1Π|. 6.]* 

112. À. 15. (190, 16.] τοῦ ἁγίου Βασιλείου. M. claris li- 
teris τοῦ fjórov die voti, quo votum peragebatur, seu vo- 
torum, scilicet pro salute Imperatorum, nuncupatio ; qui 
festus dies in tertium Nonas lanuarias incidebat, et ludis 
circensibus decorabatur. Propterea fit quoque hic loci mentio 
hippodromi , cui cüm festo S. Basilii, quod in Calendas Ianu- 
arias incidebat, commune nihil erat. "Vid. supra cap. XXIV. 
et Du Cange Gloss. utroque. Mireris tantam discrepantiam 
lectionum. 

B. 2. [190, 19.] ἱππικοῖς πᾶσιν ἱπποδρομέίοις. Absurdum 
et ridiculum videri queat, et est omnino, ἱππικὰ ἱπποδρό- 
μια dicere , si ad. puritatem veterum et indolem linguae exe- 
geris. Sed sic loquebatur Constantini saeculum; ἱπποδρόμια 
appellans omnia spectacula, quaecunque ἐν τῷ ἱπποδρόμῳ, 
seu circo, exhiberentur, etiamsi equestria non essent , ut curso- 


ÀD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 247 


rum, . funambulonum, ϑαυματουργῶν omnium; ut veteres 
ἀχροάματα appellabant spectacula omnia animum exhilarantia, - 
etiamsi nihil haberent, quod audiretur. Erit itaque non su- 
perífluum τοῖς ἱππικοῖς, ut videri possit, sed significabit 
dictio τὰ ἱππικὰ ἱπποδρόμια equestria circensia seu in circo 
edenda spectacula. 

C.8.[t91,9.] εἰσοδεύουσι, In solenni litania seu pro- 
cessione per ecclesiam intrat in "Tribunam. Scilicet prius 
quam intraret Imperator in Navim eeclesiae , ascendebat in 
Catechumenia protinus e Narthece, ibique sumto ornatu in 
illum diem congruo descendebat, intrabat in Naum, et per 
eum in solenni processione intrabat deinceps in Tribunam, 
et ex ea per Cyclium ascendebat rursus in Catechumenia. 

113. B. 6. [192, το. »:foior, Patet hinc, κιβώριον non: 
tantum pensile illud operculum esse, quod altari superimmi- 
neret, sed etiam illud , quod thronum regium tegit. Franci 
dais appellant a Latinobarbaro dagus, quod est a germanico 
Dach , tectum. | Conf. p. 156. D. 157. A. 4. C. 5. 158. init. 

B. ult. [192, 16.] σφραγίζοντα. M. ogpay(zorrtc , respi- 
ciendo ad τὸ σημαινόμενον,, ut grammatici loquuntur. 

Ὁ. 4. [193, 4.] ἅγιος, ἅγιος. Addunt M. tertium ἅγιος. 
Est nempe. canticum illud prophetae : Sanctus, sanctus, san- 
ctus Deus , omnis terra plena est gloriae eius; quem hymnum 
Trinitatis appellabant. V. Du Cange v. ZZymnus. Codinus 
Offüc. XVII. 18.: ó πατριάρχης χρίει σταυροειδῶς τὴν κε-- 
φαλὴν τοῦ βασιλέως τῷ ϑείῳ μύρῳ ἐπιλέγων μεγάλῃ φωνῇ 
τὸ “Ἅγιος. οἱ δὲ ὄντες ἐν τῷ ἄμβωνι πώντες παρὰ τοῦ πα- 
τριάρχου διαδεχόμενοι τὴν φωγὴν λέγουσι xat αὐτοὶ ἐκ τρί- 
του τὸ “Ἅγιος. ὁμοίως καὶ τὸ λοιπὸν τοῦ λαοῦ ἐκ τρίτου 
λέγει τὸν αὐτὸν λόγον. Confirmatur hoc ex aliis Nostri locis. 
Vid. p. 169. D. Sed ad quemnam pertinet illud- ὥὕγεος Ὁ ad 
Deumne, an ad Imperatorem? Videatur prima fronte ad 
Deum pertinere, ut quem Sanctum et venerabilem in . suis 
iudiciis et in ipsa quaque cuiusque Imperatoris electione ad- 
mirabilem esse significare velint clamantes. Putem tamen 
potius appellationem eam esse, qua veluti renunciet Patriarcha, 
clerus et laici novum Imperatorem , quasi dicendo: 7u es ἅγιος, 
sanctus et inwiolabilis, sacra est iam deinceps tua maiestas. 
Concludas hoc e verbis Symeonis Thessalonicensis: τὸν βασιλέα 
χρίων 0 ἀρχιερεὺς ἅγιον ἀνακηρύττει. *[Guntherus in Hist. 
CPtana : Zcclamatum est a mulieribus: ἅγιος βασιλεὺς Marchio; 
expugnata nempe CPli a Francis.]* Ex ignoratione originis et 
verae significationis atque vis, quae voci ἅγεος inest, factum fuit, 
ut Imperatorem suum Graeci τὸν ἐσαπόστολον καὶ ἅγιον βασι- 
λέα appellarent. Vid. Du Cange v. ᾿Ισαπόστολος et dissert. de 
numis Byzant. δ. 15., ubi non magis opus erat, ut contra ti- 


248 IO. IAC. REISKII COMMENTARII - 


tulum ἅγιος Imperatoribus CPtanis a suis tributum adeo sto- 
macharetur, atque nobis est,.ut velut abominabilem fastum , 
et Antichristi aliquod signum notemus atque damnemus titu- 
lum .Sanctissime Pater et Sanctitas Tua in Pontifice Romano. 
Ut Sanctus nihil plus, quam inviolabilem , venerabilem, re- 
verendum , item reverentem aliorum et abstinentem sibi a 
criminibus significat, ita vox quoque Graeca nihilo plus in- 
fert. Nullus paene est Graecus sacerdos, cui titulus sanctis- 
sime pater et sanctitas tua non tribuatur hodie. Olim perti- 
nebat ad Imperatores veteris Romae. Lampridius in Vita 
Heliogabali T. I. Scr. Hist. Aug. p.877. Constantine vene- 
rabilis, ait, id est ἅγιε, quem p. 795. sacratissime compel- 
laverat. Idem in Alexandro Severo p. 888. : “Ὁ alis Pius 

pellabatur ,. ab omnibus certe sanctus et utilis reipublicae. 
πων de usu vocis sanctus pro venerabilis egit Salmasius 
ad eosdem Ser. H. A. p.629. T. II. Pari modo appellatio 
ἅγιος et xvgis ἡγιασμένε (im Novella Romani iunioris apud 
Labbeum p. 80. fin.) tam invidenda non est, et nihilo plus 
quam sacratissima vestra maiestas notat, tanquam si diceres 
venerabilis, aut venerandissime, aut et carissime domine. Nam 
ἅγιος ab ἄγω vel ἅζω, ἄζομαι, venit, magni duco, veneror, 
item ἄγαμαι, amo , carum habeo; et ἥ σὴ ἁγιότης est proprie 
tua venerabilitas , aut tua dignitas , vel et tua. adamabilitas , 
aut tandem tua znviolabilitas. Caeterum de festo 4gios olim 
saeculo XII. in ecclesia Mediolanensi celebrato, quo nempe 
hymnus ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος , vel etiam ἅγιος ὃ ϑεὸς, ἅγιος ὃ 
ἰσχυρὸς, ἅγιος 0 ἀθάνατος, sanctus deus , sanctus fortis, 
sanctus immortalis , cantari solebat, haec perhibet Landulphus 
iunior Hist. Mediol. c. 22. : Parochíanis ecclesiae i$. Mariae 
cum "viridibus frondibus et ramis arborum candelis | accensis 
illigatis , tisdem et cantantibus Agios , propter quod festum  dici- 
tur de “βίος, quod est nomen dei. Conf. Menolog. Basil. 
T. I. p. 69. *[Duo diaconi cappis rubris cantantes Agios. 
Moleon. p. 208.]* "V. de Trisagio Habert. Pontifice. p. 64. 
Juvat hac occasione indicare , quare Graeci CPtani dicantur 
hoc ἅγιος et alias tales formulas ἐκ vo/rov vel τρίτον, ter, ite- 
rare. In Trisagio quidem nolumus cum theologis pugnare do- 
cumenta Trinitatis invenientibus; antiquarii tamen et in ea 
formula et in aliis ter iteratis antiquitatis notas agnoscunt. 
Scilicet primi homines, idearum et verborum pauperes , quum 
vellent aliquam rem ἐμφατικῶς significare et velut inculcare, 
idem verbum, eandem formulam, iterum atque iterum repe- 
tebant. Unde venit illa formula bis, terque, quaterque bea- 
tus ; id est talis, qui mereatur, ut vocabulum Peatus de eo ter 
quaterque iteretur. Numinum, quae gentiles celebrarent, nomi- 
na bis et ter citabant in suis hymnis. "Theocrit. Id. XXII.vs. 1.: 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 240 
*Tuvéoutc “Μήδας τε xai αἰγιόχου Διὸς vio, 
Κάστορα καὶ ΡῈ Πολυδεύχεα πὺξ ἐρεϑίζεν, 
ὑμνέομες καὶ δὶς καὶ τὸ τρίτον ἄρσενα τέκνα 

κούρης Θεστιάδος. 

Praesertim orientalium ille mos erat, et in laudibus nomini- 
busque dei et in salutationibus amicorum eandem formulam 
aliquoties iterare. Unde factum apud Arabes , ut verbum , 43i 
quod duplicare, bis iterare proprie sonat, etiam /audare, ce- 
lebrare significet, et U3 quod proprie jteratio est, etiam /Zau- 
des notet. Inde formula &4Àe (231 δ Oe audavit deum 
et reflexit [nempe sermonem] super eum, id est, aliquoties 
iteravit formulam: laudatus sit deus. - 

114. Α. τ. [195, 11.] 0 τοῦ στρατιωτιχοῦ. Nempe λογο- 
ϑέτης, rationalis τοὶ militaris. Cl. Decessor ad à adscripse- 
rat in Apographo Draudiano c, ita ut intelligatur eum οὗ 
emendatum ivisse, quod etiam Latina eius referunt. 

Ilbid.[193,1:2.] ὃ τῶν ἐξχουβίίων τῶν ixavarov. M. ó 

τ 


τοῦ ἔξχουβε [id est ἐξχουβίτου] τῶν ἱκανάτων.  Retinere ma- 
lim correctionem Leichianam, inserto praeterea commate post 
ξξχουβίτων. Diversi enim Excubitores et Hicanati. 1n ó sub- 
intelligitur J)omesticus; ut adeo loci huius ille sensus sit , 
fono loco introduci domesticum excubitorum , domesticum 
icanatorum et Domesticum Numerorum. 

À. 7.[195, 17.] χανδιδάτοι πεζοὶ. Infra p. 138. Dome- 
stici et Scholarii τοῦ πεδίτου, peditatus, memorantur. Nam 
alii equestres candidati erant, quos paulo ante Noster nomi- 
nabat καγδιδάτους καβαλλαρικούς. 

Α.8. [195, 18.] τριβοῦγοι, κόμητες. Comma hic loci 
M. nullum monstrabant , unde colligo , iungendos esse ambo 
titulos, et tribunos comites classis eosdem , non diversos tri- 
bunos a comitibus fuisse. "Vid. ad p. 120. A. 6. 

À. 11. [195, 20.] ἐξέρχονται εἰς. M. puncto perfecto in- 
tergesto sequentia a superioribus separant. 

, ,A.pen.[195 , 21.] τὰ λοιπὰ. Ad caeteros coronatio-Ed. L. 79 
nis imperialis ritus nostro praeteritos pertinere quoque vide- 
tur 7 ὑπατεία. Nicephorus Patriarcha in fine Breviarii hi- 
storici narrans Constantinum Copronymum duo filios Caesa- 
res et unum Nobilissimum creasse, ait: zgoódov χατὰ τὸ 
εἰωθὸς éni τὴν καϑολιχὴν ἐκχλησίαν [sanctam Sophiam puta] 
γενομένης, ὑπατείαν émoírcav , xai τοῖς παρελϑοῦσι χρήμα- 
τα διένειμαν ἐκ τοῦ παλατίου ἀρξάμενοι, μέχρι τῆς ἐκχλη- 
σίας τοῦτο ἐπιτελοῦντες. Notabile est, hypatias seu munera 
consularia sparsa fuisse in processione a palatio ad S, Sophiam 
usque. Forte idem quoque fecerunt in reditu ex ecclesia ad 
palatium.  Hypatias adhuc Basilii Macedonis tempore in usu 


550 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


fuisse, testis est Georg. Monach. p. 544. initio. Sub Constan- 
tino autem Porphyrogenneto num adhuc viguerint , posset in 
dubium vocari, quandoquidem nulla eorum memoria in πὸ- 
stro codice habetur. Apud Latinos quidem obtinebant adhuc 
longo tempore post, et adhuc obtinent. Ita narrat Donizo 
Vita Mathildis Comitissae de processione in coronatione Hen- 
rici IV. Imp. : 

Lampadibus multis cum claro lumine sumtis 

Zntiquo more processio regis honore 

Facta 5 fit extensa numis eius cooperta. 


Id est, per totam istam extensam seu longam processionem e 
Laterano ad limina S. S. Apostolorum spargi fecit Henrieus 
numos in populum. Saeculo IX. etiam apud Saracenos in 
usu fuisse missilia, constat ex Abulfeda ad A. 210., ubi ccle- 
bris illius Chalifae, Almamonis, nuptias describit , quem lo- 
cum iusignem quidem, quum non liceat in praesentibus ex- 
plicare, ponam tamen , ut intelligatur , quem splendorem lu- 
xumque suis in nuptiis principes eorum temporum monstrave- 
&eloo εἰν δὲν οὐ ode uAXxES, Ua ποῦ x ws 
Leal Kus] Ail iai, ad uh, cp ol ute (9,5, 25 ἃ 
L4 Hoc anno, ait Abulfeda [est in Anno 210., qui respon- 
det anno Aerae Christianae 825.] celebrabat ol: Mamun | nu- 
ptias cum. Burana, Pe ὁ Hasani filii Sahi, apud Fames 
Selch; quo se Bagdado contulerat. bi enim puellae pater 
agebat. via sponsae paterna tum sponso mille marzaritas 
primae formae et maximi pretii super caput effundebat. | Ce- 
reus ambra factus, quadraginta mannos |seu octoginta libras] 
pendens, tunc. ardebat. | Pater sponsae inter. proceres aulae pro 
missilibus spargebat schedas, in quarum singulis scripta erant 
singulae villae suae; quarum quodcumque nomen quisquis sorte 
nancisceretur , ille reddita schedula villam  acciptebat. Nolo 
historiam missilium huiusmodi e Romana repetere. Neque 
permittit hic locus, ut expromam , quae de sparsione marga- 
ritarum et auri super caput sponsorum , aut nobilitandorum 
apud orientales, item de usu ambrae in cereis, de cereo pa- 
schali ambra facto , qui ardere per festüm Paschatis olim in 
Basilica Lateranensi solebat , et aliis talibus afferri possent. 
Reservo ea editioni Abulfedae, si ea unquam defungi mihi 
fatale sit. lam pergo. Pertinet porro quoque ad ritus coro- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 2δ1 


nationis Imperatorum Graecorum τὸ ἀποχόμιβιον, quod Im- 
perator recens coronatus in ara magnae ecclesiae deponebat. 
ld quod erat.-centenarius auri ex more. Cinnamus L. II. Ma- 
nuelem Comnenum narrans a Michaéle Patriarcha ἐπ᾽ ἐχκλη- 
σίας (Magnam intelligit seu S. Sophiam) τῷ βασιλικῷ τεται- 
γνιῶσϑαι διαδήματι, addit p. 18. fine: ὅτε x«/ χρυσίου xs»- 
τηνάριον τραπέζῃ τῇ ἱερᾷ καταϑεὶς, τότε μὲν ἐξήει, τὸ ἐλευϑέ- 
ριον αὐτοῦ χαὲ μεγαλοπρεπὲς ἐν τοῖς ἁπάντων καταλελοιπὼς 
στόμασιν. [Atqui typus ille erat, et omnes dabant.] εἰσέπειτα 
δὲ xal ἐτησίαν τῷ κλήρῳ ἐκ παλατίου χεντηναρίων δύο προσα- 
φώρισε δύσιν. καλοῦσι δὲ τοῦτο τὸ νόμισμα δεύτερον. Conf. 
alius eiusdem auctoris locus infra ad pag. 125. A. 5. alle- 
qe DC. ad illum superiorem locum exemplum Michaelis 
angabe citat, qui, teste "Theophane p. 418. C. , ἐστέφϑη 
παρὰ Νιχηφύρου πατριάρχου ἐν τῷ ἄμβωνι τῆς μεγάλης 
ἐχχλησίας, ἐφ᾽ ᾧ κοινὴ ἀγαλλίασις γέγονεν, καὶ ἐδωρήσατο 
τῷ πατριάρχῃ χρυσίου λίτρας πεντήχοντα χαὶ τῷ κλήρῳ 
εἰκοσίπενγτε. Hae ηὅ. Ἰΐθγαθ efficiebant tunc temporis Centena- 
rium, quum olim centum eum confecissent. De unctione 
alibi disputo. 
.O, Β. 2. [194, 1.] ἐπὲ στεψίμῳ. Yd. est ἐπὲ στέψει vel 222 
ἡμέρᾳ στεψίμῳ. *[Coronationem Imperatorum CPtanorum 
describit Cantacuzenus in Andronico p.281. Ordo ad bene- 
dicendum Imperatorem [occidentalem | quando coronam acci- 
pit Ord. Roman. p. 216. Ditmar. init. L. VII. ]*  Adscri- 
c Cl. Leichius in Adversariis multa loca e Ceremon. 
rancico, ut T.I. p. rr. 14. 17. 23. 24. 38. et 46. eo con- 
silio, procul dubio , ut coronationes regum Francorum cum 
Byzantinorum coronatione conferret. Quae quoniam proxime 
. ad rem non faciunt, omitto. *[Coronationes Byzantinorum 
Lmperatorum passim celebrant istius historiae scriptores. Πα 
apud Theophan. p.210. Iustinus Tiberium Caesarem renunciasse 
dicitur, et hic missilia in vulgus sparsisse. Leo Armenus στε- 
φϑεὶς ὑπὸ Νικηφόρου τοῦ πατριάρχου Georg. Monacho p.499. 
memoratur et Sym. Mag. p. 409. et post inaugurationem ima- 
inem Salvatoris ad portam Chalces adorasse dicitur Sym. 
«405. Theophilus et Icasia coronantur in S. Stephani ora- 
torio in die Pentecostes Georg. Mon. pag. 415. "Theophilus 
filium coronavit φιλοτιμησάμενος πάντας ὡς ἔϑος ἐν τῷ στε- 
ψέίμῳ Georg. Mon. p. 427. Basilius in festo Pentecostes ex 
accubitore Imperator creatus est, lecto tomo per Castorem a 
secretis, cui deinde acclamatum est, ΠΠιχαὴλ χαὶ Βασίλειος 
πολλὰ τὰ ἔτη. Sym. Logoth.p.449.  Coronatus ille in tem- 
plo Sophiae fuit. ^ Constantin. vit. Basil. c. 16. Leo corona- 
tur per Euthymium patriarcham. Georg. Monach. p. 561. 
De coronatione Christophori, filii Romani, vid. Script. post 


552 IO. IAC. REISKII COMMENTARII | 
"Theophan. pag. 244. et 253. De Coronatione Stephani, filii 


Romani, Georg. Mon. p. 581. Coronatio Romani a Constan- 
tino facta per Nicolaum patriarcham d. 17. m. Decemb. Ge- 
org. Mon. pag. 574. De unctione et coronatione regum et 
quando orta in imperio Romano et Graeco vid. Selden. 7 - 
les of. Honour p. 259. et Alemann. Pariet. Lateran. p. 29.]* 
Locum Cantacuzeni valde celebratum. I. 4o. de coronatione 
Impp. CPtanorum agentem primus seorsim e Msto edidit Ha- 
bertus in Pontificali p. 610. sqq. Habet quoque Goar. in fine 
sui euchologii ceremoniale coronationis. Idem ad c. r7. Co- 
dini satis diligenter hoc argumentum exposuit, et inter alia 
n. 24. recenset Imperatores a Patriarchis coronatos, et alia 
nota disputat de loco coronationis. Coronabantur frequenter 
magnis diebus festis, ut Paschatis et Pentecostes, modo in 
$. Sophia, modo in S. Stephano Daphnes , ''heoph. p. 25o. C€., 
modo in Augusteone, Theoph. p. 2352. A. 1. et 555. A. 5., modo 
in triclinio XIX. accubitorum, Theoph. p. 5355. D. ult. et 574. A. 
5. (18. C. 7., modo in Circo, idem p. 379. Apocombium 
seu congiarium tunc patriarchae ab Imperatore datum cer- 
tum nullum fuit. Michael Rhangabe dabat 5o. libras auri, 
Theophanes p. 418. C. 7., et in filii coronatione dabat centum 
libras auri, p. 419. C. Accipiebant aut assumebant interdum 
in coronatione.nova nomina. Vid. Contin. Theophan. p. 26. 
A. fine. De aliis coronationis ritibus erit agendi locus ad 
Caput huius libri XCI. 

114. C. 1. [τοή, 7.] eire ποιεῖ. M. εἶτα ποιεῖ, 

C.2. [194, 8.] εὐχὴν ὃ πατριάρχης ἐπιδίδωσι. M. εὐ- 
χὴν ἐπιδίδωσιν ὃ πατριάρχης. d 

C. 5. [194, το. βασιλέα. M. βασιλέαν. More novae Grae- 
ciae, quo ex accusativo tam singulari quam plurali tertiae de- 
clinationis nominativum in ας et « faciunt, et ex hoc accu- 
sativum suum novum in e» terminandum ; ut a βασιλεὺς fit 
ordinarie accusativus pluralis βασιλέας, hunc ipsum pro no- 
minativo singulari assumunt novi Graeci , unde suum accusa- 
tivum βασιλέαν formant. In foemininis pari modo procedunt. 
Θυγάτηρ facit ordinarie in accusativo singulari ϑυγατέρα. 
Hunc ipsum accusativum singularem .pro nominativo adbibent 
novi Graeci, et ex eo deinceps formant suum accusativum 

Ed. L.8o ϑυγατέραν. Exemplis rem declarabimus et probatam. dabimus. 

Ipsum nostrum βασιλέαν habet Malaxus apud Du Cange v. 
Συντυγχάνγειν. ldem Malaxus apud DC. Gloss. Gr. p. 927. 
habet ἄνδρας pro ἀνήρ. Apud Nostrum infra p. 192. B. 9. 
membranae non χεῖρα, quod Editori debetur, sed χεῖραν ha- 
bent. 'Theophanes p. 167. B. pen. νύχταν pro γύχτα. Po- 
lyaenus, novi Graeculi opus, τὸν ϑῆραν pro 970a , aprum, 
p. 17. ed. Maasvici, ubi vid. Casaubon. nna Commena in 


AD CONSTANT. PORPIH. DE CERIM. LIB. L 253 


Alexiad. p. 1o. A.ult. τὴν φάλαγγαν, a nominativo 7 φάλαγ- 
γα, et p. 45o. B. ult. τὴν va», a nomin. ἢ »/«&, nai. 
Στάμαν pro oráua habet Du Cange Gl. Gr. h. v., ἱερέων 
pro ἱερέα Nomocanon. Cotelerian. apud. Du Cange Gl. Gr. 
p. 205. Idem Nomocanon n. 212. habet ἄνδραν et &vav , wi- 
rum et unum, a nom. sing. ἄγδρας et ἕνας. Du Cange v. 
εὐλογεῖν dat yvréxav pro yvvaixa , a nom. γυγέχα. Idem 
ἰχμάδα et ϑυγατέρα in nom. pro ixu&g et ϑυγάτην habet, et 
χαλαμῶνας pro καλαμὼν, arundinetum. ldem p. 581:. habet 
τὸν χανῶνών μου, μῆναν Achmet Onirocrit. c. 251.5 σχυτώ- 
Aída pro σχυταλὶς Hesychius in voce Ῥόχανον, ubi axvzaAc- 
δὰ nominativus est, et praeterea ἀποῤῥιγλοῦσιε legendum. 
Σμηχτρίδα yr pro σμηχτρὶς habet Du Cange v. σμηχτρίδα, 
et τενὰν pro τιγὰ, aliquem, h. v., γάλαν pro γάλα, v. σφα- 
χτὸν, Aigay , austrum, pro λίβα, v. φιάλη, ubi ex Alexandri 
Monachi encomio S. Barnabae haec citat: χατὰ τὸ χλῖτος τοῦ 
γαοῦ πρὸς λίβαν, in plaga templi australi. Χεῖραν idem Du 
Cange habet h. v. Spohn in Dictionario novae Graeciae, quod 
suo itinerario subiunxit, nonnulla talia habet, ut λείποντας 
perhibet novos Graecos dicere in nomin. singul. pro λείπων, 
deficiens aut derelinquens , unde accusativus sing. λεύτονταν 
formatur, ἔρωτας pro ἔρως, ἄρχοντας pro ἄρχων, χειμῶνας 
pro χειμών. Erunt forte , qui μουγορύχαν 0gvya Carm. 527. 
Anthologiae ineditae et c. 529. αἰγιπόδαν χίμαρον huc refe- 
rant. Mitto alia, quum haec sufficere queant. 

114. C. ri. [194, 15.] προσκυνοῦσι τὰ σχῆπτρα. Adorant 
sceptra seu longi conti cum appensis vexillis vel bandis , et 
τὰ σχεύη, (quae puto contos esse cum impositis in summo ver- 
tice figuris panopliae; τρύπαια, trophaea appellare solent ,) 
ea itaque et hastae quoque adorant novum dominum, eique 
velut sacramentum dicunt, quando versus eum et in eius ho- 
norem et ad eius recitatum nomen inclinantur versus humum, 
et deinceps eriguntur; quod etiam nostris militibus in more 
positum est. Quo de more vexilla et hastas inclinandi, aut 
etiam sternendi in solo , dico ad Librum Nostri secundum. 

9 

115. Α. 2.[195, 7.] περιέϑετο. M. περιετέ id est περιετέϑη. 

, À.5. [195, 8.] δύξα τῷ Θεῷ. M. δόξα Θεῷ τῷ δε- 
σπύτῃ. 

À.4.[195,9.] τῷ. M. non agnoscunt, neque vs. 6. et 
7. ante Θεῷ. 


» 
A. ult. [195, 15.] πλῆϑος. M. πλη, id est πλήϑη. 
.Β. τ΄ [195, 16.] πορφυρογενγήτοις. Nota vox, illosque 
significat , qui a patre iam imperium tenente procreati fuerunt. 
Verisimillimum est a purpura , veste imperiali, eam repeten- 


254 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


dam esse, ut sint qui in purpura mati, purpura excepti 
et fasciati fuere.  Luitprandus Histor. p. 426. mon de veste 
purpurea, sed de cubiculo Purpura dicto, in quo Augustae 
puerperio vacare consueverint, appellátos putat. Conf. Du 
Cange CPli Christ. p. 120. et ad Alex. p. 320. et Gloss. 
Gr. h. v. Possunt ambae etymologiae verae simul esse, et 
casü quodam coincidere.. Priorem tamen puto a nugacitate, 
quae Graecis medii aevi adhaerebat, longius abesse. At quis 
primus fuit Porphyrogennetus dictus? — Veteres ante Constan- 
tini nostri tempora Imperatores et Imperatorum liberi, quam- 
vis ἐν τῇ πορφύρᾳ τεχϑέντες, ἐν τῇ ἁλουργίδε τραφέντες 
passim a panegyristis appellentur; titulus tamen Porphyro- 
gennetus in usu non deprehenditur fuisse ante tempora Con- 
stantini nostri, Leonis filii, qui Constantinus, si fidem mere- 
tur Codinus, hoc titulo primus fuit ornatus. Codini verba 
haec sunt: Τὴν ἁγίαν Θεοφαγὼ τὴν οὖσαν ἔξωϑεν τῆς πα- 
λαιᾶς χόύόγχγης τῶν βασιλικῶν μνημοϑεσίων εἰς τοὺς ἁγίους 
ἀποστύλους ἀνήγειρεν Κωνσταντῖνος ὃ πρῶτος πορφυρογέννη-- 
τος, ὃ υἱὸς “έοντος τοῦ σοφοῦ. Atqui Luitprandus 1. c. 
Leonem, eius patrem, iam eo nomine citat, et Sigonius (nescio, 
quo auctore, p.90. ult. de regno Italiae Porphyrogennetum 
appellat Leonem , Copronymi filium, alias Chazarum dictum , 
et p. 9r. 34. Constantinum, istius Leonis Chazari ex lrene 
filium. Sed hane quaestionem ulteriori inquisitioni committo. 
Posset deinceps ex hoc et similibus locis huius libri argumen- 
tum duci, Constant. Porphyr. seniorem auctorem huius libri 
esse, non iuniorem, Romani filium; quia Porphyrogenneti 
memorantur; nisi responderi posset , Porphyrogennetorum no- 
men ad filias quoque traduci posse , quas geminas habuit Con- 
stantinus iunior ; et praeterea potuisse ipsum ex antiquioribus 
libris haec. praecepta ceremonialia verbotenus exscribere. 

D. ult. [196, 16.] ἐξέασιν. Μ. ἐξιᾶσιν. Ad acta seu lau- 
des, quales hoc caput et alia plura nostri ceremonialis tam 
in superioribus, quam in sequentibus magno numero praestat, 
conferendi Scriptores historiae Augustae, qui etiam talibus 
formulis scatent. 

116. A. 2.[196, 18.] ἐπὲ στεφανώματι. Quando Imperator 
corona nuptiali redimitur. ἘΓΣτεφάνωμα est corona nuptialis 
eiusque formula. Smith. de ecclesia graeca p. 128. In nu- 
ptiis Mauritii Imp. Palatii eunuchus Martinus paranymphus 
fuit. 'Theophan. p.218. Heraclius imperator cum sponsa a 
Sergio Patriarcha coronas nuptiales accipit, et eodem die impe- 
rator simul et sponsus renunciatur, et corona nuptiali insignitur. 
"Theoph. p. 250. Eudoxia corona nuptiali ornata in aede S. Ste- 
phani. Georg. Monach. p.529. Leo nuptias celebrat in Magnaura 
et 19. accubitis. Georg. Mon. p. 547. Corona nuptialis et 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115.1. 255 


convivium in nuptiis Petri, Bulgarorum ducis, Protovestiario 

comitante , ibid. p.530. Benedictio nuptialis a pa- 
iriarcha facta p . 584. De Constantini nostri cum Helena nu- 
ptiis ita Berti. post Theoph. p.244.: δέδοται ἀῤῥαβὼν γαμι-- 
χοῦ συγαλλάγματος παρὰ Κωνσταντίνου βασιλέως Ἑλένῃ τῇ 
ϑυγατρὲ Ῥωμανοῦ, xod τῇ τρίτῃ τοῦ πάσχατος λεγομένῃ τῆς 
Γαλιλαίας εὐλογεῖται καὶ στεφανοῦται ἅμα αὐτῇ παρὰ Νι- 
χκολάου τοῦ Πατριάρχου. De nuptiis Constantiae Imperatricis 
et Henrici Imperat. scripsit Arnoldus Abbas eadem aetate. 
Vid. Giannon. p.577. T. II.]* Inter haec loca a Cl. Leichio 
citata memorabilis est ille Georgii Monachi Ρ- 529. C., ubi ait, 
Michaélem: cum Eudoxia fuisse coronatum, ἐστεφανοῦτο ἐν τεῦ 
ἁγίῳ 2 Στεφάνῳ τῷ εἰς τὴν “άφνην, γεγονότος τοῦ παστοῦ 
μὲν εἰς τὴν ΠΙανναύραν, τῆς δὲ συγκλήτου ἀνακλιϑείσης ἐν. 
τοῖς ιϑ' ᾿ἀχχουβίτοις. ἴπ S. Stephano itaque, aedicula pa- 
latii Daphnes, consecrabantur a patriarcha novi sponsi, et 
accipiebant coronas nuptiales ; boni ominis , ut puto, gratia, 
seu allusionis ad τὸ στεφάνωμα, quod tamen deinceps mutatum. 
In Magnaura positus fuit thalamus nuptialis, in quem novum 
par augustum conveniebat , et Senatores in XIX. accubiiis ac- 
cumbebant seu epulabantur. Etiam in latina Ecclesia novis 
nuptis apud. copulationem a sacerdote coronae turritae ex flo- 
ribus imponebantur. "Vid. Murator. T. lI. p. 111. Antiquit. 
Ital. Conf. Du Cange utroque Glossar. Manavit inde ad nos 
ille mos , quo sponsae virgines sertis coropátae in ecclesiam 
procedunt ad impetrandam benedictionem sacerdotalem. Βε- 
nedictionem nuptialem debebat Patriarcha Imperatoribus lar- 
giri, nisi ille negaret ob nuptias pro illegitimis habitas. lta 
*[Leo coronatus a Clerico quodam palatino, ᾧ éméxig» Σινά- 
T Contin. Theophan. p. 222.]* 

[197, 1.} στεφανουμένων. Huc pertinet. scholion 
d codicis hic praetermissum : Χρὴ εἰδέναι, ὅτε ὃ Ba- 
σιλεὺς ἐστεμμένος στεφανοῦται, tenendum est, Imperatorem 
infulatum | redimi nuptiali corona, seu tum, quum stemma 
seu infulam sacram in capite gerit. Becurrit haec observatie 
pag. 125. A. 7. 

À.10.[197, 4.] τὸ στῆναι. d est μετὰ τὸ unns ut 
integre Noster extulit p. 118. D. 2. 122. B. 5. 147. C. 12. 
:355..C. 6. et alibi. Saepe μετὰ post significans. omittitur. : 
Vid. p. 121. À. 6. p. 308. D. 6. et hac ipsa nostra, in qua 
sumus pagina, paulo post B. 5. Sic πρὸς omittitur p. 154. 
C. 4.: xat γόμων διαχράτησιν, id est καὶ πρὸς ». &. Sic etiam 
tic omittunt in illa formula δεξεὰ xe ἀριστερά. Vid. p.45. 
D. 4. ltem μέρος, pro in parte, in plága, wersus. Apud 
Eustathium in vita S. Eutychii Patriarchae CPtani est πρι- 
μικηρίῳ μέρος Αὐγούστης pro εἰς τὸ μέρος ΑΑὐγούστης, 


256 610. IAC. ΒΕΙΒΚῚ COMMENTARII 


Primicerio partis (seu Comitativae) Augustae, Sic supra p. rot. 
A. 5.: διαγέμουσιν [subintell. εἰς] τὸ χουβούχλειον. Omitti- 
tur ἀπὸ vel διὰ vel werd, cum; ut p. 105. (C. pen. εἴτδ 
[nempe μετὰ vel ἀπὸ] πλοὸς, sive navi. 

116. C. 2. [197, 16.] ἐγώμεγοι. Membr. ἑνωμένοι; et sic quo- 
que deinceps. 


Ed.L.8: — C. 6.[197, 20.7 ἐνάριστε, Membr. ὀγάρετε, virtutibus 
instructe. 

D. 5. [198, 5.] παστὸν. Vel παστάδα, triclinium, in quo 
stat thalamus nuptialis. Non semper instruebatur hic in Ma- 
gnaura. Romani lunioris παστὰς ἐγνωρίζετο, conspiciebatur , 
χαὶ ἐτελεῖτο, das Beylager svurde vollzogen, in triclinio lusti- 
niani Rhinotmeti. Scriptor. post "Theoph. p. 286. A. Male 
vertitur ὅ παστὸς coenaculum apud Leonem Gramm. p. /458., 
ubi dicitur Michael Imp. et Eudoxia Augusta coronas nupti- 
ales in S. Sophia accepisse yevouérov τοῦ παστοῦ ἐν τῇ Mav- 
γναύρᾳ, τῆς δὲ συγχλήτου ἀνακλιϑείσης ἐν τοῖς ιϑ' ἀκκουβί- 
τοις. (Vid. Du Cange ΟΡ]. Chr. II. p. 156.) 

117. Δ. 6. [198, 15.] εὐγεγεστάτη. Μ. εὐγένεια, nobilitas 
purpurae, seu quae nobilitas purpuram , vel quae bene ,nata 
es in purpura. 

B. 8.[199, 4.] ἔς. Occurrunt tales aliquot voces in hoc 
codice, nihil, ut videtur, significantes, ut ἐς, οἷ ἐς, oi etc. 
Non video, quid possint aliud esse, quam notae musicae , 
quales sunt u£, re, mi, sol etc. praefixae hymnis, ut scia- 
tur, quo tono sint recitandi. Aut forte est ὃς idem, quod 
Latinum heus, et oZ'idem atque ὁ, quod est apud Aristopha- 
nem in Pluto, ubi parasitus nidorem assae suillae naribus 
captat; aut latinum Zuy. 

118. A. τ. [200,2.] ἀποτιϑεῖσιν. Μ. ἀποτιϑοῦσιν. 

Α. 4.{200,.5.] ὃ βασιλικὸς κράβαττος. Diversus hic est 
grabbatus ab illo, quem huius paginae principium memorat. 

A. 6. [200,6.] ἐπὲ τὸν ἔρωτα. Eros est nomen cubiculi, 
cuius apellatio unde sumta et qui nata non liquet. Fuit enim 
initio armarium ,. et armis imaginibusque armorum plenum , 
ut ex Contin. Theophan. p. 88. fine (quem locum adversa- 
riis Leichianis debeo) constat. Armis et Amori parum con- 
venit. Fuitne lavacrum ? V. Antholog. H. Stephani p. 554. 
med. et p. 574. 375. ; 

B. 6. [200, 18.] νυμφεύϑης. M. ἐνυμφεύϑης. 

C. 5. [201, 4.] εἰδέναι δὲ δεῖ, καὶ τοῦτο γέγονε, Membr, 
εἰδέναι δὲ δεῖ, ὅτι λέγεται καὶ τοῦτο γέγονε. Pro postremo 
verbo leg. γεγονέναι. 

C. 9. [201, 9.] ἀναδενδραδίῳ. Est ἀναδενδράδιον locus 
arboribus consitus , deambulacrum sub arboribus, sive rectae 
stent arbores, et per quincuncem dispositae, sive in apsidem 


AD CONSTANT PORPH. DE CERIM. LIB. I. 257 


flexae. Sancit quidem Salmasius ad Dedicat. Herodis Attici 

m. 102., ἀγαδενδράδας esse ambulacra tantumvitibus obum- 

rata et apsidata ; trichilas alias appellant. Sane Etymologi- 
cum M. : ἀναδενδράς" ἡ ἄμπελος ἡ πρὸς τὸ δένδρον ἀνερχο-- 
μένη. Sed ἀναδενδοάδα ctiam de arboribus aliis erectim stan- 
tibus et vite non obumbratis usurpari patet ex Anthol. p.27. : 
ὄχνη χειρὸς ἐμῆς etc. Forte olim apud antiquos Graecos 
ἀναδενδρὰς tantum usurpatum fuerit de arboribus, quas vites 
ambibant et cireumplicabantur. Recentiores autem Graeci pro- 
cul dubio de loco" quocunque arboribus cum cura ordinatis et 
cultis opaco adhibent. 

C. ult.[201, το. χατάλεγμα. Est aliquid, quod κατὰ λέ- 
yu, voce simplici, recitatur, qualis est in vita communi sermo? 
cinantium cantui opposita. 

D. 1. [201, 10.] τῷ βασιλεῖ. M. τῶν βασιλέων. 

D. ult. [201, 19.] ἔν ἐσχάτοις. Μ. ἐν τοῖς ἐσχάτοις, 

119. Δ. τ. [zbid.] τὸ γύνεσϑαι. M. τοῦ γίνεσϑαι,, id est, 
ὥστε γίνεσθαι, id novum inventum vel institutum est, ut fie- 

ret - - vel ut deberet fieri. Vid. ad p. 4. D. 

A. ult. [20», 5.] τῆς. Deest Membran. 

B. 2. [202, 7.] προσαγορὰς. M. προαγωγὰς, facit promo- 
— distribuit honores novos. 

B. 5. [202, 9.] ἔχει συνήϑεια, Μ. ἔχει ἥ " 


B.10. [202, 15.] στρατηλατῶν. M. bros id est, eroa- 
τηλάτας. Olim idem erat στρατηλάτης εἰ στρατηγός. Deindé 
vero hic maior erat magistratus, ille minor. Habemus orga- 
τηλάτην τῆς ἀνατολῆς apud Constant. Porph. de 'Themat. 

Ρ- 4. A. (ubi, quod in transitu monere. liceat, ἀργυρᾶ leg. 
e ἀργά.) *[Georg. Monach. pag. 554. memorat .ITerocva» 
στρατηλάτην τῆς ἀγατολῆς καὶ Νάσαρ τῶν Βουχελλαρίων. qe 
In his στρατηλάτης idem valet atque στρατηγός. Verum se- 
cutis temporibus erat stratelates magister militiae, vel militum 
per singulas urbes excubantium, ita ut singulis oppidis et prae- 
sidiis singuli stratelatae praeessent; strategi autem integris 
magnis provinciis praeerant et multos stratelatas seu magi- 
stros militum sub se habebant : vid. Vales. ad Ammian. es 
cell. p. 151. et Interpres Script. post Theophan. p. 217. 
218. Stratelates in habitu suo militari conspicitur in Medie! 
Basil. T. II. p. 172. 

D. τ. [205, 7.] συντάσσεται. | V'aledicit. Vid. de hac si- 
gnificatione cl. Dorville ad Charitonem pag. :15:. Recurrit 
p. 775. A. 6. Dixerunt autem συντάττεσϑαι pro valedicere 
propterea, quod abeuntes inter se συντάττονται, componunt , 
condicunt diem et tempus, quo rursus convenire, aut trum 


interea facere velint. Vid. Goar. ad Theoph. p. 39- A. 
Constantinus Porphyr. Vol. Il. 17 


“58 IO. IAC. REISKI COMMENTARII 


D. 5. [205, το. εὐώνυμον. Deest M. Addiderunt, qui 
necessarium putabant ob praecedens δεξιόν. 

D. 9. [205, 14.] ἐπληρώϑη. M. πληρωϑῆ. 

120. À. 5. [205, 20.] χομήτισσαι. Ναϊάς turbatus est hic 
locus in editione nostra, sic integrandus et in ordinem pristi- 
num restituendus e M.: χομήτισσαι, χανδιδάτισσαι. βῆλον b 
σχριβώνισσαι, δομεστίκισσαι, βῆλον η΄ σελεντιάρισσαι etc. - 

Α.6. [205, 25.] τριβούγισσαι. M. rursus comma hic non 
agnoscebant, ut adeo tribunissae comitissae non duae diver- 
sae, sed eadem dignitas essent, ut tribunus comes. Vid. ad 
pag. τῆς A. 8. 
^. À. 10. [204, 2.] ἵσταται. M. ἵστανται. 

C. 2. [204 , 17.] δεικνυούσης αὐτὴν ὀψικευομένην. M. 


T 
δεικγυούσης αὐτὴν ὄψιν. WVolebat librarius αὖ τὴν ὄψιν, id 
est, αὐτῆς τὴν Ow», dare, et casu omisit unum 7; unde 
natum fuit illud lectionis prodigium , quod quam miris mo- 
dis fuisset eruditorum ingenia vexaturum , nisi membranas 
inspexissem , earumque fidem in conspicuum produxissem. 
Est autem sensus: ostendente Augusta vultum. suum. | Spon- 
sae nempe Graecorum, ut notum est, nubunt vultum, neque 
ostendunt eum , nisi amicis, quibus bene volunt, et quibus 
honorem exhibere volunt convivis ad nuptias celebrandas 
vocatis. Sponsam talem ílammeo nuptam Ármenam in ec- 
clesiam deducendam, et aliam 'Turcicam sub z«or«ór, in 
mariti domum deducendam, videre qui cupit, extremas inspi- 
ciat Tabulas Ferriolenses, Parisis a. 1714. editas. Dies, 
quo id fiebat, olim τὰ ἀνακαλυπτήρια appellabatur; v. Olear. 
ad Philostr. p. 6r:. not. 8.; et dona, quae sponsae vultum 
revelanti dabantur, itidem erant ἀναχαλυπτήρια et ἀναχάλυ- 
πτρα. Vid. Plutarch. Timoleonte p. 435. pen. ed. H. Steph. , 
Vales. ad Harpocrat. p.223. ed. Gronov. et Du Cange v. ϑε- 
ὥρητρον, quod est quidquid sponsus sponsae dat ἀναχαλυ- 
πτηρίων die, cum sponsa se videndam praebet et in publicum 
prodit; ubi multa Du Cànge de hoc more vultum reyelandi, 
Admodum invidae sui vultus monstrandi erant Augustae CPta- 
nae. Nam cum ipso Imperatore pone velum et cancellos lo- 
quebantur. Malalas T.l. p. 54. ult. Vid. ad Nostm p. 362. 
ÁÀ. pen. et ad p. 124. A. ro., ubi dicitur dvaqaíret , quod 
potest reddi: couspiciendam se dat, et conspiciendum dat vul- 
tum. Non enim idem est se, et vultum suum conspiciendum 
dare. Prius absque revelatione veli potest fieri , non item 
posterius. In priori ὅλην ἑαυτὴν , in posteriori solum τὸ 
πρόσωπον intelligitur. 

juo [204, 22.] πληρωϑῇ εὐφημία. M. πληρωϑῇ ἡ εὐ- 


ΠΑΡ CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB.I. 259 


T 

121. C. 6. [206, 16.] εἰς zzv βασιλίσσαν. M. εἰς βασι), 
quod interpretari potest aut εἰς τὸν βασιλέα. aut εἰς τοὺς 
βασιλέας. 

122. À. 5. [207, 12.] ἐξίασιν. Μ. ἐξιοῦσιν. 

A. 9. ἐνὸν 16.] ἀπόχρισις. Est ἀπόχρισις omnis enun- 
tiatio , declaratio suae voluntátis, sensuum suorum, quasi ex- 
cretio, effusio animi sui; himc mandatum. Hinc dicti apo- 
vrisiarii, qui apocrises , mandata perferunt et renuntiant, tam 
illius, qui mittit, quam illius, ad quem mittuntur. A Graeco 
hoc vocabulo manavit, quod Latini sequiores responsa pro 
negotiis, commissionibus usurpant. Chronic. Cassin. IV. 66.: 
Petrus Diaconus, pro responsis Casinensis coenobii apocrisiarius, 
«ad Lotharium 111. Rom. Imp. directus. Significat igitur dictio 
nostra: δίδοται ἀπόχρισις ἀλλαξίμων, eduntur mandata seu 
significationes de induendis mutatoriis. 

B. 6. [207, 21.] βῆλα. Membr. hane vocem iterant; vid. 
pag. 154. A. 4. ! 

C. 9. [208, 15.] στιχάριον βασιλιχόν, Μ. στιχάριν βασι- 
λίχην, id est, βασιλίχιον. De hac. contractione terminationis 
ἐὸν in zv et toc in zc alibi dico et de stichario ad p. 256. 
C.5. Talis forma est χαισαρίκην, σπαϑαρίχην εἴ. — 

122, D. 4. [208, 20.] ἀποσχεπάζουσιν. Apparet hine, ma- Ed. L. 82 
phorium caput ipsum quoque involvisse, quod alio loco quo- 
que demonstramus. Nam σχεπάζειν de vestibus in specie di- 
citur illis, quae aut solum caput, aut hoc ipsum quoque cum 
aliis membris tegunt. 

D. 6. [208, 22.] ἁπλοῦντες. Explicant maphorium Augustae 
et velut cortinam ipsi praetendunt , ne a barbato quodam 
praeter Imperatorem et patriarcham nudo capite conspiciantur. 

D. ult.[209, 5. πρεπεγδουλίων. Puto praependulia idem 
atque τὰ χατάσειστα esse, fila illa margaritarum e stemmati- 
bus, seu infulis sacris propter aures et super genas dependen- 
tia; aut, si qua est differentia, sunt forte τὰ χατάσειστα ea , 
quae dixi , [vid. ad p. 556. D. 5.] πρεπενδούλια autem fron- 
talis ornatus, sive lamina aurea lata frontem tegens, aut tex- 
tum aureum de fronte inter oculos super nasum dependens, 
quale feminae orientales olim gestabant et adhuc gestant. 
Unde explicandus ille lobi locus XXIII. 17. : ^52x; N23 
PbRT32» 1328/23 TOIT ὩΞΏ 7 O quod non habeo suspensas , ve- 
lut cas ἘΞῚ5 e et eas latum frontale, μετωπίδιον, e vultu 
meo tenebras ! et o quod non habeo coram vultu meo calyptram 
caliginis ! Hieronym. IV. in Ezech c. 16.: E: usque hodie 
Inter cetera ornamenta mulierum solent aurei circuli in 0s ex 
fronte. pendere , quas lunulas appellare solebant. 

125. A. 5. [209, 4.] ἐπιτιϑέασι. Et. simul Augustam. nun- 


260 IO. IAC. REISKII. COMMENTARIL - 


cupant. Cinnamus L.V.:20. D. , describens nuptias Manue- 
lis Comneni cum Maria, principis Antiocheni filia: εἰς τὸν 
περιώνυμον τῆς τοῦ ϑεοῦ σοφίας oixov λαμπρῶς καταχϑεὶς, 
ἐνταῦϑα ταύτην ἁρμόζεται, “ουκᾶ τὴν ἐν Κωνσταντίνου πό- 
λει ἐχχλησίαν τηγιχαῦτα λαχόντος, Σωφρονίου AAs&avOge(ac, 
καὶ τοῦ Θεουπόλεως [Antiochiae] ““ϑαγασίου, 7, Χριστιανοῖς 
ἔϑος ἐστὶν. αὐτοῖς τὰς χεῖρας ἐπιϑέντων, «“ὐγουστάν (sic 
leg. est) τε αὐτὴν ἀνειπὼν, ἐς τὰ βασίλεια παλινδρομεῖ, με- 
γαλοπρεπέσι τε δείπνοις τοὺς ἐν τέλει εἱστία; xot δημοϑοι- 
γίας ἅπαντα χῆ τῶν τῆς πόλεως ἐχάϑισε στενωπῶν. τῇ ἑξῆς 
δὲ συνδειπνήσοντας αὐτῷ τοὺς πατριάρχας ἦγεν ἀφϑόνῳ τὲ 
χρυσίῳ δεξιωσάμενος ἕκαστον dnéhvt, πρὸ πάντων γὲ μὴν 
χρυσίου χεντηναρίῳ τὴν ἐχχλησίαν ἐδωρήσατο. ολίγῳ δὲ 
ὕστερον xat ἁμίλλαις ἵππων διῆγε τὸν δῆμον. lnsignis et 
memorabilis hic locus est, in quo memorantur ad nuptias per- 
tinentia haec: splendida processio ad S. Sophiam; ibi nuptis 
impositae manus a praesentibus tribus patriarchis; renuntiata 
sponsa ab Augusto Augusta per impositionem coronae aut in- 
fulae; cum proceribus epulae celebratae eodem die , populoque 
item in publicis viis et angiportibus appositae; altero die vo- 
cati ad convivium patriarchae et auro donati; ecclesia auri 
centenario donata ; ludi Circenses deinceps celebrati. 

C. 1. [209, 24.] τοῦ σιλεγτιαρίου. M. ἑτέρου σελεγτιαρίου. 

C. 5.|210,2.] ὅ ὀστιάριος. Μ. deest articulus. 

D. 7. [210, 17.] δικιόνιον. Μ, δικίονον. 


T 

D. ult. [210, 20.] evyxAgrixg. M. ovyzàg, id est, σύγ- 

χλητος. 
124. A. το. [211, 4.] ἀναφαίνει. Subintell. ἑαυτὴν, semet 
ipsam conspiciendam dat, prodit in conspectum ; quod potest 
fieri etiamsi non sublato velo; vel τὸ πρόσωπον ἑαυτῆς, quod 
ut fiat, tollendum est velum. Vid. ad pag. :20. C. 5. 

B.2.[2t1, 9.] ἐπὰ Est in codice. Sensus tamen flagi- 
tat ἀπὸ. Solent quoque novi Graeci ἀπὸ cum accusativo 
construere. 

B. 10. [21r, 15.] &zovoi. M. zai εἴπωσι. Cohaerent enim 
arcto nexu cum his sequentia, et apodosis ad ὅτε est in ver- - 
bis εὐϑέως εἰσέρχεται. 

lbid, [211, 15.] βασίλειον. Haec vox Graecis novis idem 
atque βασιλεία, regnum, valet. Hinc intelligitur mira illa 
dictio "Theoph.: ἄρχειν τὸ βασίλειον τῶν Σχυϑῶν, adipisci 
regnum Scytharum. 'Yheoph. p. 88. C. 5. ; conf. p. 57. D. ult. - 

C. 9. [211,25.] πολλὰ ἔτη. M. πολλὰ τὼ ἔτη. 

.D. pen. [212, 12.] βαῖνε, Bene, bene. Proximum sequens 
καλῶς eius est interpretatio. 


125. A. 5. [212, 15.] τὸ μνῆστρον, Desponsatio, ritus et 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 261 


actus desponsationis nubentium , quae coronationem nuptia- 
lem debebat praecedere. 

A. 10. [212,21.] στάντων͵ δεσποτῶν. M. στάντων τῶν 
δεσποτῶν. 

Β. 8. [215, 6.] τὸ roíziivor. Membr. τὸν rg. 

C. ro. [215, 18.] φίλους. Imperatores in nuptiis suis 
Senatores adhibebant conviviis cum uxoribus eorum et iis 
munera distribuebant. Dionis Cassii quidem tempore acci- 
piebant milites 550. drachmas in epulum , populares 150. ; 
Xiphil. p. 1358. 75. Desiitne hic mos sub Impp. CPtanis? 
Equidem nulla eius vestigia reperio; illa certe tempora, si 
forte maiumam aliquam ferrent ,' tantam tamen profusionem, 
ut acciso imperio, non ferebant. 

D. 2.[215, 21.] ἀλλ. Deest M. Forte plura desunt. 

A 3.9. Ee 2.] 9. M..:9', ut etiam in Latinis est. 

126. A. το. ld, 13.] προπόλωμα.  Turrita capitis vitta, 
veluti modiolus. Latius de voce expono ad p. 288. C. r. 

Ibid. [214 , τά. εἰς τὸ φοροῦσιν αἱ πατρώκτιαι. M. re- 
spondent exacte hic loc: editioni. Sed liquet haec verba e su- 
perioribus perperam esse repetita , et sic debere locum con- 
stitui: χρὴ δὲ γινώσχειν; ὅτι Ógícet ὃ βασιλεὺς etc. 

A. 11. [214 , τ4.] ἐχ τὰς πατριχίας. Novi Graeci ἐκ cum 
dativo et accusativo construunt. lllius exemplum habet Du 
Cange v. ποτῆρι , ubi locum hunc ex Anonymo quodam msto 
adversus Latinos pugnante promit, modo recte et fideliter ex- 
hibuerit aut ipse, aut operae eius typographicae: zzv δεσπο- 
τικὴν πλευρὰν, ἐξ jj ἐρύη τὸ αἷμα xai τὸ ὕδωρ. Nihil tamen. 
obstat, quominus a Latinis didicerint éx et ἐξ cum ablativo 
componere. 

B. 1. [214, 17.] παράγυμφος. Est, qui sponsam futuram 
ambituro prius laudat. et commendat atque concilhat. Ut in- 
lelligatur, quomodo procentur Graeci et matrimonia contra- 
hant, consulendus insignis locus ex Malala T. II. p. 54. , ubi 
de nuptiis Theodosii lunioris cum Eudocia. 

B.5.[214, 21.] τῇ τρίτῃ τοῦ λουτροῦ. Credo tertio die 
post τὸ στεφάνωμα, seu nuptias, Augustam lotum ivisse in pa- 
latio Magnaurae. 

B. 6.[214 , 21.] ὅπως. Hic loci est pro ὅταν». 

B.8.[214, 23.] ὃς. M. ὡς, unde eflicio legendum esse : 
ὡς ἐς τὴν πυλὴν. Τὰ ἴσα forte significat e regione pilaris seu 
columnae. 

B. pen. [215, 3.] στάβλου ὀλίγον, ἀπὸ. M. sic distin- 
 guunt: σταύλου, ὀλίγον ἀπὸ διαστήματος, id est, π᾿ ὀλίγου 
διαστήματος. 

B. ult. [215, 4.1 ἐχεῖϑεν est ultra; ultra pulpitum - - 
ut ἐπέχεινα probis Graecis. 


262 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


C.1. [215, 5.1 τὰ σαβάνα. Sabana esse lintea, prae- 
sertim tergendo corpori , liquet ex supra notatis : myrothecam 
quoque ad balneum pertinere, sponte patet. Quo autem scri- 
nia faciant et quid continuerint, non dixerim. Forte vestes 
mutatorias continebant, quas Augusta post balneum induebat. 
Σικλότρουλλα,, vox rarior, quid significet , non dixerim. — Con- 
iiciebam aliquando, fuisse arculam cum sigillis, id est, parvis 
sanctorum icunculis, qualem describit Continuat. Theophan. 
p. 57. B. x. νιννία πολλὰ xarà τὸ κιβώτιον. Neque irpro- 
babile, Augustas, pupularum (ut est femininum leve genus) 
amatrices , sanctum talem comitatum ubique secum circumdu- 
clitasse. Nunc tamen magis inclino eo, ut credam, σεκλο- 
τρούλλας esse trullas, id est, vasa semicircularia, profunde 
cava, velut cymbia , una cum situlis vel gutturniis. Propius 
enim hoc lavacrum tangit et novi Graeci situlam σίχλαν ap- 
pellant. 

C. 4. [215, 7.] τὰ ϑεμελιχὰ. M. τὰ ϑυμελιχὼ, id est, 
famulitium omne thymelicum , ludionum , citharoedorum , 
cantorum etc. cum suo apparatu, quales medio aevo munistel- 
los et ministrellos appellabant. 

C. 5. [215, 8.] ἀπὸ σωθέντων. M. ἀποσωθϑέντων , una 
voce , deductis , traductis. Σώζειν est proprie promovere, ex 
uno loco ad alterum 66e, σοβεῖν. Hinc ᾿διασώζειν,, tradu- 
cere, comitando per aliquid, aliquam regionem ducere, de 
quo verbo infra suo loco dicetur; διασώστης , comes, tradu- 
ctor; ἀποσώζειν, abducere. 

C. 6. [215, 9.] πόδωσιν. Non satis intelligo, quid sit 
πόδωσις τῆς γεφύρας. Novi quidem, πόδωσις esse novis Grae- 
cis idem atque ποῦς. Sed non video, quid sit pes pontis; nisi 
forte scabellum inferius, per quod humo in pontem ascendi- 
tur. Videtur tamen mihi potius esse id, quod nostrates Ge- 
lender appellant, στήϑεα, δρυφάκτους, balustradas, septa 
lignea, vel alterius generis, quae ambabus pontis oris prae- 
tenduntur, ne transeuntes in aquam possint incidere. Latini 

Ed. L. 83 pariter illos cancellos aut sepes podia , appodiamenta, appodia- 
toria appellabant , ab appodiando, id est fulciendo , innitendo, 
quia sunt res, quibus eífulcire se quis potest; vid. Du Cange 
v. Podium. Dubito quoque circa τράπεζαν τῆς γεφύρας. Forte 
id est media planities pontis, in qua ambulatur. Certe Latini 
omne planum et latum mensam appellant. ta mensa est lapis 
sepuleralis horizontaliter monumento instratus; v. Du Cange 
v. mensi. Τράπεζα Graecis quoque omne latum et planum 
est. lta τράπεζαν appellant Graeci ein Fach in. einem Bücher» 
schranke , pluteum, seu tabulam ligneam in armario librario , 
super qua libri reponuntur. Sic in Catalogo Graeco Codd. 
Msstt. Bibl. Vaticanae (vid. Montfauc. Bibl. Biblioth. p. 1.): 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LiB. 1. 263 


&y τῇ πρώτῃ τραπέζῃ κεῖται τάδε. Est quoque τράπεζα tabula 
cum inscriptioue in loco conspicuo suspensa, ut ab omnibus 
legi queat. Nicephorus Callist. XIV. 2.: ἐκ χρυσοῦ καὶ λέ. 
Sov τιμίων ϑαυμάσιόν τι χρῆμα ϑεαμάτων κάλλιστον ὑπὲρ 
τῆς ἰδίας παρϑενίας καὶ τῆς τοῦ ἀδελφοῦ ἡγεμονίας ἱερὰν 
ἀνέϑετο Pulcheria] τράπεζαν, ἐν τῇ ἐκχλησίᾳ ΚΙ. xad eni 
τοῦ μετώπου τῆς τραπέζης, Oc ἄν πᾶσιν ἔχδηλα p, τάδε 
ἐπέγραψεν. Esset igitur sensus huius loci hunc ad modum : P. 
hypatos quidem in extremis pontis oris praeter cancellos stare, 
pne autem in medio pontis, sic tamen , ut geminas in 
ongas series dextram sinistramque porrecti relinquerent in me- 
dio transeundi spatium. 

126.C. το. [215, 12.] exi. Est idem, quod μέχρε τοῦ κατα- 
βασίου. Catabasium puto idem esse atque quod Latinis Confes- 
sio, cella sacra, ad quam per gradus descenditur a piis de- 
votionem peracturis. Neque pontes illis caruisse puto. Qua- 
lis autem. pons ille fuerit, non dixerim , quum flavius nullus , 
quod sciam, CPlin aut palatium perluerit. Τὸ μέρος est 
Nostro ibam formula idem , quod ὡς τὸ μέρος, versus par- 
tem. "Vult itaque dicere : Patricii: comitantur Augustam. in 
obsequio usque ad Confessionem. pontis , qua. itur ad Ovatum. 
Ovatum autem palatium, quod in summo fastigio tectum habet 
ovale rotundum , &ezóv, ϑολωτὸν, putatque Du Cange ad 
Silentiarium p 5, 47-5 idem fuisse hoc aedificium cum celebri 
illo Trullo, in quo sexta synodus ex eo dicta celebrata fuit. 

D. 2. [215, 16.] συνήϑεια, αὐλοῦσι etc. Sic distinguunt 
et exhibent membranae : συνήϑεια. αὐλοῦσιν χαὶ τὰ ργανα, 
χαὲ ὅτε μεσώσει ἡ PFE Gba εἰς τὸ ἀναδενδοάδιον. 

125. À. 2. [216, 2.] παραχαϑίστρια. Videtur femina fu- 
isse, qualis paranymphus in viris, sponsae proxime assidens 
et comes. 

A. 8. [216, 7.] τοῖς δεσπόταις. M. τοὺς δεσπότας, et 
sic quoque €. 

B. τὸ [ibi] χαλὴ ἡμέρα. Graeci καλὰς ἡμέρας appel- 
lant dies festos, ut Latini bonos dies. Nam bonus dies est 
pro festo etc." Xerba sunt Salmasii ad T. II. Scr. Hist. Aug. 

p. 415. B. Memini me adhuc puerum saepius audivisse inter 
ξ--. meos salutationem matutinam et diurnam: ons 
dies, corrupta voce pro bonus dics , scilicet est id, quod tibi 
vel vobis apprecor ; χαλημέρα ; vid. ad p. 21:8. c. fin. 

D. antepen. [2:7 , 14.] ᾿Θεὸς ἅγιος. M. Θεὸς ὃ ἅγιος... 

128. A. pen. [218, 3.1 τῆς ἀραίας.  4reae. id est, vacuae 

lanitiei, quae coram XIX. tictubitià est. Vox est C Hatiniis 
Ἱποσχέσεως γενομένης, quando Imperatores petitioni Senatus 
et exercituum indulturos se esse promiserint. "Volebant enin 
id rogari ,' quod ipsi plerumque cupiebant et studebant. 


264 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


2, À.ult. [218, 4.] βασιλεῖς. M, non post h. v. , sed. post 
τρόπον distinguit , ut itaque sit: uno eodemque modo ambo vel 
plures, si sunt, Zmperatores , aut οἱ Zmperatorem atque Impe- 
ratricem laudant. 

C. ». [218 , 15.] συναιρούντων. | M. συναιγούνγτων, omni- 
bus consentientibus, ut p. 248. D. 8. 

C. pen. [2:18 , »4.] φιβλῶν. Fibulam intelligit , quae chla- 
mydem caesaream in dextro humero constringebat. Τὰ καισα- 
0/xt& erant coronae vel infulae Caesaribus propriae, ab in- 
fulis Imperatorum diversae ; στεφάνια χαισαρίκεα. appellat 
Theoph. p. 574. A., ubi cerimonias quasdam creati Caesaris 
affert. Landulphus Sagax eum locum  interpretans reddit Cae- 
saricias galeas. "Locum habeo ex Seldeno de "Titul. Honor. 
P. II. p. τῷ. *[Zes Empereurs. d'Orient. accorderent. ordinai- 
rement la couronne aux Césars et aux premüéres dignites. de 
Ü Empire. Verba sunt du Fresne ad Ioinville p. 3ot. Z4 χαι- 
σαρίχια περιχεφάλαια, Caesarum ornamenta, Nicetas , qui 
Nobilissimus factus τὴν χρυσῆν χλαῖναν καὲ τὸν στέφανον ac- 
cepit. Idem ibid. Despotarum , Caesarum , Sebastocratorum 
coronas Matth. Monachus de dignit. palatin. descripsit.]* Erat- 
ne Caesar sub Byzantinis tanquam ὃ μογοστράτηγος, summus 
militiae magister? — Videtur ex Constantino de Themat. p. 14. 
C. 1. Sane falluntur, qui Caesarem praesumtivum imperii 
heredem sub Byzantinis putant fuisse. Nam lmperatores ple- 
rumque filios suos collegas imperii assumebant , quod idem 
est atque nostro stylo: heredes imperii declarabant, Videtur 
isti opinioni, Caesares fuisse summos exercituum duces, favere 
titulus ipsis datus εὐτυχέστατος, et interdum quoque, sed 
rarius, ἀνίκητος, qui etiam in Italiam et regnum Romano - Ger- 
manicum deinceps traductus est. *[De titulo a»uxzrov xaicagoc 
Berengario dato et aliis similibus v. Valesius ad Anonymi car- 
men T. Hi. Murator. p. 387.]* ta non sine czusa minor fra- 
ter et collega, sed inferior Leonis Sapientis, Alexander infra 
in Cletorologio p.452. D.6. ὁ εὐτυχὴς ᾿“λέξανδρος αὔγουστος 
appellatur, quoniam respectui Leonis non tam βασιλεὺς , quam 
Caesar erat. 

129. Δ. τ. [219, to.] ἀπὸ διβητησίων, ln dibetesio pro- 
ductum quoque fuisse Dasilium Macedonem , quum post pro- 
curatam ab ipso caedem Caesaris Bardae in submoti locum 
Caesar esset creandus, significat Leo Grammaticus, euius lo- 
cum , quia ritus coronationis illius describit, huc transferam 
€ p. 466. fine, ut eum Nostro conferri possit : Ζεδωχὼς ὃ 
βασιλεὺς Φωτέῳ τῷ πατριάρχῃ τὸ στέμμα ἄρας ἐκ τῆς αὖ- 
τοῦ χεφαλῆς, ὃς εἰσαγαγὼν ἐν τῇ ἁγίᾳ τραπέζῃ ἐποίησεν 
εὐχὴν ἐπ’ αὐτῷ, καὶ οἱ πραιπόσιτοι ἐνέγκαντες διβίτισιν καὲ 
τζαγγία ἐνέδυσαν Βασίλειον. ὅστις βαλὼν τὴν χλαμύδα ἔπε- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 265 


σεν εἰς τοὺς πόδας τοῦ βασιλέως. xai ἐξῆλϑεν ὅ πατριάρ- 
χης» xai ἦρεν ἀπὸ τῆς κεφαλῆς τοῦ βασιλέως τὸ στέ ἕμμα. 
καὶ ἐπέδωκεν αὐτὸ τῷ βαοιλεῖ, x«i τῶν σκήπτρων πεσόντων, 
ὡς ἐθος, ἔστεψεν ὁ Anh χαὴλ τὸν Βασίλειον, καὶ εὐφήμησαν 
πάντες" ΠΠιχαὴλ xat Βασιλείου πολλὰ τὰ ἔτη. 

A. 1. [219, 10.] καμποτούβων. Femoralia appellant Grae- 
οἱ corrupta Latina voce χαμιπότουβα ; quasi diceres campa- 
rum, hoc est genuum , tubas, seu sihicula ad tubarum in- 
star "pertusa et in uno extremo ampliora quam in altero. 
Cave ne cum campagiis confundas x de quibus suo loco pag. 
24o. C. 5. dicetur. Conf. pag. 133. C. 1., ubi exsertis 
verbis χαμπύτουβα et χαμπάγια distinguuntur. 

- A. 4. [2 10. 12.] ἐπίκεινται. Μ. καὶ ἐπέκεινται εἴ paulo 
post ἔνϑε pro ἰἔνϑεν, sive librario v postremum pro more suo 
solenni omittente , sive etiam , quod sic Graeci dicere sole- 
rent, de quo dubitare non sinunt perfrequentia eius rei et 
in hoc codice et in probatissimis atque vetustissimis scriptori- 
bus exempla , ut πρόσϑε pro πρόσϑεν. ὕπισϑε et alia talia. 

Ἂς 8. [219 , 16.] διακόνου. M. διάχονος. 

B. 6.[220, 1. ἐπικείμενον. Ita quoque M. Putem ta- 
men xa excidisse: xa ἐπιχείμενον. 

B.uit. [220, 6.1 χεῖρας. Post hanc v. exciderunt haec 
e M. supplenda : καὶ κρατοῦσι τὴν χλαμύδα καὶ περιβάλλου- 
σι τοὺς Καίσαρας. 

ϑ 
2 Us rr.[220, 16.] dzxoxgívezat. M. ἀποχρε, hoc est, ἀπο- 
ιϑῆ. 
T Ὥ.5. 220, 21.] xal ὀνομάζοντες. M. χκατονομάζογτες. 
D.4.[220, 22.| αὐτὸ. Ita quoque M., sed tamen leg. 
αὐτὰ ; redit enim ad τὰ καισαρίχια. 

Jbid.[220, 22.] εἰς χεφαλὴν. M. εἰς τὴν κεφαλὴν. 

D. penult. [221 , 4-] ϑεοπροβλήτῳ βασιλεῖ, M. ϑεοπρο- 
βλήτων βασιλέων. 


150. Α. 3. [221, 7.] τὸ M. zo». 


A.rir.[221, :3.] yó»v. M. Pop; id est, yóvaror, ut 
p. 154. A. 9., ubi litteris integris erat exaratum in M. Uta 
yóvac , (pro quo γόνυ in usu est ,) fit in genitivo yovarog ; 
ila ab εὔχρας, εὔχρατος. Sed ut non tantum εὔχρας ) sed 
etiam εὔχρατον dicitur, ita quoque γόγας et γόνατον ; γογά- 
του. lta “πρόβας, πρύόβατος et πρόβατον, προβάτου dictum 
n fuisse constat e voce προβαία, pellis ovilla, de qua 
- Du Ca»ge Gl. Gr. lta στέας, στέατος, et στέατον, στε- 
ἄτου dicitur. 
B. 12. [222, 1.7 μετ᾽ αὐτῶν οἱ Καίσαρες. Scilicet zoi- 
γωγοῦσι, communicant, communionem sanctam percipiunt. Vid. 


266 IO. IAC. REISKII COMMENTARIIL 


Ed. L. 84 p. 154. B. 4. Mer& in hac cum genitivo constructione sigui- 
ficat post. 

150. B. 12. [222 ,. 1.] εἰσέρχονται. M. xoi εἰσέρχονται. 

C. 9. [222, 9.] x«t oi χράχται. M. λέγουσιν οἱ χράχται. 

Ibid. [222 , o.] ἀνάτειλον. Surge, veni, prodi in conspe- 
ctum.  Solennis formula acclamationum ἃ factionibus Impe- 
ratorem poscentibus vel salutantibus, tam ad unum, quam ad. 
plures. Vid. ad p. 165. C. 2. Insignis et celeber est Luit- 
prandi locus supra quoque a nobis citatus et alius Cedreni 
p. o4. D. fine: ποιήσαντος αὐτοῦ ἱππικὸν καὲ πολλῷ χρησα- 
μένου τῷ οἴνῳ xai βραδύναντος ἀνελϑεῖν, ἔκραξεν ὃ δῆμος" 
ἀνάτειλον, φωχᾶ. μὴ ἐξερχομένου δὲ αὐτοῦ τάχιον πρὸς. 
τὴν ϑέαν etc. Hinc ὠνατέλλειν est advenire; vid, Nostri p. 185. 
D.;et ἡ ἀγοτολὴ adventus, p. 178. A. 1. , ubi est ἐχδεχόμεγοι 
τὴν ἀνατολὴν τοῦ δεσπότου, exspectantes adventum domini. 

131. À. 7. [225, 4.1 παραχαλέσαι. M. sic distinguunt : 
παρακαλέσαι, μετὰ φόβου δυσωποῦμεν etc. 

Α.12. [555, 8.] ἐπειφανείσϑω. M. ἐπιφανείτο. ι 

B. 1. [225 , τι. τῶν ὑμῶν, Μ΄. sic quoque, sed excidit 
aliquid procul dubio ; e. c. leg.: τῶν δούλων ὑμῶν. 

B.6. [223, 15.] δῶσαι. Μ. δώσει. Cohaeret cum ὅτε, 
Dare preces significat preces dicere , deum implorare. 

B. 10.[223, 17.] εὐδοκίᾳ. M. εὐδοχία, vos, qui estis 
beneplacitum , deliciae dei , qui vos coronavit. : 

C. pen.[224, 6.] λέγει, M. χαὶὲ λέγει; non enim distin- 
guunt paulo ante post v. ὠνατολὰς. 

152. A. 1. [224, 16.] εὐτυχῶς. Sapit hoc veterum Romano- 
rum in electionibus Imperatorum acclamandi morem. [ta in 
Actologia Senatus ad Pertinacem post necem Commodi haec 
habet Lamprid. T. T. Hist. Aug. p. 525. : fidei praetorianorum fe- 
liciter ; praetoriis cohortibus feliciter ; exercitibus Romanis felici- 
ter; pietati senatus feliciter. Ynde feliciter alicui optare est idem, 
atque Imperatorem Rom.nuncupare; Spartian. T. I. p. 644. 5. 

B. 5.[225, 5.] φιλλικήσιμε. Post h. v. exciderunt haec 
e Membranis supplenda: φιλλικήσιμε, φιλλικήσιμε" (ter ,euim 
debet felicissime iterari:) xa ὃ λαὸς ἐκ τρίτου" φιλλικήσιμε. 
V. 6. habent M. πολλὰ τὰ ἔτη. 

133. A. 1. [226, 10.] τὸν κουροπαλάτιον. Μ. κουροπαλά- 
τιν, De Curopalata vid. Goar. et Gretser. ad. Codin. et Du 
Cange Gloss. Gr. h. v. et Lat. v. Cura. Est proprie cura 
Palatii. Saeculo sequiore cura pro curatore dicebant , ut 
ratio pro rationali seu λογοϑέτῃ ; ratio patrintonii; vid. Sal- 
mas. ad Ser. Hist. Aug. T. l|. pag. 609. B. et pluribus T. I. 
p. 991. Primam hanc fuisse dignitatem post regii sanguinis 
principes in aula Byzantina , constat; non item satis bene, 
quale illorum munus fuerit. Forte fuit dignitas absque fun- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 267 


ctione.  Perhibent curae palatii coramissam fuisse curam 
aedificiorum imperialium  conservandorum ct reparandorum. 
Forte id primis temporibus ita fuit; quod haud obscure 
colligas e Nostri pag. 405. A. ult.; posterioribus multo no- 
bilior ea dignitas fuit. Neque idem cum comite excubitorum 
fuit curopalata, ut putat Alemann. ad Procop. pag. 17. *[Cu- 
ropalates idem', qui Maior domus apud Francos; vid. Scri- 
ptor. apud Bessel. ad Eginhart. de vita Caroli M. p. 14. Iber 
Curopalata quo ritu fuerit a Romano Lecapeno susceptus, Script. 
post'Theophan. p.249.]* Observavit Du Cange, principes Ibe- 
riae semper titulum Curopalatae gessisse. Simile id esset cum 
titulis hereditariis Electorum nostratium , qui Archimareschalli , 
Archicancellarii etc. audiunt. 

À.5.[226, 15.] αὐτοὺς τὰ. ta recte emendavit cl. De- 
cessor. M. dabant αὐτούς. καὶ τὰ. 

A. 12. [226, 19.] χκογσιστώριον. M. χογσιστώριο;: v. ad 
p. 319. C. 5. 

B.1o.[227 , 4] πράσινος. Non concilio hoc cum iis , quae 
sequente p. 154. C. 4. leguntur: 7 δὲ χλαμὺς ἡ τούτῳ περι- 
τεϑεμένη οὐχ ἔστιν πορφυρᾶ, οἷα TOU καίσαρος, ἀλλὰ xOx- 
κινος. *[An purpura Nobilissimi insigne? v. Zosimus in Con- 
stant. iun. L. ll. et Cangius in Hannibaliano p. 149. Famil. 
Byzant.]* 

B. ult. [227 , 8.7 xeufórovBa. M. χαμπότουβα,, id est, 
tubae pro campis, hoc est gambis seu cruribus. Ne de tu- 
bis bellicis cogitetur, propterea mentionem membri corporis 
humani, cui servit, addiderunt. Nos braccas appellamus. 
Ad p. 2/o. C. latius de campotubis, alias etiam simpliciter 
tubiis dictis, seu braccis, et de campagiis seu genere amiculi 
cruralis , udonum , latius disputo. : 

D. 7. [225, 24.] ἐπιφανεστάτου.  Nobilissimo proprium 
hoc erat epitheton, Zustrissimus , ut Caesari εὐτυχέστα- 
τος, felicissimus. Vid. Theophih. p. 46. A. 6. et Goar. ad 
illum locum. b: 

134. A. το. [228, 1:.] δεξιοῦ. M. δεξιὸν ; unde eff- 
cio δεξιῶν,  Frequentissime scriba huius codicis o et ὦ per- 
mutavit. : 

B. 3. [228,, 17.] εἰς τὴν ἀγάπην. Putem haec verba bic 
delenda esse. Recurrunt enim protinus loco suo, et in Aga- 
pe seu osculo pacis, quod communionem praecedebat, nulla 
erat communio. 

.B. 5. [228 , 18.] μετὰ τῶν δεσποτῶν. Est idem atque 
μετὰ τοὺς δεσπότας, post dominos. Conf. p. 130. B. 5, 


D. 7. [229 , 12.] συνέρχεται. Μ. συγεισέρχεται. 
lbid.[229, 13.] ὃ βουλόμενος γενέσθαι. [ἃ est, ὃ μέλ- 


268 IO. IAC. REISKII COMMENTARH - 


λων γενέσθαι, qui in eo est, ut ill vel ille fíat. Vid. ad 
p. 173. 6.6. 

135. A. 8. [23o,, 3.] εἰς ἐπισχοπήν. n conspectum patri- 
ciorum ; sistit se illis et exhibet contemplandum. 

A. 9. [230, 3.] ἐχβάλλει. Mos ille, vestes, quas quis corpore 
gerit, quando vestem honorariam a suo principe accipit , ex- 
uendi et missam vel donatam a principe in eius vicem indu- 
endi, ut ex hoc loco patet, una cum toto more atque ritu 
proceres vestibus honorariis donandi, a Byzantinis ad Sultanos 
Ottomannicos et hodiernos Persarum reges veteresque Bagdadi 
Chalifas et orientales omnes principes iluxit. Exposuit della 
Valle L. IV. Itinerari cerimonias, quibuscum talis honoraria 
vestis, Challah &sL2- orientalibus dicta, ab honorato accipi- 
tur. Incidit hac occasione monere , vocem gallicam Gala, en 
Galla, pro splendido amictu, hanc ipsam Arabicam vocem 
Challah esse, et comparere in Galla , proprie esse, quoad 
originem , procedere in aulam , et se monstrare Principi in eo 
habitu, quem honoris causa ab eo missum acceperat. Deinde 
lans manavit usus ille, ut etiam vestes omnes splendidas, 
quas de suo quis sibi comparaverit , complectatur. . 

A.1:.[250, 5.] αὐτῷ. Mallem αὐτὸν. Passim. in his 
M. observavi c positum pro ov. Possis quoque οὕτω legere. 

B. τς [250, 8.7 φιλοῦσιν αὐτήν.  Patrocinari videntur 
huic loco dictiones p. 129. C. 11. et 152. A. rr., vel si quis 
mallet αὐτὸν, posset praesidium ex p. 129. B. 12. et 151. ult. 
arcessere. Verum honorem, quem imperator Caesari et No- 
bilissimo, ut eminentis dignitatis viris, et. imperii principibus 
exhibebat, eum curopalatae, si non multum, at inferiori ta- 
men, non exhibebat, ideoque neque ipsum, neque vestes eius 
osculabatur. Denique intelligi nequit , quid sit φιλεῖν ταῖς ἰδίαις 
χερσὶ, manibus ῬΓΟργ 5 osculari, Praeferenda itaque scriptio M. 
ex emendatione quidem, at ipsius eiusdem vetustae manus, quae 
cetera scripsit : φιβλοῦσιν, fibulant. Chlamydem humeris im- 
positam commissa fibula sic adstringunt, ut corpore haereat 
neque decidat. Αὐτὴν quoque ab eadem vetusta manu cor- 
rectum est, pro quo videtur prius αὐτὸν scriptum fuisse. 

C.4.[23o, 19.] τῆς ἐκκλησίας. De more, quo recens ho-. 
norati statim a promotione in ecclesiam ibant, Deo gratias 
agebant, benedictionem sacerdotalem accipiebant et munus 
ecclesiae offerebant, egi ad. p. 255. D. 4. : 

C. 6. [»3o, 21.] μέχρι τῆς ῥηγίας. Usque ad regiam ,. 
nempe portam. Cave sumas pro πύλαις βασιλιχαῖς, quae e 
Narthece in Naum ducebant. Haec ῥηγία,, regia, €rai porta. 
extima templi, hic loci templi Domini , quae e palatio in ur- 
bem ducebat. Regiae dicebantur olim. maiorum omnium ae- 
dificiorum portae extremae; vid. Du Cange Gloss, L. h. v. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Ltb. L 269 


- Ὁ. 9. [23o, 24.] 9exaroi εἴς. Membranae aliter quam 
editus codex distinguunt. Sed praefero distinctionem a Cl. 
Leichio introductam.  Distinguunt autem membranae sie: -- 
οἱ δεχανοὶ διὰ τῶν σχολῶν ὀέχονται τὰ μέρη. εἰς τοὺς τό- 
πους αὐτῶν. λαμβάνει. Utcunque verses, semper deest ali- 
quid ; forte plura ; vid. p. 138. C. et praecipue p. r4o. C. 5. 
usque ad D. 5. Ad minimum deest verbum owizevovot. Nam 
post ἀναχωροῦσιν recte collocavit librarius in codice punctum 
perfectum: -- usque ad regiam, et abeunt deinceps. A4 xioma- 
&ici vero, vel honorati - - comitantur eum per scholas. 

C.ult. [3351, 2.] τὸ ἅγιον φρέαρ. Subintelligitur S, Sophiae. 

D. 4. [231 , 5.] δύο σελεντιάριοι. Nempe. ὑποστρέφουσι 
μιετ᾽ αὐτοῦ εἰς τὸν οἶχον αὐτοῦ, quod tacite e superioribus a 
communi repetendum. Nam recte codex post αὐτῶν punctum pq. 1, 85 
plenum collocat. JJuo .Süentiarii, gestantes virgas, vel ba- 
cillos suos, comitantur eum domum usque suam. | Deinde gerit 
per triduum purpureum. sagum. 

155. D. 2. [231, 8.] ἀγαχώρησιν. M. addunt αὐτοῦ. Ut 
verum fatear, non video, quid haec postrema sibi velint: ov- 
τῶς προέρχεται etc. 

D. antep. [231 , το. οὐ γένεται σιλέντιον. ld est: per 
silentiarios , cursores et mandatores non indicitur illo vel illo 
die consistorium solenne fore. 

156. A. 6. [25 1, 16.] χελεύει. Saepe usurpant novi Graeci 
pro vele, et sic usurpavit quoque iam Euripides. Si vult 
Amperator eam facere, processionem in magnam ecclesiam , seu 
S. Sophiam , facturus. 

B. 12. [252, 10.] «e? ἄρματα. M. καὶ τὰ ἄρματα. 

C. ult. [252 , 21.] γραδήλιον προβαλλόμενος. M. yga- 
δίλιν ὃ πο. T 

157. A. 3. 233, 9.] αὐτὸν ὃ πραιπόσιτος. M. αὐτὸν ὃ 
αὐτὸς πραιπόσιτος. 

Α.15.[255.. 16.] χεφαλὴν σεχρέτου. Ut nacti caput , vel 

Incipem secreti, seu corporis procerum , quod apud Impera 
torem ad deliberationes secretiores convenire solet. 

B. 4. [255, 22.] xai ἀποκινεῖ. Copulam non habent M., 
sed probo additam a Cl. Interprete fuisse. 

C. 9. [254. 12.] τῷ πρωΐ. M. τὸ πρωΐ. Vid. p. 158. D. 6. 

D. uit. [255, τ. εἰσάγει βῆλα α΄. μαγίστρους zai B. M. 
εἰσάγει βῆλον αἱ μαγίστρους. βῆλον β' etc. 

158. A. 3. [255 , 5.] σαχρῶν. Id a cl. Decessore profectum, 
uti etiam tam gexgéror , quam geminum σαχρῶν , p. 139. A. 
penult. et ult., ipsi debetur. In M. enim et hoc, et illis tribus 
in locis legitur constanter σεχύρων., quod quid sit , me non 
assequi fateor; neque tamen assensum dare , aut auctoritatem 


270 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


Leichianae coniecturae c«xgóv, cui ipse diffidit, quandoqui- 
dem p. 159. A. oezgérov pro σεχύρων substituit, adstruere 
valeo. Obtinuerintne seris illis temporibus comites sacrarum 
largitionum in aula Byzantina , valde dubito; item , nudene 
sic dicti fuerint sacrarum , pro sacrarum. largitionum, comites : 
quod quidem apud Latinos in usu erat, apud Graecos-autem 
ideo non videtur fuisse , quod illi σάκρας appellarent Impe- 
ratorum edicta. Praeterea non erant plures comites largitio- 
num, sed unus ; neque etiam tam viles, ut hypatis posterio- 
res essent et  stratelatis. aequipararentur. | Neque unquam 
memini me candidatos aut domesticos sacrarum largitionum 
legisse, quos Latina interpretatio p. 139. A. ult. commendat. 
Mihi quidem ne probabilis quidem coniectura succurrit de 
sensu, aut emendatione, si qua opus est, vocabuli σεχύρων. 
9 


A. 8. [255, 4.] 2279097. M. πληρῶ, unde quoque πλη- 
ρωϑώσιν effici potest. 

A. 4. [255, 4.] εἰσῆλθον. M. εἰσελϑὼν., unde effici de- 
bet εἰσέλθωσιν. 

138. C. 9. [256, 8.] πεδίτου. "Videtur idem esse atque 
peditatus , et opponi domesticis et scholaris equitatus, vel eque- 
stribus. Domestici, alias protectores domestici, (deinceps scho- 
larii dicti, nomine domestici in ipsorum caput et praefectum 
transeunte ,) geminam habebant scholam , unam peditum , alte- 
ram equitum ; vid. Vales. ad Amm. Marcell. p. 52. B. 

D.2.[256, 14.] συγχλητικοῦ.  Opponuntur hic patricii 
curiales, qui ad τὴν σύγκλητον, senatum regni, pertinebant, 
proceres consistoriales, illis, qui ad militiam pertinerent et 
στρατηγοὶ, strategi , praefecti provinciarum et . excubantium 
per cohortes legionum essent. Dicit ergo , se expositurum ce- 
rimonias in promotione patricii, tam curialis, quam militaris , 
solennes. Infra claris verbis o£ συγχλητικοὶ zarQíxit0L oppo- 
nuntur τοῖς ἀπὸ σπαϑίου. ὃ 


139. €. τ. [257 , 22.] zoro?o: Erant apud Graecos eo 
tempore CPli poctae, quales ea ferebat aetas, qui conscriben- 
dis ad omnes hilares tristesque casus, festos dies , promotiones 
ad honores, victorias Circenses etc., carminibus victitabant , 
eaque semper in promtu habebant et vendebant, ut opus nihil 
esset alind, quam eius nomen inserere, cui quodque destina- 
retur. Nunquam caruit orbis terrarum miseris id genus, quos 
nostrates appellant, gratulantibus. "Talem ποιητὴν, poetam gra- 
tulantem , carminum in publicas soleunitates conditorem , fu- 
isse putem Olympiodorum, auctorem materiae historicae. V. 
Fabricii Bibl. Gr. VI. p. 238., ubi refert Reinesi, quam ego 
equidem probare nolim , opinionem, fuisse operatorem chy- 
micum. Solebant tales poétae nominibus patronorum , ad quos 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 271 


carmina spectabant, ludere, et istis allusionibus , acrostichis 
et alis talibus facetiis insipida alias futura pro captu suo 
condire. llluc tendit, quod Noster ait: ποιοῦσε ποιήματα xa- 
τὰ τὸ ὄνομα τοῦ προβαλλομένου. Ῥοδίας illi medii aevi By- 
zantini super omnibus casibus, qui proceribus aulae contin- 
gerent, poématia faciebant, quae factionales una cum demar- 
chis suis, ad proceres adeundo , coram ipsis recitabant. ita 
narrat Anna Commnena in Alexiade p. 51. C., plebem cantiun- 
cula gratulatam fuisse Alexio, Annae patri, tum adhuc do- 
mestico Occidentis, detectam contra se conspirationem et elu- 
sam : τὸ πλῆϑος ἀποδεξάμενον τῆς δρμῆς τὸν ᾿“λέξιον καὶ 
τῆς ἀγχινοίας, ἔξ αὐτῶν τῶν πραγμάτων ἀσμάτιον αὐτῷ 
ἀγεπλέξαντο ἐξ ἰδιώτιδος μὲν συγχείμενον γλώττης, maotu- 
φαῖνον δὲ τήν τε προαίσϑησιν τῆς κατ᾽ ἐχείγου ἐπιβουλῆς, 
xai τὰ παρ᾽ αὐτοῦ μεμηχανημένα, τὸ δὲ ἀσμάτιον αὐταῖς 
λέξεσιν εἶχεν οὕτως" τὸ σάββατον τῆς τυρινῆς χαρεὶῖς, ᾿α1λέ- 
Bue, ἐνόησες τὸ, καὶ τὴν δευτέραν τὸ πρωΐ ἔπτα χαλῶς γε- 
ράχιν μου. εἶχε δὲ ὧδέ πὼς ἐννοίας τὸ διαφημιζόμενον 
ἐχεῖνο ἀσμάτιον, ὡς ἄρα κατὰ μὲν τὸ τυρώνυμον σάββατον 
ὑπέρευγέ σοι τῆς ἀγχινοίας. τὴν δὲ μετὰ τὴν κυριακὴν δευ- 
τέραν καϑάπερ τις ὑψιπέτης ἱερὰξ ἀφίπτατο τῶν ἐπιβουλευ- 
ὄντων βαρβάρων. Apposui totum locum, ut simul quoque 
specimen egregiae poéseos illorum phonascorum haberetur, 
in qua neque metrum, neque rhythmus est, neque boni 
sensus quidquam. Conf. quae ad pag. 395. D. 7. de basili- 
ciis dico. 

C. 2.[257 , 24.] σέχρετον. Paulo ante dicebam , quid 
fuerit secretum. — Unde patet sensum esse : ex quo secretum , 
eoe est Senatus, corpus procerum curialium , convenerit et 
constiterit, ita ut factum sit consistorium, seu corpus con- 
stans, in uno loco stans congregatum. 

C. 5. [258 , 1.] ὃ δὲ. M. xai ó πραιπύσιτος. 

C. ult. [258, 9.] x«i δύο. M. x«i τὰ δύο. 

D. 3. [258 , τι. κωδικέλλια.  Codicillos, quibus nempe 
patricius nuncupabatur. 

D. 7. [258, 14.] φιλεῖ τοὺς πόδας. ld ipsum quoque sibi 
fieri flagitabant Imperatores Carolingici a Ducibus, quibus 
provincias concederent, imitatione aulae Byzantinae. Vetus 
Chronicon apud Du Cange Gloss. Lat. v. Bigot, de Rollone, 
primo Normannorum duce: Aic nom est dignatus pedem | Ca- 
roli osculari, nisi ad os suum levaret. Cumque sui Comites 
illum animarent, ut pedem regis in acceptione tanti muneris 
(Neustriae provinciae) oscularetur, lingua 4nglica respondit: 
Ne se bigot [Nicht so bey Gott, vel, ut rustici δὲ carrarii 
Thuringici pronuntiant: JVa so bi Gott], quod interpretatur: ne 
per Deum. Rex vero et sui illum deridentes et. sermonem eius 


Ed. L. 86 


272 IO. IAC. REISKII COMMENTARI τ 


corrupte referentes illum vocarunt Bigoth. Unde Normanni 
adhuc Bigothi vocantur. 

140. A. 11. [239, 4-] ἔμπρατος, vel ἔμπραττος, novae 
Graeciae more pro ἔμπρακτος ; ut contra ἄπραττος ΡΙῸ ἄπρα- 
χτος. Ἔμπρακτοι,, qui sunt in actione. Appellabant Latini se- 
quiores actionem , quod nos functionem. Vid. Du Cange Gloss. 
L. v. actio et actus. Dignitas, quae ipso gestu praefülget , ἔμ: 
πράττος, et quae Áonor«ria est , ἄπραττος,, opponuntur 5 vid. 
Guther. Off. D. A, p. 54. et 451. , ubi triplex honoratorum 
discrimen statuit: quz im actu sunt, vacantes, seu allecti vel 
sufjecti, et honorari. Primi sunt &uzg«zrot, secundi μεσύ- 
πράαχτοι, tertii ἄπρακτοι.  Capitolin, in Pertinace. T, I. Hist. 
Aug. p. 545. : Zussit eos, qui praeturas mon ,gessissent, sed 
allectione accepissent , post eos esse, qui were praetores fuissent. 
Vegeüi locus H. 21. , quem Gutherus citat, praeclarus est: 
His enim multiplicantur annonae, qui in actu sunt; quae illis 
etiam vacantibus tribuuntur , quas honorarii nullas habent. Vid. 
Du Cange Gloss. Gr. h. v. et Vales. ad Amm. Marc. p. 78. 
A., ubi et praecincti honore cinguli otiosi dicuntur , et Selden. 
Tit. Honor. P. II. p. 32. 55. ; non tamen confundendi cum 
adscriptitiis vel vacantibus , qui erant milites supernumerarii ἡ 
stipendia percipientes absque militiae functione. — Vid. Casaub. 
Hist. Aug. T. I. p. 905. Harduino ad '"Themistium p. 475. 
in actu constituti sunt Praef. praetorio, Praefectus Urbi , ma- 
gistri militum : diversi autem generis (adeoque ἄπρακτοι) co- 
mes sacrarum largitionum , comes rei privatae, magister of- 
ficiorum, quaestor. 3ed falli eum palam est: Nam et hi , 
si qui alii unquam , erant ξμπραχτοι. Verum toto coelo di- 
versa tradit ab his auctor Cletorologii p. 461. C. 1., qui primi 
ordinis proceres, ut patricios strategos, ad τοὺς ἐμπράχτους 
refert; medii ordinis, ut patricios officiales , seu in muniis 
aulicis, non militaribus , sed civilibus, constitutos, &uroAt- 
τιχοὺς, μεσοπράχτους ; tandem inferioris ordinis, ut proto- 
spatharios etc., ἀπράχτους nominat, quamvis hi non minus 
atque illi superiores in functione essent. woe 

τήο. C. 9. [239 22.] ὃ γνουμεράριος. Aut γουμεράρης , 
ut hic et deinceps est in M. Qui qualis fuerit, non bene novi, 
sitne idem, qui numerarius, de quo v. Guther. Off. D. A. 
p.389., Vales. ad Amm. Marcell. p. 95. B. et 555. B., Du 
Cange Gloss. Lat. h. v. et auctores ab eo numerosi citati, 
Erant autem illi computistae vel calculatores, deinceps ta- 
bularii dicti, qui publicum nummum aerario inferebant, seu 
qui pecuniam regiam ex tributis, portoriis et vectigalibus 
partam in aeraria inferebant. Fuit quoque mumerarius ille, 
qui gladiatores et aurigas numeraret et in Jibellum numerari- 


um referebat, de quo vid. Salmas. ad Scr. Hist. Aug. T. IL 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1..273 


p.192. A. De alio numerario Horrei vid. ad p. 405. Β. Si 
talis hic intelligitur numerarius, non video rationem , quare 
admissionali addatur et quid ambobus rei commune sit in 
negotiorum tanta dissimilitudine. Ait aütem Auctor noster, 
admissionalem praeivisse numerario verba, quae numerarius 
deinceps clara et sonora voce recitaverit: et primum quidem 
Graece clamasse numerarium ab admissionali edoctum στήτω, 
surgat, nempe patricius e loco suo, aut szet in pedibus suis 
erectus; et deinde id ipsum Latine quoque repetiisse: Zeva, 
patricie, loco, aut: Leva, patricie stratege , aut patricie prae- 
fecte, loco.  Verti p. 250. À. vocem /eva: tolle velum. Neque 
desunt mihi rationes , quibus eam interpretationem defendam. 
Sed mallem tamen vertisse attolle te, surge in pedes. ta so- 
Aebant medio aevo verbum /Zevare adhibere pro levare , tollere 
emet ipsum , surgere , ut ex Ordinalibus Romanis constat 
l. c.p. 147.: finita litania surgit Dominus pontifex dicens: 
oremus. Diaconus : flectamus genua. Respondetur : Levate. 
Pontifex dicit orationem etc. n ecclesia Graeca hoc dicebant 
ὀρϑοὶ, et coniunctim ac velut per epexegesin ὀρϑοὶ, oru» 
καλῶς. Nam quando evangelium legendum esset, assurgebant 
et stabant per totam illam lectionem ; item , quando preces 
*ssent faciendae, assurgebant. Chrysostomus Homil. XXIX. 
ad populum Antiochenum: εὐχῇ xai δέησις ἐχτενής. καὶ γὰῤ 
αὐτὸ τοῦτο τὸ παρακελεύεσθαι τὸν διάκονον ἅπασι xi λέ: 
y&v* ὀρϑοὶ, στῶμεν χαλῶς. οὐχ ἁπλῶς οὐδὲ tix νενομο- 
ϑέτηται" - - διὰ τοῦτο γὰρ καλῶς ἑστάναι κατ᾽ ἐχεῖνον τὸν 
χαιρὸν χελευύμεϑα. τὸ γὰρ χαλῶς ἑστάναι οὐδὲν ἄλλο ἐστὲ 
εἴς. Liquet ex his verbis, ὀρϑοὲ seorsim et distinctim a se- 
quentibus στῶμεν καλῶς efferendum esse, et novos Graecos 
inscitia antiquitatis et errore aurium, ex detestabili suo lo- 
tacismo subnato , coniungere in suis exclamationibus ante le- 
ctionem sacrorum librorum in ecclesia σοφία 0937 , tanquam 
'si esset sapientia recta ; quum deberent ex veteri instituto cla- 
mare: σοφία, Sapientia, Dei nempe, nunc loquetur, nunc re- 
witabitur; ὀρϑοὶ, sdlicet estote, recti sitis, deváte. Albertus 
Stadensis A. 1179. : Data sententia [a summo Pontifice] vo- 
lenti loqui deposito [in genubus et terra iacenti] dazà mom est 
audientia , sed hostiarii. clamabant: levate , andate [seu abite 
hinc]. 7enentes locum et focum , cubantes et levantes [seu sur- 
gentes] im iustitia [territorio] alicuius, occurrunt in vett. char- 
tis. Sic quoque infra apud Nostrum p. 4o4. C. 4. transfer 
Los transfer te, alio migra ; vid. Du Cange Gloss. Lat. h. v. 
tredeam unde deverti, videtur mihi numerarius esse co- 
hortalis aliquis de tagmate Numeri vel rithmos dicto. 
141. À. 1. [240 , 15.] τὸ σέβας. Videtur peculiare ah 
quod genus inclinationis corporis seu προσχυγήσεως , adoras 
Constantinus Porphyr. Vol. 11. 18 


224 10. JAC. REISKII COMMENTARII. 


tionis fuisse. Τὸ προσῆχον ἀπονέμειν σέβας habct Cedren. 
p. 489. C. penult. Idem σέβας pro fide atquc religione posuit 
p. 604. A. 1. 


00 

.B. 3. [41 , 2.] vr. Id est νομίσματα. Mos ille fuit li-. 
brarii, ut plurales numeros per compendia scribens litteras 
geminaret; ut z0z0 sunt comiles, AA sunt A/zgut , ubi unum 
xo fuisset χόμης et unum A una libra. Nomismata autem sunt 
nummi aurei, quorum 1:00. initio et secutis temporibus 72. 
tantummodo libram auri efficiebant, et singula duodena mi- 
liaresia. continebant. 

B. 5. [241, 4.] μεταδίδωσι. Μ. μεταδέδι, hoc est μετα- 
δίδει.  Saepissime Noster δέδειν pro διδόναι usurpat. 

Β. 8. [241, 7.] διαμερίζεται. — Vult dicere: tota turba. 
silentiariorum ceterorumque officialium , qui recens honora- 
tum obsequiare et cum pompa domum deducere debent, tunc 
sese dividit, hi se huic patricio, alii secundo, alii tertio et 
Sic porro aggregant, et eum obsequiant. 4ugóregor, ut in 
praecedentibus iam aliquoties offendimus , onmes notat, non 
ambo. Quotquot demum fuerint patricii, ἀμφότεροι, simul 
omnes. 

C. 5. [241, 15.] ἀριστᾷ μετ᾽ αὐτοῦ. De conviviis amico- 
rum cüm recens creato quocunque magistratu die sui officii , 
seu éo, quo primum promotus fuit, v. Vales. ad Ammian. 
Marcell. p. 84. B. et infra p. 412. A. 8. 

C. 8. [241, 18.] τὴν 9oeósxezusgov. Nihilo plus edito 
M, hic loci habent. Nihilominus certum est aliquid deesse, 
e. c. ἀλλὰ, vel εἰ μὴ μόνον. vel ὅταν δὲ χατὰ, Ut duode- 
cim erant dies a festo Nativitatis Christi usque ad festum Lu- 
minum seu 'Theophaniae, quibus tota curia hilaria agebat , 
ita quoque convivabantur in aula per τὸ ἑξαήμερον, sex dies, 
qui festum Paschatis et octavam in albis intercedebant. 

C. το. [241, 20.] κυριακῇ. καὶ. M. hic minorem tantum 
distinctionem monstrant et iungunt sequentia praecedentibus. 

142. À. το. [242 , 15.] παραχυπτιχοῦ φιάλης. Quo die 
Imperator in phiala sese monstrat populis pyrrhicham saltan- 
tibus et acta acclamantibus. Est autem phiala proprie lacus 
marmoreus, aquam ex superimposito siphone prosilientem exci- 
piens, qualis erat in Triconcho, quod Theophilus Imp. stru- 
xerat, et deinceps illa ipsa area, in qua exstabat ille lacus , 
circa quem factiones statis temporibus desultabant, Impera- 
tore e fenestra prospectante , quod est προχύπτειν et παρα- 
κύπτειν, la dicitur Michael Calaphates προχύψας ἐκ τοῦ χα- 
ϑίσματος δημηγορεῖν, deorsum prospiciens e fenestris vel etiam 
e moeniano tribunalis Circensis, Cathisma dicti, ad populum 


perorasse, apud Cedren. p. 751. B. fine. Conf. p. 761. B. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 275 


10. collat. p. 752. B. ro. In voce zoózvy:g vacillarunt in- 
terpretes apud Codinum.  Gretser. p. 62. C. c. fin. supplica- 
4o vertit , quem correcturus Goarus in margine substituit 
ostentatio , et p. 66. n. 5o. ille verterat oratorum , hic Jocus 
imperatori throni ; p. 67. A. vertit Goar. προχύψεις loca, in 
utbus in throno sublimis sedet , et late illa de voce disputat. 
. 75. n. 65. exponit tribunal imperiale acclive aliquot gra- 
dibus editius. Hinc apparet ratio. interpretationis Leichianae. 
Παρακύπτειν et προκχύπτειν est Graecis spectare, item in 
conspectum venire, se conspectui offerre, praesertim dere- 
pente, sive de plano, sive per fenestram. ta usurpat Ari- 
stophanes in illo de meretricibus perquam lepido: zagaxAt- 
γασαι τῆς αὐλείας παραχύπτουσι, χἀν τις προσέχῃ τὸν νοῦν 
αὐταῖς, ἀναχωροῦσι" κάτ᾽ ἢν. ἀπίῃ, παρακύπτουσι. ltem Ari- 
stides T. I. p. 567. 4. ed. Anglic., ubi στύλος παρακύψας 
est classis derepente, nescientibus unde , neque exspectantibus 
rveniens. Et cum thronus imperialis in circo et alibi , 
ubi παρακυπτικὰ, prospectacula , erant, seu fenestrae velis 
praetensae , unde prospiceretur, cortinis cinctus erat , quibus 
reductis subito in conspectum venire, vel etiam prospicere 
ipse sic, ut a nemine conspiceretur, poterat Imperator , ex 
eo locus ipse editior tribunalis, ubi stabat ille thronus 
in circo, et in Triconchio alius, e quo prospectabat in sub- 
lectas areas, πρόχυμμα et παράκυμμα appellabatur, et se 
monstrare populo, eiusque aut certamina equestria cursoriave, 
aut ludos alios, ut saltationes , spectare, dicebatur παράκυ- 
ψιν ποιεῖν. Nicetas in Alexio I. n. 8.: ἐστή ἐπάνω τόπου 
ὑψηλοῦ ἐξαίφνης φανεὶς, ποιήσας τὴν νῦν λεγομένην πρύ- 
χυψιν. Data hac occasione emendabo insignem Athenaei lo- 
cum, quo narrans de ordine epularum regiarum in aula Per- 
sica, eorum ait ad convivia invitatos non in eodem cum rege 
triclinio accubuisse, sed ambos seorsim in separatis diaetis ; 
sic tamen fuisse structum triclinium regis, ut per zagaxvu- 
μα, prospectorium (sive ea fenestra vitris, sive clathris ferreis 
ligneisve munita fuerit) despicere in diaetam convivarum suo- 
r&ám, eorumque actiones observare et sermones audire potue- 
rit, ipse nemini observandus. Locus hic est Ρ-. 145. C. τὸς 
ἐστὴν οἰχήματα δύο xar ἀντιχρυς ἀλλήλων, ἐν Q ὃ βασιλεὺς 
τὸ ἄριστον ποιεῖται, καὶ ἐν ᾧ οἱ σύνδειπνοι, ϑύρᾳ καὶ ὃ Ed.L.8 
βασιλεὺς ἐκείνους ὁρᾷ διὰ τοῦ παρακύμματος [ita leg. pro 
παραχαλύμματος vulgatorum librorum] τοῦ ἐπὲ τῇ ϑύρᾳ, 
ἐχεῖνοι δ᾽ αὐτὸν οὐχ δρῶσιν, Qua in narratione quis est qui 
Divanum Turcicum , imitatum Persicum hoc institutum, non 
agnoscat, qui quidem itineratores, Petrum della Valle et si- 
mile de rebus Turcarum narrantes legerit; quibus meliores 
buic loco Athenaei interpretes non habeo, quos edam. Erant 


276 IO. IAC. REISKIi COMMENTARII 


porro talia προχύμματα varia, ut in Circo, in Sigmate seu 
area Triconchii, in ecclesiis. Fuerintne haec procyptica plana 
cum superficie perpendiculari aedificiorum, in quibus erant, an 
proiecta et exstantia, (moeniana Latini appellant, Graeci ἔξαι- 
τὰ vel ἔξετα, ab ἔξω ἵεσθαι, Erker, Francogalli des balcons,) 
non liquet. Phialae erant variae, ut in Circo, ubi utraque factio, 
. Veneta nempe et Prasina, suam phialam habebat, item in Sigmate. 

142. A. r1. [242, 16.] μετὰ τῶν κωδικελλίων. M. μετὰ 
τὸ κωδιχέλλιον. Saepe Nostro uer& cum accusativo composi- 
tum notat cur. 

B. ult. [245, 5.] ὀστιάριος. Μ. ὃ 9or. 

145. Α. 11. [2445 11.] ἱστάντων. Membr. στάντων. 

144. B. 1. [246, 9.] λογοϑέτης. Plures erant Logothetae, 
in quibus etiam λογοϑέτης ὃ γενιχύς: unde aut sic legendum, 
aut 7; delendum esse hoc nostro loco videri queat prima fronte. 
Sed nil movendum putem. Quando enim Logotheta sic nude 
appellatur , Logotheta Dromi seu rationalis cursus intelligitur. 

B. 1. [246, 9.] yevexocg. — Generalis erat, qui τῷ y&»uxQ, 
generali aerario, praeesset, aut, ut alii interpretantur , aedi- 
ficio, in quo subditi, negotiatores , nautae, tributa et vecti- 
galia solvebant. Quod eodem redit. Olim audiebant xa«3o- 
λιχοί 5 conf. Vales. ad Amm. Marcell. p. 86. B. et 515. A., 
ubi χαϑολιχὸς τῆς ᾿“Ιφρικῆς reddit rationalis Africae; item 
Du Cange Gloss. Gr. et CPli Chr, ; d) ES 

B. 9. [246, 16.] δ΄ βῆλον. ld est, τέταρτον fiov. Est 
quidem in Membr. δ΄ Brie, quatuor vela, vel quatuor mis- 
.sus procerum , corpora simul ingredientia. Erant plerumque 
.septem vela procerum , quae ad Imp. admittebantur 5 v. p. 159. 
.B. τ- et alibi ; interdum pauciora, nunquam plura quam octo ; 
vid. D. penult. Recte tamen hic loci emendasse cl. Leichi- 
um patet e sequentibus, ubi quintum , sextum , septimum et 
octavum velum seorsim enumerantur. 

B. ult. [246, 20.] ἄσπραν. M. ἄσπρον. (Φελώγην nempe 
idem est atque φελώγιον, phenolium , paenula ; vid. Du Cange 
Gloss. Gr. v. φαινόλης et infra ad p. 154. D. «. Phelonium 
Graecis existimatur idem atque paenula Latinorum, et per 
iranspositionem litterarum inde dicta esse. Si ita habet, de 
quo non dubito, facile est formam veteris paenulae definire. 
Convenit nempe cum sacco vel campana , medio aevo sic di- 
cta, estque id, quod in imaginibus Graecorum sacerdotum 
sacerdos conspicitur humeris suis attollere ab utraque parte, 
solida vestis , pallium totum circumcirca corpus involvens , si 
deorsum pendet. Symeo Thessalonicensis p. 148. ita descri- 
bit: φαινώλιον £vóvua λευχόν ἐστι δίχα μανιχίων, ὅλον πε-- 
Θιστέλλον τὸ σῶμα, αἴρεται ὑπὸ τῶν χειρῶν ἐχ πλαγίου ὃν τῷ 
καιρῷ τῶν ἱερῶν ἔργων. Est igitur alba; sed olim non erat , 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L 277 


verum fusca. Et forte inde nomen deducendum φελώνιον. 
Nam geiroiiov , quod idem est, a Latino paenula manasse 
liquet, neque controvertitur ea de re; πελλὸὺς olim appella- 
bant id, quod ὑπόκχεῤρ ὅος deinceps dicebant. Color is est ho- 
die nobis de Capucinis monachis appellatus, quod eorum 
caputia vel frocci panno soleant confecti esse huius coloris. 
Est autem dilutissime rufus, inter album et rufum, sed sic 
ut ad hunc magis, quam ad illum , accedat , rothgrau. 
$9 


C. 6. [246, 24.] ἀνέλϑῃ. M. ἀνελ, id est ἀνελϑὼν. 

145. A. 5. [247 , 17.] κελεύῃ προβάλλεσθαι. Membr. κε- 
λεύει προβαλέσϑαι. 

Α. 9. [247, 207 ἵστασι. M. ἱστᾶσι, et sic quoque B. 7. 

B. 10.[248, 6.] τὰς πλάκας. Tabulas vel codicillos pa- 
triiatus , quibus patriciatus tribuitur. Sunt propriae ebur- 
neae tabulae diptychae, seu duarum alarum, plicatiles, quae 
medio suo conünebant diploma honoris in membrana exara- 
tum ; v. p. 151. D., ubi tabulae cum codicillis , et p. 155. B., 
ubi tabulae absque codicillis memorantur. 

C. 5. [248, 15.] ἵστασιν. Membr. ἱστῶσιν. 

C. το. [248, 18.| ὑπερεύχονται. | Forte ὑπερεύχεται. 

D. 5. [248, 24.] ἐξελϑεῖν. M. sic distinguunt : ἐξελϑεῖν 
ὃ αὐτὸς μάγιστρος (id est ovrog ὃ μάγιστρος), χκαταλαμβάγεε 
ὃ ἐκ δεξιῶν, postquam egressus hic est magister (a sinistris stans), 
venit magister a dextris. 

146. Α. 6. [249, 11.] πρὸς βασιλέα. M. πρὸς τὸν βασιλέα. 

B. 9. [25o, 1.] ἀξιωματικῶν. ΜῈ. sie distinguunt: ἄξιω- 
ματιχῶν, σχευοφόρων,, στρατιωτῶν ταγμάτων ete., ab ho- 
noratis (seu syncleticis, vel ordinis senatorii atque togati viris), 
4 sceuophoris (seu magistratibus militaribus, quorum est τὰ 
0Xt/5, vasa, ut scutum, hastam, signa , labara ete. coram: 
Imperatore ferre, ut sunt spatharii, candidati), a militibus ta- 
gmatum (seu praesidiorum urbanorum). Conf. p. 147. B- 
ult, ubi ἵστανται οἵ τε ἀξιωματιχοὲ καὶ τὰ σχουτάρια (sunt 
iidem atque οἱ σχευοφόροι) xai οἱ δεαιτάρειοι. ΡΣ 0r θα 

B. 11. [25o, 5.] ϑερμάστρας. hermastra est vel bal- 
neum, vel vaporarium.  Putem posterius potius, hic quidem 
loci, quam prius. Erant autem vaporaria et pyrilia in ae- 
dibus, in monasteriis, in scholis militum, grandes oeci vel: 
salae, in quibus ignis accendebatur et conveniebant, qui ea- 
lefieri vellent ; in quibus etiam solebant refici seu cibum ca-: 
pere. V. Du Cange v. Byrdle et F'aporarium. Hic loci est 
vaporarium scholariorum seu militum comitatensium , ut qui 
haud proeul Cireo stationem seu scholam suam habebant. 
Quia tamen vapore balneari solebant, seu Laconica, et azv- 
ριᾶσθαι balneari notat, item. ϑερμαίνεσθαι,, nihil obstat , quo-: 


278 - 10. IAC. REISKII -COMMENTARII 


minus ϑέρμαστρα etiam balneum notet , praesertim quum ca- 
lefactoria et balneatoria iuncta et sibi contigua plerumque 
essent. i 

C. 2. [250,8.] ἔξωϑεν μεγάλων. M. ἔξωϑεν τῶν μεγάλων. 

C. 5. [ὠτά.) ἀκτολογοῦσι αὐτὸν. M. ἀκτολογοῦσι δὲ αὐτὸν. 

C. 5. [2ὅο. 10.] εἰσε πατρίχιος. Vulgari Graecismo εἶσε 
hic est pro & vel eig, es Patricius, id est, vere e', patricius 
creatus es patricius , gaudemus audientes , te. talem esse. — Eioe, 
vel potius z/c£ , est idem atque εἶσαι. Nam promiscue novi 
Graeci scribunt αὐ et £ , iidemque verbum substantivum non 
εἰμὲ, εἰς vel εἶ, ἐστὲ coniugant; sed εἶμαι, sum, εἶσαι vcl 
εἶσε, es , εἶναι vel εἶνε, est. Vid. Grammat. linguae Graecae 
vulgaris Du Cange Glossario Graeco praefixam p. 51. Apud 
eundem v. χουροπαλάτης haec prostant Ptochodromi: οὐχ εἶσε 
Σεβαστοῦ παιδὶν, οὔτε ἹΚουροπαλάτου. Pag.Nostri 154. D.8., ubi 
nostra editio dat εἰσε, M.habent εἰς. Et sane veteribus quoque 
Graecis in usu fuisse medium verbi z/j , demonstrat εἰ, quod 
nihil aliud est, atque contractum εἶσαι. Veteres, in scriptis 
certe, amabant formas contractas in medio; at in scriptis 
novorum, plebeio sermone conceptis, saepius terminatio secun- 
dae personae singularis in medio get occurrit, ut apud No- 
strum p.219. À.4. χομίζεσαι pro χομίζῃ,, fers, p. 960. ἀγα- 
λαμβάνεσαι pro ἀναλαμβάνῃ, accipis. Apud 'Theophan. p. 110. 
B. ult. est λυϑροῦσαι pro 4v9909 , liberaris. 

D. 4. [250, 20.] «a£ εἶϑ' οὕτως. Μ. copula carent. 

147. À. 7. [251, 9.] χαϑέζεται. Mira dictio ἡ χάϑεδρα 
χαϑέζεται pro ἵσταται, χαϑίεται, κατατίϑεται ; vel, si xadé- 
ζεται malis ad silentiarium referre, debent verba ἡ δὲ 
x&9tüga sic accipi: quantum aulem ad sedem  silentiarii in 
convivio attinet, sedet ille ἰσοτίμως, eadem in linea, seu al- 
titudine sellae , ἐξ /cov , non humilius. 

A. 10. [251, 12.] συνηϑείας. Consuetudines et solennia 
sunt honoraria , conchiaria , salaria consueta et constituta , dari 
iussa. "Vid. Du Cange Gloss. Gr. h. v. et Latin. v. consue- 
tudo , item v. ZoAéuvia et solennia. Συγήϑεια, ἐχταγὴ. &x- 
ταγιατικὰ,, sportulae , significant idem. — Labbeus ad Synops. 
Basil. p. 74. sine quadam suf]ragii solutione percipere est ad 
honorem et collegium aliquod provenire, etiamsi pro introitu 
nihil solvatur; Guther. p. 5o».  Notitias talium consuetudi- 
num babet aliquas Codex moster libro secundo. Notitiam 
consuetudinum praefect. praet. et sportular. offic. per Africam 
habet e codice lustinianeo Guther. p. 456. sqq. Notitia quan- 
titatis cousuetudinum ab Archontibus dandarum est in Novell. 
lustin. p. 47. sq. Praeterea in fine multarum constitutionum 
additur, quantum honoratus pro codicillis aut insignibus dare 
debeat, ut p. 118. 112. fin. ed. Scrimgeri. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L. 279 


C. τι. [252, το. ἐχδεχόμενον. M. ἐκδεχόμενος, quod 
reprobandum quidem videatur post μέρος praecedens. Iniicit Ed. L. 88 
tamen scrupulum , quod p. 155. δ. 3. v. 5. ἐχδεχόμενος quo- 
que est in codice, ubi cl. Leichius pariter correxit ἐχδεχός- 
μενον. Si recte. habet. membranarum scriptio, debet δῆμος 
subintelligi, adeoque respici ad τὸ σημαινόμενογ. 

147. D. 2. [252, 14.] μεγάλῳ etc. M. μεγάλων βασιλέων 
xai αὐτοχρατόρων. 

D. 4. [252, 15.] εὐσεβεστάτῳ. | M. εὐσεβεστάτων. 

D. 7. Doa: 18.] οὕτως. Deest M. 

D. 8. [252, 19.] yet δοξάσαι. Habeat glorificare, id est 
QNS vel velit glorificare, glorificet. lta Theophan. p. 398. 

. lt. μηνῦσαι ἔχω, deferam , significabo. Anonym. 'Theo- 
phani additus p. 429. B. 12. εἶχον βαλεῖν τὰς χεῖρας, ador- 
turi essent; C. 6. ἔχομεν vixoat , aincemus;. 452. B. τ. ἔχομεν 
ποιῆσαι pro ϑέλομεν ποιῆσαι, volumus facere. lta quoque 
vetus interpretatio Italica apud Marc. X , 58. illud δύγασϑε 
τὸ βάπτισμα βαπτισϑῆναι, ὃ ἐγὼ μέλλω βαπτίζεσϑαι ; sic 
reddit: potestis baptisma baptizari, quod ego habeo baptizari ? 
"Tertullian. adv. Dio: €. 30. : Praefatio Joannis Évange- 
lizatoris demonstrat , quod retro [antea] fuerit, qui caro fieri 
habebat ; ὃ μέλλων ἐνσαρκοῦσϑαι. Innocentius apud Alemann. 
ad Procop. Anecdot. p. 72. : Sz in. virtute uniri habent nobis, 
id est, possunt uniri, aut unientur. S. Benedictus in insomnio 
ad S. Henricum Imp. in coenobio Cassinensi dormientem sic 
ait in Chron. Cassin. II. 45.: cum primum hodie surrexeris , 
In egestione urinae tuae tres lapillos non parvos mingere habe- 
bis, id est, minges. Vetus inscriptio Romae in Ecclesia IV. 
coronat. : Cod estis , fui : et cod sum, essere abetis, id est, erz- 
tis. Neque tàm recens ille verbi usus est; εἶχον ἐδεῖν, visuri 
fuissent , iam Demosthenes p. 260, 2. dixit ; vid. Darth. ad Gu. 
Briton. p. 5o. fine, et Du Cange v. habere et ἔχειν. 


T 
D. 11. [Schol. 2552, 25.] πρώτως. M. z9o., unde fieri 
quoque potest πρῶτον. Paulo post eaedem dabant μετὰ za 
τοῦ δημάρχου. 

148. A. τ. [252, 21.] ἐτώμησαν παραδόξως. Sic ctiam est 
in M. F. leg. τεμήσαντα z.,aut si ἐτέμησαν recte habet, debet 
ad o£ βασιλεῖς tacite subintelligendum referri. Sed videtur 
potius aliquid deesse, e. c. χαὲ σὲ, 0 δεῖνα, οἱ ἐκ ϑεοῦ χραται- 
OULEYOL ταῖς νίκαις, χοσμοπύόϑητοι δεσπόται Ῥωμαίων ἐτί- 
μῆσαν etc. , ut p. 155. C. et D. et p. 185. A. Pro παραδόξως 
malebam aliquando περιδόξως. Sed novi Graeci splendidum 
et illustre quodque παράδοξον appellant, more e theatro ducto. 
Nam illi, qui in certaminibus solennibus populo placuisset, 
atque e theatro gymnasiove victor abiisset, ei acclamari con- 


380 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


suevisse yaigs& za9uóoSe notat 'et exemplis confirmat Reine- 
sius Inscript. Syntagm. p. 315., quem conferri velim, et unde 
solum ΟἿ Fortunatiani locum referam, qui soloséisib 
vulgarem, quo παράδοξος pro περιδόξῳ. vel ἐνδόξῳ usurpa- 
batur, iam suo tempore notabat his verbis: vulgi consuetu- 
dine potius , quam. ratione , Olympionicae et celeri in sacris. 
certaminibus coronati vocari paradooai solent. | Parum enim. di-- 
ligenter [hoc est, cum delectu, iudicio, studio elegantiae] Graece: 
loquentes quidam τὰ παράδοξα pro his , quae sunt bonae opi- 
nionis , accipiunt. ἢ 


A. 5. [253, a.] Aid duis M. τὸ λιβελλάριον. 
Δ. 9. [255, 5.] 749z. M. ü hic et deinceps, unde effi- 


cio oes aut pro ratione circumstantiarum ἤλθετε. 
Α. τι. [255, 6.7 ἦλϑεν. M. ἦλϑες. - 
t3 ἐς [253, A φιλοῦντας. M. φιλοῦντά os δῆμον. Vid. 
jid D. τ 
, B. 6. [255, 15. χρόνον. M. χρόνων. , 
B. pen. [255, 18.] ἀξιοδόται. Μ. ἀξιοδότως, quod. idem 
atque ἀξίως valet , coronati a Deo ex merito suo, dono in lo- 

cum dignum collato. Vid. p. 183. A. ult. 

C. 5. [»54, 2. ] πληροῦται. llluc enim delatis finit, desinit 
carmen, eo usque inter ambulandum cantando poteit Pau- 


si post habebat codex ὃς ὃ Θεὸς utroque loco, uti etiam: 
p. 156. C. 2. 


C. 11. [254, 7.] λέγει. In. codice. est λέ, id est, Aéyov- 
σιν, aut λέγεται. 

D. 6. [254, 15.] μετὰ εὐχὴν. M. “μετὰ τὴν εὐχὴν. 

D. 8. [554, x4.] λαμβάνειν. Μ. λαβεῖν. 

τήρ. B. 5. [255, 7.] τριβλατίων ὀρναμένων. M. τριβλαττί-. 
ων «ὀρνεμένων. Erit itaque sic. distinguendum : ἀπὸ ἱματίων ; 
ἐῤῥαμμένων., vestibus consultis (de. quibus ad p. 271. ÁÀ. f. 
disputo) , et ἀπὸ τριβλαττίων ὀρνεμένων,, (id est, ὠρνημένων, 
a verbo. ὀρνᾷν, orna, hoc est ora, vel potius ornatione ; hoc 
est praetexta, instruere ,) instructis orna. triblattea, seu serica 
praetexta ter tincta, seu saturatissimi coloris purpurei. Ὄρνα 
non tantum Graecis , sed et Latinis medii aevi est ora, omne 
quod aliquam non modo vestem, sed ctiam rem quamcunque 
ambit et quasi continet ; vid. Du Cange Gloss. Gr. v. ὕρνω 
et Lat. v. urna , quibus addam hunc Chron. Cassin MM s 35.5 
rotundas. imagines omnes argentea solum. urna quatuor. libra- 
rum circumdans; ubi urna idem est. atque id, quod no- 
strates Aühmen appellant. Idem ILL. 57. memorat coopertori- 
um. altaris sericum cum urna purpurea , ornatum margaritis ac 
smaltis. Sed, ut dixi, credibilius mihi quidem est, orna esse 
pro ornaüo:vel ornatura ; cuius formationis exempla plura , 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. LI. 28: 


etin iis hoc ipsum orna quoque, Salmasius protulit ad Scr. 
Hist. Aug. T. IL. p. 11. et 775. Non possum if fiue huius 
capitis, quin formulam veterem Latinam creandi patficit, quam 
ex Paulo Foroiuliano de gestis Longobardorum Du Cavge in 
Gloss. Lat. v. Patricius edidit, hic addam. Poterit nonnulla 
nostri Codicis illustrare , et iucundum erit ambo conferre. Pa- 
tricii dignitas. taliter disponenda est, quatenus illa non wili 
personae , nec alicui concedatur. ignoto. Sit. enim. valde notus 
Imperatori , sit fidelis et prudens , non elatus. | Protospatharius 
veniens ante Imperatorem osculetur suum humerum et dicat: 
Maxime Imperatorum , adest, quem wvocasti. Tunc stet ad 
sinistram Imperatoris illius hyparchus , quem. nos dicimus prae- 
Jectum , et dicat ei Imperator: cum  protospathario. futurum 
patricium. adducito. Dum. autem. venerit patricius ,| inprimis 
osculatur pedes Imperatoris, deinde genu, ad extremum oscu- 
letur ipsum: tunc osculetur omnes Iomanos circumstantes , et 
dicant omnes: Beneveniatis. Nobis nimium laboriosum. esse vi- 
detur concessum nobis a Deo ministerium | solum procurare : 
quo circa te nobis adiutorem facimus , et hunc honorem tibi 
concedimüs , ut ecclesiis Dei et pauperibus legem facias , et inde 
pon altissimum Iudicem rationem reddas. Tunc induat eum 

mperator mantum , et ponat ei in dextro indice annulum , et 
det ei bombacinum propria manu scriptum , ubi taliter continea- 
tur scriptum: Esto patricius, misericors et iustus. Tunc ponat 
ei in caput aureum circulum , et dimittat. Observo ad hanc 
formulam adhue, post salutationem Beneveniatis (καλῶς ἤλϑες} 
deesse : tunc ait Imperator, aut simile quid. Pro Jegem facere 
diceremus hodie zustitiam administrare. De annulo et circulo. 
patriciali Graeci nihil habent. —Zombacium notat chartam 
bombycinam, in qua diploma patriciatus scriptum erat. Graeci 
tabulas eburneas, diptycha, adhibebant cum intus iacente codi-. 
cillo, «eu libello chartaceo, id est pergameno. Vid. ad p.11. 

B. 6. [255, 8.] ἀβδία. De hac voce coniecturam profero. 
ad pag. 271. 

C. 4. [255, 14.] κύχλοϑεν. Μ. χυχλόϑεν. Forte quoque sic 
σχῆμα deest, εἰς σχἥμια ἡμιχυχλίου ; conf.p. 143. B. 1.,ὄ πῖδὲ 
χυχλύόϑεν ipsis notet δίκην xvzAov. 

D. ult. [256, 12.] πορφυροῦν τετράδιον. Purpureum qua- 
ternionem seu membranae purpura tinctae complicata quatuor 
folia; de quo more membranas colore purpureo, flavo, cae-: 
ruleo, alio inficiendi, videndi Viri docti ad Evangeliarium 
Quadruplex Blanchini. 

150. À.6.[256, 17.] ἀνϑυπατικὸν. L. τὸ ἀνϑυπατίκιον, ut B.5. 

A. 7. [256, 18.] ἀπάγοντες. M. ἀπαγαγόντες. 

B. 5. [256, 24.] κατὰ ὑστέρησιν. Quia sero venit, ceteris 
collegis iam introvocatis et ingressi& — 


282 Ἐ110. IAC. REISKII COMMENTARII 


B. 5. [256, 25.] χαταλάβη. Non solet Noster χαταλαζε- 
βάνειν | hoc sensu, nempe pro adipisci, usurpare , sed pro: 
advenire. Num igitar λάβη, aut καὶ λάβῃ legendum? 

C. ult. [257, 16.] πρὸς τὴν χώρησιν τῆς ἐχκλησίας. Pro 
capacitate ecclesiae, nempe Phari vel Deiparae Phari, tot 
numero , quot χωρεῖν, capere commode potest ecclesia. 

D. 7. [257, 21.] ἀντίπεπτοι. Μ. ἀντιπεπτοὶ, gravi ac- 
centu. Puto tamen editam accentuationem rectius habere. Sed 
difficile est, certum de etymologia et significatione vocis ob- 
scurae et alibi non lectae et difficulter cum analogia Graeci 
sermonis conciliandae pronuntiare. X Videor mihi quidem per- 
cipere significationem, quae est, mea sentenlia , valvae, quae 

Ed, L.89 sibi invicem obvertuntur, quarum una super alteram et ad- 
versus alteram inclinatur. Sitne ab ἀντιπίπτω,, aut ab &vzt- 
πετάω, non dixerim.  Neutri derivationi favet analogia. Sed 
Graeci novi sibi multum in corrumpenda veteri lingua indul- 
gent. Num denique ἀγτίστρεπτοι legendum ? 

150. D. 8. [258, r.] πρὸς τοὺς πόδας,  Cuiusnam? non 
Imperatoris certe. Num igitur πρὸς τὸ οὖδας, procidit in 
solum ? 

15r. B. ult. [259, 2.] πληρωϑῇ. Vel 1475902001. M. enim 

9 
7245700 dant. 

C. 2. [259, 3.] διὰ τῆς πληρώσεως. Per finem ordinis 
patriciorum , illinc," ubi desinunt stantes in serie patricii. Τὸ 
μέρος, versus, pro ὡς vel πρὸς τὸ μέρος, ad plagam tempti. 

C. 9. [259, 8.] τὸ λῶρον. M. τὸν λ. 

Ὁ. τις [250, το. διὰ τὸν λῶρον. Videtur ergo non li- 
cuisse illis, qui loros corpore gererent, vestem principum vi- 
rorum et maiestati paene tantum atque patriciis propriam , 
genua flectere, aut humi procidere, "Vir doctus , qui in Re- 
lationibus Gottingensibus de primo nostri operis volumine iu- 
dicium et indicium dedit, producto in aliis hoc quoque loco, 
causam .in addita notula edidit, quae quidem sibi videatur, 
quare Patricia Zoste non prociderit, lorum et propoloma ge- 
rens. Quid si, ait, ob id ipsum datae vestes rigidae prima- 
riis feminis, ut ne possint quidem , etsi oblitae dignitatis vel- 
lent, se abicere? ignoscat nobis Vir doctus, quisquis ille 
fuerit, euius nomen ignoramus, si ab eius sententia discedi- 
mus profitemurque , subtiliora et quaesitiora ea esse, quam 
veriora. Ut diebus festis et dominicis, ob temporis religio- 
nem , codicem sacrum aut crücem , aut symbolum fidei , aut 
vas aliquod sacrum manu gestantibus ingeniculare non lice- 
bat ob maiestatem et reverentiam habitus gestaminisve sui, 
sic "tantae venerationis et. auctoritatis erat lorum, veterum 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LID. I. 283 


trabeae imago, ut qui eam corpore gereret, exemtus essct 
necessitate in genubus adorandi. 

C. ult. [259, 12.] zo/rov. M. post h. v. recte distin- 
guunt; subintelligitur enim προσχυγεῖ, a communi repetitum. 

152. B. t1. [260, 18.] xal οἱ λοιποὶ τῶν ἀξιωμάτων. Qui- 
nam hi sint, et qui diversi ab axiomaticis , fateor me nescire. 

C. τ. [260, 21.] τὸ Θωμαΐτιον. M. τὸν Θωμαΐτην. Tho- 
maites erat triclinium seu palatium patriarchae, in foro Au- 
gustae situm, nbi patriarchae bibliotheca erat ; v. Da Can- 
ge ad Silentiar, p. 54o. et CPI. Christ., item Rhamnus. p. 92. 


C. 3. [260, 22.] ἱστᾶσι. Saltem ἵστανται dedisset. M. 
ὦ. Apographum Draudianum ἔστω. Locus vitiatus. Num. 
γαχωροῦντες ἔξωϑεν ἔσω ὁ 

C. 5. [260, 24.] τὸ. M. τὸν τρίχλινον τῆς Πανναύρας. 

C. 4. [*61, 1.] φϑάσῃ. M. φϑάσει. 

Ild. ibid.] ἀνὰ μέσον. ^ Non potest hic loci zn me- 
dio notare, sed debet idem valere atque ἐν τῷ 7096; consi- 
s: primo et supremo Íoco inter patricios, in collegio patri- 
ciorum. Alias consistere nequeunt χατὰ χεφραλῆς et ἀνὰ 
μέσον. Nisi forte dicas collocatam eam in medio fuisse, sed 
extra seriem patriciorum, ut hos ad dextram, alios ad sini- 
stram pone se habuerit; conf. p. 155. A. ult. 

153. A. 8. [261, 19.] εἰς τὸ. Μ. εἰς τὸν. 

A. ult. [262, ».] χατὰ παντὸς μέσον. Difücilis hic lo- 
cus. Non enim apparet, ad sequentiane pertineat, ex inter- 
pretatione et distinctione Leichiana , diversa tria, secretum, 
consistorium et cubiculum ; ita ut toties debeat repeti, xa- 
τὰ παντὸς τοῦ σεχρέτου. κατὰ παντὸς TOU χωγσιστορίου, xa- 
τὰ παντὸς τοῦ χουβουκλείου ; au subintelligi debeat ἀνϑοώ- 
που: an denique, sublatis commatibus post σεχρέτον et κων- 
σιστορίου, quae ibi locorum in M. nulla sunt, debeat reddi 
et construi χατὰ μέσον (vel ἀνὰ μέσον, χατὰ) παντὸς τοῦ 
σεχρέτου τοῦ χκωγσιστωρίου τοῦ κουβουχλείου., in medio et 
in fronte totius secreti consistorii Cubiculi. Sed aeque mirum 
mihi accidit secretum seorsim nominari , nulla nota distincti- 
. va addita, quam dictio secretum  consistorii cubiculi. Malo 
tamen cum M. facere. Nam de solo Consistorio seu collegio 
Cubiculariorum hic sermonem esse, excluso consistorio barba- 
torum procerum, ex eo liquet, quod hoc capite sermo de prae- 
posito sit, hoc esl, capite eunuchorum. Ἐξ quamvis suflicere 
possit consistorium cubiculi pro collegio spadonum , quum 
tamen placuerit auctori dicere secretum consistorii cubiculi , 
neque absurdum id sit, debemus acquiescere. 

B. 4. [262, 5.]. καὶ γόνατα. M. καὶ τὰ γόνατα. 

D. 9. (265, 5.] πληροῖ πώντῳ τὰ vovutga. — Numeros 


“84 IO. IAC. REISKIH COMMENTARII 


omnes implet; hoc est: muniis et officiis provinciae suae satis- 
facit. Dictio e Latinismo transsumta. 

D. pen. [265, 5.] κελεύσωσιν. M. κελεύωσιν, si velit 
Imperator praeposito patriciatus quoque honores adiungere. 

154. A. 6. [265, 10.] προσχαλέσασϑαι.  Membranae προ- 
βαλέσϑαι: et id quoque Latina interpretatio exhibet. : 

ΑΔ. 9. [265, 12.] παράδος.  Zrade , exhibe, praesenta 
ipsum, Scilicet collegio vel magistratui urbano, ut caput. Prae- 
fectus enim urbi erat caput ordinis urbani. 

B. 5. [265, 17.] σχαλέων. M. σχαλίων. 

B. 6. [263, το. εἰσέρχεται, ΜΙ. xai. εἰσέρχεται. 

C. 5. oj, 6.] ἐξέρχεται. — Ante h. v. putem exeidisse 
ὃ δὲ πραιπόσιτος. Verum Membranae hic quidem edito plura 
non habent. 

C. 4. [264, 7.] νουϑεσίας. Ante hanc vocem inseren- 
dum λέγειν e Membranis. Deinde requireret grammatica 
Graeca aut διαχρατήσεως, propter praecedens ἕνεκα, aut διὰ 
κράτησιν divisis vocibus. Sed novi Graeci omnia sibi permittunt. 

C. το. [264, 11.] ὕπαρχον xai πατέρα πόλεως. Expo- 
sui locum hunc ad pag. Nostri 5o4. D. 4. | 

D. 2. [264, 16.] πελώνιον. Est idem atque φελώγιον 
vel φενώλιον, de quo dixi ad pag. 144.5 πενώλιον , paenula. 
Graeci novi saepe z et y permutant. 

D. 3. [264, 17.] τὸ λῶρον, M. τὸν λῶρον. Toties iam 
correximus hoc vitium , ut porro pigeat. ldem tenendum ad 
p. 155. B. τ. 156. Ὁ. 12. et alibi, ubicunque occurrat. ἰ 
τ ἢ. 7. [264, 20.] ἀχτολογούμενοι. M. ἀκτολογουμένου, 

D. 8. [264, 21.] εἶσε. M. εἷς. 

155. B. 7. [265, 17.] ὕπαρχε προφέχτωρ.  Ttaque illi 
barbare pro praefecte, de qua terminatione plura dico ad 
p. 200. À. 3. Solebant autem vocibus Latinis explicationis. 
gratia Graecas earum interpretationes addere. [ta infra “40- 
yovore oéflaote , posteriore voce priorem explicante. - j 

B. τι. [265, 21.] ἐχδεχόμενον. M. ἐχδεχόμενος. "Vid. 
ad p. 147. C. rr. 

C. 5. [266, 3.] γνησιοπόϑητον. —Resolvi debet in γνήσεον 
xai ποθητὸν, benevolum vel sincerum, et cupitum seu desidera- 
tum. Vid. ad p. 43. D. 8. Adhibent novi Graeci vocem γνήσιος 
libenter de liberis, amicis et servis, pro szmcerus, candidus, 
integer , benevolus; vid. Codin. Offic. p. 121. n. 5., 123. D. 
3. et penult, 145. n. 3. "Theophan. p. 81. A. pen. Nicephor. 
CPtan. Patr. p. r2. 7. Vel potest quoque γνήσιος in hac 
compositione accipi pro caro, amato, adeoque yrgotonóod rcov 
esse amatum atque desideratum. Yta in Antholog. p. 218. c. fin.z 

ó μηδ’ ἀστοῖσι φιληϑεὶς 
Τίμων οὐδ᾽ ᾿Ἴϊδη γνησιύς εἶμι νέκυς. 


AD CONSTANT. PORPH, DE CERIM. LIB. 1. 285 


- C. ult. [266, 12.] &/9" οὕτως. Μ. xai εἶϑ' οὕτως. 

D. 3. [266, 15.] προνοούμενος et προβιβάζων. Utrumque e 
ἍΜ. : liquet tamen leg. esse προγοουμένους et προβιβάζοντας. 

D. ult. [366, 22.] 9 δεῖνα. Post hanc vocem iterant M. 
tertium formulam εἶσε ὅ δεῖνα, ut p. 148. A. 7. 

156. A. 1. [266, 24.] ϑεύστεπτος. M. ϑεοστέπτων, vt 
Latina quoque produnt. 

D. 1. [268, 8.] χαλαμάριν.  Redditur haec vox in. Can- 
i Glossario calamarium , theca calamorum , atramentarium. 
orte itaque notat scribarum Praefecto Urbis additorum οἱ 

sub eius dispositione constitatorum scrinium seu officium: qui- 

bus opponantur o£ ταξαιῶται, vel, quod idem est, at ali- 
quanto ad leges grammaticae Graecae propius, ταξεῶται.  No- 
tat haec vox primum officiales, id est apparitores maiori cui- 
dam magistratui additos et ad eius τάξιν, officium, comi- 
tatum pertinentes, ad exsequenda eius mandata , comprehen- 
dendos et puniendos delinquentes, quae notio hic obtinet. 

Erant autem tales plerumque milites, aut certe armati. Dein- 

de notat quoque milites gregarios, cohortales, praesidiarios. 

Vid. Guther. p. 372. et 626. et Du Cange Gl. Gr. h. v. 

Quid si vero, ut he τὸ χκαλαμάριον redeamus , interpretemur 

urnam , in quam coniiciuntur τὰ χαλάμια, tesserae, quales 

olim dabantur illis, qui beneficio panium gradilium. frueban- Ed. L. go 

tur: de quibus docte disputat Salmasius ad Scr. Hist. Aug. 

T. fl. p. 502. 505. Desierat quidem ista dilargitio panium gra- 

dilium , at supererat tamen eorum quaedam imago in τῷ 

λαχανιχῷ. Aut quid, si calamarium fuerit theca calamorum cum 
suppellectile omni scriptoria, velut symbolum investiturae 
Praefecti Urbis , ut cui multum negotii cum chartis et scri- 

. ptione? De more recens honorandum una aliqua earum re- 

rum, in quarum tractatione officium eius versaretur , investi- 

endi, ago ad Cletorologium. 

156. D. 5. [268, τι. oi τῆς τάξεως. Officiales, ad eius 
τάξιν, comitatum armatum, officium vel obsequium pompati- 
cum pertinentes ; vel potius o£ τῆς τάξεως sunt viri ad or- 
dinem pertinentes , hoc est senatores, senatus urbanus, qui- 
bus opponuntur o£ τῆς πόλεως, commune civium. Senatus 
'etiam Latinis nude ordo, interdum ordo honestissimus appellatur; 
unde assumserunt novi Graeci usum vocabuli τάξις pro sena- 
ἔμ 3 vid. ad pag. 163. A. 9. 
|. 157. A. 1. (268, 15.] τὸ χαίωμα. M. τὸ χίωμα. Est 
Jmea sententia χίωμα idem, quod Arabibus X4zLJ!, illud 
pretiosum involucrum, auro, gemmis et margaritis illustratum, 
quod equo, quem Augustus inscendit, insternitur. Qualem 
morem Sultani Turcici ex aula Byzantina transsumtum adhuc 


“80 IO. IAC. REISKII COMMENTARII- 


retinent. Equo enim, quo Sultanus ad S. Sophiam vehitur 
diebus Veneris, semper insternitur K&U9)! vel τὸ χίωμα, 
operculum sellae equinae, quod, quam primum Sultanus in 
porta templi descendit, strator eius tollit, sub axilla sua re- 
condit, et ipse in eodem equo rursus in palatium revehitur. 
Quod ipsi licet: modo tollat operculum. Sed opercalo augu- 
sto insidere capitale est. V. P. della Valle Epistol. Itiner. I, 
13. et Leo Afric. HI. 55. Crediderunt viri docti, τὸ χίωμα 
esse tantum ornatum colli equini , inducti, ut videtur, ex lo- 
co Codini de offic. XVII. 47.: ἦν πρότερον συνήϑεια φορεῖν 
τὸν τοῦ βασιλέως ἵππον iv τῇ τοιαύτῃ πανηγύρει περὲ τὸν 
τράχηλον καὶ ὕπισϑεν τῆς σέλλας ἐπάνω τῶν σχαπουλίων ἅπερ 
ὠνομάζοντο χαιώματα., ἐκ μαργάρων xai λίϑων συγκχείμεγα. 
Crediderunt τὰ σχαπούλια scapulas notare: et qui poterant 
aliter? qui Latinam hanc esse vocem scirent et quid Latinis 
scapula significet. Sed novis Graecis Jumbos vocabulum illud 
significat, quo. vel ipsa verba ὕπισϑεν τῆς σέλλας, pone sellam, 
ducere poterant; vid. Goar. p. 70. n. 18. Forte 'ex ec, quod 
essent hae stragulae lineis duabus diagonalibus gemmarum et 
margaritarum in medio se ad angulos acutos secantibus di- 
stinctae , χεώματα sunt dictae. Χιοῦν est aliquid ad instar 
litterae Graecae. X facere. Notum, quid sit in rhetoricis 6 
χιασμός, et χιωτῶς in Glossis idem est atque χαγχελλωτῶς , 
decussatim. . Glossae Nomicae Vatican. apud Du Cange Gloss. 
Gr. v. μετάξια:  Meraita ἔνδεσμα σηνίου [σηριχοῦ legit Du 
Cange] εἴτουν τὰ ἐνδεδεμένα ἀλλήλοις καγχελωδῶς, εἴτοι yic- 
τῶς. Noster certe codex plerumque et nescio an non semper 
χίωμα. scriptum. exhibet, non χαίωμα, ut Du. Cange, qui 
conf. ἢ. v., ubi aliam dat etymologiam. {0 :subsellium appel- . 
labant Latini sequiores stragulam sub sella equina positam, sic 
posset haec stragula supersellium appellari , quia super sellam, 
non infra eam, poneretur. : 

A. 6. [268, 18.] χοιαίστωρος. Scribitur quoque haec 
vox propius ad Latinum zva/orog. Graeci novi librarii v et 
oL promiscue habent. Quisnam vero quaestor hic intelligatur, 
sacrine palatii, an urbanus, certo non liquet: videtur tamen potius 
prior designari, de quo iam alibi egi, et dicam adhuc deinceps. 

A. 9. [268, 2:.] προβαλλομένου. Est idem atque μεξλ- 
Aovrog vel. ὀφείλοντος προβληϑῆναι. Yubet Imperator arcessi 
eum, qui quaestor honorandus vel nuncupaudus est ; ille cum 
aliis ,. ad quos ea res pertinet, adit ad praepositum, qui hono- 
randum lmperatori praesentat, a quo praepositus iubetur re- 
cens honorandum ad scrinium quaestoris adducere, eiusque 
membris novum quaestorem sistere et praeficere. —Pertinent 
autem ad scrinium vel τάξιν quaestoris οἱ ἀγτιγρ αφεῖς, magi- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIb. I. 287 


stri scriniorum et cancellarii. His praepositus novum quae- 
storem tradit; qui eum pro capite suo agnoscunt, et propter- 
ea domino gratias agunt. Deinde mittit recens honoratus 
suorum aliquem et Chosbaitam, qui a vetere amoto quae- 
store vestem quaestoris repetat. Vestes enim symbolicae seu 
illae, quibuscum investiturae fiebant, et nova munera confe- 
rebantur, non manebant apud honoratos, sed illis deceden- 
tibus reddi vestiario sacro, ad quod pertinebant, debebant, 
et sic transibant ad novos successores; v. p. 158. D. 5. Hoc 
fere argumentum est huius capitis , quod quia paullo obscuri- 
us mihi videbatur esse, placuit aliquanto uberius exponere. 
Verba zagaAeugartt αὐτὸν geminum sensum patiuntur. Nam 
aut recdi possunt: accipit eum in persona, corpus eius, ab 
lmperatore sibi traditum praepositus ; aut: tantum eius no- 
men sibi editum , ut p. 159. C. 8. 

B. 2. [269, 5.] τοὺς ὠντιγραφέας. 1n hac voce Latine 
convertenda non idem sentiunt viri docti, dubiumque , ut in 
re antiqua, quis rectius. ,,24vriygeqéic notariorum principis 
contrascriptores forte dici possent," ait Guther. p. 595., sed ad- 
dit: ,sic tamen appellati sunt ἃ rescrzptis , quae ipsi compo- 
nebant et eflormabant. Nam ἀγτιγραφὴ est rescriptum 4mpe- 
ratoris. Consentit cum his, quae p. 519. habet: L4vrtyoaqgeis, 
magistri scriniorum, dictatores et rescriptores. Dictabant nem- 
pe, id est, commentabantur τὰς ἀγτιγραφὰς, responsa, 
quae Imperatores ad prius exhibitas sibi aliorum litteras, 
quaestiones, flagitationes ὠντέγραφον, rescribebant, qui erant 
a regiis ἀὠντιγραφαῖς. Gloss, Basil. : ᾿αντιγραφὴ λέγεται ἡ Ba- 
σιλιχὴ πρόσταξις, διὰ τὸ ὡς ἐπὶ πλεῖστον ἐκ προηγουμένων 
ἀναφορῶν γίνεσϑαι τὰς βασιλικὰς προσταγάς. E Nostri p. 
άιθ. B. r. certe patet antigraphos ἃ scribis diversos fuisse. Ergo 
non exarabant seu in mundum redigebant ipsi sacras formas, 
sed ipsi potius dictabant seu concipiebant, in lituris eas exa- 
rabant , quas scribae mundarent, ἀγτέγραφον , ante scribe- 
bant, vel praescribebant ea, quae scribae post scriberent 
vel exscriberent. Nam ὠντὲ Graecis quoque saepe idem at- 
que anie notare, supra demonstravimus. —Evincit exemplum 
Eugenii, qui, teste historia Miscella XIII. rr., grammaticus 
olim, litterarum Latinarum. doctor , relinquens scholas in. pala- 
to militabat, eratque Imp. Valentiniani antigrapheus et pro- 
pter eloquentiam a. multis honoratus. 1n Novell. XI. Constan- 
tini Porphyrog. ed. Meurs. p. 255. redditur rescriptores ; a 
Gretsero ad Codinum contrarotulatores. 'Goarus apud 'Theo- 
phan. 6o. D. pen. vertit contrarotularis, vel ratiocinarii mu- 
nere fungens ; in notis autem emendat sic: ἀντιγραφεὺς, ma- 
gister scriniorum, est, à ὃ βασιλεὺς τὴν βασιλικὴν γλῶσσαν éné- 
τρεψε, Eunap. in Nymphidiano. Talis est, qui nomine Im- 


388 ΤΟ. IAC. REISKII COMMENTARII 


peratoris litteras exarat et dictat. Idem Goarus ad Codin. 
p. 30. ult. actuarios reddit. Apud Leonem Grammat. p. 450. 
D. redditur exceptores. | "Theophylactus Simocatta nominatur 
in titulo historiae suae ἀπὸ ἐπάρχων xai ἀντιγραφεὺς, quod 
apud Cl. Fabricium, (Bibl. Gr. T. VI. p. 38r.) praefectus 
et tabularius vedditur, aliis expraefectus 'et. observator. coacto- 
rum: cuius interpretationis rationem ego nullam video. 4»- 
τιγραφεὺς τοῦ βασιλέως vertit Vales. ad Amm. Marcell, p. 84. 
B. magister scrinii sacri, et ἀντιγραφεὺς τῆς μνήμης, qui di- 
ctat ad. memoriam , magister memoriae. Salmasius autem ad 
Script. Hist. Aug. T. Il. p. 785., ubi fuse. de his antigraphis 
agit, negat scriniorum magistros fuisse, sed illis proximos. 
Conf, Du Cange Gl. Gr. ἢ, v. et Latin. v. Zntigraphus , ubi 
citat aliquot loca , e quibus concludatur , antrgraphos et cancel- 
Jarios eosdem esse, quos tamen et noster codex et ali bene 
multi distinguunt ut diversos. In universum obscurae sunt 
rationes dignitatum. 


B. 6. [269, 6.] ἀνοτάριον. M. ἄνον, id est, ἄνθρωπον. 
Compendium hoc scripturae , quamvis valde frequens, fre- 
quenter tamen errandi occasionem typothetis dedit et vitia in 
libris nostris prelo excusis. Notat autem hic loci vox ἄν- 
ϑρωπος, homo, famulum. Ea significatione utraque vox in 
utraque lingua scriptoribus sequiorum temporum frequenter 
usurpatur, ut Capitolin. in Pertinace T, 1. Ser. Hist. Aug. 
p. 5600. : mercaturas exercuit Imperator per homines suos , quod 
idem p. 557. dixerat: mercatus est per servos suos.  Àrtemi- 
dorus iam ἄγνϑρωπος pro familiari posuit, p. 95. rr. Νὰ- 
mero carent exempla huius usus in hoc nostro codice prostan- 
tia. V. DC. Gloss. ν. ἄνθρωπος et Homo. 

B. 8. [269, 8.] vo? διαδειχϑέντος. Recte M. διαδεχϑέν- 
τος, elus, qui διάδοχον, exceptorem, successorem nactus est, 

Ed.L.gi]eius, qui munere decessit, aut amotus fuit. Saepissime occurrit 
apud Spartianum successorem alicui dare , pro munere amo- 
vere. 'Dheophanes p. 208. C. 8.: διεδόέχϑη Προκόπιος ὃ ὅ- 
παρχος τῆς πόλεως καὶ γέγονεν ἀντ᾽ αὐτοῦ ᾿Ανδρέας ὅ ἀπὸ 
λογοϑετῶν, Procopio Urbis praefecto exauctorato institutus est 
Andreas exlogotheta. . ldem auctor in significatione activa 
adhibet διαδέχεσθαι pro exauctorare, curare, ut alicui veni- 
at, subeat διάδοχος, successor. P. 221. A. 5.: ὅ αὐτοχρά- 
τῶρ πάλιν τῆς στρατηγίας τὸν Φιλιππικὸν διαδεξάμενος, Ko- 
μεντίολον στρατηγὸν τῆς ἀνατολῆς ἀπέστειλεν, Philippicum 
regendi exercitus munere abdicatum, Commentiolo Orientis duce 
misso, Imperator revocavit. Vid. ad Codicis nostri p. 158. D. 4. 
Herodianus dixit διάδοχόν τινι πέμπειν xai τοῦ ἔϑγνους ἐξελ- 
ϑεῖν χελεύειν. Vid. Casaub. ad Scr. Hist, Aug. T. lI. p. 207. 
ét 257. Salmas, ad T. ll. p. 99. Vales. ad Amm. Marc. p. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 289 


562. B. Hinc διαδοχὴ opponitur τῇ προβολῇ apud Annam 
Comnenam Alexiad. p. 84. pen., remotro ab officio admotioni, 
promotioni ad officium. 74z00é7:09«: interdum quoque di- 
ctum pro διαδέχεσϑαι. Martyrium mst. S. Eusignii Antio- 
cheni: &Eyxovr« γὰρ ἔτη ἐστρατευσάμην, καὶ eni Kovsrav- 
τένου τοῦ μεγάλου βασιλέως, καὶ ini Κωνσταντίου τοῦ za- 
τρὸς αὐτοῦ, καὶ οὐδαμοῦ εὑὐρέϑην μὴ ἀρέσας, 7 διρεχτώρια 
πράξας. [faciens directione, correctione, animadversione di- 
gna,] ἀλλὰ καὶ ἀρέσας ὠπεδέχϑην, sed etiam praeclara cum 
laude dimissus militia fui. lta legendus et accipiendus hic 
locus est, quem Du Cange v. Ζισερτώριον vitiose dedit. lta 
ἀποδέχεσθαι pro dimittere dixit Malalas T. II. p. 30. : ἀπε- 
δέξατο αὐτοὺς, μὴ φογεύσας αὐτοὺς, ubi non recte reddit 
'jnterpres, accepit eos; notat enim dümisit eos neque occidit. 
Idem tamen Chilmead. recte p. 29. exponit vim verbi διαδέ- 
χεσϑαι, abdicare. | Hinc infra p. 219. A. 5. μείγεις ἀδιά- 
doyoc, maneas absque successore, semper in tua dignitate, 
non removearis. 

B. το. [269, 1o.] Keg. νδ΄, Qui factum fuerit, ut hoc 
caput in M. bis scriberetur, aliquali tamen cum discrepantia, 
non exputo. Quamvis recte credam a Decessore nostro fuis- 
se omissum, iuvat tamen hic loci in commentariis nostris se- 
eundum exemplum reddere, quod cum primo conferre que- 
ant, si quibus volupe fuerit : 


Caput p. 157. omissum. 
᾿Αχτολογία τῶν δήμων éni προαγωγῇ δημάρχου. 


4.  Ilgó μιᾶς ἡμέρας δέχεται ὠπύκρισιν ὃ πραιπόσιτος παρὰ 
τῶν δεσπότῶν περὲ προβολῆς δημάρχου, οἵου μέρους τύχοι. 
ó δὲ προπύσιτος λέγει τὸν τῆς καταστάσεως μηνυϑῆναι διὰ 
τοῦ ἀδμηνσουναλίου τὸ μέρος, ἵνα ἐπὶ τῇ αὔριον ἔλϑωσι 
πάντες ἐν τῷ χογσιστωρίῳ μετὰ τῶν σχαραμαγγίων xoi. σαγίων 
αὐτῶν. καὶ πρωΐας, ὅτε πάντες συγέλθωσιν ἐν τῷ κογσιστωρίῳ, 
μηνύεται ὃ τῆς καταστάσεως παρὰ τοῦ ἀδμηνσουγαλίου" ὁμοίως 
καὶ 0 πραιπύσιτος παρὰ τοῦ τῆς καταστάσεως, xui ἀναφέρει 
ὃ πραιποόσιτος τοῖς δεσπόταις περὲ τῆς προβολῆς τοῦ δη- 
μάρχου. καὶ χελευύγτων τῶν δεσποτῶν, εἰσάγει ὃ πραιπόσι- 
TOC τὸν μέλλοντα προβληϑῆναι δήμαρχον" καὶ τῶν δεσποτῶν 
προβαλλομένων αὐτὸν, εὐθέως ἐξέρχεται ὃ πραιπύσιτος με- 
τὰ τοῦ προβληϑέντος, ὀψιχευόμενος $n) χουβικουλαρίου xai 
διέρχεται διὰ τοῦ “αυσιαχοῦ xai τοῦ Ἔρωτος καὶ τῆς 44-- 
φνης εἰς τὸν “Τὐγουστέα x«i καϑέζεται ἐχεῖσε" χαὶ εἶθ᾽ οὔ- 
TOS ἀπέρχεται ὃ σελεντιάριος, καὲ προσχαλεῖται τὸ μέρος. 
ἐν γὰρ τιῦ κογσιστορίῳυ ἐχδέχεται τὸ μέρος, καὶ ἀγέρχονταν. 
πᾶγτες ὃν τῷ Ὀνοποδίῳ, O,re δευτερεύων xat Ó γειτονιάώρ- 
Constantinus Porphyr. Vol. II. 19 


300. “10. IAC. REISKII COMMENTARII 


χης xai oi λοιποὶ ἄρχοντες τοῦ | μέρους, πάντες μετὰ τῶν 
ἀχαθαμαγγῆον xa σαγίων αὐτῶν, xad ἵστανται ἐκεῖ. xot 
& οὕτως E gerat ὃ πραιπόσιτος xat ὃ τῆς καταστάσεως, 
μετὰ καὶ σελεντιαρίΩν τῶν ὄντων ἑβδομαρίων » φοροῦντες 
ἀμφότεροι σᾳγία ῥοῆς. ὁμοίως δὲ xai ὃ προβληϑείς δήμαρ- 
γος, xat αὐτὸς φορῶν σαγίον ὁοῆς, ἀχολουϑεῖ ὀπίσω τοῦ 
πραιποσίτου" χαὶ ἀπέρχεται ὃ πραιπύσιτος ἐν τῷ Ὀγνοποδίῳ, 
καὶ χαϑὼς ἡ συγήϑεια ἔχει παραδίδωσι τὸν προβληϑέντα 
δήμαργον τῷ μέρει, λέγων" »»μελεύουσιν οἱ δεσπύται ἡμῶν. 
παραλάβετε αὐτὸν δήμαρχον." καὶ ἐπεύχεται τὸ μέρος τοὺς 
δεσπότας, xot ἐπαίρουσι τὸν προβληϑέντα δήμαρχον, ὄψι- 
χεύογτες αὐτὸν ἕως τοῦ χογσιστωρίου. xal εἰσέρχεται ὃ προ- 
βληϑεὶς, καὶ ἅπτει κηροὺς ἐν τῷ σταυρῷ. ὁμοίως xat ἀπέρχεται 
ἐν τῇ τοῦ κυρίου ἐκκλησίᾳ, καὶ ἅπτει ἐκεῖσε κηρούς. xai 
eio" οὕτως ἀπέρχεται ὀψιχευόμενος διὰ τῶν κορτίγων, xat 
εὐφημκιοῦσιν αὐτὸν εἰς τοὺς τόπους αὐτοῦ τοὺς ὄντας ἀπὸ 
τὴν χαλκῆν ἕως τοῦ μηλίου " εἶτα καβαλικεύει ὃ δήμαρχος 
ἀπὸ σαγίου, xai ὀψιχεύεται ὑπὸ τοῦ μέρους, φορούντων χά- 
κείνων σαγία ῥοῆς, ὄντων ἀπὸ σχαραμαγγίων ἁπάντων. καὶ 
ἀπέρχεται. ἕως τοῦ σταύλου τοῦ μέρους , *ei ϑεωρεῖ. xat 
ἀπὸ τῶν ἐχεῖσε ᾿δηριγευόμενος xara τὸν προῤῥηϑέντα τύπον 
ἀπέρχεται ἐν τῷ οἴχῳ αὐτοῦ. ὃ δὲ δευτερεύων xai ὃ γειτο- 
γιάρχης χαὶ ὃ γοτάριος χαὶ οἱ λοιποὶ ἄρχοντες ἀκολουϑοῦσιν 
αὐτὸν χαβαλάριοι ἀπὸ σχαραμαγγίων. πρὸ τοῦ δὲ ϑᾶσαι 
τὸν δήμαρχον προλαμβάνουσιν 9, ὅ,τε γειτονιάρ χης χαὶ ὃ γοτά- 
QL0g μετά καὶ τοῦ μέρους, καὶ ἵστανται χαὶ εὐφημοῦσιν᾽ τὸν 
δήμαρχον εἰς τὸν πυλῶνα αὐτοὺ, καϑὼς ἡ συγήϑεια ἔχει. 
ὃ δὲ δήμαρχος χαλεῖ ἐπὲ τῆς τραπέζης αὐτοῦ τόν τε δευτε- 
θεύοντα xat τὸν γειτογιάρχην καὶ τὸν νοτάριον καὶ τοὺς ÀoL- 
ποὺς ἄρχοντας καὶ τὰ πρωτεῖα τοῦ μέρους, καὶ συγεστιῶγ- 
ται αὐτῷ. 

C. 5. [269, 16.] τῷ δευτερεύοντι. Nempe τοῦ δημάρ-- 
χου, secundicerio demarchi, vicario. Vid. p. 9: A:u6. 

C. 6. [»69, 16.] τῷ γειτογιάρχῇ. Non novi , qualis hic 
fuerit in. factionibus magistratus , ut in universum res circen- 
sis et factionalis perobscura est. Videtur tamen idem atque 
vici magister fuisse.  ειτονία enim est znsula ; regio urbis , 
vicus, unde vicinia; vid. Theophan. p. 58. B. τ. Medio ae- 
Yo Latini hos consules viciniarum appli et patronos. re- 
gionum ; v. Du Cange v. Patricii εἰ Patronus. De vicoma- 
gistris agit idem CPI. Christ. p. 61. Discimus e. Cletorolo- 
gio nostro fuisse duodecim vicomagistros aut gitoniarchas. 
Atqui erant quatuordecim regiones urbis. Quare igitur hic 
loci tantum. unus nominatur?  Significaturne gitoniarcharum 
omnium princeps ? Auqoddgyac vel ἀμφοδιάρχας appella- . 
bant etiam hos vicorum magistros. V. Du Cange Gl. Gr. h. v. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 291 


C. 7. [269, 17.] τὰ πρωτεῖα. . Credo esse fectionales, 
qui, quamvis magistratum factionalem non gererent, tamen in 
factione sua post magistratus essent viri primarii et maxime 
spectati. Conf. Theoph. p. 246. B. rr. 

C. το. [269. 20.] σαγίων. M. σαγία. 

C. 11. [269, 21.] ἀνάγει. M. hic et p. 159. C. 7. &reyaya. 
D. τ. [270, 5.] zovgixoviagíov. | M. xovfixov, uude 
effici quoque poterat χουβικουλαοίων, ut B. 1.; videtur tamen 
vulgatae favere versus huius paginae penultimus. 

D. 8. [27o, 9.] ἑβδομαρίων. Silentiarii et ostiarii per 
septimanas serviebant, et absoluta septimana veniebant alii , 
suas vices obituri, illos priores absolutam.  Cencius in Ce- 
rim. Rom.: Ego Cencius Camerarius ex parte domini Papae 
praecipio vobis ostiariis , ut a modo hebdomadam in vice ve- 
stra. faciatis ; vel, si iustam excusationem habueritis, unusquisque 
vestrum committat hebdomadam uni de sociis vestris ostiariis. 

158. B. 5. [271, 2.] στάβλου τοῦ μέρους. Habebant ergo 
factiones peculiaria sibi stabula, pro equis suis certamini com- 
mittendis, iisque additos £zzoxóuovc. Olim, quum adhuc fe- 
rae in aream producerentur, habebant ἀρχτοτρόφους vel ϑη- 
ριοχύμους;: vid. Procopius Anecdot. pag. 4o. 28. 

C. 8. [271. 14.] προβάλλεσθαι. M. προβαλέσϑαι et sic 
quoque p. 159. A. 4. 

D. 5. [271:, 20.] διαδεδειγμένων. M. διαδεδεγμένων, 
exrauctoratis ; vid. quae paullo ante ad p. 1:57. B. 8. dispu- 
tavimus. 

159. B. 2. [272, 17.] 9 μελιστῆς. Ut poetas suos sibi 
proprios habebant factiones, qui magistratibus novos honores, 
factionalibus victorias in circo partas, Imperatoribus nomine 
factionis suae processionem solennem ad ecclesiam in die festo, 
nuptias, natales imperii, natales porphyrogenitorum, spectacula 
circensia etc., carminibus gratularentur: ita suos quoque ,e- 
λιστὰς seu musicos habebant, qui modulis et fidibus , ubi 
opus, hilaritatem spectaculorum et poetarum carmina pro- 
sequerentur et illustrarent. Leo Grammat. (apud Goar. ad 
Codin. p. 88. fine): ὑπὸ πάντων ἐδοξάζοντο, καὶ oi δῆμοι ἐμέ- 
λισαν ποιήματα xaJ ' ἕχαστον ἢχον πρὺς εὐφημίαν avrov, 
πᾶσαν ἡδονὴν κολακείας παρέχοντα. Apud Theophan. p. 201. 
B. memoratur ὅ ἀπὸ μελιστῶν, exmusicus regius, qui olimi Ed, L. 95 
musicus regius fuerat. Ubi miror potuisse viros doctos eo 
delabi , ut monetarium aut exmonetarium redderent. *[Uti- 
tur hac voce Anastas. Biblioth. p. 110.: Zmperator et omnes 
melisti eius.]* 

.159. B. ult. [275, 2.] λογοϑετῶν. M. λογοϑέτων. Iatel- 
liguntur hic loci solummodo logothetae praetorii. Vid. pag. 
160. A. r. 


"ee 


292 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


D. τ. [275, 12.] παραδιδοῦσιν. M. παραδίδουσιν, et sic 
quoque D. 7. 
D. 5. [275, 15.] τοῦ O:«rgézorvroc. Cursor, transcur- 
sor, discursor, internuntius ultro citroque means. Forte est 
vernaculus, quem magister regionis sub se habebat velut ser- 
vum in omnibus et internuntium regionis. V. Descript. Ur- 
bis apud Du Cange in CPli Christian. p. 64. 65. Latinis se- 
quioribus audiebant s/scursores, müsst discursores, muüssi dis- 
currentes ; (nam interdum in provincias mittebantur; v. Du 
Cange Gloss. Lat. v. discurrere et /Missi discurrentes, seu de- 
currentes. Unde patet, eos interdum iudicasse et exsecutio- 
nes mandatorum dominicorum instituisse , sed tantum in re- 
bus minoris momenti. JDicebantur quoque corretari et correa- 
rii a currendo , ad Graecum, ut puto , exemplum; v. Du 
Cange Gloss. Lat. h. v. Unde adhuc hodie Galli courüers 
appellant ministros publicos, quorum est variarum mercium, 
quae advehuntur, aut vaenum in foro exponuntur, qualitatem 
inspicere, expendere et venditioni invigilare, quales nos variis 
nominibus appellamus, — /MarKtvogt, Fisitator, Güterbeschauer. 
Habebant quoque Latini currerios, apparitores, quorum erat 
communitati ostiatim indicare, si convenire in curiam debe- 
rent, aut indictos census solvere, vel similia; v. Du Cange v. 
Currerius et Cursor. Certe adhuc hodie Cursores Romae au- 
diunt mandatarii Papae, qui cardinales ad consistoria et alios 
actus excitant. Forte διατρέχοντες CPtani id idem fecerunt. 
Cursores quoque dicti praecones tam civitatum publici, ut qui 
proclamabant res vendendas , quam dominorum et principum, 
qui cum armis seu insignibus ipsorum praecurrunt ipsis et 
viam parant, aut eorum nomine in Giustris et alibi publice 
proclamant. , loannes Chrysostom. Hom. 5. in Iobum: ovx 
εἶδες καὶ τοὺς παρ᾽ ἡμῖν ἄρχοντας, ὅταν μετὰ τιμῆς τινα Xa- 
λοῦσιν, πῶς ἀποστέλλουσι τοὺς δρομεῖς, χούρσωρας χαλου- 
μένους ᾿Ῥωμαϊστί. Vid. quae alia Du Cange v. Κούρσωρ 
habet. 

160. A. τ, [274, 3.] τοῦ πραιτωϑφίου. Nam, ut sym- 
ponus erat adiutor praefecti urbis in iudiciis et sententiis di- 
cendis, ita logotheta quoque praetorii erat sub eius disposi- 
tione, (vid. Script. post Theophan. p. 294. C.) et habebat 
praecipue curam carceris et delinquentium in custodiam 
missorum. | 

B. 7. [274, 16.] μὴ εὑρεϑῆναι ἐν ταύτῃ τῇ προελεύσει. 
Si contingat, ut eo die in curiam atque in tribunal suum 
non processerit , ut facere debebat ex officio.*. 

D. 4. [275, 11.] μανιάκιον. Μ.ο μανιᾶκιν. — Erat tor- 
ques, μανιώκης, μαγνιάκιον, insigne militum , praesertim ho- 
nestissimorum , qui uno aliquo inferiore magistratu militari 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L 393 


fungerentur. Sergius et Bacchus martyres degradati seu 
exuti militia, (primicerius enim ille, hic secundicerius erat.) 
ἀφηρέϑησαν τῶν ἀξιωμάτων αὐτῶν xci τῶν μανιαχίων. Me- 
nolog. Basil. T. II. p. 99. Vid. ad p. 258. D. ult. Dicit autem 
non sine causa εἰς τὸν τράχηλον αὐτόν. Nam et interdum 
torques capiti, vel vertici, imponebantur. Quod tamen prae- 
ter Imperatorem novum alii factum fuisse non memini. 

D. 6. (275, 14.] ἐπιτάφιος. Nempe χύσμος aut προέ- 
λευσις. GCerimonias , quibus funus Pertinacis Imperatoris ela- 
tum fuit, Dio apud Xiphilin. p. r224. distincte describit. 
luvat hic aliquot ritus funebres in exequiis Imperatorum 
CPtanorum  observatos, Nostro praeteritos , commemorare. 
Discitur itaque a Theophane p. 42. D. ult., urbem defuncto 
e ad septem dies claudi consuevisse; a Codino p. 
115. 8., collatis p. 101. cap. rr. et p. 145. cap. 21. et Du 
Cange v. Ἔννατα,, luctum super mortuorum illustrium sepul- 
cris novem dies durasse, ex antiquo ritu Graeciae, de quo v. 
Brodaeus ad Antholog. p. 258. ed. Wechel.; a Nicephoro Gre- 
gora p. 381. n. 5., Imperatores in luctu albas vestes gestasse , 
eontra vero depositis albis senatores luxisse in coloreis. Conf. 
Nostri p. 564. D. 9. et Du Cange Gl. Gr. p. 897. v. μελα- 
γειμονεῖν ; a Malala p. 1:46. T. IL, in purpura quoque lu- 
ctum fuisse , et ex eiusdem p. 127. et r46., hmperatorem in 
luctu stemma non gestasse. "*[Ritus funebris habetur apud 
Contin. Theophan. p. 217.  lmperatrices aureis et gemmis 
distinctis sandapilis componere mos erat, et comitante senatu 
deducere. Script. post Theophan. p. 296.]* 

D. antep. [275, 15.] τὸ Ae'vavov. Suprema appellant 
Latini; vid. Vales. ad Ámm. Marcell. pag. 286. B. Du Cange 
Gloss. Lat, v. Lipsana. 

D. pen. [275, 16.] τὰ :9' ἀκούβιτα. Solebant in tri- 
clinio novendecim accubituum imperiales reliquiae exponi ; vid. 
Scriptor. post 'Theophan. p. 291., ubi egregie ritus funeris 
imperialis exsequitur, mereturque cum hoc loco nostro conferri. 


D. pen. [275, 16.] τριχλίνη. Μ, κλίνη. 


π 

D. ult. [ikg.] λύπης. M. àv, unde quoque λύπη effici 
potest. 

161. A. 5. [275, το. γήλωνες. Probane sit haec vox, 
et quid significet, alii forte melius, quam ego, dixerint. In- 
cidit tamen aliquando, ar non leg. sit γείτονες, accolae vel zn- 
colae. Solebant certe , more ex veteri gentilismo retento , 
multi praeter clerum in templis habitare, ad eius ministerium 
destinati. Et apud Muhamedanos templa sunt diversoria der- 
vischorum et mendicorum. 

A. 8. [276, 3. σε βασιλεὺς. Μ. σε ὅ ff. , ut C. 5. 

B. 6. [276, 12.| καταλαβὸν. M. καταλαβόντων. 


204 - 10. IAC. ΒΕΙΒΚῚ COMMENTARII 


B. ult. [276, 19.] σημεντεῖον. M. ozutrréivov, id est 
segmentinum. | Subintelligitur camelaucium, vel stemma factum 
ex segmentis, id est fasciis longis et latis serici villosi. Unde 
vox nostra Samnmet videtur quoque provenisse. De segmentis 
aliter censet Salmasius T. Il. Hist. Aug. p. 570., scilicet esse 
auro consutas et contextas oras vestium , praetextas , paragau- 
dia, frisium vel phrygionicum opus. "Verum non videtur ipsi 
favere locus noster, in quo memoratur camelaucium segmen- 
tinum , cum purpura pura, id est auro non insignita , absque 
sutura aurea vel opere phrygio. Potest tamen πόρφυρα non 
de camelaucio vel infula, sed de chlamyde, si quis velit, ac- 
cipi. Pag. 171. D. 2. habemus χρυσοσήμεντα, aurea segmenta : 
quod etiam adversus Salmasium pugnare videtur. 

B. ult. [276, 19.] πορφύρας λιτῆς. Purpura est, quae 
auro argentove aut alio caret ornatu. 

C. 8. [277, 2.] τῆς αἰτήσεως. X Quando rogant proceres 
et factiones, ut sibi liceat coram Imperatore saximodeximum 
seu tripudium vel pyrrhicham celebrare, eoque modo nata- 
les imperii eius decorare. Formulam rogationis habet caput 
sequens. Huic vero inscriptio non congruit. Quare coepi de 
lacuna suspicari. Sane perfectum nihil est hoc in capite, ne- 
que liquet, cui solennitati faciant ea, quae praecipit. Con- 
firmat me in hac sententia dictio ὡς προείρηται, p. 168. D. 2. 
Atqui hic loci debuit dictum fuisse, in frusto, quod periit, 
illud , quod ibi dicitur iam in superioribus commemoratum 
fuisse , et tamen nusquam apparet. Haec autem si coniectura 
displiceat, debet χλήσεως aut ἀριστήσεως aut ἑστιάσεως pro 
αἰτήσεως reponi. Caput enim exponit, quomodo Imp. pro- 
ceres conyivio excipiat. 

162. B. 4. [278, 2.] ἐν χκυριαχῇ. M. ἐν κυριακῆς, recte 
ex more novae Graeciae. V. ad p. 312. A. ult. 

B. 8. [278, 6.] ἐν παραμονῇ δεξίμου. Pridie eius diei ,. 
qui Imperatori natalis imperii est, et quo solenniter adoran-. 
dum se dare factionibus debet. De die natali imperii hoc 
capite agi, liquet e D. 5.: τὴν αὐτοχρατορίαν gov αἰτούμεθα 
ἑορτάσαι.  Videor mihi hoc in loco vestigium aetatis, ad 
quam referri cerimoniale nostrum debet, deprehendere, si 
modo de tempore suo locutus fuit auctor hic loci, neque to- 
tum hoc caput cum sequentibus e veteri cerimoniali trans- 
scripsit, aut anni tempora persequi voluit. Scilicet exceptio- 
nem factionum gratulantium Imperatori natalem imperii collo- 
cat auctor ante aureum circense, quod in diem lunae proxi- 
mum a dominica in albis fuisse celebratum constat. Unde 
concludas, illum Imperatorem , ad quem hoc caput pertinet , 
imperium ante illum diem adiisse. Constantinus, Leonis Sa- 
pientis filius, ille nequit esse; quippe qui a patre ipso festo 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L 295 


Pentecostes collega dictus et coronatus fuit. Congruit igitur hoc 
in Constantinum iuniorem, Romani filium , ut qui una cum 
fratre Basilio, potuit in patris, XV. Martii defuncti, regnum, €4, L. 93 
adeoque ante Paschatis festum successisse dici, quamvis fratres 
illi minorennes sub duobus tutoribus , Nicephoro Phoca et Io- 
anne Tzimisce, diu vixerint absque imperio. Sed, ut dixi, 
debile hoc argumentum est. Non enim constat, auctorem 
temporum anni seriem in recensione hilariorum factionalium 
et circensium sequi voluisse; praesertim quum eum ipse tur- 
bet, post aureum circense narrans de exceptione hiberna in 
area Triconchii facta, et inter Lachanicum , quod Xl. Maii, 
Urbis regiae natali, fiebat, et ipsi immediate continuum Ma- 
cellarium seu Lupercal intergerens Votorum ludicrum , quod 
in mensem lanuarium incidit. Deinde potest hoc caput quo- 
que ad Imperatorem aliquem respicere, qui ante Constanti- 
num Leonis vixit, et ante festum, vel ipso festo Paschatis 
coronatus et inauguratus imperio fuit. 

162. D. τ. [278, 2:1.] ὡς. Membr. o. 

- D. 5. [279, 2.] τὴν αὐτοχρατορίαν. Rogamus liceat no- 
bis natalem imperii tui, eum, quo imperium adiisti, hilariter 
peragere. Conf. p. 165. A. ult.: τῆς σῆς αὐτοχρατορίας &og- 
τάζει τὴν ἡμέραν , et p. 165. C. 9., ubi recte Interpres. V. 
Casaubon. ad Scr. Hist. Aug. T. l1. p. 44... ubi de diversis 
natalibus agit. De rogationibus factionum vid. ad. p. 63. B. 
5e 199. €: ^5. 

163. A.r. [279,8.] φαχλαρέα. .Saltatio , chorea cum fa- 
cibus. Ergo iam tum temporis quoque saltationes cum facu- 
lis aut cereis in usu erant, ut hodie sunt in aulis principum. 
De illuminationibus et ignibus artificialibus veterum annotavi 
quaedam ad p. 551., ubi de hilariis triumphalibus egi. 

Α. 9. [279. 15.] ὡραΐζεται. Id est καλλωπέξεται et με- 
γαλαυχεῖται, hoc velut ornatum quendam suum ostentat, eo 
sese parat et fastuatur atque gloriatur, ἡ τάξις, ογάο., (sena- 
torius nempe,) quod tu sis eius ταξεάρχης, ordinarius, princeps 
ordinis. [τὰ Zosim. IV. 58. in fine ἐπὲ χατωρϑωμένοις πρά- 
γμασιν ὡραϊξζεσθαι dixit, ob res beue gestas sese velut. ὡραῖον, 
speciosum , ostentare. Sich pürden, sich viel damit wissen, 
nos dicimus. Idem IV. c. 42.: ὡραϊζομένου τῷ πλήϑει καὶ με- 
γέϑει τῶν δωρεῶν, cum sibi placeret ob copiam magnitudi- 
nemque munerum. Nicetas p. 29. C.: ταῖς ἀρεταῖς προσανεῖχε 
xai ὡραΐδζετο, virtutibus intenta mundum: αὖ iis sibi quaerebat. 
Ἢ τάξις ordinem honestissimum , id est senatorium , in. spe- 
cie notat, imitatione Latinorum. Occurrit hoc sensu in Cod. 
"Theodos non semel. Conf. Du Cange v. Ordo et Τάξις. 
Forma Constantini M. in marmore Asiatico inter inscriptio- 


nes a Richardo Pocokio editas p. 9. n. 5., quam inde inte- 


296 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


gram repetii in Recensione mea' illius libri Actis Eruditorum. 
anni huius inserta, dicit Augustum salutem dicere ordini ci- 
vitatis Orcistanorum. 

B. 9. [28o, 4.] δεῖ. Deest codici, quod edito neque 
melius neque deterius est. 

C. τ. [58ο, 5.] éni τοῦ σέντζου. Ὥς throno Cathisma- 
tis seu palatii circensis, e quo ludos spectare solebat Impe- 
rator , hic sermo est. 

C. 2. [28o, 6.] ἀνάτειλον ἡ ἔνϑεος βασίλεια. — Adveni , 0 
maiestas auctoritate divina regnans. 

C. 5. [28o, 8.1 κατασφραγίζουσι. — Imperatores Romani 
olim quum in circum venissent, osculo iacto manibus ad- 
orabant et salutabant populum; v. Dion. Cass. p. 1055. 7r. 
ed Hamb. Eius in locum successit mos signo crucis signan- 
di ope rhosthelii , seu chlamydis certo quodam modo com- 
positae, de quo deinceps saepius occurret sermo. 

D. 3. [28o, 18.] τριλέξιον. Seu, ut M., τριλέξιν, puto 
esse sic dietum , quia tota allocutio tribus λέξεσε sat longis 
constabat , una quaque λέξεν actis interpolata. 

D. pen. [28:, 2.] στρατιῶται. — Satis humiliter pro Impe- 
ratore; decentius στρατηγοὺς appellassent. At quis in saeculo 
rudi et inficeto decus requirat ? : 

D. ult. [281,5.] στηφηφόροι ἐκ 9:09, vy, Membr. στε- 
φηφόροι. oi ἐκ ϑεοὺῦ vy. 

164. B. 7. [281, 2o.] ἀνδρίζεται. 'irilem. animum induit 
et de se monstrat. 

B. το. [281, 22.] 4 πανάγια. M. ἀγαναγία. Ν 

C. τ. [282, 1.] διὰ τοῦ Qvoeuévov. M. τῷ ῥυσαμένῳ 
(subint, ἔν), Zn. salvante , hoc est per salvantem. 

165. A. 6. [285, τ. παναγία. M. vav&, verbum nihil 
significans, frequentis tamen usus novis Graecis, praesertim 
in fine vocum; ut σεμένα pro εἰς ἐμὲ, ἐπὶ me; σεσένα pro εἰς 
σὲ, in tes avyüvva , tacite, quiete, σίγα. Forte manavit ab He- 
braico N3 N3 quaeso, quaeso , et cum ZZosianna venit ad Grae- 
cos; vid. pag. 224. Nostri in Lexico Gothico. 

A. τι. [285, 5.] χαλκῶν χαγκέλλων ξιπροσϑεν τοῦ ofr-. 
τζου. Eratergo ante Cathisma proiectum, clathris aeneis mu- 
nitum , in quod progredi et stare et ambulare homo pluresve 
poterant. Nos hodie talia Érker appellamus et Balcons 5 veteres 
πρόφορα,, chalcidica, peribola et patibula, (quia paterent; ne- 
que enim ausim hanc lectionem damnare,) pergulas , moeniana: 
de quibus v. Salmas. ad Ser. Hist. Aug. T. I. p. 677. et dein- 
ceps dicenda ad p. 167. B. 7. 

A. 12, [283, 6.] τὸν νόμον. M. τὸν τόμον. Schedium mem- 
branaceum , in quo perscriptum erat votum cubiculariorum ad 
Imperatorem ; conf. Du Cange Gloss. Gr. h. v. Venit a zé- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 207 


μένειν. et proprie notat frustum membranae de tergore anima- 
lis resectum. : i 

B. 2. [285, 8.] διαπρεσβεύων. | M. διὰ πρεσβειῶν, per 
intercessionem Beatae Virginis. 

B. 5. [285, 11.] ἐπιτελεῖν. Post hanc vocem deesse hanc 
sententiam: καὶ τελέσαντος αὐτοῦ ἄρχονται τὰς συνήϑεις ai- 
τήσεις αἰτεῖσϑαι, καὶ ἑχάστης αἰτήσεως τελεσϑείσης, νεύει ὅ 
πραιπόσιτος τῷ φωνοβόλῳ, xat εἶθ᾽ οὕτως ctc., patet e p. 168. 
B. 2. Licebat nempe populo quocunque in ludo circensi qua- 
tuor, quae vellent, sibi indulgenda rogare, eaque Imperato- 
res ipsis gratificabantur. Infra p. 170. C. 5. τὰς συγήϑεις 
τέσσαρας αἰτήσεις habemus, et p. 565. D. 4. τῶν μερῶν ai- 
τησαμένων τὰς δ΄ αἰτήσεις, ἃς ἐξ ἔϑους εἰώϑασιν αἰτεῖσθαι, 
xai τοῦ βασιλέως συνταξαμένου τὴν ἐχπλήρωσιν τῶν τεσσώ- 
Qo» αἰτήσεων γίνεσϑαι. — Quatuor hae rogationes plerumque 
minoris erant momenti, ut, hunc vel illum aurigam fieri , 
qui populo placeret, aut praefectum urbi aliquem amoveri ; 
panem , oleum, vinumve sibi gratis donari, aut vilioris ven- 
di; querimoniae de malis magistratibus , quorum per frau- 
dem annona cara esset; vid. luliani Misopogon. p. 568. C. ed. 
Spanhem. et praecipue Theophan. p. 155. 156. , ubi praecla- 
rum habetur monumentum talis expostulationis populi cum Im- 
peratore. De clamoribus populi, aurigis et pantomimis similibus- 
que vestem et dona flagitantis v. Vales. ad Ammian. Marcell. 
P- 414. B. De populi insanis in circo clamoribus in universum 
scitum habet locum Dio Chrysostomus p. 105. fine. 

B. 6. [285, 11.] ἐχτείψει τὴν δεξιὰν χεῖρα. llla quam 
Noster hic luculenter describit, manus compositio significa- 
bat τὴν σύνϑεσιν τοῦ βασιλέως, assensum Imperatoris ad ipso- 
rum vota; v. p. 168. B. 6. Solennis ille per digitos certo 
modo formatos sermo, et postulandi sic promittendique mos in 
theatris et circis olim vigebat. Insignis est. Xiphilini 'locus 
de M. Antonino Philosopho narrantis, quum a Germanica ex- 
peditione redux, μεταξὺ λέγοντος αὐτοῦ τά τε ἄλλα zai ὅτι 
πολλοῖς ἔτεσιν ἀποδεδημηκὼς ἦν, ἀνεβόησαν" ,, ὀχτὼ" xat τοῦ- 
το καὶ ταῖς χερσὶν, ἵνα δὴ xai χρυσοῦς τοσούτους εἰς τὸ δεῖ-- 
πνον λάβωσι, προσενεδείξαντο, διεμειδίασε, καὶ ἔφη καὶ αὐτὸς 
ὀχτὼ, καὶ μετὰ ταῦτα ἀνὰ διακοσίας δραχμὰς αὐτοῖς κατέ- 
γειμεν, ὅσον οὕπω πρότερον εἴλήφεισαν, in concione ad po- 
pulum multorum annorum commemorasset ἃ patria absentiam, 
conclamasse turbam : octo , eundemque numerum manibus ex-- 
pressisse, quo simul aureos totidem in coenam se cupere si- 
gnificabant. Ad hoc risisse Marcum et ipsum quoque octo 
condixisse, et viritim ducentenas drachmas distribuisse. Quem 
ad locum conferri velim doct. Reimari notas p. 1195. et Ar- 
temidor. p. 150. 6., item Spartianum in Didio Iuliano p. 578.: 


298 IO. IAC. REISKH COMMENTARII - 
e. senatu in. Capitolium pergenti [Iuliano] populus obstitit, sed 


Jerro et vulneribus et pollicitationibus aureorum , quos ipse Tu- 
Hianus, ut fidem faceret, digitis ostendebat , summotus atque 
depulsus est. Vid. Casaub. ad illum locum. 
B. 9. [283, 14.] πανα. Μεθ. γανα. 
C. 9. [284, 1.] ἐπὲ τὸ δέξιμον. Membr. ἐστὲ τὸ ὃ, 
C. 12. [284, 5.] τοῦ γενεϑλίου. Natali urbis, qui in d. 
XI. Maii ineidebat. Dies ille sic nude τὸ γερέϑλιεον appella- 
batur; vid. Theophan. p. τοι. B., 195. B. 1. et Malal. T. II. 
p.898. Habemus hic quatuor exceptiones et tres ludos Cir- 
censes. Exceptionem gratulantis populi natalem imperii , abs- 
Ed.L.94 que ludo Circense; dein Circense aureum in diem lunae pro- 
ximum a dominica in albis dicta incidebat; oleraceum seu 
herbaceum diei urbis natali seu XT. Maii congruum, et Pen- 
tecostes , alias Macellarium. — Alio loco habemus quoque Vota, 
non equestre , sed pedestre ludicrum , de cuius tempore non 
liquido constat. Videntur haec quinque ludicra stata et so- 
lennia imitatio fuisse septem illarum processionum et mune- 
rum, quae consules Romani olim ex more per annum ede- 
bant, de quibus v. Guther. p. 446. Facularia enim saltatio 
non est peculiaris ludus, sed semper praecedebat τὸ δέξεμον, 
seu adorationem et gratulationem populi, vespera una; hoc 
ordine, ut post rogatam in vigilia deximi seu pomeridianis 
horis eius diei, qui deximum antecederet, veniam altero die 
Imperatorem adorandi publice, proxima vespera saltarent cum 
faculis, et proximo mane adorarent Imperatorem , ipsique 
laeta, quae identidem contingerent, gratularentur. Quum 
tractatio de ludis Circensibus hinc incipiat, non inutile puto, 
totum illud caput, quod huc pertinens in cl. Leichii Colle- 
ctaneis notarum | ad Constantini nostri Cerimoniale reperi, illinc 
excerptum hic edere, loco maxime opportuno. Est autem hoc : 


E Collectaneis Leichianis. 


AD FACTIONES CIRCENSES. 


Imperator victor in circensibus ludis ad S. Mamantis. 
Georg. Monach. p. 541., ubi multa. SER 

In ludo equestri ab Alexandro , Basili filio, candelabra 
et sacra suppellex ex templis adhibita , p. 564. 

Ἢ. σφενδόγη circi, p. 532. ; coral 2 

ἹΠιχαὴλ βασιλεὺς ἵππον τῷ ἱππικῷ βουλόμενος ὑποζεῦ- 
ξαι, p. 529. conferatur. dui 

"Theophilus Imp. urbem petens ac spolia triumpho exhi- 
bens, circensibusque exhibitis, ipse primo munere ludens (τὸ 
πρῶτον βαΐον παίξας), albis invectus equis, atque Veneto in- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 299 


dutus colore, cum victor exisset, coronatas est, acclamanti- 
bus factionibus : bene Jausteque wenisti etc. , χαλῶς ἦλϑες &- 
σύγκρητε qaxrtoyagte. p. 519. Symeon. Logoth, p. 452. 

Theophilus Imp. gradus ac subsellia (ἀναβάϑοας) factio- 
num struit; phialam quoque, in qua Σαξεμοδέξεμον fit. p. 424. 
Annal. Symeon. Logoth. 

Elegans inscriptio apud Murator, de factionario circensi. 

In theatri circo Imp. consalutatus Basilius. p. 597. Script. 
post Theoph. à 

Triumphus Const. M. in circo de Saracenis. p. 285. 

Imperator cum senatu epulatur in circo. p. 295. 

Ἢ σφενδόνη 5j κατὰ τὸν inaó0gouoy. | Conf. Const. p. 76. 

Venetorum demarchus prope domesticum  excubitorum 
stabat, Prasinae iuxta scholarum domesticum , Contin. Const. 
p. 88. ; in aureo gemmisque distincto sedebat solio, nec prius 
surgebat , ut libris bellica ipsaque domestica Imperatorum con- 
tinentibus statutum est. 

Ἢ φυγὴ πρὸς τὸν ἱππόδρομον κατὰ τὰ ἀσηκρήτεια, χαὲ 
γὰρ ἐχεῖσε τόδε τὸ τῶν ἀσηχρητῶν ὑπῆρχε καταγώγιον. Contin. 
Const. L. IV. p. 106. 

De factionibus quatuor locus. p. 125. 

Proxime orientalem metam in circo; (ἄγχιστα τοῦ τῶν 
τετρώρων ξῴου χαμπτῆρος, ὃς ἐπεχέχλητο τοῦ Povo(ov, ág- 
ματελάται ἄνδρες ἀνεστήλωντο). Nicetae Choniatae fragm. 
de Latinor. dirept. p. 415. Fabr. V. VI, 

De throno Imperatorum , ex quo ludos spectabant, Du 
Cangius ad Bondelm. p. 185. 29. 

Phalae in circo dicuntur divisiones inter euripum et me- 
tas, quod ibi constructis ad tempus turribus his telis pugna 
edi solebat. Servius Aen. IX. v. 705. 

Φάλιν τὸ λευκὸν, ἐξ οὗ καὶ τὰ φαλάρια. Eustath. p.87. 
T. I. iu Hom. 

In statuam Iustiniani, quae fuit in hippodromo, equestrem 
epigr. v. Band. p. 158. ex manubiis Assyriis. 

Porphyrii Prasinae et Venetae factionis victoris equis mu- 
tatis mentio fit ap. Band. p. 166. 

Prasina factio cantu victorem celebrat p. 169. 

Colossum structilem, qui erat in hippodromo CSP. a 
Const, Porph. erectus, canit Epigr. p. 181. 

In encaeniis urbis statua Fortunae ad hippodromum du- 
cebatur, v. Band. p. 257. , ubi nonnulla de encaeniis urbis. 

De his factionibus v. p. 5or. Bandur. De eorum colori- 
bus p. 664. 

Δήμους xai λαοὺς Thessalonicae in circum adductos con- 
fodiendos militibus tradit Imper. Theodosius, et ceciderunt 
25000. Theophan. p. 62, 


- 


300 IO. IAC. ΒΕΙΒΚῚ COMMENTARII 


Iustinus uxorem. nomine Lupiciam Zorewev “ὔγουσταν, 
ἣν οἱ δῆμοι ἐκάλεσαν Εὐφημιίαν εἰς τὸ στέψαι αὐτήν. p. τά. 

De factione Prasino- Veneta v. p. 194. 

Imperator ad factiones circenses ἔπεμιψεν μανδάτα, misit 
mandata, ad Venetos his verbis: Imperator lustinianus penes 
vos Obiit; ad Prasinos: Zmp. lustinianus penes vos ivit. 
Theoph. p. 205. 

Sergius δήμαρχος (tribunus) Prasinae factionis, cuius 
ope Germanus imperium quaerit. p. 242. Theoph. 

Locus notandus p.246. sub Phoca, cuius in nuptiis lau- 
reatae Prisci et Domentiae imagines suspensae sunt, in eque- 
stri certamine. Protocursoris ibi mentio p 247. 

De circo et ludis cire, Giorn. dei Letterati VIIT. r60. 

De obelisco in scenis, XV. 54. ib. 

Urnae praemium victorum in ludis. IV. 387. 

Organa Graeci inter sua praecipua decora numerabant. 
v. Nigellus p. 76. et ibi Murat. 

Demi in circo conciderunt. Sym. Logoth. p. 491. 

De circensibus ludis in. encaeniis urbis et nuptiis Impe- 
ratorum celebrari solitis v. ad Martyr. SS. Anargyrorum Wa- 
gnereccius p. 14. sqq. 

Eadem spectacula interdum in Blachernis celebrari so- 
lebant p. 15. 

Loco metarum interdum ingentes pneumaticorum orga- 
norum folles ponebantur. p. 15. 

Σφενδόνη, funda in circo. JMaví« populi in sponsioni- 
bus circensibus. p. 17. Anargyror. 

De factionibus in solennibus προελεύσεσι ex megotiato- 
ribus constantibus Luitprandus locum notabilem habet p. 136. 
Leg. 

᾿ Equorum nobilium genealogia olim a Romanis litteris tra- 
debatur. Vid. Graevii praef. ad T. XII. Thes. (Fa. in 
Equus.) Hactenus Collectanea Leichiana. ! 

165. D. 1. [284, 6.1 τετράλεχτα. Ut τὰ τριλέξια sunt, 
mea sententia, longae rheses ternis pausis actorum interpola- 
tae, ita tetralecta erunt dictiones quaternis actorum vicibus 
distinctae. Quodsi vero illa fuerint dictiones, quas terni 
cantores simul recitarent; erunt hae quoque dictiones a qua- 
ternis simul recitandae. Difficile in rebus antiquis et obscuris 
certum et verum dicere. 

D. pen. [284, ro.] δέδοται τὸ περάτον. Datur paratum, 
id est, imperatur, ut omnes parati sint. Conf. p. 1:66. B. 
ult. et 168. D. mo Ucab 

166. A. 1. [284, 11.] τῆς τοῦ ἁγίου IMexíov προελεύσεως. 
Nam eo die dominico ad S. Mocium procedebat Imperator, ut 
patet ex inscriptione cap. XVI. p. 58. et p. 59. init. 


e 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 301 


A. 9. [284, r9.] oi δήμαρχοι ἤνεγκαν τὰ ᾿λιβελλάρια 
αὐτῶν. lllas nempe schedas, in quibus scripta 'essent car- 
mina gratulatoria praesenti hilaritati congrua. Conf. B. pen. 
et 175. 3. 

A. 11. [284, 20.] ἅπαντες αὐτῶν. lta quoque M., sed 
aut deest aliquid, aut leg. αἰτοῦντες αὐτὸν. 

. . B. ult. [285, 12.] τῷ περάτῳ. M. τὼ περάτω. Forte 
exaravit librarius hic loci ὦ pro 0, ut ipsi solenne fuit, ideo- 
que leg. τὸ zég&ro; quod idem est atque τὸ περάτον, reddit 
Ipsis , Mer Zmperatoriís iussu acceperat, PARATUM ; hoc 
est, edicit illam unius vocabuli formulam: Paratum ; quo 
significat debere omnes et omnia paratos et parata esse, 
vel etiam paratum esse Imperatorem ad procedendum ; vel para- 
tium, τὸ «oue, milites in armis (v. ad p. 168. B. 12.) advoco. 

C. 9. [285, 19.] ἵστανται. M. xai ἵστανται. Apodosis 
membri apud xai τότε, quod idem est atque sinplex τό,τε. 

D. 5. [286, 2.] βαστάζοντες. M. non post ἢ. v., sed 

st σαβάνια distinguunt. 
167. A. 4. [286, 12.] 7 προέλευσις. M. τῆς προελεύσεως. 

B. 7.[280, 24.] ἐφαπλοῖ τὸ παραχυπτειχὸν etc. nster- 
nit pulvinar, e quo deorsum despicere solet et potest Impera- 
tor in circum , podiamento cancellorum, qui sunt coram thro- 
no imperiali. Supra p. 165. A. «Ἢ. monuimus fuisse coram 
illa diaeta vel sala circensi , in qua stabat thronus, cancellis 
aeneis munitum moenianum , in quod procedi et stari poterat. 
Huius cancelli podiamento, seu columnae illi transversae , 
quae cancellorum perpendiculares columellas continebat, in- 
sternebatur προχυπτιχὸν seu pulvinar, ad similitudinem illius 
pulvinaris, de quo Suetonius Claudio c. 4. et Nerone c. 45.Ed. L. 95 
De velo, quod solio Imperatoris praetendebatur, et de quo alibi 
dicemus, hic sermo non est. Hic tantum notabo,; mihi vi- 
deri tale quoque moenianum coram illa sede circense fuisse, 
e qua Romani Imperatores olim. Romae ludos spectare sole- 
bant; et ex illo podio propositas identidem fuisse tot gypseas 
alteriusve materiae Victorias, quot identidem essent lmpera- 
tores. De quo more insignis est locus apud Spartianum in 
Severo c. 22. : die circensium , quum tres victoriae more soli- 
to essent locatae gypseae cum palmis , media , quae ipsius no- 
mine inscriptum orbem palma |sic leg., hoc est manu,] tenebat , 
vento icta de podio stans , [id est sic , ut recta , non inversa, 
neque in. pronum inclinata, sed linea perpendiculari deferre- 
tur,] decidit , humique constitit; ea, quae Getae nomine inscri- 
pta. erat , corruit et omnis comminuta est; illa vero, quae Bas- 
sjani titulum | praeferebat , | amissa palma venti. turbine. vix 
constitit. "Videntur lmperatores Byzantini quoque in pulpito 
sui cathismatis tales victorias, (zrv7/í« recentior aetas appella- 


30 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


bat pró εὐτυχείοις )) habuisse stantes , quamvis in nostro co- 
dice nullum eius rei vestigium deprehendam. 

167. B. το. [287. 5.] τὸ ῥωσϑέλιον. Nuspiam invenio hane 
vocem eiusve significationem. . Forte Sclavonicae originis 
aut similis est; non certe Arabicae. Videtur autem signifi- 
care laciniam. vestis ad modum illum digitorum compositam 
et plicatam , quo benedicere populo Graeci sacerdotes solent. 

B. 11. [287, 4.] ἀνελϑὼν. Quia nempe ad cathisma in 
editiore contignatione, sub qua porticus erat, gradibus debe- 
bat ascendi. Hinc, ubicunque tandem de Imperatore dicitur, 
eum in circum ivisse ludos spectatum , dicitur &vsASeiv; vid. 
Theophanes p. 65. C. 8. Alias posset quoque haec ratio verbi 
dari, quod Byzantii quicunque e plaga septentrionali ad au- 
stralem iret, diceretur ἀγέρ εσθαι, et qui contra, χατέρχε- 
σϑαι. Vid. Nostri p. 97. A. 5. , ubi Imperator e S. Sophia 
in forum et ad statuam Constantini M. procedens ἀγέρχεται. 
Circus autem palatio ad austrum situs erat. Patet e loco Lu- 
itprandi Histor. V1. 5. , qui, est domus, ait, Zuxta hippodro- 
mum aquilonem. versus mirae et altitudinis et. pulchritudinis , 
quae decaénnea accubita. vocahtur. Aiqui magnum palatium 
et triclinium XIX. accubitorum erant contigua. Patet quoque 
e Niceta , qui processum incendii, quod CPli contigit, quum 
ea urbs a Latinis caperetur , describens p. 294. circum in 
regione urbis australi ponit, et S. Sophiam in boreali. 

C. 6. [287, 12.] αὐλοῦντος x«i τοῦ ὀργάνου. Quod or- 
gana in circo CPtano , id praestabant in Romano citharae et 
cymbala atque tympana. — V. Reim. ad Xiphil. p. 1000. n, 138. 

168. A. 5. [288, 8.] xai ἠλλαγμένοι.  Membranae nihilo 
editis locupletiores, Nihilominus tamen certum est, et liquet 
e p. 170. B. 7., ita integrandum esse hunc locum: xa ὀπίσω 
αὐτοῦ ἵστανται εὐνοῦχοι πρωτοσπαϑάριοι ἠλλαγμένοι. ur 

B.'6. [388, 18.] συντίϑεται. — Consentit, annuit ipsis, 
spondet, ut recte verit Interpres p. 170. C. 7. ; proprie sese 
ponit in eodem cum ipsis loco voluntatis; postquam , ait, terna 
ad singulas rogationes manus illa , quam p. 165. B. 7. diximus, 
compositione Imperatoris assensum significaverit. — / 

B. 12. [288, 24.] τὸ ἄρμεα. La parade ; milites in armis 
parati adstant. : : 

C. 1. [288, 25.] τὸ σχάμνον τοῦ κουροπαλάτου. — Conf. 
pag. 175. A.5., ubi scamna consulum in lustiniani triclino 
memorantur. 

C. 11. [89, 9.] διὰ. Abest a Membr. 

D. 2. [289, 15.] ὡς προείρηται. V. dicta ad p. 161. C. 8. 

169. A. 5. [289, 55.] τῆς ϑερμάστρας. M. καὶ τῆς 9egu., 
quod lacunam prodit. j 
D. 6. [291, 6.] τοῦ χκαμελαυχίου. Dicit hic auctor, pe- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 303 


ctorale aut cancellos moeniani, adeoque moenianum ipsum , 
e quo prospiciebatur in circum , fuisse sub camelaucio. Ap- 
paret tegmen illud, moeniano superpositum , (umbellam aut 
meniscum appelles .) quod pluviam solemque ab eo arceret , 
fuisse camelaucium propterea dictum, quod ita moenianum 
tegeret, ut camelaucium caput tegit; praeserüm si haberet 
aut orbicularem, aut conicam figuram. 

170. À. 7. [291, 17.} τοῖς τέσσαρσι. Erant enim quatuor 
tagmata, quorum singula singulos domesticos habebant: scho- 
lae, cxcubitores, hicanati et numeri. 
ες D.antep.[295, ».] ἀπό re ἐπάρχων. M. ἀπό τε ἀπὸ 
ἐπάρχων, ab expraefectis inde. 

171. À. 6. [295, 9.] εἰς σάξιμον. M. εἰς τὸ σάξιμον. Sa- 
ximum appellatur tripudiatio , chorea, saltatio , praesertim 
quae coram Imperatore fiebat. Et talis chorea, quae fiebat 
postquam saltaturi ad adorandum dominum admissi fuissent , 
saximodeximon , id est δέξεμον μετὰ σαξίμου, δοχὴ μετὰ σά- 
ξεως, appellatur. Choreas in honorem Augustorum agitatas 
fuisse, apparet ex Vopisco T. ll. Hist. Aug. pag. 427., ubi 
vid. Salmasium. De choreis post epulas publicas agit Du Cange 
CPli Christ. p. 1:58. init, Saltabant autem factiones coram 
domino variis in locis; ut in circo; cuius rei origo fuit a 
pyrrhichis, ibi olim saltari solitis, de quibus Vales. ad Amm. 
Marcell. p. 127. Hic loci habemus saltationem in triclinio 
lustiniani circa mensam sacram ; p 222. saltationem Gothicam 
in triclinio XIX. accubitorum. Regionum curctores et se- 
bastophori saltabant XV. Octobris in Augustaeo in regis ho- 
norem, ait Gyllius de CPli, ed. Bandur. p. 582. A. e Suida. 
Locus erit in sequentibus de hac re pluribus agendi. *[The- 
ophilus Imp. gradus ac subsellia , ἄναβάϑρας, factionum struit, 
phialam quoque, in qua σαξιμοδέξιμον fit. Sym. Logothet. 
p. 424.]* Conf. Leo Gramm. p. 455. C. 5. et Contin. The- 
oph. p. 88. Τὰ σαξιμοδέξιμα igitur et τὰ ἱπποδρόμια con- 
veniunt cum curiis medii aevi, quae curiae banditae appellaban- 
tur eo, quod undecunque nobiles et divites emisso banno (ve- 
lut χρεμαμένου zavíov ἢ fiov) ad eas invitarentur. Im illis 
enim curiis indulgebant conviviiset choreis. Vid. Murat. Antiq. 
Ital. T. II. diss. XXIX. , ubi de ludis Italorum medio aevo 
agit, Plerumque etiam mensa. palatina omnibus advenientibus 
parata erat, ut ait idem. Praesertim hilares isti populorum 
conventus celebrari solebant, quando princeps aliquis uxorem 
duceret , 8 honore militiae donaretur. Philippicus apud 
Nicephorum Patriar. Brev. p. 151.: τὴν γενέϑλιον τῆς πόλεως 
ἡμέραν ἐπιτελέσας καὶ ἁμιλλητήριον τῶν ἵππων yrs ἐπι- 
δειξώμενος, εἶτα τοὺς ἕλους συμποσιάσας. amicis convivio 
exceptus, εἰς vnyov χατὰ τὸν μεσημβρινὸν τῆς ἡμέρας χαιρὸν 


304 I0. IAC. REISKII. COMMENTARII 


ἐτράπετο. Aliquoties Xiphilinus testatur in Neronis vita , eum 
post editos ludos populum coena excepisse. 

A. 7. [295, 9.] εἰς χλητώριον. Μ, εἰς τὸ χλητώριον. 

A. 9. [293, 11.] ἀποχοπτὸν. Convivium sequestratum, ad 
quod non omnes, neque omnis generis proceres, sed tantum 
familiares et domeslici invitantur; vel potius, quum inter mul- 
tas alias mensas ad unam seorsim positam Imperator cum 
gentilibus suis assidebat. | 

B. 5. [295, 14.] 9zrouívoov. Est missus carnium assa- 
tarum, μίσους τῶν ὠπτημένων vel τῶν ὀπτῶ». 

C. ult. [294, 15.] περιερχόμενοι γυρόϑεν τῆς τραπέζης 
τρίτον. "Vid. similem locum p. 222. D. 

D. 5. [294, τ4.1 χουσοσήμεντα. Aurea segmenta, serici 
villosi aureis filis interstincti taeniae. Zftaxomr«, in quibus 
ocelli vel tessellae essent , velut opus cancellatum ; vel etiam 
scissa, sic ut vestis inferior per fenestras panni superioris 
transpareret. De quo genere vestitus plura dico ad p. 556. D. 
2. Kovrou&viza , cum. curtis manicis ad carpos usque non 
porrectis, sed supra cubitum desinentibus. 

D. 5. [294, 16.] ποδόψελλα. Sunt aut taeniae, prandeae 
pretiosae, aut circuli aurei suris, aut statim sub genu, aut 
proxime super malleum pedis , circumligati, quales sunt ar- 
millae, pericarpia aut brachialia in manu et humeris, verbo 
περισχελίθες. 

D. 5. [294, 17.] φεγγία. Baculi cum orbibus argenteis 
ad instar lunae, vertici eorum , ad instar pilei plani, super- 
affixis , aut cum ansis et fulcris manus semicircularibus , ad 
instar lunae cornutae , per baculum traiectis. Latius hac de 
re expono ad p. 54o. D. 5. 

D. 8. (Schol. v. 1.) [294, 25. not.] διερχομένων. Pro- 
bo. M. διέρχεσθαι, quo admisso, lacuna statui debet sub- 
esse ; διέργεσθϑαι est in partes discedere antea congregatos, 
διαχωρίζεσϑαι, ἀποχωρίζεσϑαι. 

D. penult. [294, 25. ποί.] τοῖς. M. ταῖς. 


Ed.L.96 172. Δ. 4. [294, 21.] x«i. M. xe, hoc est κύριε, 

A. 7. [295, ».] βασταζομένου. M. βασταζόμενον, Sub- 
int. ἐστί : δῆλόν ἐστιν, ὅτι τοῦτο βασταζόμενόν ἐστιν. 

A. 12. [295, 5.1 χαίρεται. Hoc est ex vulgari usu lo- 
quendi pro χαίρει. Antiquum hunc Macedoniae loquendi mo- 
dum esse patet ex Aristophanis illo noto, quod irridet, velut 
"Thracicum , ἥδομαι xai χαίρομαι. Usus eo quoque fuit An- 
tiphilus in Antholog. p. 85. :. ed. H. Steph. Ducas Hist. 
C.54.: τὸ τῶν ]ουσουλμανῶν γένος ἐδυσφύρει, καὲ οἱ xa- 
βουρίδες [Cafferi ΔΚ} Christiani] ἐχαίροντο. 

B. 2. [295, 9.1 ὅλη ἡ Ῥωμανία. Orbis Romanus , id est 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. 1. 305 


Graecus, Byzantino imperio. tunc subiectus. *[Ut apud recen- 
tiores Graecos, ita apud Coptitas et Arabes “Ῥωμαῖος et Ho- 
ma non Jiomanum hominem aut Homam, sed Graecum 
Graeciamve significat. Renaudot. dissert. ante Liturg. Graec. 
pag. 112.]* 

B. 4. [295, το.] τῶν. Pro αὐτῶν vel τούτων. Frequens 
scriptoribus sequioris aetatis hic usus articuli ὃ, 7, τὸ est, 
neque (3m vetustis et probis ignotus. Amat eum Procopius 
et Agathias et Continuator Constantinianus , e. c. p. 56. A. 
10. TOv, ὧν ἐρωτώμεθϑα., id est τούτων, περὲ ὧν ἐρωτώμε- 
Ju;p.58. B. pen. τῆς, ἧς εἶχεν τιμῆς pro ταύτης. Conf. 
p. &6. A. 2., 124. C. 7. Euseb. Hist. eccl. II. 1.: λοιμώδους 
“καὶ ψωραλέας vocov δίκην τὴν ἐχχλησίαν ὑποδυόμενοι λυμαί- 
γογται τὰ μέγιστα τοὺς [pro τούτους], οἷς ἐγαπομιάξασϑαι 
οἷοί τε ἂν εἶεν τὸν ἐν αὐτοῖς ἀποχεχρυμμένον δυσαλϑὴ xa 
χαλεπὸν ἰόν. Ipse iam Plato in Philebo: ζῶντες οὐκ ἀνϑροώ- 
που βίον, ἀλλὰ πγεύμονος, ἢ τῶν, ὅσα ϑαλάττια μετ᾽ ὀστρεί- 
ὧν ἔμψυχά ἐστι σωμάτων. 1n 'T hucydide quoque et Demo- 
sthene vestigia huius usus me deprehendisse memini, et ὅδε, 
ἥδε, τόδε nihil aliud est quam ὃ, 7, τὸ pro οὗτος positum, 
superfluo addito δὲ, nihil significante. Herodes Atticus in de- 
dicatione templi : 

2 TTuut γὰρ Ἡρώδης ἱεοὴν ἀνὰ γαῖαν ἔηχε 

τὴν [h. e. ταὐύτη»]}, ὅσσην περὶ τεῖχος ἐΐτοοχον ἐστε- 

φάνωται. 
Vel etiam posset hic loci τῶν accipi pro τέγων interrogative, 
quorumnam? ut τῶν βασιλέων, τῶν JdvyovorOv eic. respon- 
SiO sit. 
C. 8. [296, τ. ἀπαραλλάχτως. Absque ulla demutatione, 
C. ult. [296, 4.] -.4vyovoriazov. In Augustae convivio. 
175. B. το. [297. 7.] μεκρόν τε. M. μιχρόν τι." 

. 12. [297, 9.] 2979.  Demarchi ambo singuli binos 
libellos tenent: unum pro Imperatore, alterum pro Praeposito. 
Id enim notat vox λόγῳ Scriptoribus Byzantinis eo sensu per- 
frequens, pro, propter, in usum. Vid. Goar. ad Codin. p. 120., 
ubi observat, vulgum pro eo λόγον dicere, cuius rei exem- 
pla quoque in hoc nostro codice exstant, iiem εἰς τὸν λόγον. 
Chronic. MSt. apud Du Cange Gl. Gr. p. 903.: Εὐσεβίῳ δὲ 
τοῦ Παμφύλου βίβλους ἱερὰς Κωνσταντῖνος xoraoxevaoat 
προσέταξε λόγῳ τῶν ἐκχλησιῶν Ἀπλεως. Alia idem habet 
p. 952. v. λύγος. Conf. Theoph. p. 2:. fine. Leo Grammat: 
p.472. B. 5. Obtinebat quoque apud veteres Graecos; vid. 
Aristid. T. I. p. 527. ed. S. lebb. lin. ult., ubi legendum : 
ποταμοὺς ἐπιλείποντας roig inioU00, χαὲ πόλεις ὅλας Gyu- 
λισκοριένας εἰς δείπνου λόγον τῷ βασιλεῖ, pro una coena, 
propter vel im unam coenam regi apparandam. 


Constantinus Porphyr. Fol. II. 20 


306 10. IAC. REISKH COMMENTARII 


C. 6. [297, 15.] βουλομένων. Novi Graeci saepe βούλε- 
σϑαι et ϑέλειν ponunt pro μέλλειν. Adeoque τῶν βουλομέ- 
voy χαϑυπουργεῖν idem yalet atque eorum, qui officio suo 
functuri erant. — Conf. p. 134. D. 7. et 156. B. 6. et 15o. D. 5. 
Infra p. 529. A. 12. : ὅσοι ἄν ϑέλωσιν [εἰναι] φίλοι, quotquot 
tandem. adfuturi sint exteri. Macedonius Hypatus Àn. Antho- 
log. p. 24. c. fin.: 

"Euragov ἄγχι τάφοιο, xai ἤϑελον εὐθὺς ἀκοῦσαι, 

; οἷά περ ὠϊσάμην., μοῖραν ἐμῆς ἀλόχου 

Sternutabam. prope. sepulcrum , et protinus auditurus eram, 

ut mihi quidem persuadebam , de fato meae coniugis. 
Polyaenus p.252. delphicrate: εἰ μὴ πόλεμος ἦν, ἀεί τι προσ- 
ἕταττεν, ἢ ὀρύττειν, ἢ ταφρεύειν, ἢ δένδρα κόπτειν, ἢ ἀνα- 
ζευγνύειν, [ἢ μετασχευάζειν est aut varians lectio, aut in- 
terpretatio praecedentis verbi] ὡς ἐν τῇ σχολῇ νεωτερίζειν 
βουλομένων. id est νεωτερισόγτων aut γεωτεριούντων.  Phile- 
mon in Excerptis Stobaei Grolianis p. 585. : ὅστις πένης ὧν 
ζῇ, παραζῇν βούλεται, omnis pauper “κινδυνεύει παραζῇν, in 
ericulo constitutus est vita. sua in noxiam aliorum suamque 
abutendi. Sic quoque Latini ve//e usurpant. Bruno de bello 
Saxonico p. 135. : unus ex tpsis cuiusdam nobilis ex curia crusi- 
nam [id est vestem tubulatam, rugosam] guZs [seu pelliceo 
collum obeunte segmento] ornatam quasi furtim abscidit, et 
inde recessit; δὲ tamen volebat deprehendi , ut acciperet, quod 
accepit; id est, et tamen non potuit poenam suam effugere , 
deprehendendus erat, in fatis erat, ut deprehenderetur. In 
lingua nostra quoque verbum 4voZen sic accipitur. Das Schi 
will sinken , navis vult submergi , id est in periculo submersio- 
nis versatur, Das Haus will einfallen, domus vult cadere, 
minatur ruinam. Jer Mensch «will sterben , homo vult mori, 
animam agit. Potest quoque reddi: paratorum ad officio fun- 
gendum ; ϑέλει pro zéqvxe etiam veteres Attici dicebant; zgi- 
yn οὐχ ἐθέλει νεύρων ἐπιήραγος εἶναι apud. Athenaeum p. 5. 
D., mugil nervis [sensu obscoeno] amicus natus non est. Conf. - 
Palairet observ, ad N. Testam. p. 5. ad Matthaei II. 18. 

D. 7. [298, 5.] τῶν ἁγίων μ΄. Quadraginta martyres fue- * 
runt, qui apud Sebastiam in stagno mersi fuerunt, quorum : 
memoria celebratur die nono Martii. Vid. Menologium Basil. 
T. ΠῚ. p. 2o0., Theoph. p. 15. C., 117. D. 8., Cedren. 761. A. 
8., Du Cange Gl. Gr. p. 1504. fin. Ad hoscine quadraginta | 
martyres pertineat 7 λεγέων τῶν ἁγίων μή μαρτύρων 7 λεγοξ ἡ 
μένη κεραυνοβόλος , viderint alii. : 

174. Α. 5.[298, 9.] ἐξ αὐτῆς τῆς ἀρχῆς. Designat ori- 
gines conditi a Constantino M. et imperii CPtani et urbis re- 
£!ic. Cuius in aula. valuisse eunuchos non equidem memini 
legere, at multum eos potuisse in aliorum perniciem apud 


L4 


AD CONSTANT. PORPH. DE GERIM. LIB. I. 307 


Constantium, eius filium, odioque scelerum eiectum ex aula 
nequissimum genus a luliano fuisse,' testantur auctores. Se- 
cutos Imperatores , Theodosios, ad lustinianum usque multum 
eunuchis detulisse, constat etiam ex historia. 

B. 5. [298; 21.] καϑ' ἑκάστην δοχὴν. Quoties novum ve- 
lum intromittitur. 

D. 6. [299, 18-] ᾿ἀνέστανται... M. dríoracot. 

175. À. 6. [5oo, 4.] συνταξάμενος. Verbum συντάσσεσϑαι 
gemino sensu accipi potest hie loci, aut valedicendi, aut spon- 
dendi , promittendi , indulgendi , ut p. 558. C. 6. et 365. D, 5. : 
τοῦ βασιλέως συνταξαμένου τὴν ἐχπλήρωσιν τῶν δ΄ αἰτή-- 
σεῶν, quum Imperator condixisset ipsis futuram impletionem 
(concessionem) quatuor postulationum. | Simplex τάξαι hoc sensu 
adhibet P üeobfines Ρ- 312. B. ult. : ἰδοῦ, ἀποθνήσκομεν, δέ- 
σποτα. τάξαι τῷ 9JeQ,stipulare, paciscere cum deo, voto pro- 
mitte deo, περὲ σωτηρίας, ἵνα, 0 ϑεὸς ἐὰν ἀποδώσῃ σοι τὴν 
βασιλείαν σου, μηδένα ἀμύνεσθαι τῶν ἐχϑρῶν, te non ultu- 
rum esse iniurias acceptás in quoquam inimicorum tuorum; si 
deus tibi regnum. tuum reddiderit. 

B. 5. [500, 15.] εἰς τὸ. M. eic τὸν. 

B. 11. [50o, 18.] ἡπλωμένην τὴν χλανίδα. Ex riti ve- 
tere, dona sinu expanso excipiendi, non manu. cava. Am- 
mian. Marcell. L. XVI. : inductis quadam. solennitate agentibus 
in rebus in consistorium , ut aurum acciperent , inter alios qui- 
dam €x eorum consortio, non, ut moris est, expansa clla- 
myde , sed utraque manu cavata suscepit ; et Imperator: rapere, 
inquit, non accipere sciunt agentes in rebus. ἐν E 

D.8. [5o:, 15.] τὸν ϑεὸν. ἴπιο vero τὸν ϑεῖον βασιλέα. 

D. antepen. [5otr , 22. not.] ὅτι οὐ δύγαμιν ἔχει. M. 


. 
- - 


τ 
ὅτι, εἰ ἀδυνα (id est ἀδυνάτως) ἔχει, Ὁ à 


T 

D. ult. [5or, 24. not.] αὐτῷ. M. «V, id est αὐτὸν; 

aut αὐτούς. 4 
176. A. 4. [5or, το. ἐπιτελουμένων £v μεγάλαις. M. &m- 
τελουμένων ἐν ταῖς μεγάλαις, Mallem tamen ἐπιτελουμένῳ. 
. Β, 4. [5o2, 7.] καϑ' ἕνα. Pro χαϑ᾽ £v,.singuli singula 

scuta. 
T^ 952 
B. 5. [502, 8.] βαρβάτοι ἀσπαϑάριοι. M. βαρβα aono, 
* 


id est βαρβάτων ασπαϑαρίων. Pariter B. ult, restitui debet 
genitivus σπαϑαροχουβιχουλαρίων et χουβικουλαρίων, quae. 
vocabula per compendium quoque scripta erant. 

C.6.[502, 20.] σπαϑάριοι διὰ πόλεως. Habebat .non 
- tantum Imperator, sed proceres quoque et urbs suos spatha- 


ΓΝ 


3o8 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


.rios, ut urbes nostrae alere solent suos milites urbanos , a 
Ed. L. 97 castrensibus diversos, ad custodienda loca publica, aedificia 
et moenia. "Videtur tamen e p. 424. D. 7. protospatharios τοὺς 
διὰ πόλεως, qui ibi τοῖς ἐξωτιχοῖς, suburbanis aut campestri- 
bus opponuntur, illis nempe, qui in palatiis rusticanis excu- 
babant, fuisse imperiales quoque stipendiis aulae altos, et per 
urbis loca custodiam requirentia dispositos. ^ Urbaniciani pos- 
sent dici ad exemplum Spartiani in Geta, T. I. Scr. Hist. Aug. 
pag. 745. 
176. D. 4. [505, 5.] ἀπὸ τοῦ πουλπίτου. Pulpitam in cu- 
biculo aut sala est aut id, quod Nicephorus Gregoras fine L. XI. 
ait esse altius ad spithamae trientem reliquo solo ἐπίπεδον, 


aut quod Turci hodie &&e, Soffah appellant, suggestum , qui 
totum parietem foribus diaetae oppositum praetendit, cum 
παστάδι seu nidulo, cavo parietis , in quo sedere et cubare 
solet paterfamilias aut honoratissiimus quisque. Qua de re 
consuli velim ltineratores orientales. Θυρίδες sunt fenestrae. 

D. penult. [305, 11.] τρικόγχου. M. post h. v. ponunt 
punctum perfectum, 

D. ult. [505, 12.] o. Membr. neque hanc v. , neque pun- 
ctum praecedens habent. 

177. B. τ΄ [304, 1.] κομβίναν. | Combina est tessera, cuius 
vi alicui. facultas permittitur , aut publico cursu, aut equis cir- 
censibus utendi , aut coinmittunior alicuius curae equi et muli 
Imperiales, pastum ducendi et reducendi. Medius significatus 
hic obtinet, Primus occurrit saepius in historia Romana ; vid. 
Guther. pag. 64r. et 649. , ubi ait combinas , synthemata 3 
tractorias, evectiones idem notare, nempe codicillos, quos 
exhibenti facultas fiebat cursu publico utendi. Ut autem ne- 
mini licebat absque evectione cursu publico uti, sic neque 
licebat equos curules in circo decursuros absque permissu 
principis, et absque combina seu evectione vel tessera scri- 
pta iungere ; vid. Casaub. ad Script, Hist. Aug. T. Il. p. 85. 
Et quia iubebantur , quibus illae tesserae scribebantur, equos 
S n hoc est ante currum suum iungere, vel etiam quadri- 
gas suas cum quadrigis alterius de alia quadam factione com- 
ponere, combinare, (quod ἅμιλλαν ἁρμάτων Graeci dicebant ; 
v. Athenaeus p. 159. c. fih.,) forte quoque subscribebatur Au- 
gusti manu imperativus combina: ex eo dicta fuit talis tes- 
sera χομβίνα, et scribae huic officio deputati, nempe scri- 
bendi ct expediendi tales combinas, appellabantur χομβινο-- 
γράφοι, quod pura Graeca vocé dicas ἀμελλογράφοι, quales 
utraque factio, tam Veneta, quam Prasina, sibi proprios ha- 
bebat. Nisi potius combina. sic dictum fuerit pro cornbinatzo , 
ut orna pro ornatio. Quo casu quemadmodum evectio dictum 
fuit pro venia et iussione evehendi in curru , ita quoque com- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. I. 300 


,binatio pro venia et iussione combinandi aut equos singulos, 
vel equorum bina paria ante currum suum, aut cum curru 
alterius. Vid. Du Cange Gl, Gr. et Lat., sed illo praecipue, 
ubi diversas eruditorum sententias de hac voce proponit et | 
examinat. In loco Continuat. Constantin. p. 125. C. 7., in 
quo combinographorum mentio fit, putem verbum σχολάζειν 
notare muneri suo vacare, eo fungi. Tertia significatio , quam 
dedi verbo χομιβίγα, satis clare apparet ex appendice libri 
primi nostri Codicis. 

C. 1. [5o4, 11.] o£ δὲ. M. οἵ τε. 

D. 1. |[304, 22.| τοῦ χαϑίσματος. Cathisma , item τὼ xa- 
ϑίσματα,χ(αϊ p.459. A.3., quod tamen rarius,) est tribunal vel tr;- 
clinium , id est splendidum aedificium , palatium , in quo se- 
debat Imperator, quoties ludos circenses spectaret, Vid. Du 
Cange Gloss. Graec. Κάϑισμα ϑεωρίου βασιλιχοῦ appellat Ma- 
lalas 1I. 6. Dictum fuit ἀπὸ τοῦ z«9709ut , qnasi dicas re- 
sidentia. *[ Τούτων ἁπάντων ἔφορος ἣν ὅ βασιλεὺς καὶ ϑυμη- 
δίας ἁπάσης πληρούμενος, ἐν χρυσῷ διαλίϑῳ ϑρόγῳ καϑή- 
μενος, χαὶ μὴ πρότερον ἐξανιστάμενος - - ἢ τῶν σχιρτημά- 
τῶν ἐχεύων ἀπολαῦσαι διὰ τῆς ϑέας χαὶ τῶν πολιτιχῶν 
ἐξαλμάτων. Cont. Constant. p. 88.]* Talem locum Aegypti 
regibus Lagidis in theatro vel circo Alexandrino proprium 
memorat Polybius p. 718. B. ed. Wechel.: oi δὲ JMaxsdóveg 
παραλαβόντες τὸν βασιλέα xai ταχέως εἰς τὸν ἵππον ἄνα-- 
βιβάσαντες ἦγον εἰς τὸ στάδιον. ἅμα δὲ τῷ φανῆναι μεγά- 
λης χραυγῆς καὶ χρύτου γενηθέντος, ἐπιστήσαντες τὸν ἵππον 
χαϑεῖλον τὸν παῖδα, καὶ προσαγαγόντες ἐχάϑισαν ἐς τὴν βα- 
σιλιχὴν ϑέαν. Ubi egregie Casaubonus postrema reddidit zm 
regibus proprio spectandi suggestu collocant. Cathismatis CPtani 
supersunt adhuc hodie rudera, saltim in effigie aere expressa, 
quam Bandurius T. II. Antiqu. Imp. Orient. p. 664. dedit, 
in qua eonspiciuntur septem porticus, ut credibile est, de illis 
duodecim superstites, quorum senos ad factionem quamcun- 
que pertinuisse , et emittendis atque recipiendis post confe- 
ctum cursum equis serviisse supra diximus. Quamvis breviter, 
satis tamen luculenter hoc cathisma describit Nicetas Choni- 
ates p. 62. ed. Venet, C. 4., appellans πύργον xar& τὸ ϑέα- 
190v, turrim in theatro conditam , οὗ x&ro9sv uiv αἱ τῶν 
ἐπὲ σταδίου ϑεόντων ἀφετήριαι εἰς ἀψίδας παραλλήλους χε- 
Ζήνασιν, sub qua carcerum , e quibus emittuntur ?n stadio cur- 
rentes , ora in apsidas (seu olutas) hiant. sibi vicinas et ap- 
positas , ἄνωθεν δὲ ἵπποι χαλχήλατοι πεπήγασε πίσυρες yov- 
σῷ ἀληλιμμένοι, τοὺς αὐχένας ὑπόγυροι, ἀντιβλέποντες 
ἀλλήλοις, χαὶ δρόμον χαμπτῆρος πνέοντες, διαπτῆναι τὸ 
στάδιον ἐπηγέλλοντο, super ipso autem. stabant quatuor equi 
aenei deaurati, ad cursum veluti anhelantes. imitatio haec 


310 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


erat sedis Consulum antiquae in circis olim Romanis, ut 
e Sidonio Apollinari patet, cuius hi sunt iambi de circo 
Narbonensi : 3 
Mos est Caesaris hic die bis uno (Cal. Ianuar.) 
(Privatos vocitant) parare ludos. 
Tunc coetus iuvenum , sed aulicorum , 
Elaei simulacra torva campi 
Exercent :spatiantibus quadrigis. 
Et iam te urna petit, cietque raucae 
"A cclamatio sibilans coronae. 
Tum qua est ianua , consulumque sedes , ; 
Ambit quam paries, utrinque senis 
Cryptis carceribusque fornicatus. | 
Uno e quatuor axe, sorte lecto ,' 
Curvas ingrederis frequens habenas. 
Jd collega tuus , simulque vobis 
Pars adversa facit , micant colores , 
"bus, vel venetus , rubens , virensque. 

D. 6. [305, 2.] ὠποδιαλύσιμα. — Recte puto Cl. Interpre- 
tem vertisse ad decursionem 56 accinxisse.  Absolvebantur 
enim equiet currus a stabulis et praesepibus et vinculis, in 
quibus hactenus steterant. Itaque erunt τὰ ἀποδεαλύσιμα 
praeparatoria ad absolutionem equorum et curruum a carceribus, 


D. ult. [505, 4.1 τῶν δήμων, Obscurum est, quam si-. 


gnificationem hic habeat vox δῆμοι, notetne factiones , am 
gradus, in quibus factiones stabant , vel potius stationem  su- 
per gradibus editiorem, — Vid. Cedren. p. 65:. et ibi Goar. 


Praefero tamen posterius. 


178. A. 1. [505, 5.] τὴν ἀνατολὴν. Adventum vel appari- | 


L 


tonem, processum in conspectum. Vid. dicta ad p. 163. C. 


5. Cl. Interpres ita reddidit, ac si ἐντολὴν maluisset. 

A.5.[505, 7.] φλαμούλλων. Deflammulo, vexilli genere, 
v. Du Cange Gloss. utroque. Quae Goarusad Codin. p. 69. n. 5. 
de flammuli forma disputat, suo loco relinquam. —Vidctur 
tamen vir doctus sibi passus imponi a sono vocis cum Latina 
flammula conveniente , ut crederet eius formam ad instar 
lingulae igneae aut flammae fuisse. Eiusdem sententiae quo- 
que fuit DC. ad Ioinville p. 245. vocem orz//amme derivans a 
flamma aurea: le nom de flammulum ou flamma étoit donné 
à cette espéce de banni?re , parce qu'elle étoit découpée par le 
bas en forme de flamme. Forte fuit. Sed ideo certe non fuit 
dictum f/ammulum , quod flammam imitaretur, sed a labello. 


Erat nempe φλάμουλον lodix vel taenia lintea  sericave, 


hastis affixa et inde dependens, quae quum indesinenter a 
ventis agitaretur ,. erat veluti flabellum , Quzidtov. Huic deri- 
valioni consentit codex noster membranaceus Lipsiensis , qui, 


à 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118.1. ὅ11: 


quantum memini, nusquam qA«ugovAor, sed semper aut φλά- 
εἰουλλον aut φλάμουλον simplici μὲ exaratum exhibet. Memini 
nostrates dicere, Ulanos, gentem Tataricam , quum tempore 
nuperi belli Bohemici per Saxoniam nostram vagarentur, (neque 
enim ipse vidi tunc in Belgio degens .) habuisse suis in hastis 
talia. φλάμουλλα, flabella , taenias dependentes , non nobiles 
aut vexilliferos , sed gregarium unumquemque. Talia flabella 
fuisse quoque φλάμουλλα Scriptoribus Byzantinis memorata , 
e€vineunt loca paene omnia a Du Cangio in Gloss. Gr. ἢ. v. 
citata. *[In Monomachi flammulum edidit Pselli versus Leo 
Allatius diatribe de Psellis p. 59. edit. Fabric, ]* 
178. A.8. [505, 12.] δὸς μεταστάσιμον. — Da secessum , gq, L, gs 

id est indica secedendum proceribus alio esse neque ulterius 
comitandum Imperatorem. 


B. 12, [306, 2.] εἰσέλϑονται. M. eiaei3or id est εἰσελ- 
Sórvreg. "V.ad p. 179. B. 9. 

D. 4. [506, :8.] τῷ. M. τὸν. De voce espere pro 
praefecte v. ad p. 227. b. 9. 

179. A. 8. [307, 5.] μέσον. — Graeci se cruce sigunnt a dex- 
tra ad sinistram ; avec trois doigts joints , qu'ils portent d'abord 
à la bouche et £^ la bouche à Ülestomac, de la droite à la 
gue he, (verba sunt La Croisii de l' Eglise Grecque pag. 25. 9) 

e. ab ore in regionem ventriculi, ad humerum porro dex- 
trum, et in sinistro tandem desinunt, Quum igitur dicatur 
Imperator populo crucis signo benedixisse, primum versus me- 
dium circum , dein ad Venetam , tandem ad Prasinam factio- 
nem, velut osculo proiecto, liquet Venetos ad dextram , Pra- 
sinos ad rrr sedisse, Claris quoque verbis id dicit Pro- 
copius P. 42. 5 . ed. Hoeschel, : ἐπειδὴ περὶ τὴν βενέτειον 
ἐγεγόνει στοὰν, 7 τοῦ βασιλέως ϑούνου ἐν δεξιᾷ ἐστιν. In- 
signis quoque locus est Malalae T. 4 p. 5o.: e quo liquet 
Prasinos in sinistra cathismatis, ut caros Imperatori , qui id 
ordinavit, honestiore loco, sedisse et Imperatorem a sinistra 
pariter quoque spectasse. Quod posterius fueritne servatum 
deinceps, non dixerim ; putem tamen Constantini nostri aetate 
Imperatores e medio cathismate et ex aequo in utramque 
Circi partem spectasse. Locus Malalae hic est de Theodosio 
iuniore : ἔχαιρε τῷ πρασίγῳ μέρει, καὶ ἀντεποιεῖτο αὐτῶν 
κατὰ πόλιν. ἐν i ΚΠόλει μετήγαγεν αὐτούς, θεωροῦντας 
πρώην εἰς τὰ δεξιὰ αὐτοῦ μέρη, καὶ ἐποίησεν αὐτοὺς ϑεω- 
ρεῖν εἰς τὰ ἀριστερὰ βάϑρα, xai τοὺς τῆς πεδατούρας στρα- 
τιώτας τοὺς κατέναντι τοῦ χκαϑίσματος ϑεωροῦντας μετέστη- 
σεν ἐπὶ τὸ βένετον μέρος xal τὰ βάϑρα ἔδωκε τοῖς τοῦ πρα- 
σίγου μέρους, εἰρηκὼς τῷ ἐπάρχῳ Κύρῳ, ὅτε ,,οῦς φιλῶ, xa- 

| τέναντί μου ϑέλω ϑεωρεῖν" καὶ ἔχραξαν ἐν ΚΠῦλει οἱ ἐκ 
TOU πρασίγου μέρους τῷ αὐτῷ βασιλεῖ", τὰ ἴδια τοῖς ἰδίοις." 


312 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


χαὶ ἔπεμψεν αὐτῷ μανδάτα διὰ τοῦ πρωτοχούρσωρος, λέγων, 
ὅτι ,,ἐγώ, ὡς τιμῶν ὑμᾶς, εἰς τὰ ἀριστερὰ τοῦ; καϑίσματος, 
ἔνϑα ϑεωρῶ, μετέστησα ὑμᾶς. καὶ εὐφήμησαν αὐτόν. χαὲ 
ἐχέλευσε γατὰ πόλιν εἰς τὰ ὠριστερὰ τῶν ἀρχόντων ϑεω- 
ρεῖν τοὺς πρασίνους. 

B. 9. [207, 17-] ὠπέλθονται. Membr. ἀπελϑύντες. Leg. 
ἀπέλϑωσιν. ΐ 

B. το. [507, 18.] τῶν δ΄ βαΐων. | Quatuor palmis | exactis, 
id est finitus quatuor cursibus vel decursionibus utriusque. 
factionis, per quas palmae seu victoriae insignia acquire-. 
bantur, vel et distributis quatuor palmis, quod eodem redit. 
Palmae singulae enim: post singulas decursiones victoribus 
dabantur, neque plures erant , quam quatuor. palmae et qua- 
tuor decursus pro quavis factione, in universum ergo octo, 
mane et totidem vesperae. Du Cangii sententia de hac dicti- 
one Gloss. Gr. pag. 168. proposita mihi quidem improbabilis 
videtur. Ait βαΐα fuisse dicta munera vel rogas, erogatio- 
nes ab Imperatoribus populo in solennioribus cerimoniis distri- 
bui solitas: ideoque quum non unica die, sed pluribus con- 
tinuis eae largitiones seu, uti a Marcellino Comite appellantur, 
Zugustalia peragerentur, ea dona, quae primo die darentur, 
fuisse dicta πρῶτον βαΐον, id cst primum donum; eoque 
sensu accipi debere locum 'Theophanis p. 513.: ἐπάτησε τὸν 
τράχηλον αὐτοῦ ἄχρις ἀπολύσεως τοῦ πρώτου βαΐου. Sed 
recte ibi dedit interpres: donec οἱγοὶ munus primum  exhi- 
beretur. Eodem tendit Miscella locum sic reddens: usque ad 
solutionem. primi bravii , id est βραβείου, τοῦ πρώτου ἄϑλου, 
τοῦ πρώτου ἀγῶνος vel δρόμου. Apparet quoque e Symeon. 
Mag. pag. 421, A.: ἱππικὸν ποιήσας, xui τὸ πρῶτον βαΐον 
zats«c, (primoque ipse munere ludens vertit Combefisius,) &g- 
μάτι Aevzt) ἐποχησάμενος, val τὰ λάφυρα ϑριαμβεύσας ἔστε- 
φανώϑη. τῶν δήμων ἐπιβοώντων" ..ιχαλῶς ἤλϑες, ἀσύγχριτε 
φαχτιονάρη." Describit ludum curulem triumphalem , seu post 
actum de hostibus triumphum editum , de quo Noster suo loco 
dicet. Malalas T. II. p. 32. memorat quintam palmam ; vid. 
ibi Chilmead. Apparet e Nostri hoc loco collato cum p. 172. 
B. ult., eo tempore plures octonis palmas distributas per diem 
non füisse, quaternas mane , totidem pomeridie, quum olim 
XXIV. darentur. Vid. Petav. ad Iuliani Misopogonem p. 54o. 
A., ubi lulianus ait, se ad sextam usque palmam in circo 
manere, deinceps abire. *[Calendarii Constantiniani loca quae- 
dam exponuntur p. 205. Ducatian, Hieronym, Alexander C, 
M. XXIV. exponit circenses missuum XXIF. De palmis gla- 
diatorum locus insignis in inscriptione Lugduneusi apud Sal-. 
lengre Memoir. de Litterature T. I. p. 144. De Prasino colore 
in circensibus v. Fonseca de basilica Damasi L. lI. c. 15.]* 


hi 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L 313 
C. 9. [508, 4.] μετὰ τῶν φίλων. Solebant Imperatores 


in ludis circensibus proceres ad mensam suam adhibere. Vid, 
Script. post "Theophan. p. 295. C. et supra ad p. 1:71. A. 6. 

180. B. 3. [5o9, 6.] μαγλαβιτῶν. Distinctio post h. v. col- 
locanda et post σπαϑαρίων delenda, codice manu exarato 
auctore. Maglabitae enim non poterant simul iidem atqne 
spatharii esse: neque gestabant illi dextralia et scuta, sed 
hi. Sensus ergo est: ascendebat Imperator in cathisma scu 
tribunal circense cum proceribus cubiculi et duo maglabitis : 

atharii vero gestantes dextralia et spathas suas adstabant. 

D. 1. [510, 2.] διὰ τοῦ ἡμιχυκλίου. Membr. διὰ τοῦ 

αὐτοῦ ἡμικυκλίου. 
τς ϑ8ι. A. 5. [510, το] τοῦ καταλόγου. Neque ex ipsa hac 
voce, neque ex contextu capitis patet appellationis ratio: cir- 
cense allectionis vel et lustrationis. Fuitne forte celebratum 
ob novos magistratus factionales, aut ob novos aurigas mini- 
strosve alios factionum allectos, aut ob recens adscriptos ad 
militiam palatinam , aut ob recens creatos senatores? aut 
quando recenserentur capita et facultates civium ? 

À.5. [510, 12.] δοϑῆναι τὸ βηλάριν ἤτοι χρεμάσαι τὸ 
πανῖν. Παρέχειν τὸ τοῦ ἱππικοῦ for ait auctor Chronici 
Alexandrini apud Du Cangium v. μάππα et Constantinop. 
Christ, L. II. p. 104., ubi ait παρέχειν τὸ βῆλον fuisse sua 
sententia ludos circenses praebere seu μάππαν. uti loquitur 
lustinianus Novell. CV. Cagsiodor. HI. 51.: hinc tractum est, 
ut ostensa mappd certa videatur promissio circensium futuro- 
rum. Cavendum tamen , ne haec mappa ante diem ludi edi- 
ta, suspensa, monstrata, cum illa mappa, quam ipso ludi die 
consul ad equos carceribus emittendos proiiciebat, confunda- 
tur. Trabunt huc aliqui locum Corippi , qui 

Signa dedit cursor posita de more lacerna - 
pro Jucerna legunt. "Vid. Eschenbach. dissert. academ. p. 558. 

A. 7. [510, 15.] ϑεσσαρίῳ. Contracte, ut multa sunt, 
quae vulgus arripit ex aliena lingua, pro ϑεσσεραρίῳ.  Vide- 
tur fuisse, qui tesseras combinarum seu aurigationum circen- 
sium edebat. 

Ibid. [510, 15.] βάλε ἄνω. Videtur verti posse tolle, at- 
tolle vel suspende , nempe velum. — Conf. B. 1. 

A. 8. [510, 14.] εἰς τὸ στάμα, ἤγουν sic τὸ II. Porticus 
similis litterae Graecae ΠῚ et inde dicta erat statim coram ca- 
thismate. Similem porticum aere caclatam in imagine villae 
Diocletiani Saloninae exhibet Sponius Itiner. T. l.p. 20. Ut 
intelligantur forma circi et vocabula deinceps saepius recur- 


sura, subiiciam typum, qualem ex huius cerimonialis prae- 
scripto animo concepi, 


314 


Ed.L.99 - 


*SUOLI() 


"ΒΙΙΟΊΒαΘ ΠῚ sopos mos mroipox o εἰ 


3 5101 uino 


"2 


6 
3 


^L 


pnl 
τυ 


"Uumourseiq 510y2100037] 
0404 


'nauoA  umooIe9 ovj1od xog 


IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


Meridies. 


U-U. BU-U-U 


nuo, βάϑρα aut cqpevóoyr Prasinorum. 
ἡ κύφη. | 


D -U-H 


Euripus. 


e -— -— — - “Ὁ — c - - o - — c - - A - -— -— os 


Curriculum Prasinorum. - 


*Iurserq v39]W 


Zehacqeyr Prasini. 


Crista. 


Διασφαγὴ Veneti, 


U 


Curriculum Venetorum. PU 


- —— 0 0 0 0 0 o 0 — —— o omo oo om om oT 


'ndianz 


"ibax Lh 
“ππαοΊθαο A /«t0942650 10v. 101g *nÜppgr 


*A1l^ go03]AT 


*ouuagdog 


*Suop!29() 


» 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 315 


181. A. το. [510 , 16.] χριτάριον. Puto idem esse atque 
χριτήριον, tribunal iudiciarium pro dirimendis litibus aurigan- 
': tium et factionum. Vid. Scr. post Theoph. p. 119. D. c. fin. 

B. 1, [510, 18.] χκουστωδιάρις, Est idem atque custos , 
apparatus nempe circensis ad equos, currus, aurigas, factio- 
num magistratus etc. pertinentis, qui servaret omnia, usus 
tempore expromeret, et rursus post usum reconderet. Forte 
igitur est conditor gregum , qui in. inscriptionibus memoratur, 
Sed valde discrepant virorum doctorum de conditore circensi 
sententiae; vid. Gruteri inscript. 538. ed. Graev., ubi Grac- 
,vius ait, esse conditorem gregum, qui equorum greges ad iu- 
gum adsuesceret atque exerceret; alius exponit ἀλείπτην ἵπ- 
7t» , quod Casaubono est hortator atque instigator, Salmasio 
medicus equorum. Scaligero ad Catalecta sunt conditores, 
qui factionem ederent et missus suppeditarent. 

B. 5. [51o, 19.] μαγγανάριος. Est ille, qui τὰ μάγγανα, hoc 
est carceres vel cancellos ligneos curat, a quibus equi dimittun- 
tur. Graeci novi μάγγαγον appellant in specie vectezm et vectis ἡ 
illam partem, quae ferrum glandiforme habet , in foramen in 
poste factum immittendum, alias βάλανον dictum. — Glossae 
Ms. apud Du Cange Gl. Gr. p. 841. : B«A«vóg ἐστι τὸ εἰς 
τὸν uóylov σιδήριον, ὃ χαλοῦσι μάγγανον. Et forte Macarius 
T loco ibidem allegato vocem μάγγαγα eo sensu posuit: 

πολύπλοχος διάβολος yov μάγγανα xai τρίϑυρα xai ποι- 
χιλέαν πολλὴν ; nisi potius μάγγανα ibi positum pro μηχανὰς 
fuerit. Ut concipiatur, quid fuerit βάλανος in re seraria, 
perobseura profecto, dicam in transcursu, fuisse ferrum vecti 
aut exemtili, aut ope clavi ad ianuam affixi, sursum deor- 
sum mobili , praefixum , globosum , ad instar glandis, unde 
nomen habuit, quae,glans ferrea immittebatur in cavitatem in 
poste factam ita, ut excipiendae et tenendae glandi-apta esset. 
Super ferreo scapo, qui glandem cum vecte iungeret, depan- 
gebatur in poste clavus, qui impediret, ne vectis cum glande 
e suo sinu elevaretur.  Carceres igitur circi CPtani erant can- 
celli lignei cum additis vectibus vel seris, quibus sublatis ape- 
riebatur cursus equis. Hi carceres eximi poterant et repo- 
nebantur usus tempore. Quod qui curaret, ille manganarius 
erat. Et quum in circo uniuscuiusque factionis, Venetae in- . 
quam et Prasinae, essent sena μεσόστυλα seu intercolumnia, 
quorum quaterna quaternos currus in singulis palmis simul 
emittebant, bina redeuntes ab obita meta recipiebant: necesse 
erat, ut totidem quoque essent in singulis factionibus χάγχελ- 
λα. cancelli, et μάγγανα seu serae, quae clauderent emissis 
equis et aperirent recipiendis a finito cursu equis ét curribus 

manganarii seu serarii. 

B. 4. [510, 20.] τὸ στάβλον. M. τὸν σταῦλον. 


316 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


B. 9. [311, 5.] ϑεωρητὴς. Qui tesseras combinationum , 
equos curules, currus, aurigas, alia inspiciebat, num apta 
cursui essent, et numquid fraudis subesset, vid. D. 5. 8. 

B. 9. [511, 4.] 9:09 τὴν νίκην. 1d est ix 9:09, divi- 
nam, hoc est a deo petendam et indulgendam, victoriam habet 
persona tua, Ürani, Olympi. : 

B. ro. [31r, 4.] τὸ πρόσωπόν σου Οὐράνιε, Facies vel 
persona tua ,  Uranie , wictoríam habeat α Deo, id est, tu 
ipse, Ürani, vincas. Πρόσωπον est Graecis novis persona 
ipsa, homo ipse, ὃ £x προσώπου τινὸς ὧν, quod paulo post 
p. 182. B. 6. occurrit, alicuius vicem. gerens, aüt, ut Anasta- 
sius loquitur, Zm alicuius personae vice deputatus, Latini cor- 
ruptius emprosopus efferebant , v. Du Cange Gl. Lat. h. v. 
et Palairet Observ. ad N. 'T. ad Matth. XXII, 16. ἜΠοο- 
phanis obscura dictio p. 78. A. r.: ἀπέστειλαν αὐτῷ εἰς 
πρύσωπον τὴν χαϑαίρεσιν αὐτοῦ͵, quam Goarus non recte 
percepit, notat , mittebant. aliquem aut aliquos, qui formulam 
depositionis ipsius praesenti in manus darent. ligoóocnor pro 
persona, subiecto, iam veteres dicebant. ^V. Artemidor. p. 
27. 5. et alibi saepius. Nomina vero Urani, Olympi, lcasi, 
ZÍnatellon etc. sunt nomina agitatorum in ludis, quibus fa- 
ctiones in ludis laeta voce victoriam apprecabantur, eo tem- 
pore, quo exarabatur haec circensis particula ab auctore 
suo, quicunque tandem ille fuerit, celebria, Olympii quidem 
apud Prasinos , Üranii autem apud Venetos, lcasii apud 
albos ,  Anatellontis apud  russos. ^ uvat hie Francisci 
Weisii verba ex addendis ad eius Catalogum numismatum 
Bibliothecae Bodleianae p. 545. adscribere, ubi de nummis 
contorniatis agit. ,,Àn igitur nummi isti, ait, sunt votivi, 
pro bono certaminum eventu, an triumphales, ob victorias 
partas? — Futhymius, Olympius, Stefanas, | Cervomtius , Fili- 
nus, athletarum et certatorum in ludis nomina fuisse volunt 
antiquariüi. — Quaestionem porro movent, Romaene cusi isti 
nummi an Byzantii fuerint. Litterae quidem Latinae sunt, 
sed inscriptiones Latinas nondum apud CPtanos exolevisse 
satis. evincunt Llmperatorum nummi aurei, argentei, aerei. 
Nec ideo inscriptiones: Kutimi vincas, Urse vincas, Petroni 
placeas ,' contorniatos Romae fuisse effictos probant, quod 
putant nonnulli, quum Ofympi nika, Pannoni nika, quae 
in alis comparent, ad CPlin omnino pertinere videantur." 
Passim occurrunt tales acclamationes circenses in vetustis 
monumentis: ut Garamanti Nica, Genti Nica in corpore 
Inscript. Gruteri p. 358. 2., quod video a viris doctis non 
recte exponi, Sunt enim Garamanti et Genti vocativi ἃ no- 
minativis Garamantius et Gentius. : 


C. 5. [911, 15.] εὐφημοῦσι. 1n codicc est εὐφήη, quod 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115..1. 317 


Significetne id, quod editum fuit, an εὐφημοῦντος, quum 
decernere nequeam, aliis relinquo iudicandum — Inclino tamen 
eo, ut putem, lectionem vulgatam εὐφημοῦσι altera conie- 
ctura praestare. Factionarius quis fuerit, non bene constat. 
Videatur ex celebri loco Leonis Grammatici p. 455. B. 5. 
*[Symeon Logoth. p. 452. et Georg. Monach. p. 519.]* colligi 
posse, factionarium unumquemque fuisse de factione circi. 
Verum ex hoc loco potius colligitur, et ex aliis multis 
nostri codicis, cuique factioni non fuisse nisi unum factiona- 
rium. Glossae apud Du Cange Gloss. Gr. h. v., quae ga- 
χτονάριος reddunt per ποιητὴς, τεχνίτης, rem magis obscu- 
rant. Dubium enim, an vox ποίητῆς pro poeta, carminum 
conditore, debeat accipi, an pro quovis cuiusque operis con- 
ditore, fabricatore. Prius si obtinet, constat e superioribus 
poetam factionalem a factionario diversum fuisse. Si poste- 
rius, non liquet, quomodo a  manganario seu cancellorum 
structore diversus sit. *[Elegans. inscriptio apud Muratorium 
de factionario circensi.]]* Utinam V. D. paginam indicasset. 
Ex p. 182. B. nostri codicis patet factionarium fuisse de mi- 
nisterio factionum viliore. ^ Obscurum denique pariter est, 
quis fuerit mucropanites, penes quem τὸ uxgóv za»tov , 
parvus pannus, seu parvum vexillum videtur fuisse. Quale 
autem fuerit parvum vexillum, et quale magnum, et cui rei 
atque tempori servierit, non novi. Forte fuerit factionarius 
ille, qui currum Circensem equis iungeret suoque periculo 
certaret, agitator, cuius deuterus, hoc est secundicerius, 
vicarius aut minor (ut aevo medio loquebantur) fuerit ó 4u- 
xgomar(ryc; sane p. 100. fine dicitur e micropanita factio- 
narius fieri; p. 19r. A. 8. dicitur deuterus in factionarium 
promoveri ldem ergo fuerint necesse est deuterus et micro- 
panites. Ibidem dicitur D. 2. deuterus in z»/ozor ,. aurigam, 
agitatorem, evehi. Ergo idem fuerint agitator et. factionarius, 
consequitur. 
$9 

181. C. pen. [511, 17.] evrz9&. In codice est cv»z unde 
efficio συνηϑείας. ^ ccipit pro consuetudine sua, momine 
consuetudinis suae, zres hordei modios, aut sportas cumulatas. 
De significatione vocis λόγῳ, pro, nomine, supra egi.  Con- 
suetudo , συνήϑεια, hic est tributum solenne, constitutum , 
fixum , alicui dari solitum. Et de hoc quoque vocabulo su- 
pra dictum est. Ταγάριον est aut sporta , canistrum, aut po- 
tius modius. Yn genere et omne , in quo raya ; praebendae, 
pabulum, victus equorum mensuratur aut continetur; vid. 
Du Cange Gloss. Gr. ἢ. v. .Sportam significare hanc. vocem 
et ei affinem τάγεστρον, concludas ex eo, quod apud Nicetam 
Choniat. p. 258. C. 3. pro ozvQtó/« in quibusdam codicibus 


Ed. L. τοῦ 


318 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


"exstat ταγίστρῳ.  Modium vero significare, ex eo probabile 

fit, quod Zosimus Panopolita Du Cangio h. v. citatus cri- 

brum perforatum. ταγάριον appellat. Est autem cribro per- 

Íforato nihil aliud similius, quam modius frumentarius. Pro 
$2 


χριϑάρι est in codice zg:, ex quo efficerem zgi97c, et pro 
xovuovAi«ra est ibi χουμου. 

D. 2. [511, 19.] εἰς τὸ Membr. εἰς zóv. 

D. 5. [3511, 20.] γικήσατε, Bene fecit auctor, quod inter- 
pretationem huius verbi, cuius sensum alias vix coniectura fuis- 
ses assecutus, addidit, nempe c/audite. Dictu facile nón est, 
quomodo a vincendi notione plebs Graecula ad notionem claw 
dendi faerit delapsa. ^ Nisi forte putes γιχήσατε esse per 
aphaeresin et alias corruptiones pronuntiatum pro ἐγοιχή- 
care, intrudite, ingerite. ᾿Ενοιχεῖν, évotyvely, item. ἐγώχειν (ut 
διωώχει») est idem atque ἐνείρειν, Znserere, évtévat, immittere. 
Scatet vulgaris Graecus sermo exemplis verborum, a quorum 


capite prima consonans, ut g, aut vocalis, ut t, abiecta 
fuit; ut e. c. pleraque verba sunt, quae ab & incipiunt 
vel ἐξ. Quorum alibi longum texo catalogum. 

D. 6. [311, 22.] ἐπιτρέπουσιν. Verbum ἐπιτρέπειν novis 
Graecis pro προτρέπεσθαι, adhortari, est perfrequens; vid. 
Theoph. p.62. C. 5., 8o. C.7., 8». C. 7., 85. B.8. Eodem 
modo accipiendum est apud Xiphilin. p. 1305, 8o. Zxérgews 
χκατατρῶσαι, lussit ut confoderent. ltem apud "Theodoretum 
Hist. Eccles. L. V. c. 37., ubi narrat de Theodosio luniore 
Imp., qui excommunicatus a monacho quodam, quum venis- 
set prandendi tempus, cum familiaribus sumere cibum nole- 
bat, sed πρὸς τὸν ojxovus»ixóv (ita leg.) ἔπεμιψε παραχαλῶν 
ἐπιτρέψαι τῷ δεδωχύτι τὸν δέσμον διαλῦσαι, ad oecume- 
nicum episcopum millebat, rogans eum, velit isti, qui se win- 
culo excommunicationis  adstrinxerat, imperare , ut nodum 
rursus solvat. Sic quoque ἐντρέπειν apud Aristid. T. I. p. 
72. 15. proprie facere aliquem mentem alio versam huc ad 
vertere , ut ἐπιστῇ τῷ πράγματι. N- 

D. 9. [512, 2.] ἀμφότεροι. Omnes, nempe paulo ante 
D. 5. et 6. enumerati, agitatores, magistri et inspectores. 
Et sic quoque vocabulum hoc accipi debet versu penultimo. 

D. pen, [512, 3.] τῶν χρατούντων ἡνιόχων. Videntur au- 
rigae χρατοῦντες illi dici; qui proxime superioribus ludis vi- 
cloriam adepti erant, NNam.eos, qui praesentibus coronandi 
essent, non designari liquet, quum nemo illos nosset, qua- 
les futuri essent. Bigarii autem videntur agitatores bigarum, 
ut οἱ ἡνίοχοι quadrigarum fuisse. 

192. A. r, [515, 5.] τὸ ὀργνατόριον. — Disputatum fuit a 
Goaro ad "Theophan. p. 321. B. 4. et ad Cedren. p. 393. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LiB. I. 310 


À. g., quid esset ὀργατόριον τῶν πρασίγων. Quae autem 
affert, deteriora sunt illis, quae codex noster nos docet. 
Recte Cl. Leichius reddidit urnmatorium. Erat autem urna- 
torium aedes, in qua stabant urnae, in quas sortes coniicie- 
bantur et in quibus sortes agitabantur, quo scilicet ordine 
aurigae singuli deberent decurrere, ut e sequentibus constabit. 
Scilicet quum in singulis palmis (quarum octonae per diem 
dabantur) semper committerentur quaterni cursus in unaqua- 
que factione , debebat sorte decidi, quis e carcere ad metam 
proximo , quis e carcere a meta remotissimo , qua in re 
momenti multum ad victoriam auferendam situm erat, emit- 
^teretur. Nam qui ad metam proximo, interiore gyro, cur- 
rum agitaret, breviorem babebat orbitam conficiendam , lon- 
iorem, qui exteriore gyro decurreret, ut constat e Sophoclis 
ectra, et illis, qui de re gymnastica veterum scripserunt. 
Inde patet, quare im munmunis urbium neocorarum praeter 
templa. saepe ' conspiciatur urna , horum. certaminum typus fere 
solennis, cum palmae ramis exsurgentibus victorum praemia 
indicans. Verba sunt paullo ante laudati Fr. Weisii l.c. p. 
197. Loquitur ibi de certaminibus musicis, poeticis, gy- 
mnieis, equestribus navalibusque in honorem lmperatorum 
quotannis aut per quinquennia iterari solitis. *[Urnae prae- 
mium victorum in ludis. Giornali dei Letterati T. IV. p. 
287. In Museo Gervasiano globuli exstant eburnei, in qui- 
bus nomina ludorum Graecorum, neocoriae, et praesidum , 
sub quibus acti sunt, notantur. Eosdem occurrere in num- 
mis, ad hos ludos pertinentibus, saepe mensae, duo vascula 
is plena sustinenti , suppositos, aiunt Monumenti degli 
antiqui Pelasgi dell' Abbate Olivieri p. 26.]* 
Α. 5. 312, 7.] φυλητῶν. Videntur fautores factionis 
fuisse, etiamsi ad factionem non pertinerent. : 
Α. 4. [512, 8.] ὠντιβάλλουσι τὰ κάγκελλα. Quare can- 
cellos factiones inter se suos quaeque cui cancellis alterius 
contulerit, non exputo. Cancelli enim omnes duodecim uno 
. eodemque tempore aperiebantur, aut certe illi octo , quaterni 
«cuiusque factionis, e quibus equi et currus emiltendi in 
cursum erant; neque erat verendum, ut cancellus unus fra- 
gilior esset altero. In equis alia est ratio. Nam ad victo- 
riam obtinendam multum valebat fortes aut debiles, sanos aut 
morbidos equos esse. Forte tamen ea omnino erat ratio cancellos 
ambarum factionum inter se comparandi, quia verendum erat, 
ne cariosum, si forte quod esset, lignum cancelli perrumpe- 
rent anhelantes in cursum equi. Quod satis indicare videtur 
Sidonius Apollinaris in Panegyrico Narbonae his verbis: 
- ^ Hortantur obiter iuvantque. blandis 
Ultro plausibus , et voluptuosum 


Ed. L. 101 


320 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


Dictant. quadrupedantibus furorem. 
Jlli ad. claustra. fremunt , repagulisque 
Jncumbunt, simul et per obseratas 
Transfumant tabulas , et ante cursum 
Campus flatibus occupatur. absens. 
Impellunt , trepidant, trahunt , repugnant , 
Zrdescunt , saliunt , timent, timentur , 
Nec gressum. cohibent, sed inquieto e. Fd 
Duratum. pede. stipitem. flagellant. 
Tandem murmure buccinae strepentis 
Suspensas tubicen vocans quadrigas 
KEffidlit celeres in. arva. currus. 5 
182. A. 6. [3:2, 9.] πειράσωσι τοὺς ἵππους. In decreto 
populi Patavini apud Murator. T. II. Ital. Ant. p. 851. : — 
«a tamen, quod currere. non. debeat ad cursum [id est in 
cursu vel circo] dextrarzus aliquis, qui non fuerit aestima- 
tus libras quinquaginta per iudicem. et. militem. potestatis , id 
est per spatharium summi in quaque urbe principis. 
A. 7. [512, 10.] τούτους. M. post h. v. distinguunt, et 
post τὰ χάγκελλα omittunt distinctionem. IET ὃ 
A. 10. [512, 15.] ἐπιστάτης. Est ille, qui τὴν ἐπιστή-- 
μὴν. bonum. ordinem, modestiam, disciplinam circensem .ob- 
servari curat, de qua vocis. notione alibi ago. 
À. ult. [312, 15.] τῆς 0gvac. Haec urna circensis e 
usus tempus reposita erat in vestiario regio, ut patet e p. 
211. D. ult. EE 
B. 3. [512, 18.] τὰ δύο σφαιρία. | Ergo quaeque factio 
binos habebat globulos in urnam mittendos, quae prius de- 
bebant in φατνίῳ seu capsa, arcula oblonga , spectatum et 
indicatum exponi, ita ut duo globuli Venetae factionis eam 
circi partem , in qua Veneti sederent, et globuli Prasinae 
factionis eam partem, in qua Prasini sederent 5. respicerent. 
B. 4. [512, 18.] τόπον ἔδιον. M. τόπον τὸν ἴδιον. — 
B.6. [312, 20.] ἐκ προσώπου.  P'icem gerens, locum 
tenens, qui pro persona alicuius est. Latini medii aevi Zma- 
ginarios tales appellabant. Vid. Du Cange h. v. p 
C. τ. [915, 5.] οἱ ὑφφικιάλιοι, — Officiales, ad officium 
pertinentes , democratae scilicet, aut, si malis, demarchi, 
ut erant magistri, cursores, agitatores etc. h 
C. 6. (515, 7.] τῶν δ΄. Agitatorum nempe, quorum bi- 
nos de Veneta et binos de Prasina in illo sortiendi actu asse- 
disse, paulo ante Noster dixerat. saei 
C. γ. [3:3, 8.] τὰ προζεύξαντα. Videtur significare. 
equos, qui antea iam cucurrerint in ludis circensibus. et. 
iuncti bigis aut. quadrigis, et clarum nomen adepti fuerint. 
Quid autem dictio ἕως ὅτου, quousque sibi velit, non expu- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 321 


to. Tempus designari, patet'e sequenti συγταξάμεγος , post- 
quam. inspector tempus ambabus factionibus venero consti- 
tuisset. Sed locum hunc ex integro non intelligo. 

C. ult. [5:5, 12.] χαλάσῃ. [ἃ est éSaAAgraL, exsiliat. 
Nam in gyrum quatiebatur urna ter ita, ut unus globulus ex- 
siliret. Cuius rei fuisse artem, ita ut, qui agitaret urnam , 
posset efficere, ut globulus partis, cui faveret, exsiliret, con- 
stat e p. 212. ἃ. 1. Quare autem quatuor globuli et non 
duo in urnam iniicerentur, quum non essent, nisi duae 
factiones sortientes, non exputo; neque quid sibi velit ἐξέρ- 
χεται, et redeatne ad τὸν Jecogrrzv, an ad σφαιρίον. Est 
haec pars libri nostri, quae de circensibus agit, inter diffi- 
cillimas et obscurissimas. 

D. 1. [5:3, 14.] τοὺς ἀριστεροὺς. Videntur o£ ἀριστε- 
poi esse agitatores proximi a primo agitatore, seu illo, qui 
brevissima in orbita, ad metam proxima agitaret. 

D. 3. [515, 15.] τὸ ἀρματούριον. Vid. Du Cange CPli 
Chr. II. p. 156., qui locum ideo sic dictum putat, quod fa- 
ctiones ibi arma sua servarent atque induerent. Cl. Leichi- 
um, ut pro ἀρματούριον urnatorium. redderet , videtur locus 
Theoph. p. 321. B. 5. movisse, ubi ὀρνατώριον τῶν πρασί- 
vo» vocat, quod Cedrenus, eandem rem narrans, p. 448. ἀρ- 
ματώριον appellat. Sed ibi loci Goarus cum Cedreno facit 
et mihi quoque Cedreni lectio praestare videtur. Nam urna- 
torium sibi peculiare unaquaeque factio non habebat, sed 
commune: armatorium vero quaeque suum habebat, ut e 
Nostro constat. Ratio appellationis armatorZ forte ea fuit, 
quam e Du Cangio modo indicavi. Potuit tamen et alia 
fuisse; nempe haec, quod ibi solerent τὰς ἀρματούρας , id 
est pyrrhichas, in armis saltationes exercere. Interpres ad 
Ptolemaei Tetrabiblon, Cangio l. c. et Vales. ad Amm. 
Marcell. p. 58. A. laudatus ὅὁπλορχηστὰς appellat τοὺς μεϑ᾽ 
ὅπλων ὀρχουμένους, οὗς καλοῦσιν ἀρματοῦρας. Non hoc 
est ἃ nominativo singulari ἀρματούρα, sed ab ἀρμάτωρ, 
quod item est atque ὠρμάτος, ut πρεμιφέχτωρ pro zoéuge- 
xroc, praefectus, et alia talia, ἀρμάτωρες et ἀρματοῦρες inde 
dicti sunt armati, saltatores in armis. Hinc ἀρματώρια 
quoque sunt appellata scuta, in quibus armatores suas arma- 
turas , id est pyrrhichas, peragebant. Glossae veteres: zéAzat, 
μιχρὰ ὅπλα, ἔχοντα κύμβαλα προσπεπηγότα,, ἅπερ λέγουσιν 
οἱ Ῥωμαῖοι ἀρματώρια. Formae tales in. οὐριον deflexae ἃ 
Latina terminatione orium frequentes erant illa aetate etiam 
apud Latinos. Sic apud Du Cange in Gl. Lat. legimus: 
apparaturium , araturium , empturium , locus, ubi emitur et 
venditur, fruriía, limes agro positus et infixus, imferturia pro 
Infertorium ; ov Graeci saepe faciunt ex Latino o. ta habent 


Constantinus Porphyr. Vol. 1]. 21 


3232 10. IAC. REISKII COMMENTARII - | 
Glossae Gr. Lat. Mstae ἐμβουλ ουχλον, inburuclum. (id. est per 
transpositionem illi aevo usitatam znvolucrun), quod Du Cange 
v. Jnburuclum won debuerat sollicitare, et talia ὅσα χόνις, 
quibus annotandis nemo finem inveniret. 

D. 4. [515, 15.] πρὸς ἀλλήλους, στοιχοῦσι τὰς στρίγας 
τῶν SEI τῶν etc. Locus ita interpungendus et legendus : 
πρὸς ἀλλήλους στοιχοῦσι τὰς τρίγας; τῶν ϑεωρητῶν etc., 
committunt, seu compar: at quaeque factio irigas suas cum tri- 
gis alterius , et sic ordinant eas , quo ordine in cursu de- 
beant currus decurrere. Non enim sortiebantur nisi de eo 
curru, qui deberet proximo a meta carcere emitti; de reli- 
quis tribus curribus , hic loci rzgis dictis, qui secundo, tertio 
et quarto μεσοστύλῳ seu carcere emittendi essent , transige- 
bant et paciscebantur factiones inter se, quo illae ordine 
deberent currere. Inter haec abibant, redibant , ultro citro- 
que commeabant inspector es ambarum factionum. Hoc sibi 
vult dictio ἀπερχομένων xa ἐρχομένων. 

D. penult. [515, 21.] λαμβάνουσι δίχην.  Accipiunt satis- 
factionem , ius sibi debitum, 

185. A. 1. [515, 23.] διασφαγὴν. Est διασφαγὴ inter- 
sectio, agger aut fossa , verbo, omne quod διασφάττει (nove 
pro διακόπτει), intersecat , separat duas res a se invicem. 
Videtur διασφαγὴ in eixcb fuisse fossa, apud cristam 
in septentrionem ad Venetam , altera in austrum ad etes 
nam pertinens, e regione graduum cuiusque factionis , sic ut 
qui demarchus in tali διασφαγῇ staret, totos suae factionis 
gradus collustrare uno ictu oculi et a factione conspici posset. 

A.8. [514, 6.] ὑπήκοος. M. ὁ ὑπήχοος. 

A. ult. [514, 9.] ϑεοστεφϑεῖς. Μ. ϑεοστεφεῖς. 

B. 6. [314, 13.] ἀνέλϑῃ. Scilicet sedebant demarchi in 
summo gradu, pone τοὺς δημότας et spectatores omnes. Pos- 
suut quoque ideo dici ἀνέρχεσθαι, quia ex plano in. gradus 
circi acclives se confer ebant, 

C. 5. [514, 53.] φύσιν. M. φύσει. 

C. 7. |315, 1.] τὸν προπάτορα. Adamum, v. Du Cange 
GI. Gr. vx v. et v. προμήτωρ, mater omnium prima. — Sic 
Evam appellant. Dio Chrysostom. p. 206. A. 5. deum ap- 

ellat hominum προπάτορα, auctorem. generis. 

D. 8. [315, 9.], τὸ βένετον. In margine adscriptum erat 
oL πράσινοι, τὸ πράσινον. 

184. B. 3. [316, 2.] ποιεῖ τὸ αἴσιον. Id est, ut interpre- 
tor, dicit: αἴσιος γενέσϑω αὕτη ἡ ἡμέρα, felix esto hic dies. 

B. 4. [516, 5.] τὴν προτίμησιν. Paene semper praefe- 
rebantur Veneti Prasinis, favore Imperatorum , quibus Pra- 
sini plerumque invisi erant. Consistebat autem praerogativa 
in eo, quod primi ab Imperatore salutarentur et benedictio- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 323 


nem acciperent, primi Imperatorem adorarent, primi praemia 
ferrent, Quum tamen haec προτίμησις videatur, ex nostro 
quidem codice, non tam ex voluntate Imperatoris, quam 
potius ex arbitrio sortis pependisse, non poterant Veneti sem- 
r in his rebus primas ferre. 

D.5. [516, 22.] μετὰ r0. M. μετὸ, quod idem est. 

Nam μὲ novi Graeci pro μετὰ ponunt. Pro χλαγιδίων erat 
4 


in M. χλανι, quod etiam' legi poterat χλανίδων. 

D. 4. [316, 235.] μεσοδήμιον, Aut, ut M., uecoóruzv , 
videntur fuisse gradus, in quibus consisterent aut sederent 
cives , qui ad factionum nullam pertinerent. 

. «85. A. 3. [317, 5.] ὃ ἂν τις. M. constanter ὃ ἀντὶς, id 
est novae more Graeciae ὅ ἀγτίος, contrarius , ex adverso 
stans, Phonae hae sunt et antiphonae. 

A. 11. [317, 12.] φυλάττοντες. M. φυλάττοντας. 

B. 12. [518 r.] ἅγιε. Supple post ἢ. v. e Membranis: 
οἱ χράχται' ὑμεῖς ὑπάρχετε ὁ πόϑος τῶν Ῥωμαίων. ὃ λαὸς 
ἐκ τρίτου ἅγιε. 

B. 13. [318, 5.] o£ τούτων. Membr. oi τούτου. 

C. 6. [318, 9.] ἐγείρεσθαι. Reliquiae hae sunt idiogra- 
phiae librarii, qui codicem Lipsiensem exaravit et. cui so- 
lenne erat αὐ et & permutare. Ἐγείρεσθαι hic loci mon estEd. L. 102 
infinitivus, sed imperativus ἐγείρεσϑε; surgite, bene precemur 
dominis. Sic p. 181. B. 7. exaratum erat in M. ἄγεται pro 
ἄγετε, et p. 183. B. 4. ἠγαπημέναι, et p. 187. C. 8. εὖ- 
ξασϑαι, et ibidem D. 8. ἐλαίους pro ἐλέους, p. 153. A. rr. 
ἕταιρος pro ἕτερος, v. 190. D. antepen. αἰτήσασϑαι pro 
αἰτήσασϑε, vid. ad p. 188. B. ult. Et talia ὡς κόγις in eo 
codice. Id idem quoque dictum et non neglectum velim ad 
proxime sequentem similem locum: oi τῶν πεδατουρῶν ἐγεί- 
ρθεσϑαι, o vos, qui ad pedaturas pertinetis , surgite, bene pre- 
cemur dominis. Sunt autem , qui ad pedaturas pertinent, 
quantum ego equidem coniicio, magistratus militares ; et bene 
hi τοῖς τῆς συγχλήτου opponuntur, de quibus modo sermo 
praecessit. Pedaturae nempe, vel pediturae, vel pedationes 
sunt spatia certi numeri pedum in solo vel moenibus, ubi 
consistit miles excubias agens, seu in castris, seu in moeni- 
bus urbis, item in quibus agricola arat , metit, foenum 
secat etc. Late de hac voce agit Du Cange Gloss. Latin., 
unde patet, eam, quamvis ad omnia soli spatia certo pe- 
dum numero definita possit extendi, de milhtaribus tamen 
spatiis plerumque dici, quae vel in moenibus urbium, vel 
in castris excubiis agendis destinata sunt; distantia unius 
stationis castrensis aut militaris ab altera. 


185. D. antepen. [318, 19.] λέγουσι φωνῆς ἀπὸ xgáxrat. 


324 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


: *t 
In codice est λὲ φωνὴν ἀπὸ xg«, id est, λέγει φωνὴν ἀπὸ 
κραχτῶν, illa factio dicit phonam ore cantorum. S 
186. A. 5. [519. 5.] νάγα. Hic et deinceps erat in codice 
γαγὰ , accentu in ultima. ar 
B. 1. [919, 1τ0.] μεσιτεῖα, lta quoque est in codice. 
Sed scrib. μεσιτείᾳ in dativo, per intercessionem , mediationem 
tuam. Venias tamen ex collatione loci p. 189. D. 4. in eam opini- 
onem , ut credas omissa quaedam hic esse, nempe τῶν πιστῶν 
βασιλέων ἡμῶν. intercessione fidelium nostrorum Imperatorum. 
D. 7. [32o, 13.] τὰ ἴσα. Fuit aliquando, cum crederem 
hanc dictionem significare : lengua exempla wictoriae we- 
strae, id est schedulas, quibus testimonium victoriae vestrae 
perhibetur, quibus authentice profitetur Imperator, vos vi- 
cisse, Ἴσον certe est exemplum, calamo scriptum alicuius 
συμβολαίου aut scripti vel acti, cuiuscunque tandem naturae, 
tam originale, πρωτότυπον. ÜUrschrift, | Urkunde, quam 
copiae, vel antigraphi, Abschrift, Copie. Vid. Du Cange Gloss. 
Lat. v. 4ppar et Copia; ubi citat ex Concil, Constantinopol. 
ἴσον πράξεως συστάσης, copia actionis formatae contra —. 
Sed significat quoque interdum prototypum, originale scri- 
ptum, ut apud Latinos vocabulum par.  Radevicus 1. ro.: 
Porro quia multa paria [id est exempla , autographa;] Zittera- 
rum apud eos reperta sunt [quae scilicet eiusdem omnes ar- 
gumenti, iisdemque formulis conceptae, sed ad diversos exa- 
ratae essent, et tantum in paucis, nominibus nempe viro- 
rum, ad quos directae essent, variarent,] e£ schedu/ae sigil- 
latae ad. arbitrium. eorum scribendae; quales nos hodie cartes 
blanches appellamus, ^ Eo sensu usurpat v. i0» Theophanes 
p. 114. D. fine, ubi sic narrat; dignus enim est locus exposi- 
tione, quem doctus interpres non recte percepit. cacio de- 
functo, ait, successit Fravitas in episcopatu CPtano, qui ad Feli- 
cem, Romae, et ad Mongum, TRA ον episcopum, litteras da- 
bat adversas sibi et utrique fucum facturas. erum litteras ad 
AMongum interceptas ab orthodoxis accipiebat Feliz: prius, quam 
apocrisiarii vel responsales aut legati Fravitae cum suis literis 
Homam venirent. Hic est sensus obscurae dictionis QUAS δὲ τὰ 
ἴσα πρὸς τὸν IMóyyor πεμῳφϑέντα ἐδέξατο παρὰ τῶν ὀρϑυδόξων 
προλαβόντα. Eodem sensu accipi debet in illo Constantini Por- 
phyr. de vit. Basil. Maced. p. το. B. ult.: τὸ iso» τῆς 
διατάξεως αὐτῆς ἐπὶ χεῖρα λαβὼν, testamenti exemplum 
(prototypum) ia manus sumens. Attuli, quae potui, ad 
speciem expositioni meae faciendam. Verum quum deinceps 
pag. 187. B. 8. et το. τὰ ἴσα τῆς νίκης ὑμῶν χατὰ βαρ- 
βάρων et C, 3. τὰ ἴσα τῶν στρατοπέδων et C. 8. τὰ ἴσα 
τῶν λαῶν habeamus, efficitur e comparatione locorum istorum 


p. cm ^ 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIb. 1. 325 


cum nostro, formulae istius signifitationem hanc esse: 
mus nobis semper tales contingere agitatores , quales vos estis, 
victoria a Deo beandi. Nam ὑμῶν redit ad superius χαλῶς 
ἤλθετε ϑεοστέπτων οἱ δοῦλοι, et προβολὴ τῶν εὐεργετῶν, 
Pari modo formula τὰ ἰσα τῆς συγκλήτου significat: opta- 
mus, ut nostrae genti semper sint tales proceres aut magistra- 
tus, quales sunt praesentes. T& ἴσα τοῦ λαοῦ, optamus, ut 
pulus noster semper similis sit praesenti. Pag. 187. B. 3.: 
τὰ ἴσα, δεσπόται, τῆς νίκης ὑμῶν, optamus, ut nobis con- 
üngant semper domini wictoriosi, ut vos estis, vel etiam: 
optamus, ut porro continuetis hostes vestros vincere, quemad- 
modum hactenus fecistis. Sic quoque potest nostri loci for- 
mula hunc in modum concipi: Cupimus, ut nunc qi 
propitio deo vincatis pro nota vestra vincendi consuetudine 
et dexteritate , vel quemadmodum soletis vincere. 

D. ult. [320, 16.] τὸ, M. τὰ, Aurigarum praemia qualia 
olim fuerint, intelligitur ex Vopisc. Aurelian, T. lI. Script, 
Hist. Aug. p. 452.  F'idimus proxime , ait, consulatum (id 
est τὴν ὑπατείαν, munus consulare,) Furii Placidi tanto am- 
bitu in circo editum, ut non praemia dari aurigis , sed patri- 
monia. viderentur , quum ' darentur vestes subsericae , lineae 
paragaudae , darentur etiam. equi, ingemiscentibus frugi homi- 
nibus: et ex nostri codicis p. 192. 192. n sentzo seu solio, 
adeoque in cathismate, coronatos seu praemiis affectos fuisse 
aurigas ab Imperatoribus, ut ludorum editoribus, apparet e 
loco Chrysostomi apud Vales, ad Ammian. Marcell. p. 6t. 
B. et e 'Theophanis p. 107. C. 3. et e Malala T. II. p. 92., 
irr. et 180. Unde constat victores ab ipso Imperatore, aut 
illo, qui eius loco praesideret et ludos ederet , palmam acce- 
pisse: quod olim fiebat in Daphne, tribunali vel palatio sic 
dicto, quod in eo laureae dispensarentur, Neque dubito 
tale aedificium fuisse illud Z4gioréfov, in quod trucidatum 
Commodi corpus devectum fuisse narrat Herodianus initio 
Libri IL: τὸ uiv οὖν σῶμα τοῦ βασιλέως οὕτω κχλαπὲν.. 
ἐχχομισϑέν τε τῆς αὐλείου ϑύρας, νύχτωρ ὀχήματι ἐπιϑέν- 
τες εἰς τὸ ᾿Αριστεῖον ἀπέπεμψαν. Quo loco, ut alii alia 
commenti sunt de voce "4gioréfov, ita ego quoque aliquando 
"Αδραστεῖον. templum Nemeseos, coniiciebam, | Sed , ut dixi, 

test τὸ ὠριστεῖον tribunal fuisse, in quo victoribus ludo- 
rum τὰ ἀριστεῖα tribuebantur. 

187. A. 11. [521, 4] τὰ τρία τῷ Οὐρανίῳ. | Sc. voui- 
σματα, flagitamus Uranio tria numismata, seu solidos aureos, 
praemium circensis victoriae dari, v. p. 195. B. 2. et 209. 
B. 6. et 7., ubi τὰ δύο, et τὸ ἕν. Olim scenici, flagitante 
populo, quinos aureos accipiebant. lulius Capitolinus in M. 
Antonino p. 332. ait eum temperasse scenicas donationes, ut 


326 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


quinos aureos scenici acciperent, ita tamen, ut nullus editor 
decem aureos egrederetur: idemque antea iam obtinebat, ut e 
Suetonio constat, qui de Galba narrat, eum choraulae mire 
placent denarios quinque donasse , prolatos manu sua e pe- 
culiaribus loculis suis: ubiloci videtur denarius idem significare, 
quod deinceps significavit, nempe numum aureum, 'ut dra- 
chma numum argenteum. Sed diminutum deinceps hoc pretium 
fuit forte post Alexandrum Severum, quem Lampridius T. I. 
Script. Hist. Aug. p. 939. ait scenicis nunquam argentum , 
vix pecuniam, [hoc est xégu«, minutum aes,] donasse. 

B. 6. [521, 10.] τὸν πλοῦτον. In codice est τὸ πλοῦτος, 
quod non reprobandum est; ut ὃ σχότος, oxórov, et τὸ 
σχότος, σκότους et talia innumera. 

C. 8. [522, 1.] ἀπέλθετε, M. ἀπέλθατε. Et sic quoque 
p. 19r. C. rr. et 192. B. 5. 

D. 6. [322, 7.] δεδόξασται.  Putem post h. v. punctum 
debere collocari. Gloria sit deo, quia gloriosus, gloria et 
laudabilibus omnibus dotibus praeditus est. Gloria sit deo 
(id tacite repetendum) soZi creatori etc. 

D. ult. [322, 11.] ἄλλος. In codice et hic et deinceps 
erat 4AÀo; quod videtur indicare ἄλλος legi debere, subin- 
tellecto χράχτης, aut δῆμος, aut ὕμνος. Quorsum enim alias 
signum compendii in voce integra? 


188. A. 3. [322, 15.] ὃ δεῖνα. In M. pro his duabus 


vocibus est δαδ, id est Ζαβὶδ vel Ζαουὶϊδ, Davidem te 
habemus , dilecte, seu Davidem novum in te habemus. 

À. penult. [322, 20.] 7 εὐϑυνία. Μ. εὐθηνία, abundantia 
et vilitas amonae. 

A. ult. [322, 20.] τοὺς fevérovc. M. τοῖς βεγέτοις. 

B. 5. [325, 4.1 πόλεως.  Inserenda post h. v. e M. haec: 
ὃ λαός" νικᾷ ἡ πίστις τῆς πόλεως. 

B. 9. [525, 8.7 ἀπὸ οὐρανῶν. Quia dictio haec integra 
posita non est, certo definiri nequit, rectene haec verba 
habeant, an legi debeat ἀπὸ ἐχϑρῶν. Ἵ 

Ed. L το5ῷ 188. B. ult. [325, 10.] οὐχ ξᾶμαι. — Est ex'more librarii 
idem atque οὐκ é μὲ, non sinit me tacere, etiamsi vellem, 
humanitas morum tuorum. Vid. ad p. 185. C. 6. et τοι. C. 
8. et e contrario paulo post C. 6. et p. 1:89. D. antepen. 
δρᾶ τὸ est scriptum pro ὁρᾶται, respicit, et pag. 217. B. 3. 
χάρισε pro χάρισαι. ! 

«2. [323, 12.] χκατεναντίων,  Separandae voces colli- 
quatae, sic: κατ᾽ ἐναγτίων gov, Jfelices armorum tuorum 
successus contra hostes tuos. 

C. 6. [525, 15.] δρᾶτε. Mutavit pro more suo librarius 
αν cum &. Nam deberet nostro scribendi more ὁρᾶται esse, 
ct praeterea ex usu vulgi positum fuit hic medium pro 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 327 


dctivo, δρᾶταε pro ὁρᾷ : ὅλος ὃ nóJoc τῶν Ῥωμαίων ópüras 
εἰς ὑμᾶς, omne desiderüun, omnis amor Homanorum ad 
v0s respicit. ! 

€. 7. [323, 16.] ὃ A«oc. Post h. v. addunt M.: τοῦ 
κόσμου γὰρ εὐσεβείᾳ δεσπόζεται ὅλως. οἱ xgüxrat vava. 
ὃ λαὸς: v. pag.189. D. ult. Verbum δεσπόζεται non. aliud 
est, quam δεσπόζετε, nam per pietatem omni mundo :domi- . 
namini. Deinde proximum εἰς redit ad praecedens εἰς ὑμᾶς 
ὁρᾷ τοὺς εὐεργέτας, respicit ad vos benefactores amor | Ro- 
manorum, respicit εἰς “δικαίωμα πρῶτον etc, ad vestrum 
; um boni amans, ut supremam legem. 

D. 4. [524, 5.] o£ σταυροφόροι. Quales hi fuerint, ap- 
paret ex p. 189. A. 1., nempe viri cruces ex floribus con- 
sertas et plexas gerentes, quas Imperatori volebant offerre, 

D. ult. [524, 7.] ἡμέρᾳ τῶν Boràv. "Vel etiam βωτῶν, 
utroque enim :modo scribitur, | Dies votorum quam ob 
causam fuerit celebratus et quo tempore, non liquet, Di- 
citur quidem infra p. 434. C. ult. τὸ βωτὸν πεζοδρόμιον, votum 
ludum  pedestrem , seu. votis condictum ludum , in quo cur- 
sores, non equestres , sed pedestres de pedum velocitate cer- 
tabant, incidere in diem ἃ natalibus Christi octavum , hoc 
est secundum aut tertium lanuarii. |Quod sane pulchre cum 
traditis virorum doctorum et veteri Romanorum ritu conve- 
nit, qui diem novi anni seu mensis lanuarii tertium | votis 
pro salute. Imperatoris publice pronuntiandis deputabant, V. 
Casaubon. ad Script. Hist. Aug. T. 10 p. 205., Petav. ad 
Iulian. p. 106. , Du Cange CPli Christ, p. 159. et v. Bora, 
item Zeiunium | Calendar. lanuariar, et Kalendae .Januartae. 
Verum p. 45o. B. 3. Nostri dicitur idem votum pedestre 
certamen in mensem lulium incidere. Quod non concilio, 
nisi dicantur plura vota per annum celebrata ludis cursus 
pedestris fuisse. Cuius rei vestigium nullum reperio. Reco- 
gitans igitur mecum, diem votorum in specie illum fuisse 
dictum, qui a nuptiis esset proximus , ut patet e charta 
vetere apud Baluz.: die post noctem nuptialem ,' qui est. dies 
votorum. nostrorum , (id est hilariorum nostrorum: nam ex 
eo quod in votorum diebus genio soleret indulgeri, factum 
est; ut hilaria conviviaque omnia vota appellarentur,) item 
€ Chronico Casinensi apud Murat, T. II. Ant. Ital. p. 959. :- 
tertiam. partem de omnibus rebus suis, quae uxori in die 
votorum vir dederat ut morgingabam , coepi dubitare indica- 
returne appellatione diei votorum in nostro cerimoniali 
dies a nuptiis Imperatoris proximus, quotannis, at non 
fixo certoque tempore , sed vage recurrens. Qua de re quid 
sit, viderint alii. us 

189. A. ult. [324, 19.] οὐχέτε. M. οὐχ ἐστὶ. Subintel- 


3.8 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII - 


lige ἱππικὰ vel πεζοδρόμια. Si vesperae nulli sunt aut ludi. 
equestres curules, aut pedestris cursus exercitia, tunc δύδον- 
ται, nempe τὰ ἔπαϑλα, dantur praemia mane ; si autem ve- 
sperae quoque, ut mane, sunt ludi, tunc praemia nulla mane, 
sed omnia vesperae dantur. 

C. 6. [325, 9.] φϑογγῇ. M.qgo,, hoc est φωνὴν» 5. et sic 
quoque leg. p. 19o. A. 4. 

190. À. 7. [526, 6.] πληροφορῶ. Πληροφορεῖν viva est 
aliquem securum δὲ confidentem facere , alicui aliquid certo 
asseverare, Ita Theophanes p. τοῦ. A. 8. πληροφορεῖν τινα 
ὅρκοις, et p. 110. À. 5. Est ergo sensus: assevero attestor- 
que divino numini et vestrae , domini benefici , revera, modis 
omnibus , animum nostrum non habere aliam medelam etc. ; vid. 
infra p. 196. B. 4. 

À. 7. [526, 6.] τὸ εὐσεβὲς ὑμῶν. "Titulus principi pro- 
prius ὅ εὐσεβὴς, a novis Graecis confictus , ut Latinum pius 
exprimerent. Sed longe aliud est pius, diversum ab εὐσεβής. 
Quatenus pius reverentem dei significat, congruit εὐσεβής. 
At pius quatenus Principi tribuitur, amantem civium, φελό- 
πολιν, notat, quod cum εὐσεβὴς nihil habet commume , et 
originem traxit e novo Testamento et a Christianis. Si Iu- 
sünian. Nov. 58. titulum imperialem pius ab Antonino Pio 
arcessit, prodit antiquitatum et historiae ignorantiam, iam tum 
in Graeculos subrepentem, et nugas trahentem ; v. Alemann. 
ad Procop. p. 72. et Harduin. ad Themist. p. 427. Pius de 
deo aut de patre hominum et liberorum amante Latinis γος 
tustis dicebatur. Et quia Imperator pater civium et patriae 
reputabatur atque dicebatur, ideo pius audiebat, et qui eum 
laederet aut offenderet, habebatur zmpius, et impietatis, τῆς 
ἀσεβείας, accusabatur, ut contra, qui eum coleret et amaret, 
pius erat. Vid. Vales. ad Xiphilin. p. 1084. ed. Reimar. $. 57. 
Ἠ Προσχυνῶ σε ὡς εὐσεβὴ καὶ ἐκ ϑεοῦ προβληϑέντα βασι-: 
λέα. 'Theophan. p. 4o4.]* 

C. 5. [526, 21.] σταυροὺς. Comma post h. v. non agno- 
scunt Membr. 

C. 4. [3526, 22.] 0 ϑεῖος τύπος. Divina imago , imago 
dei patientis. Ita crucem appellant Graeci novi. "Theoph. 
p. 18. B. ult. τοὺς ϑείους τύπους (male τόπους editum fuit .} 
crucem appellat cum rebus illuc pertinentibus. 1 

D. 1. |527, 9.] αὗται εὐφημίαι, M. αὗται αἱ εὐφημιίαι. 
Sic nempe solent novi Graeci pro αἱ αὐταὲ μέ ων μὲν 


,D. antep. [327, 16.] αἰτήσασϑαι. Μ. αἰτήσασ , id est ,, 
αἰτήσασϑε,, rogate. ; D 
191. B. 3. [528, ro.] qaxrrova , δεσπόται, τῷ ὃ δεῖνα. 


AD ΘΟΝΘΤΑΝΤ. ΡΟΆΡΗ. DE CERIM. LIB. IL. 320 


Id est bullam auream, qua factionem instituere ipsi permitti- 
tur, qua factionarius declaratur. Ut combina (pro. combina- 
tio) est diploma, quo venia datur equos combinandi, ut eve- 
ctio testimonium scriptum factae veniae τοῦ ἔξελαύνειν, eve- 
ctionis seu processionis in curru extra urbem οἱ provinciam : 
ita factio attestatum scriptum veniae factae factionem institu- 
endi. Ipse Noster in continenti explicat τὴν χρυσῆν βουλλαν, 
ἤγουν τὸν φαχτίονα. 

Β. 6. [528, 12.] τὴν χρυσῆν βούλλαν. De aurcis bullis 
sic dictis, non ideo , quod litteris aureis essent exaratae , quam- 
vis id interdum quoque, sed rarius, contingeret,sed quod ab 
ipsis e filo vel prandeo serico dependeret bulla seu capsula au- 
rea, habens intus imaginem et nomen lmperatoris cera ex- 
pressum , multi multa scripserunt, et quidam integros tracta- 
tus; conf. Du Cange Gl. utroque et ad Cinnam. pag. 486. 
*[Bullae aureae Impp. interdum aureis litteris scriptae. Ana- 
stas. p. 86. De ἐντολαῖς seu praeceptis sigillo signatis v. Lu- 
itprand. Leg. p. 144. Leonis de aurea bulla Impp. Mabillon. 
Itiner. Ital. p. o9. Diploma Rogerii, regis Siciliae, in ar- 
chivo monasterii Cavensis exstat bulla aurea munitum hac in- 
scriptione: ῬῬογέριος ἐν Χῳ ϑεῷ εὐσεβὴς κραταῖος ῥὴξ καὶ 
τῶν Χριστιανῶν βοηϑός ; ibid. p. 118. χρυσοβούλων, hoc est 
epistolam auro scriptam et signatam mihi dederunt vobis de- 
ferendam , sed vobis non dignam.  Luitprand. Legat. p. 155. 
Bullae aureae Imp. lamellis duabus tenuibus constabant; vid. 
Meibom. ad Andronici bullam p. 15. De aurea bulla Byzan- 
tinorum Lmpp. v. Constantin. de administr. imperio p. r16. 
125. Delmpp. subscriptione bullis item plumbeis v. DC. ad 
Alex. p. 255.]* 

B. 13. [528, 18.] ἐπιδιδοῖ, M. ἐπιδίδει 5. et sic quoque 
C. 3., item p. 192. D. r. 

C. 2. [328, 19.] ταύτην ἀσπαζόμενος xai τοῖς ὄμμασιν 
Émi9sig. Mos ille Imperatorum litteras et mandata scripta 
osculandi et ad oculos frontemque admovendi a Graecis vi- 
detur ad Turcas cum aliis multis ritibus devenisse. Turcarum 
magistratus quoties firmanam aut ordonantiam Sultani sui 
accipiunt, osculantur et oculis atque fronti apprimunt, ut 
ex ltinerariis constat. Antiquum esse hunc morem patet ex 
dicto Leontii , episcopi Neapolitani , quod referunt Acta Syn- 
odi ὙΠ.: ὥσπερ ὃ κέλευσιν βασιλέως δεξάμενος καὶ ἄσπα- 
σάμενος τὴν σφραγῖδα, οὐ τὸν πηλὸν [f. κηρὸν} ἐτίμησεν, 
ἢ τὴν χάρτην [pergamenam] ἢ τὸν μύλιβδον, ἀλλὰ τῷ βα- 
σιλεῖ τὴν προσκύνησιν καὶ τὸ σέβας ἀπένειμεν. Si πηλὸν hic 
servetur, debet supponi non tantum cera, sed etiam terra si- 
gillaria, quae impressum signum recipit et servat, signatum 
olim fuisse. Arethas apud Theophanem p. 270.: δεξάμενος 


339. ἘὨἐ1Ἱ10. IAC. REISKH COMMENTARII 


τὴν τοῦ βασιλέως σάχραν χατεφίλησε τὴν σφραγῖδα τὴν ἔχου- 
σαν τὸ στηϑάριον τοῦ βασιλέως. lpsas quoque manus Impe- 
ratorum osculàntes non ori, sed, quod reverentius, oculis 
apprimebant. Nicetas p. 295. D. antep.: ἐνεύτε δὲ τὰς ἔξης- 
ϑρωμένας [a chiragra nodosas et rigidas] αὐτοῦ χεῖρας [Isaaci 
Ed. L. 104 Angeli nempe] περιπτυσσόμενοι [de monachis sermo est] χαὲ 
τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτὰς προσάπτοντες. ᾿ 
191. C. 4. [328 , a1.] ἐπιτείνει. Codex. ἐπιδένει, quod 
esset alligat. Nam Graeci novi Oévew et δένγειν pro δεῖν 
vel óéew , ligare , pronuntiant. Esset itaque sensus dictionis 
τὴν χρυσύβουλλαν ἐπὶ τὸ ψύας αὑτοῦ ἐπιδένειν, auream bul- 
lam e cingulo suspensam super femore appendere, in signum 
legitimationis , quemadmodum milites hodie peras coriaceas , 
quas vulgo Patrontaschen appellamus, gestant.  Factionarius , 
qui chrysobullam suam sic gestabat, profitebatur se factiona- 
rium regium auctoritate principali constitutum esse, Sane mos 
olim erat, ut cursores, mandatarii, praecones principum, arma, 
id est insignia ipsorum, e cingulis dependentia in pyxidibus picta 
super femoribus ferrent ; unde forte mos natus, quo milites arma 
principis, cui militant, super suis peris balthearibus (Patronta- 
schen) gerunt. Apud Nicolaum Uptonum de militari officio 1l. 9. 
dicuntur nuntii peditantes Jrmperatorum, regum et principum por- 
tare arma dominorum suorum in pyxiüdibus depicta, pendentibus 
Zn suis. cingulis sive cinctoriis super renes. Nec eis est permissum 
dominorum suorum arma alio aliquo loco portare. Haec ipsa 
quoque origo est τοῦ ἐπιγονατίου 1n vestitu patriarcharum, Est 
autem τὸ ἐπιγονάτιον mappula scutiformis rhomboidea, cruce si- 
gnata, e cingulo super femur dextrum dependens et fluitans.-Eo 
profitebatur, qui gereret, se ministrum et praedicatorem cru- 
cis esse. "Via et ψοία (quod idem atque ψύα) dicebant pro vóa« 
veterum. Hypatus de partibus corporis humani : ψόαι zo woiut 
αἵ σάρκες αἱ περικείμεγαι τοῦ νεφροῦ, và λεγόμενα Gnaxta. 
Dictae sunt illae bulgae Patrontaschen, quia qui 'eas gerunt, 
in iis insignia dominorum, patronorum, quibus serviunt, ad 
quorum familiam pertinent, ostendunt. Exempla verbi dévétv 
et δέγνειν pro δεῖν. vincire, ligare habet Du Cange verb. 
δέννειν et v. περιτραχήλιον. Similis formatio est verbi ze- 
oiyvréty pro - - χύειν vel χεύειν vel xsv; βαίγειν pro 
βάνειν, βάειν; πέρειν, négvew. Et in universum omnia verba 
contracta in ἕω formant Graeci in évo et ἔννω, ut verba 
omnia contracta in óc formant in óro vel όνγω; ut γυμνών- 
V&LV pro yvuvo)v etc. T 
C. 5. [558, 22.] τὰ τρέα τοῦ φακχτίογος. Si vocabulum 
φαχτίων hic significaret factionarium , crederem τὰ τρία idem 
valere atque supra p. 187. A. pen., nempe tria numismata 
Jüctionario debita flagitamus. Sed credo potius hic loci τὰ ἴσα 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 38: 


sübintelligi; tria exemplaria, tres copias, ut loquuntur, bullae 
petimus aureae, qua factionarius nuncupatur; unam forte , 

ae in archivum regium inferretur, alteram, quae in archivo 
füctionis deponeretur, tertiam, quam factionarius ipse sibi ser- 
varet. Conf. p. 2555. D. 8., ubi δύο yagría, duo exempla 
eiusdem formulae , memorantur, 

€. 7.[528, 25.] σῶσον. Post h. v. hic et paulo post po- 

nendum punctum. Jomine serva; (flagitamus) munus. F'ene- 
torum, conchiarium Venetis dari solitum. Notat enim dyri- 
λήψις novis Graecis idem atque δῶρον, et proprie quidem &»- 
τίδωρον, ὃ ἀντὲ ἄλλου δώρου ἀντιλαμβάγουσιν oi λαμβάνον-- 
τες. Conf.Script. post Theophan. p. 268. B. et Nostri p. 218. 
A. penult, Theophan. p. 422. C. 1. 
, €. penult. [329, 4.) ἅρμα. Quod hic ἅρμα vel potius 
ἄρμα, id paulo post D. pen. σχεῦος appellatur. Est autem 
mea quidem sententia, locus vel aedificium , ubi non tantum 
arma agitatorum circensium , ut cassides, lora , scuticae, sti- 
muli etc. iacebant, sed etiam ubi sese in pyrrhichis suis ex- 
ercebant ; quod deinceps p. 194. C. pen. et p. 200. D. pen. ρ- 
ματούριον et in medio circo situm dicitur. —scendunt igitur 
in Arma seu locum , ubi arma iacent et induuntur, et arma- 
turae seu pyrrhichae, τὰ σάξιμα,, fiunt. Eoque modo pu- 
tem Nostrum p. r92. B. pen. interpretandum esse. 

C. penult. [529, 4.7 σάσσει 7rot χορεύει. Bene factum 
in eo, quod interpretatio voci obscurae additur. Saepius hoc 
recurrit in codice, σάσσειν pro saltare et σάξιμον pro σάξει, 
saltatione. Si recte habet Salmasii etymologia dantzen, dancer, 
a Latino densare derivantis (Script. Hist. Aug. T. Il. p. 12.) 
eo, quod ictus pedum in saltatione densentur, crebri fiant, 

am etymologiam probabilem reddunt Glossae Graeco-Latinae : 
deunódu , acupedium ,' adensatio , (id est addensatio ,) 03vzo- 
δῶ, adenso , denso, acupedius- cursor , quasi acutis pedibus 
currens: non improbabilis nascitur coniectura, Graecis eodem 
ex fonte manasse σάσσειν pro saltare; σάσσειν, nempe τὰ 
χρούματα τῶν ποδῶν, offercire, crebros facere ictus. pedum ; 
vel etiam ἀπὸ rov σάσσειν, id est γογυχλινεῖν. quia inter 
saltandum saepius genua flectuntur, et in latera corpus in- 
clinatur. Verbum σάσσειν pro genu flectere reperio in Alexiade 
p.311. C. : τοῦ πλείονος μέρους τοῦ πύργου ποδοχοπηϑέντος 
χάτωϑεν συνέβη σάξαι τὸν πύργον ὡς ἐπὲ γόνυ δοχεῖν ἐπι- 
χλιϑῆναι, Habet hoc sensu et quoad significationem magnam 
convenientiam cum Belgico sackem. Potest tamen in Alexia- 
dis quoque loco σάσσειν pro ἅλλεσθαι accipi, qualem signi- 

catum reperio etiam in composito derivato ἀγασασμὸς, re- 
spiratio , quasi subsultus pulmonis. NT. 

D. antep. [529, 11.] τοῦ δευτέρου. M. τὰ τοῦ δευτέρου. 


332 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 
D. pen. [529, d βουλλώμενος. Μ. βουλλωμένος, ac- 


centu in penultima. Solent autem novi Graeci augmentum 
participii praeteriti passivi omittere , ut hic βουλλωμένος pro 
βεβουλλωμένος, βαπτισμένος pro βεβαπτισμένος pag. 555. B. 
5. , ἀποσκέφϑαι p. 369. B. 9. pro ἀπεσχέφϑαι, p. 370. B. 4. 
χαταχλασμένα pro καταχεχλασμένα, p.460. C.2. Φρυγία xazo- 
χαυμένη memoratur, etiam aliis dicta pro χαταχεκαυμένη. 
Referrem huc quoque locum p. 368. D. pen. μετὰ xoi χρυσω- 
μένων πεδίλων., nisi scirem, fore quosdam , qui xoi pro xa 
scriptum contendant et augmentum verbo iunctum vani 
hunc modum : μετὰ χεχρυσωμένων π. Exempla similia prostant 
apud Theophan. p. 167. D. 9., (conf. Goar. ad p. 223.) p. 250. 
A. 2., 335. A. rt., 492. C. 4., (ubi male mutat margo, ) 
447. À. 8. , 455. D. antep. et alibi multis in locis. Etiam 
ipsi veteres Graeci negligentes augmenti erant, teste. Casaubono 
ad Athenaeum p. 115... ubi alia huius rei exempla e vetu- 
stissimis auctoribus producit, quae ipsis magis quam librariis 
imputanda esse evincunt marmora; ut διάταχεν pro διατέ- 
τάχεν est apud Chishull. in Antiqu. Asiat. p. 141. in psephi- 
smate Attalistarum. 

D. pen. [329, 12.] εἰς σχεῦος. Significat omnino oxs?boc 
eurrum ; vid. p. 195. B. 8. ; verum quia non video , quomodo 
aliquis aut cum curru, «aut in curru saltare queat, magis 
propendo ad interpretationem paulo ante propositam. 

192. Δ. 1. [229, 14.] Devrvuérov.  Bigarius enim  insti- 
tuebatur vel investiebatur galea argentea et zona ; vid. C. 7. 

A. 4. [529, 16.] Bate. Μ. βαὶ. Ut voi et zo? pro γόῳ 
et πλόῳ, sic Bai pro βάῳ contracte ex βαΐῳ dicunt. ' 

A. 5. [529, 16.] εἰσέρχεται. Nempe in cathisma, ubi 
praemia ab Imp. distribuebantur. 

B. 9. [330, 11.] χεῖρα. M. χεῖραν ; v. ad p. 114. C.7. dicta. 

B. το. [550, 12.] σφραγέζει. M. χατασφραγίζει. 3 

C. 6. [53o, 19.] αὐριγάριν τὸ λεγόμενον δημόσιν.  Zuri- 
garia et τὰ δημόσια, publica, erant vestes e communi aerario 
aurigis datae; v. p. 200. D. pen. et 201. À. 2. die: 

195. B. 6. [532, 1.] ἐπενικίων ϑριαμβευομένων. Signis 
victoriae solemni cum pompa in urbem. introductis, Ἢ Triumphz 
vox pro solenni introitu usurpata Aimoni in Histor. Franc. ἡ 

B. pen. [532 , 2.] ϑεῷ δεσπότῃ. M. ϑεῷ τῷ δεσπότῃ 
conf. ad h. l. cap. 19. et 2o. libri secundi. 
6 — D.a2.[552, 15.| σοῦ. Distinctio post σοῦ delenda, auctore 
codice Msto. Ἠλέησας reddi poterit per clementer voluisti vel 
prae misericordia voluisti, i , 

194. A. 8. [535, 5.] χαίροις ὃ ἄναξ. M. articulum non 
agnoscunt, Salve Domine, qui τὸν δεῖνα καϑεῖλες ,) Ulum 
N. N. detraxisti de solio. gloriae et. afflixxistt. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 333 


B. τ. [553, 7.] περὶ ἵππου παραγωνιζομένου τοῦ αἱ βαΐ- 
ov. De equo, qui, quum debuisset in prima palma seu in 
primo a carceribus emissu currere, cursui et certamini obeun- 
do ineptus factus est aliquo casu. Hinc intelligitur proxime 
sequentium verborum hunc esse sensum : quando contingat, ut 
nocte ante ludos proxima equus primi missus inhabilis certa- 


: . 6. [533, 11.] οὗτος. M. οὕτως. 

Jbid. | ibid.] εὑρίσκονται. — Praesentes sunt , adsunt; 
vid. p. 24o. A. 8., 248. C. τ. et p. 249. B. 5, et Nicetas 
p.197. À.2. et C. 3. Ita Codinus Offic. XII. 8. : ó ἐντιμότα- 
τος τῶν καϑευρεθέντων,, adstantium , ἀπὸ τοῦ βασιλέως Aau- 
βάνων £pl τῶν παιδοπούλων δίδωσιν. Interdum est pro sim- 
plici esse, ut infra p. 225. C. ult., interdum pro fier; Malalas 
T. Il. p. 79.: πῦρ ἦν καὶ éofféo9: , xai εὑρέϑη xowa, ignisEd.L. 105 
erat , sed exstinctus abiit in cinerem. Εὐὑρίσχεσϑαι εἰς μέρος 
τινὸς, esse, adesse in partem alicuius , pro eius partibus se 
adiungere, transire in eius partes, habet Malalas T. 1I. p. 89. 
Conf. Du Cange Gloss. Gr. p. 166. ult. Sic quoque Latini 
medii aevi Znveniri pro coram. adesse dicebant. Hugo Flavi- 
niac. in Chronico (apud Du Cange v. Paparellus) : aliquando 
magnum erat, sí quis regium | osculum merebatur ;. gratum ,. si 
quis vestigia Papae oscularetur. Nunc versa vice rerum , qui- 
cunque inventus fuisset [nempe in praesentia Papae], tenebatur, 
nec antea dimittebatur , nisi pedem paparelli istius oscularetur , 
et sic demum osculo regis potiebatur. Ypse iam Polybius apud 
Athenaeum p. 195. D. 6. derege Antiocho: πρὸς τοῖς ἀργυρο- 
χοπείοις εὑρίσχετο xai χρυσοχοπείοις, agebat , versabatur in 
officinis aurifabrorum. Quod nostrates apte efferunt: er Less 
sich finden. : 

194. C. τ. [555, 15.] οὐχ ἄβλητος. M. οὐχ non agnoscunt. 
Est ergo ἵππος ἄβλητος equus non producibilis, produci in 
aream et certaminis periculo committi ineptus et intutus. 

C. 5. [555, 17.] οἷον ἀν χαλινάριον λάχη. Yd est ad quem- 
cunque currem pertineat ille equus, sive eum, qui carcere 
ad metam proximo exit, sive eum, qui exit carcere remo- 
tissimo. Nam singulis palmis vel missibus quaterni currus 
certabant, "Tradit igitur auctor in vicem equi cursui non am- 
plius apti, qui debuisset prima palma certare, substitui equum 
tertiae palmae destinatum , qui, quamvis iam in prima palma 
cucurrerit, nihilominus tamen in tertia quoque currere debeat, 
loco suo, ipsi primum ἀπ᾿ ἀρχῆς destinato. Quodsi vero 
equus secundae palmae corrumpatur, ei substitui equum quar- 
tae palmae attributum , qui ut in secunda, sic nihilominus 
quoque in quarta currere debeat. 


334 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


C. 7. [353, 20.] ὁμοίως. Ab hoc verbo novum caput in- 
cipit procul dubio. Sequentia enim titulo non respondent. 

C. 9. [3353, 22.] παραβάτου. Membr.zegef«zo?v. Neu- 
trum intelligo. t 

C. 11. [554, 1.] za χάγχελλα, M. xai τὰ χἀγχελλα. 

D. 1. [534, 5.] μεταλαμβάνοντες. Posuit praesens pro ao- 
risto secundo μεταλαβόντες, accepta sacra communione. Πῆε- 
ταλαμιβάνειν simplex pro μεταλαμβάνειν τῆς ϑείας τραπέζης 
vel χοιγωγίας vel συνάξεως novi Graeci usurpant. - Ita Theo- 
phanes p. 24o. A. Conf.Nostrip. 149. A. 4. lta quoque sim- 
plex μεταδιδόναι pro sacram) coenam alicui porrigere supra 
p. τάτ. B. ὅς, 149. A. et alibi. 

D. 6. [534, 7.] χειραφορεῖν. Μ. χεῖρα φορεῖν, distinctis 
vocibus. Neutrum intelligo. 

195. A. r. [554, 1r] εἰς τοποτηρῆσαι. M. εἰς τὸ vo- 
ποτηρῆσαι. . 

A. 2. [ibid.] ἱππικὸν παγανὸν. Quod absente Imperatore, 
quod septimanis et absque solennibus cerimoniis fit. 

A. 4. [554,. 14.] ἐν μέρει. Μ. ἐμμέρει et sic quoque 
p. 205. D. τ. Membr. babent ἐμμέσῳ e vetere orthographia , 
quae passim in Graecis marmoribus occurrit, ut apud Chishul- 
lum in Antiqu. Asiatic, p. 5o. in psephismate Sigeorum: τὴ 
βασιλείαν, τῶμ πραγμάτων, Thu πατρῴαν ἀρχὴν, p. 147. 
ἐμ πρυτανείῳ. Apud Murat. Inscr. p. 749. n. 5. σύμ πατρὲ 
et p. 1457. n. 7. λυγρὸμ πότμον et ali talia plura ; v. Cl. 
Dorvill. ad Chariton. p. 525.  Dictio ἔν μέρει. significat quod 
Gallofrancicum à son tour. Quando 6 τοποτηρῶν non solum- 
modo locum et vices alterius, sed v μέρει. ordine certaminis 
ad se quoque veniente, ipse quoque personam suam gerit. 

A. 5. [354, 14.] 7 διάχρισις ἐνέγκῃ τοῦ τοποτηρουμέγου. 
Ferat , id est afferat, nempe recómpensationem, retribuat vica- 
rio pro praestita opera quod dignum iudicaverit praemium , 
consideratio , discretio , eius cui opera vicaria commodata fuit. 
Latini sequiores considerationem et discretionem | appellabant 
τὴν φιλοτιμίαν, quam quis alteri pro iudicio suo dat, aut 
ipsum iudicium, quo alterius operam aestimat, quanti faci- 
enda et remuneranda sit, Theodoricus rex apud Cassiodorum : 
dudum Thomati aurigae ex orientis partibus advenienti anno- 
nas rationabiles consideratio nostra largita est. ; 

A. 6. [554, 15.] ἀστοχήσει, Si vicarius non vincit , nil fert 
ab eo, cuiüs vicarius est. 

A. 7. [534, 15.] μηδὲν ποιοῦντος. Si de vicario suo ali- 
quis nibil constituerit, nullum denominaverit, et aliquis ultro 
in eius locum succedat, palmamque ferat, accipit praemium 
unum aliquod de illis, quae, ut diximus, vesperae distribuuntur. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 335 


? A.8. [554, 17.] τῶν ἐκ rov δείλης. Subintellig. xat9o7; 
&x τοῦ positum pro ἐν Tf); praemia data ἐν τῷ καιρῷ δείλης. 

A. ο. [554, 18.] δείξῃ. Si potest monstrare victoriam a 
se comparatam. 
to UA. τις [554, 19.] τοποτηροῦντος. Forte rozorzoovu£vov. 
Si Imperator ipsi gratificari vult concessione totius sortis, quae 
de iure pertinuisset ad eum , cui opera vicaria praestita fuit. 

A. ult. [554, 21.] εἰς ἀπολύσιμιον ἱππιχοῦ. Quando sub 
finem, versus exitum demum ludorum instituat vices alius 

rere. 

B. 1. [554, 21.] χατατρέχοντα. Praemia ultima, ob quae 
χατατρέχεται, pro ultima vice decurritur stadium. 

B. 4. [555, 2.] τὸ χατερχόμεγον.  Congruum , conveniens. 

B. 8. [555, 5.| τὰ παῦστα. Est multa, quam solvere de- 
bet ille, qui ob delictum aliquod a cursu cessare debet; vid. 


pag. 197. C. 8. 
C. 1. [555, 8.] i£. Dubito num hoc recte habeat. Membr. 


dant hanc figuram ὑ τῇ , quam neque hic, neque p. 589. C. 
6., ubi recurrit, expedio. 

C. 5.[555, 12.] x«i. M. γιχᾶν. Forte x&v. 

D. 5. [556, 1.] ὡς φορεῖ, Non exuit Venetam vestem e. 
€., qui pro tempore in Prasinam factionem transit vicariam 
operam praestiturus , sed illuc transit et transfertur ὡς φορεῖ, 
eo in vestitu, quem gerit corpore; tantummodo applicat sibi 
pannum seu vexillum factionis illius, ad quam transiit, quod 
parvum erat vexillum, forte humeris aut cassidi additum, quod 
indicabat eum ἐξ ἄλλου μέρους, ex alia factione, mutuo trans- 
sumtum esse, et ἀλλιπαγίσιον ex eo appellabatur. 

D. ult. [556, 4.] γυμναστικὴν. M. γυμγαστέχην, hoc est 
γυμναστίχιον, vestem gymnasticam; v. p. 541. A. 1.- Est ea- 
dem eum στολῇ ἡνιοχιχῇ memoratae 'Theophani p. 125. C. το. 

196. A. 1. [556, 5.] περὲ ÓiBegorov.  Diversium videtur 
fuisse, quum factiones equis et aurigis et curribus permutatis , 
Prasini Venetorum et Veneti Prasinorum , certabant. τ 

A. 7. [356, το.] τοὺς ἀφέτας. Qui carceribus emittunt. 

A. 8. [556, 11.] 9vgavorzrac. Qui ianuas circi aperiunt, 

Α. 9. [ibid.] παραδιδοῦσιν ἀλλήλοις. Memb. παραδίδου-- 
σιν ἀἄλληλους. - 

B. 1. [336, 15.] τά τε ξξῆς. M. τάς τε ἕξης a nova ma- 
nu, quae ἢ substituit, pro &, quod vetusta manus exarave- 
rat. Leg. igitur τάς τε ἕξεις, ut qui morint et qualitates 
eorum, equorum nempe, et rationem eos tractandi. Haec 
sunt τὰ κατάϑηχα vel potius xadzx« , ut C. 1. et 8., id est 
χαϑήχοντα. 


336 IO. IAC. REISKII COMMENTARII - 


B. 11. [337, 5.] καὶ λέγουσιν. M. copulam mon habent. 

B. ult. [557, 5.| &gero9vgavorzrac. Emissores e carceribus 
et reclusores fortium. 

C. 8. [557, 11.] νικῶσιν. Μ. γιχήσωσιν. 

D. 7. [557, ao0.] ἐπὲ πάντων. Coram omnibus; vid. ad 
pag. 199. A. 9. 

D. ult. [5538, 1.] στοιβάζειν. M. στοιβάζει, nempe ὃ 3e- 
cp)r5c, süpat, id est unum equum apponit ad latus alterius , 
condensat, confercit equos. 

.197., A. 2. [558, 5.] ἀποτελοῦσιν ἅρματα. M. καὶ ἀποτε- 
λοῦσιν ἅρμα, id est copulam, coagmentum, collegium, cor- 
pus , ab ἄρω, apto , compono. 

A. 4. [538, 4.] 'δίδρομον. M. δόρομον, id est τετράδρο- 
μον, in quartum cursum vel palmam ; est nota quaternarii. 
B. 4. [558, 15.] στάβλας. M. σταύλας ; sed leg. ταύλας 
aut τάβλας,, ut paulo post et p. 215. C. 9., ubi ἡ πέμπτη τά- 
BA« est. Quid autem fuerint tabulae in circo, in quas qui 
curru impingeret agitator, debebat curru descendere et pedes 
usque ad fores circi ire, mihi non constat. Forte idem fuerint 
cum cancellis , quae facile rumperet equus ad cursum anhelans 
et morae impatiens. Carceres certe tabulas appellat Sidonius 
Apollin. : 
lili ad claustra fremunt , repagulisque 
Jncumbunt , simul et per. obseratas 
Transfumant tabulas - - et inquieto 
Duratum pede stipitem flagellant. 
Ed.L.106 | 1:97. C. 7. [38, 5,] λευκῆς, Cassiodorus Variar. HI. αἵ- 
baia lineám memorat , sed quae videtur a nostra diversa esse. 
Nostra enim videtur in fine circi ultra metam fuisse, suam 
vero albam lineam ait Cassiodorus non longe ab ostiüs im 
utrumque podium quasi regulam directam produci, ut quadrigis 
progredientibus inde certamen oriretur. Forte tamen fuerint 
duae albae lineae , una apud carceres, altera (Nostro hic ἡ 
δευτέρα λευχὴ appellata) ultra metam, extra quam currui nulli 
liceret evagari. x 
C. 8. [539, 41 ὅ ἀριστερὸς αὐτοῦ. Nempe ἵππος. 
C. 9. [539, 5.] ζυγώσῃ. Si eadem in linea currunt duo 
currus , ut neuter neutrum praevertat, aut saltem unus alterum 
perparum, 


D. τ. [559, 10.] ποιήσει. M. ας huic verbo praemittunt, 
quod non magis intelligo quam ποιήσει περισσὴν. Num leg. 
κοπιάσει περισσὴν, frustra laborabit. Si licet ex compendio 
^ 
&, quod πρῶτον significat, concludere, debebit inde πρώτως 
effici. Sed frustra nos laboramus in loco obscuro et re minuta. 


AD CONSTANT. ΡΟΆΡΗ. DE CERIM. LIB. 1. 337 


— D. pen. [339, 16.] z. M. ἡ. Combina hic loci est com- 
binationum secretum vel cancellaria, in qua diplomata com- 
binationum circensium expediuntur. 

D. ult. [559, 17.] αἴρωνται, Forte sbgorrat, inveniun- 
tur, hoc est manent in. Cylistra seu. tribunali urnae circen- 
sis agitandae. 

198. A. 4. [559, 21.] ἀπολύοντος. Nempe τὸν δρόμον , de- 
cursum. finiente equo ; aut potius τὸν βίον, vitam finiente , 
animam. agente. 

A. 7. ES 23.] δεΐίππιν. De dihippio v. Goar. ad The- 
aue . 342. À. 6. et Cedren. p. 456. B. , item Du Cange CPli 

hrist. I. p. 74. , unde constat , locum fuisse haud procul circo 
aut immediate apud eius introitum a parte septentrionali. 
Quod colligas ex eo, quod Constantinus patriarcha praeter 
dihippium in circum per τοὺς δήμους seu gradus circenses 
traductus fuisse usque in τὸ στάώμα perhibetur. Et quidem 
fuit stabulum equorum circensium διὰ τοὺς ἵππους, pro equis, 
locus, unde ili nomen. Hinc est p. 205. B. 7. ἀπολύουσι 
τά διίππια, laxant, aperiunt stabula , et equos emittunt. — Sta- 
bülum est generale nomen aedificii, cuius pars erat τὸ δεῖσο- 
πίον. Statio equorum , proprie sic dicta; reliquae mansiones 
erant pro equisonibus et magistris equorum, pro servandis 
stragulis , lupatis, loris et reliquo apparatu equestri. 

A. 7. [540, 1.] τὸ στάβλον. M. τὸν στάβλον. 

A. ro. [540, 5.] τὰ καλαβρικὰ. Ocreas ; v. ad p. 267. A. 9. 

A. 11. [540, 4.] τὴν μιχρὰν. Forte significat haec dictio 
per portam parvam. 

B. 5. [540, 7.] ἐχβάλλει. |.Deponit , demit de capite. 

. B. 4. [540, 8.] ἄλλο ζεῦξαι. Nempe gua ,.non potest 
alium currum iungere , aliud cursus periculum facere. 

B. το. [540, 12.] τοῦ γεγεϑλίου. Vid. Du Cange CPli 
Christ. p. 57. et Bandur. p. 585. *[Item Du Fresne ad. Zo- 
nar. p. 7o. In encaeniis urbis statua Fortunae ad hippodro- 
mum ducebatur; vid. Bandur. p. 257., ubi nonnulla de en- 
caeniis urbis, de ludis circensibüs in encaeniis urbis et nuptiis - 
Imperatorum celebrari solitis ; vid. ad Martyr. SS. Anargy- 
rorum Wagnereckius p. 14.]* 

D. 2. [541.4.] ἀνοίγουσι. Forte notat aperiri stabula equorum. 

D. 5. [541, 6.] δημεύουσιν. -Producunt eos in conspectum. 

199. Α. 9. [541, 20.] ἐπὲ πάντων ἀσφαλισόμενος. Post 
quam. coram, omnibus bene clausit et obsignavit urnam ; vid. 
p. 200. B. 6., ubi βούλλαν pro signaculo dixit, vel szgillo im- 
presso, Significationem praepositionis ἐπὲ cum genitivo con- 
structae, cora;z , iam supra notavimus ad p. 196. D. 7. ta 
Theophan. p. 195. B. 6.: ἐλύπησαν γὰρ τὸν βασιλέα, Ort 
. ἐπὲ τοῦ πρεσβευτοῦ τῶν Περσῶν κατέκραζον. αὐτῷ, . Dem 
Constantinus Porphyr. Vol. II. ΩΣ pnus 


338 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


p. 337. B. dicit de regibus Francorum Merovingicis , consue- 
visse eos Calendis Maii προχαϑέζεσϑαι ini παντὸς τοῦ 
ἔϑνους, καὶ προσχυγεῖν αὐτοὺς καὶ προσχυνεῖσοϑαι ὑπ᾽ αὐτῶν. 
Nicephorus Patriarcha CPt. Breviar. p. 79. fine: περὲ τῶν 
αἰτιαϑέντων ἐπὲ πλείστου ἀϑροισθϑέντος τοῦ τῆς πόλεως ἐπεξ- 
jt. δήμου, de criminibus coram S kis populi concione 
disserebat. Dio Cassius seu potius Xiphilinus p. 1109. 6. : τὰ 
δένδοα τὰ ἐπ’ αὐτῶν (ita legendum e codicibus manuscriptis , 
non αὐτοῖς, ut editum est,) ὄντα, arbores , quae coram illis 
(regiis aedibus) erant. Aristides T. lI. p. 68. c. fin. : urbs, 
ἐφ᾽ 2c. coram qua , «t τε ϑυσίαι γίγνονται νῦν xai οἱ λόγοι. 

200. A. 5. [543, το.] πρεμφέχτωρ. Et προφέχτωρ est prae- 
Jectus. Notam Graecos novos ubique μ᾽ ingerere. Solebant 
quoque medio aevo voces in us exeuntes per cg efferre. ta 
quoque Latini advocator pro advocatus, allector pro allectus 5 
Du Cange Gloss. Lat. ; opznator pro opinatus seu electus, bo- 
nae opinionis et famae miles, ideoque optatus, delectus, 
optio; v. Du Cange v. optio, ubi Glossae Anglosaxon.: optio, 
gekosene Kempan. Hinc est, quod infra pag. 227. ἀδοράτορ 
per zgoctvzréog exponitur, quasi adorandus esset, rogator 
pro rogatus, id est roga donatus, stipendiatus.  Vicissim in us 
ierminabant , quae in or debebant terminari , ut adiutus pro 
adiutor: unde aiutus , aidus , aide; alienatus morbus pro alie- 
nator, quia sensus alienat ; a//ocatus pro allocator, confessor, 
sponsor. JDictatus pro dictatore, qui dictat, id est concipit 
scripto, epistolas aut rationes ; v. Du Cange h. v. 

B.8.[545, 25.] στοιβάζουσι.  .Exaggerant; proprie est 
στοιβάζειν, confercire, condensare; vid. pag. 196. D. ult., 20r. 
A. 12.  Frequentissime hoc verbo utitur Nicetas Choniates , 
ut pag. 31. E. 5. ed. Venet. et37. C.6., ubi est ἄγαστοι- 
βάζειν, retro condensare, id est reprimere , repellere; p. 64. 
D. 4. fluvium ὑπαναστοιβάζειν, opposito aggere retro agere, 
et efficere, ut coaggeretur, constipetur; p. 82. D. 6. στοι- 
βασμὸς τῶν xOvrov, hastarum conferta seges; pag. 246. B. 
ψίχας ἐπὲ νίκαις ἀναιρεῖσθαι καὶ τρόπαια τροπαίοις ἐπι- 
στοιβάζειν. 


Β. 9. [545, 25.] λάχανα. Discimus ex hoc loco, quare. 


λαχανικὸν appellatum fuerit hoc ludicrum circense, quia nempe 
λάχανα, olera, placentae et pisces populo diripienda daban- 
tur, et Lachanicum hoc celebratum fuisse die natali urbis. 
Reliquiae ergo hae sunt institutorum ab urbis conditore Con- 
stantino M. panium civilium aut gradilium , qui ad tempora 
usque Heraclii quotidie gratis distribui inter τοὺς καλαμηφύ-- 
Qovc seu .esserarum exhibitores solebant; de quibus docte 
multa disputat Salmasius ad Scr. H. A. T. II. p. 502. sqq., ad 
quem id unum observatum velim, τοὺς χτήτορας esse divites 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LiB. 1. 3309 


et nobiles , τοὺς ἐοργαστηριαχοὺς autem mechanicos, ut medio 
aevo dicebant, seu sellulariarum artium cultores. Neque so- 
los panes accipiebant, sed etiam vinum, oleum , lardum , 
alia. Sed abrogati fuerunt hi panes gradiles et unico tan- 
tum die per annum revocatus in memoriam obsoletus eorum 
mos. Cuius adhuc supersunt vestigia in illis, quas vulgares 
appellant, spendis, institutis hominum pro veteri more piorum 
et liberalium , sed non magno cum emolumento in commune. 
lllud ipsum autem λαχαγιχὸν adhuc hodie viget Neapoli , ut 
e Keysleri itinerazio intellexi , cuius locus insignis praesen- 
tem rem egregie illustrans adscribi meretur. Jan sagt insge- 
mein, verba eius sunt, wenn ein Ficeroy [Neapolitanus nempe] 
das gemeine Polk im Zaume und fuhe behalten svolle , müsse 
er besorgt seyn, dass es an drey Dingen, so mit dem FF an- 
Jangen , niemals mangele. .Diese sind Fete , Farine, Forche , 
sveil das gemeine Folk immer üffentliche | Lustbarkeiten und 
Geprünge , nebst der VF'ohlfeile des Brods und Meels verlanget , 
d aber auch scharf gehalten seyn muss, und daher óflere 
T'odesurtheile an den. Missethütern zu vollziehen sind. | Unter 
die óffentlichen | Lustbarkeiten. gehóret der Aufzug, welcher in 
den wier letzten Sonntagen vor der Fasten mit vier Triumph- 
«vügen gemacht «wird , und deren der. erste mit Brod , der an- 
dere mit Fleisch , der. dritte mit Krüuterwerke , und der vierte 
mit Fischen versehen ist. Sie sind beynahe haushoch, und 
haben Musikanten αἰ sich , und sverden von gewaf]neten Hand- 
everksleuten: so lange bewachet, bis sie Preis gegeben ^verden. 
Noch einen gróssern Zulauf hat ein Castell, Cocagna oder 
Cucagna genannt , «weil es gleichsam | zusammengesetzt. und 
überzogen ist mit Ochsenvierteln , Schinken, Speck, Günsen, 
^vülschen Hühnen und andern Essvaaren, 4vomit das Schlaraffen- 
land oder Cocagna angefüllt zu seyn beschrieben svird. — Dieses 
ganze JVerk ist nach der Baukunst eingerichtet ; und wird 
Jührlich einmal aufgeführet , hat auf. beyden Seiten. Fontatnen , 
voraus den ganzen Tag JV'ein springet , und wird durch Sol- 
daten bewacht, bis der F'iceroy sich auf dem Balcon sehen 
lüsst; denn dieses ist die Losung oder das Zeichen, dass dem 
Folke die Erlaubniss gegeben 4vird , sich des Castells mit 
stirmender Hand zu bemertstern. 

200. D. 6. [544, 19.] &i9" οὕτως. Μ. καὶ εἶϑ᾽ οὕτως. — Ed.L. 10; 

D. 9. [244 , 22.] τὰ δημόσια. ta appellabant vestes, 
quas τὸ δημόσιον, commune , ut medio aevo dicebant, victo- 
ribus dabat, ex aerario publico ; vid. p. 192. C. 6. et p. 54o. 
D.6., unde tamen concludere licet, vestes illas δημόσια di- 
ctas rursus ademtas victoribus esse, absoluto ludo et in 
vestiario factionis reconditas. Τὸ δημόσιον quoque est fiscus 
publicus, civicus, unde publica aedificia struebantur, ludi 


LI 


340 I0. IAC. REISKII. COMMENTARII ἡ 


circenses et alia spectacula edebantur, lucernae per plateas 
de nocte ardentes alebantur etc., vid. Procop. . Anecdot. 
pag. rr4. 1o. sq. 

201. À. 1. [545, 1.] o£ τοῦ λογίου. Iam p. 199. A. 2. ad- 
fuit haec dictio, quam non intelligo, neque novi huccine per- : 
lineat, aut quid sibi velit, quod in margine scriptum circa 
hunc locum dabant membranae μιμολό, credas μιμολόγιον 
aut μιμολόγων,. non autem μεμολογίου, ob accentum. 
fateor hoc in loco, ut in multis aliis, Davum me esse, non 
Oedipum. 

B. pen. [545, 2».] τοὺς πλαχοῦντας. M. “τὰς πλαχοῦντας- 

C. 2. [545, 24-] αὐτοὺς. Membr. αὐτὰ. 

D. 5.[546, 12.]| ἱππικῷ. Post hanc. vocem erat in co- 
dice spatium, üt nota distinctionis et novae tractationis, et in 


margine adscriptum erat Zn , id est δείλης, observanda in 
ludo vespertino vel pomeridiano. Nam plerumque vox δείλης 
scripta erat in hoc codice per geminum 9- 

202. C. 2. [345, 17.] δηριγευόμενος. Μ. καὲ δηρ. 

205. A. 4. [548, τά.] ἔχετε τὸν Ó βοηϑοῦντα ὑμῖν Ἰησοῦν. 
M. ἔχετε [id est ἔχεται) ὁ βοηϑῶν ἡμῖν ἸΙησοῦς. 

À. 5. [548, 15.] εἷς. M. constanter εἰς, id est £i. 6p 

B. 6. [549, 5.] χορεύσομεν. M. χορεύσωμεν. 

B. pen. [549, 9.] διαπρέπειν. M. διαπρέπων. Posuit li- 
brarius more suo c pro o. Voluit enim διαπρέπον. Da no- 
bis hoc, [casio futurum perhonorificum , ut ob victoriam. in 
ceri eva una cum Ipso nos quoque laetemur. 

. [549. 20.] ἐν μέσῳ. M. ἐμμιέσῳ, 
νὴ du 7. [55o, 14.] αὐτὸν. Μ. αὐτῷ etsic quoque paulo 
post vs. 9. et D. r. 

B. 5. [55o, 21.] τὴν συνάφειαν. Verborum textum uno 
continuo tenore recitat, qui antea per interiectas plebis excla- 
mationes interr | fuerat. 

G2. [951, 4-] ἀεὶ, det. M. aàc, aic. : 

C. 3. [551, 5. ] εἰς ἀεὶ, M. εἰσαίτα:; pag. 208. B. 5. est 
ἔσαιούτα, id est ἔς, heus adiuta seu arundo. 


C. 7. [351, 1o.] νίκην ἔχεις. M. νίκη i, id est ἔχει τὸ, 
per vim crucis, (est adiuratio vel iurisiurandi formula jJ habet 
victoria F« Mo Et sic quoque versu pr oximo pro ἔχεις τὸ 


dabant M. i id est ἔχει 10. 


C. 9. [551, 12.] ἔχεις. F. ἔχει leg., vid. p. 181. B. Pun- 
ctum certe M. hic non habent. 

D. 6. et 9. [551, 20.] ἀγωγεῖν. M. utroque: loco ἀγωγὴν. 

205. A. 5. [552, 5.] δρξ Il. M. sic τὸ Π. 

A. 4. [552, 4.] xac. Deest Membr. 


ÀD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 341: 


- B. 1. [552, 10.] ἁρμελαύσια. Vestis brevis , velut sagum, 
absque manicis. Vid. infra dicenda p. 587. C. 5. Quid autem 
sint μασσία, non novi. «Χαρτοχαλαμάρια sunt thecae chartis 
pergamenis , (χάρτη enim in hoc libro pergamenam notat,) et 
calamis plenae. Quid μαξιλλάριος sit, edoceri ab aliis cupio, 
Forte erat, qui τὰ μαξιλλάρια,, cervicalia , pulvinaria, populo 
in circo sedenti substernebat, aut pro mercede locabat , aut, 
quod mihi quidem probabilius videtur , qui maxillis equorum 
circensium ad factiones pertinentium ferro candente notam. cu- 
iusque factionis inurebat; vid. Du Cange v. mazilla et max:l- 
lare, ubi redditur στομοχοπεῖν. Non enim putem, illos ho- 
mines fuisse δημίους, carnifices, qui sontes naribus et labiis 
mutilarent et stigmatibus notarent, quamvis supplicia de 
sontibus in circo sumta fuisse constet. 

B. 2. [552, 11.] μασσία. Forte clavas significat, δόπαλα, 
ut vox Francogallica zuasse. Du Cange Gloss, Lat, servientes 
&d clavam interpretatur sergeans à masse. 

B. 11. [352, 19.] ἕως οὗ πετάσῃ. Nempe ric, doriec map- 
pam aliquis extendat , explicitam., expansam monstret. Vel 
potest πετάσῃ intransitive accipi, subintellecto £«vzó (nempe, 
τὸ βῆλον) pro πετασϑῇ : quod non insolens huic libro. 

D. 7. [355, 11.] ἀπὸ ψελλίου. Forte leg. ἀνὰ weAA(ov, 
yes ἧς armillam auream. 

D. 8, [555, 12.] ἐκφωτίζουσιν. Ζπι altum sublevant. et o- 
stentant. 

D. ult. [355, 15.] χεντούχλων. Membr. χενδούχλου. 


206. A. 2. [5553, 16.] xevrovxAewa. M. χεντουχλέϊνα. 

A. 5. [555, 17.] εἰς αὐτὸς Membr. εἰς τὸ αὐτὸ. 

D. 7. [555, 9.] &tt etc. Sensus et constructio huius di- 
ctionis haec est: εἴ τε ὃ ϑεὸς τίμιον ὠνόμασεν, ἐστὲ τοῦτο 
τὸ Βένετον, sí deus aliquid honorabile appellavit, est. illud 
F'enetus , vel factio Veneta. - 

D. pen. [555, 12.] δεσπότας εἷς ὃ ϑεός. ὃ λαὸς xai τὰ 
λοιπά. M. sic distinguunt: δεσπότας. εἷς ὃ ϑεὸς, ὃ λαὸς, 
xai τὰ λοιπὰ, id est: «icit populus formulam: es Deus et re- 
liqua. 
ο΄ 207. C. 5. [556, 15.] Bevérov. Addunt M. Πράσινοι, Πρα- 
σίνων. 

C. 9. [556, 18.] σῶσον ἐχ. M. σῶσον τοὺς ἐκ. 

208. A. 4. [357, 15.] ἔς. M. punctum post h. v. ponunt. 

A. 7. [557, 15.] ταγιστέα. De loco ταγιστεὺς dicto nihil 
habet Du Cangius in CPli Christ. 

A. ult. [557, 19.] ἀπὸ δρόμου ἀπεκεῖ, In codice erant 


haec compendia no] “πεξ , quae non intelligo, 


34a 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


B. 5. [558, 1.] écavovra. Heus, adiuta seu. adiuva , suc- 
curre; vid. ad p. 204. C. 5. 

C. 7. [558, 12.] ζυγιάσιμα. In compositione et coordi- 
natione atque coniugatione curruum et equorum combinando- 
rum, ut cursu certent. 

C. 8.[558, 15.] πρόβας. Edebant nempe specimina sui , 
faciebantque pericula currus et equi et aurigae ante certamen 
publicum, 

C. 9. [558, 15.] τοῦ πατρικίου Πετρωνᾶ. Erat ille Pa- 
trieius Petronas aut Petronax frater "Theodorae Augustae , 
matris Michaclis Ebriosi et domesticus Scholarum ; v. ad p. 574. 
B. 14. Nomen Petronacis aut Petronae medio aevo erat fre- 
quentissimum: quod in aliis argumentis unum quoque est, 
e quo recentior aetas fragmenti Traguriani evinci potest; quam- 
vis largiar lubens, neque a docto Dalmata, qui primus id edi- 
dit, neque forte saeculo XIV. confictum id fuisse, Nihil enim 
impedit , quominus id ad Iustiniani aevum referamus. 

C. 10. [558, 15.] παραβάντων. Videtur idem significare 
atque ἐχόντων τὴν προτίμησιν, ut alias solet Noster loqui , 
quum primum passum haberent F'eneti; qualis autem ea'prae- 
rogativa esset, fateor me nescire. Aut potius παραβάντων est 
quum £ransZüssent, hoc est praevertissent in cursu Veneti Pra- 
sinos per tres palmas seu missus, venit DBambaludes et vicit 
quarta, nomine suae factionis Prasinae, ta transit dicebant 
Latini sequiores. Cassiodor. Var. ΠΠ0 : transit Prasinus , pars 
populi moeret; praecedit F^ enetus, et totius turba civitatis affligitur. 

209. B. 1. (359. 9-] συμπερέστου. Reddidit doct. Interpres, 
qui primus attigit. metam ; videtur a συμπεραΐγειν , convenire 
ad terminum , derivasse, et magnum pondus eius sententiae 
addere locus perobscurus Nostri p. 211. B, ult., ubi dicuntur 
cursores stare [sed ubi ? num apud metam ?]et tenere, χρατῆσαι 
τοὺς συμπερέστας πρὸς τὸ κατέχειν αὐτοὺς ἐν ἀσφαλείᾳ, ὃ- 
πῶς μὴ γένηταί τι σφάλμα δι αὐτῶν, $ymperestas , ut conti- 
neant eos in securitate vel tutos, quin contingat per eos error, 
Fuerunt ergo symperestae quoque pars certaminum circensium ; 
ut ex eo quoque colligitur , quod praemia acceperint. Fuit 
aliquando, quum crederem hos symperestas fuisse custodes vel 
aedituos aedis circensis S. Stephano dicatae, qui, quod in alto 
habitarent, deberent certaminis fortunam "observare et victo- 
rum or dines atque nomina consignare scripto ; quapropter prae- 
mia acceperint, ut oblationes pro sua ecclesia. — Et deuteros 
interpretabar eorum vicarios aut secundicerios, Sane superi- 
δία dicebant Latini pro aedituo medio aevo. Sed ipse ego pa- 
rum huic coniecturae tribuo. 

B.6.[359, 14.] τὰ dvo. Nempe momismata vel solidos 
dureos, ut τὸ ἕν, nempe νόμισμα. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 343 


C. 3. (559, 20.] ὥσπερ τὸ ἱππικὸν. Ex aliis quoque locis, 
in quibus τὸ βωτὸν πεζοδρόμιον memoratur, ut ex hoc nostro, 
colligitur in voto seu votis ludis cursu pedestri tantum a 
cursoribus fuisse certatum, 

C. 9. [360, 6.] λέγοντες σχωπτικὰ πρὸς ἀλλήλους. Con- 
viclis et sarcasmis obvios impetendi licentia in hoc votorum 
ludo trahebat originem a vetusta libertate circensi, de qua 
vid. Salmas. ad Scr. H. A. p. 848. Mos ille scommata in 
quemque iactandi impune et summa cum licentia, manavit a 
satyris, ludis Graecorum , unde satyrae quoque seu carmina Ed. L. 198 
contumeliosa nomen habuerunt; item a notis illis Atheniensi- . 
um γεφυριασμοῖς. Romae quoque in processionibus ludorum 
votivorum, item triumphalibus, nec non exsequialibus, saty- 
ristarum choros, μετὰ τῆς χερτύμου xai τωθϑαστικχῆς παιδιᾶς 
adfuisse, docet Dionysius Halicarnass, Ant. Rom, L. VII. p.477. 
circa f., insigni loco, quem lectoribus commendo. ldem factum 
ait Herodianus lI. ro. in matronalibus. Dio Chrysostomus 
oratione , Alexandrina dicta de iis, ad quos eam dixit, ipsorum 
scurrilitatem et petulantiam graviter increpat, qua summos 
quosque viros et innocentes probris ingestis foedabant et ve- 
xabant. Lampridius in vita Alexandri Severi pag. 9og. ult, 
in Antiochenis et Aegyptiis seu Alexandrinis ut rem notam 
notat ipsorum morem /empore festo, aut, ut Salmasius ait 
in membranis Palatinis reperisse , temporae frustae, conviciis 
vel ipsos Imperatores , nedum alios, lacessendi. Locus hic 
est: J'olebat videri originem de Romanorum gente trahere , 
quia eum pudebat Syrum dici , maxime quod quodam tempore 
festo , ut solent Antiochenses et Aegvptii seu Alexandrini, lacessi- 
verant eum. conviciolis, Syrum archisynagogum et archierea 
vocantes. Ephesii eadem licentia in omnem ordinem sexum- 
que grassabantur in festo quodam χαταγώγια . dicto ; ut con- 
stat e Du Cange Gloss. Gr. p. 607.  Heliogabalus , teste Lam- 
pridio T. I1. Scr. H. Aug. p. 817. , instituebat, ut in festo vin- 
demiarum multa in dominos iocularia, ipsis audientibus, dice- 
rentur. Ex Athenaei p. 182. A. 6, et 187. A. 9. aliisque, 
qui convivia vetusta narrarunt , constat, veteres inter epu- 
las studuisse mutuae dicteriorum  iactationi , et fuisse penes 
eos certum quoddam hominum genus, τοὺς μυχτηριστὰς di- 
ctos, diversos a parasitis, quorum esset convivas subsanna- 
re et acri sale defricare. adem licentia obtinebat in ludo 
Gothico et festo stultorum , de quibus partim nos dicemus ad 
r 222., partim dixit Du Cange v. Festum , et nuperrime Gal- 

us quidam, cuius nomen non succurrit, peculiari libro. 
Adhuc hodie rusticanis et oppidanorum rudibus oblectatio et 

otii abusus est, in iaciendis invicem scommatibus ingenium ex- e 
periri et ostentare. 


344 10. IAC. REISKII- COMMENTARII 


210. Δ. 8. [360, 4.71 σφραγῖδας διανεῖμαν τοῖς πτωχοῖς. 
Mos pauperes ad mensam vocandi manavit a veterum agapis 
&eu conviviis, quae in ecclesiis. post sacra peracta celebrari 
solebant et pauperum maxime in gratiam instituebantur; vid. 
Du Cange Gloss.Lat. v. Z/gape. De tesseris distributis inter 
pauperes, ut ad earum ostentationem ad sacras epulas admit- 
terentur, dixi ad p. (4o. Qui in urbes aliunde venirent ho- 
mines peregrini, accipiebant apud portas tesseras. Quo cave- 
batur, ne mendici, meretrices et omne genus nebulonum in 
urbem confluerent. Patet ex Aristophan. Avibus v. 1213. 

A. 9. [561, 1.] ἀνακληϑῶσι. lta exaravit pro more suo 
librarius pro dvaxAt999t , quo. accumbant cum eo, μετ᾽ αὐτοῦ. 
Ita enim-habent M., non μετὰ τοῦ. 

A. ult. [361, 5.] ὅτι. M. ὡς ὅτε, quod Nostro solenne 
est et idem atque simplex ὅτε ; v. e. c. p. 212. B. r. et ro. 

B. 7. [361, 9-] λαβόντος, Paulo post usurpat Auctor λαβεῖν. 

“τι. D. 2. [565, 20.] ἄνω. M. post hanc v. ponunt pun- 
clum perfectum. Pertinet igitur accusativus τοὺς ἄρχοντας 
τῶν ὃ ταγμάτων ad praecedens πρὸς Β. 8. Quatuor tagmata 
sunt Scholae, Excubita , Hicanati et Numeri. 

D. 8. [564, 1.] αἰτησις τοῦ δήμου πρὸς τὸ χρεμασϑῆναε 
τὸ βῆλον. Ergone sequebatur immediate post votorum ludos, 
in quibus pedum cursu certabatur, aliud circense equestre? 
Liquido id ex hoc loco patet. At quodnam illud erat ? Non 
dixerim.  Lupercalne vel Macellarium alias dictum, de quo 
proximo loco Auctor disserit? Videtur ferme. Atqui medio 
id vere, inter circense natalis urbis seu XI. diem Maii et fe- 
stum Pentecostes fuit celebratum , ut e p. 215. A. r1. constat. 
Ergone votorum quoque ludicrum in illud tempus incidebat ? 
quod alias in anni seu lanuarii initia, interdum quoque ad 
mensem Iulium refertur. Nodum hune non expedio. 

212. A. 5. [564, 8.] λουπέρκαλ. n codice erat Aovzegx. 
Quare autem ludus hic curulis vel circensis macellarius fuerit 
appellatus, et quare Lupercal , si ea vera est lectio, ut esse 
videtur, non novi. Forte prius nomen habet ex eo, quod 
carnes tum inter populum distribuebantur, aut ab antiquis 
pancarpis seu venationibus circensibus, quando ferae laniatum 
populo permittebantur; posterius, quod eo tempore agilare- 
tur, quo solebant olim Lupercalia Romae agi. Atqui Luper- 
calia monse Februario agebantur Romae et hoc Lupercal 
CPli mense Maio , ut paulo ante diximus. : 

213. A. 5. [566, 4.] τὰ συνήϑη. M. τὰ κατὰ συνηϑειαν. 

Α. 8. [366, 6.] ἐγχείριον. M. post h. v. distinguunt ; ἐδ- 
nens manuciolum , cum eo nutum. (vel szgnum) dat magistra- 
tui urbano, aut communitati civicae , qui (vcl quae) ε dihippto 
per paria procedit , sic ut bini junctim eant. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 345 


B. 4. [566, 13.] ἀπελατιχοὺς. M. post h. v. addunt τρεῖς. 

C. το. (567, ;| τρέχουσιν ἡνιοχοῦντες ἀλλήλους. Cur- 
runt pedibus tenentes unus alterum atque regentes e loris, qui- 
bus sese capistrant. 

C. ult. (367, 8.] συγκλεῖσαι rà ἱπποδρόμια τοῦ χρόνου. 
Claudere ludos equestres anni praesentis. —Ergone Lupercal 
ultimus erat ludorum in anno? Claris quidem verbis hoc ait 
locus noster et nullus alius posthac memoratur Nostro, 

214. A. penult. [368, 2.] ἄλλον σε ὀνομάζει. M. ἄλλον 


Ju) σε ὀνομάζει. id est alterum Davidem te nominat.  Simi- 
lem locum habuimus supra p. 188. A. 2. Punctum quoque 
perfeetum post ὀνομάζει habent M. 

B. 1. [368, 41 βλέπουσα. M. βλέπειν. L. βλέπει, ap- 
pellat te. Davidem alterum , et videt te Paulum , Christo , we- 
lut lorica, munitum. 

᾿ς B. 2. [568, 4.1] ἀποστρέφοντα. M. ἀποστρέφοντας, ut 
redeat ad Paulum et Christum, qui detorquent. Sed praestat 
tamen emendatio Leichiana, 
—- 215. À. 2. [3569, 7.] τὰ ὑπὸ τῶν. Haec suntilla ipsa acta, 
de quibus memorat Noster pag. 7. C. 11. Habuit procul du- 
bio cl. Decessor meus rationes, quapropter Latina Graecis 
litteris in M. exarata omitteret. Ego vero si illi parti eden- 
dae praefuissem , non fecissem. Quare totum hoc caput, ut 
in M. inveni, reponam hoc loco : 


Τὰ ὑπὸ τῶν χαγχελλαρίων τοῦ χοιαίστωρος ἐν ταῖς προελεύσεσε 
τῶν δεσποτῶν ἐν τῇ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ "Poucicii ἀδόμενα. 


Ἑἰς τὰ Χοιστοῦ γέννα. 4. Παρίε. Βέργηνε. Νάτους. 
ἦτ. ϊάγια. δωριεντεχοὺμ. μούνερα. ἀδοράώντες. "Egu. Ἔχ 
Maorac τῆς παρϑένου ἐγεννήϑη, καὶ ΤΠ]άγοι ἐξ ἀνατολῶν με- 
τὰ δώρων προσχυνοῦσιν. 

᾿ἡπόχριμα. ἸΚρίστους. ΔὨέους. Νόστερ. κοὺμ. σέρβετ. 
ἠμπέριουμ. βέστρουμ. nio. μουλτουσάννος. ἐτ. βόνος. Ἕο- 
μηνεύεται. Χριστὸς ὃ Θεὸς ἡμῶν φυλάξει τὴν βασιλείαν 
ὑμῶν ἐπὶ πολλοῖς ἔτεσι xai χαλοῖς. 

Εἰς τὰ Φῶτα. Ἰωάννες. ἐν Ἰορδάνε. βαπτίζατ. δόμη- 
γουμι. σεχούνδουμ. ἴλλουμ. βόχατ δὲ τὲ βόλο. Ἕομ'. ἴωάν- 
γης ἐν ᾿Ιορδάνῃ βαπτίζει τὸν Κύριον, ἀχολούϑως αὐτὸν φω- 

€ , , — x - ΕΣ , HU 
vti* ὑπό cov ϑέλω βαπτισθῆναι. ᾿Αλλως. Ἰωάννης ἐν ᾿ἴορ- 
δάνῃ βαπτίζει τὸν κύριον" ἐκ δευτέρου αὐτὸν ἐφωνγησεγ' ὑπό 
σου ϑέλω βαπτισϑῆται. 

. inóxgiua. Κρίστους." Δέους. Νύστερ. xovu. σέρβετ. 
ἠμπέριουμ. βέστρουμ. nig. μούλτος. &vvoc. ἐτ. βόνος. 

: Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ κυριακῇ τῆς ἀναστάσεως. Κοὺμ 
“ρουκηγφίξους ἐστ ἐτ σεπούλτους ἐτ τέρξια δίερρε. σουρρέξιτ. 


346 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


Ἕρμηνεύεται. Ἔν τῷ σταυρωϑῆναι καὶ ταφῆναι, τῇ τρίτῃ 
ἡμέρᾳ «ἀνέστη. ἄλλως. Ὃ σταυρωϑεὶς καὶ ταφεὶς, καὶ τῇ 
τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀναστάς. 

"nóng. Κρίστους. Zféovc. Νόστερ. χοὺμ, καὶ τὰ ἑξῆς. 


Εἰς τὴν ἁγίαν Ν. [Hoc est Πεντηχοστήν.] Κουμμαν- 
δαβὶϑ. σπηρίτουμι. σάχτουμ. σούπερ τούος ἀπύστολος. -Eo- 
μηνεύεται. 'O κχαταπέμψας τὸ ἅγιον πνεῦμα ἐπὲ τοὺς σοὺς 
ἀποστόλους. 

"Anóxgiua. Κρύστους. “Ζέους. Νόστερ. xou. σέρβετ. 
ἡμπέριουμ. βέστρουμι. πὲρ. μούλτος. ἄννος. ἐτ. βόνος. 

Εἰς τὴν Πηεταμόρφωσιν. Κοὺν τρανεφιγγουράτους ἐστ 
iv μώντεμι. Ἑομί. Ὁ μεταμορφωϑεὶς ἐν τῷ ὄρει. 

᾿“πόκριμα, Kgíorovg. Ζέους. Νύόστερ. xovu. σέρβετ- 
xai τὰ ἑξῆς. 

EdL.1:09 515, C. 8. [370, 20.] κωνσέρβετ. M. κονσερβεϑι, quod 
quamvis minutum sit, observo tamen ob sequens g:xidia9 
(D. 1), quod coniunctim exhibet codex, Quid autem haec 
posterior vox sibi velit, non assequor. 

ὌΡΟΣ [951,6] npEvréd. Tota dictio est: JJeus te no- 
bis praestet , id est, diu te nobis conservet in vivis et salvis, 
diu te superesse sinat. lta apud Trebell. Pollion. T. 11. Hist, 
Aug. p. 359.: lectis litteris Claudii principis, haec in Clau- 
dium. dicta sunt: Auguste Claudi, dU te nobis praestent; (di- 
ctum sexagies etc.) Agnoscas Graeculos Latine haud callentes 
formulas , quas retinebant ex vetusto more Latinas, ita reci- 
tasse, ut papago quae didicerit. 

D. 7: [571, 7.] κατὰ δὲ κερασίαν. Ad verbum sub , singulas 
infusiones vini in poculum. Est ergo dictio κατὰ χερασίαν πιόγ- 
τος τοῦ βασιλέως tantundem atque ὁσάκις πίῃ Ó βασιλεὺς 

κρᾶμα vel οἶνον κεχερασμένον. Nam κεραγγύειν Graecis , 
praesertim novis , est Znfundere liquorem in vas, etiamsi merum 

D.8. [571, 8.] βήβητε. M. βήβητι., Non per πέεε, 
bibite , debuerat hoc a Nostro reddi, quem interpres suus male 
Latine et antiquitatum callens in errorem induxerat , sed υἷ- 
vite. Nam bibenti Imperatori ζήσειας, vivas , acclamabatur ; 
vid. Vales. ad Amm. Marcellin. p. 137. B. et insignem locum 
Xiphilini p. 1218. : χύλικι δοπαλωτῇ παρὰ γυναικὸς γλυκὺν 
οἶνον ἐψυγμιένον λαβὼν , ἔπιεν avari ἐν μέσῃ τῇ ἀγωνίᾳ 
καμὼν, ἐφ᾽ ᾧ καὶ ὃ δῆμος καὶ ἡμεῖς [senatus] παραχρῆμα 
πάντες τοῦτο δὴ τὸ ἐν τοῖς συμποσίοις εἰωθὸς λέγεσϑαι ἔξε-- 
βοήσαμεν" ZHSELAS. Confirmat sequens ζήσατε καλὴν ζω- 
ἣν, eadem iterata, sed paulum mutatis verbis benedictio ; ut 
p- 216, A. benedictio in gaudio duobus modis redditur, ἐν χαρ- 
μοσύνῃ et ἐν ᾿χαρᾷ. Erat quoque solennis formula Imp. allo- 
quendi εἰς τὸν αἰῶνα ζῆϑι βασιλεῦ ; vid. Malal. T. II. p. 128., 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 247 
quod imitati Arabes formulam E AJ c , in viwis con- 
. f 


servet deus Emirum , praemittebant suo a rincipem allo- 
quio. Conf. Casaubon. ad Athen. p. 277. 57. 

D. 9. [371, 9.] πρεστεϑ. M. megore2. 

216. A. 5. [571, 14.] zv γαυδίω πρανδεῖτε. 1n codice haec 
sic erant exarata HTI' 4NA4IO 11 PAANAEIT AI εἴς. Con- 
ferri ad hanc formulam prandenti bene precandi illa apud 
Athenaeum meretur p. 149. B. 3.: εὖ δειπγήσειας. 

Α. 2. [371, 18.] μέσσον. Μ. μίσον , singulis. missibus. 

B. 1. [572, 2.] ἅμα πρωΐ. ld est «ua τῷ πρωΐ, simul 
cum orta aurora, quam primum surgunt homines. 

B. 5. [572, 5.] τούτοις. M. τούτους. 
C. 1. τἄμ ι1.} ἔτη. Membr. Z4 d: 

C. 5. [372, 14.] σιτηρέσιον. Est annona seu stipendium 
militi annuatim, aut per ternos quaternosve annos dari soli- 
tum, prout imperii constitutio ferret, alias roga. Patet ex 
Cedreno p. 797. A. το. et Io. Scylitz. p. 825. C. 5., ubi τὸ 
dwovixóv, commeatus, res victuales, ad victum facientes, op- 
ponuntur τῷ o:770€0í(9 , stipendio nummis constanti. 

D. 2. [572, 19.] ὁ δεῖνα τῶν. M.ó δεῖνα καὶ ὃ δεῖνα τῶν. 

D. 5.[372, 20.] ϑεοπροβλήτων. .4 deo renuntiatorum et 
ad illam dignitatem provectorum. . Amabant nempe Impp. ta- 
les titulos : ϑεοπρόβλητος, ϑεύόστεπτος, ϑεοστεφὴς, Jioovr- 
éoymrog, cui deus assistit et. collaborat , 9s0ovuuayoc, qui 
dei causam tuetur, aut cui tuendo servandoque deus opitulatum 
venit; quo nempe legitime partum et administratum a se im- 
perium testarentur.  Velipsi tyranni iactabant se divino nutu 
regnare, ut exemplum habet Sulpitius Severus in vita Mar- 
tini in Maximo tyranno. *[In pseudosynodo Photii p. 259. 
T. VI. Concil. ed. Harduin. est ϑεοπροβλήτοις βασιλεῦσι, 
et p. 289. : βασιλεῖ ὑπὸ τῆς ϑείας ἄνωϑεν προμιηϑείὰς ἐστεμι-. 
μένῳ, ὁδηγουμένῳ xai διακυβερνωμένῳ., δεσπότῃ ἀγαϑοποι- 
ᾧ,, νιχοποιῷ. ϑεοσυμμάχῳ. Imperatores CPtani se χριστοὺς 
xvgiov, unctos domini , profiteri solebant. Irene Nicephorum 
éx ϑεοῦ προβληϑέντα agnoscit apud Zonar. et Cedren. p. 148. 
not. Freheri ad Script. Rer. German.]* Credebant veteres, Im- 
peratores a deo eligi, ab hominibus constituentibus et inau- 
gurantibus, ut Imperatoribus aliis , senatu, castris et populo, 
tantum. declarari et promulgari divinam voluntatem ; vid. 
Themist. pag. 207. B. init., C. 5., item pag. 75. C. 1. Qua- 
propter tam in orientalium, quam occidentalium Impp. et 
regum numis et imaginibus conspiciuntur manus e nubibus 
'"prodeuntes et coronam ipsis imponentes ; vid. Du Cange 
Gloss. Lat. v. 4rmiger. In coronatione Caroli M. legitur 
Les laetissimus ter clarissima voce acclamasse : CARBO- 

AUGUSTO A DEO DATO MAGNO ET PIISSIMO 


348 IO. IAC. REISK COMMENTARII 


IMPERATORI ROMANORUM VITA ET VICTORIA. 
Vid. Sigon. Regn. Ital. pag. 99. 1. Charta vetus apud Mura- 
tor. T. II. Antiqu. Ital. pag. 1:26.: Zmperante domino pi- 
issimo perpetuo 4ugusto Berengarius (sic) a deo coronato paci- 
Jico magno Imperatore. Apparet occidentales titulum orientalis 
imperii imitatos fuisse. Ibidem p. 789. alia charta: dum co- 
ram praesentia domini nostri Guaimarii serenissimi et a deo 
conservati [hoc est ex more Graeco et Arabico pro comser- 
vandi|] principis et ducis. Ynsignis et consideratione dignus est 
locus chartae veteris apud Du Cange v. 7^au. Thau ebore- 
um [hoc est baculum cum praefixa cruce, quae imaginem ge- 
mini T tam horizontaliter, quam perpendiculariter sibi agglu- 
tinati refert] guod. Fulco rex Hierusalem, comes, [| Andegaven- 
sis nempe] dictae ecclesiae dedit, quod habuit a Soldano Ba- 
byloniae , quando Christus in. regem. Hierusalem ipsum Fulco- 
nem sublimavit. Discimus ex hoc, forte solo, loco , reges 
Hierosolymitanos Francorum vasallos Solthanorum Aegypti 
fuisse, regnumque suum ab his ut feudum gessisse, et pro 
signo investiturae baculum eburneum ad crucis instar forma- 
tum accepisse ; quemadmodum Francici principes Antiochiae , 
respectu sui principatus, vasalli erant Imperatorum CPtano- 
rum. hem tanti momenti, omnibusque, quod sciam el mi- 
ror, passagiorum scriptoribus indictam , satis confirmat histo- 
ria Arabica, quae totam Palaestinam Syriamque ad Chalifas 
Aegypti pertinuisse paulo ante Francorum adventum dicit. 

D. 7. [573, 1.] κοσμοσυστάτων. ld est oUg ὃ κόσμος ovr- 
ἑστησι., quos terrarum orbis commendat. 

217. C. 2. [573, 15.] τρυγητοῦ.  Describuntur hoc capite 
ritus feriarum vindemialium , quae ab Impp. CPtanis in. pala- 
tio Hieriae, ex adverso CPlis in continente Asiatica ora, se- 
cessu illuc facto, celebrari solebant. Et illuc secessus appel- 
labatur processio Hieriae.  Incidebant illae feriae in finem vel 
potius medium mensis Septembris, ut patet ex indice sermo- 
num catecheticorum "Theodori Studitae , quem dedit Fabricius 
in Bibl. Graecae T. XII. p. 285. , ubi inter homiliam Calen- 
dis Septembribus in anni Graeci initium , et aliam, in exalta- 
lionem venerandae crucis, die Sept. XIV. dictam , media oc- 
currit hoc titulo : περὲ τοῦ μὴ εἰσφέρειν ἀκάνθας καὲ τρι- 
βύλους παϑῶν, ἀλλὰ καρποφορεῖν τοὺς τῆς ἀρετῆς βότρυας. 
μηνὲ τῷ αὐτῷ (nempeSeptembri) εἰς τὸν τρυγητόν. Homiliae 
illae secundum Calendarium. Graecum dispositae sunt. Unde 
efficitur initium feriarum vindemialium diem exaltationis crucis 
seu XIV. Septembris antecessisse. Fuit ergo ista "Theodori 
homilia similis illis ,' quas nostri pastores rusticani in encae- 
niis ecclesiarum. suarum mense Novembri pronuntiare solent 
in evangelium de Zachaeo publicano.  Traductus hic mos fe- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LI. 1. 940 


riahdi ob vindemias, (qui etlam adhuc in Helvetia et aliis 
vitiferis regionibus obtinet,) e curia veterum Impp. Romano- 
rum , de quorum vindemiationibus seu secessibus ad vinde- 
mias vid. Casaubon. ad illum Iulii Capitohni locum in vita 
Antonini Pii c. 11.:  emdemizas privati modo cum amicis age- 
bat, qui locus e Nostro egregie illustratur. Commemorat ibi 
loci Casaubonus festum τῶν oivouczo», idemque putat cum 
feriis vindemialibus fuisse. Donec cognovero idoneum eius 
vocabuli auctorem , suspectam hanc observationem habebo. 
Si nullum alium habuerit Casaubonus , quam Agathiam , cuius 
locum , vitii immerito suspectum habitum, vindicabo et expo- 
nam ad pag.3547. A., ubi sermo de Brumalibus , nae falsus 
ille fuit. Per triginta dies continuasse has ferias intelligimus 
e Paullo Warnefrido L. III. 12. et Gregorio Turonens. V. 31. 
et interea consueta iudicia et negotia aulica cessasse. lilius 
haec verba sunt: Sophia Augusta immemor promissionis, quam 
quondam in Tiberium habuerat, pe est Tiberio fecerat] znsidi- 
as ei tentavit ingerere. Procedente igitur eo ad willam, ut 
iuxta imperialem ritum triginta diebus ad. vindemiam iocunda- 
retur, vocato clam lustiniano voluit eum in regno sublimare. 
Horatius Blancus ad illum locum demonstrat, non tantum in 
vindemiis, sed etiam in messe ferias curiales fuisse , citans 
legem Cod. Theodos. secundam de feris, omnes dies iubemus Ed. L. 110 
esse iuridicos etc. Verum etiam in vere tales erant feriae, 
δουσάλια dictae , post festum Paschatis celebrari solitae, quas 
a rosis nomen accepisse putat Du Cange Gloss, Gr. h. v. et 
Gloss. Lat. v. Rosalia. Possit tamen appellatio quoque a rure 
repeti ; rusalia pro ruralia , quod" Balsamo, qui solus harum 
feriarum meminit, suggerere videtur, quande ait ad Concil. VI. 
Canon. 62.: τοιαύτη πανηγυρίς ἐστι xai τὼ λεγόμενα ῥου- 
σάλια. τὰ μετὰ τὸ ἅγιον πάσχα ἀπὸ χαχῆς συνηϑείας ἐν 
ταῖς ἔξω χώραις γινόμενα. [τι praedüs suburbanis , ἐν ταῖς 
ξξω χώραις ait, id est ruri, unde ruralia, rusalia. . Huccine 
. pertinet, atque idemne est cum hoc vindemiali epulo Miner- 
vae dictum epulum , de quo vetus Calendar. apud Du Cange : 
v. Oblaqueatio. |.M. Septembri dolia picantur ,, poma. leguntur, 
arborum oblaquiatio , epulum Minervae. 2 

215. C. 4. [575, 18.] λιβάδιον. Significat locum irriguum, 
arboribus umbrosum, praeterfluentibus aquis humectatum ,: 
deambulando et aurae frigidae captandae factum. Infra quo- 
que habemus libadium ante portam auream Constantinopoli- - 
tanam, quod ego quidem puto idem fuisse cum pAilopatio 
deinceps sic dicto , seu loco, ubi cum iucunditate deambu- 
latur. Ut hodie solent ante urbes nostras talia deambulacra 
esse, sic etiam veteres habebant. Meminit Malalas T.. lI. 


pag. 41. philopatii Antiocheni. . 


350 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


C. 5. [575, 18.] φρινζάτον. . Variis modis scribitur hoe 
vocabulum , quod tugurium frondibus consertum , pergulam, 
trichilam , notat. (θραγγιάτα (tenendum y ante Graecis 
ut & vel τῷ aut ut Gallicum g ante e et i pronuntiari), $9£7- 
γιάτα, φοίντζα, φρονϊάτον, φρουνζάτον. Exponunt χαλύ- 
Bij , σχιάδιον, σκηνὴ, ct derivant ἃ frondoso. Non repugna- 
bo. Mihi quidem aliquando visum fuit Arabicae originis esse. 
αν», Farig, (id est Faritsch nostro Germanico more scri- 
bendum, ) est Arabibus frigidus et proprie laetus , iucundus, 
hilaris, solutus curis, amplus, spatiosus. Laeta enim illis 
omnia frigida et vicissim tristia calida appellantur , ut gen- 
tibus a sole vehementer patientibus. Hinc mata vox [talica 
tanfarruza, recreatio , remissio , ampliatuo animi, hilaritas , 
qua saepe utitur in suo itinerario Iosaphat Barbarus, ut p. 56. 
edit. Aldinae: disse mi che voleva darmi un poco di tanfar- 
ruzo, et monstrar mi le gioie, che gli erano siate mandate 

γὼ.“ 
di questo signore εἰ India, '"Tanfarruzo est Arabicum Z S3 
Sed liberum cuique sit statuendi hac de etymologia a:bitri- 
um. Porro περεχαλλὲς legendum esse vel non monente me 
liquet. — Extra. palatium. Hieriae, in praetenso illi amplo 4e- 
ambulacro erigitur pergula elegans et faceta. 

D. 9. [574. τι. Bovrg»v μετὰ τῶν σταφυλῶν. JButtam 
uvis plenam afjert. Mabemus adhuc in sermone nostro su- 
perstitem hanc vocem botte vel butte, pro dolio ligneo in sum- 
ma parte aperto cum ansa perforata. "Venit ab antiquo πέ- 
Joc , dolium , vel Bv9óc, profundum. Glossae Gr. Lat.: asco- 
pa, ἀσκοπύϑνη. id est πυϑίνη, butina, seu uter coriaceus ; 
unde nata vox boutin, ut scortum , quasi dicas uter scorteus, 
in quem sordes coniiciantur. Est autem ascopa vox Germa- 
nica, composita ex a, articulo, qui unum notat, et iScopa , 
Schoppe, une chopine. Adhuc hodie dicimus eim Schoppen 
7f'ein, quod proprie est uter coríaceus vini. "Veteres hoc ap- 
pellabant ad corbes sedere. Lampridius in Heliogabalo c. rr. 
p. 817.: quum ad wvindemias vocasset amicos nobiles, [tunc 
temporis magistri el patricii et patriarchae nondum erant in 
curia Romana] e£ ad corbes sedisset etc. Plane ut hic Impe- 
rator CPtanus e buttis uvas inter proceres aulae suae distri- 
buebat, ita tunc quoque Heliogabalus faciebat, ut appareat 
ritum ab illis antiquis Impp. ad iuniores demanasse. Interie- 
ctis aliquot verbis continuat Lampridius: Ferunt ab illo primo 
repertum , ut. in vindemiarum festivo multa in domznos iocula- 
ria , et audientibus dominis, dicerentur. Cuius rei simile apud 
Nostrum nihil invenio. 

D. το, [374, 12.] καὶ τὴν. L. xac τὴν. 

218. A. 7. [374, 20.] ἀπελατικὸν. Carminis aut rhythmi 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 351 


enus aliquod hoc esse liquet; non item, unde dictum sit. 
Cogitari posset fuisse carminis genus, quod accineretur abeun- 
ti, quo abiens zgovzéuzero, aut quod a promoventibus ca- 
neretur , ὑπὸ ἀπελαυγόντων πρὸς ἀπελαύνοντα, ut nostri sic 
dicti JMürsche sunt moduli, qui a tubis et tympanis accinun- 
tur militibus in acie procedentibus: aut repetendam esse vo- 
cem ab illa in actis populorum frequenti formula ἀπέλα, 
ἀπέλα, abige , abige, ut in acclamationibus concilii V. CPta- 
ni sub Mena. ἀπέλα τὰ τοῦ ᾿ΑἸχεφάλου. ἀπέλα τὰ τῶν ci- 
ρετιχῶν. n exempls tamen apelaticorum , quae et hic et 
alibi nostri codicis produntur , nihil est, quod aut huic aut 
illi opinioni faveat. Num a celeritate cantus nomen habuit, 
voce velut per vim ad cursum adacta? ut motetum (v. Du 
Cange h. v.) a saepius variato vocis motu. Aut ἀπελατιχὸν 
idem est, quod pensum, quantum aliquis canere debet, ut 
missa quoque pensum valet; v. Du Cange v. missa, ubi hac 
citat Aureliani episcopi: faczte sex missas de Isaia propheta , 
h. e. sex ἀπολύσεις, ἀπελάσεις.. pensa. ln sequentibus can- 
ticulis specimina habemus difficilis ampullosae dithyrambicae 
et sano sensu cassae poé&seos atque eloquentiae , quae illam ae- 
tatem inflabat. 

Δ. 8. [574. 22.] σοφίας. Posui comma post hanc vocem, 
auctore codice manuscripto, ut intelligeretur, eam non ad &»- 
$9ug. sed ad δεσπότου pertinere ; e prato cognitionis dominz 
sapientiae. Olxog τῆς εὐωδίας τῶν νοημάτων est tragice di- 
ctum pro sedes cogitationum bonarum ;. ἀντιλαμβάνειν est in 
vicem sumere , pro muneribus a se oblatis alteri ab eo redho- 
stimentum accipere. 

B. 5. [575, 2.] χοησϑέντος. ta dedit librarius more suo 
et saeculi sui pro χρισϑέντος, uncti. KErgone uncti fuerunt 
Imperatores CPtani? Quaestio haec est nondum decisa et 
commode hic tractanda occurrit. 1n cerimoniali nostro certe 
nulla eius rei fit mentio. Legitur quidem p. 568. C. 8., ubi 
vid. dicenda, ὅ χριστὸς βασιλεύς. Verum dubio vacat, li- 
brarium ex more suo ὁ et & et 7 permutandi sic scripsisse | 
pro z0750r0c, optimus Imperator. Pag. 164. A. in allocutione 
factionum ad Augustas dicitur quidem benedictae fuistis oleo , 
sed additur spirituali , νοητῷ ἐλαίῳ ἐπευλογήϑητε οὐραγόϑεν. 
Paulo obscurior et dubitationi magis obnoxia est dictio paulo 
post sequens ibidem ad Imperatorem χρισϑέντος ἐν ἐλαίῳ á- 
γίῳ παρὰ xvgíov. Unctum fuisse Carolum M. a Romano pon- 
tifice narrant historici Graeci, mirantes ui rem a suis moribus 
alienam et ludaismum sapientem. Unde liquet, illis quidem 
mediis saeculis, VI. ad XIL., unctionem Imperaiorum Graeco- 
rum in usu non fuisse. De postrema autem imperii CPtani 
aetate idem asseverare non ausim ; quum Pachymeres 1X. 1. 


ἘΔ. L. 111 


352 IO. IAC. REISKII COMMENTARII . 


de Michatle, Andronici filio, dicat: χρίει 6 ἱεράρχης τῷ 
ϑείῳ μύρῳ τὸν τῆς βασιλείας συμμετασχόντα,, καὶ παιᾶνες 
ἐντεῦϑεν xat εὐφημίαι ; et Codinus claris verbis dicat XVII, 
8.: 0 πατριάρχης “χρίει σταυροειδῶς τὴν κεφαλὴν τοῦ βασι- 
λέως τῷ Oe μύρῳ ἐπιλέγων μεγάλῃ φωγῇ τὸ “Ἅγιος: ad . 
quem locum conferri velim Goari notam n. 152., ubi inter 
alia formulam hanc ex Euchologio adducit, quo probet. veteres 
Imperatores unctos fuisse: χρίσαι καταξίωσον τῷ ἐλαίῳ τῆς 
ἀγαλλιάσεως, Sed planum est, illam formulam nihil probare. 
Est enim metaphorica et e Psalmis derivata, praetereaque de : 
illius Euchologit aetate mihi non constat. Habertus in Pontificali 
p. 387. ex Arcudio locum hunc Iobi monachi citat : τάξει τινὲ 
ἐπιτελεῖται τὸ ϑεῖον μῦρον ἐν τῇ τελετῇ τῆς βασιλικῆς δι- 
φρηφορίας, ordine quodam administratur unguentum in regum. : 
inlhronatione seu. inauguratione, cum in sella collocantur. . Ve- - 
rum non magis constat mihi de huius quoque lobi aetate. 81 
ille est, cuius excerpta Photius in Bibl. dedit, est sane non 
de nihilo hoc testimonium. . Sed invenire locum quaesitum ᾿ 
non potui, et est praeterea non satis clarus tantae rei probandae , 
difficileque extra connexionem de illo decernere. . Locus certe 
noster praesens nihil probat. Nam xoíew metaphorice novis 
Graecis aliud nihil est, quam ἀγαγορεύειν Imperatorem, 7et- 
ροτονεῖν patriarcham vel sacerdotem , προβάλλειν senatorem. 
Neque locus. Alexiadis quidquam magis probat p. 359. B. ult. : 
ὃν διὰ πλούτου περιουσίαν καὶ γένους λαμπρότητα βασιλέα 
χοίσειν - - σχηματιζόμενος ἐπηγγείλατο. "Translate, non stri- 
cte, verbum χρέειν ibi debet accipi , a veteri more nuncupandi 
reges traducta, in quorum inauguratione quum actio maxime. 
solennis esset unctio, dedit toti actioni de se nomen ; ; quod de- 
inceps mansit , ipsa üactione praeter "missa. Verbum. χρίειν hoc 
metaphorico sensu pro ordinare, znaugurare poni a novis Graecis 
luculento patet exemplo Nicetae Choniatae p. 56. : προβληϑεὶς 
οὖν Miyar ὃ πατριάρχης ἐξ αὐτῆς (nempe τῆς ἡμέρας) τὸν 
χρίσαντα “χρίει, τὰ ἱερὰ ἐσαφικόμενον. μέλαϑρα.. creatus: 
patriarcha. Michael eo ipso die illum , qui se unxerat ,. ungit , 
in sacris aedibus ; id. est illum inauguraverat. Qui enim alias 
uugat Imperator patriarcham ? aut quis inerit his verbis sen- 
sus, ni χρίειν tantundem valeat atque ordinare, inaugurare? 
Pari itaque modo accipio eiusdem / Nicetae de eodem Alexio : 
Comneno verba haec : εἰσελϑὼν εἰς τὸν τοῦ ϑείου ,λόγου σο- 
φίας γαὺν, ὅπως χϑισϑῇ xci περιβάληται τα τοῦ χράτους σύμ- 
βολα. τὸ τῆς πίστεως ἔγραψε σύμβολον βαφῇ βασιλιχῇ. et 
illa Novellae Isaaci Angeli. L. 1I. Iuris Graeco-Romani p. 169.: 
ὡς xai τὴν τοῦ ἐπιστημονάρχου. τῆς “ἐχκλησίας τάξιν λαχού-- 
σης τῆς βασιλείας μου παρὰ “τοῦ ταύτην χρίσαντός τε καὶ ᾿ βα- 
σιλεύσαντος. Luculenter quoque patet , dictionem χοίξιν εἰςι, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 3593 


rin nihil aliud , quam Zmperatorem renuntiare , nuncupa- 

7e. Anaugurare , pex Ai significare , e loco Photii in orati- 
one in novae ecclesiae dedicationem p. 121. Bandurii T. 1.:ó 0- 
δηγήσει σε 5 τοῦ ὑψίστου δεξιὰ, τοῦ κείσαντός σε xat ἐξ 
αὐτῶν τῶν σπαργάνων εἰς βασιλέα τοῦ οἰχείου xai περιου- 
σίου λαοῦ χρίσαντος. Basilius Macedo profecto , quem Pho- 
tius alloquitur, in cunis unctus in Imperatorem non fuit , sed 
potest quidem dici a deo imperio destinatus iam ab exordio 
fuisse. Apud Nicetam Chon. p. 298. A. 5. recte quoque ver- 
tit Interpres dictionem εἰς βασιλέα χρίουσιν ἄκοντα, inwi- 
tum Imperatorem. inaugurant. 

B. 6. [575, 4] χκεράσματος. Graecos de vino praecipue 
adhibere χιργᾷν vel χεραννύειν, adeoque χέρασμα infusum 
vinum in poculum significare , ibi memini me dicere, ubi de 
cramate vel mixto egi, et paulo ante p. 109. A. 

B. 8. [575, 6.] ἀγέσπερον ἀνάληψιν, Videntur mihi verba 
haec sensu carere, nisi ille Imperator, cui haec in honorem. 
cantata, aut a quo ad cantandum instituta fuerunt, per ferias 
vindemiales ad imperium pervenerit. Dicunt enim cantantes, 86 
in vindemialibus celebrare vespera ,id est fine atque eclipsi, 
carentem assumtionem supremae potestatis , seu natalem im- 
perii praesentis Imperatoris. Quod sane in Constantinum Por- 
phyrogenitum , Leonis filium, non congruit, qui a patre 
coronatus 'est Pentecostes festo die, neque in lustinianum M., 
qui Paschatis die Augustus dictus est. Posset enim alias haec 
particula ex Petri Magistri opere περὲ χαταστάσεως πολιτικῆς 
decerpta esse. 

C. 1. [575, 11.] ἐρείας. Inter varios modos nomen pa- 
latii ἹἹερείας scribendi etiam hic pertinet. Exarant modo Jigai- 
ον, modo ἱερεῖον, modo ἱερίας, item ἱερία, τὸ ἠρίον, 7 
ἠρία, τὰ zoía et αἰϊ15 modis; vid. Du Cange CPli Christ. L. 
IV; c. 13. p. 175. 176. Quod vs. 8. deinceps appellatur pala- 
tium, non est CPtanum, sed hoc ipsum Hieriae. 

D. 3. [575, 21.] Ῥωμανοῦ. In Martyrologiis Graecis ali- 
quot Romanos invenio , nullum , cuius memoria in diem  Pal- 
marum incidat. Neque novi, quis nexus inter hunc martyrem 
et praefectum urbi fuerit, ut hic debuerit ex vetere ritu Do- 
minica Palmarum ad eius aedes procedere. Invenio quidem 
S. Patricium. Romanum; qui forte fuerit praefectus pariter. 
Mihi vero non vacat, hanc rem diligentius inquirere. De aede 
S. Romani vid. Du Cange CPli Chr. L. IV. p. 155. 

D. penult. [576, 4.] 9 ἐγείρας “άζαρον. Lazari mentio- 
nem faciunt, quia Sabbatum Dominicam Palmarum immediate 
praecedens , memoriae Lazari sacrum est; v. supra ad p. 100. 

219. Α. τ. [576, 6.] τὴν αὐτῶν εὐμένειαν. Si est. iorum 
erga te benevolentiam , debent praecedentia εἰς τοὺς δεσπότας 


Constantinus Porphyr. Vol. 1I. 23 


354 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


significare Zn dominis, in corde dominorum. Si vero hacc 
significent erga dominos , tunc illa priora notabunt £uam erga 
illos benevolentiam. Ἐπισφραγίσει σοι significant benedicat 
tibi. Nam benedictio apud Graecos fit μετὰ τῆς σφραγῖδος, 
cum signo crucis; vid. p. 221. C. 5. , ubi. ἐπισφραγίζων etiam 
est benedicens. n γγήσιε subintelligitur δοῦλε. 

A. 4. [576, 8.] κομίζαισε. Quum librarii Graeci ec et 
.& perinde habeant, debetur illorum scribendi mori xouíZerce 
pro χομίζεσαι ; et haec est integra, sed inusitatior forma 
secundae sing. praesentis indic. medii, pro quo vulgo dicitur 
κομίζη., quae est forma illinc contracta , fers, aufers, accipis 
pia vota ab amantibus te et vitae tuae prospera laetaque 
omnia apprecantibus. De qua terminatione vid. ad p. 146. C. 5. 

B. τι. [577, 2.] τῇ τρίτῃ τῆς Γαλιλαίας. Die tertio festo 
Paschatis. Graeci hebdomadem Paschatis inter alia nomina 
quoque Γαλιλαίαν vel τῆς Γαλιλαίας appellant, de cuius ap- 
pellationis ratione consulatur Du Cange utroque Glossario h. v. 

220. B. το. [578, 19.] τὸ χαῖρε δεδωχὼς [ταῖς] μυροφό- 
Qotc. Intelliguntur tres mulieres unguenta ad sepulcrum Chri- 
sti. ferentes ; vid. Evangelistas passionem et resurrectionem 
Christi describentes , et Du Cange Gloss. Gr. v. ZMvgogógor. 

C. 8. inscript. cap. LXX XI. [579, 4.] νυμφαγωγίῳ. | Ne- 
que hoc in capite , neque in sequente puto sermonem de Au- 
gusti nuptiis esse, sed de demarchi tantum. Nvuguyoyto» 
est. deductio sponsae in aedes sponsi, quam sequitur τὸ στε- 
φάνωμα seu impositio coronarum nuptialium. 

D. 2.[579, 6.] κατιούσης. Ut deducere sponsam Latini 
dicunt pro ex aedibus paternis ad sponsum ducere, sic quoque 
Graeci de sponsa ad maritum transeunte cum suppellectile 
sua dicunt κατιέναι, devenire aut decedere. 

221. Α. 2. [379, 14.] τοὺς συμπεγϑέρους. Utrosque so- 
ceros, tam sponsi, quam sponsae patrem atque matrem; vid. 
Du Cange Gl, Gr. h. v. et ad. Alex. p. 255. 

Α. 5. [579, 17.] ζευγόνυμφον. Per solem intelligitur 
dies. Vult itaque carmen boc Graeculi, sciti sua et suorum 
opinione procul dubio poétae, dicere: video diem hunc par 
amantium coniungere in thoro vel thalamo , auro contra caro. 
Ζευγόνυμφος est iungens par coniugale, sensu activo. ln ἀλ- 
ληλα ἐνηγκαλίζοντο subintelligitur τὰ ζεύγη, paria haec spon- 
salia, aut si ἀλλήλους legas, subintelligitur οἱ γύμφιοι. Πο- 
ϑητὴν ἐπιϑυμίαν est pro μετὰ ποθητῆς ἐπιϑυμίας, impetu 
diu cupito. Dictio &»95 ἐσώρευσα etc. videtur e Cantico 
Canticorum Salomonis traducta.  Dictio ἐγγλυκοϑέατα nova 
et conficta est, notatque ea, quae cum dulcedine, voluptate 
spectantur. “Ῥοδοεύμορφα eiusdem comumatis est, tam. pul- 
chra, quam rosae. 


TUUM MTM NEN NECNININNIE PARLENE WERE RN 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. 1. 355 


C. 2. 1380, 11.] ἐμετρίασας. — Humilis fuisti vel humilia- 
sti te. Sic μετριότης pro humilitate usurpant novi Graeci; 
vid. Du Cange v. JMerotózzc. 

C. 4. [58ο, 15.] προεχλίϑης. Yd est προέκυπτες vel προ- 
εχυλίσϑης , prodüsti, emersisti , procidisti , provolutus es. 

D. 1. [58o, 20.] οἶνον. Haec est bene Graeca et ubivis 
obvia dictio, e. c. ὕδωρ μετασκευάζειν οἶνον pro εἰς οἶνον. 
Subintelligendum est εἰς in talibus, quasi dicas : aquam trans- 
paravit vinum , ex aqua aliud quid, antea non existens, no- 
vum, nempe vinum, fecit. 

222. Α. 5. [381, 5.] εἰς τὸ λεγόμενον 'or9ixóv. *[Luit- 
prandus babet aliquid de ludo Gothico in Legatione. Mura- 
tor. Ánt. Italic. diss. 39.: Ludi Romani continuati sunt a Go- 
this, .ut apparet ex Ennodio et Cassiodoro, fueruntque aut 

proelia , aut. circensia et amphitheatralia spectacula. — Sic 
lignets pugnabant scutis tempore Agnelli, armati quoque ligneis 
galeis.] Locus Luitprandi mihi non occurrit. Quomodo lu- 
dos Gothicos descripserint Cassiodorus et Ennodius, quum illi 
auctores ad manum non sint, non novi, et num proinde cum 
illis ludis Gothicis, de quibus Noster egit, conferri debeant. 
Quantum e Muratorii verbis colligo , fuerunt illi Gothici ludi 
ab his, quos Noster enarrat, multum diversi. Illi in circo 
exhibebant proeliantes armis ludicris : hi in curia canticis , 
saltatione , musica, mimis ridiculis absolvebantur, nihil bel- 
licae imaginis. Sed potius mihi videntur cum illis Sarmaticis 
ludis convenire, quos Vopiscus in Carino memorat c. 19. in- 
ter multos alios ludos , quos novos dedisse populo Romano 
imperium Carini et Numeriani, eoque memorabile esse ait. 
Mitto reliqua non illepida. Quae maxime ad rem nostram 
faciunt, verba haec sunt: JMimos undique advocavit. Exhi- 
buit et. ludum Sarmaticum ,' quo dulcius nihil est. — Exchibuit 
Cyclopem. Non quidem claris verbis exposuit Vopiscus ludi 
Sarmatici rationem. Quia tamen omnia , quae antea enarra- 
vit et deinceps nominat ludorum genera , mimica et ridicula 
sunt, nihil, quod bellicam exercitationem sapiat, et, quod 
caput rei, ludos Gothicos cum Cyclope iungit, quem paene 
idem ludicrum esse cum ludis Gothicis Nostro dictis, et his 
dedisse originem protinus demonstrabo : credibile est, ludos Ed.L. «12 
Sarmaticos Vopisco et Gothicos Nostro dictos eosdem fuisse, 
eosque id nomen adeptos non ideo, quod a Sarmatis aut Go- 
this recens reperti et in orbem Romanum introducti essent: 
nam iamdudum antea, certe apud Graecos , vel antiquissimis 
temporibus in usu erant et satyrae Graecae originem dede- 
runt: sed quod in illis Sarmatae aut Gothi aut etiam Da- 
rangi vel Franci, omnes eiusdem nationis diversi populi, in 
gentilitio suo vestitu, aut homines Graeci et Romani ad mo- 


356 10. JAC. REISKII COMMENTARIÉ- 


dum Sceythicum , Gothicum , Barangicum vel Francicum ve- 
stiti, producerentur illos ludos exercentes. Neque Nostri so- 
lum Constantini temporibus aut aetate Carini et Vopisci , non 
Iustiniani, sed etiam Codini, postremis imperii CPtaníi tem- 
poribus exercebantur illi ludi, imo adhuc hodie in plebecula 
nostrate, Saxonica certe, quamvis minus frequente in usu , 
noti tamen sunt.. Codinus illos Offic. p. 9o. n. 12. in descri- 
ptione hilaritatum aulae Dyzantinae per festum |. Nativitatis 
Christi sic enarrat : ézetza ἔρχονται (assidenti ad mensam Im- 
peratori postquam proceres omnes, demarchi, consules Ve- 
netus, Pisanus, Anconitanus festum diem gratulati , fuerunt , 
veniunt tandem quoque) καὶ πολυχρ ογίζουσιν xad oL Bagay- 
you χατὰ τὴν πάτριον καὶ οὗτοι γλῶσσαν αὐτῶν , ἤγουν Ἰγ- 
κλιστὲ, καὶ τὰς πελέχεις αὐτῶν συγχρούοντες χτύπον ἀποτε- 
λοῦνται, et multos ei annos precantur Barangi , patria. sua 
lingua, nempe Anglicana, concussisque invicem. securibus. suis 
strepitum edunt... Adscr ibam quoque quod sequitur : μετὰ γοῦν 
τὸ πάντας τοῦ παλλατίου πολυχρογίσαι κατὰ τάξιν αὐτῶν, 
μέχρι καὶ τῶν Βαρδαριωτῶν, κατὰ τὴν πάτριον xo τούτων 
qovrv , ἤτοι Περσιστὲ, εἰσέρ χονται καὲ οἱ ψάλται, καὶ πολυ- 
χρονίζουσι, ψάλλοντες μετ’ αὐτὸ τὸ κογτάκιον * 4 παρϑένος 
σήμερον ὑπερούσιον τίκτει. Egregie haec descriptio congruit 
cum descriptione Nostri Constantini, aut potius antiquioris , 
e quo ille transtulit, auctoris, forte Petri Magistri aut alius 
aequalis illis temporibus, quibus Gothi adhuc in palatina mi- 
liia merebant. Nam a lustiniani fere temporibus desiit hoe 
nomen audiri et successerunt in eorum locum in Hetaeria, 
seu militia palatina e nationibus peregrinis conflata, Darangi 
seu Franci, Saraceni, Fargani, Chazari et alii. Gothi igitur 
illi aut Graeci, ad Gothicum modum vestiti, veniebant in au- 
lam et ludicro illo habitu aut potius horribili gratulabantur 
Imperatori diem festum , ab eoque munusculum exigebant. 
Erant ergo in horrifico apparatu vere Gothici, hoc est mon- 
strosi et absurdi histriones atque agyrtae. Quid nos hodie ? 
Eandem fabulam ludimus. Qui tunc temporis Gothici audie- 
bant, hodie audiunt apud nostrates die Knecht Ruperte seu 
equites vel milites Roberti. Ut enim illi, seu Gothi seu ad 
modum Gothicum vestiti , id est pellibus lupinis, ursinis , apri- 
nis, cervinis, hirtis et setosis induti , non in aula tantum , 
sed etizm in urbe circumcursitabant , clamabant, tripudiabant , 
obvios terrebant armis collisis,  tetricoque suo aspectu stipem 
exigebant, non dantes flagellis caedebant, saltim conviciis la- 
cerabant: ita hodienum quoque sic dicti milites Roberti omnia 
eadem faciunt festo Nativitatis Christi et toto Dodecahemero 
(à den. zwolf. Náüchten) seu duodecim illis diebus , qui a festo 
Nativit. Christi ad festum usque Epiphanias intercedunt. — Vidi 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERJM. LIB. L 357 


puerulus et horrui robustos iuvenes pelliceis indutos, cornutos 
in fronte, vultus fuligine atratos, intra dentes carbones vivos 
tenentes, quos reciprocato spiritu animabant , et scintillis qua- 
quaversum sparsis ignem quasi vomebant, cum saccis cursitan- 
tes, in quos abdere puerulos occursantes minitabantur, ap- 
pensis cymbalis et insano clamore frementes. Medio aevo idem 
obtinuisse, patet ex Du Cange Gloss. Lat. v. Cervula et lot- 
tici (id est ludi Gothici) et Kalendae et Fetula; unde locum 
unicum e Vita S. Eligii adscribam L. HI. c. 15.: nullus in Ca- 
lendiís lanuariis nefanda et ridiculosa , vetulas , aut cervulos , 
aut iotticos faciat.  Mimici illi daemones medio aevo fügilla- 
tores appellabantur, a fugo , id est foco, seu igne. Ugutio: 
Fugillus, ferrum , quo extrahitur ignis de petra |significat sili- 
cem]. Unde fugillare , ignem de petra fugillo extrahere, et 
Jugillator. .Et hinc per figuram fugillatores dicuntur umbrae 
daemonum , qui ignem ferunt. Non alios designat, quam illos 
nostros milites Robertos. Debent enim ex instituto et volunt 
diabolos incarnatos repraesentare , et historia Turpini c. 18. 
eos larvas barbatas , cornutas , daemonibus consimiles appellat. 
Putabant nempe Graeci Latinique medio aevo , octiduo post 
nativitatem Christi diabolos per orbem terrarum circumvagari 
eta Christo, ad destruendum diaboli regnum adveniente, fuga- 
tos abitumque parantes, sed invitos et anxios per plateas in 
atra et ignivoma specie circumcursitare et occurrentes misere 
mulcare, praesertim , rabie in parvulos ob parvulum Christum 
concepta, hos arripere et torquere. Unde nata persua- 
sio, infantes circa id temporis non nasci nisi epilepticos aut 
maniacos et ad male agendum aliosque. vexandum factos ; 
vid. Du Cange v. Καλλιχαντζάρος. Anus profecto nostrae duo- 
decim, ut vulgo appellant, noctibus aegre prodeunt extra 
limen, neque sinunt quidquam supellectilis domesticae efferri, 
neque alis commodant et parvulis illo maxime tempore se- 
dulo cavent. Quorum omnium institutorum exempla e vetu- 
stioribus temporibus petita habes apud Du Cange ll. cc. Su- 
perstitio itaque religioni imputavit, quod naturae erat. Hor- 
ridae sunt per se longae atrae noctes hibernae, per quas aut 
petulantes iuvenes comessatum currere cum faculis tempori et 
moerori fallendo solent, aut fures aliique malefici sceleribus 
perpetrandis opportunum tempus tenebras nacti invigilant. 
Verum non a Christianis manarunt hi errores. Graecis de- 
bentur, quorum superstitiones, idola, mimi et perversa dogma- 
ta, quoniam evelli e mentibus hominum non poterant, quos 
antiqui ecclesiae patres pro suo coetu et Christianis haberi 
cupiebant , asservata fuerunt, hodieque magnam partem .no- 
strae religionis constituunt, quod exemplum pro se allegare 
poterant, qui novam religionem in China e Christiana et Ta- 


358 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


tarica conferruminare haud ita pridem satagebant assidui et 
solertes faciendis proselytis et parandis opibus viri. Festum 
Nativitatis Christi et tempora sic dicti Adventus et Epipha- 
niae debentur Graecis gentilibus, quos credidisse sua numina 
interdum emigrare alio, dein reditum parare, advenire , red- 
ire, comparere, nemini latet. Circa haec ipsa tempora, qui- 
bus ecclesia festa Adventus et Epiphaniae celebrat , Ephesii 
olim Timothei, primi Ephesini episcopi, tempore χαταγώγια, 
reditus in urbem Dianae suae celebrabant modis a ludo Go- 
thico non multum abludentibus. Quod festum quum inhibere 
et tollere studeret Timotheus, a bacchantibus Ephesiis truci- 
datus fuit. Martyrium eius Mstum (apud Du Cange v. K«za- 
γώγια) sic rem et ritus festi narrat: τῆς δὲ Ἐφεσίως λείψανα 
ἔτι τῆς πρώην εἰδωλολατρίας ἐν τοῖς τὸ τηνικαῦτα ταύτην 
οἰχοῦσιν ἐχούσης Καταγωγίων οὕτω καλουμένων, ὡς αὐτοὲ 
τότε ἐκάλουν, ξορτὴν ἐν ἡμέραις τισὶν ἐπιτελούντων προ- 
σχήματα μὲν ἀπρεπὴ ξαυτοῖς περιτιϑέντες, πρὸς δὲ τὸ μὴ 
γιγνώσκεσθαι προσωπείοις κατακαλύπτοντες τὰ ἑαυτῶν πρό- 
ocu«. ῥοπαλώ τε ἐπιφερούμενοι χαὶ εἰκόνας εἰδώλων, xat 
τινα ἄσματα ἀποχαλοῦντες,, ἐπιόντες τὲ ἀτάχτως ἐλευϑέροις 
ἀνδράσι καὶ σεμναῖς γυναιξὶν, φόνους οὐ τοὺς τυχόντας 
ἐργαζόμενοι καὶ πλῆϑος αἱμάτων ἐκχέοντες ἐν τοῖς ἐπισήμοις 
τῆς πόλεως τύποις. Conf. Menolog. Basil. T. M. p. 24. ad 
diem XXII. Ianuarii , qui martyrio Timothei sacer est. Ut 
Ephesiis ob reditum Dianae licebat hilaritati usque ad ver- 
bera et caedes aliasque iniurias indulgere , sic licebat quoque 
Christianis ob Christi adventum saturnalia , brumalia, vota, 
Calendas lanuarias, ludos Gothicos , festa stultorum , festum 
hypodiaconorum , barbatorias, Cyclopes agere. Quid enim 
aliud Cyclopes , quam pelliti Gothi, mihtes Roberti, incar- 
nati diaboli? Quod hodie nostris puerulis terrendis praestant 
imaginarii milites Roberti , et sic dicti Popantze, seu lemu- 
res aut Panes aut spectra uno verbo, id erat olim Cyclops. 
Ut ad illorum speciem in somnis oblatam expavescunt et de- 
ficiunt pueruli nostrates, incubo oppressi, querunturque se 
territos a milite Roberti fuisse , ita olim caussabantur Cyclo- 
pem. Hinc inter insomniorum phantasmata retulit Artemido- 
rus pag. 15. 7. Κύχλωπα ἰδεῖν ἢ τὸ ἄντρον αὐτοῦ, aitque 
id significare παραλελύσϑαι ἢ νοσεῖν. Sane, quem medici in- 
cubum appellant, vulgus et infantes ἄρ, Popantz et alia, 
veteres Cyclopem , resolvit velut et exanimat homines et pro- 
sternit momentanea epilepsia. Hinc nati ludi Cyclopes et. Cy- 
clopea dicti, in quibus monstrosi coclites vultus, terricula- 
Ed. L. 1,3 menta. mera producebantur, de quibus v. Interpp. ad Hist. 
Aug. T. II. p. 206. et 845. nullaque paene in re differebant 
Gothici ludi a Cyclopibus, nisi in eo , quod in Gothicis ho- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 359 


mines prodirent aut Gothi, aut ad Gothicum morem com- 
positi; in Cyclopibus,, qui Satyros et rusticos , opiliones, ca- 
primulgos Graecos referrent. Ut in ludis Gothicis licebat 
convicia in circumstantes, praesertim si qui rogantibus stipem 
non darent, spargere, sic licebat quoque Satyris et Cyclopi- 
bus. Revera origine tenus nihil differebant satyrae a Cyclo- 
pibus; ambo erant ludi rusticani. Ut urbani suas tragoedias 
et comoedias habebant, dramata suae utrique fortunae, no- 
biliori et humiliori propria : sic habebant rustici quoque sua 
dramata, nempe Cyclopes seu Satyros, qui deinceps satyri- 
cam poésin pepererunt , seu ludos rusticanos et pastorales in 
theatris urbicis productos. Satyri non erant revera capripe- 
des, sed integri homines caprillis pellibus induti, quarum 
crura dependentia fabulam de Satyris hircipedibus dederunt. 
Possem hic quaedam de licentia omnibus paene gentilium festis 
communi, convicia et dicteria in obvios quosque iactandi , 
quae etiam a Gothicis ludis non aberat, afferre. Sane in sa- 
tyricis ludis regnabat , unde etiam dictum fuit satyris aliquem 
exagitare, et satyrarum nomen pro mordacibus libellis natum 
est. Sed abduceret me illa res ab instituto. Id tantum di- 
cam, ex illis Gothicis ludis adhuc hodie morem superesse , 
milites, musici , scholastici cum suis rectoribus Calen- 
is lanuariis ad aedes honoratiorum cum tympanis, tubis ali- 
isque instrumentis musicis accedunt, cantant, novum annum 
gratulantur et stipem rogant.  Vigebat ille mos , τὸν άγυρ-- 
μὸν dico, tempore Tzetzae, qui Chiliad. XIII. vs. 248. 
haec habet : 
. Ὅσοι xav' ἀρχίμηνον τὴν Tavovagíov 
Kat τῇ Χριστοῦ γεννήσει δὲ καὶ τῇ φώτων ἡμέρᾳ 
Ὁπόσοι περιτρέχουσι τὰς ϑύρας προσαιτοῦντες. 
Pervenit ille mos deinceps a Graecis ad nos et δά Russos 
. quoque, de quorum ἀγυρμῷ locum notabilem ex libro Ger- 
manico, qui inscribitur Zeründert Rusland Latine redditum 
adscribam. Habetur ibi p.59. — Calendis ipsis novi anni, qui. dies 
Russos inter maxime festos est, - - post meridiem incipie- 
bat Imperator cum. proceribus omnibus id , quod Russi slawen 
appellabant. .F'erbum illud slawen notat festum diem cele- 
brare seu deo gratias agere [ὠπευχαριστεῖν} continuatque illud 
institutum per octo dies hoc modo. Duo Russi praecedunt , 
gestantes instrumentum ferreum , tympano simile; pistilla , qui- 
bus id pulsant, hebetandi soni causa panno involuta sunt. 
Hos sequitur Czarus cum toto clero et ingenti comitatu Cnee- 
sorum et Boiarorum. Tota caterva trahis super glacie vel nive 
vehitur et ad praecipuos palatinos invisit. Quas in aedes 
venerint , cantant ibi. Russice hymnum: Te Deum laudamus , 
et gratulantur novum annum. Quibus factis hospes Czaro , ut 


D 


360 IO. IAC, REISKII COMMENTARII 


summo sacerdoti , munus insigne dat in numis , satellitiumque ad 
epulas invitat. — Ut satis factum ventri est , post alteram ple- 
rumque horam abit turba et ad alium procerum. divertit. 
Hunc ad. modum quotidie quinque wel sex illustres domos ade- ἡ 
unt. Ea res, ob Czari praesentiam , cui apocombia omnia 
cedunt , ingens lucrum refert. Yncidit adhac in memoriam ve- 
teris aevi ridiculus alius mos , cum Gothico ludo quodammodo 
conveniens , de quo v. Du Cange v. Bombus. Citat ibi locum 
veteris chartae e Camdeno cet Spelmanno , de quodam Baldi- 
no, qui terras in comitatu Suffolkiensi tenuit per serienciam , 
pro qua debuit facere singulis annis die natali Domini. coram 
domino rege unum saltum , unum suffletum et unum bombulum. 
Id est debuit in tributi vicem coram rege Britanniae die 
natali Domini choream desultare, σάσσειν., buccas inflare ad 
excipiendum colaphum et crepitum ventris emittere, ut tam 
superiore, quam inferiore strepens ore risum excitaret, Digna 
illo aevo et barbaris illis oblectatio. 

222. A. 4. [581, 4.] δωδεκαημέρου. Graeci duodecim illos 
dies, qui festum Nativitatis Christi et Epiphaniae intercedunt 
JDDodecahemeron. appellant , nostrates duodecim noctes ,. vulgari 
lingua. die 12 Náchte. Solebat per illos dies Imperator CPta- 
nus cletoria seu solennes epulas instituere , quibus proceres 
suos excipiebat, diebus singulis alios, ut patet distincte e Cle- 
torologio. Haec sunt illa ἐξ ἔϑους χλητώρια τῆς δωδεκαημέ- 
Qov, quae Cedrenus ait lustinian. ob eversae urbis luctum 
non fecisse. Similes epulas, sed per novem aut decem dies 
tantummodo continuatas, praebebat Imperator festo Paschatis ; 
vid. p. 141. C. 9g. , ubi ἡ ξξαήμερος τῆς διακαινησίμου appel- 
latur festivitas sex proximis a Paschatis die diebus peracta. 
Sed hac de re suo loco latius ; v. Du Cange v. δωδεχαήμερον. 

Α, 5. [581,5.] τρυγητικὸν. Quare coena haec vindemia- 
lis appelletur, media hieme, mihi quidem latet; alii con- 
iectent. 

Δ, 8. [381, 7.] πέξαι. Sic solent librarii Graeci pro παῖς. 
Se.  Inspiciatur imago alvei lusorii cum Graecobarbara inscri- 
ptione apud Salmas. ad Script. Hist. Aug. T. Il. p. 75r. Inde 
manavit verbum τροχοπεχτεῖν pro τροχοπαιχτεῖν apud Arte- 
midorum p. 65. 25. et ψηφοπεχτεῖν apud eundem p. 164. 2. 
Sie infra apud Nostrum p. 252. C. ult. ὀξατῶσαι pro ἐξεῶσαι j 
p: 4τι. C. 9. πλάκαις pro πλάχες, p. 454. C. ult. παιξοδρόμιον 
pro πεζοδρόμιον et pag. 282. ult. ἐπ’ αἰσχάτων pro ἐπ᾽ ἐσχά- 
τῶν, in fine, tandem, p. 292. D. 7. δωραιῶν pro δωρεῶν: 
p. 387. B. 7. χαιλῶναι legitur. Apud Theoph. p. 172. A. 7. 
et alibi ἀγντέρειν pro. ἀνταίρειν. — Possent similia exempla in- 
legris plaustris congeri et sexcentena loca auctorum ex hoc 
medicinae fonte restaurari. Sed hic locus non est, et satis in 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. 1. 361 


reca gud dixi, quamobrem gnarus et prudens hac in re li- 
rio potius, qui membranas nostras exaravit , quam saeculo . 
amosiro morem gesserim. 

B. 4. [581, 11.] πανδουρῶν. Quale sit instrumentum mu- 
sicum pandura, ex Nostro quidem non apparet. At Chroni- 
con Alexandrinum prodit tibiam esse, cuius p. 268. haec le- 
guntur: οἱ οὖν ἑχάστου ἀριϑμοῦ πανδοῦροι, tibicines untus- 
cuiusque cohortis » ἀπὸ ἑσπέρας [vespera diei antecedenti] εἰς 
τοὺς οἴχους ἀπιόντες τῶν καλούντων oUVg ἤϑελον ἐπ᾽’ ἀρίστῳ 
εἷς τὴν ἑξῆς, ηὔλουν πρὸς τὸ γνῶναι ἐχεῖσε. t. vita msta 
Simeon. Sali.: ἔλαβεν ἐν μιᾷ πανδούριν καὶ ἤρξατο αὐλεῖν εἰς 
στενορύμην. Hoc ideo monendum duxi , quia veteres trichor- 
dum panduram appellabant; vid. Salmas. ad Scr. Hist. Aug. 
T.1. p.874. Panduramme voluit Anastasius , in cuius Adri- 
ano Ll. p. 107. haec leguntur: JDirexit iu eius [Caroli M.] 
occursum. universos iudices , ad fere 5o. millia ab hac Romana 
urbe, in locum, qui dicitur Nonas, ubi eum cum bandora sus- 
ceperunt. Sed procul dubio scripsit ille cum bando [id est 
vexillo imperiali] re susceperunt. 

B. 5. [581, 11.] yovrac. Festes pelliceas; vid. Linden- 
brog. ad Amm. Marcell. p.125. B. et Du Cange Gl. utroque h. 
v. *[Pauper et gunnata, id. est pellicea Saxonia, Luitpr. p.154. ]* 
Est p. 485. A. edit. Murat. Remansit vox in sermone Anglicano, 
in quo gown notat pallium , scilicet medio aevo ubique ter- 
rarum paene pelliti incedebant et extimae honestiores vestes, 
id est pallia, pellita erant, sic ut hirsuta pars interius gerere- 
tur. JPossent Gothi et gentes septentrionales videri morem 
hunc invexisse. Sed Romani iam gestabant penulas, id est 
pallia pellita; quamvis usus eorum tam frequens non esset, 
atque fuit aevo medio. Unde mirari subit, qui fiat, ut in 
mentione tot generum vestitus noster codex tamen pelliciorum 
paene nullam faciat , idque eo magis, quum Graeci commercia 
cum Russis exercerent, a quibus pellicia procul dubio acci- 

iebant. Sed hae de re alibi dico, ubi de castoreis ago. Ad 
unc locum adhuc noto , ioculatores hos pellitos a Papia, forte 
ex aevi sui more, aut certe ex scriptore quodam medii aevi, 
setzgeros appellari. Setiger, ioculator cilicio [f. pellicio] vesti- 
.tus ; nisi cilicium pro pelle hirsuta, diphthera posuerit. Porro 
ait Noster gestatas illas gunas fuisse ἐξ &vriorgogov , inverse , 
ita ut pars hirsuta, quae communi more solet intus versus 
cutim gestari et pro maxima parte conspectum fugit, extro 
vertatur, ut ille, de quo Moschus in Limone c. 126. narrat: 
ἐν μιᾷ κυριαχῇ εἰσῆλϑεν εἰς τὴν ἐκκλησίαν στρέψας τὸ xa- 
μάσιον αὐτοῦ xai ἔξω φορέσας τὰ rovrov μαλλία. Sed ibi 
τὰ μαλλία τοῦ καμασίου sunt flocci, villi linei aut lanei. Nam 
camasium lineum aut laneum erat: de quo genere infra dicam, 


* 


362. | 10. IAC. REISKII COMMENTARIL - 


ubi de λιγομαλωταρίοις. Omnia quae perverse, contra quam 
debet atque solet , fiunt, geruntur, ponuntur, Graeci ἐξ ἐν-- 
τιστρύφου fieri dicunt, et uno vocabulo ἐξαγάστροφα, quo 
utitur Theophanes p. 542. A. 8. et 372. Δ. 5. et alibi. 

B. 5. [581, 12.| πρόσωπα. ld est προσωπεῖα, larvas, 

ersonas , masqueras. De quibus, ut dicam post eos, qui 
Ed. L. 114libros de iis integros ediderunt, opus esse non puto. Conf. 
Du Cange v. Barbator , cuius opinioni subscribo , nomen bar- 
batorum, (id mimorum genus est,) a praegrandibus barbatis 
larvis derivantis. Conf. eiusdem Gloss. Gr. v. /Mooxépac, 
quod ait esse Aistrionem , ioculatorem , γελωτοποιὸν, ὕποχρι- 
τὴν et larvam quoque, μορμολυκεῖον. Utrumque recte. p, 
Moscher in IV. Coniugatione et Josaccher in secunda Arabibus 
est homo rzsum ciens ; et Maschar est omnis res, quae risum ciet. 
Hinc patet origo notissimae vocis masque et masquerade, quae 
omnem mimum , simulamentum , glaucoma , quo homo ducti- 
tatur, ludificatur, κωμῳδεῖται, notat. Longe alia vox est 
JMasca, quatenus strigam aut sagam notat, et masca vel po- 
tius mascara (haec enim integra est, illa altera truncata vox,) 
persona et larva.. lla, masca , est Germanica , et. adhucdum 
dicimus ezne Metze, pro foemina abominabili, scorto. Haec 
vero, JMascara, est AÀrabicae originis. Vid.Du Cange Gl. Lat. 
v. JMMasca, ubi inter alia e Catholico Armorico haec profert : 
Gueen: Gall. faux wisage; Lat. larva, quod vulgo dicitur 
JMascara. Vocabulum Gueen est vetus Germanicum 4vaehn. 
Hodie dicimus 77ahn de omni falsa persuasione. 

222. B. 7. [581, 13.] oxovzagia. Umbra et reliquiae hae 
sunt veteris moris gladiatores in convivia introducendi , de 
quo more apud Etruscos, Romanos, Celtas et alios usitato 
v. Athen. p. 155. fine et 154., nisi malis reliquias has esse 
saltationum veteribus inter pocula usitatarum in armis , qua- 
rum exempla idem Athenaeus p. 155. habet. 

C. 4.[58r, 20.] «σφαιροδρομίουν. Non exercitia pilae, 
qualia Romani norant et Graeci veteres , sed illud designat , 
ex oriente a Persis acceptum , quod q5&— zucan , τζυχᾶν 
appellant, unde locus, in quo exercebatur , τζυχαγιστήριον, 
cuius mentio fit a Nostro p. 522. A. 5. Scilicet sedens in 
equo clava, quam manu tenet, excutit humi iacentem glo- . 
bum ligneum et .rapide provolutum aut volantem potius in- 
citato equo persequitur, ulteriusque agit incusso iterum mal- 
leo ligneo, idque toties iterat, donec pila metam attigerit. 
Itineratores paene omnes de hoc nobili equestri exercitio , sed 
valde quoque periculoso , multa narrant. Integram de eo 
dissertationem ad loinvill. dedit Du Cange. Aliqua etiam 


in Gloss. Gr. et CPli Chr. habet pag. 125. Lib. 1i. Sed in 


πω σε co roii 


ρῶν τ mn, P 
- 


9H θάμα Y 


xr 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 363 


eo fugit ipsum ratio, quod credidit Graecos hunc ludum a 
Latinis accepisse et vocem chicane , quatenus ludum hunc 
equestrem notat, Gallicae originis esse. Nam procul dubio 
et nomen et res e Persia venit; vid. della Valle et Sanson. 
Videtur mihi ludum hunc designare Paulinus in Eucharistico : 
VS. 149.: 
: Firmatur facile ad. iuvenilia vita sequenda , 
Ut mihi pulcher equus falerisque ornatior esset , 
- SStrator procerus , velox: canis et speciosus 
Accipiter , Romana et nuper ab urbe petita 
"Aurata. instrueret nostrum sfera concita ludum. 
RC el i [582, 1.7 τῷ ἄρχοντι τῆς ϑυμέλης. Praefectum 
ergo ludorum scenicorum et musicae instrumentalis habebant. 
Procul dubio idem est atque domesticus thymelae , qui infra 
p. 417. B. 1. inter officiales chartularii sacellii postremus no- 
minatur. Quo loco satis mirari non possum , quod praefectus 
thymelae fuerit sub dispositione Sacellii; quem alio loco dico 
mihi videri similem fuisse nostris almosynariis in aulis prin- 
cipum catholicorum. Non enim amabant Impp. Graeci mu- 
sicam instrumentalem et errore superstitionis monachalis in- 
fecti pro re turpi et vetita eam habebant. Verum quidem 
est, thymelam , id est scenam , in qua musica praecipuas par- 
tes agebat, multorum vitiorum matrem fuisse antiquis tempo- 
ribus, et thymelicos, id est histriones musicam exercentes, a 
Latinis medio aevo ministellos dictos, hodie virtuosos dicunt 
et castratos , fuisse genus hominum flagitiosissimum , perdendis 
multis, oblectandis paucis factum, qui vera animi oblecta- 
menta ignorant. Sed propterea musica ipsa contemni non 
debebat. Certum tamen est, Graecos ab ea velut a re infami 
abhorruisse, eoque errore cum Russos, tum Muhamedanos 
infecisse , quorum illi musicam instrumentalem ominem suis 
templis excludunt; hi vel ipsam quoque vocalem, et eo pro- 
cedunt odii, ut, quum velint profligati pudoris hominem dicere, 
criminibusque odiosissimis inquinatum, atheum, perditum , eum 
perhibeant voce fidibusque canere. Hinc factum, ut oppido 
raro per codicem hunc nostrum memorentur musici instrumen- 
tis canentes , thymelici. Vix unquam illis musicam suam ex- 
ercere licebat, nisi statutis quibusdam diebus solutae hilarita- 
tis et licentiae, qualis eráàt hic ludo Gothico destinatus. Tunc 
enim servari debebat antiquus ritus in honorem vetustatis, ne- 
que poterat vel a religiosissimis principibus abrogari. Produ- 
cebantur quoque thymelica spectacula in conviviis, quibus le- 
ti exteri excipiebantur ; vid. p. 542. B. 5. Priorum quidem 
mperatorum Romanorum utebantur aliqui musica et thyme- 
licis inter prandendum. Olympiodorus apud Photium p. 108. 
ed. Hoesch. de Constantio haec narrat: ἥν Κωγνσταγτιὸς ἐν 


364 IO. IAC.: REISKII COMMENTARII 


ub» ταῖς ngoodoic κατηφὴς καὶ σχκυϑρωπὸς - -, ἐν δὲ δείπγοις 
καὶ συμποσίοις τερπνὸς. καὶ πολιτικὸς [urbanus , lepidus , co- 
mis] ὡς καὲ ἐρίζειν τοῖς μίμοις πολλάκις παίζουσι πρὸ τῆς 
τραπέζης. Mimi, thymelici, ioculatores, musici iidem sunt. 
: Gloss. mst. Goncili Laodiceni c. 54. : Temelici , ioculatores. 
Verum iam in Alexandro Severo laudat Lampridius p. 985. 
cap. XLL,, quod voluptates scenicas nunquam in conwbwio ha- 
buerit.. Iulianus in Misopogone p. 559. C. ed. Spanh. : εἴργω 
τῶν ϑεάτρων ἐμαυτὸν ὑπ’ ἀβελτηρίας,, ait, Antiochenos sub- 
sannans, Οὐδ᾽ εἰσω. τῆς αὐλῆς παραδέχομαι τὴν ϑυμέλην, 
ἔξω τῆς νεομηνίας τοῦ ἔτους, ὑπ’ ἀναισθησίας. nsignis lo- 
cus et rei nostrae apprime congruus. .rceo me a theatris per 
summare stultitiam, neque in aulam admitto scenam [id est 
histriones et panduristas] ms? anni Calendis, prae animi mei 
stupore. ldem in Ludovico Pio laudant Annales. Metenses A. 
855.: Nunquam. in risu exaltavit vocem suam , nec quando in 
summis festivitatibus ad laetitiam populi procedebant thymelici, 
scurrae et mimi cum coraulis et citaristis coram. eo. Contra 
vero Theophanes p. 568. inter alia turpia et nefanda, quibus 
obruere Constantinum Copronymum et invidiam eius memo- 
riae facere studet, hoc quoque ponit, quod citharoedos epulis 
suis adhibuerit , et inter patriarchae, ipsi aequalis atque co- 
gnominis et prorsus addicti flagitia numerat, quod talibus 
conviviis interesse et musicos audire sustinuerit. Ubi enim thy- 
melici essent, neque patriarchae , neque clerico ulli locus 
erat. Ἔπεισεν αὐτὸν χιϑαρῳδῶν ἀνέχεσθαι ἐν τῇ βασιλικῇ 
«τραπέζῃ. Leo Magnus edicto sanxit, ut diebus dominicis musica 
omnis instrumentalis feriaretur. Chronicon Alexandr. anno 
eius decimo haec habet: αὐτὸς ϑειύτατος βασιλεὺς τὰς κυρια- 
κας ἀπράκτους ἐκέλευσε γενέσθαι, ἐχφωνήσας περὶ τούτου 
ϑεῖον αὐτοῦ νόμον, ἵνα μὴ αὐλὸς ἢ κιϑάρα ἢ ἄλλο τι μουσι- 
κὸν λέγη ἐν κυριακῇ, ἀλλὰ πάντα ἀργεῖν. Conf. Malal. T. II. 
p. 78. De versione mea huius loci Latina verbum adbuc ad- 
dendum. Reddidi vocem Jvwué£Agc, scenae ludorumque thea- 
tralium : | quod neminem velim ad poésin dramaticam trahere; 
quamvis olim 7j ϑυμέλη et 7 ox5»5, item agones ϑυμελικοὲ 
et σχηνικοὲ diligenter distinguerentur sic, ut thymelica &xgo- 
ἀματα essent musica , fidibus, tibiis, voce, scenica vero 
fabulae sermone et gestibus exhibitae, ut clare patet ex Athe- 
naeo p. 550. C. 3. Verum poésis dramatica eo aevo iamdu- 
dum desierat, neque nisi saeculo XVI. demum in usum red- 
lit; et scenae nomine appellabant medio aevo τά ϑαύματα , 
pegmata, in quibus spectacula ludicra ab histrionibus cir- 
cumforaneis edi solebant, ut e canone Concilii Aquisgranen- 
sis de anno 81:6. apparet, quod non oporteat sacerdotes aut 
clericos quibuscunque spectaculis in. scenis aut. nuptüs interesse ) 


4o ger er rr wem med 


"^y P hon 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. IL 365 


sed antequam | thymelici. ingrediantur, exsurgere eos convenit , 

inde discedere. Hi thymelici sunt, quos medio aevo 
ioculatores dicebant , et corrupto ltalico ore vocabulo zigo/a- 
dri, unde nostrum Zigeuner. 

C. pen. [382, 5.] τοὺλ rovA. Procul dubio gaudebunt 
rimatores veteris Scythicae aut Gothicae linguae ob antiquas 
voces hic ex oblivione in lucem prodeuntes. Mihi autem in 
illis barbarismis otium et ingenium consumere operae pretium 
non videtur. Posset una et altera margarita huic sterqui- 
linio inesse, sed saepe quoque Constantinus, aut quisquis 
auctor est huius Glossarii barbarici, ab imperitis aut malignis 
deceptus fuisse. luvat Cl. Leichii iudicium alicubi in eius ad- 
versariüs depositum huc adscribere. * [Constantinus Porphyr. 
ineptas et barbaricas comminiscitur etymologias, ut diadora 


Romanis est am erat, de admin, imperio p. 92. fin. ed. Ban- Ed. L. 115 


dur.]* |n universum quidem iniuria nstantino non 
fit At in allegata caussa tamen eum defendere ausim, —.Dia- 
dora recte videtur per ἀπάρτε ἦν, de nunc erat, reddi. Nam 
di adora Malicum illorum temporum aliud nihil significat. 
Ceterum placuisse sibi illa tempora nugacia et puerilitatem 
litterarum reiuvenescere gestientium satis prodentia in talibus 
lusibus cum peregrinis et ignoratis dialectis , constat cum ex 
hoc Nostri loco , tum ex illo, quod in coronatione Papae so- 
leret Evangelium sub Missa non solum OCraece , sed etiam 
Hebraice praelegi ab hominibus, qui Hebraice et Graece ae- 
que bene callebant , atque Europaei nos Tatarice aut lapanice 
callemus.  Ridiculum aeque acroama monachos illos Hebraice 
praelegentes audire , atque Gothos et Graeculos in. hoc nostro 
capite suum γαύζαι βόνας βικήδιας etc. recitantes. — Concilii 
Pisani Acta de anno τήοο. referunt die 7. Iulii, quo Alexan- 
der Papa fuit coronatus, praeter alia solennia etiam illud fau- 
isse de epistola et evangelio in Missa Graece, Hebraice et Lati- 
ne. Vid. quae infra de usu sermonis Latini in curia Byzan- 
tina, et Graeci in curiis et ecclesis occidentalibus dicam 
ad p. 451. A. 

225. D. 1 [585, 12.] χλάδους συνομόϑρονας. Duo hic obser- 
vanda. Unum, χλάδους poni pro filiis: quod 51 exemplis vellem 
demonstrare, arriperem locum communem. Suffecerit tantummo- 
do, ὥστε ἀφοσιώσασϑαι, Pindari Olymp. od. 2. vs. 81. Antholog. 
H. Steph. p. 8. Carm. 59. et Artemidori pag. 9t. citare. ubi haec 
yerba leguntur: ὥσπερ τῶν δένδρων τέκνα εἰσὶν oi βλαστοὲ, οὕτω 
xai τῶν ἀνδρῶν τέκνα εἰσὶν οἱ βλαστοί. Nihil frequentius, 
quam ἔρνος, ϑάλος, κλάδος. βλαστὸς, εἰ similia de corpore 
adolescente et ab altero progenito dicere. Hinc elegans et 
certa confirmatur cl. Leichii emendatio in Curis secundis ad 
Inscriptiones Muratorianas p. 58. proposita, ubi πορφυρόβλα- 


306 IO. IAC. ἈΕΙΘΚῚ COMMENTARII 


στος κλάδος memoratur; cuius dictionis exempla plura et ille 
ibi habet et Du Cange v. Πορφυρογένγητος. Iterum est 
formatio συνομόϑρονας pro συνομοθϑρόνους, tanquam si no- 
minativus esset συγομόϑρων. Magnam sibi licentiam in for- 
mandis contra regulas grammaticas vulgares nominibus arro- 
garunt non tantum novi, qui hoc in genere nimii et ἄλογοι 
prorsus fuerunt, sed etiam veteres, Possent ingentes acervi 
exemplorum similium congeri , si opus esset. "Verum praestat 
speciminis causa pauca quaedam delibare. Notum Zyyov pro 
&yyovoc; v. Du Cange h. v. n dedicatione Herodis statuae 
Regillae vs. 55. occurrit πρωτύϑρογες ἕδραι, quasi a πρωτό- 
ϑρων, ubi v. Salmas, qui ad Aram Dosiadaei pag. 225. edit. 
Cren. huic f£yavóg& pro ἕψαγδρον imputat, quasi ab ἑψάνηρ. 
Dioscorides c. 661. χκυγόϑηρες habet pro χυνοϑῆραι, venato- 
res cum canibus venantes, quasi a κυγόϑηρ. Chrysostomus orat. 
de circo: ἱππεὺς αὐτοῦ οὐκ ἀπὸ λευχῆς ἐπὲ σφενδόνα μιλιο- 
δρομῶν, quasi a σφενδὼν pro σφεγδόγη. Scholiastes ad 
Harmenopuli Epitomen. in Iure Graeco- Romano:  ovorari- 
καί εἶσιν αἱ διδόμεναι τοῖς ὑπὸ ἐπιτίμιον ὡς ἀϑώοσιν, pro 
ἀϑώοις, tanquam si ab ἀϑώων singulari esset. Procopius, in 
editione Hoescheliana certe, p. 52. 26. ὑπὸ μήδεσι habet 
tanquam a nominativo μῆδες pro 47001, et p. 55. 15. μῆ- 
δαν στρατὸν pro μῆδον, tanquam a μῆς nominativo. In 
carminibus a lensio pro anecdotis editis n. 58. de Amphipoli 
legitur: “ἰγέδεσιν μέγα νεῖκος, argumentum contentionis pro 
Zegidis seu Jtheniensibus. | Ad hunc modum Latini Znes 
dixerunt pro ληγοὶ, lacus vino servando e torculari expresso, 
aut et aquae. Zr/zec pro στίχοι dixit Homerus et alii. In 
codice msto Reimariano Anthologiae Graecae inveni pag. 60. 
2. ed. Steph. ἀρεστογόας, ubi editum «giorovóovc. “Ροδοδά- 
xrvÀoc pro ῥοδοδακτύλου est in Anthologiae edit. Flor. et Al- 
dina, ubi edit. H. Stephani dat δοδοδαχτύλου p. 124. xo. 
Aeque γοὸς, voi ac vo) vel v0ov et νόῳ, item πλοῦς, πλοὺς, 
zÀol, quam πλόου vel πλοῦ, πλόύῳ dici constat. Vid. ad 
p. 79. B. 8., ubi de formatione διάχων, διάκονος, διάκογι,, 
et in plurali διάκονες dixi. Conf. Du Cange v., Patron et 
Pandox. 

224. B. 8. [584, 5.] ἀνέτειλεν. Schema hoc ,; quo nomina 
pluralia non neutra cum verbo singulari componuntur , Pin- 
daricum appellatur, de quo vid. Lesbonax. Nescio huccine 
referam ἦν prozo«rv, de quo dico ad Thucydid. IV. 75. p. 
254. 89. Negare illud nuper voluit Pauwius ad Pindarum. 
Sed non moramur hominem fanaticum, in Graecis quidem 
litteris. Vid. ad pag. 412. B. 2. dicenda. 

C. 1. [584, 7.] óc. "Tam saepe inveni Graecis in libris 
ὡς pro ὦ positum, ut in Anthologia, Diogene Laéitio, Arri- 


ΙΝ PR PDOPARERNPCPE ammeos 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 367 


ano Epicteteo et aliis, ut credam, óc novis Graecis idem at- 
que οὐ valere et, ut multa alia eius commatis, a librariis ve- 
iustati obtrusa esse, quemadmodum saepe &/ra: , quod novis 
Graecis est significat, pro veteri ἐστὲ substituerunt. Talis 
χαπηλείας καὶ μαγγανείας infinita occurrunt exempla, ut sa- 
tis cautus et sagax criticus esse non possit furfuribus istis 
secernendis. ^ Ceterum, quod ad versionem huius versus 
meam attinet, quo intelligatur et tueri se queat, tenendum, 
me , quum verterem, sic construxissee verba: χύριοι τῆς ἐξ- 
ουσίας τῶν περάτων. Mallem tamen nunc verti domini fi- 
nium imperii. Nam ἢ ἐξουσία idem est atque imperium; τὰ 
πέρατα τῆς ἐξουσίας ergo idem sunt atque fines orbis Romani. 
Patet ex p. 164. B. το. 

225. À. 5. [586, 24.] μαγίστρου Πέτρου. "Vid. de hoc 
Petro Magistro quae dixi praefat. ad tomum primum p. IV. 

B. ult. [387, 7.] ἐπιτρέπει ἐνεγκεῖν. Inclusi verba haec 
uncis, quia supervacanea videbantur esse et aut perperam 
huc e sequentibus translata, aut idem significantia atque ἐπε-- 
δίδωσι praecedens. ^ Notandus hie processus dignitatum. E 
decurione fit comes admissionum , ex hoc lllustrius. De his 
et sequentibus dignitatibus, ut agentium in rebus, augusta- 
lis et aliis, repetere nolo, quae Gutherus, Du Cange et alii 
habent, qui hoc argumentum pertractarunt, praesertim quum 
eorum pleraque post Heraclii tempora et forte quoque citius 
desierint, mutata curiae augustae forma. 

226. B. 5. [588, 4.] δίδεται. Id ex more novae Graeciae, 
quae δίδω, δίδεις, δίδει et δίδομαι, δίδη, δίδεται format , 
frequentibus in nostro codice exemplis. In ἔπαυσεν subin- 
telligitur 0 αὐτοχράτωρ, de quo sermo erat in opere olim 
integro , in illis, quae decerptam hanc particulam. antecede- 
bant. Augustales, Aegypti praefectos, Alexandriae residentes, 
saeculo VII. desiisse, Saracenis Aegypto potitis, res nota est. 

C. 5. [588, 11.] διγίας. Regia olim audiebat porta, quae, 
isto nomine abolito, deinceps Chalce dicebatur, extrema palatii, 
in urbem educens. 

C. 5. [588, 12.] εἰς τὸ ὄχημα αὐτοῦ. Invidiosum olim 
erat vehiculis in urbe uti ; vid. Vopisc. in Aureliano pag. 
425. T. II. H. A. Verum omnes honorati , seu militarium , 
seu civilium ordinum intra urbem vehiculis dignitatis suae , id 
est carrucis, utantor. "Verba sunt legis ibidem p. 416. a Sal- 
masio citatae , quem etiam p. 552. inspici velim , ut etiam 
Vales. ad Amm. Marcell. illud zudiciade carpentum p. 63o. 
Hinc in pompa et apparatu praefecti recenset Asterius cur- 
rum et virgam silentiarii vel ostiarii auream, orat. in oe- 
conomum iniquitatis: τίς δὲ τῶν ὑπάρχων τῆς ἀξίας ἣ 
σχευή ; τὸ ἀργυροῦν ὄχημα, ἡ καλαμὶς ἡ χρυσῆ.  Notabile, 


368 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


quod currum argenteum praefecto tribuit, quum. alii aureum, 
id est aureis bracteis incrustatum. — Harduinus ad Themistium 
p. 498. dignitatibus" civilibus et militaribus carruchas biiuges 
argenteas seu argenteis laminis inductas, praefecto praetorio 
autem auratam tribuit. Quantum ad posterius attinet, habet 
sibi consentientem "Theophanem, in ceteris adversum. Hoe 
enim auctore non soli praefecti praetorio , sed etiam archon- 
les quique aureis quadrigis carruchis utebantur. Locus hic 
est p. 207., ubi narrat, quo in apparatu rex Arabum Aretas 
legatum lustiniani exceperit: ἵστατο ἐπάνω τεσσάρων ἐλεφάν-- 
τῶν [sic loquebantur tune , volentes significare, illum iunctos 
ad currum quatuor elephantos habuisse , et Latini quoque 
balbutiem eandem imitabantur; sic "Turpinus cap. 29.: Jea- 
tum. Rothlandum super duas. mulas careto. aureo. subvectum ;] ἐς 
χόντων ζυγὸν καὶ τέσσαρας -τροχοὺς, καὶ ἐπάνω ὡς ὄχημα 
ὑψηλὸν ἠμφιεσμένον γχρυσέοις πετάλοις, ὥσπερ ἐστὲ τὰ τῶν 
ἀρχόντων καὶ τῶν ἐπάρχων ὀχήματα.  Procedebat luxus et 
fastus eo, ut auro gemmas et uniones adderent, ut colligitur 
e loco Fridegodi in S. Wilfrido c. τι. : 
Gemmata vehitur [episcopus] archontum more curuli. 
Quantum ad formam harum carrucarum attinet, ex inspe- 
Ed.L.1:16 ctione tabularum aenearum Notitiae utriusque imperii liquet, 
eas a nostratibus curribus pensilibus et tectis multum diver- 
sas fuisse. Nam patebant superne et immobiliter incubabant 
quatuor suis rotis, .Ád eundem paene modum facti sunt cur- 
rus, quibus vehuntur magnates Scytharum in imaginibus ar- 
cus Theodosiani apud Bandurium ; qualibus in Belgio molito- 
res saccos frumenti et farinae convehunt in molendinas et de- 
vehunt rursus, quarum crassae rotae canthis ferreis septae 
non sunt. Ceterum erat peculiaris domus , xeggovzstov di- 
cta, in qua stabat praefecti praetorio carrucha, ut e Malala 
T. Il p. 4o. discimus. . Hinc liquet, quid sit τῆς μεγάλης 
δράξασϑαι ἀπήνης, grandem. carrucham arripere , in illo epi- 
grammate, quod libro II. Anthologiae c. 43. et apud Con- 
stant. Porphyrogen. de thematibus p. 7. C. exstat, a Ban- 
durio miris modis expositum. Significat autem dictio, quan- 
do Cappadoces. iterum et tertium apprehendant magnum carpen- 
tum, quando toties praesides provinciarum aut praefecti urbi 
vel praetorio fiant. lllustrat eam locus Actorum S. lulianae 
virginis Martyr. c. r. (apud Du Cange Gl. Lat. v. Carruca): 
Haec audiens dedit munera. Eleusius | Imperatorz Maximiano 
et successit praefecto. alii administranti , seditque in. carruca 5 
praefecturae agens officium , id est ipso actu capiens possessi- 
onem et exercens iura praefecturae , ubi carruca non est sella 
curulis, quod putabat V. D. Potest quoque de consulatu 
accipi. Procopius fine L. I. de bello Persico: ἄγδρα ὕπαρ5 


^AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L 369 


xov δυνατὸν οὕτω yeysvyufvo», ἐς πατρικίους δὲ ἀναγραφέν-- 
τὰ καὶ ἐς τῶν ὑπάτων ἀναβεβηχότα τὸν δίφρον, οὗ μεῖζον 
εἶναι οὐδὲν ἔν γε τῇ Ῥωμαίων πολιτείᾳ δοχεῖ. |n carruca 
rocedenti praefecto praeambulabant eius officium seu satel- 
ites in splendido apparatu. 85. Fulgentius homil. LX. de S. 
Laurentio:  Zgnea caruca, quam praecedunt officia pretiosa , 
non chlamydati , non scutati et sericatz. 

226. D. ». [589, 2.] στρατιῶν. ^ Est ex' more scribae δὲ 
et ε permutandi, pro στρατειῶν. Est autem hic loci στρα- 
τεία militia , non id , quod hac aetate solemus sic appellare, 
status in armis merentis et patriae defensioni invigilantis, sed 
omnis functio, munus quodcunque, seu militare , seu civile, 
et.investitura , seu commissio, impositio eius in alicuius hu- 
meros. οἱ ἐν στρατείαις ἐξεταζόμενοι sunt officiis fungentes 
publicis cuiuscunque generis, apud Theophan. p. 42. D. pen. - 
Idem p. 587..C. 5. habet στρατεύεσθαι ἐν βασιλικαῖς ὕπη- 
ρεσίαις, in regiis servitiis militare , id est occupari , seu po- 
tius merere stipendium. Ex eo nempe , quod stipendium me- 
rere a rege vel republica necessarium adiunctum et conse- 
quens militiae esset, factum, ut militare et στρατεύεσϑαι di- 
ceretur pro honorarium inservitiis aut regis aut reipublicae 
mereri, quocunque modo id fiat. Cedren. p. 5:6. D. ro. 
habet μετεχίνησε τοῦτον ἧς μετήει στρατείας, impediebat eum, 
arcebat, amovebat, a promotione, collatione , muneris , quod 
ambiebat, obtinenda, et p. (85. B. ult.: ὃ στρατεύων τῶν in- 
ποχόμων, strator eo tempore et die serviens. Nicephorus Pa- 
triarch. CPtanus Breviar. Hist. p. 223. ed. Petav.: στρατείαις 
τῶν ἀξιωμάτων φιλοτιμούμενοι, investituris, collationibus , 
commissionibus dignitatum donati, macti. Pariter Latini se- 
quiores dicunt eodem sensu militare, esse in officio .quocun- 
que publico. Imo eo excesserunt quidam , ut militare pro 
officium suum facere, praestare usum de se exspectatum et 
debitum quacunque in re, etiam de rebus non animatis dice- 
rent. Sic Tertulhanus de Pallio: Aries est machzna , quae muros 
Jfrangere militat, id est quae frangendo muros officium facit et 
destinationi suae satisfacit. Ipse iam Horatius Epist. l. 2.: 

venalticus ex quo 
Tempore. cervinam pellem latravit in. aula, 
Militat in sylvis catulus. 
Hine militia passim auctoribus idem est atque comitatus, to- 
tum corpus militiarum , id est officiorum et dignitatum auli- 
carum. [τὰ Stephanus Garlandus in Chronico Mauriacensi 
L. 11. : Zoc retroactis saeculis fuerat inauditum , ut homo , qui 
diaconatus fungebatur officio ,, militiae simul post regem duce- 
ret principatum.  Rectene vero Gutherus p. 558, dicat fuisse 
discrimen inter τὰς στρατείας et τὰς προβολὰς hoc, ut hoc 
Constantinus Porphyr. Vol. 1]. - δή 


370. IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


maiorum dignitatum fuerit, quae per sacras epistolas impe- 

trarentur, illud minorum, quae per probatoriam obtinerentur, 
examinent alii. Mihi quidem videtur hoc nostrum caput illi 
favere, in quo interpretando, si patiar id, quod vereor ne 
mihi contingat, vereor autem ne parum satisfecero eruditae 
lurisprudentiae studiosis, meminerint velim a studiis iuris 
omni vita me alienum fuisse, et haec sacra non nisi coa- 
ctum, ferente sic libri huius serie et argumento , attingere , 
non sine metu et tergiversatione. 

D. ult. [589, 7.] αὐτῷ. Esse pro αὐτὸ ex more libra- 
rii 0 et ὦ promiscue habendi, vix dignum annotatione duco. 
Et sufficiat semel aut oppido raro talia monuisse, quorum 
emendatio vel ex Latina interpretatione satis colligi potest. 

227. À. 1. [589, 7.] καὶ τοῦτό ἐστι 5 στρατεία αὐτοῦ. 
 .Et haec est militia eius, seu traditio virgae aureae ex manu 
Imperatoris in suam, est investitura eius, est symbolum, quo 
ipso declaratur et constituitur aliquis Silentiarius. Solebant 
olim dignitates aut διὰ λόγου. simplici verbo et iussu Lm- 
peratoris, aut per codicillos, aut δεὰ βραβείων, traditis hono- 
rum signis, conferri. Qua de re infra latius disseretur ad 
Cletorologium. Hic tantum annotabo , haud raro signa illa , 
quibus quis investiretur et novo muneri praeficeretur , pro- 
pria et accommodata illi muneri fuisse.  Silentiariorum et 
ostiariorum, quos cum Marschallis nostratibus compares, erat 
in functione sui muneris, quando introducerent legatos alios- 
ve aut praecederent proeessionem, virgam auream , id est 
aurea bractea inductam, gestare. Traditio ergo talis virgae , 
quam deinceps in functione sui muneris gererent, erat opti- 
mum et maxime accommodatum signum investiturae. lta in 
ecclesiastico ordine hypodiaconus traditione τοῦ χεργιβοξέ- 
orov seu malluvii investiebatur, seu ordinabatur , et dia- 
conus traditione τοῦ ῥιπιδίου, seu flabelli, quoniam illius 
erat aquam sacerdoti lavanti affundere et pelvim sustinere , 
huius muscas flabello a sanctis donis abigere. Pari modo vi- 
dentur principes orientales investiisse.. De Alaoddino Chore- 
zimschaho, potentissimo tum et magnificentissimo orientis 
principe, narrat Abulfeda ad A. F. 658. seu Chr. :25r., 
quo ista dynastia a Genkischano eversa desiit, eius aulicorum 
quemque in vexillis suis notam suo muneri convenientem ge- 
stasse. n wexillis suis eorum quisque gestabat, ait, notam 
nigram , e qua. dignosceretur. Sic. signum |. .Dawadari , | atra- 
mentario vel Canicleo praefecti, cancellarii ,] erat atramen- 
tarium. | Signum Selictart, [seu eius qui arma principis gerit, 
scutiferi, τοῦ ὑπερασπιστοῦ, protectoris] erat arcus [ut in 
aula principis Scythici par erat]. eschtedari [seu pincernae] 
erat Misineh [videtur lagena argentea esse, aut poculum; non 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 371 


enim mibi constat de significatione vocabuli non Arabici;] 
signum Gemdari [seu stragnlis, sarcinis, bastagis , vesti- 
ario praefecti] erat sacciperium ; signum mir Achuri [seu 
praefecti erm . Stratoris, aut comitis stabuli] erat solea 
equina. Signum Giauschorum [seu apparitorum, mmandato- 
rum,] erat Cobbah seu. umbella, παστὰς, aurea. "Verba ipsa 
Arabica quoque iuvat adscribere (, 93,23 l2&« X4Ue azallc] (ὁ 
QAAE Xae, (eR Jam oed» SISAUE ϑοιν Οὐ Ead los 
Kax.LE καῖε Quel) ,.. 5 jaal Kalle, χϑώλι JA xio4li 
299 XS Locum hunc diligentius tractabo ad Abulfedam , si 
unquam in fatis sit illum a mme edi. Apparet saltim hinc , 
principes orientales consuevisse traditione vexillorum investi- 
re, quibus intextae essent imagines et symbola earum rerum, 
quae ad cuiusque dignitatis curam praecipue spectarent , quem- 
admodum Imperatores occidentales et Graeci traditione ipsa- 
rum illarum rerum interdum investirent. Fuit tamen apud 
hos magna diversitas symbolorum et brabeorum , de quibus 
conferri potest Du Cange v. /nvestire, et nos quoque infra 
ad pag. 408. nonnulla his addemus. 

Α. 2. [3589, 8.] νιρεγιάτον. Facile liquet γρεγιάτον, 
quod membranae in margine dabant, esse istius, quod in 
textu conspicitur, emendationem. Sed scholion additum Grae- 
culo dignum est, eumque prodit, a quo profectum fuit, La- ἡ 
tinae linguae perparum callentem. Putabat homo, quia grex 
ποίμνη est, ideo gregatum, vel ut tum temporis pronuntia- ΕΔ, L.117 
bant, gregiatum (nostro scribendi more gretschatum) esse ποι-- 
-quavrixov, pastorium. Non incommode quidem pastorium ap- 
pellaretur diploma, quo alicui pastus, id est zgogz, victus , 
assignatur. Nam id erat gregatum , aut impensatum , quo 
alio nomine idem significatur. Verum tamen gregatum hoc 
mon est, sed est mutilatum initio aggregatum, charta, qua quis 
stipendiatorum numero aggregatur. Νηβενσιάτον autem nihil 
aliud est, quam deformatum ἃ Graeculis impensatum. Σὺ 
proferebant ut nos sch. /mpensiatum sonabat idem atque zm- 
penschatum. Erat autem impensatum charta vel diploma, co- 
.dicillus, quo significabatur rationali largitionum , impensas in 
exhibentem deinceps faciendas esse, illum porro unum fore 
eorum, qui pensiones seu stipendia e fisco acciperent. 

227. A. 4. [589. 10.] ἐν τῷ σχρινίῳ τοῦ βενεφικίου τοῦ 
λατερχούλου. Aut ipsa re, aut saltim tacite in mente et sic 
-dicta Grammaticis constructione transponenda sunt verba in 
hunc modum: ἐν τῷ σχριγίῳ τοῦ λατερκούλου τοῦ βενεφικίου, 
dn scrinio laterculi beneficii. ἘΠῚ sic velim interpretationem 
meam reformari: in scrinio istius laterculi, quod laterculum be- 
néficii seu. beneficentiae, τῆς εὐεργεσίας, appellari solet, Erant 


375. IO. IAC. ΒΕΙΘΚῚ COMMENTARII 


latercula codices in scrinio memoriae depositi , qui dignitatum 
et administrationum tam civilium quam militarium et manda- 
torum principis et promotionum et consuetudinum notitiam 
continebant, ut ait Guther. p. 584. Scrinium hoc memoriae 
subdivisum in alia minora erat, quorum unum scrinium be- 
neficii, in quo iacebat depositum laterculum seu codex, no- 
titia, index nominum eorum, qui beneficio quodam ex li- 
beralitate principis fruebantur. Talia latercula dicebant quoque 
libros, item. commentarios. beneficiorum; vid. Guther. p. 229. 
Tertullianus apad eundem p. 6257. matrices beneficiorum me- 
morat, ubi reponere cum Guthero Pbeneficiariorum equidem 
nolim. Beneficia sunt beneficiarii, ut τὰ ἀλλάξιμα, mutato- 
ria, proceres, quibus ius competit in mutatoriis comparendi 
coram principe. Vid. tamen quae Casaub. et Salnasius ad 
Scr. H. A. T. I. p. 17. et 95. habent. Inquisitionem iuridi- 
cam in morem militias palatinas vendendi et emendi, rerum 
harum imperitus, non aggredior, permittoque lubens illis, ad 
quos pertinet. 

A. 8. [589, 13.] πραγματιχὸν τύπον. Pragmatica, id est 
actualis forma, pragmatica sanctio est ea, iuxta cuius formulam 
et edictum in rebus gerendis, in administratione rerum publi- 
carum potest et debet πράττεσθαι, agi et procedi ; vid. Salmas. 
ad S. H. A. T. II. p. 85. et Du Cange Gloss. utroque. La- 
tini quoque factum appellant , ut Salmasius l. c. docuit; quod 
confirmat Theophanes p. 125. A. 6., ubi πρᾶξις ἔγγραφος, 
J'actum | litteris consignatum , est iussio regia scripta. Pragma- 
tica historia, qualis in exemplum libri Polybii citari solent, 
item philosophia pragmatica huc non pertümnent, longe alte- 
rius generis res.  Aptius huc refertur Suetonii formalis epistola, 
τυπικὴ, τύπος, forma, continens normam agendorum, Domiti- 
ani c. XIII. : pari arrogantia cum. procuratorum suorum nomine 
formalem dictaret epistolam, sic coepit: dominus et deus noster 
sic fieri iubet. Simpliciter quoque typum et formam dicebant. 
Vid, Du Cange in his vocibus et Alteserr. ad Anastas. p. 65. 

A. το. [589, 15.] τῴρογα. Ut στρατεύεσθαι non tan- 
tum de castrensi, sed etiam palatina militia dicitur, ita £ro 
'est non ille tantum, qui rudimenta ponit armorum tractan- 
dorum et aliquando successurus est in locum militis stipen-- 
diis fruentis, aut praedia militaria possidentis, sed etiam ille, 
qui alicui munere civili et aulico fungenti adiungitur, ipsi 
per fata decedenti aliquando in eius et munus et rogam suc- 
cessurus. Utriusque generis enim tirones stipendia non per- 
cipiebant quoad tirones essent. Et ut tiro militaris vice mili- 
tis, cui substitutus esset, in castra pergere debebat, ipso 
milite aut nolente, aut non valente expeditioni adesse: sic 
tiro palatinus munia sui senioris , loco ipsius , obire debebat. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L 373 


Apprime huc facit locus Macarii Homil. 45.: ὥσπερ πολέμου 
συγχροτουμένου οὐχ ἀπέρχονται oi σοφοὲ καὶ μεγιστᾶγες é- 
κεῖ, ἀλλὰ φοβούμενοι τὸν ϑάνατον ἀπομένουσι, λοιπὸν προ-- 
βάλλονται [velut scutum ipsis obiiciuntur, et proiiciuntur ad- 
versus hostes] oí zíoeweg καὶ oi πένητες καὶ oi ἰδιῶται. Vid. 
Du Cange Gloss. Graec. h. v. Quoniam tales militiae opi- 
mae erant, et aut rogis annuis, aut fundis militaribus dota- 
tae, et facultatem habebant, qui eas possiderent , aliis ven- 
dendi , iure approbationis Imperatori reservato, caro solebant 
illae militiae venire, et grandis quoque erat taxa pro con- 
firmatione talis contractus fisco solvenda. Sed haec a ICtis 
melius tradita esse non dubito, 

B. 1. [589, 18.] τῷ μέρει τῆς δεσποίνης. ta quoque 

inb pars dicunt pro obsequium , comitativa. fes privatae 

s Jugustae est in Notitia imperii. Quum de parte seu 
aula et aulica constitutione rerum Augustae CPtanae perparum 
annotatum reperiam, et Augustarum rara mentio fiat apud 
scriptores Byzantinos, libet, quae hactenus observavi huius 
rei huc in brevem indiculum, nulla habita ordinis ratione,: 
coniicere, Dicitur hic loci Augusta suum referendarium ha- 
buisse. Habebant ergo Augustae peculiarem sibi aulam et eadem 
officia atque Imperator, quae quidem foemininum sexum. de- 
cerent. ldem de reginis Franciae observaverat cl. Leichius 
in adversaris.  *[Les reines de France avoient leurs offices 
comme les rois. Fauchet. pag. 477.]* Sic habebant primi- 
cerium suum. Eustathius in vita S. Eutychii, Patriarchae 
GPtani, commemorat zgiuxzotoy μέρους z4iyovorgc, apud 
Du Cange v. πρεμιχήριος. Erat ipsis peculiare vestiarium 
seu gazophylacium (v. Script. post "Theophan. p. 89.), et ae- 
rarium. Nicephorus Gregoras L. VII. Histor.: 09e» χελεά-" 
δας νομισμάτων οὐχ ὀλίγας τοῖς οἰχοδόμοις δεδωκῶς 0 βασι- 
λεὺς ἐκ τῶν τῆς δεσποίνης χρημάτων.  Cudebant monetam 
et officinam suam monetariam habebant. Sane Theophanes 
anno 20. Constantini M. ait eum matri Helenae monetam in- 
dulsisse. — Putem tamen id de omnibus Augustabus dici non: 
posse; sed quae illarum eo iure fruerentur, illas ex peculiari 
indultu maritorum aut filiorum habuisse. Exercebant merca- 
turam suis navibus, ut ex historia Theophili constat , quam 
Gedren. p. 514. D. narrat. Diebus festis matronas procerum - 
ad se gratulatum procedentes excipiebant epulisque adhibe- 
bant, ut ex multis Nostri locis (v. p. 172. C. ult.) et e Pa- 
chymeris ὙΠ. 2 constat, cuius haec sunt verba: ἐπειδὴ γὰρ 
ἑορτὴ ἦν xai ἔδει συνάξεις μὲν τῶν μεγιστάνων πρὸς βασιλέα, 
προσόδους τε xai τῶν ματρωγῶν παρὰ τὴν «Αὔγουσταν γίγνε- 
σθαι. Sed assistebantne in consistorio , quando res imperii 
tractarentur? Interdum id factum puto, ut quando marit es- 


374 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


sent uxorii , aut rei summae gerendae non pares, aut impe- 
rium Augustabus deberent, aut urbe abessent et administran- 
dum imperium interea Augustabus commisissent. Alexii Co- 
mneni matrem, cui filius imperium debebat, saepe praesedisse 
in consultationibus, illo praesertim in Epiro adversus Roge- 
rium Normannum bella gerente, discimus ex Alexiadc Annae 
Comnenae. Margareta Augusta, Isaacii Angeli uxor, in- 
terfuisse conciliis dicitur a Rhamnusio p. 87. et 104. ; de Eu- 
phrosyna, Alexii uxore, narrat Nicetas pag.249., sed ut rem 
novam carpens, eam legatos exteros una cum marito in con- 
sistorio praesedentem  excepisse: πρεσβείας μεγίστης ἐϑνῶν 
μελλούσης βασιλεῖ ἐποπτάνεσθαι, ϑοόνοι συμφυεῖς πολυτε-- 
λεῖς παρετίϑεντο, xai συνεδρεύουσα προεχάϑητο λαμπρῶς 
διεσχευασμένη. Manuelis Comneni altera uxor, Bertha , Ger- 
mani sanguinis heroina, z ἐξ “λαμανῶν αὐτῷ συνοικήσασα 
(ait Cinnamus p. 57. C. 1.) ἐπὲ μέσης ἐξελάλησε τῆς ovy- 
χλήτου βουλῆς μεγάλου xal αὐτὴ καὶ πολεμιχωτάτου γένους 
εἶναι εἰποῦσα (ita leg.) , coram pleno senatu dicebat , se qui- 
dem illustri. pariter quoque et. bellicosissima gente editam esse, 
attamen non audivisse. Conf. Nicet. p. 75. "Theodoram Au- 
gustam, lustiniani coniugem, in consistorio sedisse perhibet 
Procopius in Hist. Arcana. Sed Theodoram impotentem et 
avidam imperii foeminam , lustinianum autem uxorium fuisse 
constat. Sedebant autem, si assiderent, pone cancellos et ve- 
latae, ne conspicerentur a viris barbatis. Quod ex innata 
orientalium uxoribus verecundia , seu potius ferocia et super- 
bia satis colligitur, et ex illo Malalae loco colligi posse mihi 
videtur T. ll. p. 54., ubi narrans de nuptiis Theodosii cum 
Athenaide, Leontii philosophi filia, deinceps Eudocia dicta, ait 
eam 'Thodosio a sorore Pulcheria laudatam ita movisse sti- 
mulos, ut eam videre optaret, ideoque Imperatorem a sorore 
rogasse, ut per speciem alicuius negotii Athenaidem in suum, 
Ed. L, 118sororis nempe, cubiculum adduceret: ἤτησε τὴν ἑαυτοῦ ἀδελ- 
φὴν ὡς ἐπ᾽ ἄλλῳ τινὲ εἰσαγαγεῖν τὴν ᾿4ϑηναΐδα ἐν τῷ αὐ- 
τῆς κχουβουχλείῳ, ἵνα διὰ τοῦ βήλου ϑεάσηται αὐτὴν, ita 
trans velum eam spectaret , id est ut ipse stans extra cancel- 
los spectaret ilius non staturam solummodo , sed nudum 
quoque vultum. Βῆλον hie loci non velum , sed cancellos 
ligneos notat. Saltim id colligi posse videtur ex hoc loco Im- 
peratorem quando cum maxime necessariis ageret , extra can- 
cellos substitisse, nedum alios. Vid. quae ad p. 120. C. 5. 
dixi. Quando maritos in castra comitarentur, a mulis ge- 
stata cobba vel alcova tecta, quae est χαταπέτασμα aut 
ϑολωτὸν, absidatum aut in pyramidem fastigiatum , velis un- 
decunque.dependentibus et lecticam operientibus. Vid. Alexiad. 
L. XH. p. 353. init. Rubros calceos gestaban£, ut mariti. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 375 
Georgius Acropolita in Chronico c. 5». de Marquesina, Ioan- 


nisVatazae concubina: εἰς τοσοῦτον τῆς ἀγάπης αὐτῆς ἐξεχρέματο 
ὡς καὶ πέδιλα ὑποδεδέσϑαι δοῦναι ταύτη κοχκοραφὴ καὶ ἐ- 
φεστρίδας τοιαύτας καὶ χαλινὰ, ἕπεσϑαι δὲ αὐτὴ πλείους ἢ 
τῇ κυρίως δεσποίνῃ. Sceptrum Augustas suum sibi proprium, 
a sceptro Augusti diversum, gestasse patet e Codini libro de 
officiis Aulae Byzant., ut c. XVII.n. 24. Habebant peculia- 
rem sibi clerum et musicam , quam appellant, capellam. V. 
Du Cange Gloss. Gr. p. 322. v. δομέστικος τοῦ ÓeonoiixoU 
xi5oov. Magistro sacrorum officiorum partis Augusti licuisse 
absque venia, quando vellet ad Imperatricem accedere, saltim 
saeculo V., patet ex Malala T. Il. p. 56., ubi de Paullino sic 
ait: ἔχων δὲ nagjngo(av πρὸς τὸν βασιλέα Θεοδόσιον, ὡς 
παράνυμφος, καὶ πρὸς τὴν Αὔγουσταν Εὐδοχίαν εἰσήει συ- 
ζνῶς ὁ αὐτὸς Παυλῖνος, ὡς μάγιστρος. Nisi dicamus Paul- 
inum magistrum non partis Augusti, sed Augustae fuisse. 
Nam profecto neque magistro proprio carebat eorum aula. De 
titulis Augustarum et filiarum, δέσποινα, περιφανεστάτη, 
ἐπιφανεστάτη,, aliis, et mutationibus, quas temporum decur- 
sus in eos invexit, nolo multa congerere , ne nimius in uno 
sim. ^ Procedamus ergo. 

225. B. 5. [589, 19.] ὑπολήμιψεως χρηστῆς. Novis Grae- 
cis est ὑπόληψις id quod nobis reputatio, existimatio , bona 
vel mala hominum de aliquo opinio. Basilius Patric. in Nau- 
machicis apud Fabric. Bibl. Gr. Vol. VIII. pag. 138.: οὗ 
ἄλλοι πάντες, ὅσοι μεγάλα χατώρϑωσαν, τὸν ἄνετον εὐϑὺς 
αἱροῦνται βίον καὶ εὐδιάχυτον, καὶ δευτέροις ἀποκνοῦσιν ἐγ- 
χειρεῖν κατορϑώμασιν, ἵνα μὴ πολλάκις τοῖς ὕστερον ἀτυ- 
χήσαντες xai τὴν τῶν προτέρων ὑπόληψιν ἀμαυροτέραν πα- 
ράσχωοι. Saepe cum 7075017 componitur, ut hic, saepe quo- 
que sic nude ponitur, pro bona opinione, et ut apud Lati- 
nos opinatus virum bonae existimationis significat, ita ὕπει- 
λημμένος apud Graecos. Hinc corrigendus Theophanes p. 
227. B. τι. et scrib. ὑπειλημμένος pro ἐπειλημμένος. (Vid. 
Salmas. ad Script. Hist. Aug. T. II. p. 265.) Idem auctor 
p. 255. A. 9.: εὐυπόληπτος habet, Hinc intelligas illud Lupi 
Ferrariensis epist, 22. vestram opinatissiimam — liberalitatem 
flagito , id est celeberrimam et amplissimae exspectationis li- 
beralitatem , de qua summa quaeque sperantur, ὑπολαμβάνγε-- 
ται. Infra apud Nostrum p. 255. A. 9. habemus εὐυπολή- - 
πτους, homines, de quibus bona omnia sperantur et existi- 
mantur. Latini sequiores tales creditos, creditarios appella- 
bant (Aommes de credit); v. Du Cange his in vocibus et in 
Gr. v. ὑπόληψις. 

B. 4. [589, 20.] μεμαρτυρημένοι. Commendati ob vitam 
honestam. IMaorvosiv τινε habet Zosimus p. 546. 2. pro bona 


376 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 
οἱ praeclara de aliquo praedicare , et Theophanes p. 48. A. 7. 


et 64. C. 9.: μαρτυρεῖν τινα εἰς énioxonnv, commendare , 
laudare aliquem ut aptum episcopatui. Boni et mali testimo- 
nii sunt in vet. chartis apud Du Cange v. /Voctivagi, sunt ho- 
mines bonae aut malae famae. Παρτυρεῖν pro celebrare est in 
veteri inscriptione apud Murator. p. MXXVI. 5.: γέγονα ᾽4λ- 
κῆστις ἐχείνη ἢ πάλαι φίλανδρος, ἣν καὶ ϑεοὲ x«i βροτοὲ 
ἐμαρτύρησαν σωφροσύνης ἕνεχα. ' ον 

B. 5. [3290, 1.] παρ᾽ αὐτῇ. dest παρ᾽ αὐτὴν, ut etiam 
Latini sequiores introducere quem apud alterum pro ad alterum. 

B.8. [39o, 5.] καίτοι ἔχοντε ἤδη τὴν στρατείαν. , lam 
enim investituram ab Imperatore acceperat. Patet ex hoc 
loco et praecedente κοιγοῦ [B. 2.] et exemplo patriciae Zo- 
$tae, non licuisse Augustae aliquem aut aliquam in. comita- 
tum et militiam suam assumere , quem Imperator non appro- 
basset et assensu edictoque suo confirmasset. 

C. 5. [59o, 9.] τῆς ϑείας τὴν λῆξιν.  Foeminae divinae 
conditionis, Recurret in sequentibus saepius dictio de Impe- 
ratoribus 0 τῆς ϑείας λήξεως. Expedienda igitur eius origo 
et significatio. Alemannus ad Procopium p. 15. pie mortuus 
vertit. Gretser, in Codino p. 183. et Combefis. in Script. post 
Theophan. p. 48. A. 2. reddunt piae aut beatae memoriae. 
Sic satis bene ad sensum, sed vim vocis non exprimunt, De- 
rivarunt illi forte a λήγω, desino, sed est a Aayzavo. Ῥτο- 
barem tamen, si constaret solos defunctos ea appellatione 
donari, viventes non item. De quo in neutram partem equi- 
dem decernere adhuc valeo, quum explorare neglexerim. | Si 
solis vita functis competeret , significaret eos , qui ad dei pe- 
culium pertinent, qui omni se cum rebus humanis consortio. 
exuerunt. Sane τῆς ἄνω λήξεως ἀξιωθῆναι dixit Cedrenus 
p. 519. C. 4. pro coelitum sorte vel conditione beari; πρὸς 
τὴν ἐχεῖθεν λῆξιν μεϑίστασϑαι dixit Cinnamus p. 15. fine 
(ita ferente saeculo pro ἐχεῖϑι) pro Z/uc ire, ad deum nem- 
pe, rebus humanis excedere. —lmitati hac in re Christiani 
gentiles fuerint , qui pro mori dicebant πρὸς τὴν καλλίω xcd 
ϑεοφιλεστέραν λῆξιν μεταστῆναι, vid. Aristid. T. 1. p. 7o. 
e. fin., ubi λῆξις aut. sors vel conditio est, aut διατριβὴ, χώρα, 
ἐν ἡ διατρίβεται, locus, in quo agitur; αἰ λῆξις τῶν ὀμμάτων. 
sedes, oculorum , orbita. Euseb. Hist. Eccl 1X. ro. 3 προπηδῶ- 
σιν αὐτῷ τὼ ὄμματα καὶ τῆς ἰδίας λήξεως ἀποπεσόντα πηρὸν 
αὐτὸν ἀφίησιν, Nicetas p. 54. ο. fin: τοῦ ῥηγὸς εἰς τὴν ἑῴαν 
λῆξιν διαβάντος et p. 199. D. : ἤδη ἡ ἑῴα καὶ ἑσπέριος ὑπὸ 
Ῥωμαίους τελοῦσα λῆξις αὐτῷ προσεχώρησε. Pariter si quis 
σοφίας λῆξις appelletur , ut factum fuit Theodoro Metochitae 
(v. Du Cange v. Zw), dubium est, sitne ille, qui sapien- 
liae in peculium cessit, aut ὀνδιαίτηψα, sapientiae diversori- 


* 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 377 


um, habitaculum. | Quodsi vero exemplis evincatur, quod 
evinci posse vix dubitem, vivis quoque Imperatoribus tribu- 
tum hunc titulum fuisse, arcessenda erit eius ratio ex illo 
more divina omnia appellandi, quae ad Imperatores pertine- 
rent. Erit itaque ille, cuius conditio divina est, cuius man- 
data , scripta , instituta, res omnes divina dicuntur. Con- 
firmat hanc interpretationem dictio ὃ τῆς εὐσεβοῦς λήξεως, 
piae sortis vel conditionis , qua utitur Eustathius apud Ale- 
mann. in notis ad Procopium p. 87., vir, in cuius titulis etiam 
pit titalus esset ; item ὃ τῆς ἀοιδήμου, vir in cuius titulis etiam 
ile τοῦ ἀοιδήμου esset, apud Nicetam Choniat. p. 38. D. 4. 
—— €, ro. [59o, 14.] πουνχτάριοι. | Scholion marginale red- 
dit πυγματισταὶ, tanquam si punctari et pugnarü et pun- 
cium aique pugnus idem siguificarent. Qui autem  punctuarii 
fuerint ,.a lCtis petatur. 

D. 5. [599, 18.] ἀπὸ προσκυνήσεως μόνης ἦν ἥ στρατεια. 


.Non, enim licebat cuivis principem adorare. Hinc intelligitur, 
"quare paulo post protector et domesticus pariter adoratores ap- 


tur, quia nempe ambo sacram purpuram adorare perve- 
nerant, ut codex Theodosianus loquitur, id est eo bonae for- 
tunae pervenerant, ut facultate principis adorandi gauderent. 
Conf. Guther. p. 4/45. Vales. ad Amm. Marc. p.546. * [Zeo- 
dosius adorator numeri Theodosiae, Georgius Optius numeri 
militum , Epiphanius agrifex , Theodorus Acolythus iS. R. Ec- 
clesiae. ln his subscriptionibus . mumerus pro regione ponitur, 
atque adeo adorator fere idem erit atque tribunus sive comes. 
Quae coniectura est Ciambini et Fabretti. Mabillon. Comm. 
in Ord. Roman. p. 29.]* Potest omnino adorator et tribu- 
nus idem esse, quia tribunus ultimus erat eorum , quibus li- 
cebat pribcipem adorare. Et forte protectores omnes gradu 
tribunis aequivalebant. Codex Theodos. L. I. comites et tri- 
bunos scholarum tales appellat, qui et divinis epulis adhiben- 
tur, et adorandi principis "facultatem | habent. 
. 255. D. 4. [39o, 19.] προβατωρίαν.  Probatoriae sunt 
litterae vel diplomata, quibus ille, qui ad aliquod officium 
adsciscitur , idoneus et probatus renuntiatur. Vid. Guther. 


Ρ. 52:1. Nam debebant prius probari seu tentari, num se- 


se approbaturi probantibus essent. "V. ad Scr. Hist. Aug. 
T. l. p. 997. ta debebat strategus eum , qui scholariatum 
ambiret, δοχιμάζειν, εἰ ἀνδρεῖός ἐστιν, ut ait Leo Grammat. 


p- 454. C. 3. Quod scholiastes dat ἔδιτον., est idem atque 
editum specimen, scilicet probitatis etfortitudinis. "Testaban- Ed. L. 119 


tur nempe probatoriae seu testimonia illa, editum a petente 
isse specimen , e quo agnitus fuerit idoneus. 

227. D. 9. [591, 3.] ἀδοράτωρ. Quod scholion marginale : 

vocem adorator per προσευκτέος et mgooxvyyréog reddit , id 


378 10. IAC. REISKII. COMMENTARIH 


non tam errori calami , qui suspectus omnino haberi possit , 
tanquam rescribendum sit προσευχτὴς et προσχυγητὴς, quam 
potius a!ii ex inscitia Latini sermonis orto debetur, quo Grae- 
zuli credebant vocum Latinarum terminationes in or gerun- 
diis in dus et tus aequivalere. lllo eos errore laborasse ut 
credam , inducit me vox ῥογάτωρ apud Codinum pag. 68. n. 
84., quae notat rogandum , roga vel stipendio afliciendum. 
Multa eius commatis apud novos Graecos reperias, in quibus 
ὧρ et oc promiscue et pro ἧς usurpantur, ut ἐξπλωράτος 
pro explorator , aut Graeca terminatione ἐξπλωράτης.  Dele- 
gator pro delegatus in Novell. 150. Iustiniani. 4dvocator pro 
«advocato est in charta vetere apud Murator. T, ll. Antiqu. 
Ital. p. 791., ubi nominatur 77do 4bbas cum Pagano advo- 
catore (id est advocato , syndico, defensore) suo; μαγδάτος 
pro μαγδάτωρ, nuntius, παρασυρτάτος pro παρασύρτης , qui 
equos dextrarios manu. ducit , ταλαλάτος (ali tamen ταλαλαῖος 
scribunt, utrique recte,) σχοινοπλόχος. Celebris ICti nomen 
meretur, cui aliquantulum insistam et lucem affundam. Est 


Arabicae originis. JLl5 Thallal notat restionem, qui e fibris 
et folis palmarum funes torquet. Vid. Du Cange Gl. Gr. 
p. 1509. Sic quoque Latini barbator pro barbatus ,. larvam 
barbatam gerens. V. Du Cange Gl. Lat. h. v. lpsis veteri- 
bus Graecis hoc schema non ignotum. “Ῥητορόμυχτος est 
apud Laértium 11, $. rog. r2. pro ῥητορομυύχτης, rhetorum 
subsannator, qui rhetoribus blennam emungit. Inveniet talia 
multa, qui attendere velit, et forte prodam ipse quaedam in 
notis ad Anthologiam Graecam. 

D, ult. [591, 4.1 προτέχτορ δομεστίχους. Protector do- 
mesticus est perírequens in libris et saxis. Memoria itaque 
deserebat doctissimum Du Cangium , quando litteras PRO- 
TDOMESTICUS in illa inscriptione Mediolanensi, quam in 
notis ad Cinnamum p. 458. exhibet, per PROTODOME- 
STICUS explicat, quum punctum debuisset post quartam lit- 
teram poni, quo protinus constitisset , esse compendium vo- 
cis protector. 

238. A. 6. [591, 8.] x«i σύμβολα.  Superfluum hic ali- 
quid, aut alio modo corruptum.  Interpretatus fui, ut potui. 

BR. 2. [591, 14.] πεχτοράριν. — Pectorarium est aut illud 
parvum mantellum e cervicibus dependens usque ad iuncturas 
cubitorum , undique in orbem solidum, qualia Rectores Ma- 
gnifici huius Universitatis et Decani gerunt in solennibus pro- 
cessionibus (veterum aliqui colobium appellant), aut est idem 
atque ταβλίον, de quo suo loco dixi. Conf. Du Cange v. 
Pectorale. 

€. 5. [595, 7] πραισεντάλιος. Yd est comitatensis. Nam 
qui in comitatu principis sunt, eum praesentem comitantur ; 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118.1. 979 


dicuntur praesentes, praesentales, in praesenti esse. Vid. Guther. 
p- 559. Vales. ad Amm. Marc. p. 8. et 52. Du Cange v, Praesens. 
C. 6. [592, 8.] τοὺς μ. Quinam hi quadraginta sint , 

ii, qui scient me melius, dixerint. 

C. 8. [592, 10.] πληροῖν. Sitne hic error calami, an 
novae Graeciae mos verba in oc desinentia in infinitivo con- 
trahendi in oiv, ubi alii in o?» solent, non novi, Mihi qui- 
dem exemplum talis contractionis aliud non occurrit. Sae- 
pissime quoque librarius noster αὐτοῖς e.c. dedit pro αὐτοὺς, 
et alia ciii peccavit o pro ov exarando. Ut facillimum 
esset, aut paene necessarium videretur, πληροῦν reponere, 
Tutius tamen existimavi reddere, quod in membranis iacet , 
bene gnarus veteres Dores et Aeoles pro ov saepe o: extulisse, 
quorum dialecti reliquias esse non posse zAz9oi» quis audeat 
contendere? — Pindari cum est δίδοι pro δίδου. quidni pari- 
ter διδοῖν pro διδοῦν dixerint? Quidni ad hunc quoque mo- 
dum voluerit librarius p. 231. inscriptione cap. LXXXVIII. 
versu tertio βεβαιοῖν dare (id est βεβαιοῦν), praesertim quum 
consueverit » finale omittere, aut signo μος, quod longo cir- 
cumfílexo paene simile est, repraesentare? Sunt aliae plures in 
Nostro reliquiae dialectorum , ut e. c. εἰϑῶτα pro εἰωϑύτα. 
Atqui Siculi εἶϑα pro εἴωθα dicebant. Caeterum in πληροῦν, 
finire , subintelligitur primiceriatum. ^ Unde intelligitur, primi- 
cerios non diutius anno militasse, quo finito eos Calendis Maiis 
in alhorem gradum, forte spathariorum aut spatharocandida- 
torum ascendisse. 112590)» ἀπὸ σιλεντιαρίων, excedere e si- 
lentiaris est in Chronic, Alexandr. Vid. Du Cange v. Complere. 

D.8. [392, 20.] φερίαις. Non recte Scholiastes reddit 
αἰσίοις. Sunt quidem omnes αἰσεοι dies, id est solennes, 
festivi, feriae seu tales dies, quibus a silentiis seu delibera- 
tionibus aulicis et expeditionibus negotiorum consuetis et a - 
iure dicendo scrinia seu collegia pilatina et urbana feriaren- 
tur: at non vicisim feriae omnes sunt αἴσεοι. Dixi de hac 
voce alibi. 

229. À. 2. [395 , 4.] ἐν τοῖς ἄνω μέρεσι. Non multum 
aberam, quin saltim in Latina interpretatione pro superioribus 
substituerem znferioribus. Profecto, quod zm partibus superio- 
ribus seu occidentalibus dederim , non eo factum, quod scirem 
partes occidentales Graecis fuisse superiores dictas, sed quod 
ἄνω claris litteris scriptum coram viderem , et partes tamen 
non septentrionales, sed occidentales designari ipsa res loque- 
retur. Solent enim alias Graeci partes ad in boream sibi si- 
tas τὰ ἄνω, partes autem ad austrum , et in eius in utram- 
que plagam vicinia sitas versus occidentem et orientem terras 
τὰ κάτω μέρη appellare. Sic Graecia, Peloponnesus, Sicilia, 
Calabria, et ilinc Palaestina Byzantinis τὰ κατωτικὰ μέρη 


ὅϑο 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


sunt, quod paulo post exemplis demonstrabo. —Intercesserunt 
tamen quaedam, quae me consilii ancipitem fecerunt, et id 
saltim docuerunt , morem hunc loquendi non fuisse perpetuum 
et ipsos Graecos sibi non constare, .Primus occurrebat Pro- 
copii locus, qui lectioni ἄγω valde patrocinari videretur. Est 
Anecdotae historiae p. 150. c.fin. edit. Lugdunensis: o£ τῶν 
“Ῥωμαίων αὐτοκράτορες ἐν τοῖς ἄνω χωρίοις γεγενημένοι. 
Sed paulo post deserebat me hoc praesidium , quum ex Ale- 
manni notis intelligo, χρόνοις leg. esse pro ze9(o:c. Maius 
autem superest hoc alterum in fragmento auctoris nescio 'cu- 
ius, quod Bandurius p. 10. notarum ad Constantini "Themata 
citat: αἱ ἄνω Γαλίαι zai τὸ ἐπέχεινα τῶν ᾿Αλπέων εἰσὲ τὰ 
πρὸς ᾿Ωχεανὸν, οἷον Ταλατία, “Ισπανία, Γευμανοὲ δὲ oi 
Φράγκοι. Disputari tamen adversus hane quoque auctorita- 
tem hoc potest , Gallias superiores dici non CPleos , sed lta- 
liae respectu et Galliae Cisalpinae , quum haec x«zo , id est 
ad austrum , illa "Transalpina versus boream, adeoque sur- 
sum versus polum porrecta sit, Adhuc tamen unum suc- 
currit, quod lectioni ἄνω favet. Imperator in 8. Sophiam 
et praecipue in circum e palatio procedens , id est e septen- 
trione versus austrum, non x«zaofjatvsw , sed semper ὠναβαί- 
vé» dicitur. Ergone mos erat Dyzantinis in austrum sita τὰ 
ἄγω et contraria τὰ χάτω appellare? — Si fuit, in diversa 
profecto a Geographorum et aliorum :suae gentis scriptorum 
more et instituto abierunt, qui in longitudinem quidem ori- 
entem superiorem , occidentem inferiorem statuerunt ; latitu- 
dinem autem orbis prosequentes e septentrione, tanquam edi- 
tiore, in austrum, ut bumiliorem , descendunt, Exempla in. 
promtu sunt, Aristid. T. IL p. 555. c. fin. τὸν κάτω πάντα 
τόπον ἀνοιχϑέντα , omnem inferiorem regionem apertam. , suo 
tempore quum dicit, significare vult, tractum maris mediter- 
ranei occidentalem , circa Hispaniam , ipsumque oceanum Bri- 
tannicum libere navigari. "Theophani p. 6o. D. 4. Theodosi- 
us e Roma CPlin tendens dicitur ἀγελϑεῖν; conf. p. 78. C. 
3.; et vicissim Byzantio in ltaliam euntes κατέρχεσθαι p. 113. 
A. 5. Pari modo qui e Bulgaria et septentrione CPlin tendunt , 
dicuntur eidem χαταβαίνειν p. 320. C. 7. In Tactico nostro 
saepe legitur ἀποβάλλειν, armata manu intrare, proprie se 
abiicere, devolvi in Syriam, utpote CPli versus meridiem 
orientalem sitam. . Contra e Persia Byzantium venientes dicun-. 
tur ἀγνελϑεῖν p. 252. antep. Malalas T. II. p. 58. de Eudocia 
ad sacra loca in exilium. exeunte εἰς τοὺς ἁγίους τύπους κα-. 
17A9tv ait, quamvis χατελϑεῖν hoc quidem loco accipi possit 
pro zre vel venire aliquo cum intentione perpetuo ibi manen- 
di: quae notio verbo χατέρχεσϑαι et κατιέναν inest. Apud 
Theophanem p. 36o. D. 9. iunguntur τὰ χατωτικὰ μέρη cum 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 381 


Ansulis maris Aegaei et cum Hellade. Sunt ergo insulae maris 
mediterranei inter Peloponnesum, Aegyptum et Africam us- 
e adSiciliam sitae. ldem p. 592. B. 5. τὰ χατωτιχὰ μέρη 
ς Σιχελίας habet. Hinc intelligas illum. Alexiadis locum p. Ed. L. 120 
8358. D. 3.: 6 Κανταχουζηνὸς τὸν Γενουσίων στόλον περὲ τὰ 
χατώτερα μέρη διαπλέοντα ἐγγύς που εἰγαι μεμαϑηχώς. In- 
res verba περὲ τὰ χατώτερα μέρη praeteriit. Significant au- 
tem tractum Elidis et Spartae et mare, quod illas alluit, ver- 
sus Cretam ectum.  Confirmant sequentia, in quibus pro- 
montorium Maleae memoratur. Ex Hellade CPlin profectio 
est ἄνοδος, et contraria, seu hinc illuc, est χάϑοδος apud 
Constantin, in vita Dasilii Macedonis p. 196. C. 4. Ex Ale-. 
xandria Byzantium navigare est ἀγναχομέζεσθαι Agathiae p. 40. 
17., € Graecia in Pontum navigare ἀγαπλεῖν Plutarcho Vitar. 
X. p. 218. antep. edit. H. Stephani. Conf. ! Aristidis T. I. 
p 238. 2. Unum adhuc addam e Commentariis Eustathii ad 
omerum insignem locum: τὸ ἀγήγαγεν ὕψους ἐστὶ δηλωτι- 
xbv, xai χαλῶς εἴρηται, ὡς τοῦ εἰς Τροίαν ix τῶν νοτίων 
πλόου ἀναγωγῆς τινος, ἤτοι ἀναβάσεως καὶ ὡς εἰπεῖν ἀνά- 
πλοῦ ὄντος. ὅπερ καὶ ὁ ἐχεῖϑεν ἀνάῤδους Ἑλλήσποντος [retro 
currens Hellespontus] δηλοῖ κατάῤῥους ὧν" διὸ καὶ κατωτικὰ 
Ἕλλάδα ὃ xoióg λόγος φησί, Helladem appellat vulgaris 
sermo partes inferiores, ὡς χάτω κειμένων τῶν ἐχεῖ πρὸς τὰ 
x«J' ἡμᾶς. Intelligit Thessaliam , cuius respectu Hellas ad 
austrum iacet. nversa nos ratione agimus et ad austrum 
sita superiora, ad boream inferiora dicimus. E. c, Saxonia 
Superior est nostra haec patria, inferior quae versus ostia 
Albis et Visurgis ad mare Germanicum prospectat. Et sic 
iam olim Zosimus zz» χάτω Γερμανίαν Belgium dixit Vl, 5. 
Sed ibi. variant codices, quorum alii ἄγω praeferunt, quod, 
quamvis damnet Sylburgius, nescio tamen annon sit praefe- 
rendum. Pariter Nicetas Choniates p. 215. C. 9. ed. Venet. 
- Flandriam τὰς χάτω Γαλλίας, JF alloniam inferiorem, appellat. 
Maximus quoque Tyrius orat. XIX. τὸν χατελϑόντα λοιμὸν 
pestem dixit, quae ex Aethiopia descendit in Atticam, ut e 
Superiore in inferiorem, Ne quid tandem dissimulem, esset in 
Dione Cassio, seu Xiphilino, lectioni ἄγω praesidium , qui 
p. 1020. 45. ἀνάγειν posuit pro ex sia Romam ducere, 
misi de contraria profectione ,, Roma ad Euphratem, Áristi- 
des T. 1. p. 2r9. c. fin. ἄνω ἰέναι dixisset. Ex his omnibus 
efficere non valeo nisi hoc unum, auctores modum in his geogra- 
phicis eundem non tenuisse, et ob hanc inconstantiam Nostrum 
recte videri posse Italiam τὰ ἄνω μέρη dixisse, ut australem. 
.- 229. A. 5. [595, 5.] λαυρεάτα. De laureatis litteris et 
imaginibus suis, quas novi in occidente Imperatores in orien- 
iem mittere debebant , eo auspicia regni sui significaturi et 


382 IO. IAC. REISKIE. COMMENTARII 


indultum assensumque Imperatoris orientalis rogaturi, paene 
nihil mihi, quod novum dicerem , reliquum fecit inimitabilis 
diligentia Du Cangii Gloss, Lat. v. Larreatae. | Conferri quo- 
que poterunt Vales:"$ ad Ammian. Marcell. p. 166., Goar. 
ad Codin. p. 57. n. 7. et ad Theophan. p. 247. A. 1. , Sal- 
masius ad Script. H. Aug. T. II. p. 686.  Laureatae non ali- 
unde, quam a lauro dicuntur, quod lauro redimitae essent. 
Laureatos fasces cum litteris victoriam de hostibus partam 
nuntiantibus Romam mitti ab Imperatoribus olim obtinebat. 
Sed illis temporibus, quibus Imperatores duo , unus in ori- 
ente, alter in occidente, imperium Romanum, velut collegae, 
unum divisis sedibus administrabant, debebat iunior, seu qui 
modo habenas regni suscepisset tractandas, ad seniorem iam- 
dudum regnantem laureatas suas imagines et litteras mittere , 
simulque veniam regnandi et auctoritatis confirmationem ro- 
gare. Quae si admitterentur a seniore, iuberenturque in ma- 
iorum civitatum foris, circis, publicisque aliis locis ad latus 
suarummet imaginum populo spectatum et adoratum proponi, 
signum id erat, novum Imperatorem in potestatis consortium 
admitti. Si vero repudiarentur, significatio ea erat, illum, 
a quo missae fuerant, non pro collega, sed pro tyranno a- 
gnosci, usurpatione tituli regii et potestatis ipsi interdici et, ni 
abstineat, bellum indici. Ante Theodosium quidem si in oc- 
cidente regnaret senior, seu qui citius regnare coepisset, con- 
firmabat orientalem, qui serius inciperet. Verum ex quo 
"Theodosius decedens maiori natu filio Arcadio orientem cum 
CPli sede imperii praecipua, minori Honorio occidentem cum 
Roma, a veteri dignitate et primis partibus ad secundas pro- 
lapsa, dedisset, nullum repetitur in historiis exemplum Im- 
peratoris orientalis ab occidentali confirmati; contrario autem 
in occidente quotquot regnarunt, si a paucis tumultuariis et 
subitaneis usurpatoribus secesseris, caeteri omnes regnandi 
veniam ab orientalibus rogarunt. Unde merito colligitur oc- 
cidentales a nutu et imperio orientalium pependisse. Quod 
ex eo quoque non imm^erito efficias, quod legati Romani ho- 
norati post honoratos CPtanos quisque sui ordinis viros iret. 
V. p. 23o. Ipsi reges Italiae Gothici, qui in eversum occi- 
dentale imperium successerunt , cum venia et ex auctoritate 
Imperatorum orientalium et velut ipsorum legati seu lociser- 
vatores in ltalia regnabant, leges ipsorum sibi missas ad- 
mittebant et promulgabant, ipsorum vultus et nomina num- 
mis incudebant, designatos ex eorum voluntate consules con- 
stituebant, scipiones consulum eburneos et codicillos dignita- 
tum aulae suae praecipuarum ab illis flagitabant et missos 
accipiebant et alia agebant, quae satis demonstrant eos Ita- 
liam non sua, non suprema auctoritate tenuisse, ^ Eiectis 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. 1. 383 


denique Gothis rediit omne in italiam ius , violentia et usur- 
patione Gothica delibatum, ad lmpp. CPtanos, qui etiam id 
eg cum auctoritate exercuerunt ad ea usque tempora, qui- 

dominationem ambientes Romani pontifices excussa, quam 
legitimis principibus debebant, obedientia aliis coronam , sed 
iugum. potius imposuerunt, quod tot saeculorum decursus, tot 
violenti nisus animosissimorum Germaniae regum rumpere vix 
valuerunt. Sed quo delabor? De laureatis institueram dice- 
re. lllae igitur si quam in urbem inferrentur, si nihil ob- 
staret, a populis excipiebantur candidatis , cereos gestantibus 
ardentes , clero psallente praeeunte et cum thuribulis; oscula 
iactabantur imaginibus cereis seu protomis potius, in alto 
conto praelatis, cum subiectis armis et signis aliis triumpha- 
libus. Gestabant illos contos viri munde vestiti auroque or- 
nati, praecedentibus tubis et militibus. Populi laudes ipsis 
acclamabant, adorabant et in celeberrimis locis dedicabant. 
À Constantio ferme usque ad Heraclium tenuit hic mos, 
cuius exemplo quaedam Du Cange l. c. attulit. Ego hic ali- 
qua tantum e Zosimo repetam illi praetermissa. L. IV. p. 251. 
de Theodosio Maximum  adsciscente sic narrat: Θεοδόσιος ὃ 
βασιλεὺς ἐδέχετό τε Π͵άξιμον βασιλέα εἰναι xai tizórow aw- 
τῷ κοινωνεῖν. καὶ βασιλέως προσηγορίας ἠξίου - - xai Κυ- 
γηγίῳ τῷ τῆς αὐλῆς ὕπάρχῳ πεμπομένῳ κατὰ τὴν Jiyv- 
πτὸν - - τὴν Παξίμου tixóva δεῖξαι τοῖς ᾿“λεξανδρεῦσιν ἐπέ- 
ταξεν, ἀναϑεῖναί τε δημοσίᾳ, καὶ ὅτι συμβασιλεύσειν ἔλαχεν 
αὐτῷ προσφωνῆσαι τῷ δήμῳ. Conf. p. 278., ubi memoratur 

Theodosium παρὰ Evyeríov πρεσβεία, πυνϑανομένη τοῦ 
βασιλέως Θεοδοσίου, πότερον τίϑεται τῷ βασιλεύειν αὐτὸν ἢ 
ἀποτίϑεται τὴν ἀνάῤῥησιν. *[ln basilicam Iuliam Caroli M. 
simulacrum illatum fuit, more maiorum, eaque basilica lau- 
reatis Caesarum imagiuibus, quae quondam mittebantur in pro- 
vincias, destinata fuit. Alemann. Pariet. Lateran. p. 27. Lo- 
cus Theophanis notandus p. 246. sub Phoca, cuius in nu- 
ptis imagines laureatae Prisci et Domentiae suspensae sunt in 
equestri certamine.]* Videtur V. D. locum ex memoria ci- 
fasse. ld unum adhuc noto, rationem Salmasii, ob quam 
negat λαυράτα a lauro derivari posse, quia nempe λαυρεάτα 
diei debuisset , si a lauro vox veniret , non λαυράτα, ut in- 
ierdum scribitur, nullam esse. Nam primum quidem claris 
litteris exaratum. in. membranis inveni et reddidi λαυρεάτα, 
Deinde praetendi posset Graeculorum ipscitia Latini sermonis 
et imperitia in reddendis Latinis vocabulis, quae mirum in 
modum torquent et deformant. Sed neque pravum est Zau- 
rata et potuit a  /auro formari, ut alterum a /aurea fuit. 
Denique exemplo non caret. “ουδάριοι dicunt e. c. novi 
Graeci a ludo , quos Latini Judiarios. V. Du Cange Gl. Gr. 


Ed. L. 121 


3894 10. IAC. REISKII COMMENTARII - 


 h. v. Infra habemus βαλαγτάδες pro βαλαγτιάδες. Et talia 


multa occurrunt. 

A. 5. [395, 5.] δεχϑεὶς — sic τὴν βασιλείαν.  "Theopha-. 
nes p. 75. init., ubi de Ioanne, Romae tyranno: Ἰωάνγης δέ 
τις ἐκ τῶν βασιλιχῶν ὑπογραφέων τὴν ἐν Ῥώμῃ βασιλείαν 
ἁρπάζει καὶ πρέσβεις πρὸς τὸν Θεοδύσιον ἀποστέλλει, δεχϑῆ- 
vat εἰς βασιλέα δεύμενος. , 

Δ. γ.[395, 7.1 βεβαιοῖ. *[Quando confirmabat Impera- 
tor orientis occidentalem , mittebat ipsi στεφαγὸν βασιλικὸν", 
ut Theophanes p. 73. de Theodosio Valentinianum confirmante. 
narrat. Imagines principum adorabantur. Anastas. p. 86.]* 
Longus hie texi posset catalogus Impp. occidentalium et re-. 
gum ltaliae Gothicorum , qui confirmari se ab orientalibus 
et velut investiri se curarunt. Verum id hic loci non agimus. . 

229. B. ult. [395. 17.] χελεύσωσιν. Posset subintelligi o£ 
δεσπόται. Sed potest quoque, etiamsi χελεύσωσι pluralis sit, - 
ὃ δεσπύτης subinteliigi. lam illo tempore in more positum. 
erat, quod hodie vulgatissimum est, de honoratiore, etiamsi 
uno, in plurali narrare: «eZnt, iubeant pro velit, iubeat; 
ut nos quoque dicimus: 4venn Jhro JMaiestüt befehlen, pro 
^venn. Seine |Maiestát befiehlt.. Yam alibi dixi de subsultu mo- 
mentaneo a singulari ad pluralem et ab hoc rursus ad illum . 
Graecis et Latinis nullo non tempore usitato, 

C. 1. [392, 18.] δίδοται μανδάτα σιλέντιον. Est species 
prosopopoeiae , pro significatur fore silentium hac voce indicta: 
Silentium , nempe erit ; agetur conventus silentium dictus. 

C. 2. [594, 1.] δέχεται. —.Exspectat et excipit, nempe. 
dominus. : 
C. 4. [594, 8.] μεταστέλλεται, —Lfrcessit eos. Miro modo . 
reddit scholiastes ὠπολύει., quod quamvis incongruum videa- 
tur, notat enim alias absolvit , licentiat, veniam abeundi dat . 
aut abire iubet, defendi tamen quodammodo potest interpre- 
tando per ἐγείρει, excedere e loco, in quo sunt, iubet , vel 815 
gnificat abeundum e metato esse. am cg 

C.5. [594 , 4.] βοηϑὸς. De adiutoribus scriniorum vid. 
Guther. p. 591. Adiutor proprie est vicarius magistri scrini- . 
orum. Habebat quoque quaestor adiutorem ; vid. Fabric. Bibl. 
Gr. T. XII. p. 577. ᾿“ρηγὸν quoque appellat loannes Can- 
tacuz.; v. Goar. ad Codin. p. 74. n. 54. Diversi sunt oi fjo- 
79oi et ἢ βοήϑεια,, milites praetoriani, oi τὸ ταξείδιον ποι- 
οὔντες in urbibus , paci et securitati publicae conservandae, . 
temperandis repentinis tumultibus et coércendis grassatoribus, . 
alisque adversis casibus invigilantes, unde Arabes quoque 


' milites tales (les! , auxilia appellarunt , qua de re ad Abul- 


fedam dicam. 
C. 7. [594, 5.] χύμης τῶν λαργιτιόγνωγ. Comes largitio- 


E 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. 1. 385 


num erat, ó τῆς βασιλικῆς μεγαλοδωρίας χορηγὸς, ut 'The- 
mistius ait pag. 201. D. 8., cuz thesaurorum omnium mandata 
custodia et dispensatio largiendi, ut Mamertini verbis utar. 
"Gaudebat vocabulum /argitiones illo aevo, cuius fragmentum 
hoc est, lustinianeo puta, gemina notione. Primum notabat 
thesauros publicos, fiscum , aerarium commune, quod qui 
administrarent comites largitionum ( erant enim comitatenses 
quidam , alii provinciales, ) iidem erant cum logothetis seu 
rationalibus postea sic dictis; quibus omnibus unus praeerat 
logotheta genicus seu rationalis generalis. Vid. Vales. ad Amm. 
Marc. p. 9t. A. Nomen id fisco propterea datum puto, quia 
itiones nummorum inde procedebant, quibus aedificia pu- 
blica sustentanda aut reparanda, urbesque terrae motibus 
eversae aut ignibus corruptae restaurandae essent. Menander 
Rhetor, cuius locum paulo post dabo, a largitate derivat , 
quoniam ibi opum large et abunde sit. Deinde largitiones 
e strictiore sensu et proprie erant «i quAortu(at , εὐσέ- 
mes , ἀγτιλήψεις,, solatia, donationes, quas princeps e re sua 
privata, e peculio suo sponte, aut ex curiae cerimoniali , 
proceribus aliisve, quibus vellet, dabat. Comes ergo largitio- 
num hoc strictiore sensu erat idem cum comite rei privatae 
aut idico dicto, cui commissum erat, larga et gratuita domi- 
norum dona illis in manus tradere aut ipsi domino praestare, 
ut ille suis manibus tradere posset illis, quibus destinasset ; 
vid. idem Valesius ibid. p. 525. B. Utrumque genus describit 
Agathias: ταμίας, οὐ μὴν τῶν ἐκ τῆς δασμοφορίας ἐρανιζο- 
μένων, (ἄλλῳ γὰρ ἐπετέτραπτο ταῦτα.) [nempe olim quidem, 
ut Valesius l. c. animadvertit pag. 278.. praefecto praetorii , 
deinceps autem logothetae genico,] ἀλλὰ τῶν, ὅσα ἐκ τῶν 
βασιλείων ϑησαυρῶν ἐπεπόμφει, ἐφ᾽ ᾧ τοὺς ἀριστεύσαντας 
ἐν ταῖς μάχαις τὰ προσήκοντα τιμᾶσϑαι γέρα. Conf. Guther. 
p.655. et Du Cange utroque Gloss., item ad Alexiad. p. 586. 
Scholion marginale vocem /argitionum exponit δαψιλιῶν. Si- 
militer Menander Rhetor in Excerptis legationum ed. Hoe- 
schel. p. 98., quo loco simul officium comitis largitionum de- 
clarat de Petro dicens: ὃς τῶν ἐν τῇ αὐλῇ καταλύόγων πρὸ 
τούτου γενόμενος ἡγεμὼν, (designat aut magistrum officiorum, 
aut potius domesticum scholarum,) zz»ix«vra δὲ τῶν βασιλεῖ 
ἀνειμένων προειστήκει ϑησαυρῶν,, οἵ ye ἀπὸ τῆς δαψιλείας 
τῇ τῶν “Ῥωμαίων προσαγορεύονται φωνῇ. «“Ἴάργους γὰρ οἱ 
«1ατῖνοι τὸ δαψιλὲς ὀνομάζουσι. 

250. Α. 5. [594, 18.] λέβα. Recte Scholiastes ὦρογν. Sub- 
intelligitur nempe utrobique σαυτὸν, Ego vero male verti 
tolle velum; debueram tolle te, surge; vid. ad p. 14o. C. 
Quae de citatione monet, intelliguntur ex p. 255. D. Pro 
πρεσβεύων legendum esse aut πρεσβέων, aut πρεσβευτῶν, 


Constantinus Porphyr. Fol. Il. 25 


386 10. IAC. REISKH COMMENTARIL - 


vcl me non monente liquet, et satis suggerit Latina inter- 
pretatio. 

A. 9. [595 , 4.] διαλαλεῖ. Verbum tunc temporis fre- 
quentatum, uti etiam 0:aAa2/a , pro quibus veteres προσει- 
πεῖν, προσαγορεύειν dicebant. Ζιαλαλία est allocutio , prae- 
sertim quae ab uno ad multos pertinet. Balsamo facetam 
dans vocis campana etymologiam : ὡς ὅ κάμπος τοῖς βου- 
λομένοις εἰς ἐμπορίαν ἀνεμπόδιστος πρόχειται, οὕτω καὲ 
χαλχοστόμου χώδωνος ἥ μετέωρος διαλαλία τοῖς πᾶσιν εὐ- 
πρόσιτος ἥπλωται; vid. Epitom. Diodori Siculi L. XXII. 
p. 497. 2. Si ab Artemidoro profecti sunt indiculi libris et 
capitibus in editione Rigaltiana praemissi, usus ipse quoque 
fuit eo vocabulo libro 1V., sed et indices illi et vox serioris 
aetatis sunt. Dubium interim penes me est, Graecine Lati- 
nos, an hi illos imitaü fuerint. Nam seriores quoque Latini 
interlocutio pro. allocutio ,| dissertatio dicebant, ut constat ex 
prooemio Chronici Windesemensis : prolixis igitur are. 
interlocutionibus postpositis. Ni memoria fallit, habetur quoque 
interlocutio pro allocutio, edictum, in Codice Iustinianeo. 

B. τ. [595, 7.] τὸ zegoíxgv αὐτοῖς ἀπαντᾷ. Yd est περ- 
σίκιον, marsupium, sacellus. Ita certe exponit Du Cange. Quum 
autem moris, quo novo praefecto urbis aut praetori marsu- 
pium offerebant, vestigium nusquam reperirem , neque pro- 
tinus exputare possem, quorsum ea res pertineret, coepi du- 
bitare, significaretne vox persicium praeter marsupium adhuc 
aliud quid, nempe vestem Persicam seu Medicam , id est seri- 
cam auro illusam; Persae enim in eo genere valde luxuriantur ; 
aut vestem persi vel persici coloris , id est obscure cyanei. 
Habemus apud Leonem Grammaticum p. 465. c. fin. χιτὼν 
χουσοπέρσικχος , tunica aureis filis intexta , coloris persi; wid, 
Du Cange v. Persus, Posset itaque non absurde statui, per- 
sicum fuisse vestem admodum pretiosam , quae in honoris re- 
cens collati insigne consueverit praefectis obviam ferri. Ob-. 
tinet adhuc hodie mos, ex aula non magis orientalium prin- 
cipum, quam Graecorum in Turcicam derivatus , aut novis 
investiendis aut veteribus .confirmandis legatis vel exarchis 
(Bassas id genus vocant) quotannis in provincias a Sultano mitti 
vestes honorarias ( Challas Turcae appellant, unde nostrum 
Gala,) mittendi, quas in signum investiturae et benevolentiae 
principalis et professionem fidelitatis suae Bassae debent in- 
duere. Quia tamen hoc ad Imperatorem ipsum accommodari 
aeque facile haud potest, cui recens electo super carruca in 
urbem intranti dicuntur p. 240. D. 3. cruces et persicia prae- 
ferri vel obviam ferri: (signum enim investiturae in hoc casu 
persicia esse nequeunt , quum chlamydes et coronae et alia 
symbola sint Lmperatorum ) malo nunc a vulgari expositione 


*. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. 1. 387 


huius vocis non recedere, sed potius de marsupio vel bursa inter- 
pretari ; sive iam praefecto eo fine bursae hae nummis plenae 
praeferrentur, ut suam veluti eparchiam spargerent, quemad- 
modum novi consules suum consulatum , id est missilia in 
populum proiicienda (non tamen memini de praefectis idem 
quod de consulibus legere): sive donarium hoc esset, quod 
aut Imperator, aut urbs novo praefecto conciliandae benevo- 
lentiae gratia exhiberet. Quid, si horum persiciorum imagi- 
nem ES in diptycho illo consulari, cuius ectypum de-- 
dit Du Cange tab. r. dissert. de nummis aevi medii, ubi ad 
singula latera sellae curulis, cui consul insidet, conspiciuntur 
singuli viri, tenentes utraque manu mapparum lacinias, in 
quarum mapparum medio iacet aliquid, quod nummis simile 
est? Certe pro nummis Du Cange quoque habuit, cuius haec 
sunt verba $. r2.: ,,Nescio an ipsa explicata censeatur esse 
in eodem diptycho mappa in binis figuris , quae sellae lateri- 
bus appinguntur, quarum singulae binis manibus mappas ex- 
plicatas tenent in ludorum editionis symbolum ? nisi forte eae 
mappae contineant nummorum certam -'(uantitatem, qui efficti 
quodammodo conspiciuntur, ita ut ad consulum ὑπατείας seu Ed. L. 12a 
missilia referri debeant." Pariter gemino hoc modo accipi 
locus supra laudatus p. 2o. D. 5. Aeque enim pro- 
babile est, bursas novo lmperatori eo fine oblatas fuisse, ut 
pecuniam inde depromtam in circumstantem et inhiantem po- 
pulum spargeret, quam eo, ut donum gratuitum ipse sibi 
haberet, quo oblato respublica novum sibi rectorem , et huic 
se faustamque fortunam gratularetur. Non enim uaa bursa, 
sed plures novo Imperatori praeferebantur , ut ex l. c. constat, 
Verum posteriori huic coniecturae obstat ille locus (infra p. 241. 
C. 4.), quo dicuntur viri ordinis senatorii novo Imperatori 
pittacium seu cambium de ter mille libris auri ut donum gra- 
tuitum urbis regiae offerre, postquam in praecedentibus (p.24o. 
:D. 3.) dictum esset ipsi praelatas fuisse cruces et persicia. 
Non ergo potuerunt persicia donum gratuitum Imperatori de- 
stinatum continere. At quid, si praefectis, quoties procederent, 
toties persicum obviam ferretur? Quod paene colligas e p. 
251. B. 7. ld si fuerit, persicium neque vestem honorariam, 
neque bursam nummis refertam significare potest. Ad hane 
obiectionem quod reponam non habeo. id tamen certum est, 
consuevisse veteres. illius aevi homines, pecunias aut in 
scutellis et scyphis aureis, quae quidem manibus gestatiles 
et non nimis grandes essent, aut ponderosiores summas , ideo- 
que humeris baiulandas , in bursis donare et secundum bur- 
sas numerare, quemadmodum adhuc hodie Turci faciunt. 


Sic Henricus III. Imperator Alberto Vicecomiti epulis suis 


388 IO. IÀC. REISKT. COMMENTARII 


adhibito et abeunti dabat saccum cervinum argento plenum, 
ut perhibet Donizo in Vita Mathildis L. I. c. 12.: "is 
Rex sibi mastrucas post escam maxime pulcras 
Donavit ,. florent pariter quoque pelliceones 
Hoc regis | Henrici] munus ducis |Bonifacii] ad camaram 
[id est coetonem, vestiarium , thesaurariam] tulit , 
unum 
Et corium cervi , quod numis ipse replevit. 
Idem cap. 4. : 
dedit illi plurima gratis. 
Cervinos plenos numis saccos duodenos 
Liquerat in. propria genitor camara. Canusina , 
Quos penitus totos dedit uno tempore dono. 
Pertinet huc quoque locus 'Theodoreti sermone IX, ad Grae- 
cos: συλλέγουσι τὰ ψήγματα, διορύσσουσι τὰ μέταλλα, καὲ 
ἐπίσημον |cusum] γενόμενον τὸν χρυσὸν xai τὸν βασιλικὸν 
δεξάμενον χαραχτῆρα, οὐ χρυσὸς ἔξωϑεν, ἀλλ᾽ ἢ σκχύτιγαε 
ἢ ξυλιναι φυλάττουσι ϑῆχκαι. Succurrit hac occasione, de 
voce persicium disputanti, locus Agnelli, cui vox illa forte re- 
stituenda sit. Est p. 155. edit, Murator.: Abiecerunt, ait, foe- 
minae in luctu publico inaures et annulos et dextraria [ar- 
millas] et pereselidas [id est periscelidas] et monilia et obfacto- 
ria et acus et specula et lunulas et liiola, [figaras aureas 
ad liliorum instar factas, quas super fronte , aut etiam pe- 
ctore gerebant] praesidia et laudosias, Pro voce praesidia re- 
ponendum putem aut prandea, id est taenias sericas , aut po- 
tius brasiolia , fascias, quibus brachia illigabant , aut tandem 
pu id est bursulas, quales medio aevo super cingulis et 
is circumvolutas , ventrem ambientes, aut etiam e femoribus 
dependentes, gestabant, magnum in iis luxuriae quaerentes ar- 
gumentum, tantoque illas pretiosiores et ornatiores auro et 
gemmis et margaritis iactantes, quanto quis esset. nobilior et 
opulentior, ut protinus e zonis et bursis illis agnosci posset 
hominis conditio. Et quia pictae filis aureis et argenteis illae 
bursae solebant esse, hine dictae fuerunt marsupia , cob uos, 
id est res opere phrygionico elaboratae. Est enim vox Arabica. 
Quod autem ad postremam vocem /audosias attinet, videntur 
laudosiae , et quae idem , ni fallor , significant Zaudanae , (vid. 
Du Cange h. v.) esse armillae precariae , rosaria, series con- 
filata sphaerularum vitrearum lignearumve, aut et pretiosiorum, 
ad quarum numerum multae Christianae gentes, mulierculae 
praecipue, et a Christianis orientalibus docti Muhammedani . 
preces suas absolvunt et deo annumerant. Arabes talia fila 
orbiculorum exl, Musabbehat, id est laudatoria , appel- 
lant; quia, qui ea manibus tenent et versant , deum laudant , 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. 1. 389 


et preces peragunt, quarum magna pars in laudibus dei 
versatur. Hinc /audosiae et laudanae videntur dictae fuisse. 

250. B. 6. [595, 10.] Ἡλιοχράτης, De hoc vid. Zosim. 
p. 546. et 561. 

B. 7. [595, 11.] L4»3zuíov. De hac legatione vid. Theo- 
phan. p. 98. fin. et quos Goarus ibi citavit auctores. 

pa [5 τή. 7“Πι:αφερέντιος. Non (ερέντιος, ut in Chro- 
nico Alexandrino legitur , cuius haec sunt verba: τούτῳ TQ - 
ἔτει ἐβασίλευσεν ᾿νϑέμιος, καὶ ἀπῆλϑεν εἰς Ρώμην, καὶ &lo- 
ῆλϑεν τὰ λαβράτα αὐτοῦ ἐν Κωνσταντιγουπύλει διὰ Φερεν- 
τίου ἐπάρχου. Leg.enim “Ζιαφερεντίον ἐπάρχου, nempe ὅγ- 
τος, quum Diaferentius eparchus esset. 

C. 2. [595, 15.] εἶπεν ἐγχώμια. "Talia encomia sunt duo- 
decim illi sic dicti veteres yc a Cellario et aliis editi, 
item Iuliani quidam et Themistii, et pater omnium ille Plini- 
anus Traiano dictus. 

C. 9. [3595, 20.] τοῦ πρᾳοτάτου ἄρχοντος. Titulus z9a- 
óraroc, clementissimus , et yaAnvóraroc , serenissimus , tran- 
quillissimus, ut hodie, sic et illis vetustis temporibus erat viris 
principibus proprius. Gregorius M. Epistol, ad Constantiam 
Augustam: cognoscat autem tranquillissima domina.  Cinna- 
mus p. 128. describens adventum Manuelis Comneni in Hun- 
nicam , et modum , quo exceptus a populo fuit, acclamatum 
ipsi ait fuisse: ὃ συμμαχήσας, κύριε, τῷ πρᾳοτάτῳ Ζίαβὶδ, 
o domine, vitam illi, qui clementissimo. regi nostro Davidi 
assistit. 

C. 13. [396,5.] ϑείᾳ γεύσει. Divina dicebantur olim omnia, 
; die: ad Imperatores pertinerent. Ita μάγιστρος τῶν ϑείων 

φφικίων, κόμης τῶν ϑείων πριβάτων, divinae epulae, di- 
valia constituta apud Symmach. VII. 95. lpsi ag cami 
divini et divinissimi dicti ; vid. Alemann. ad Procop. p. 73. et 
79- Scatet talibus formulis uterque codex, lustinianeus et 
Theodosiacus. Ipsi quoque paucae tributum reperio, ut 
apud Codin. pag. 1:2. n. 19. : 7 ϑεία καὶ πατριαρχικὴ χείρ. 
ADivina sunt illis omnia σεμνὰ , et inviolabilia, quae , ut de- 
os, veneratione prosequi par est. JD/vina vero annutatio (sic 
enim rectius in codice lustinianeo, quam annotatio legi, ex 
Nostri hoc loco, et 9efa γεῦσις patet) est beneplacitum , man- 
datum Imperatoris, quod decoris et maiestatis conservandae 
gratia, non ore, sed nutu capitis tantum significat. Inde 
Themistius p. 26. B. : οὗ δὴ xai μόγον. τὸ νεῦμα φερέγγυιον 
πρὸς σωτηρίαν, de Imperatore ait, cuius vel solum numen, 
id est vel sola annutatio , salutem spondet. *[Vid. Valesii dis- 
sert. de honoribus divinis Imperatorum et Imperatricum Rom. 
eorumque filiorum et cognatorum. Memoir. de Trevoux An. 
1706. p. 1611. Carolus Imp. Libro de Imaginibus c. 4. 5. de- 


300 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII . 


ridet Imperatores Graecos ob titulum numini vestro , perenni- 
tati vestrae et similia, p. 202. 6.]* lam antea irrisi fuerunt 
et reprehensi ob hanc stultitiam Graeci in aula Attilae , ut 
narrat Priscus Rhetor in Excerpt, Legat. Hoeschel. pag. 36.:. 
ὃ Βίγλας ἔφη, ὡς οὐχ εἴη ϑεὸν xat ἄνθρωπον δίκαια συγ- 
, » * * » ^ * * . , 
κρίνειν, ἄνϑρωπον μὲν τὸν ᾿αἰττίλαν, ϑεὸν δὲ τὸν Θεοδό- 
σιον λέγων. ᾿ 
D. 2. [596, 6.] κοινωνούσας. Hinc patet orientis et oc- 
cidentis Imperatores collegialiter unum imperium. divisis tantum. 
sedibus administrasse , adeoque figmentum esse, quo fertur 
"Theodosius ita regnum partitus fuisse inter filios, ut orienta- 
les Imperatores omne ius in occidentem amitterent ; post Au- 
gustulum, ultimum in occidente Imperatorem , evasisse Romam 
in libertatem , ut potuerit sibi Imperatorem ex arbitrio suo 
legere, Romanosque proinde, ut populum sui iuris, Carolum 
M. legisse. Quae mera commenta sunt. 
D. 7. [596, 9.] Θευδᾶ. De Theuda, rege Gothorum in 
Hispania, hic qui cogitarunt, falsi fuerunt et fefellerunt ipsum 
me. Conf. praef. nostra p. IV. Theodatum designat Petrus , 
qui Athalarico, regi Gothorum in Italia, successit et eius ma- 
trem Amalasuntham sustulit. Qui autem Petro Ziber est, ille 
Procopio est Liberius, de hac legatione sic narranti L. I. Go- 
thicor. p. 171. 2. Theodatus, ait, ideo, quod Amalasun- 
tham in lacum Volsinum deportari curaverat, metuens 4j 
βασιλεῖ ἡμῶν ἀπ᾽ αὐτῆς προσκεχρουχὼς εἴη, ἄνδρας ἐκ τῆς 
Ῥωμαίων βουλῆς ““ιβέριόν τε καὶ Ὀπίλιον στείλας ξὺν ἐτέ- 
ροις τισὲ παραιτεῖσϑαι πάσῃ δυνάμει βασίλειαν ἐπήγγειλεν 
ἰσχυριζομένους μηδὲν πρὸς αὐτοῦ ἄχαρι τῇ ᾿Αμαλασούνθῃ 
ξυμβῆναι, καίπερ αὐτὸν ἀνήχεστα δεινὰ εἰργασμένη τὸ πρό- 
τερον. Paulo post addit Procopius, legatos hos CPlin ten- 
F4. L. 123dentes in via apud Aulonam, Epiri oppidum , offendisse Pe- 
trum Magistrum a Iustiniano in Italiam missum , ut cum The- 
odato pariter atque Amalasuntha consultationes agitaret. Unde 
patet hanc legationem in annum lustin. Vil. exeuntem aut 
VIIL incipientem , id est Christi 534. aut 555. incidisse. 
* o 281. À. Duscript. cap. 88. vs. 5. [596, 16.] βεβαιοῖ. Vid. 
quid hoc de loco coniecturae ad p. 228. C. 8. proposuerim. 
C. 1. [397, 10.] γνῶσιν. Quod Galhs hodie est notice, 
id est Graecis γνῶσις, indiculus. Sed erat quoque Latinis 
illorum temporum in usu hoc sensu. Notitia impera satis no- 
ta; item notitia scriniorum , notilia taxae a magistratibus de- 
bitae pro codicillis , et alia talia frequenter occurrunt in co- 
dice '"Theodosiano ; vid. Guther. pag. 565. Apud Fabricium 
Biblioth. Graecae Vol. XII. habetur : γγῶσις τίτλων ταῖς 
ἑχάστοτε γνεαραῖς Ἰουστινιανοῦ ἐπιγραφέντων., index — titulo- 
rum lustüniani novellis praefixorum. Gregor. Magn. Epist. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 901 


ΠῚ. 16. : Omnium rerum non solum de suscepta eos, qui eas 
tradunt, percipere volumus, sed etiam a te notitias earum 
subtiliter retineri. Vid. Du Cange v. JVotitia. 

C. 12. [597 18.] κόμητες φυλῶν. Affectata haec Latino- 
rum vocabulorum , quae alias retineri a Graecis solent , Grae- 
cis aequivalentibus interpretatio negotium interpreti facit. Vi- 
dentur φυλαὲ hic loci idem atque scho/ae notare. Caetera 
quoque nove, id est praeter morem dicta, δεδασχαλεκοὲ pro 
magistrianis, quia nempe vox διδάσκαλος voci magister quo- 
dammodo respondet, ergo magister sacrorum officiorum etiam 
apte a Graecis διδάσχαλος vocatur. Ergo eius officiales, La- 
tini magistriani et magisteriani dicti , recte quoque Graecis 
διδασκαλιχοὲ dicuntur. Sed non pugnamus nunc de verbis, 
apte inepteve conficta et dispensata fuerint necne. Liquet 
magistrianos designari ; vid. Guther. p. 605. et Pachomii ora- 
tio Graece et Latine edita in calce Loescheri Stromatei sacri 
p. 166., ubi μαγιστριαγὸς officialis redditar, item Du Cange 
utroque Glossario. *[Magistriani , qui inter officia palatina mili- 
tabant sub dispositione magistri officiorum. Alteserra Quaest. 
pag.82. Iulianum magistrianum Imp. cum sacris ad Aretam, 
Aethiopum regem, misit. Theophan. p. 200.]* Aeque insolens, 
paulo tamen aptior et planior est λευχοφόροι pro candidat, 
λευχείμογες. Quare autem affectator hic vocem Decani non 
item alia Graeca, ut caeteras, mutaverit, miror. Non reperi- 
bat procul dubio commodam. 

— D. 2. [598, 1.] τὴν ῥόγαν. Rogam dando significabat Im- 
perator, et legatos tales et ipsorum homines iuris sui esse 
et stipendia sua mereri ; adeoque utrumque imperium unum, 
et ambo Imperatores collegas esse. Est autem roga (sic tunc 
pro erogatione dicebant) largitio , donum, donativum ,  sti- 
pendium , omne quod seu gratuito seu ex debito merenti da- 
iur. Erant rogae duplicis generis , comitatensium et militum. 
Illae, procerum aulicorum puta, circa festum paschatis quot- 
annis nomine charitatis seu doni gratuiti, sed re vera pro 
mercede navatae operae et ordinario salario pendebantur. Dis- - 
tributionem talis rogae eleganter et curate describit, qui in- 
terfuit Luitprandus L. VI. Histor. Cap. V. Memorat quoque 
Cedrenus p. 795. D. 5. , collata p. 544. D. 5. et 755. D. τ΄.» 
ubi distributionem rogarum factam ait χατὰ τὴν &yíav μεγώ- 
λὴν πέμπτην, id est die lovis, quem nos ourdem solemus 
appellare, proxime praecedentem ante festum Paschatis. Hae 
proceribus debitae φελοτιμίαε tam religiose observabantur, ut, 
quum: Ísaacius Comnenus eas abrogare vellet, postmodum a 
Deo punitus diceretur, Scylitz. p. 812. B. 5. Ex eodem p.829. 
B. 8. constat citius quoque datas fuisse has rogas , et p. 855. 
B: fine memorat datam pridie festi Orthodoxiae , seu in mediis 


302 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


.quadragesimis. Patet ex eodem loco, donum proprie in au- 
ro fuisse, interdum tamen quod auro deerat, vestibus sericis 
expletum fuisse. *[De rogis, quae dono officiis dabantur ex 
Cod. Theod. pag. 11. , de palatinis sacris largitionibus conf. 
Meurs. Gloss. p. 16r. , de hypatiis Imperatorum p. 162., de 
roga milinbus data v. Alteserr. ad Anastas. p. 6o0.]*  Alte- 
rumi autem rogarum genus erant rogae militibus quotannis 
dari solitae , vel potius, ut codex noster docet , singulis qua- 
drienniis, quibus accedebat quinto quovis anno quAoztura im- 
perialis, seu. donum gratuitum, roga extraordinaria, quini 
nempe nummi aurei; vid. Procop. Aneedot. p. 108. 2o. . Non 
ausim tamen affirmare hoc saeculis quoque obtinuisse Proco- 
pio posterioribus. Differebant autem stipendia pro diuturni- 
tate militiae iam exactae; vid. Vales. ad Amm. Marcell. p. ὅοτ. 
B. et Procop. Anecdot. p. 104. 16. Ztaveuéoetg appellat idem 

. 81. τὸ, , διανεμέσεσιν enim legendum est pro δυγάμεσιεν, 
ibi edito. llla χρήματα, ἅπερ ἐν παραψυχῆς λόγῳ πολλοῖς 
χορηγεῖσϑαι ἀνὰ πᾶν ἔτος πρὸς βασιλέως ἐκ παλαιοῦ διατέ- 
ταχται, ut ait idem p. 100. initio, sintne φελοτιμίαι., an ro- 
gae, palatinae an militares, certo non definiam ; συγτάξεες 
appellat Iulianus p. 567. A. 4. Milites hi rogandi seu roga- 
ti, id est stipendiati, rogatores dicebantur, et conveniunt 
cum genere militiae , quod hodie Turcis in usu est ues, 
Ulufegi, dicto. Sunt enim hi, qui stipendium pecuniarum 
Aie, bucellam , in mensem aut potius trimestre accipiunt. 
Contra tmariotae respondent Zaimis vel T'mariis hodiernis 
Turcarum, id est possessoribus fundorum , e quibus se et ti- 
rones suos alant. Conf. Goar. ad Codin. pag. 120. n. 9. et Du 
Cange Gloss. utroque , item ad Alexiad. p. 269. et 370. De 
posteriore quidem dubium non est, Zaimos timariotis respon- 
dere. At rogatores praedia militaria nulla habuisse, vel, quod - 
idem est, timariotas rogam accepisse nullam , id est quod 
mihi persuadere vix possum. Caeterum ab isto usu vocis roga 
seu donum, largitio, pro stipendio, manavit, ut Arabes, quod 
addi potest Goliano Lexico , stipendium militare Ua3J, donum, 
appellarint. Multa enim, praesertim cerimonias aulicas, a 
Graecis, vicinis suis, transsumserunt. Quantae per annum 
fuerint rogae militum gregariorum , non dixerim. Videntur 
tamen non infra viginti nummos aureos, neque supra quadra- 
ginta fuisse. Narrat Symeon Logothet. p. 414. C. sub Micha- 
ele Balbo institutam fuisse expeditionem adversus Cretam z£g- 
σαρακοντάριον appellatam ἐκ τοῦ διανεμηϑῆναι ἑκάστοις ἀνὰ 
τεσσαράκοντα χρυσίνους. Narrat "Theophanes p. 410. A. init. 
Moawiam Isamitarum (Jesse Ut Syrorum rogas ad ducentos 
nummos aureos auxisse , (favebat enim illis, ut factioni suae) 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 393 


devictorum autem et in militiam s$uam abditorum Hirakita- 


rum [orc pi seu Chaldaeorum rogas ad triginta nummos mi- 
nuisse. Procul dubio modum rogarum militarium Arabes Cha- 
lifae illorum temporum a Graecis acceperunt , et imitati eos 
in hac re fuerunt. Quantum autem comitatenses quotannis 
acceperint, non reperio. lustiniani aetate, quum imperium 
adhuc amplum et potens esset, necessario maior erat roga, 
quam secutis saeculis in rebus Graecorum undequaque mi- 
sere accisis. Ad centum auri centenarios patricium unum ae- 
tate sua per annum corrotundasse tradit Procopius Anecdot. 
p. 109. 4. et 114. 37., quod tamen paene fidem excedat , certe 
8i ad pauperiem medii aevi respicias. Hinc fiat coniectura de 
roga, quam tunc magnates acceperunt, non neglecto, in illa 
immani summa centum centenariorum reditus omnis generis 
e fundis, e sportulis, e roga , et patriciorum quidem, et forte 
ne eorum quidem omnium, sed praecipuorum tantummodo quo- 
rundam contineri. At quanti fuit centenarius auri ad nostram 
monetam ? Locus hic non patitur id a me definiri. Alibi 
erit opportunius, si unquam consultum duxero huic inquisiti- 
oni me committere. 
. ,2592. A. 5.[598, 9.] δευτέρων. Sitne hoc a nominativo 
δεύτεροι, an a δεύτερα, non dixerim. Latet ratio appellationis ; 
vestigium eius nullum in nostro codice. Quo constat , mutata 
post lustinianum palatii structura, nomen hoc quoque desiisse.. 
—. B. 1. [598, 17.] τῶν ἐπισήμων. Reddidi znszgnium ; forte 
rectius clarzssimorum ; de quibus v. Guther. i; 

B. 5. [598, 19.] διασώσει. — Traducat eum. per provincias 
iuris Romani ; διασώζειν est conducere , salvum et incolumem 
aliquem aliquo perducere; vid. Du Cange Gl. Gr. et ad Alexiad. 
p- 352. , Luitprand. Legat. pag. 487. διασώστῃ, hoc est ductori 
meo; ubi quoque queritur, οὐδὲ et suis datos equos, sarcinis 
non item; σώζειν pro traducere, et σώζεσθαι pro transmigra- 
re , transire, pervenire, vel et tendere veteres quoque dicebant. 
Appianus L. I. Civil. p. 405. D. 4. : πέντε σπειρῶν dy τῷ &0- Ed. L. 124 
γῷ σεσωσμένων [id est ἐσσυμένων, transgressis,| ἐς τὸν Mé- 
τελλον. Maximus Tyrius serm. 5. p. 5o. ed. Heins. : ἡ τοῦ σώς- 
ματος χρεία πολυμερής τε οὖσα καὶ πολυδεὴς, σώζεται 
[pervenit vel tendit| τῇ συντελείᾳ τῶν μερῶν πρὸς τὴν ὕπης- 
θεσίαν τοῦ ὅλου. lpse iam Sophocles σωτὴρ dixit pro comite 
itineris , qui peregrinantem salvum et sospitem eo, quo de- 
stinatio fert, traducit. Versu ultimo Philoctetae nempe Nym- 
phas νόστου σωτείρας appellat. | 

252. B. 7. [599. 5.] προτρέποντα. Arcessentia.. Eodem sensu 
habet hoc verbum "Theophanes pag. τάδ. B. 5. et 146. C. 9. 
Est proprie prorsum vertere , e loco , quem quis occupat , eum 
extrahere et ulterius promovere. 


394 .10. IAC. ΒΕΙΘΚΙ COMMENTARII - 


B. r0. [399, 5.] ϑεραπείας. Significat hic loci otium , commo- 
ditas, sic ut liceat curae corporis vacare, itinerum spatia et vices 
quietis ex arbitrio dispensare. Conf. paulo post C. 12. Malim ita- 
quein Latinis reponi per otium aut non absque valetudinis cura. | 

B. 11. [599,9 6.] τοῦ “Ιαρας.  Celebre urbis limitaneae et 
munitae nomen apud Procopium et alios scriptores Byzantinos 
rerum ipsi aequalium. Theophanes p. 129. Δ. appellat χω- 
ρίον τῆς Π]Πεσοποταμίας μέγα xai ὀχυρὸν, μέσον τῶν ὅρων 
χείμεγον Ῥωμαίων τε καὶ Περσῶν, et addit ab Anastasio Di- 
coro conditam Anastasiópolim fuisse dictam. Conf. Goar. ad 
ἢ. 1. Videtur Z/4g«aog esse, quam Hieroclis Syaecdemus in 
lsauria ponit; vid.p.710. ed. Wessel. Sitne haec Daras, an 
potius Taro, illa, quam Constantinus in Vita Basilii p. 166. 
C. Τάραντα appellat, mihi non liquet ; vid. Alemanp. ad Pro- 
cop. p. 6r. fine, Sim. Assemann. Bibl. Orient. T. I. p. “6. B. 
et 381. B. , item T. IL p. r9. ἃ. Evodius Assemann. Mar- 
tyrol. T. I. pag. 141. Abulfeda in Geographia ex al Mosch- 
tareco appellat (335,4 4 vA à Bxuo Xia, urbem 
parvam in pede montis Mardinensis. Quodsi cum 'Theophane 
non consentit, reputandum lapsum temporum et vicissitudines 
rerum veteri urbis splendori detraxisse, Auctor fragmenti geo- 
graphici, quod Bandurius in notis ad Constantini "Themata 
p. ro. produxit, si per Zf&gec hanc Daras designavit , quod 
fecisse videtur, falsus procul dubio fuit in eo, quod: eandem 
cum 'aurizo vel Tebriso fecit, Haec enim multo, quam illa, 
et recentior et in orientem borealem remotior est. Verba 
fragmenti sunt Zfegsc, τὸ νῦν Ταῦρες. κα ὟΝ 

D. τ. [599, 18.] ὥστε μὴ προφάσει τοῦ πρεσβευτοῦ. 
Egregie hunc locum illustrat Procopius Hoesch. p. 85. 55. sqq. 

D. 6. [4oo, 1.] ἀσυμφανοῦς. Sic novi Graeci. pro «ov»- 
ónrov.  Nicet. p. 179. A. ult, , vid. "Theoph. p. 329. A. 3. , 
Cedren. p. 673. D. antep., Scylitz. p. 826. C. 6... Συμφανὲς 
pro ovvozrov aut éuqovéc habet. Polybius p. 158. 6. ed. Gron. 
Nunquam non in compositionibus alternant ἐν et σὺν. Verba 
καὶ φυλάττειν τὸ σχῆμα τοῦτο nescio qui factum ut prorsus 
praeterierim in Latinis; debent hunc habitum (cette habitude, 
ce manoeuvre) semper et ubique servare. 

D. 9. [40o, 5.1 ἡμερῶν ογ΄. Miror tot dies, tres paene cum 
dimidio menses legati Persici per Asiam minorem itineri a Da- 
ras inde usque ad Hellespontum imputari , cum Anna Comnena 
scribat Alexiad. p. 169. ab Antiochia ad Nicaeam intra octo 
dies perveniri. Finge id veredis dispositis nulla dierum no- 
ctiumque fieri quiete , continuato cursu. Attamen Busbekius 
CPli ad Amasiam , quae sane haud multum abest Anastasio- 
poli, intra mensem se venisse tradit, Epistola I. Debet igitur 
vitium nostris numeris inesse. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 305 


233. A. 2 [400, 8.] ἐν τῷ σκχρινίῳ τῶν βαρβάρων. Ubi 
chartae ad barbaros spectantes iacebant et asservabantur. La- 
tissimi ambitus vox Barbari. Graecis vetustis significabat omnes 
et illos, qui Graece non loquerentur, et , qui Graeci non 
essent sanguinis, etiamsi Graeco sermone uterentur, ut Mace- 
dones. Latinis vetustis audiebant sic omnes, qui Latine non 
callerent. Byzantini deinceps Graeci sic in specie appellabant 
initio Persas, tempore post Saracenos ; Latini praecipue Germa- 
nos. Vid. Script. post '"heophau. p. 855.  *[Germani iidem ac 
barbari ; Goldast. ad Eginhard, p. 162.]* 

—... 4. 5. [4oo, 8.] βέρεδα. Sunt equi curribus iuncti et prae- 
sertim illi in usum cursus publici per certas stationes dispositi, 
semper promti et parati. Non est vox a vehendo, quod pu- 
tant grammatici, sed Germanica. Veteres Germani Pered 
pro equo dicebant. Belgae adhuc Paerd dicunt, nos Pferd 
paulo durius. AÀ Germanis id vocabulum ad Romanos Thra- 
cicos, et deinceps ad Arabes transit, qui Zarid cursum pu- 
blicum appellant. In cuius vocis etymologia grammatici Ara- 
bici valde se macerant, neque mirum. Erit de hoc ad Abul- 
fedam dicendi locus, ad Ann.60. [Chr. 680o.], quo ait Moa- 
wiam obiisse, qui primus apud Arabes al Barid , O45, τὸ 
βέρεδον ἢ τὸν ὀξέα δρόμον, instituerit, quem Muhammedani 
ΕΣ per multa, saecula, et adhuc saeculo XIIL. serva- 
ant, sed ut regale privato nemini licitum. 

Δ. 5. [4οο, 8.] zar& τὰ πάχτα. Pacta sunt alias tributa , 
quae una gens alteri ex pacto et condicto debet. Hic sunt 
ipsa foedera , contractus, stipulationes. ta Annales Bertini- 
ani Α. 812. : Legati Michaelis ad Carolum M. missi Aquisgrani 
scriptum pacti ab eo suscipientes more suo , id est lingua Grae-. 
ca, laudes οἱ dixerunt. 1 

B. 7. [4oo, 21.] Ἑλενοπόλει. Vid. Malal. T. HI. p. 10. , 
Theophan. p. 22. A. 9. et Scylitz. p. 855. D. 3. , Du Cange ad 
Alex. p. 551. 

B. το. [f01, 5.7 évdazidítg δὲ. dta est in membranis. 
Verti ac si reperissem ἐγϑα xat δίζηται δὲ, ubi tandem volue- 
rit. Rarius verbum δίζεσθαι. quaerere, cupere, et fere tan- 
tum poéticum. Sed poétae verba vulgaria ab eruditis studio 
devitata suis carminibus implectebant; unde non mirum si in 
vulgari Thracum Byzántinorum sermone tales vetustatis reli- 
quias observamus. 

— B. 11. [f01, 3.1 ἕππους καὶ ζῶα. Vocabulum ζῶον novis 
Graecis et equum et mulum significat. Quum igitur τὰ ζῶα h. 1]. 
€quis opponantur, mulos intelligere necesse est, Integra dictione 
ζῶον μουλικὸν est apud Theophan. pag. 14£. , ubi. Anastasius 
animal mulinum, Leo Grammat. contra p.470. D. 6. ζῶδον pro 
*quo posuit. Et sic quoque Latinis anima? modo est equus , 


296 IO. IAC. ἈΕΙΒΚῚ COMMENTARII 


modo mulus; vid. Du. Cange v. Z/nimal, luret. ad Symmach. 
Il. 27. et Paullin. de Vita Martini IV, 17. Papias: Aurides 
[l. Burriches pro. Burrichi] animalia , manni. Quo in loco 
animalia pro mulis an equis accipias perinde est. Mannus 
enim vel burrichus inter ambos quodammodo. ἐπαμφοτερίζει. 
Vox burrichus, quod in transitu adspergere liceat , est Ara- 


bica : αἱ Borak, aed, celebratum fabulis et somniis docto- 


rum Muhammedanorum animal. Alborak, quo Muhammed 
raptus in coelum perhibetur, et ut medium quid inter asinum 
et mulum deseribitur , erat hoc de genere, a diversis coloris 
maculis sic dictum. Omne enim σοιχέλον, varium , scheckig 
nostro sermone , Arabibus est 3^ Zbrack ; vid. Du Cange 
v. Burrichus. 

B. 11. [4or, 4.] Καλχηδόνι. Modo sic scriptum reperi in 
membranis, modo Χαλκηδόνι. Utrumque vetera dant monu- 
menta, nec adhuc compertum, utrum rectius, | Utrumque 
nempe in usu erat. 

C. 2. [4or, 6.] ózz/ova τῶν βαρβάρων. Optionem bar- 
barorum penes Romanos militantium ministerio deputatum. 
Est autem optio miles optatus, h. e. delectus , honestioris gra- 
dus , quales in provincias mittebantur ad celeriter inde nuntios 
Imperatori referendum , et aliis rebus peragendis ob ingenii 
dexteritatem aliquam in ipsis deprehensam praeficiebantur ; 
vid. Casaubon, ad Script. H. A. T. I. p. 16. Eorum quoque 
et potissimum erat militibus sibi attributis annonas distribuere 
et de metatis seu hospitiis prospicere. Vid. Alemann, ad Pro- 
cop. p. roo. Turci tales Tschausos appellant , nos fourzers , 
provisores , χορηγοὺς στρατιωτιχοῦς. 

C. 4. [40o1, 7.] ἡμερῶν, ὧν ἔχει ποιῆσαι. De dictione 
ἔχειν ποιεῖν. habere. facere pro. debere facere, aut μέλλειν 
ποιεῖν, facturum esse, dixi alio loco ; ποιεῖν ἡμέρας autem et 
facere dies Graeci Latinique iuxta dicunt pro transigere; vid. 
Theophan. p. 37. C. 9. et go. A. 6., Cange Gloss. Lat. v. Fa- 
cere, Wetsten. ad N. T. Matthaei XX. 12. et Palairet observat. 
ad Nov. Test. Actor. XVI. 55. In illo Lucillii aut. Luciani , 
Anthologiae p.127. : νύχτα μέσην ἐποίησε τρέχων ποτὲ IMaoxoc 
ὅπλίτης, mediam noctem faciebat , est idem atque conficiebat, 
agebat, transigebat , aZiquando Marcus currens in stadio cum 
armis. Ad mediam usque noctem a die vel vespera inde cur- 

Ed. L.1235rebat, et tamen media nocte nondum pervenerat ad metam. 
Ipse iam Demosthenes in orat. contra Cononem ποιεῖν χρο- 
yovc dixit. 

255. C. 8. [4or, ro.] ἐσιάνϑη. F'exatus, aegrimonia affectus, 
offensus , laesus fuerit. Ita interpretandum esse hoc verbum ex 
hoc et aliis Nostrilocis et quibusdam eorum patet, quae DuCange 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 307 


Gloss. Gr. protulit e novis scriptoribus Graecis, (nam antiquis 
ignotum fuit,) ubi non putem significare constituere , contra- 
here, pacisci, quam notionem Du Cange illi tribuit. Citat 
ibi inter alia locum Nicephori Presbyteri in Vita S. Andreae 
Sali: xai σιανϑεὶς οὖν ἐν νῷ πιχρῷ ἔφη, exacerbatus ergo 
dicebat amara mente, et hunc. loannis Moschi in Limone c. 
205.: ἀχούσας δὲ ταῦτα xai ἄλλα τοιαῦτα παρ᾽ αὐτῆς σιαν- 
ϑεὶς καὶ ἐλϑὼν ἐδάκρυσεν, ubi interpres non male, certe haud 
proeul a vero sensu, reddidit commotus. Proprie est contritus , 
punctus , contristatus. Colligitur idem ex alio loco Vitae Sime- 
onis Sali, quem Du Cange v. Κοσσίζειν et τζεμμέζειν citat : 
ἔστιν ὅτε ἔβαλον τὰς χεῖρας αὐτῶν rà ἄσεμνα δύναια εἰς 
τὸν χόλπον αὐτοῦ, καὶ ἐσίαιγνον αὐτὸν καὶ ἐχόσσιζον χαὲ 
ἐτζέμμιξζον αὐτὸν, interdum quoque. inhonestae. potestates (im- 
mundi spiritus) mittebant manus suas in eius sinum et vexa- 
bant eum et colaphis contundebant , et attracto sursum naso cer- 
vices eius retro agebant. "Utrumque vocabulum Arabicum est , 


et κοσσίζειν ἃ 42$, colaphizare , et τζιμμίζειν a 755, quod est, 
animalis quidem , fraeno iniecto, hominis autem naso adunco 
arrepto , cervices et caput retrorsum agere. "Verum etiam o:- 
vacvety illinc manavit gU« , Saa, est malus fuit. (e , Sion, 
malum , e ; 4saa in IV. coniugatione est malum facere , 
malo aliquem , noxa, molestia afficere; σιαίΐγειν ergo est ali- 
quem maluni, id est malecontentum , iratum facere. : 
D. 2. [4οτ, 14.] χλιβάνια καὶ ἀρούλλας. Ταπρὶξ utrum- 
que, ex veteri more. Clibani, olim 4zvo: dicti, serviebant 
ad conclavia vel zetas calefaciendas, et sunt furni, non qua- 


les nostrates Germanici, sed ut orientales 2-3, Tennur , 
dicti , quos statim describam 5 arul/ae autem sunt ἐσχάραι, 
craticulae ferreae, super quibus rogus struebatur, quales sunt , 

quibus in Belgio cespites bituminosi instructi accenduntur. Illi 
᾿ olim , furni nempe, maxime tum calefiebant , quum quis solus 
esset, aut cum paucis litterarumque studiis vacaret. Hae, 
arulae puta, aut ad coquendum , aut ad compotationes et 
convivia multorum amicorum serviebant. Luculento enim in 
lis instructo igni circumsedebatur, Clibani erant id, quod ho- 
die tennuri sunt orientalium , vasti rotundi cum plano fundo 
ferrei lacus , vel catini, bassini, ollae, ut appellare malis, 
in scrobe depositi, media in zeta defossa satis profunda. In- 
structi erant illi lacus siphonibus , qui fumum per medios, ibi 
loci cavos studio relictos, parietes in tectum et deinceps in 
auras emitterent, Instructi quoque erant patentibus forami- 
nibus, spiraculis, in quibus aura alendo igni necessaria ven- 
tilaretur. Tegebant hos lacus operculo ferreo statim ex quo 


- 


398 IO. IAC. REISKiI COMMENTARII - 


ardere ignis coepisset, et, ut in carbones ille abiisset, tape- 
tibus id insternebant, quibus pedes et medium corpus sub- 
mittebant, qui tepore frui vellent. Sic tennuri structi sunt, 
quibus hodie usus est in oriente; vid. della Valle Epist. Itin. 
I. τη. et Olearii Iter Persic. p. m. 415. et aliorum ltineraria. 
Et sic quoque structi erant veterum Graecorum ἔπγοι vel xA(- 
βανοι. Clare id patet ex Aristophanis Vespis vs. 147. , ubi 
mentio fit zzA/«c , lati rotundi operculi , quod τῇ χάπγῃ seu 
τῷ invq imponebatur. Posset quidem coniectura fieri, τὰς 
κάπγας veterum Graecorum fuisse in istum modum compara- 
tas atque medio aevo in ltalia erant apud gentes barbaricas 
ilii incubantes. "Tum nempe sic ignem alebant. Mediis in 
aedibus defossa erat profunda scrobs, in qua ignis ardebat. 
In tecto autem relicta erat isti scrobi ad verticem opposita 
fenestra , per quam fumus exibat. Ubi deflagrasset ignis, ob- 
debant isti fenestrae taliam ligneam , aut etiam circa vespe- 
ram, quando homines a laboribus diurnis cessarent et cubitum 
irent. Unde, quemadmodum apud Graecos vespera βούλυ- 
τὸς dicebatur, quia boves aratro tum liberabantur, sic etiam 
medio aevo zgnitegium idem valebat atque vespera; et quando 
id faciendum esset , ingruentibus nempe tenebris , signum cam- 
pana dabatur, quo monebantur homines tegendum esse ignem 
et fumarium, ne per tenebras noxa fieret a flammis, aut etiam 
ne fumi et ignis conspectu allicerent fures et latrones (v. Du 
Cange v. Zgnitegium , et Murator. T.I, Antiqu. Ital. p. 418.). 
Unde remansit apud nos ille mos sub vesperam carapana so- 
nandi. Si quis ex hoc more locum Aristophanis exponere ma- 
lit , nihil quidem habeo quod opponam: et puto profecto pae- 
nes incultiores Graeciae gentes, item apud rusticanos hunc 
ignis alendi morem obtinuisse. At in Athenis cum maxime cultis 
tam rudem in modum fuisse structas aedes, ut per medias pateret 
pluviis illabendi et fumo exeundi fenestra, qua omnia sordida- 
rentur et conspurcarentur, et ruinosa fierent, vix mihi persuadeo. 
Multo elegantior et commodior illa altera ratio , tennurorum pu- 
ta. Ab borum tennurorum similitudine (liceat mihi brevitatis et 
perspicuitatis studioso peregrino hoc vocabulo uti) appellarunt 
invor laternam. Nam et haec ignem condebat in se rotunda 
in ambitum, plana in fundo, spiraculis et fenestra fumo 
exitum datura instructa erat. Conf. quae ad Aristophanis Plu- 
tum de hac voce Bentleius, et adversus eum recte viri docti 
disputarunt. Alter modus ignis apud Graecos alendi erat ἐν 
ταῖς ἐσχάραις, in craticulis ferreis seu arulis. Ut enim arae 
gestatiles erant, et ignem alebant sacrificiorum causa, habe- 
bantque craticulas , super quibus ignis struebatur, et sub his 
quadrangularem laminam, excipiendis cineribus: ita escharae 
seu foculi gestatiles ad hunc modum facti, quamvis non ae- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 309 


que alti, neque sacris faciundis , sed profanis usibus destinati , 
tamen arulae dicebantur. Medii aevi Latini andenas, landi- 
cas , repofocina et aycharas (si modo proba ea scriptio est, 
sed suspicor aischaras reponendum esse) appellabant. De 
quibus omnibus vid. Du Cange Gloss. Lat. Ad tales foculos 
humi desidere et poculis atque genio indulgere dicebant Graeci 
πρὸς πῦρ διέλκειν. ad ignem diducere , nempe scyphos, por- 
rigere sibi in vicem, ultro citroque reciprocare pocula. 
Stabant clibani, quod dictum, medio in conclavi, at arulae 
éni τῆς ἑστίας, in foco, id est ad partem mediam parietis 
summi, intrantibus oppositi. Hinc intelligas illud Artemidori 
p. 94. 14.: ἀνακαίειν δοκεῖν πῦρ ταχέως ἀγαπτόμενον, καὲ 
ἐφ᾽ ἑστίας, καὶ ἐν χλιβώνῳ, ἀγαϑὸν xaà παίδων σημαίνει 
γονήν. ἔοιχε γὰρ ἡ ἑστία καὶ Ó κλίβανος γυναικὲ, si quis. sibi 
videatur ignem accendere, isque cito ardeat , cum in foco, 
tum in. clibano , bonum est, et filiorum generationem promittit. 
iSimilis enim est focus et clibanus mulieri. Hoc e doctrina sym- 
bolica, quae apud veteres Graecos, ut gentem origine Scythi- 
cam, frequenti in usu erat, et adhuc est apud Scythas, ut ex 
scriptoribus rerum Russicarum constat. Egregiam lucem dat 
hic Artemidori locus illi Herodoti , et accipit vicissim ab eo- 
dem, qui p. 522. init. exstat de Melissae umbra querente , 
ὅτε ἐπὶ ψυχρὸν τὸν imvoy Περίανδρος τοὺς ἄρτους ἐπέβαλ- 
Ae. Signanter ait Herodotus τοὺς ἄρτους ἐπὲ τὸν invov ἐπι- 
βάλλειν. Quod non intelligas nisi memoria teneas, veteres 
Graecos panes suos calefactis illis zz4/a:c ferreis imposuisse 
coquendos , quibus eos consuevisse suos clibanos tegere paulo 
ante ex Aristophanis Vespis demonstrabam. Non faciebant 
illi panes tam vaegrandes atque sunt nostri, quorum unus 
interdum vel baiulum oneret, neque fermentatos coquebant, . 
sed ut Arabes hodienum adhuc, quorum in coquendo pane 
modum sic describit D'Arvieux apud La RBocque dans ἦε 
F'oyage dans la Palestine p. 192.: lis font du feu dans une 
grande cruche de grós, et lors qu'elle est échauffée, ils dé- 
trampent la farine dans l'eau , comme nous. le faisons pour 
faire de la cóle à chassis, et ils. l'appliquent avec le creux 
de la main sur le dehors de la cruche , cette páte presque cou- 
lante s'étend et se cuit en un instant en. ayant déséché toute 
Ühumidite. Le pain s'em sépare mince: et delié comme πος 
gaufres. Cette cuisson se fait οἱ eite qu'en fort peu de tems 
on en a une quantité suffisante. Ratio patet quare foeminam 
cum furno et semen humanum, quo illa foecundatur, cum 
massa panis lactea et tantum non liquida comparaverint , qua- 
lis forma et indoles Graecorum panium fuerit, et quare illi 
ἄρτους ἐπὶ τὸν ἴπνον ἐπιβάλλειν, non. ἐμβάλλειν eig τὸν ἴπνον 
dixerint. Sed e diverticulo in viam. 


άοο IO. IAC. REISKII. COMMENTARII- 


Ed.L.:96 555. D. 5. [4ot, 17.] χόμης τῶν πριβάτων. Vid. Casaub. 
ad Ser. H. Aug. T. I. p. 609., Guther. p.759., Vales. ad Amm. 
Marcell. p. 525. et Du Cange Gloss. Gr. 

D. 6. [4or, 17.] πιττάχιον. *[Pittacium est schedula, Ana- 
stas. pag. r04.]* Vid. Salmas. ad Scr. H. Aug. T. I. p. 9r2., 
Gretser. ad Codin. p.162. Interpret. ad Petronium. a 
zéro 7160 , expando , néraS , nevraxiov , πιττάχιον. Unde 
quoque novis Graecis πίτα et πίττα est idem atque πλαχοῦς, 
placenta, utrumque a plano, repando et lato. 

D. ult. [402, 5.] o£ τῶν φαβρίκων. — Fabricenses , oi φα- 
βοικήσιοι, qui ad publicas fabricas pertinent, et in iis labo- 
rant , aut etiam fabricas publicas faciunt. Sunt enim fabricae 
aut officinae, in quibus arma et alia talia publica opera con- 
fiebant, parabantur; aut ipsa opera publica , aedificia, arma 
etc. Loc sensu accipitur apud Lamprid. Alex. Sever. T. I. 
Ser. Hist. Aug. p. 921.: vectigalia civitatibus ad proprias /fa- 
bricas deputavit, id est remisit, ut ex iis possent opera pu- 
blica fieri, restaurari et sustentari. Conf. Guther. p. 614. , 
Fabrott. Gloss. Cedreni, Du Cange Gloss. Lat. v. Fabricae. 

234. A. 2. [fo2, 4.] ἐκ τῶν καπηλείων. Puto χαπηλεῖα 
esse hospitia publica, tabernas vino et aliis liquoribus ven- 
dendis. Qualibus in aedibus quum multa sint agenda , mul- 
tis opus sit, ut in hominum frequentia, ministris et vigilibus , 
credo consuevisse a tabernariis e praetorio ad diurnos usus pe- 
titos fuisse pro mercede in fiscum inferenda captivos Sarace- 
nos et alios , ad purgandas aedes aliaque sordida ministeria 
peragenda , quemadmodum adhuc hodie CPli captivi Christi- 
ani e septem sic dictis turribus petenti cuique ad diurnas 
operas permittuntur, pro mercede statuta , quam captivi ipsi 
pendere suo custodi et aerario publico debent, sub vesperam 
vinculis restituendi. ldem in nostratibus quoque maioribus 
urbibus fieri solet, ubi malefici asservantur, aeternis vincu- 
lis et structuris castellorum aliorumque publicorum operum 
destinati. 

A. 2. [402, 4.] βαλανεῖον τοῦ oizov ἑκάστου. Adhuc hodie 
CPli sunt praeter balneas publicas etiam in aedibus lautiorum 
hominum privatae, quia.et in publicis σαπρῶς Aóverat, ut 
scite ait Epictetus apud Arrianum , et aliam quoque ob cau- 
sam , ob quam nolunt mariti uxores suas ad publica lavacra | 
commeare. "lutum. enim non est. Qui scire cupit, adeat 
Busbekii Epistolam tertiam. 


|... B. 7. [402, 18.] ὅτε συνορᾷς. Quando voles, quando com- 
modum tibi fuerit , quando censebis. Proprie quidem est idem, 
quod alter , videre, censere. Sed hic nihilo plus, quam sim- — — 
plex ὁρᾷν notat. Amat in novorum Graecorum sermone σὺν E 


in compositis redundare. 1mo ovrog» iam Lyco philosophus 


b 
E 
"M 
"- 


* 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LlB. 1. 4OI 


dixit apud Diogenem Laért. p.506. 8. "Veteres tamen συνγι- 
δεῖν malebant quam ovrog». Conf. Theophan. p: 269:D. an- 
tep., 5o1, C. 6., Novell. Iustin. p. 12. ? 

- B. το. [4o2, 20.] ἀπὸ στόματος. ldem quod veteres ἀπὸ 
γλώσσης , verbis ore prolatis; δέχεσθαι ἀπὸ oróuarog, ali- 
quem. alloquio vel colloquio praesentem excipere , opponitur 
τῷ ἀπὸ γραφῆς vel μηνύσεως, cum aliquo per literas .aut 
internuntium agere. 4x0. λέξεως dixit Nicephorus Breviar. Hist. 
pag. :6. 5. 

: C. 1. [403, τ. περὲ τῆς ὑγείας τοῦ βασιλέως. Vid. Cont; 
Theoph. p. 6o. T. 5. 
. .€.9.[405, 8.] ὑμᾶς, Perfrequens est apud Graecos et 
Latinos ἡμεῖς et mos pro ego poni. Verum ὑμεῖς, vos, in allo- 
cutione ad alterum eumque unum, praesertim cui veneratio- 
nem testari studium erat, insolentius est. Non desunt tamen 
exempla , in quibus etiam praesens locus est, quae mori ho- 
rum saeculorum iam antiquis illis praelusum fuisse ostendunt. 
ες Ὁ. ro. [405, 8.] λυπηϑῆναι. | Jrasci, succensere, offendi. 
Nam λύπη novis Graecis offensionem , simultatem , malevo- 
lentiam notat ; vid. p. 245. C. 1. , Theophanes p. 84. C. ult., 
85. C. r0., 86. B. το. : τὰ περὲ Πουλχερίας λυπηρὰ χατα 
Φλαβιανοῦ., ea , quae circa. Pulcheriam acciderant ,| animum 
KEudociae adversus Flavianum. exacerbantia; item p. 126. C. 
c. fin., 195. B. 7. , 208. B. »., o2. A. r., Cedren. p. 557. C. 
5. etc. ; vid. Chilmead. ad Malal. T.I. p. 5o. Usurpavit iam 
Demosthenes λυπεῖσϑαι eo sensu p. 373. 9. edit. Morell. 
.. Ὁ. ult. [403, τι. δίύττοντες ἑαυτοὺς ἐπὲ τῆς γῆς. In 
terram provoluti, toto corpore ; minus recte in Latinis reddi- 
di; vid. ad p. 256. A. ult. — ; T£ 
D. ult. [405, 17.] σουβαδίουβαν, Subadiuva ést vicarius 
adiutoris vel adiuvae, ut hic est magistri ; vid. Guther, p. 591. 

. 235. C, 3. [405, 1.] APMATUS. Reddidi , ut in membra- 
nis inveni, miscelam Graecae scriptionis et terminationis 
cum Latina. P pro R et terminatio US pro OS Graeca sunt, 
reliqua Latina ; vel potius terminatio us Graecis cum vulgo 


- Latino communis est. Etiam grandibus litteris his ipsis, quas 


vides, lector , exaraverat librarius, quod passim fecit in voci- 
bus Latinis. Solebat autem vulgus Latinum , seu quod sic 
vetus vulgaris Latinus sermo a maioribus acceptus ferret, seu 
quod Graecorum consuetudo id invexisset , accusativos plura- 
les, quos grammatici in os terminant, in us finire. Ut hic 
armatus pro armatos habemus , sic alibi nostri codicis zn mul- 
tus annus pro in multos annos ; item pag: fof. C. PARATUS 
pro paratos, nempe ílagitamus, vel arcessimus, vel huc ad- 
essé volumus. Apud Muratorium in Thesauro Inscript. pag. 
1669. n. 7. in inscriptione retrograde exarata est ELIA VIN- 


Constantinus Porphyr. Vol. 11, 26 


Áo2 IO. IAC. REISKI!. COMMENTARIT 


CENTIA QUE VIXIT ANNUS XVI. , et pag. 1920. n. 16. 
VIXIT PLUS MINUS ANNUS XXII. In eiusdem Antiquit. 
Jtalic. T. II. pag. trorr. est inscriptio de fine saeculi quarti 
1C QUIESCET CUTINUS IN PACE QUI VIXIT ANUS 
PM (plus minus) XXC. Formulae veteres apud Bignonium 
cap. 29.: homo aliquis nomine ille, sic factus, supra me venit 
cum, armis suis, et colpus [id est co/pos, de coups, ictus, verbera, 
venit a colaphus] super me misit, et sic dominus [deus] directum 
[drozt, ius] mhi dedit [id est bonam causam ipsum aggredi- 
endi] et tales colpus οἱ dedi , pro [id est a] quibus zpse mor- 
tuus est. Ex hoc more o et τὸ permutandi manarunt termi- 
nationes in δύριον pro orium , ut armaturium , et alia, de 
quibus suo loco; et ipsum illud, quod hie habemus proxime 
ἀκχουλουϑοῦντας pro ἀχολουϑοῦντας. De more autem litteras 
Graecas et Latinas commiscendi vid. Salmas. ad Inscript. He- 
rodis Attici p. 94. edit. Crenianae. *[Medio aevo commixtae 
litterae Graecae passim cum Latinis sunt , ut apparet ex char- 
tis Ravennatensibus ,' praecipue Maffei Istoria diplomatica pag. 
258.]* Lmo iam sub vetustis Romanis in nummis coniunctae 
fuerunt Latinis litteris Graecae.  *[Nummus Alexandri M. cum 
inscriptione Π]αχκεδόγων in altera facie varia symbola et no- 
men AESILLAS litteris Latinis explicatur pag. 484. Memoir. 
de Trevoux A. 1711:., ubi etiam de more Latinis litteris mo- 
numenta apud Graecos inscribendi.]* Apud Muratorium In- 
scr. p. 478. 9. in eodem versu l'ELACIC et ZZOTTPON exa- 
ratum conspicitur. Testantur quoque hoc de more nummi Graeci 
medii aevi apud Du Cange in Famil. Byzant., item Achates 
contorniatus apud Caylusum in Collectione veterum signorum 
Tab. LXXXVI., cui inscripta sunt haec duo verba: NEPUN 
AD TCTE. In qua inscriptione duo ad tria exstantia deteri- 
oris aevi deprehenduntur vestigia , unum ov pro o positum , 
Νέρουν pro Νέρων ; alterum "yovore pro .4vyovoze, deni- 
ue v pro ov. 

C. 6. [405, 5.] zargixíov. Forte praepropere censui vo- 
cem hanc vitiosam esse, et illi substitui in Latinis Praeposz- 
fum; non reputans aetate lustiniani, cui fragmentum hoc 
debetur, non tam numerosos eoque non tam viles fuisse Pa- 
tricios , quin licuerit Petro Magistro Patricium χατ᾽ ἐξοχὴν 
nominare. Patricius tunc temporis idem erat atque pater prin- 
cipis, et erat consiliorum eius conscius et familiaris intimae 
admissionis, quod postea mutato nomine ó μυστικὸς εἰ ὃ πα- 
θαδυναστεύων erat. Quodsi tamen non sine causa videar 
praepositum hic loci patricio praehabuisse, id mihi tanto 
gratius accidet, 

C. ult. [405, 9.] ἵππους. Ut nempe traduci coram Im- 
peratore possint. Nam humili in loco erat consistorium 5 ut 


: 
4 
| 
E 
Υ 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 403 


solebant eo tempore caeterorum, quoque principum Europaeo- 
rum diaetae humili in loco esse; v. pag. 290. D. 4. Carolus 
IV. Augustus Metis solennem curiam Anno 1:556. habebat, 
in qua, teste Alberto Argentinensi, electores et officiales seu 
ministeriales imperii veniebant super equo usque ad mensam. 
JDescendentes vero de equo coram mensa histrionibus et. mimis 
dabatur equus. Ex eo quoque intelligitur, principes viros tunc 
in humili convivasse, quia boves de scarílata vestiti. introdu- 
cebantur , qui cornicabant [cornubus se petebant, arietabant] Ed. L. 127 
ad singula fercula , quae apponebantur regi in mensa, nisi 
forte boves hi docti scalas scandere, aut machinis sublevati 
fuerunt. Locus desumtus est ex Alberico Monacho trium fon- 
tium apud Murator. T. I. Antiqu. ltal. p. 846., e quo etiam 
origo vocis charlatan , qua circeumforaneum , agyrtam designa- 
mus, intelligitur. Nempe a veste coccinea, scarlato, quami 
et ipsi et boves atque simiae gestabant, quos circumductita- 
bant et edentes ϑαύματα monstrabant, appellati fuerunt scar- 
latati et scarlátani. Unde autem scarlatum seu pannüs coccine- 


us? Ab Arabico d, scharal, quod coccineum colorem no- 
tat. Vocabulum in Golii Lexico non prostat. Habetur tamen 
in Moallacah quinta. 


255. D. 5. [405, 11.] ὡς ἐν ὑποϑέσει. {71 exemplum fin- 
gam, e quo negotium hoc intelligatur, exempli causa. 'TYheo- 
rianus in Legat. Armen.: ἔστωσαν, ὡς ἐν ὑποϑέσει, ἐνταῦϑα 
ὑπέρπυρα τρία, fingamus tantisper, adesse hic coram ποῦς 
tria hyperpyra; ἐν $ao095zng μέρει pro eo dixit Plutarchus 
Opp. philos. p. 178. 16. Notae sunt hypotheticae argumenta- 
tiones Stoicorum. Belgae perapposite veronderstellen dicunt 
pro $zortJévat, supponere tanquam verum, aut existens, aut 
factum quid. : 

D. 5. [405, 12.] Ἰέσδεχος. Menander Rhetor in Excerpt. 
Legat. Hoeschel. p. 121. eum Ἰεσδεχουσνὰφ appellat, (locus 
meretur cum nostro conferri,) et Procopius Hoeschelii p. 555. 
15. Ἰσδίγουσαν. 

D. 5. [4ο5, 15.] ἐπάγει. Id est exor. Nihil librario no- Ὁ 
stro frequentius , quam indicativos et subiunctivos promiscue 
habere, Adducat armatos, nempe domesticus scholarum , aut 
silentiarius, aut alius quicunque, ad cuius curam haec res 
spectat, In Latinis supplevi decurio ob ea, quae pag. 256. 
À. 6. leguntur. - 

D. 6. [405, 14.] τοὺς τῶν βαρβάρων. Hic éxcidit aliquid 
e membranis procul dubio, In Latinis supplevi e B. vs. 12.: 
τοὺς ἑρμηνευτὰς καὶ χαρτουλαρίους τῶν βαρβάρων. 

236. A. 3. [405, 50. τερτιοχήριος: Rara tertiocerii fit 
mentio. JPrimicerius et secundicerius saepius legantur. Qug 


404 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


in scrinio tertiocerius hic memoratus fuerit, non liquet ; nam 
multa erant scrinia sub dispositione magistri officiorum. 

A. penult. [406, 6.] LEBA. His ipsis litterarum formis 
exaraverat librarius. Pro velum malim in Latinis £e substi- 
tui; vid. dicta ad p. 14o. C. lI. 

^A. ult. (406, 6.] ῥδίττει. Humi | procidebant et iacentes 
adorabant Imperatorem Graecum legati exteri, ut patet ex 
Menandri Rhetoris Eclogis Legation. ed. Hoeschel. pag. 94. : 
ἡνίκα προσῆλϑε [Sebochthin, legatus regis Persarum ad lu- 
stinum seniorem,| χατὰ τὸ εἰωϑὸς τὸν αὐτοχράτορα ngocxv- 
γήσων , χαμαὲ δύψαντος ἑαυτὸν, οὕτω Evufav, ὃ πῖλος, ὃς 
ἐπὲ τῇ κεφαλῇ κατὰ τὸ νενομισμένον τοῖς Πέρσαις ἐπέχειτο, 
εἰς τουδαφος ἔπεσε. 

B. το. [406, 14.] ὃ ἀδελφὸς ἡμῶν. Mos illius temporis, 
quo reges , qui tum paene duo tantum in orbe erant, Ro- 
manus Imperator et Persarum, sese invicem fratris appella- 
tione donandi, ad nostra tempora promanavit. Dicam de 
illo pluribus ad pag. 598. A. το. Interea hic unum excitabo 
Menandri Rhetoris locum ex Hoeschelianis Legationum Excer- 
ptis p. 114. De formula σὺν ϑεῷ autem v. ad p. 395. C. 9. 

B. ult. [406, 16.] ἐνδιάϑετα ῥήματα. "Vertenti mihi hunc 
locum non succurrebat vera significatio vocabuli ἐγδιάϑετος. 
Est nempe omne, quod quis in animo habet aut agitat , quae 
intus penes se velut disponit, locat, translocat, fovet, vol- 
vit et revolvit, Alias adhibetur pro Znsito, inhaerente. Ut 
Plutarchus Opuscul. p. 76. 5. περιαυτολογίαν ἐνδιάϑετον., cu- 
piditatem. de se loquendi. homini insitam appellat. Idem p.83. 
ἕξιν ἐγδιάϑετον xoi φιλόσοφον, habitum animi inhaerentem , 
quem animus sentit, a quo movetur et feritur, opponit ἕξεν 
ἱστορικῇ καὶ σοφιστιχῇ, habitui animi, quo res bonas tantum 
historice novit, et disserere de illis absque affectione potest. 
Hoc a nostro loco alienius; utitur tamen hoc sensu dictione 
nostra x&raxógoc Casaubonus in Epistolis. Pro eo novi Graeci 
σχετικὸς dicunt, de quo inferius suo loco. Eo sensu quoque 
legitur apud Scholiasten Sophoclis ad. Oedip. Colon. vs. 469. , 
ubi vocem Εὐυμεγίδας interpretatur : ἐξ εὐμενῶν στέρνων, 
οἷον μὴ && ἐπιπολῆς, ἀλλ᾽ ἐνδιαϑέτως, non superficialiter , 
sed toto animi affectu. Aptior autem huic praesenti est alter 
ille Plutarchi locus p. 1591. 13., ubi ὃ ἐνδιάϑετος λύγος, ser- 
mo in mente adhuc abditus, opponitur τῷ ἐν προφορᾷ, sermonz 
per os prolato. Quodsi tamen aliquis malit in nostro loco 
δήματα ἐνδιάϑετα,, verba affectuosa , caritatem monstrantia , 
interpretari , me non habebit reluctantem. 

C. 7. [406, 21.] πάλλεν, Ad reges orientis absque munere 
accedere nemini licet. Inter dona itaque offerenda praecipuum 
locum obtinent pallia, id est suppellex serica vestiaria cuius- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 405 


cunque generis, dein equi ; raro aurum et argentum , raro 
cipis raro mancipia. Haec accipiunt reges illi, haec red- 

unt illis , quos honorare cupiunt; vid. Murator. Ant. Ital. 
T. II. pag. 841. sqq.; unde tantum unum alterumve locum 
excitabo. ^ Zdmirabiles nuptiae pro ea Mediolani factae 
sunt , ait Chronicon Astense , et ibi data fuerunt ioculatoribus 
plus quam septem millia pannorum bonorum - -- Dominabus 
Paduanis multa. iocalia. condonavit et ioculatoribus multas. ve- 
stes, quibus deficientibus aurum et argentum pro supplemen- 
to largitus est. ldem etiam in Historia orientali obtinet, 
Quod ioculatores principibus Europaeis, id poétae Arabici 
principibus orientalibus erant. Hos ergo si donare mune- 
re pro carmine panegyrico oblato vellent, equo aut pal- 


lio, quod illi ea. challam , appellant, donabant. ltem si 
maior princeps minorem honoraret, pallium et equus mitte- 
batur. In ludis equestribus medii aevi proponebantur inter 
iria brabea primum et maximum pa///um, unde nata dictio 
cursus ad pallium, id est pro pallio obtinendo ; v. Murator. 1. 
c. p. 85o. Est autem, ut dixi, pallium non id solum, quod stri- 
cte sic appellamus , sed omnis ἀναβολὴ , omne quod induitur 
aut appenditur, vel iniicitur, insternitur corpori tegendo , fo- 
vendo, ornando, verbo suppellex vestiaria, integrae telae 
panni, et quidem serici. Pallium enim, z«AA/ov, aliud nihil 
est, quam παγίον, pannus; v. Du Cange Gloss. utroque ἢ. v. 
Otto Frisingensis opulentiam Byzantii laudaturus, δὲ abunde 
ait esse auri et argenti et palliorum. Pariter Radulphus Ca- ἢ 
domensis in Gestis Boamundi et Tancredi introducit Alexium 
Comnenum Imp.sic loquentem in epistola a se conficta : Zc ^ 
[CPli] swit pallia, hic aurum, hic caballi , hic te omnium 
manet affluentia thesaurorum. oannes Monachus in Vita S. 
Ottonis Abbatis Cluniacensis III, r.: relictis namque nativis 
atque assuetis vestimentis coeperunt fucatas [nempe purpura , aut 
certe coloribus, coloreas] atque ffuxas [id estamplas, syrmatosas] 
pallioque [id est serico] ornatas circumferre cucullas. Turpinus 
e. 29. (apud Du Cange Cacetum , pro quo restituendum care- 
tum , une charete ,.genus vehiculi): Beatum Rothlandum super 
duas mulas careto aureo subvectum , palliis tectum. ad .Blavium 
Carolus deferri curavit. Luitprandus in Legationis suae nar- 
ratione ait multa pretiosa pallia se CPli coémisse; sed quum 
vellet in Italiam mittere, intercepta in ipso portu et Impera- 
toris iussu retracta fuisse. ^ Nolebant enim Graeci ad occiden- 
ialesluxus sui delicias transmittere. Quo factum, ut, quam- 
vis Amalfitani , Pisani, lanuenses et Veneti cum orientalibus 
commercia exercerent, serica tamen vestis inter carissima et 
rarissima Europae nostrae cimelia haberetur, quae ipsis quo- 
que Imperatoribus dignum munus esset. lta quum rumor per- 


Áo6 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


crebuisset , ait Chronicon Cassinense 11]. 20., regem [lmp. 
Germanicum] zz Ztaliam venturum esse , perrexit | Abbas coe- 
nobii] 4ma/fin , ibique viginti pannos sericos, quos triblattos 
vocant, coémit, ut, si forte necessarium. esset , haberet certe, 
quod regi donaret , pro tutela videlicet εἰ honore monasterii 
huius. De more principum utriusque orbis et saeculi medii 
vestibus eos donandi , quibus bene vellent, agam p. 271. D. 4. 
C. 7. [406, 21.] κοσμέίδιν. Zocalia appellabant medio aevo. 
Pertinent eo auro, argento facta opera, pyxides, taeniae, 
gemmae, margaritae, plumae avium pretiosae , arma affabre 
facta , omnia, quibus corpus ornatur et illustratur. 
D. 5. [407, 7.] κίνδυνον ἔχουσι. Rara haec dictio , mihi 
quidem nusquam alias reperta, notat, quod nexus et ratio loci 
Ed. L. 128 monstrat, laborem habent, id est deputatum , commissum suae 
curae. Improbabilis ut accidat ob novitatem , necesse 'est, Sed 
eius generis in hoc libro multa sunt; et ne sic quidem rati- 
one caret. Κίνδυνος novis Graecis est tormentum , poena , 
supplicium ; vid. Nicephor. Patr. Dreviar. p. 11. 5. et 19. c. 
fin. Eodem sensu Latini quoque sequiores periculum usur- 
pant. Hinc ipsis κίνδυνος est omne, quod cum cruciatu con- 
iunctum est, aerumna , labor taedii plenus , contentio defati- 
gans. Aflirmare ausim hanc significationem veteribus Graecis 
incognitam non fuisse Sume locos, in quibus vocabulum 
κίγδυνος legitur , omnes , et expende. "Videbis eorum longe 
plurimis significationem laboris aerumnosi, sollicitudinis (prout 
nempe in Cod. "Theod. et Iustin. legitur) non minus bene, quam 
periculi congruere. Diodori Siculi e. c. illud libro XVIII. in 
fine πάντα κίνδυνον ἀναδέχεσθαι non magis hane quam illam 
significationem tolerat. Recte igitur dixit Zosimus fine capitis 
62. L. I.: ἔργα xai κινδύνους ἀποδείξασϑαι, wubi dubito re- 
ctene ὑποδέξασϑαι emendatum eant. Certe ἔργα $ao0fys09at 
nemo unquam dixit. Allegarem Polyaenum , apud quem p. 158.7. 
χίγδυνος eo in loco positum est, quo alius quicunque Graecus 
scriptor purioris sermonis studiosus ἀγὼν adhibuisset : ὡς δ᾽ ἐν 
ἰσχυρῷ κινδύνῳ, ταραχωδῶς ἐμπεσόντες, xai διὰ νυχτὸς φεύ- 
γειν βιασϑέντες., ἀπέβαλλον πολλοὲ τὰς ἀσπίδας, multi iactu- 
ram. scutorum fecerant, ut in vehementi lucta (vel contentione), et 
invecli cum tumultu , coactique per noctem fugere. Sed absit a 
me , ut scriptorem tam infantilem, tam anilem, tam iudicio 
et eloquentia omni cassum, ipsius infimae et ferreae Graecita- 
tis dedecus , aetate argentea (sic enim Antoninorum aequalem 
appellant) dignum existimem. — Quem nos habemus Polyaenum, 
ex eius commentariis cum insutis suis commentis nugax aliquis 
Graeculus consarcinavit. In Thucydide videor mihi significa- 
tum eundem vocabuli huius deprehendisse , scil. Il. 14. : μεὴ 
πρύησϑε ἡμᾶς ἴδιον μὲν τὸν κίνδυνον τῶν σωμάτων παρᾳ- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118.1. 407 


βαλλομένους . qui locus non video qua ratione exponi queat , 
nisi xéróvror pro πόγῳ accipias: me sinite nos laborem nostro- 
rum corporum discrimini exponere. : 

257. Δ. 9. [407,) 2o.] STRANFER. Ita membranae , quod 
eo moneo, ne typographicis operis vitium imputetur. Mira in- 
est novis Graecis et ridicula scaevitas oris in efferendis pere- 
grinis vocabulis. Transponere litteras detestabilem in modum 
solent. Recte tamen infra p. 4o4. C. 4. legitur Zransfer. 

C. 8. [408, 16.] ἰδια δῶρα. Pro magna gratia et honore 
debebat reputari , si Imperator non principis exteri tantum 
dona admitteret, quae sine gravi causa repudiari non sole- 
bant, sed etiam a legato suo nomine oblata accipere digna- 
retur. De Nicephoro Phoca narrat Luitprandus p. 485. c. £., 
eum ultima demum receptione munera sua admisisse. 77α- 
gnis die illa effeci precibus , ut munus, quod saepe aspernatus 
fuerat , dignaretur accipere. 

D. 7. [4o9, 7.] συντυχία. Colloquium. Sic usurpant novi 
Graeci; v. Theophan. pag. δή. C. 8. In Anthologia p. 119. 
init. appellantur litterae τῶν ἀποδημούγτων ὄργανα συντυχί- 
ἧς, instrumenta conventus et colloquii. absentium. 

238. A. 9. [(o9, 14.] ἄλλοις ἄρχουσιν σὺν αὐτῷ ἔξω λα- 
λῆσαι. Mlud σὺν αὐτῷ dubie positum , notetne praeter ipsum, 
au coram ipso. Qui legationes ad Russicam et Turcicam au- 
lam scripserunt, (utraque autem propago Graecae quodammodo 
est,) acerbe queruntur, sibi acres circumpositas fuisse vigilias, 
ne cum exteris legatis aliis, aut cum ipsis indigenis consue- 
scerent. Luitprandus iam questus est pag. 485. , se diligenter 
custoditum fuisse , ne cuisquam frueretur. sermone , qui actus 
JVicephori ipsi indicaret. nsignis est locus Procopii Gothic. 
IV. pag. 541. 29. ed. Hoeschel. , ubi de eodem nostro legato 
Persico Isdigunaso , extraordinariis honoribus et officiis exce- 
pto alustiniano, loquitur: μόγος πρεσβέων ἁπάντων οὗτος εἰς 
πεῖραν φυλακῆς οὐδεμιᾶς ἦλϑεν. ἀλλ᾽ αὐτός τε καὶ ὅσοι αὖ- 
τῷ βάρβαροι εἵποντο πολλοὶ ἐς ἄγαν ὄντες ἐν πολλῇ ἐξουσίᾳ 
ἐγένοντο ἐπὲ χρόνου μῆκος ἐντυγχάνειν xoi ξυγγενέσθαι οἷς 
ἄν βούλοιντο, καὶ τῆς πόλεως πάντῃ περιϊὼν ὠνεῖσϑαί τε xai 
ἀποδίδοσθαι ὅσα ἣν βουλομένοις σφισὶ, καὶ ξυμβόλαια ποι- 
εἴσθϑαι πάντα, ἐργασίᾳ τε τῇ περὲ ταῦτα ἐνδιατρίβειν ξὺν 
πάσῃ ἀδείᾳ καϑάπερ ἐν πόλει αὐτῶν ἰδίᾳ, “Ῥωμαίων οὐδενὸς 
ἑπομένου ἢ Ξυγόντος ὅλως ἢ τηρεῖν ἀξιοῦντος, ἧπερ εἰώϑει. 

B.5.[409, 17.] πῶς ἔμεινεν. Quomodo manserit, id est 
habitet, in mansione seu habitaculo suo se gerat et sibi pla- 
ceat; μένειν, zagauérvetv , χοιμᾶσϑαι., manere , idem notat 

atque hospitari, commorari ; vid. Salmas. ad Scr. H. A. T. I. 
pag. 515. Interpretes ad Plinii Epist II. 17. lam Euripidis 
aetate ué»ét» sic nude positum significabat domé mauere, 


408 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


neque opus erat, ut doct. Piersonus Verosimil. p. 1/42. versum 
5o. Cyclopis et Barnesium, ibi quidem loci, contumeliose 
haberet. EHinc παραμένων erat olim inter nomina parasi-. 
tica, quia parasitus, degressis reliquis convivis, maneret apud 
herum et regem suum, esset, ageret semper circa eum, et 
veluti stator, apparitor excubaret apud eum; vid. Alciphron. 
Epist. et Theophrast. Charact. c. 2. Nam οἱ παραμένοντες 
sunt statores, qui ad heri iussa exsequenda parati stant, zra-- 
Qouévovor , praestolantur , numquid ille velit; et παραμοναὲ 
sunt excubiae principem per vices custodientes; vid. Du Cange 
ad Cinnam. p. 476. et Gl. Gr. p. rri1. “Παραμονὴ dicta fe- 
ria septima, seu dies Sabbati, quoniam fideles tunc in eccle- 
sia a vespera παρέμενον, manebant, exspectabant adventum 
dominicae. Παραμονάριοι., circummanentes, alicuius eccle- 
siae sunt domestici eius , prope ipsam manentes seu babi- 
tantes et eius servitiis vacantes. — Circumumanentes et comma- 
nentes sunt Latinis medii aevi , qui manent, id est habitant, 
agunt, versantur, circum aliquem vel cum aliquo. Gaufre- 
dus Malaterra l. 4.: a marito plus amabatur et a circummanen- 
tibus plurimum appretiabatur. Charta Ludovici Pii (apud Du 
€ange v. Distringere): homines ecclesiae tam ingenuos quam- 
que servos , super terram eius commanentes.  Catholicon par- 
vum: Genecium [γυναικεῖον] potest dici Sayria [id est. Say- 
daria, officina sericaria, ubi Sayda , hoc est sericum, labora- 
tur], ubi manent [agunt , degunt] muieres .de sero nerido [seu 
quarum opus est sericum nere]. "Vid. Du Cange v. JManere , 
emanere. Pro μένειν interdum. quoque χοιμᾶσϑαι dicebant , 
ut cubare, excubare Latini. Hinc'ó παρακοιμώμενος idem 
qui ὃ παραμένων, excubitor; vid. quae de parakoemomeno 
dico. Latini quoque morari, dicebant pro habitare. JMorato- 
res pro incolae Hispanis perfrequens. Nostri quoque maiores 
veilen , manere, morari, pro habitare dicebant, et /7eil pro 
habitatio , mansio.  Remansit hoc vocabulum superstes ex ve- 
teri sermone in terminatione nominum multarum civitatium 
Alamanniae , quod tamen alii a οὐκ derivant. 

B. 5. [410, τ.] μέρη. Portones, particulas, dapum nempe. 
Partes quoque Latini dicebant ; vid. Scr. H. Aug. T. I. p. 951. 
et Legat, Luitprandi. 

B. 4. [410, 1.] ἐν ταῖς ἑορταῖς ταῖς ἡμετέραις. Reposui 
ἡμετέραις pro ἡμέραις, quod membranae dabant. Saepe a 
librariis voces ἡμέρα et ἡμετέρα permutantur ; vid. Cinnam. 
p. 126. D. 7., Constantin. Tact. p. 44. lin. 17. De donis per 
Occasionem. dierum festorum ad amicos mitti solitis , in qui- 
bus etiam edulia, v. Du Cange v. Festilia et Feriatica. 

B. 8. [410, 5.] ἀναγόρευσις. ltem ἀνάῤῥησις , renuntia- 
4o, usurpatur promiscue de lmperatoribus, posterius quoque. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 409 


de sacerdotibus. Maximus in scholiis ad Cap. 5. Dionysii de 
Hierarchia : τὴν ἀνάῤῥησίν φασιν ὅταν ἐν αὐτῷ TQ χειροτο- 
γεῖν κηρύττῃ τὸν χειροτογνούμενον ἡ ϑεία χάρις προχειρίζε- 
ταῖ τόνδε εἰς τόνδε. Anastasius p. 70. ἀνάῤῥησιν reddit ap- 
pellationem imperii, ᾿Αναγορευτήρια 9ustv , offerre Deo mu- 
nera in grati animi significationem pro sua ad imperium ele- 
vatione, electione et renuntiatione , habet Nicetas Choniates 
in Man. Commneno L.].; ἀναχλητήρια appellat Polybius pag. 
773. 9. ed. Wechel. De cerimoniis, quibus Imperator sibi 
collegam aut Caesarem assumebat , egit Hadr. Valesius ad Amm. 
Marcell. pag. 534. A. Ritus aliquot tum observatos ,. quum 
Tiberius a lustino Caesar nuncuparetur, et orationem huius 
ad illum, habet Theophanes p. 212. Goar. ad illum locum 
observat, Tiberium primum fuisse cum £777 coronatum. Vulgo 
contra putatur Leo M. , de quo hoc capite narratur, primus 
eorum fuisse, qui solennibus cum cerimoniis a patriarcha 
CPtano coronati fuerunt; vid. Haberti Pontif. pag. 627. — *[In 
templo S. Sophiae CPtano fiebat Imperatorum inauguratio. 
Nicet. p. 294. - Theodora in magno templo veste purpurea in- 
duta cum Zoé Augusta salutatur, Cedren. pag. 75:.]* Obti- 
nebat id post conditum magnum seu S. Sophiae templum. Ed. L. 129 
Sed antequam lustinianus id conderet, fiebat renuntiatio in 
templo S. Ioannis Baptistae apud Hebdomum , ut e Theo- 
phane p. 245. B. et e nostri codicis capite hoc, in quo ver- 
samur, patet. Haec enim e Petro Magistro particula ritus 
renuntiationis Imperatorum lustiniano et templo S. Sophiae 
antiquiorum exponit. *[In theatri circo consalutatus Imp. Ba- 
silius p. 397. Script. post "Theophan. lmperator creatur patre 
vivo loannes Nicet. Du Cange ad Alexiad, pag. 3525. Conf. 
Wittekind. de Inauguratione 1mp. Ottonis L. 11. Gest. Saxon. 
Lex Romanorum Impp. absolvendi reos iu inauguratione. Cont. 
Constant. I. p. 8. Hoc etiam adhuc usu venit.]* Vid. Goar. 
ad Codin. p. 128. n. 4. 

238. C. 3. [(1o, 7.] γενομένου. Sic dabant membranae 
pro y&vouevov, 
C. 4. [41o, 8.] κάμπῳ. ^ Campo , vel Campo Martio, 
quales ante maiores omnes urbes erant, ut Romae, Byzantii, 
per provincias, et quales ante urbes maiores Hollandiae ob- 
sitae proceris arboribus delectare oculos solent, exercendae 
iuventuti in ludo sphaerodrormnico servientes, unde vulgo die 
Maillebahn appellatur. Campos enim fuisse destinatos potissi- 
mum iuvenibus in armis et aliis gymnasticis exercendis nemi- 
ni latet. Infra p. 251. D. antep. memoratur campus Caesare- 
ae Cappadociae. Non dubito campum hunc secuto tempore 
fuisse Philopatium dictum , quod ibi iucunda essent deambu-. 
lacra. et equitationes, quapropter Nicetae p. 6, D. τὸ ἱππή:- 


Á10 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


Aurov φιλοπότιον appellatur. | Campum et Hebdomum idem 
esse , tribunal Hebdomi et Campi quoque idem esse, et ibi 
renuntiatos fuisse Imperatores , ait Du Cange CPli Christ, p. 
140. L. III. Diversa tamen esse, sed vicina, patete nostro 
hoc capite, et Menolog. Basil. T. I. p. 67., ubi ἐν τῷ x&u- 
7:40 πλησίον τοῦ ἑβδόμου, et paulo post ἀπὸ τοῦ ἑβδόμου 
εἰς τὸν κάμπον πρὸς τὸ τριβουνάλιογ. Solebant nempe solen- 
nes in Campum processiones facere. *[Marianus una cum pa- 
triarcha processiones solennes in Campum facit. "Theoph. p. 
94. Βασιλίσκος ἐν τῷ κάμπῳ ἀνηγορεύϑη βασιλεὺς, Theoph. 
p. :04. De campo Martio regum Francorum v. Abregé de 
Mezeray T. 1I. p.128. Reinesii Variae et defensio Variarum , 
Giornal. dei Letterati II. 104. Rivinus de Maiumis, Du Can- 
ge ad loinville Dissert. IV. p. 152.]* De more Imperatores 
in campo, non Romae aut Byzantii tantum , sed etiam alibi 
renuntiandi v, Vales. ad Amm. Marcell. p. 262. 

C. 6. [410, 10.] ᾿ἀνατόλιος:. Quid hic patriarcha aut ar- 
chiepiscopus CPtanus apud renuntiationem Leonis egerit, co- 
dex noster non indicat. Certe claris verbis non dicit , eum 
coronam novo Caesari imposuisse. Ait tamen Nicephorus Hist. 
Eccles. XV. 15. de Leone hoc: ψήφῳ χοινῇ τῆς συγχλήτου 
βασιλεὺς Ρωμαίων ἀναγορεύεται, τοῦ πατριάρχου ᾿Ανατολίου 
τὸ -διάδημα περιτιϑέντος αὐτῷ. Vid. quae ad p. 259. A. 11. 
et 241. B. 5. dicam. 

C. 8. [410, 11.] λαβάρων xa σίγνων ἐπ’ ἐδάφους χειμέ- 
vo».  Labara esse vexilla quadrata cruce signata, et szgna 
vexilla Imperatoris protomam gerentia, res nota est et alibi 
a nobis notata. Signa autem invertendi aut humo sternendi 
mos aut :luctum significabat, aut submissionem , aut denique 
insultationem et humiliationem eius, cuius signa inverteren- 
tur. Primum hic loci obtinet. Sternebant enim milites si- 
gna, quia Imperator, cuius in honorem erecta gestarentur, 
non aderat, Marciano vivis exemto, et Leone nondum renun- 
tiato. — Ubi facta renuntiatio, rursus elevabantur, indicio 
gaudii; v. Casaubon. ad Spartiani Severum T. I. p. Gor. 
Vales. ad Amm. Marcell. p. 507. et 512. Alias quoque 
quoties novus Imperator aut Caesar nuncuparetur, sterneban- 
tur signa et hastae, etiamsi senior Imperator adesset , et co- 
ronatione peracta demum resurgebant, ut discitur e Leone Gram- 
mat. p. 466. ult: τῶν σκήπτρων πεσόντων, ὡς ἐϑος, ἔστεψεν ὃ 
JMiyaz τὸν Βασίλειον. Pariter invertebantur illarum cohortium 
legionumve signa, quae cum infamia exauctorarentur. lta refert 
Spartianus Severum Imperatorem, quum Romam. venisset, et 
praetorianos 7 qui sibi adversati fuerant, exauctorasset, perrexisse 
in palatium praelatis signis, quae praetorianis ademerat , su- 
pinis, non erectis; v. Scr. Hist. Aug. T. Ll. p. Gor. Narrat 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM.LIB. I άιι 


quoque Tacitus Annal. III, 2. in exsequiis Germanici tri- 
bunorum centurionumque | humeris cineres portabantur , praece- 
debant incompta signa [hoc est λιτὰ, purpura et auro spo- 
liata], versi fasces. Similis huic mos medii aevi, in interdi- 
ctis seu excommuuicationibus denudandi altaria, cruces et 
reliquias sanctorum ad terram sternendi, et cymbala inver- 
iendi; de quo vid. Du Cange v. Znterdictun. De inclinatio- 
ne et prostratione hastarum et signorum devictis hostibus ad- 
emtorum et in triumpho productorum erit infra agendi locus 
adlibri secundi caput 19. p. 551. 

D. 6. [411, 1.] τὸ xowóv χαλὸν. Commune decus, elo- 
E Imperatoribus tribui solitum. — *[Vita S. Germani ab 
Herrico scripta p. 58. b. : 

Laudibus hi plaudunt , persultant plausibus illi , 
Et commune decus parili pietate salutant.] * 

D. penult. [411, 4.] ματτιαρίων. — Mattiarii dicebatur co- 
hors aliqua militum. — De nominis origine non constat; vid. 
Vales. ad Ammian. Marcell. p. 511. Chilmead. ad Malalam 
T. Hl. p. 18. et Du Cange ἢ. v. Dicam unde mihi Mattiarii di- 
cti videantur. Erat aliud tagma militare, Jucellarii dicti ; 
non profecto ex eo, quod bucellas acciperent seu diaria pa- 
nis biscocti ; omnes enim milites eas accipiebant; sed quod 
eas párarent, quod pistores totius exercitus essent. Ut multa 
necessaria sunt exercitui, sic quoque lanionibus non minus 
illi opus est, quam pistoribus. Quid, si ergo mattiarii sic di- 
cti fuerunt ab arte vel opificio , quod exercebant? —Matare 
est antiqua vox Germanica pro caedere, occidere; v. Du Can- 
ge ἢ. v. . Adhucdum hodie JMetzger appellamus , lapicidam 
Steinmetz.  Fuerint ergo ex mea quidem sententia mattiarii 
milites, tempore certe institutionis primae, Germani, quod 
appellatio satis prodit; secutis autem temporibus potuerunt 
ilis Romani et alii admixti fuisse, qui victimas pro exercitu 
mactabant. Papias: JMatia, intestina, quae sordes emittunt; un- 
de qui ea tractant et vendunt mattiarii dicuntur. V. Du Cange 
v. JMazacare et Mazacrium, | Hinc forte lux accedat voci 
Matteae , de qua vid. Interpp. Petronii. ^ Quodsi hoc impro- 
babile videatur, possit nomen a JMatt;o, urbe Germaniae, ho- 
die Metz repeti. 

239. A. 1. [4ττ, 6.] ἐπέϑηχκεν. Actio torquem alicui in 
caput imponendi erat olim apud lLmperatores quarti et proxi- 
morum duum saeculorum praecipua pars inaugurationis et 
maxime essentialis. Frequens mentio torquis in caput impo- 
siti. Celeber est ille Ammiani Marcellini locus de Iuliano 
Apostata , lib. XX. 265.: Maurus quidam nomine abstractum. 
sibi torguem , quo, ut draconarius, utebatur, capiti luliani 
[qui modo Augustus salutabatur] confidenter imposuit. Socra- 


ἀια 10. IAC. ἈΕΙΘΚΙΙ COMMENTARII- 


tes eadem de re III. Hist. Eccles. 1. : ὡς στέφανος βασιλι- 
xóg οὐ παρῆν, tig τῶν δορυφόρων ὃν εἶχε περιτραχήλιον 
ἑαυτοῦ στρεπτὸν λαβὼν περιέϑηκε; et Procopius Persic. I. 
p. 4o. (59.) ed. Hoesch.: καὶ (ov γὰρ ἦν αὐτοῖς οὔτε διάδη- 
μα, οὗὐτε τι ἄλλο, ὧν δὴ βασιλέα περιβάλλεσϑαι νόμος) 
στρεπτύν τινὰ χρυσοῦν ἐπὶ τῇ χεφαλῇ ϑέμεγοι βασιλέα 'Po- 
μαίων ἀνεῖπον. Vid. Lindenbrog. et Vales. ad Amm. Marc. 
l. c., ubi simillimus Zonarae locus citatur, et Selden. Tit. 
Honor. p. 175. Putant bi scriptores, torquem novo lmpe- 
ratori tantummodo tunc temporis impositum fuisse, quando 
corona non adesset. Nituntur omnino auctoritate Socratis mo- 
do allegata. | Sed contradicit locus nostri codicis p. 245. C., 
ubi Lanceariorum campiductor imposuisse capiti Anastasii 
lorquem dicitur, et paulo post tamen patriarcha ipsi coronam 
imposuisse imperialem dicitur. In ipso hoc nobis praesente 
loco id idem narratur. Post torquem etiam diadema seu 
stemma imponitur. Ex hoc igitur et aliis nostri codicis locis 
sententia Seldeni l. c, refutatur, qui putat ante lustinum Mi- 
norem a patriarcha coronatum Imperatorum neminem fuisse. 
In praesente nostro loco memorabile est, non tantum capiti 
impositum torquem unum fuisse, sed etiam dextrae Impera- 
toris novi alterum. Iam vero quaeras, quare torques imposi- 
tus, et deinceps corona, quum alterutrum certe vel sola 
corona potuisset sufficere. ^ Videtur torques imperii mi- 
litaris , corona vero civilis signum fuisse, ideoque utrum- 
que requisitum, ut tradito utroque simul utrumque imperi- 
um deferri significaretur. "Torques decus et praemium erat 
militare, Vid. Zosim. IV. 4o. p. 149. Candidati omnes tor- 
Ed. L. 130 quati erant; torquibus donabantur quum militiae adscriberen- 
tur. 'Torques ordinis erat signum, sed cervicibus circumpo- 
situs, non capiti; huic enim impositus torques erat signum 
collati supremi in milites imperii. Successit in locum torquis 
capiti impositi circulus patriciatus vertici pariter impositus, de 
quo insignis locus est apud Wilhelm. Malmesbur. L. V. ci- 
tatus a Du Cange v. Patricius. Etiam apud principes orien- 
iales Muhammedanos inter insignia Solthanatus seu magni 
domesticatus , quibus Chalifa Solthanum ornare solebat , erat 
torques.  Elmacinus pag. 290. cerimonias investiturae Sol- 


thani complexus 5 bs ω sU, $ ye a$.lo, AI. &AÀs e 
σοῦ inüciebat ipsi chlamydem , et imponebat ipsi,tugam. (seu 
cidarin cum pluma oscillante) e£ torquem οὖ armillas, et 
commlilttebat. ipsi res imperii sui omnes , quae quidem extra au- 
lam suam essent. Quo de more pluribus ad Abulfedam ago, 
procul dubio a veteribus Persarum regibus deducto. 
259. A. 10. [411, 13.] σχεπαστὸς ἀπὸ χελῶγος. "Testudo, 
quam milites scutis consertis circa novum Imperatorem fa- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LI. 1. 413 


ciebant, eo fine, ne, dum indueretur vestibus imperialibus, 
nudus conspiceretur, erat gemina; una supra caput sublevatis 
scutis, altera circa corpus in orbem ductis. Vid. Vales. ad 
Amm. Marcell. p. 159. A. fine. De posteriore hic loci ser- 
mo est. Vid. p. 249. A. 9. Formavit Noster χελῶν, χελῶ- 
γος, pro χελόγη, χελύνης. Talibus scatet novus Graecismus. 
Vid. supra ad p. 225. D. 1. 

A. 1t. is 1,15.] φορέσας τὸ διάδημα. Unum idemque 
esse τὸ διάδημα et τὸν στέφανον extra dubium est. (φορεῖν 
Graeci novi pro znduere sibi usurpant, ut alio loco monstra- 
vi. Liquet igitur ex hoc loco, lmperatores illos veteres ipsos 
sibi suis manibus coronam imperialem imposuisse. Eoque 
confirmari videatur opinio Seldeni Titul. Honor. p. 174. ne- 
gantis ante Iustinum Minorem Imperatorum quemquam coro- 
nam a patriarcha sibi impositam accepisse : sed claris verbis 
refellit Seldenum sequens nostri libri caput, quo coronatio Àna- 
stasii Dicori describitur, et p. 245. D. 8. dicitur patriarcha 
ipse chlamydem imperialem et coronam imposuisse. Vid. 
loseph. Catalan. ad Augustini Patricii Cerimon. Eccles. Ro- 
man. p. 185. 

B. τ. [411, 17.] σχουτάριν. | Scutum et hasta insignia Im- 
peratorum. Hinc in antiquis nummis hoc habitu semper con- 
Spiciuntur. lta quoque Longobardi, ex imitatione veteris mo- 
ris , Zlboinum regem Italiae laetis acclamationibus salutarunt , 
eique hastam , insigne regium, porrexerunt, auctore Sigonio 
de regno Ital. p. 8. Apud Themistium orat. VII.: ἐπόμι-- 
πεῦεν ἐκ βαλαγείου ἐν ἀσπίδι καὶ dogaríp. Inspice veteres 
nummos illorum temporum, ct plures testes non desiderabis; quos 
Si tamen desideres, adi sis P. Pithoei Adversar. L. Il. c. 6. 
p. 285. edit. Gruteri T. Hl. Lampadis Criticae, "i 

B. 2. [411, 17.] εὐφημήϑη. Quomodo id factum? Tot 
numero formulas, tam longam orationem quomodo pariter 
omnes recitare potuerunt, ut intelligerentur , quomodo in ea- 
dem verba conspirare?  Proculdubio fuit ut in ecclesia et in 
circo, ita in campo quoque praecentor, qui unamquamque 
seorsim formulam exercitui praeiret et subiiceret, quam reli- 

i deinceps sequerentur. At omnesne legiones simul, an 
singulae seorsim una post alteram laudes novo dixit Impera- 
tori? Puto quidem, omnes simul id fecisse legiones uno vel- 
ut ore, si modo tot catervis praeco unus suflicere potuit. 
Discimus tamen e Niceta Comnenorum tempore fuisse in mo- 
re positum, ut singulae legiones suas seorsim laudes dicerent. 
Nam in fine vitae Ioannis Comneni p. 25. A. το: ἀνγεῖπον᾽ 
τὸν Πανουὴλ, ἑχάστου τῶν μεγιστάνων μετὰ τῆς οἰχείας τά-- 
ξεῶς διακριδὸν ἐφισταμένου καὶ διατρανοῦντος τὴν εὐφημίαν 
τῷ γέῳ &vaxrt. Haelaudes erant praeambulo sacramenti, ad 


Á14 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


quod legiones adstringebantur. Subiicit enim Nicetas: ἐφεξῆς 
δὲ τῶν ϑείων προτεϑέντων λογίων, ἐπ’ αὐτοῖς ἐμπεδοῦνταν 
τῷ Μανουὴλ τὰ τῆς εὐνοίας xai πίστεως πρὸς πάντας. 

B. 7. [411, 22.] λιβελλαρίου. Puto λιβελλάριος εἰ λι- 
βελλήσιος idem esse, Ubellensis. Non enim hic λιβελλάριον, 
libellus locum habet, neque verti potest e Zibello , vel de li- 
bello. De libellensibus conf. Fabrott. Gloss. Cedren. et Gu- 
ther, p. 486. 

B. τις [411, 24.] ἐσχυρώτατοι. — Fortissimi. Eius aeta- 
tis erat, ut ἰσχυρὸς pro ἀγδρείῳ ponerent, more Latino, 
quibus fortis et pro ἀνδρείῳ, τολμηρῷ, ϑυμώδει, strenuo , et 
pro robusto , toroso, lacertoso adhibetur. "Vix putem, sic ve- 
teres Graecos fecisse, quamvis secus videri posset ex loco 
"Theophrasti Cap. VII. Character, ubi est ἀλλ᾽ οὖν ἰσχυρός 
γε γενόμενος, at postquam strenuum se praestitit. Verum 
auctor ille recentior est, et, ut videtur, e saeculo luliani Apo- 
statae, quod non uno ex argumento colligo, Habet quoque 
Plutarchus δραστήριον xa ἰσχυρὸν. sed et ille iam  Latini- 
smis infectus est, Scholiastes Aristophanis Pluto 1003. ἀλκε- 
μιώτατοι reddit per ἰσχυρώτατοι. Mesychius ϑουραίην expli- 
cat per ἀνδρείαν, ϑρασεῖαν, ἰσχυράν. Alias proprium mili- 
tum praedicatum erat ἰσχυρώτατοι et ἀνδρειύτατοι., fortissi- 
mi, de quo vide Lindenbr. ad Amm, Marc. p. 95. Elegans 
est locus 'Themistii p. 88. init.: ὁ ϑεσμὸς τῆς πολιτείας τὴν 
ἑχατέροις (Imperatoribus et militibus) πρέπουσαν ἀρετὴν ταῖς 
ἐπικλήσεσιν ἐνεδείξατο, ὑμᾶς μὲν εὐσεβεῖς xai φιλανϑρώ-: 
ποὺς προσαγορεύων, τοῖς στρατιώταις δ᾽ ἐξ ἀνδρείας μόνης 
«ἀς ἐπωνυμίας νομοϑετήσας. 

C. τ. [412, 3.] βασίλειον. — Regnum vox vetustis Grae- 
cis ignota , qui βασιλείαν dicunt. Passim occurrit apud No- 
strum et alios; v. p. 124. B. ro. 

C. 5. [412, 6.] συστρατιώτην. Incrustavi, ut potui, viti- 
.um in Latinis. Mallem tamen συστρατιῶται.  lmperatores 
ita milites appellabant. Vid. Vales. ad Amm. Marcell. p. 56. 
fine, In Latinis ad locum Spartiani in. Adriano p. 81. respexi : 
militem , quasi bellum immineret , exercuit , tolerantiae documen- 
tis eum imbuens ; ipse quoque inter manipulares vitam mülitarenz 
magistrabat etc. , id est praeibat, docebat exemplo suo. Conf. 
ibid. pag. 672. rr. Egregie locum nostrum illustrat ille He- 
rodiani II. τι, de Severo : ἐχωγώγει τῶν καμάτων αὐτοῖς, 
σχηνῇ τε χρώμενος εὐτελεῖ, καὶ σιτία καὶ ποτὰ προσφερόμε- 
γος ἃ xai πᾶσιν ὕπάρχειν ἠπίστατο. οὐδαμοῦ δὲ τρυφὴν 
ἐνεδείχνυτο βασιλικήν. ὅϑεν καὶ μείζονα παρὰ τῶν στρατιω-- 
τῶν εὔνοιαν ἐπιστεύσατο. οὐ γὰρ μόνον αὐτὸν συμπονοῦντα, 
ἀλλὰ xci τῶν καμάτων ἄρχοντα οἱ σέρατιῶταε αἰδουμενοῖ 
μετὰ προϑυμίας πάντα ἔπραττον, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 415 


C. ro. [(12, το. ὀφείλω δώματα. — Debebant ex anti- 
quo ritu Imperatores novi militibus donaria, nummornm au- 
reorum certum numerum, quae Jugustiaca et ugustaticd 
appellabantur. Ammian. Marcell. p. 487. ob nuncupationem. 
augustam debita appellat, ubi vid. Vales., et Theophyl. Simoc. 
ἐπιβατήρια τῶν σχήπτρων δῶρα, conf. Procop. Anecd. p. 
108. 20. Hinc intelligatur oratio Macrini ad milites apud 
Lamprid. T. I. Scr. H. Aug. p. 775.: Aabete igitur, commi- 
litones, pro imperio aureos ternos, pro Antonini nomine au- 
reos quinos , et solitas promotiones , sed geminatas. JDiü fa- 
ciant , ut haec saepius fiant ; (id est, ut quinquennalia saepi- 
us recurrant et ipsis iuncta augustatica;) dabimus autem per 
cuncta qwuinquennia id, quod hodie deputavimus. | Pro imperio 
dixit hic loci, pro illo Marcellini οὐ augustam nuncupattonem 
debita, vel ob natales imperii nostri, ὑπὲρ τῆς αὐτοχρατορί- 
ας ἡμῶν. Ex veteri more flagitabant Romani a Friderico I. 
Barbarossa tanquam debitum quinque millia librarum , quod 
ipsum vehementem in iram accendit; vid. Otto Frising. 

C. τι. [412, 10.] ταῖς δυνάμεσιν. — Exercitui, copüs. 
“ύναμις pro exercitu poni, pervulgatum est. Ziveutg Sevixq 
et πολλάκις δυνάμεων ἀφηγούμενος sunt apud Diodor. Sicul. 
Infra habebimus p. 246. B. 8. τὰ δυνατὰ στρατόπεδα. Hinc 
sumserunt Latini sequiores suum efforcium ; vid. Du Cange 
Gl, Lat. ἢ. v.; item »irtus pro legione. Anastasius in Vigi- 
lio: Quo audito Augusta misit 4nthemium scribonem cum. ius- 
sionibus suis et cum. virtute maiore , id est amplissimis copiis 
militaribus. 

C. ult. [412, 13.]. ἀνὰ é νομισμάτων, | Macrinus in ora- 
tione modo allegata ternos nummos aureos promittit militibus 
pro imperio, seu in praemium nuncupationis augustae. In 
omnibus autem nostri codicis exemplis constanter promutti vi- 
deo quinos nummos aureos et singulas libras argenti seu cen- 
tum miliaresia. In totum ergo erat augustaticum pro uno- 
quoque milite viritim 160. miliaresia. lndagare nunc, qua- 
lem rationem ea pecunia cum nostrate habeat, et quantum 
valuerint illi 160. nummi argentei ad nostrum aes, neque iu- 
vat, neque vacat. Putat Du Cange Gloss. Gr. Augustatica 
per plures dies continuos erogata fuisse. Facile id fieri poluit 
in tanta militum multitudine. 

239. D. 1. [412 , 13.] καταβουκοῦλον. Pro bucca, unde Ed. L. 131 
rostro vestro genioque queatis gratificari , vel in singulas buc- 
cas. Possit quoque duabus separatis vocibus scribi χατὰ fov- 
χοῦλον, γεὶ χατὰ βούχουλαν. ut infra p. 249. D. 8. est xar& 
χάσμα, eodem sensu. Solebant medio aevo sic loqui. lo. 
Mussus in Chronico Placentino : ad praesens si unus habeat 
in familia sua. novem. buccas [id est novem capita sibi alenda] 


416 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 
et duos roncinos [equos], expendit omni anno ultra: florenos 


auri CCC - — et sic pro. rata buccarum | videlicet in. ictu. et 
vestitu etc. Conf. Du Cange v. "Euzovzóvew. Largitiones illae 
χατὰ βοῦχλον erant vetustis temporibus, ante medium aevum, 
admodum frequentes; hinc panes illi gradiles et alia talia, 
quae morientes Imperatores populo Romano legabant. Sed 
secutis temporibus desierunt, exhaustis fisci viribus , exstin- 
ctaque Romani imperii magnificentia et accisis provinciis, De 
Romano Lecapeno tantum invenio, eum semel δεδωχέναι τὰ 
&vorxix& πάσης τῆς πόλεως ἀπὸ μιχοοῦ ἕως μεγάλου, in ha- 
bitationem. mercedes [den Hauszins] dedisse pro tota ciwitate 
[quae nempein conductis aedibus, non suis , habitabat] ne- 
mine excepto , parvulo seneve. Manuel Comnenus, teste Cin- 
namo p. 18. C., pro augustatico. singulis domibus binos aureos 
donabat: χρήμασι τὸ στρατιωτιχὸν δωρησάμενος — - ἑκάστῃ 
τῶν ἀνὰ τὸ Βυζάντιον οἰχιῶν χρυσίνους παρέσχετο δύο. Xi- 
philinus p. 1075. ἃ Domitiano nomine patris Vespasiani, re- 
cens nuncupati Imperatoris, ait datas fuisse militibus vicenas 
quinas drachmas viritim. Verum Antoninum, ex octenui ex- 
peditione reducem factum in urbem, populo dedisse ducente- 
nas drachmas viritim ait p. 1196. init., seu octo nummos aure- 
Os, διακοσίας δραχμὰς αὐτοῖς κατένειμεν, ὅσον οὕπω πρό-- 
τερον εἰλήφεσαν. n nuptiis suis dabant Imperatores militi- 
bus viritim 250. drachmas, popularibus 150., ut possent genio: 
indulgere et laetitiam dominorum sua quisque privata prose- 
qui. Xiphilin. p. 1558. 57. Antipater ad celebrandum diem 
natalem filii sui Alcyonei nummos mittebat Athenas philoso- 
phis. Diog. Laért. pag. 25:. δ. 4r. Vide sitne catabueulum 
idem , aut saltim afüne, cum crustulo, quod memorat Gu- 
ther. p. 451. 

D. antep. [412, 18.] | Quae iam sequuntur , non amplius 
Leonis M. inaugurationem in specie spectant ,. sed typum tra- 
dunt inaugurationis Imperatorum omnium generalem. j 

240. À. 3. [412, 22.] Awezovgec. Vel, ut scholiastes 
exponit , πρεσβευτικὰ,, ipsis Jegaturas dat, id est, nuncupat 
eos legatos. sam iu 

Α. 5. [412, 22.] λογάρια γίγνεται xoà ἀναπληροῦνται: 
Interpretatus haec verba fui ex coniectura. Fateor enim me 
ila prorsus non intelligere. Possis etiam sic accipere : fit 
largitio. nummorum , et. cohortes] Zntegrantur ; completantur. 
"Verum non. video. qui possint haec tanta et etiam taediosa 
tam brevi tempore confici, ; 

A. 5. [413, t.] παπιλεῶνα τὴν ἐχκλησίαν. De voce pa- 
pilio pro tentorio, unde pavillon , vid. Du Cange Gloss. Lat., 
ubi etiam etymologiam eandem e Papia et lo. de lanua produs* 
cit, quam Noster. (Utitur ea voce iam Spartianus in vit& 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 417 


Pescennii Nigri T. I. Scr. Hist. Aug. p. 67a. Pro ἐχχλησίαν co- 
itabam aliquando legendum.esse χλισίαν. Sed non opus est. 
ntelligit ecclesram castrensem , papilionem , non omnem, sed 

eum, in quo est 'ecclesia. Habebant nempe secum  capel- 

las, ut hodie appellamus, vel ecclesias parvas, sub tentoriis 
in castris, ut ex Appendicis p. 269. D. 2. patet , ubi vide, 
et e Durando, cuius locum ibi adscribam , quamvis ridicula 

sit etymologia vocis capella, quam affert. Est enim neque a 

cappa, neque capra νοὶ capella, sed pro cupella, id est 9o- 

Ac , apside, structura in summo curva. Quod autem primi 

Byzantini Llmperatores, qui adhuc in Campo eligebantur, 

prunum castrensem ecclesiam, sub tentorio constitutam , et 

dein quoque 8. loannem Baptistam Hebdomi prius adirent , 

quam urbem et palatium intrarent, posset ex veteri more pa- 

ganorum Imperatorum derivatum videri, qui recens electi 
antequam in curiam intrarent , prius debebant cellam curiae, 

id est sacellum vel capellam, salutare. Vid. Casaubon. ad 

Hist. Aug. T. I. p. 559. ad illa Capitolini : e castris nocte 

quum venisset ad senatum et cellam curiae iussisset aperiri. lpsi 

quoque milites in castris extra urbem habebant templum ca- 
strense, in quo sacra sua peragebant, reco» τοῦ στρατοπέδου, 
cuius meminit Herodianus in Caracalla, IV. 5. init. 

A. 6. [415, 2.] ἐπισχύπου. Nempe Constantinopolitano, 
qui tunc temporis, quum Petrus Magister ea scriberet, ad- 
huc episcopus audire non  dedignabatur , quamvis archiepisco- 
pi et patriarchae. nomen iam gereret. Quamnam autem de- 
signet ecclesiam magnam , quum proprie sic dici solita, S. 
Sophiae scilicet, tunc temporis ante lIustinianum nondum ex- 
isteret, certo non dixerim. Forte designat aedem S. S. Apo- 
stolorum a Constantino M. conditam, in qua etiam Imperato- 
res ante lustinianum tumulabantur. j 

A. το. [415, 5.] 0 γὼρ λέγεται, ὃ καλοῦσιν οἱ Ἕλληνες 
ψυχάριον.  Credebam aliquando, aut unum aut alterum 
membrum abundare , et nam quod dicitur nihilo plus dicere, 
quam quod enim Graeci appellant. Nunc tamen crederem 
potius in postremis reprehensionem et correctionem priorum 
esse. Quod enim vulgo dicitur, imo vero quod Hellenes seu 
idololatrae [pro sua superstitione] psycharzum | appellant sea 
animulam. Non probat ergo usum ζω vocabuli , putans id 

nugas gentilis philosophiae sapere. Pythagorica enim et He- 
racliti scholae ψυχὰς appellabant animalcula , quibus aér sca- 
tet, et papilionem quoque pro symbolo animae pingebant. 

B. 4. [415, 11.] ἵππῳ λευχῷ. Conf. infra p. 288. C. 4. 
Equis candidis vehi erat triumphantium. — Vid. Dio Cassius 
p- 55o. et 669. Leo Grammatic. in Theophilo p 455. : éxei- 
Sev dquxousvog sig τὴν πόλιν τὰ λάφυρα ἐθριάμβευσεν Aun 


Constantinus Porphyr. Vol. lI. 27 


418 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


χὸν ποιήσας καὶ τὸ πρῶτον βαΐον παΐξας, ἄρματε λευχῷ 
ἐποχησάμενος, et Du Cange v. Equi albi, qui abunde de 
illis egit. 

B. 6. [415, 18.] τὸν ἅγιον ᾿Ιωάννην τὸν Βαπτιστὴν. So- 
lebant novi Imperatores, antequam in urbem  intrarent, in 
templum S. loannis Baptistae seu Prodromi divertere, sive 
ut ibi donarium deponerent in altari, quae ratio hic allegatur 
in nostro codice, sive ut Imperatores ibi renuntiarentur , quae 
causa ex Cedreno intelligitur, sive tandem ut a toto senatu 
aulico in corpore ibi salutarentur et velut homagium accipe- 
rent. Solebant enim proceres ibi Imperatorem, quoties 
in urbem veniret, sive recens creatum, sive jam  vetu- 
stum , ibi excipere. "Vid. Contin. Theophan. p. 12. C. et Ce- 
ἄνθη. p. 485. B. 7. et 752. C. c. fin. ldem pag. 405. D. ro. 
de Phoca tyranno ait: ἀναγορεύεται ἕν τῷ ναῷ τοῦ Προδρό- 
pov, renuntiatur Imperator in templo Praecursoris , xot. uera 
δύο ἡμέρας ἐπὶ βασιλικῆς ἁμάξης καϑεζόμεγος eig τὰ βασί- 
λεια εἰσέρχεται. : Md. osea 

C. 6. |414, 2.] προσκυνεῖ, ἐὰν μὴ εἴη κυριακὴ. Similis 
huic et insignis est locus supra p. 95. C., quo docemur ob re- 
verentiam diei dominico habitam non adoratum esse Impera- 
torem eo die: εἰ uiv οὐχ ἣν xvgtaxn, ἔπιπτον χάτω, προσ- 
κυγοῦντες τοὺς δεσπότας - - εἰ δ᾽ ἦν χκυριαχὴ,, οὐχ ἔπιπτον 
χάτω προσχυνοῦντες, ἀλλὰ μέχρι τῶν γονάτων ἐποίουν τὸ 
σέβας τῆς προσχυνήσεως. Conf. p. Jo. C. 5., item p. ror. C., 
ubi dicitur orphanorum curator die festo symbolum fidei Ni- 
caenum in membrana scriptum Imperatori offerens προσχυγεῖν 
τὸν βασιλέα μὴ τελέως πίπτων κάτω, 4v9' ὧν βαστάζει τὰ 
σύμβολα, adorare , non prorsus tamen usque in. humum delabi, 
propterea | quod. symbolum sacrum ferat. At eo tradito iam 
πίπτει x«ro. Memorabilia haec sunt verba, quoniam gemi- 
num gentüs adorationis memorant, Jum procidere, et usque 
ad genua tantum caput inclinare. — Prior ille modus duo di- 
versos complectitur. Aut enim in genua sua procidebant ad- 
orantes et pedes adorati osculabantur ; aut proni iacebant to- 
ilo corpore porrecti, expafisis manibus pedibusque velut pul- 
verem terrae lingentes. (Gradus hos ordine persequitur Odo 
de Diogilo (apud Du Cange v. Polychronia) : Polychroniae vo- 
cantur reverentiae , quas nom solum regibus, sed etiam quibus- 
libet suis maioribus exhibent, caput et corpus submissius incli- 
nantes , vel fixis in terram. genubus , vel etiam sese toto cor- 
pore prosternentes. ^ Primus modus caput et corpus submissius 
Uclinare est ποιεῖν τὸ σέβας τῆς προσχυνήσεως μέχρι τῶν 
γυνάτων., officium  adorationis usque ad genua facere, id est 
caput suum usque ad genua sua demittere. Vid. infra p. 546. 
Db. 7. Eflgiem sic adorantis videre est in Menologio Basili- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 419 


ano T.1I.p. 57. Et Russi, si bene memini, superiores suos 
hoc modo adorant, a Graecis docti. Latini sequiores eum 
inclinationem. ante et retro appellant. Mirae appellationis ra- 
tionem suggerit Udalricus L. ΠῚ. Consuet. Cluniac. c. 3. : Qui- 
libet novitius est instruendus , ut regulariter sciat caput. inclina- 
re, scilicet non dorso arcuato - - sed ita, ut dorsum sit. sum- 
missius, quam. lumbi , et caput summissius, quam dorsum , quam. 
inclinationem. nos per usum ante et retro appellamus , quia in- 
cipit contra orientem et finit contra occidentem. De adoratiorie 
prono ventre peracta insignis est locus apud Procopium pag. 
153. fine Histor. Anecdotae: παρὰ Ἰουστινιανόν,τε x«t Θεο- 
δώραν τὰς εἰσόδους ποιούμενοι οἵ tt ἄλλοι ἅπαντες xci ὅσοι 
τὸ πατρίκιον ἀξίωμα εἶχον, ἔπιπτον μὲν εἰς τὸ ἔδαφος, εὐὖ- 
Jc ἐπὲ στόμα, χειρῶν καὶ ποδῶν εἰς ἄγαν τεταγυσμένων, 
χαὲὶ χείλει ποδὸς ἐχατέρου ἁψάμενοι ἐξανίσταντο. Ubi mo- 
rem illum a lustiniano et Theodora recens invectum , procul 
dubio ex imitatione regum Persarum, ut intolerabilis et in- 
humani fastus argumentum graviter reprehendit; v. ad p. 278. 
C. το. Imago ἐπ’ ἐδάφους προσκυνοῦντος conspicitur apud 
Du Cange tabula II, praemissarum dissert. de nummis Byzau- 
tinis pone Glossar. Lat. De adoratione multis egit Selden. 
Titul. Honor. p. 54. sqq Quod autem ad morem , ob quem 
haec digvessio instituta fuit, attinet, illum nempe, diebus 
dominicis eos non adorandi, quos alias oporteret, antiquus 
ille est et Tertulliano iam memoratus, libro de Corona mili- 
ium : die dominico ieiunium nefas ducimius vel de geniculo 
adorare, eademque immunitate a die Paschae in Pentecosten usque 
gaudemus. Alios locos citavit losuas Arnd in Lexico Antiqu. 
Ecclesiast. Tit. Des dominica p. 307. Quibus addo illum Nili 
Monachi Epist. III. 21. : τῇ χυριαχῇ ἡμέρᾳ ἑστῶτες εὐχόμε-- 
Ja, τὸ τοῦ μιέλλοντος αἰῶνος στάσιμον ἐχτυποῦντες. ἐν δὲ 
ταῖς ἄλλαις ἡμέραις τὰ γόνατα κλένομεν, τὴν διὰ τῆς ἅμαρ- 
τίας πτῶσιν δηλοῦντες τοῦ ἀνθρωπείου γένους. Quandoqui- 
dem autem sacra die dominico a geniculatione in cultu dei 
absolvebant, multo minüs poterat homo honorem flagitare, 
cuius veniam deus cultoribus 585 faceret. Cum hoc more 
convenit ille monasticus, quo, qui leve quid peccasset mo- 
nachus, diebus festis tantum manibus ad terram demissis se 
inclinaret velut quadrupes, eoque in situ faceret poenitentiam ; 
reliquis autern de geniculo, ut loquebantur, vel in genua 
provolutus poenae statutae satisfaceret. ^ Ordo Cisterciensis 
(apud Du Cange v. Articulus): festivis. quidem diebus super 
articulos, privatis vero super genua prosternantur ad sedem. 

240. C. 15. [414, 8.] καμπαῖα. Dubium non est xeuzayte 
aut χαμπάδια legendum esse. Quamvis enim forma καμπαῖα 
quoad grammaticam bona queat esse, si nempe a χάμπη, 


Ed. L. 13a 


Á20 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


campa, gamba derives, eique faveat vox χαμιπότουβα (vid. 
p. 129. Δ. 1r.), quae notat campagia cum. tubis, vel saltim 
tubia ad campagia aut. ad campas , hoc est crura, pertinentia , 
non tamen in usu est, aut usquam reperitur. unt autem 
campagia , campalia et cambadia (nam perinde omnia ista 
usurpantur) genus indumenti, quod crura et genua tegit, non 
corio, sed filtro aut lana factum , et procul dubio a camba 
vel gamba , id est crure , (unde Francis /a jambe venit ,) di- 
ctum , et solis honestioribus viris in toga et aulicis officiis 
spectabilibus, non item vulgo, non sacerdotibus, non militibus 
usurpatum. Qualis autem ea parandi et induendi ratio fue- 
rit, non adeo expeditum est dicere. Quum tamen frequens 
fiat mentio campagiorum in hoc codice , mei puto esse offi- 
cii, ut argumentum hoc paulo diligentius excutiam , quamvis 
Salmasius tam id copiose variis in locis tractaverit, ut aesti- 
manti viri doctrinam videri queat vel spicilegium postventuris 
non reliquisse. Et primo quidem loco proponam coniecturas 
de vocabuli. etymologia, quibus multis profecto et diversis diu 
iactatus fui, quamvis inter omnes illa mihi maxime arrideat , 
quae a gamba, flexu et articulo tibiae cum crure, /yrva, 
derivat. Non deerunt quidem , qui a me produci ea, quae 
ipse improbem , mirabuntur et ridebunt. Forte tamen non 
carebit ea res usu. Inducebat itaque aliquando locus Co- 
rippi a Petavio ad Themist. pag. 578. citatus , ubi de cam- 
pagiis et tzangis vir ille doctus agit, ut crederem campagia 
esse a Campania, regione Italiae, dicta. Locus hic est: 
Cruraque punicets induxit regia vinclis , 
Parthica Campano dederant quae tergora fuco. 

Parthica tergora sunt de illo corii genere, «quod mos hodie 
Turcicum saffianum rubrum appellamus. Talia tergora prae- 
dicat poéta Campano fuco infecta. "Certe Canusinae pelles ad- 
modum celebres erant, non quod ibi coriaria pararentur arte, 
sed quod ibi rubro colore tingerentur; v. Du Cange v. Canu- 
sinae pelles. Sed deprehendi deinceps, campagia non pellibus , 
sed filtris, πιλωτοῖς,, fuisse facta. Quare coniectura illa irrita 
fuit, nisi forte a sic dictis ca/abricis ei praesidium quaerere 
placeat, quae fuerunt genus quoddam ligaturae, quo crura 
impediri et constringi solebant , ut constat e Pelagonio L. I. 
Hippiatric. c.58.: ἀγαπατοῦντος αὐτοῦ καλαβρικοῖς τὰ σχέλη 
ποιεῖ καταδεσμεῖσϑαι. In mentem deinde venit, a camaso re- 
petendam esse vocem , zr littera. servili ex more Graecorum 
intrusa. Καμάσιον appellabant veteres τὸ ἀμφίμαλλον. 151- 
dorus : Camasus , amphimallus. Unde hoc, non novi. Ca- 
masus certe est vox Arabica, et omnem στολὴν, σχευὴν,, in- 
dutum, praesertim τὴν εὔχρηστον, expeditum , agde in 
quo homo se facile movere potest, notat. Sed quamvis fil- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115.1. 421 


trina essent campagia , fuisse tamen villosa non legi , nisi üno 
in loco Bernardi Udonis apud Murator. Scr. Rer. [ἴα]. T. Hi. 
p. 629. : Jilico summissi chiffonibus [Pontificis Romani recens 
electi] oscula figunt F'illosis , dedit ora Pater, dedit oscula 
blanda. Sunt autem chiffones, scuffones et scaffones idem 
atque udones et campagia; v. Du Cange h. v. Etiam hoc 


Arabicum est vocabulum ; XX, schoff vel schuff est pannu- 
cia, pannus vilis, detritus, usu longo tenuis factus, et 


verbum CX attenuare. Possit tamen non de nihilo haec con- 
iectura videri, quum idem paene, quod veteres campagia , 
nos Camaschen appellamus. Coepi porro suspicari, essetne vox 
a campo derivanda, tanquam si eo vocabulo tibiarum vela- 
menta significarentur, quibus in campo usus esset. Sane fe- 
moralia campestria ex ista ratione dicebantur. Et poterat no- 
men rei in bello et in usum militum primum inventae dein- 
ceps retineri, re quamvis ad usum pacis traducta ; quod in 
multis contigit. Ocreas olim aestivalia appellabant, (unde nobis 
iStiefeln,) quoniam iis per aestatem maxime usus erat. Aestate 
enim pleraque bella geruntur; unde Hispani ad exemplum 
Arabum expeditionem bellicam Z/zefía , id est aestivationem , 
appellant, Xa&a«JV, et zm aestivis habere dixit Capitolinus in 
Marco Antonino p. 590. pro in castris et in bello secum ha- 
bere. Vocabulum tamen aestivalia mansit, etiamsi tempore 
secuto maior iis usus per hiemem , quam aestate esset. Ob- 
tulit se deinceps vocabulum λαμπάδια. Potuit sane decursu 
temporis, ingravescente barbarie , pro / substitui c. Sunt 
autem λαμπάδια fasciae , lora longa, adstrictoria , bandagia, 
ut hodie loquuntur. Vox aliquoties apud Dionem Cassium 
legitur. Inde nostra Germanica vox Lumpen, pannuciae, et 
Lappen, $&xog. €um tamen iam a tertio p. N.' C. saecula 
campagia scriptis celebrentur , quo tempore nondum saevie- 
bat omnia deformans barbaries, vix credibile est c pro ὦ sub- 
stitutum fuisse, praesertim cum librarii non varient. Ergo 
magis placebat xoz«ó:« , et littera μὲ pro nolo Graecorum mo- 
re inserta, xouza&óta,id est ῥάχη, Ax, laciniae, frusta. 
Sane compadiatim habet Paulus Diaconus pro frustatim ; vid. 
Du Cange v. Copadium et Compadiatim. A κόπτω id venire, 
liquet. Mirum procul dubio nonnullis accidet, me non nisi 
chiffones, lampadia, compadia, id est pannucias, lacinias , 
crepare. Sed, ut patehit paulo post, campagia vix aliud 
quid, quam laciniae, erant. Verum, cedo alteram, ais. Ec- 
cam. L3, Caba, filtrum subtile et multa paratum arte notat 
Arabibus et Persis. Campagia filtro erant confecta, Quidni 
ergo inde campagia arcessemus. Sane terminationes merae 
videri possent esse «dior et ἅγιον, et sunt quoque in multis 


422 10. IAC. REISKII COMMENTARII - 


vocabulis. Mihi quidem in tanta coniecturarum non impro- 
babilium multitudine et in rei, ut antiquae , obscuritate dis- 
tractus in diversa animus dubitat, cui calculum ferat. Ma- 
xime tamen illuc inclino, ut campagia a campa vel gamba, ar- 
ticulo cruris cum femore, derivem, ut supra iam monui. Con- 
firmat hanc etymologiam vocabulum cambale, quod notat can- 
didam illam latam orbicularem linteam fasciam, quae summi- 
iati ocrearum supponitur et genui circumponitur. Germani 
ridicula et absurda dictione Stefelmanschetten appellant , quasi 
Ed. L. 133 dicas manicas aestivalium seu ocrearum ; v. Du Cange v. Cam- 
bale, ubi veterem chartam citat, in qua cambalía et picralía 
memorantur cum alia suppellectile equiti necessaria. — Pzcralia 
ibi sunt calcaria. Sed satis etymologiarum. Videamus nunc, 
quid rei fuerint campagia, JDidicerat Salmasius a Pollione 
campagia reticulata fuisse, unde haec edicit ad Tertull. p.565.: 
Campagia diversa erant a peronibus vel bottis; non enim solida 
integraque pelle crura operiebant ; sed fasciis multis reticulatim 
implexis cingebant. "Videtur Vir summus verum vidisse, et 
campagia aliud nihil fuisse, quam .fasciae , quibus veteres 
crura vestiebant , et de quibus ipse multa disputavit ad Lam- 
pridii Alexandr. Severum p. 975. sqq., eoque illum falli , quod 
campagia barbarici calceaimenti genus perhibet fuisse ad "Fre- 
bellii Pollionis Gallienum p. 254. , ubi copiose de campagis 
disserit. Apparebit hoc ex eius verbis clarius, quae illinc 
non piget excerpere. J"erius ergo, ait l. c. p. 257. , reticulis 
ideo similes visos Gallieno campagos propter lororum δὲ corri- 
giarum, quibus circa crura alligabantur, variam et multiplicem 
decussatimque volutam implicationem , quae reticulatum plane 
opus referret. Magni momenti ad hanc rem conficiendam 
locus ille Pollionis est, quo refert Gallienum Imperatorem 
campagos reticulos appellasse, Ex illo enim discimus id esse 
campagia, quod paene ubique in pedibus spiculatorum mar- 
lyres christianos omnibus suppliciis necantium conspicimus in 
imaginibus Menologii Basiliani , reticulatum opus, quod saepe 
non crura solum , sed ipsa quoque femoralia uno continuo 
tractu vestit. Operae pretium est ad cognoscendam rem ve- 
lerum vestiariam illas imagines, rudes quamvis, inspicere, 
Quaedam talium compagorum seu compagohosarum habent, 
prorsus ut nostrae Camaschae, et ut hosae Husarorum, usque ad 
summum femur in externa parte nodulos, quibus adstringi et 
resolvi rursusa corpore possunt. Unde venias in suspicionem re- 
ticulatum illud opus non ex diversarum fasciarum artificiosa et 
taediosa complicatione constare, sed panno intextum esse , aut 
alia quacunque arte impressum. Quum tamen aliunde constet, 
usque ad VIII. saeculum et ulterius. veterem Romanum mo- 
rem fasciis decussatim plexis crura vestiendi apud occidenta- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 423 


les populos perdurasse: pictor autem , qui Menologium Basi- 
lianum imaginibus illustravit, res ex sui saeculi more exhi- 
buit, antiquitatis , ut illa ferebant saecula, prorsus ignarus : 
necesse est campagia adhuc nono saeculo apud Graecos in usu, 
et non integros solidos pannas , sed fascias complicitas et de- 
cussatim contextas fuisse. De more occidentzlium , ad quem 
digitum intendi, constat. Veterum enim Francorum vestitus 
cruralis hio erat. Crura primum tela linea. involvebant (reddo 
verba cl. Muratorii T. Il. Ant. Ital. p. 454.) , quam tibiale 
dicebant; tum. fasciolas supertibiales , et super emnia corrigias 
inducebant , ut aptarent constringerentque telam ad. tibias.  Di- 
dicit ille hoc a Manacho Sangallensi , cuius haec sunt verba 
valde memorabilia : erant Francorum. antiquorum ornatus vel 
paratura calceamenta forinsecus aurata , corrigüs tricubitalibus 
insignita : fasciolae crurales vermiculatae [id est coccineae] 
et subtus eas tibilia ac coxalia linea , quamvis ex eodem colore, 
.— tamen artificiosissimo opere variata , super quae et fasciolas in 
^ modum crucis intrinsecus et extrinsecus ante et retro longissimae 
illae corrigiae tendebantur. Ait Monachus antiquorum Fran- 
corum illum habitum fuisse. Atqui specta Carolum M. in 
tabula (si bene memini ) sexta Parietinarum Lateranensium 
Alemanni , videbis in eius pedibus campagia illa Francica. 
Inspice imaginem Imperatoris Lotharii in Capitularibus re- 
gum Francicorum Baluzianis, Duo illi proceres ipsi adstantes 
(ni memoria fallit, nam neque hic liber scribenti baec ad 
manum est) campagia gestant. Compara porro cum loco mado 
allato Monachi Sangallensis duo de campagis agentes, quos 
«aput illud futile et insulsum codicis nostri, quadragesimum 
puta libri secundi, suppeditat, intelliges campagia aliud nihil 
fuisse, quam fascias laneas aut filirinas tortuosis anfractibus 
super lineum amiculum , crurium, carnem proxime stringens , 
cireumplexas. lllo capite rationem reddere vult ex theologia 
Graecorum monachorum mystica, quare consules olim Roma- 
ni, et ad eorum exemplum deinceps zaagistri et patricii aulae 
CPtanae festo die paschatis loros seu trabeas et scipiones et 
campagia gesserint et gererent. Ad campagia haec illius ca- 
pitis spectant: τὸ δὲ λίνῳ ἐσφηνῶσϑαι ἀμφίῳ, μετὰ καὶ yov- 
σωμένων πεὸδήλων - - ei deinceps sub finem capitis : ἀπὸ δὲ 
χαμπαγίων, ἃ “Ἰατίνων φωνῇ προσαγορεύεται. TOU πολεμι- 
χοῦ ἀνδρὸς τὸ εὐχίνητον, ἀλλὰ μὴν καὶ τὸ ὀχυροποιεῖσϑαι 
διὰ τῆς κατὰ τὰ σχέλη ἐκ πίλων περιπλοχῆς. ria hic ob- 
servamus diversa, calceos auratos , linteum. tegmen crura am- 
biens , quod idem eum tubiis videturfuisse , de quibus v. ad p. 
245. C., et eircumplexum  fültrinum. Sic satis bene confecimus, 
quid fuerint campagia ; dicendum nunc est, campagia virorum 
ordinis senatorii gestatum fuisse. [ἃ quod ex eo patet, quod 


ἠχά IO. IAC. REISKHi COMMENTARII 


non líceret coram Imp. nisi in campagis comparere, aut ad 
sacram mensam accumbere, non tantum toga, sed etiam 
sago conspicuis proceribus. Quamvis enim milites caligas ge- 
starent, unde etiam στρατεῖαι ἐποχάλιγοι dicuntur, militiae 
de caliga, vel quae cum caliga fiunt (vid. Du Cange v. Zfpo- 
caligus), honoratiores tamen rectores. militum , qui non mini- 
mam comitatus partem efficiebant, procedebant in aulam, et 
eacris epulis adhibebantur in campagis , ut e Cletorologii nostri 
multis locis patet. Ex eo quoque factum , ut senatus ἡ ὕπο- 
καμπάγιν σύγκλητος passim nostri codieis appelletur. Ut mi- 
litaris ordo a gestamine pedum apocaligus , ita. senatorius 
ὑποκαμπάγιν dictus fuit, ut qui esset ὑπὸ χκαμπαγίων. n- 
usitatior quidem usus. particulae ὑπὸ hic est; facile tamen 
patet, ὑπὸ hic idem atque ὠπὸ valere; ἀποκαμπάγιν. οἱ ἀπὸ 
καμπαγίων, id est μετὰ καμπαγίων, προϊόντες. Quis ergo 
clericorum , quis vulgi erat indutus pedum et crurum , si mi- 
litum caligae.et procerum aulicorum campagia erant? Puto 
non diversum a militari fuisse. Clerici vulgusque pariter atque 
milites gerebant braccas cum tibialibus ex una solida massa 
factas, ad malleos pedum propemodum procedentes, quibus 

erones seu caligas paulo infra genu desinentes superinduce- 
Dus Sed de his hic non est disputandi locus. *[De cam- 
pagiis clericis permissis vid. Donat. Constantini M. p. 66. De 
calceis patriciorum Romanorum lunula seu Kappa Latino or- 
natis, propterea campagiis dictis , vid. Salmas. p. 101. sqq. ad 
Simmiae securim.]|* Est ad Herodis dedicationem statuae ma- 
nibus Regillae sacratae p. 155. edit. Crenianae. 

24o. C. ult. [414, 8.] διβητήσιν. | Scribitur quoque δηβη- 
τίσιν, quod idem sonat. Satis frequens huius vestis mentio 
apud Nostrum , rara apud alios; et neminem paene novi , qui 
eam memoret, praeter Leonem Grammaticum, cuius locum 
Du Cange Gloss. Gr. h. v. habet, cum expositione, quam Leun- 
clavius in. Pandecte Turcica protulit, a Graecis, quibuscum 
versatus fuit, sibi communicatam , auctoribus dignam. Hos 
nempe homines, antiquitatis et rerum omnium ignaros nugi- 
vendulos consultum oportet ire, si quid declaratum cupis. 
Suidas quoque. meminit in Lexico. Sed obscurum , quod 
aiunt, per aeque obscurum exponit. Reddit nempe διβητήσια 
per διαβίκια. Nos ille non morabitur. —Videbimus potius 
quid dibitesium fuerit. XE Nostro colligitur, fuisse vestem im- 
ΕΣ . qua. uti praeter Imperatorem , Caesarem et Nobi- 
issimum nemini licuerit ; quae stricte corpori adhaereret, (nam 
pag. 245. C. 6. στιχάριν διβητήσιν appellatur,) et pertigerit 
usque ad talos, et sub chlamyde vel et sago fuerit gestata. 
Patet illud e loco Leonis Grammatici p. 466. et e Nostri 
Ρ- 19. C. 8., p. 115. C. , 129. A. et 138. ἐς, mitto alios. Haec 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 55 


reputanti secum videri possit dibitisium idem atque granatzam 
a Codino dictam et sic descriptam cap. VII. Offic. n. 55.: 
ἔτι xai ἀπὸ τῆς ᾿Ασσυρίων βασιλείας κατῆλϑε τὸ φύρεμα 
μέχρι καὶ νῦν τῶν βασιλέων Γρανάτζα λεγόμενον, ὅπερ φο- 
ρεῖ ὃ βασιλεὺς ἄνευ ζώνης, οὗ χρεμώμενα τὰ μανίκια διή- 
κουσι μέχρι τῶν ἀστραγάλων. ὃ δὴ φόρεμα καὶ τῶν ἀρ χόν- 
τῶν ἕχαστοι ἔχουσιν ἐπ’ ἀδείας φορεῖν, πλὴν ἐξωσμένον, τῶν 
μαγικέων ἐμπεπηγμένων ὄντων πρὺς τὴν ζώνην ὕπισϑεν. xai 
ὃ μὲν ὃ βασιλεὺς φορεῖ, καλεῖται Γρανάτζα, τὸ δὲ τῶν ἀρ- 
χόντων λαπατζᾶς, ὅπως δὲ, ἀδηλὸν ἐστιν. Si idem fuit gra- 
natza et dibitisium , tenemus «eius formam: fuit tunica cum 
longis ad talos usque dependentibus manicis , qualem: vestem 
Imperator quidem solutam, id est cingulo non adstrictam, ge- 
rebat, manicis libere promissis; proceres autem eam gere- 
bant cingulo ad corpus adstrictam , manicis intra cingulum 
abditis. Herilem vestem granatza dici, ait Codinus , proce- Ed. L. 134 
rum illam lapatzam. Unde id, se ignorare ; vestem ipsam 
ex Assyria venisse. ld ipsum quoque probat vox /apatza, 
Arabica est. (LJ, lebas in genere amictum, ἱμάτιον notat. 
Verum garnacia est Germanica ; vid. Du Cange h. v. Mirum 
profecto vocis Germanicae et AÁrabicae in eodem vestitu con- 
iugium. Ipsam vestem Arabicam esse, aut potius orientalem, 
dubium non est. Manicas longas trahere Arabum est omnium, 
Chalifarum olim erat manicis viginti ulnas longis appendere. 
Nam revera non hominum tales manicae , sed manicarum ho- 
Tünes sunt appendices. De longis illis Chalifarum manicis 
locus erit ad Abulfedam agendi. Graecos Imperatores in tuni- 
eis insigniter manicatis processisse, fidem facit imago Impera- 
tricis CPtanae apud Rhamnusium de bello Veneto ' ed. Gaf- 
farelli, tab. 2., ubi manicae perparum a solo absunt. Si ergo 
dibitisium et granatza non discrepuerit, non improbabile 
esset vesti ab Arabibus acceptae nominis natales ab Arabibus 
quoque arcessere. Sane si διβιτζίσιον scriberetur haec vox, 
unica littera addita, non dubitarem eam Arabicam pronuntiare. 
cu, Dibetsch, appellant Arabes vestem splendide auro pi- 
€tam. Quandoquidem vero lubricum hoc est, satius erit, 
donec exploratius quid praesto sit, vocabulum nostrum a La- 
tino dives derivare , ut dihitisium sit vestis divitis operis, hoc 
est pretiosa, dives auro. Num autem vestis genus Latinis 
sequioribus celebratum, diapistin, cum dibitisio nostro aut cum 
Suidae διαβίχια conferri debeat ; viderint me  doctiores. 
Certe διαβίκια — vestem notat coloris galbinei, 'qui viciam 
aemuletur; et scriptores medii aevi vestem diapistin subviridis 
luisse coloris aiunt , qui proximea galbineo abest. Hugo Fal- 
candus Hist. Sicul. : Zeic diapistin color subviridis intuentium 
oculos grato blanditur adspectu; vw. Du Cange v. Dapistus. 


426 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


Nolo coniecturis diutius immorari, ne in somnia incidam. E 
Nostri p. 151. A. τ. intelligitur habuisse hanc vestem quoque 
capputium aut cappam , qua caput velaret Imperator, si stem- 
ma seu infulam non gereret. 

240. D. 3. [414, 10.] προηγουμένου ro? σταυροῦ καὶ τῶν 
περσιχίων. Non repetam, quae supra ad p. 250. B. 1. de 
persiciis disputavi. Nunc tantum id dicam, loco crucis et per- 
siciorum vel bursarum consuevisse Lmperatoribus vetustis 
paganis ignem et purpuram praeferri, ut ex Herodiani loco 
L. VIL c. 1. constat , ubi de Quartino quodam invito ad sum- 
mam dignitatem rapto ait: ἁρπάσαντες ἄχοντα χαὲ οὐδὲν 
προειδότω στρατηγὸν ἑαυτῶν χατέστησαν, πορφύρᾳ τε xai 
πυρὲ ποιπεύοντα [quae lectio bene habet , non mutanda] zi- 
μαῖς ὀλεϑρίοις ἐχύσμησαν., cum purpura et igni , id, est facu- 
lis ardentibus , publica in pompa procedentem. honoribus exiti- 
alibus affecerunt. — Vid. dissert. de zgnz Augustis praelato , quae 
octava est inter Academicas Eschenbachii p. 519. sq. 

D. 4. [414, 11.] συγκάϑηται. | Solebant veteres Impera- 
tores Romaní amicum aliquem in currum secum sumere, quia 
solum vehi aliquem in curru pro arrogantia accipiebatur; v. 
Vales. ad. Amm. Marcell. p. 141. et infra p. 405. 

D. 5. [414, 12.] φιλῶν αὐτοῦ τὰς χεῖρας. Ubi huma- 
num et communem se volebat Imperator ostendere , manus 
aut pectus dabat osculanda. Et erant certi gradus osculorum, 
Quidam, vilissimi nempe, non nisi pedes , Pond et pe- 
des et genua et manus, aut has tantum : carissimi et maximo 
honore habiti pectus Imperatoris, pares quoque. dignitate ea- 
put, ut frontem, genas, labia deosculabantur. Apud Roma-. 
nos quidem amicorum alii oculos, alii collum, servi denique 
manus herorum osculabantur; vid. Arrian. Diss. Epictet. 
pag. 136. 27. ed. Cantabr, Verum aucto deinceps fastu cum 
aucla barbarie et imminuta potentia , mores Persici adsciti , 
et procumbere humi atque adorare dominos et osculari 
eorum genua iussi vel illustres quique. Nam a Persis ma-. 
nasse illum morem osculandi alicuius genua , patet ex Herodoti 
L.l. c. 154., ubi ait: oí συντυγχάνοντες ἀλλήλοισι ἐν τῇσε 
ὁδοῖσι τῷδε ἄν τις διαγνοίη εἰ ὅμοιοί εἰσιν - - ἀγτὲ γὰρ τοῦ. 
προσαγορεύειν φιλέουσι τοῖσι στόμασι. ἢν δ᾽ ἢ οὕτερος ὑπο- 
δεέστερυς ὀλίγῳ, τὼς παρειὰς φιλέονται" ἤν δὲ πολλῷ 7 ὃ 
ἕτερος ἀγεγνέστερος, προσπίπτων προσχυγέει. τὸν ἕτερον. Bene. 
tenendum ultimis verbis Herodotum non. προπέπτων dicere, 
sed προσπίπτων, accidit ad stantem , et zgooxvvst, adgenuat, 
admovet os eius genubus. Yd enim est προσχυγεῖν proprie; 
κῦνος ct γοῦνος vel γοῦγας et γούνατον omnia idem, genu. 
Vix veniam osculi pedum faciebant Imperatores. proceribus ,. 
solo contenti manuum osculo, aisi aut diebus dominicis aut. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 457 


festis aut alia quadam solennitate, ubi religio aut vetus ritus 
eos iuberet modestia uti, ct de gradu suo se demittere. Cuius 
rei passim nostri codicis prostant exempla, et paulo superius 
ad p. 240. C. 6. a nobis allata fidem faciunt. Veteres quidem 
imperatores illis capita deosculabantur , quibus osculandum 
suum pectus opponerent, ut ex Ammiano Marcellino discitur ; 
recentiores ad insolentiam elati nihil horum, satis indulsisse 
putantes, si manum porrigerent. Locus Ammiani est XXVII. : 
€x his quidam cum salutari pectoribus. oppositis coeperunt , oscu- 
landa capita in modum taurorum minacium "i orici adula- 
toribus offerunt manus aut genua suavianda. lnfra cap. 51. 
libri secundi dicitur praefectus urbi quando ascensurus est in 
carrucham , in qua cum lmperatore procedere in horrea de- 
bet, ei genua osculari ; mulio autem , antequam iussus consi- 
deat ad regimen equorum capessendum, pedes Imperatoris 
osculari. Sed an solis licebat Imperatoribus oscula pedum 
admittere? aut licebatne proceribus pati eundem honorem sibi 
a suis clientibus haberi? Non succurrit exemplum hominis 
privati, cui tanta demonstrata fuerit veneratio. Genua tamen 
€t manus patriarchae osculari mos erat, pedes non item. At 
quomodo osculabatur patriarcha Imperatorem, et hic vicissim 
illum in Agape seu osculo pacis? Labratone, an per porre- 
ctam vicissim crucem ? Certe sacerdotes laicis, quibus os 
aut vel manus praebere dedignabantur, crucem argenteam 
aut Christum crucifixum in tabula pictum porrigebant osculan- 
dum. Muhammedani sibi invicem occurrentes barbam deo- 
sculantur. llle t:men ritus vix videtur apud Graecos obti- 
nuisse, qui barbas radere solebant ; quamvis patriarchae ple- 
rique eas alerent. 

D. pen. [414, 17.] 400/020» χρυσοῦν. Modiolus erat ge- 
. nus coronae imperialis turritae in summo latioris, in imo , 
qua caput tangebat, angustioris , ad instar situlae (unde quo- 
que siula medio aevo zmodiolus fuii dicta, vid. Du Cange 
Gloss. Lat. ἢ. v.) aut instar vasis potorii , modzoli quoque 
dicti, quod, auctore Vitruvio , apud Goarum ad Cedren. p. 
485. A. citato , ad summum elatum est, ad imum revertit , id 
est ἀναχωρεῖ, angustius fit, in semet coit. Modiolus quoque 
terminus fabrorum lignariorum est, :$zms vel Crantz, pro- 
iecturam vel moeniana columnarum vel parietum notans , qui- 
bus imponi aliquid potest. Est quoque modiolus illa lignea 
sepes columnis stylitarum quondam in summo circumducta , 
velut corona, ne in columnis habitantes deciderent ; v. Ma- 
ielli. dissert. de Stylitis apud Assemannum in Martyrologio 
T. H. ln universum omnia rotunda in imo angustiora, in 
summo latiora et ampliora modios et modiolos appellabant. 
Sic modius erat ille πύργος vel turricula lignea, per quam 


428 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


tali et tesserae lusoriae intabulam mittebantur. Vid. Du Cange 
v. Modiolus et IMoótoXog εἰ ἸΠόδιος. Facile apparet conveni- 
entia cum bis τοῦ βασιλικοῦ μοδιόλου, imperialis modioli vel 
circuli, de quo Cedrenus l. c. et Noster hic, et cuius egre- 
Ὅν imaginem videre est in monumento Ravennate apud 
lemannum ad Procopium p. 77. Quae Goarus ad l. c. Ce- 
dreni multa de modiolo habet, omnia aliena sunt. Sed venia 
debet dari docto viro, cui multa ad hanc partem antiquitatis 
necessaria sua aetate deerant; quod et de aliis dictum volo , 
&i forte quorundam errores tango. Et hanc mihi quoque 
veniam dari cupio. Dies diem docet. Melius interpretatus 
est Banduri T. IH. Ant. Orient. Imp. p. 497. Accedit ad figu- 
ram modioli propoloma , ornatus capitis turritus Augustarum, 
de quo dico ad pag. 151. "Tantum haec intercedit differentia. 
Modiolus erat lamina aurea in summo aperta. Sed propolo- 
ma erat stemma seu infula pannis pretiosis facta , aureis cir- 
culis et gemmis ornata, et in vertice clausa. 

241. À. 11. [415, 6.] βουληθείη, xoi. Facile patet ex in- 
terpretatione mea, ἢ ante xai inserendum esse, quod mem- 
branae deest. 

Ed. L. 135 B.2.[415, 9.] me«garixiv. Non novi quid sit. Forte 
idem est atque paratorium vel diaconicum , de quo vide Du 
Cange Constant. Christ. III. cap. 68. et Gloss, Lat. v. Para- 
torium. Locus ille erat, ubi sese parabant pontifices et sa- 
cerdotes, id est vestes sacras ministerio destinatas obeundo 
induebant.  Viderint alii , quantum huic coniecturae tribuen- 
dum sit. Vel potest coniici, scribendum .esse παρατρίκλιν 
pro παρατρίκλινον. Nam lmperatores in Cyclio ad. dextram 
seu meridionalem Bematis plagam habuisse tres diaetas, unam 
metatorium , alteram triclinium , tertiam coetonem , in qui- 
bus audirent lectiones evangelii et epistolae , pranderent post 
peractum cultum divinum, et dormirent quoque, supra de- 
monstravi , ubi de Cyclio egi p. 9. Possit quoque de παρα- 
χυκλὲν cogitari , paracyclio : sed id minus probo. - 

B. 4. [415, το. συνάγεται. Vel, ut Nicetas p.24. ait, ἐν 
μεϑέξει τῶν ϑείων μυστηρίων γίνεται, accipit. synaxin , id 
est sacras epulas, sacram communionem vel. Ὁ νὰν 
eucharistiae ; vid. Du Cange Gloss. Lat. v. $ynaxis. Ut autem 
receng promoti ad dignitates benedictionem in ecclesia et 
communionem e manibus patriarchae accipere debebant , ita 
quoque novi Imperatores et reges sub imperii auspicia eucha- 
ristiam percipere. ἔχε coronatione regum Francorum tolli- 
tur corona maior a capite Imperatoris et minor imponitur. Eius 

indusium crematur. ob sacram unctionem. | Communicat. sub utra- 

πε Sic iussit Ludovicus 1X. anno 1179. 5 v. Ceremon. de France 
I. p. 11.]* Σύναξις autem non est, ut volunt ineptientes Grae- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. L 429 


culi, ἀπὸ τῆς τοῦ λαοῦ συναγωγῆς, sed asynaxi, congregatione, 
coitione, convivatione, epulis communibus, ad quas count eius- 
dem communionis homines ; vid. Du Cange v. σύγαξις u£y&À5 , 
ubi interalia haec citate Ioanne Carpatho: ὡς ὀψία ἐγένετο, 
ἐποίησε μεγάλην σύναξιν, καὶ εἶπεν" χαταλύομεν {τ.5 85, deieiu- 
namus) δι’ ὑμᾶς, ὅτι ἀπὸ κόπου ἐστὲ. Vid, Interpretes Dio- 
genis Laértiüi vit. Pythagorae, ubi Gyraldus vocem βάρβαροι. 
de Christianis et eorum synaxibus interpretatur, pag. 518. 5. 
Utar hac occasione, ut exponam, quid sit Aegrro», quando- 
quidem ó συγαχτιχὸς λεβιτὼν in mentem venit, Sic autem 
appellabant τριβώνιον, pannuciam, quam propterea tunc tem- 
poris tantum , quum sacram synaxin celebrarent, seu ad com- 
munionem irent, induebant monachi, quoniam in eo sacrum 
ordinem suscepissent. Est nempe λεβιτὼν vox Arabica, fü- 
trum, πιλωτὸν notans. vw, Lebed vel Lebid , coactile. 

| Β. 5. [415, 11.] ἐπιτιϑέντος αὐτῷ τὸν στέφανον TOU 
ἐπισκόπου. Conf. quae ad p. 259. A. 11., ubi contra Selde- 
num demonstravi, ante Tustinum Minorem iam datum fuisse 
patriarchis , ut Imperatores novos coronarent. Multum tamen 
falleretur, qui hoc ex loco arguere vellet , idem patriarchas 
iam Leoni Magno peregisse. Quamvis enim coeperit hoc ca- 
put coronationem Leonis exponere , non tamen omnia ad eum 
pertinent. Constantinus Porphyrogennetus aut homines, qui- 
bus compilandi negotium commiserat , tumultuarie, absque 
ordine miscere tempora et res solent. Propterea distinxi p. 
239. D. 7. post vocem. τάξιν. et novum paragraphum incepi 
a verbis μετὰ οὖν - - quoniam quae deinceps sequuntur ad 
Leonis coronationem non spectant, sed in universum ritus 
persequuntur, quibuscum Imperatores eorum temporum in- 
augurari solebant, Leone saeculo paene recentiores. Quod 
ex commemoratione ecclesiae magnae seu Sanctae Sophiae 
constat, quae a lustiniano M. perfecta fuit A. C. 537., sexa- 
gesimo quarto post excessum Leonis M. , qui A. C. 473. obiit. 
Non quidem claris verbis S. Sophiae fit mentio. Atqui cui- , 
nam alii competit ille situs , Augustaeum et Horologium in 
vicinia, et praetereunda e palatio in ecclesiam commeaturo? 
Extra omne dubium est, S. Sophiam, non aliam ecclesiam, ista 
locorum demonstratione designari. Impositio autem coronae 
in caput Imperatoris a patriarcha facta, quam praesens locus 
attingit, non est illa solennis, quae in ipso inaugurationis et 
nuncupationis actu fit: nam in praecedentibus iam dicitur 
Imperator eam gestasse et deposuisse sub introitum ecclesiae. 
Sed nescio qualis secundaria impositio coronae super altari 
ecclesiae cathedralis benedictionibus consecratae, quum antea 
in antimensio tantum in loco non sancto, tribunali Hebdomi 
nempe , consecrata fuisset a patriarcha. | 


43o IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


D. 12. [415, we ἀπομεῖναι. Retro manere, domi ma- 
nere, abeuntibus reliquis. Hinc ὠπομονεὺς infra in Tactico 
dicitur vicarius imperii, qui Imperatore in castra excedente 
domi mauet, urbi regiae et rebus publicis gubernandis. 

C. 9: [416, 1.] καὶ 0 ἔπαρχος. Non dubito χαὲ ὃ μιάγι- 
97006 debere reponi , quod etiam in Latinis exhibui. 

D. 3. [416, 7.] δρκωσκοπιχὸν. Littera quarta hic est a 


librario pro o micro posita, ut ille saepe duas has vocales 
permutavit. Scholiastes Basilicor. ad L. XXII. p, 185. habet 
69xioxóziov. V. DuCange Gloss. Graec. ἢ. v. Notat igitur 
terminatio σχόπιον aut σχοπιχὸν exemplum; δρκοσχύπιον 
exemplum iuramenti, in quo, exigente necessitate, aut alias 
lubente animo , inspici dictum sacramentum , consuli , expendi 
potest. 

D. 6. [416, 9.] ἤτοι. Hic est disiunctivum, Non enim 
idem est palatium et Augustaeum. Palatium est magnum 
illud palatium , in quo Chrysotriclinium , Lausiacum , lusti- 
nianeum, XIX. accubita etc., et in eo habitabat Augustus. Au- 
gustaeum autem contiguum quidem illi, at diversum tamen 
palatium , in quo degebat Augusta. Propterea velim in Lati- 
nis hieloci pro verbis Zd est reponi aut etiam. 

D. 7. [416, 9.] zz» κεφαλήν. Multum indulgebant et de 
maiestate sua remittebant, et dans osculum et accipiens , ut 
pares, Alias enim vix quemquam osculabatur Imperator. Va- 
lerii Augusti humanitatem et submissionem laudat Ambrosius 
in oratione in eius exsequias ex eo, quod manus et caput 
sororibus osculabatur , memor imperii, memor germanitatis , et 
2s magis aliis potestatis iure praestaret, hoc se inagis humi- 
em. sororibus exhibebat. 

D. 8. [416, 10.] τρέφει. Novus Imperator debebat pro- 
ceres convivio! excipere, Non dubito, posse morem hunc e 
loco Capitolini T. I, Hist. Aug. p. 541. probari, quamvis quod 
ibi narratur inciderit in Calend. Ianuarias , quibus alias quo- 
que Imperatores ad epulas vocare Senatum solebant. "Verba 
eius haec sunt de novo lmp. Pertinace : ea die etiam ad com- 
vivium magistratus et proceres senatus rogavit , quam, consue- 
tudinem | Commodus | praetermiserat. De Michaele Rangabe 
"Theophanes ait p. 418. C., eum post coronationem instituisse 
κοινὴν ἀγαλλίασιν. id est convivium publicum. 

242. A. 5. [416, 15.] σιγίδῃ. [τὰ Membr. pro συγίδῃ. 

A. 6. [416, 17.] τὰ μῆλα τῆς χκαρούχας, Vid. pag. 405. 
B.5. Videntur poma carruchae esse globi aenei deaurati, 
{5 apprehendebant olim in currum inscendentes et descen- 

entes sublevandi sui et firmioris gradus causa. Currum Impe- 
ratricis lrenes in publica splendida per festum paschatis pro- 
cessione a quatuor patriciis apprehensum fuisse narrat Theo- 


" 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. L 43: 


phanes p. 4oo. C. 4. : προῆλϑεν ἡ βασιλίσσα ini χρυσοῦ δχή-- 
ματος ἐποχουμένη, τέσσαρσιν ἵπποις Àevxoig ovgouérov xai 
ὑπὸ τεσσάρων πατριχίων χρατουμένου. Ergo in singulis cur- 
rus lateribus erant bina poma. Qui animo sibi fingere velit , 
quo loco posita fuerint ista poma, inspiciat tabulam 5. et 5. 
arcus Theodosiani apud Bandurum , ubi principes Scytharum 
curribus vecti conspiciuntur, in quos inscendebatur per fene- 
stras e quovis currus latere singulas. Talium fenestraruma 
singulis angulis singula poma metallica apponebantur apprehen- 
denda inscendentibus. Quoniam vero tales currus alti essent , 
el non haberent βασμέδια,, ut qui ascendere vellent , deberent 
vastos gressus facere et crura in amplum diducere, hinc 
habebant foeminae nobiles suas parasitas , quae dorsum prae- 
berent caleandum in terram pronae porrectae, et εἶτα facto 
in altum tollerent sibi insistentes. Quod non tantum vetustae 
Syriae reginis factum , ut e Plutarchi libro de parasitis, ni 
fallor, constat, verum etiam medio adhuc aevo in usu erat; 
et viros quoque id fecisse constat e Niceta Choniata, cuius 
haec sunt verba : οὐ βραχεῖς dà καὶ τῶν xaJ? alum βασιλεῖ 
ἐγγιζόντων xai oig τὰ ὑπερήφανα τῶν ὀφφικίων ἀνέκειτο, 
τοὺς ὦμους ὡς ϑρανίδας ὑποβάλλοντες, ἐπὲ τῶν λαμπρῶν 
καὶ μετεώρων ϑώχων τὴν βασιλίδα ἀνέφερον. Vel etiam 
"erant in singulis carruchae angulis singula poma, e quibus 
surgebat uraniscus pyramidalis, sub quo sedebat curru vehen- 
dus; ad illum fere modum , quo fit des, Aimahmel scu le- 
ctica, qua quotannis al Cairo Maccam devehitur endyta templi 
Maccani, et quam lecticam Wansleb. p. 547. de sa Relation 
d'Egypte sic describit: Ce Mahmel étoit fait en forme de lit. 
-- diy avoit aux quatre coins quatre grosses pommes cou- 
vertes d'une étoffe trés riche , et du milieu de ces pommes il 
s'éfévoit en pyramide. lMiov est omne globosum, ad instar 
mali tuberosum , eminens. lta quod veteres in galea xó»vov 
appellabant, novis est i20» , ut e locis Leonis atque Mauritii 
constat Du Cangio citatis in Gloss. Gr. ἢ. v. Catenae, e quibus 
lycandela in. ecclesiis dependebant, dicuntur Chronico Cas- 
sinensi 111. 55. malis, id est bulbis, globis aeneis deauratis , 
distingui consuevisse. Idem Chronicon 11I. 57. : candelabra ar- 
gentea cum. malis crystallinis. Sunt ibi mala globi cum sup- 
posito petiolo angusto et foramine perquam exili, per quod 
oleum guttatim in candelabrum destillat. Super ciborio in 
eius apice, ad formam lilii efficto, foliis scissis repandis, 
sphaera stabat, quam Codinus 4720» appellat, Paulus Silen- 
tiarius πόλον, cum cruce gemmata super insistente; vid. Du 
Cange ad Paulum p. 572. 
242. Α. 9. [416, 9.] ἀπὸ ὑπάτων στρατιωτιχοὶ. Ergo 
erant quoque exconsules civiles. At qualis dignitas qualeve 


Ed. L. 136 


^ 


432 IO. ΙΑ΄. REISKH COMMENTARIL 


᾿ officium fuerit, seu in curia, seu in castris, apohypatorum , 
hypatorum et dishypatorum, fateor me ignorare. —— 

A. 11. [416, 20.] ZM«ozíov. Periit haec particula de cam- 
po Martio, quam promittit. Fuitne forte apud primos By- 
zantinos quoque Imperatores talis conventus publicus proce- 
rum regni in campo Martio Calendis Martiis, qualis in hi- 
storia Francica celebratur? (Vid. Du Cange Gloss. Lat. v. 
Campus) Et an hic ille designatur? Vix putem. 

A. τή. [416, 22.] λευκῶν χλαγνιδίων. Color vestium albus 
erat color curiae, in quo comparendum erat coram domino ; 
v. pag. 15. 

ÁÀ.14.[417, 1.] τζαγγίων. De tzangis copiose egerunt 
Salmasius ad Script. Hist. Aug. T. II., Petav. ad Themist. p. 
358., Du Cange utroque Glossario et Muratorius Antiqu. Ital. 
T.1I. p. 429. Erant ocreae coriaceae, quae ad genua fere 
pertinerent , interdum quoque magnam femorum partem tege- 
rent. Unde quoque nomen habent. Nos crus appellamus 
Schenkel. Diminutivum hoc est a vetusto Schanck , crus, unde 
quoque Schinken, est un jambon. n colore earum dignosce- 
batur gestantis ordo et dignitas. Imperatores et Augustae 
rubras gerebant, filii Imperatorum nondum coronati violaceas, 
ut patet e loco Cinnami , quem nolo hic praeterire. Est p. 12. 
C.: ἐπειδήποτε πρὸς ὕπγον κατέδαρϑεν Ó lMavoviA, γυνή 
τις γαρ ἐφίσταται τούτῳ, ὄψις σεμνὴ, μέλαινα ἐσϑὴς, ἐν 
δὲ χερσὲ πέδιλα, ὅποϊῖα βασιλεῦσιν ὑποδεδέσϑαι νόμος, xai 
παρεῖχε ταῦτα τῷ lMavovrA , χρῆσθαι χελεύουσα, ἀποσει- 
σαμένῳ ταυτί" ἐδείχνυε δὲ τὰ συνήϑη χυανᾶ, quum pueru- 
lus adhuc Manuel aliquando dormiret, apparebat ipsi per so- 
mnium mulier , vultu venerabilis , pullata, tenens in. manibus 
ocreas , quales gestare solent reges , quas ipsi porrigebat, in- 
duere iubens , illas vero alteras (quo cum dicto monstrabat con- 
suetas violaceas) abicere. Muic tamen loco adversatur ille 
Alexiadis p. 79. , ubi Anna claris verbis dicit Constantinum 
Porphyrogennetum , Michaelis Ducae Imp. filium , regnante 
patre rubras ocreas gestasse, illo autem eiecto et Nicephoro 
Botoniata in id invadente, μετὰ τὴν παράλυσιν τοῦ πατρὸς 
αὐτοῦ Μιχαὴλ τοῦ Ζουχᾷ τὰ ἐουϑρὰ μὲν ἑχὼν ἀπεδύσατο 
πέδιλα, τὰ δὲ κοινὰ καὶ μέλανα ὑπεδύσατο, Insignis hic est 
locus, quo discimus caeterorum calceos aut ocreas fuisse ni- 
gras. Pergit Anna : Nicephorus, quasi pudore et miseratione 
iuvenis, ut rubri imperialis coloris usum in calceis neque ne- 
garet prorsus, neque omnino indulgeret, τὰ μὲν μέλανα éxei- 
vov ἀποβαλεῖν διωρίσατο, ἐκ ποικίλων δὲ σηρικχῶν ὕφασμά- 
των ὑποδήματα προσέταττε περιδεῖσθαι - - et τὸ μὲν — xox- 
xivov δι’ ὕλου ἀπαστράπτειν αὐτοῦ τῶν πεδίλων οἷον ἐφϑό- 
γει, τὸ δὲ τινας τόπους ἐκ τῶν ὑφασμάτων ἀνϑεῖν τὸ χόχ- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 433 


χιγὸν ὑπεδίδου. Ergo calceos non corio tantum, sed etiam 
pannis sericis aliisque gestabant. ^x 

B. 9. [417, 7-] καὶ ταῦτα μὲν ἢ ἀρχαιότης. Haec verba 
et quae deinceps usque ad finem capitis , non sunt Petri Ma- 
gistri, cuius praecedentia, sed Constantini Porphyrogenneti aut 
eius , qui pro eo compilavit. 

B. 10. [417, 8.] ἐν τῷ ἱππικῷ. Quod olim vetustis Grae- 
cis theatra erant, id novis erant circi. Res omnes maioris 
momenti, quae ad populum referri debebant, in circo pro- 
ponebantur et perficiebantur ; ut praecipue electio et homa- 
gium novis Imperatoribus debitum. Exemplum habemus de- 
inceps in Anastasio Dicoro bac ipsa pagina paulo inferius, 
et in lustino Seniore p. 248. fine, et in Leoneluniore p. 550. 
et in Michaele Balbo, de quo vide Cedren. p. 553. fine. Pa- 
riter in Italia rex Longobardorum Adelwaldus in circo Medi- 
olanensi rex fuit salutatus, teste Sigonio de R. It. p. 5o. (28). 
*[Gregorius Turonensis p. 157. : Zgitur celebrato iustitio Mau- 
ritius indutus diademate et purpura ad circum processit , accla- 
malisque sibi. laudibus, largitis populo muneribus , in. imperio 
confirmatur.]* Eadem ipsa paene verba leguntur apud Paulum 
Warnefridum de Gestis Longobard. III. 15., ubi vid. Linden- 
brog. Antiquis temporibus electio tam in campo fiebat, quam 
in circo. Circensis erat magis popularis, campana magis mi- 
litaris: Campus enim erat velut imago illorum castrorum , 
quae Romae ólim ante urbis moenia erant , in quibus milites 
praetoriani habitabant. 

C. 7. [417, 15.] 9 τῆς εὐσεβοῦς λήξεως. Res ipsa et 
haec formula quoque clamat, etiam caput hoc Petri Magistri 
esse, cuius eliam sunt tria proxime sequentia. Nunquam 
enim Graeculi o£ xÀzgixouavsiz , sacerdotum mancipia , deci- 
mo saeculo Anastasium appellassent piae sortis Imperatorem , 
qui deprimere nasum gentis ambitiosae norat εὖ γε ποιῶ», 

D. 1. [417, 17.] ἄρχοντες xai συγχλητικοὶ, Quando ar- 
chontes et syncletici opponuntur, videntur illo nomine saga- 
ti, οἱ στρατιωτικοὶ, hoc autem οἱ χαρτουλαριχοὲ, (ut p. 243. 
A. ro. appellantur,) id est togati proceres; quando autem 
nude archontes et indefinite memorantur, ut vs. D. 7., pro- 
ceres omnes utriusque generis designari. 

245. A. 1. [418, 8.] οἱ δύο πραιπόσιτοι. Nempe ambarum 
partium, unus Augusti, alter Augustae. 

B. 1. [418, 18.] κύριε ἐλέησον. Vox Christianis deo sup- 
plicantibus frequentissima , non tamen Christianae originis. 
Hac ipsa enim iam gentiles deos suos compellabant, ut ex 
Arriani dissert, Epict. p. 186. c. fin. constat. 

B. 2. (418, 19.] ὀρθόδοξον βασιλέα τῇ οἰκουμένῃ. Praeci- 
pua cura Graecorum, ex quo tricas sacerdotum magnum reputare 

Constantinus Porphyr. Vol. II. 28 


434 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


et revereri didicerunt, fuit, ut orthodoxum regem haberent. 
Conf. capita sequentia , n quibus eadem formula.  Subintel- 
ligitur αἰτούμεθα, vel simile quid. Ita acclamationes Conci- 
lii Chalcedonensis Actu L : τὸν ὀρϑόδοξον τῇ συνόδῳ, ortho- 
doxum synodo , nempe datum aut restitutum volumus episco- 
x 
pum. Apud Malalam T.11. p. 65.: αὐτὸν én(rgozov, Zvyov- 
στε. hunc procuratorem, ZLuguste A flagitamus ,.18;1le petimus, 
Apud eundem p. 1526. clamant victoriati : ἄλλον βασιλέα τῇ 
ἹῬωμανίᾳ. Natant exempla similia in scriptoribus. Alia elli- 
psis. infra est p. 500. A, ro. τὸν λογοθέτην, scil. χάλει. , Quid 
sit Z oixovuérg, ibi dicam, ubi de significatu vocis ἔρημος 
agendum erit , p. 257. C. 10. 
8. [419, 1.] ἡ ὑμετέρα γεγναιύτης. Strenuitas vestra. 
Unde remansit apud nos Germanos mos, sensim tamen exo- 
lescens,  allocutione Zure Gestrengen erga nobilem aut iudi- 
cem praetorianum utendi. Mos ille, hodie tam tritus et vul- 
garis, viros in abstracto , ut aiunt Logici , appellandi, ut 
virum strenuum si compello, eum titulo vestra strenuitas com- 
pellandi , alios vestra excellentia , alios vestra magnificentia , 
vestra venerabilitas , et sic porro, clementia , celsitudo , sere- 
nitas, gratia , dilectio , maiestas - - vestra , iam illis obtinebat 
temporibus, non sub Anastasio natus s neque sub Leone Ma- 
gno, qui postquam (v. supra p. 350. D.) Anthemium, imperii 
collegam, πρᾳότατον ἄρχοντα appellasset , subiicit ἡ ἡμερότης 
αὐτοῦ, clementia vel mansuetudo aut gratia eius: sed iam in 
Scriptoribus historiae Augustae eius vestigia prostant. Spar- 
tianus Diocletianum alloquens in Vita Aelii Veri p. 224. : eo 
prope genere , ait, quo nostris temporibus a vestra clementia 
Maximinus: atque Constantinus Caesares dicti sunt. Conci- 
lium. Arelatense medio saeculo IV. : quoniam Lucianum , Ca- 
Ed. L. 137 pitonem , Nasutium , episcopos dignitas eius [ Constantini Imp.] 
ad propr "os lares pervenire praecepit. Ad Imperatores allo- 
quii formulae erant ἡ βασιλεία. ἡ αὐτοχρατορία,, ἡ “γαλήνη, 
τὸ κράτος ὑμῶν. et aliae. Sie Supra p. 165. B. r. in accla- 
matione ad Imperatorem : Θεὸς ὃ στέψας͵ τὴν ὑμετέραν γαλή- 
γην. Erga patriarcham erat formula ἡ ἀγάπη cov (v. Sym. Mag. 
p. 457. D. 5.), uaxagiótzc (vid. Novell. lustin. p. 71. Nov. 3.). 
Constantinus epistola ad Leonem Pontificem : προτρέπομεν τὴν 
ὑμετέραν παγνίερον κορυφὴν, item τὸ τῆς ὑμετέρας c ἁγιοσύ- 
γης πρόσωπον. Episcopo quoque competebat 7 ὑμετέρα ἀγ- 
γελικὴ στρατηγία, ducatus vester in militia annuntiatoria , id 
est: o tu, qui militantibus in militia seu defungentibus officio 
annuntiandi verbum dei praees (vid. Du Cange v. ZIngelus) ; 
ἡ ylvxvrnc ὑμῶν. suaviias vel dilectio vestra, pater ad filium. 
'Lheophan. pag. 87. B. 8. ἡ σὴ οτιβαρύτης, Eure Gestrengen , 
strenuitas et rigiditas, inflexibilitas vestra in iustitia admini-. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 435 


stranda, Maximinus in edicto ad praefectum urbi apud Eu- 
sebium : ἀκόλουθον ἐνόμισα τούτοις τοῖς γράμμασι τὴν σὴν 
στιβαρότητα ὑπομνῆσαι. Sinceritas vestra lmperator eidem 
quoque tribuebat, v. Vopisc. T. II. Scr. H. Aug. p. 441. Se- 
'matoribus dabant titulum Sapientia vestra. Sic legatus Manu- 
élis Comneni in oratione ad Senatum Venetum apud Cinnam. 
p. 153. B. 5. eum appellat τὴν ἀγχίνοιαν ὑμῶν. sagacitatem 
vestram. Erga subditos in usu erat ἡ χαϑοσίωσις ὑμῶν. de- 
votio vestra, de quo in continenti dicam , et solertia vestra. 
Charta vetus apud Murator. T. lI. Antiqu. Ital. p. 119. : uni- 
versorum dei fidelium , tam praesentium , quam futurorum , 
noverit solertia. lpse de se lmperator si modestus esse et 
personam velut deponere vellet, aut alius quicunque, ἡ zge- 
τέρα ταπεινότης ; v. Novell. Romani Imp. ap. Labbeum p. 8o. 


245. B. το. [419, 3.] τῇ καϑοσιώσει. Dubitabam mecum, 
quomodo vocem hanc hic loci redderem , mazestatine, an de- 
votioni ; utrumque recte, sed posterius tamen aptius intentio- 
ni sermonis , conformiter devotioni , id est quemadmodum de- 
votio vestra facere solet. Potest quoque verti, ut religioni 
mestrae solenne est. ln concilio Ephesino p. 1. c. 55. est χό- 
μῆς τῶν χαϑωσιωμέγων δομεστίχων., quod vertitur comes re- 
ligiosorum domesticorum. Solet tamen plerumque χαϑοσίωσις 
devotio verti, et χαϑωσιωμένος devotus. Yta in fine Novellae 
XX. lustin. sunt οἱ χαϑωσιωμένοι λιβελλήσιοι, devoti libel- 
lenses. Est autem devotio status subditi, status submissionis , 
quo inferior obligatus est superioris, cuius iuri addictus est, 
commoda omni modo curare, eique favere et servire. [ta 
᾿χαϑωσίωται usurpatur apud Plutarch. Vit. pag. 1524. 15. et 
25. ed. H. Stephani, et Herodianus VII. 6. το. et alios. Ut 
autem populus Imperatori devotus dicebatur, et eius χαϑο- 
σίωσις, devotio, celebratur, ita vicissim quoque occurrit Im- 
peratoris devotio, nempe erga rempublicam. In acclamatione 
senatus ad D. Claud. ap. Trebell. Pollion. T. H. Hist. Aug. 
. pag. 412. legitur: Claudi, dux fortissime, habeas wirtutibus 
tuis, devotioni tuae; ubi vid. Casaubon. Et ut titulus mae- 
stas seu χαϑοσίωσις, sacra maiestas, vel quod idem est, san- 
ctimonia , item clementia proprius est Imperatorum, sic vicis- 
sim saepe leguntur hi omnes populo tributi ab Imperatoribus. 
Hinc intelligitur ille Claudiani locus a Valesio ad Amm. 
Marcell. p. 145. citatus: 

quantamque rependat 
dMaiestas alterna ^wcem , 4 
id est Imperator, qui suam maiestatem a maiestate populi 
mutuo sumtam et quasi precariam habet. [n specie titulus 
ille Senatui Romano tribuebatur. Vid, Spanhem. ad lulian. 


.436 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


pag. 53. Sacratos commilitones suos, ἁγίους vel ὁσίους vel 
χαϑωσιωμέγους , id est venerabiles, &gvAovc, appellat milites 
suos Maximianus Senior, Script. Hist. Aug. T. II. p. 97. Conf. 
Salmasius ibid. p. 629. et p. 599., ubi sanctimonia nostra ait 
Consul, p. 605. vos sanctissimi milites et. sacratissimi Quirites, 
p- 607. sanctissimi commilitones , p. 715. sanctissimi Quirites 
etc.  Anastas. Biblioth. Vit. Pontif. in Vita Valentim : Zau- 
tissimis dapibus sumtis multis et. diversis munerum donis sacram 
plebem et senatum populumque Romanum opime ditavit. Forte 
hoc ex fonte fluxit , quod episcopi olim in concionibus sacris 
plebem sic alloquerentur: plebs sancta ac 7260 serviens, ut 
intelligo ex nota marginali Evangeliarii Quadruplicis Blanchi- 
niani T. IV. p. 555., unde intelligitur , hanc. formulam adhuc 
in ecclesiis Italicis usitatam esse, Videtur tamen potius hac 
in formula vox sancta novum Christianum nobis hodie fre- 
quentatum significatum habere , quam illum veterem Roma- 
num gentilem. Clementia vestra titulus est Imperatori privus. 
Atqui Macrinus eum apud Capitolinum T. I, p. 755. senatui 
tribuit. . J'ellemus P. C. - - clementiam vestram videre. Novis 
autem Graecis vox χαϑοσίωσις pro maiestate usurpatur ; ἐπὲ 
χαϑοσιώσει λαμβάνεσθαι, laesae maiestatis argui, est apud 
Leon. Gramm. pag. 5og. D. 2. Genesius pag. 8. C. ult. habet 
διαβολὴ χκαϑοσιώσεως ἐπισχήπτεται. Vid. Salmasii longam 
disputationem T. II. Ser. H. Aug. p. 228. 229. , quam nec 
plane intelligo , nec per omnia laudo. B 

C. 2. [419, 6.] ἹΡωμαίων. Est ex idiographia codicis Li- 
psiensis pro “Ῥωμαῖον. 

D. 1. [419, 16.] ὠπόκρισις. Non erat in codice.  Perspi- 
cuitatis gratia bic et aliquoties deinceps addidi , sed uncis in- 
clusum , ut intelligeretur , id opera mea insertum fuisse. 

D. 5. [419, 19.] συγτρεχούσης. Concurrente, id est au- 
xiliante, cooperante. lta usurpant novi Graeci ; vid. 'Theo- 
phan. p. 21. B. 7. et συνδρομὴ pro assistentia. Sguropulus 
in Histor. Concilii Florentini VIII, 6. : ἐπαίγῳ τῆς ὑπὲρ τῶν 
ἡμετέρων συνδρομῆς καὲ προνοίας. 

D. 6. [419, 20.] προχειμένων τῶν ἁγίων εὐαγγελίων. *[Tu- 
ratum fuit in librum Evangeliorum. Du Cange ad Alexiad. 
pag. 238. ex Gatpulo morem illum per evangelia iurandi no- 
tat. Procop. p. 289. et Anecdot. p. 18. Evangelium gesta- 
vit lustinianus populum in circo allocuturus. Chronic. Ale- 
xandr. p. 558.]* Videntur enim proceres ad electionem per- 
ünentes viritim coram explicito Evangeliorum codice sacramen- 
tum dixise, se nolle uzóérva μήτε φιλέας μήτε ἔχϑρας etc. 
De iuramento super S. Evangelio insignis est locus apud Me- 
nandr. in Excerpt. Legat. p. 106. De variis modis ad Evan- 
gelium iurandi, tacto sacro codice et ori appresso, item in- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. L 437 


specto tantum , digitis non attacto , aut etiam super caput 
posito , vid. Du Cange Gloss. Latin. v. Jurare. 

244. A. 11. [420, 11.] καλὰ πάσχα. Quia festum Pascha- 
tis tempus apud Graecos in toto anno hilarissimum est, tunc 
enim post longam a carnis esu abstinentiam revocant car- 
nes; adeo ut etiam festum illud per excellentiam τὴν ἑορτὴν 
et zzv ἡμέραν appellent : vid. Alemann. ad Procop. p. 45.: 
hinc factum est, ut hilarem quemcunque diem Pascha appel- 
larent, et πασχάζειν, in hilaris esse. "Vid. Goar. ad Codin. 
p- 95. n. 9. Pari modo Latini Paschatis nomine dies dominicas 
et alios praecipuos festos anni appellant, et zmdumenta pa- 
schalia, quae diebus festis atque dominicis induunt; vid. Du 
Cange Gloss. Lat. v. Pascha. Paulo post legi debere :237- 
γειαν, vix operae pretium est notare. 

A. 15. [420, 1τ3.7 ἔξω βάλε τὸν κλέπτην. nter solennes 

uli flagitationes talibus occasionibus et alias in circo pu- 
bie significatas erat etiam haec , ut delatores, ut peculato- 
res, fisci sanguisugae, ut extranei, alienigenae , qui dignitates 
indigenis praeriperent, expellerentur, aut saltim reprimerentur. 
Conf Theoph. p. 155., Cedren. p. 557. In Actologia apud 
Lampridium T. I. Script. Hist. pag. 525. est : exaudi Caesar, 
delatores ad leonem ; p.526. : delatoribus metum, ut securi simus, 
delatoribus metum. Aeclamationes in. Concilio Chalcedon. Act. 
1. τὸν ὀρϑύδοξον τῇ συνόδῳ (scilicet datum cupimus aut resti- 
tutum), τοὺς ἀνασείστας (tubas et faces tumultuum) ἔξω βά-- 
Às, τοὺς φονέας ἔξω βάλε, Passim occurrunt exempla, si 
bene memini, in scriptoribus historiae Augustae. 

A. ult. [420, 15.] τῇ πόλει. Prodit hoc Latinismum ἔξω 
βάλε τῇ πόλει. eüce urbe, pro τῆς πόλεως, ut etiam ac- 
clamationes has Latine dictas , et a Petro deinceps verbote- 
nus et presse in Graecum sermonem versas fuisse probabile 
sit credere. Saltim adhuc tum temporis CPli in sermone 
Graeco multa supererant vestigia coloniae Latinae militum et 
aliorum a Constantino M. Roma in Thraciam traductae; v. 
ad p. 246. À. 1r. 

C. 2. [421, 47ταύτη. Ut τοῦτος pro οὗτος dicebant, (v. 
Malal., apud quem emnibus paene paginis occurrit ,) ita ταύ-- 
τὴ quoque pro αὕτη ; τοῦτοι quoque pro οὗτοι lego apud A- 
thenaeum p. 458. antep., quod ipsine auctori, an librario de- 
beatur, in dubio relinquo. 

244. C. ult. [421 , 12.] συναινέσεως. Consensus. Cvvat-Ed.L.138 
γεῖν habet quoque Diog. Laért. p. το. segm. 52. ult. 

D. 3. [421, 13.] ἁγνὸν. 4 vitiis purum , castum , sobrium. 
ld profecto notat vocabulum. Sed praecipue solet significare, 
et hic quoque loci notat , ab avaritia, sordibus, rapinis pu- 


438 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


blicarum opum fidei suae commissarum alienum, qui manus 
alienarum opum puras servat. ; 

D. ult. [421, 22.] αὐϑεντείαν. | Muctoritatem , id. est ple- 
nam potestatem ex arbitrio agendi; vid. Chilmead. ad Malal. 
pag. 584. 

245. À. pen. [422, 9.] ζωγράφοι xai μονητάριοι. Picto- 
rum et monetariorum quis usus fuerit in exsequiis Impera- 
toris, non dixerim. Si liceret antiqua tempora e nostris 
aestimare, si castra doloris, ut appellant, olim erecta fuis- 
sent et armis seu insignibus pictis decorata , et si cusi me- 
moriam defuncti et exsequiarum celebrantes atque in vulgum 
sparsi fuissent nummi, facile usus eorum pateret. Penes me 
quidem dubium nullum est, et in tabulis pictas ligneis et ce- 
reas laureatas imagines principum veterum ipsorum funeribus 
praeferri consuevisse. At de monetariis et moneta funebri 
multum scrupuli adhuc superest. Posset quidem huc trahi 
locus, quem Du Cange v. Numnularius citat: est insuper alia 
consuetudo in praedicta ecclesia, wel in supradicto loco , ut in 
suo cymeterio ignobiles et potentes, divites et pauperes sine ulla 
contradictione sepeliant , δὲ numularios, hoc est monetarios, 
habeant. Sed fateor , mihi de sensu loci non constare. 

B. τ. [422 , τι. xouérrorv. Ἰέα pro conventum scribebant 
olim et pronuntiabant. lta Convenae , urbs in Gallia, hodie 
audit Comenge. Κομέντα pro conventu habet Theophanes Ρ- 
145. D. 1., ubi vid. Goar., et p. 564. C. 8. κομμέγνδον. Mi- 
rum est, quod de Patzinakitis narrat Cedrenus p.779. : ovu- 
βουλὴ, ἥτις παρ᾽ αὐτοῖς κομέντον καλεῖται. : 

B. pen. [422, 19.] ὅρκον. Nihil hic memorat Noster de 
iuramento illo , quo se Anastasius (ex fide Euagrii III. 52. ) 
Euphemio episcopo CPtano obligavit: ,,Cum Ariadne Ana- 
slasium imperiali purpura vestire vellet , Euphemius, regiae 
urbis episcopus, consensum suum accommodare renuit, pri- 
usquam Anastasius cautionem propria manu scriptam et iure- 
iurando firmatam ipsi dedisset , qua pollicebatur fidem se il- 
libatam servaturum, neque quidquam novi in sanctam Dei 
ecclesiam invecturum esse, si imperii compos fieret, idque 
ideo, quod Anastasius Manichaeorum sectae addictus esse a 
pluribus crederetur." Vid. quae ad p. 568. A. 8. dicam ad 
vocem ἀσφάλεια, et Habert. p. 635. 

B. ult. [422, 20.] πρᾶγμα. Simultatem aut litem5 ut La- 
tini negotium cum aliquo habere. Ma in veteri inscriptione 
apud Murator. T. L. p. 322. 1. : πεντεχαιδέχανδρον τῶν éxi- 
xabóvrov τὰ πράγματα, XP virum iudicandis litibus. 

€.5.[422, 21.] ὑποτελεσϑέντος. lta solebant tune pro 
ἀποτελεσϑέντος ; vid. Procop. Anecd. p. 121. 16. 

C. 5. [423, 1.] κατ᾽ inzixóv. Xa membranae, in quibus per- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118.1. 439 


raro spiritus asper comparet, etiam in illis vocabulis, quibus nos 
eum praefigere solemus. Multum variasse veteres in spiritibus et 
grammaticorum traditiones aut ignorasse , aut insuper habuisse, 
et omnia miscuisse , multa suadent. Εἰρηνάρ χης et ἔρημος effe- 
runtur in Cod. Theodos. Arenarcha et heremus. Alibi hereszpelas: 
pro ἐρυσίπελας ; ἐφευάζειν pro. ἐπευάζειν est apud Plutarch. 
Vit. p. 566. 16. ; ἐφεῖδεν pro ἐπεῖδεν apud Lucam 1. 25. in 
quibusdam codicibus ; v. ibi Wetsten. Citatum e Gruteri Corpore 
Inscriptionum p. 216. reperio K.40 ENI.A4TTON. Non du- 
bito Scaligerum et Muratorium talium magnam farraginem in 
suis indicibus annotasse. Nostrae membranae constanter ἐπ-- 
πος et izzixov exaratum monstrant ; cui favet nomen Cra- 
tüppi, quod per τ, non per 3 scribitur; uti quoque φωτα- 
ψίέαι, non φωϑαψίαι. Eaedem infra p. 45o. habent ὕφεξαι- 
ρεῖσϑαι pro $zeZatgsioJat , p. 553. A. 6. ἐπώτησε pro égi- 
στησι, p. 152. D. πελώνιον pro φελώνιον, 292. D. 5. ἐπ᾽ iza- 
γὰς pro ἐφ᾽ ixav&c , pag. 419. C. τι. ἐφίσσης pro ἐπ᾽ ἴσης. 
Neque sic novi solum Graeci, sed etiam veteres variabant. 
Apud Athenaeum p. Áor. fine est ἀφαυαγϑῆῇς, quamvis sit 
ab αὐαίνω.  Chishull. Antiqu. Asiat. pag. 69. ἀφεστάλχαμεν 
dat, et p. 9r. ἀφεσταλμένων, Inscriptiones Pocokianae p. 17. 
n. 7. χατεσταμένοις pro χαϑεσταμένοις. In Carm. 6í9. An- 
thologiae ineditae est ἐφετήσιον., annuum , pro ἐπετήσιον, et 
carm. 329. égiovAxig pro émiovixig, alliciens ; ἀφηλπισμένῳ 
est apud Gruter. p. 71.n. r. Editio Anthologiae Florentina, 
a Constantino Lascari curata , omnium prima, itemque codex 
membranaceus, quem cl. Reimarus benigne mecum commu- 
nicavit , ἐπ᾽ ἐστῷ habent, ubi edit. H. Stephani p. 95. (466. 5.) 
habet ἐφ᾽ ἱστῷ. Idem codex Reimarianus ἀπεπταμένων pro Ste- 
phani ἀφιπταμένων habet p.85. (n. 428. 2.) Eadem editio Floren- 
tina ποτ’ ὠμάξης habet, ubi editio Stephani p. 287. * zo3' ἁμάξης 
exhibet. Omnes editiones dant ἐπιστάμενον, etiam Stephaniana, 
p.216. ult. pro ἐφιστάμενον. Novi Graeci ἐπορχίζειν et. ἐπορχι- 
στὴς dicunt ; πάπλωμα pro ἐπάπλωμα et hoc pro ἐφάπλωμα 5 
φέτος et ἔφετος pro ἐπ᾿ ἔτος, in annum. Vita mssta Simeonis Sali 
(apud Du Cange v. Φουσκάριον) ἄνοιξον ἔφετος xai συμφέρει 
σοι, poscarium aperi (id est tabernam poscae) im annum et 
conducet tibi. Medio aevo vix ullum fuisse discrimen auditum 
in pronuntiando spiritu aspero et leni et littera simplici atque 
gemina , patet e Niceta Choniat. p. 252. ἃ... ubi frigidissimum 
eunuchi scomma et auctore illaque corona, in qua iactatum 
fuit, dignum refert lusum inter ἅλας et ἄλλας. eodem iudi- 
cio atque qui primus dixit. Apud Salmas. ad Ser. H. Aug. 
"F. l p. 169. est cathomidiare pro catomidiare, xarà τῶν ὡς 
por τύπτειν: ormiscum dixit Fridegodus apud Du Cange v. 
ormesta pro hormisco , id est torque, de episcopo sic loquens: 


4λο IO. IAC. ΒΕΙΒΚῚ COMMENTARII 


Gemmata vehitur , archontum more, curuli. 

Induit. ormiscum , subiit hoc schemate templum, 
De hac Graecorum in pneumatismis vacillatione egit quoque 
Valesius ad Ammian. Marcell. p. 297. et Gu. Canterus Var. 
Lect. I. 2. "Tam profecto insolescebant in his membranae 
nostrae, ut, si eas voluissem ubique exprimere, verendum es- 
set, ne grammatici sinum saxis onerarent, et sanguinem mihi 
de capite detraherent , ut in leges Graecitatis omnes proterve 
grassanti, 

C. 7. [425, 5.] τουβία. Quid tubía fuerint, fere dubium 
reddit auctorum inconstantia, qui sic modo vestimenta femo- 
rum, modo crurum appellant. Locos eorum citare parcam, 

uum apud Du Cange Gl. Gr. h. v. exstent sat copiosi. Vi- 
dirus mihi rei huius ratio haec esse, quod braccae et tibia- 
lia illis hominibus ex una solida massa cohaerentia factita- 
rentur et gestarentur, quae non possent, ut nostratia , sepa- 
rari , sed tam longa fuisse ipsorum femoralia , ut ad malleos 
pedum paene, aut certe ad medium crus pertinerent , ita ut 
tubas referrent , unde nomen habent, et qui femoralia indue-- 
ret , tibialia quoque simul indueret. Quod videmus in illis 
pompaticis satellitibus , ad modum Hungaricum vestitis , quos 
Heiduccos appellare solemus, Super haec tubia complicaban- 
tur decussatim campagia, et in summo infra aut supra genu 
adstringebantur lata fascia plerumque pretiosa, quae etiam 
τουβίον appellabatur. Non tamen ita gestabant Graeci haec 
femoro-cruralia, ut Heiduccones illi; id est nihil eorum in 
propatulo erat, sed latebant sub τοῖς ἐσωφορίθες seu intimis 
chitonibus. Graeci interulas suas non immittebant in femo- 
ralia sua, sed haec latebant sub ipsis et proxime tangebant 
cutem ; interulae tegebant braccas, non hae illas, ut penes 
nos. Morem hunc a Graecis assumserunt Turci , quorum brac- 
cas in hunc modum describit Rauchwolff in Itinerario L. I. 
c. 9. : (Se. tragen, sonderlich zu Sommerszeiten , . schneeweisse 
baumwolline 4^veite .Bloderhoosen , die inen hinab biss auf die 
Knochen reichen , [id est Knóchel, usque ad talos,] und unten 
um ein ziemlich enger seynd eingezogen. Daran haben sie 
Keine Lütz , 4velche sie auch an. andern nit leiden , noch Für- 
J'üss, damit sie sich an heimlichen Orten und Füssen , wie 
auch an rmen und Hülsen in ihren tüglichen Reinigungen 
unverhindert nach Aussvaisung ihres Gesetzes abwaschen kónd- 
ten. Solche Losen ziehens mit einer Bind über den blosen 
Leib zusammen , dass ihnen also ire MHemder darüber hin- 
hangen.  JV'enn sie nun (mit Urlaub zu melden) harnen «wól- 
len, hokens dazu nieder, lassen die Binden «wiederum auff, 
werfen darzu ihre Kleider, «vie die YT'eiber, um sich, - τ 
und lassen dann also von sich gehen. Yadem forma hosarum 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. I. ἀάι 


fuit, et quae de tubiis hic attuli, in hosas quoque quadrant, 
de quibus ad p. 417. B. 7. ult. dico. Nam idem sunt Aosae 
et tuba. Αἴ cuius materiae erant tubia? Linea, lanea, se- 
rica erant. At erantne quoque coriacea? Non putem. At 
possintne tubia id idem fuisse, quod nobis hodie sunt tibialia, 
les bas, ut Franci dicunt, die Strümpf?. Gestarunt profecto , 
Latini quidem medii aevi, tibialia, qualia nos, filtrina, lanea, 
filo lineo aut xylino facta. Vid. Du Cange v. Caícia, ubi 
producit vetus schedium , in quo memorantur calciae filtrinae 
et calciae venelanae , id est de illo panni lanei genere factas, 
quod solemus F/ane! appellare. "Voc. Filatícium habet hunc 
locum e processu de translatione S. Antonini : Sanctum cor- 
pus caligis ex filaticio , ut dicunt, albo et sandalibus ex er- 
mesino rubro - - more archiepiscoporum calceatum exstitit, Sed 
tubia id non fuerunt, neque constat Graecos tibialia, qualia 
nostra sunt, gestasse. Conf. Salmas. ad Scr. Hist. Áug. T. 
J. p. 976. Liceat mihi hac occasione locum insignem Hama- 
sae seu Anthologiae Arabicae explicare, qui in Excerptis eius 
a cl. Schultensio editis p. 380. exstat. Describitur ibi vir for- 
tis , qui dicitur fuisse 
V e Oils 49. x qam oye 

De illorum numero, quos concipiunt matres, quum strict 
: sunt nodi nethaki , quem gerunt. 
Gerunt nempe Arabissae, non item Arabes, hosas seu tubia 
non angusta, sed amplissima, qualia nos JZ/auderhosen ap- 
pellamus , et quorum eflgiem praestat de la Rocque in suo 
Foyage dans la Palestine p. 25o. Describit illud vestitus ge- 
nus , ipsis Gu, Nethac, dictum , Rauchwolff Itinerar. II. 5. 
his verbis: hosas mon gerunt Arabes, sed tantum Arabissae, 
plerumque veneto tinctas colore , et usque ad malleolos pedum 
pertnentes, ad modum Turcarum.  Foemina, quae virum 
admittere vellet, necesse erat, ut tales hosas, ζώνας aut μέ- 
τρᾶς solveret; neque poterat vir illi misceri, quamdiu con- 
nodatum haberet foemina suum nethacum.  Poétae igitur 
Arabes si quem laudant, ut tum conceptum , quum mater 
eius zonam solutam non haberet, sed corpori adstrictam , 
significant, talem non ex homine, sed ex daemone conceptum, 
ut qui cum muliere congredi possit, etiamsi zona non soluta. 
Tale hominum genus, de quo multa fabulantur Arabes, 
excellere rebus in omnibus , virtutibus vitiisque, modum hu- 
manum perhibent. 

245. C. penult. [(23, 7.] ἐσηχώϑη οὖν ἐπάνω τοῦ cxov- 
ταρίου ἱστάμενος. De more Imperatores recens electos scuto 
imponendi, cum torque in capite , scuto et hasta stantes in 
scuto sublevandi et e tribunali turbae monstrandi, frequens 


Ed. L. 139 


442 IO. IAC. ΒΕΙΒΚῚ COMMENTARII. 


mentio est apud scriptores sequioris aevi, quorum nubem ci- 
tavit Du Cange v. Clypeus. ldem de Chazaris quoque refert 
Constantinus de admin. imp. c. 38. Sed eius aetate apud 
Impp. CPtanos desierat ille mos , ut ex eo non absque causa 
conficitur , quod in superioribus illo capite, quo coronationis 
ritus enarrantur, nulla eius mentio fit. Revocatus tamen in 
usum fuerit necesse est aetate Comnenorum, aut paulo post, 
quandoquidem loannes Cantacuzenus lmperator in descriptione ἡ 
coronationis, qualis secum et sua aetate instituta fuit, com- 
memorat quoque regem super scuto sedentem et a patriarcha 
aliisque proceribus in altum sublatum. Verba haec sunt: περὲ 
δευτέραν μάλιστα ὥραν τῆς ἡμέρας τοῦ μέλλοντος χρισϑή- 
σεσϑαι βασιλέως ἐπὶ ἀσπίδος καϑεσθέντος, ὃ βασιλεὺς xai 
πατὴρ τοῦ ἀναγορευομένου (εἴ γε περίεστι) καὶ ὃ πατριάρ- 
χης τῶν ἐμπροσϑίων μερῶν ἐπιλαβόμενοι, τῶν δ᾽ ἐπιλοίπῶν 
οἱ ἐν ἀξιώματι ὑπερέχοντες δεσπόται τε καὶ σεβαστοχράτο- 
ρες, εἴπερ εἰσὶν, ἢ οἱ ἐπιφανέστατοι τῶν συγχλητικῶν., xa 
μετεωρίσαντες, ὡς ἔνε μάλιστα, αὐτὸν ἅμα τῇ ἀσπίδι τοῖς 
πλήϑεσιν ἐπιδεικνύουσι τὸν βασιλέα πάντοϑεν περεισταμένοις. 
Cl. Schwartz, Prof. Altorfinus, A. 17:0. dissertationem de 
antiquo ritu elevandi principes inaugurandos edidit. 

D. 6. [(25, 12.] τὰ βασιλικὰ. Scil ἐσθήματα. *[Coro- 
na, chlamys holoserica, coccinei lapidibusque pretiosis inter- 
stincti calcei sunt insignia Imperatorum. Constant. Vit. Basil. 
C. XXI. Discessit Lazorum Rex Tzathas φορέσας στέφανον 
καὶ χλαμύδα βασιλικὴν ἄσπραν, ἔχουσαν ταυλὲν χρυσοῦν, 
ἐν ᾧ ἐκ κεντητοῦ ἐγκεχάραχτο ἡ εἰχὼν τοῦ βασιλέως ᾿Ιουστί- 
vov, καὶ στιχάριον ἀσπρὸν ἔχον πλουμία χρυσᾶ καὶ &ixova 
τοῦ βασιλέως. τὰ γὰρ τζαγγία αὐτοῦ ῥουσίαᾳ ἦσαν ἔχοντα 
μαργαρίτας Περσιχῷ σχήματι. ὅμοίως ἡ ζώνη αὐτοῦ χρυσῆ 
διὰ μαργαρίτων. ἔλαβεν δὲ παρὰ βασιλέως δῶρα πολλά. 
Theoph. pag. 144. De diademate caeterisque insignibus Sel- 
den. Tit. Hon. p. 357. Ex concessione Constantini Imp. XCVI. 
d. Constantinus: ferre potest (pontifex) chlamydem purpuream et 
tunicam. et omnia imperialia indumenta, sc. sceptra, signa et 
ornamenta. Est inter Gregorii VII. dict. 8. , quo constituit 
imperatoriis ornamentis neminem uti debere praeter Pontifi- 
cem; vid. Bucher. Collect. Concil. T. I. 15. Constantinus 
in donatione Sylvestro facta permittit ipsi coronam gemmis 
intextam , epomidem , quae collum cingat, chlamydem purpu- 
ream, coccineam tunicam, ephippia , quibus equi regii ster- 
nuntur, et reliqua gloriae ornamenta.]* Cum supra laudato 
Theophanis loco conferri meretur Agathias p. 85. lin. 18. sqq. 
ed. B. Vulcanii, et locus Procopii e msto citatus a Bon. Vul- 
canio in notis ad Constant. themata pag. 68. edit. Meurs. , 
qui symbola imperii vel regni regum Lazicorum , ab Impera- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 443 


tore Graeco ipsis mitti solita , describit his verbis: χλαμὺς 
ἐξ ἐρίων πεποιημένη (designat chlamydem &Aovgyz, ex mari 
seu producto quodam marino factam) ovz οἷα τῶν προβάτων 
ἐχπέφυχεν, ἀλλὰ ἐκ ϑαλάσσης συνειλεγμένων, - - χρυσῷ δὲ 
ἡ τῆς πορφύρας κατηλήλειπτο |vel κατείληπτο͵] μοίρα, ἐφ᾽ 
ἧς εἴωϑεν 7 τῆς ἁλουργίδος ἐμβολὴ γίνεσθαι : fibulam desi- 
gnat in sequentibus et acum vel spinam fibulae: περόνη χρυ- 
σῆ τῇ χλαμύδι ἐπέκειτο λίϑον ἐπὲ μέσης ntgupgurrovoa τινὰ 
ἔντιμον, ἀφ᾽ οὗ ὑάκινϑοι τρεῖς χρυσαῖς τε καὶ χαλαραῖς á- 
λύσεσιν ἀπεχρέμαντο. χιτὼν ἐκ μετάξης ἐγκαλλωπίσμασιε χρυ- 
σοῖς πανταχόϑεν ὡραϊσμένος, ἃ δὴ νενομίκασι πλουμμία χκα- 
λεῖν, ὑποδήματα μέχρι ἐς yovv χρώματος φοινικοῦ, ἃ δὴ 
βασιλέα μόγον Ῥωμαίων τε καὶ Περσῶν ὑποδεῖσϑαι ϑέμις. 
. Non piguit locum integrum describere , perspicue pleneque 
regis ornatus exsequentem. 

246. A. 11. [424, 1.] τῷ νεύματι ἀπαρτίζειν, Agnosco et 
hic Latinismum , ut in illo superiore ἔξω βάλε τῇ πόλει. Nam 
debuerat proprie ad linguae Graecae indolem dici τοῦ vev- 
ματος ἀπηρτῆσϑαι. Sed extulit in ablativo, ut Latinum nutu 
dependere exprimeret. Praeterea novum est et soloecum ἄ- 
παρτίζειν pro ἀπαρτᾶσϑαι. Non enim video , quae alia signi- 
ficatio huc quadret , quam dependere. Puto igitur has allo- 
cutiones Imperatorum aut utroque sermone simul recitatas 
fuisse , aut Latino solo quidem recitatas, a Petro Magistro 
autem deinceps Graece redditas fuisse. Prius tamen videtur 
potius. Nam et propter dignitatem imperii et propter mili- 
tes, quorum multi ex Italia et Dalmatia Latine callebant , ne- 
cesse erat, ut Latine quae promulganda essent promulgaren- 
tur, Graece autem propter plebem. Quum Leo Minor inau- 
guraretur viginti ferme annis ante Anastasium , éxgaloy ó 
μὲν δῆμος “Ελληνιστὲ - - oi δὲ στρατιῶται Ῥωμαϊστὲ, ut 
infra legimus p. 250. B. 8. Leges utroque sermone editas fu- 
isse sub Iustiniano, probat Du Cange praefat. ad Gloss, Graec. 
P. XIL , cuius argumenta non exscribam. Habet etiam hoc 
de argumento nonnulla Alemannus ad Procopium p. 76. Apud 
eundem Procopium locus est, quo docemur lmperatorem de- 
buisse illa aetate edictis publice proponendis Latine subscri- 
bere. Quem locum quia interpres sinistre accepit, operae pre- 
tium est eum emendatum hic proponere et explicare. Ait 
ibi Procopius, lustinum adeo imperitum fuisse litterarum, ut 
ne verbum egi quidem tabulis subscribendum exarare potuerit, 
et praeterea. omnia peragenda quaestori suo permisisse, qui pro 
lubitu sacras dictaverit : ὅπως δὲ μαρτυρίαν τῆς βασιλέως 
χειρὸς ἔχοιεν οἷς ἐπίκειται τὸ ἔργον τοῦτο, (ita legendum de- 
letis asteriscis,) ἐπενοήϑη τάδε, ut tamen testimonium regiae 
manus (qua siguificaretur, ea Imperatori conspecta et probata 


444 το. IAC. REISKII COMMENTARII 


- esse) haberent illi, quorum ea cura est, (ut subscriptos manu sacra 
libellos supplices et leges tabulasque publicas habeant, ut officiales 
quaestoris etc.) excogitatum. fuit hoc. ξύλῳ εἰργασμένῳ βρα- 
χεῖ ἐγχολάψαντες μορφήν τινὰ γραμμάτων, ἅπερ ἀναγνῶναι 
τῇ «Ἰατίνων φωνῇ δύναται, γραφίδα τε βαφῇ βάψαντες, ἣ 
βασιλεῖς γράφειν εἰώϑασιν, ἐνεχείριζον τῷ βασιλεῖ τοῦτο, 
καὶ τὸ ξύλον, οὗπερ ἐμνήσϑην, τῷ βιβλίῳ ἐνθέμενοι [1ὰ est 
ἐπιϑέμεγοι] λαβόμενοί τε τῆς βασιλικῆς χειρὸς, περιῆγον 
μὲν ξὺν τῇ γραφίδι ἐς τῶν τεττάρων γραμμάτων τὸν τύπον, 
ἐς πάσας δὲ τοῦ ξύλου τὰς ἐντομὰς, οὕτω δὴ ἀπηλλάσσοντο, 
τοιαῦτα βασιλέως γράμματα φέροντες. Non possum melio- 
rem horum interpretem dare, quam Anonymum Valesianum , 
qui de Theodorico, Gothorum et ltaliae rege, haec habet , 

Ed, L. 140aeque parum hactenus intellecta , et aeque corrupta atque 
Procopii locus fuit. Habet eum Muratorius A. I. T. II. pag. 
905. , unde recito. Z/eodoricus inlitteratus erat et sic obruto 
sensu, ut zn. decem annos regni sui quatuor litteras subscriptionis 
edicti sui discere nullatenus potuisset. De qua re iussit lami- 
nam auream. tnterrasilem fieri [id est hinc illinc pertusam] 

uatuor litteras regis habentem T'HEOD., ut, si subscribere vo- 
dont. posita lamina super chartam, per eam penna duceretur et 
subscriptio eius tantum videretur. Yta vulgo editur, Atqui litteras 
THEOD. si subscripsit Theodoricus, quod vult vulgaris illa 
lectio, subscripsit quinque, non quatuor litteras. Legendum ergo 
censeo : quatuor litteras LEGI habentem , ut , δὲ subscribere etc. 
Recte itaque suspicatus fuit cl, Muratorius, quando T. ΠῚ, Àn- 
tiqu.TItal. p.117. sic ait: ,,Inter monogrammata Augustorum et 
regum - - multa inspexi revera calamo, hoc est manu eorundem 
principum, exarata; sed nonnulla occurrerunt mihi interdum 
delineata characteribus tanta elegantia ac linearum duetu adeo 
delicato ac uniformi impressis, ut facta mihi suspicio fuerit 7. 
non calamo, sed stabili aliqua tabella fuisse monogrammata 
illa efformata. Saltim velim accuratius in hanc rem eruditi 
inquirant" etc. E loco loannis Diaconi porro, quem supra 
ad p. 7.citavi , concludas, Constantini Copronymi adhuc ae- 
tate, id est saeculo VII. exeunte, usum Latinae linguae fuisse 
tantum apud CPtanos, ut populus in ecclesia congregatus sa- 
cerdotes Latinos missam Latine celebrantes intelligeret , et lau- 
dibus eorum Latine responderet. Sed dixi ibi me de veritate 
narrationis dubitare. In id enim docti consentiunt, cum He- 
raclio usum οἱ intelligentiam Latini sermonis in oriente exspi- 
rasse, quamvis in novello Graeco sermone multa Latina vo- 
cabula et multae quoque formulae Latinae remanserint, qua- 
rum magnam copiam vel solum ceremoniale nostrum praebet. 
Neque magis, quam loannis Diaconi locus ad contrarium pro- 


bandum valet illud, quod "Theophanes pag. 218. de r0gve«, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERJM. LIB. I. 445 


τύρνα, φράτρε narrat, Videntur eae reliquiae veterum for- 
mularum militarium esse, quas tirones cum armorum exer- 
citiis olim a campidoctoribus discebant. Caeterum simile huic 
fragmentum Graecum e primigenio Latino factum est in Actis 
Concilii sub Mena , id est imperante Iustiniano, habiti, epistola 
Agapeti Papae. Quis eius non rideat hanc dictionem : ᾧτινι 
xai παρὰ τοὺς λοιποὺς τῶν γαληνοτάτων βασιλέων ἐπεγέλα- 
σεν 7 ἐχλογὴ., simul reputans, ἐπεγέλασεν referre Latinum 
arrisit, id est placuit. Plura talia conficiat e Conciliis exem- 
la, cui maior eorum usus sit, quam mihi quidem est. 

246. A. ult. [424, 2.] ὡς 22zoac , οὕτω βασίλευσον. So- 
lennis formula ad novos Imperatores. lta apud Vopiscum in 
Probo p. 659.: Zmperet quemadmodum militavit. Exacte con- 
cinit huic nostro loco Cedren. pag. 557. C. : τοῦ "Mvacractov 
τὸ τῆς βασιλείας σχῆμα λαβόντος ἐν τῷ τοῦ ἱπποδρόμου χα- 
Siouart, ἅπας 0 δῆμος ὡς ἐξ ἑνὸς στύματος εὐθϑυβύλως ἐβό- 
σεν" ὡς ἐζησας, οὕτω καὶ βασίλευσον, δέσποτα - -- οὗτος 
τοὺς δελάτωρας ἐκ τῶν πόλεων τελέως ἐξέχοψεν. 

B. 6. [424, 6.] τῇ διακρίσει. Subintellige σὺν vel &ua , 
una cum iudicio. De phrasi χρίσει τῆς ἐνδοξοτάτης συγκλή- 
του καὶ συγαινέσει τῶν ἀνδρειοτάτων στρατιωτῶν vid. Span- 
hem. ad Iulian, orat. p. 5a.  Concinit praesenti orationi illa 
Gordiani apud Capitolin. TT. II. Scr. Hist. Aug. p. 42.: Zn- 
witum me P. C. iuvenes, quibus Africa tuenda commissa est , 
ad imperium vocarunt. Sed intuitu vestrum necessitatem liben- 
ter sustineo. - - Nam ego usque ad. senatus iudicium incertus et 
varius fluctuabo. - 

B. 11. [424, 11.] προεχώρησεν. Notabilis usus verbi pro 
προεβίβασεν. Est tamen beue Graecum hoc sensu ; προχω- 
θεῖν non solum semet, sed etiam alium promovere notat. 
Pari modo ἐχχωρεῖν non tantum semet ipsum, sed etiam alium 
e loco, in quo est, extrahere , ποιεῖν ἐχχωρεῖν. Sic. usurpat 
Diodorus Siculus T. II. p. 25. 56. : ἐπεχείρει λόγοις τὸν τύ- 
Qavvov ἐχχωρεῖν τῆς ἀχροπόλξως ; pro quo alius dixisset ἐχ- 
xaAsty, ἐχβάλλειν, ἐχχορεῖν, velut excimicare, ut cimicem ege- 
rere, excutere; v. quae ad p. 255. B. 5. dicam. ta Aristo- 
phanes Avibus vs. 2:4. : γέγυος ξουϑῆς χαϑαρὰν χώρει dud 
φυλλοκόμου σμίλαχος 570. Sic enim ibi leg., aut sane 777, 
si χαϑαρὰ ob metrum servare velünus : promove purum echo, 
aut puros sonos per canorum guttur usque ad sedes lovis trans 
umbrosam taxum χώρει, fac cedere, procedere, cedo.  Notan- 
da quoque positio huius verbi , tam bd seiuncti a nomina- 
tivo suo Zfriadne. "Tot interiectis ambagibus vix tandem re- 
perimus in fine dimidiae periodi verbum , quod omnia ista 
regit. Non sic Graeci. Circumductior est haec oratio, quam 
pro Graecis. "Toto habitu Latina est. Apodosis particulae ἐπει- 


446 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


δὴ est in verbis C. 4. ὁπόσον μοι βάρος - - quorum quoque 
structura mera Romana est. 

D. ult. [425, 9.] τὸν εὐσεβῆ. Vox εὐσεβῆ potest accusa- 
tivus, potest quoque vocativus esse. Posterius si optes, erit 
τὸν pro τοῦτον accipiendum ; Aunc, pie domine , serva. 

247. C. 1. [426 , 7.] παρὰ τῶν σιλεντιαρίων. Sic ibi le- 
gend. De lustini electione nihil invenio apud "Theophanem 
et Cedrenum quod huic narrationi comparari mereatur. - 

C. 5. [426 , 10.] χύμης ἐξχουβιτόρων. Procopius p. 28. 
Anecdot.: ἄρχοντα τῶν ἐν παλατίῳ φυλάκων appellat. 

C. Ü [426, 11.] σχολὰς, Notabilis hic locus, e quo ap- 
paret scholas quoque, id est scholarios, candidatos , sub dis- 
positione magistri officiorum, et magistrum simul togatum 
sagatumque fuisse, ut qui non solum in scriniis, sed etiam 
in scholis militantes sub se haberet. JDiscimus hinc porro 
quoque, quinam ad officium comitis excubitorum tunc temporis 
pertinuerint. 

C. penult. [426, 16.] ὡς ἄνθρωπος. Ambigue positum : 
qua homo, qua parte homo erat ; aut quia homo, quia mor- 
talis erat. 

D. 6. [426, 20.] μύϊνα φοροῦντες. Alias candidati proce- 
debant in curiam proceres; hic autem coloratis vestibus. 
De ritu in coloreis lugendi dicam ad libri secundi caput 30." 
p. 564., ubi de sepultura patriarchae; vive mihi videntur 
esse vestes eius coloris, qui murium est, cinerei seu dilute 
cyanei; caeruleo colore potissimum lugere solent orientales ; 
vel etiam vestes cum intextis murium imaginibus, quales ve- 
teres appellabant μυωτοὺς : vid. Pollux VII. 6o. Pari modo 
habebant talpas, genus murium , intextas ; vid. Du Cange y. 
Talpa. Zfwiqoga geminam patitur expositionem ; possunt enim 
intelligi. aut vestes floridae , variae , βαφαῖς διαφόροις πεποι- 
κιλμέναι, ut ait Herodianus L. IV., quando unus unius ho- 
minis vestitus varios colores simul exhibet, aut tales , qua- 
rum una unius hominis unum quidem colorem exhibet ; di- 
versum tamen a colore vestis, quam socius gerit. E. c. quando 
in uno collegio unus violaceam , alter cyaneam , tertius pul- 
lam et sic porro gerant. 

248. B. 6. [427 , 17.] ὠἀπηρέσϑησαν. lta membranae. L. 
ἀπηρέστησαν ab ἀπαρεστεῖν., aut sane ἀπηρεστήϑησαν. 

B. 11. [427, 21.] ὀφείλοντες αὐτὸν στέψαι. Pro στέψον- 
τες vel μέλλοντες στέψειν. Eo usa verbum ὀφείλειν frequens 
est apud novos Graecos. Vid. 'Theophan. p. 44. C. το. et p. 
555. B. ult., Malala T. II. p. 208. media. Noster infra p. 296. 


n. 49. l. 5». n 
C. 1. [428, 2.] e$gs9eic. — Praesens existens , παρῶν. Eo- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 447 


dem sensu supra habetur p. 194. B. 6. &vgrazorrat , praesto 
adsunt. Et paulo post v. 249. B. 4. οὐκ ἠδυνήϑη εὑρεϑῆναι. 

C. 5. [428, 6.] ᾿Ιουστινιανὸν. Videri queat ' fovozivov le- 
gendum esse. Ego tamen a vulgata non discedo. Non enim 
opus est, 

€. 9. [428, 9.] τὸ σχῆμα. lta in specie appellabatur ha- 
bitus vd vestitus regius, insignia regni. Eo sensu iam apud 
"TThemistium p. 15. C. 4. ed. Hard. occurrit ; v. Du Cange h. v. 

ο D. 4. [428, 14.] γρόνϑον. Vox novae Graeciae, notans 
pugni in vultum inflctionem,. Dicitur etiam γρόϑος ; vid. Du 

e Gloss. Gr. h. v. et Theophan. pag. 208. B. 5., ubi 
γοοϑίέζεσϑαι. 

249. A. 4. [429, 4.] Γωδίλα. Huius viri videtur Theo- 
phanes p. r5o. B. et 145. À. 2. mentionem facere. De lance- 
aris vid. Vales. ad Amm. Marc. p. 311. A. 

A. ro. [429, 8.] τὸν. στέφανον. Nihil hic de unctione , 
quam lustino dedisse gloriatur ille Ioannes in epistola ad Hor- 
misdam Papam apud Baronium A. C.518.n. 60. Verum illa 
epistola Baronii est, non loannis. 

B. 5. [429, 14.] xovéorog. Quaestoris enim proprie erat, 
orationes litterasque et manda!a Augusti coram senatu et po- 
pulo recitare, saltem temporibus illis quarti ad septimum 
usque saeculum. Photius n. LXV. p. 59. c. f.: ὅσα (Tiberius) 
εἰς νουϑεσίαν εἶπε Πῆαυριχίου, ᾿Ιωάννῃ τῷ κοιαίστωρι y9o-Ed.L. 141 
μενος ὑπουργῷ τῶν λόγων, ὃς πρὸς τε αὐτὸν Πϊαυρίκιον 
χαὶ τὸν δῆμον τὴν ἐν τῷ λόγῳ πρᾶξιν ἐτάχϑη πληροῦν τοῦ 
βασιλέως. ὲ 

249. C. 1. [4{30, 5.1] Κωγσταντίνου νέου. Titulum hunc 
complures Imperatores CPtani affectarunt , quod norant, Con- 
stantini M. nomen, tam bene de CPli meritum , apud popu- 
lum magno in honore haberi et adamari; ut olim Zfntonino- 
rum expetitum Romanis nomen affectabant. "Vid. Selden. de 
Titul. Hon. p. 65. *[Adrianus Papa in epistola ad Carolum 
M. meminit donationis Constantini, eamque in Lateranensi 
Scrinio haberi ait. Carolum Constantinum novum vocat. No- 
tae ad Donat. Constant. pag. 5o.]* Ergo apparet, Petavium 
recte Themistii locum p. 70. D. 6. sic constituisse : ποίας ovx 
ἀφήσεις φωνὰς, alloquitur urbem Constantini , - - μετὰ τὸν 
vién, μετὰ τὸν ἀδελφιδοῦν Κωγσταντίγου, αὐτὸν éxsivov τὸν 
πάνυ Κωνσταντῖνον ἀπείληφας, post Constantini filium (Con- 
stantinum), post. eiusdem. ex: fratre nepotem (Iulianum ), Zum 
ooa magnum Constantinum |in loviniano] recuperas; v. Du 

ange Gl. Gr. v. Νέος. 

. 25o. B. 5. [4531, 8.] πρὸ δέκα πέντε καλανδῶν. Sumtum 
hoe a Latinis, qui, quando volunt diem :5. Calendar. De- 
cembrium significare , ante diem XV. Cal. Dec. dicunt , quam- 


448 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


vis illum ipsum diem, non alium intendant. [τὰ recte Casau- 
bonus TT. 1. Ser. H. A. p. 89o. ante diem (pro ad) pridie Nonas 
Martias emendat. Quod moneo , ne quis suspicetur e La- 
tina interpretatione, quam hodierno loquendi mori accommo- 
davi, me voluisse aliquid in Graecis mutatum ire. 

C. 6. [451, 20.] ἐκάϑησεν. Actis populo gratiis,. quod sibi 
non bene valenti veniam sedendi fecerit , considebat, ^ Debe- 
bant nempe Imperatores peroraturi stare, ut e nummis vete- 
rum lmpp. cognoscitur. Conf. p.245. A. 12. et infra L. II. 
Cap. 10., ubi de oratioue quadragesimali. Caeterum adora- 
tio ista, ὁ ἀσπασμὸς, consistebat in iactatione osculi per ma- 
num ori admotam , cum corporis inclinatione. Saepe legun- 
tur Imperatores populum adorare, ἀσπάζεσθαι, ngooxvrsiv. 
Tacitus hist, I.: mec deerat Otho protendens manus, adorare 
vulgum , iacere oscula. Capitolinus de Pertinace T. I. p. 566. 
fuit in. curia honorificentissimus [id est Patribus Conscriptis in 
curia honoris plurimum exhibebat], 7ta ut senatum Jfaventem 
[sibi fausta acclamantem] adoraret. Claudianus: 

regia circi 
Connixum gradibus veneratur purpura vulgus, 
Plebis adoratae reboat fragor. 
Sed sic solebant tantum Imperatores vetusti, qui nondum síc 
tumebant, ut sequentes, quorum cum decrescente potestate 
superbia crescebat. Successit in adorationis locum τὸ $o- 
σθϑέλιον et 7; oqo«ytotc, de quibus suo loco dixi. 

D. 9. [432, 11.] Ante εὐτυχῶς lacunam esse, cuius tà- 
men in codice nullum vestigium est, res ipsa loquitur. Conf. 
p. 129. C. r. Paulo ante ὑπήχησαν reposui, pro quo in co- 
dice erat ὑπήχουσαν. 

D. 11. [432, 12.] ἠσπάσατο. Ergo iam ad eam aetatem 
adoleverat Leo Minor, ut monitus gestu salutare populum 
posset , ut saperet, ut staret suis pedibus. Nam praecessit 
paulo ante ἔστησαν, Procopius tamen eum, avo decedente, 
puerulum paucorum dierum fuisse ait , εἰς ἡμερῶν ἔτι ὀλίγων 
ἡλικίαν ἥκοντα, Malala eum per unum annum gesto imperii 
nomine decessisse ait, anno aetatis septimo, Chronicon Ale- 
xandr. XVII. annos vitae ipsi tribuit; vid. Chilmead. ad 
Malal. T. 11. pag. 85. 

251. À. 2. |452, 16.] ἀποδεχόμενος. V'aledicens reddidi ; 
non male quidem, aliquanto melius tamen fuisset Zicentians , 
abeundi veniam dans. " 

A. 5. [452, 17.] πρὸς πέντε. De usu praepositionis πρὸς, 
qui hic obtinet, dicam ad p. 281. A. ro. odd ὃ 

A. 8. Cap. 95. inscr. [452, 20.] De renuntiatione Iusti- 
niani M. vid. Procop. Anecdot. p. 45. 25. sqq. et ibi not. Ale- 
manni , qui tamen totum hunc locum Procopii partim exiliter 


AD CONSTANT. ΡΟΆΡΗ. DE CERIM. LIB. L 449 


:adumbravit tantum in Latinis, partim quaedam Procopio de 
.suo affinxit, quae cum historia pugnant. Locus ergo sic verti 
«debuerat : τυραγνῶν τε αὐτίχα - - statim tyrannum. se gcre- 
bat, ex quo summam potestatem. invadebat , violentiam. actionis 
“(τῆς ἐπιβατώσεως. invasionis in imperialem dignitatem) szmulato 
»ultu et. praetextu. conficto velans. — Quidquid enim probum et 
honestum erat Romanorum, (id est proceres, qui sunt /Aone- 
-stus ordo.) ipsum renuntiabant, ad suflragium ipsi dandum. tot 
-circumstantium periculorum , ni facerent , metu compulsi , prae- 
am quod deus etiam hunc orbi dare. dominum decreverat. 
Susceperunt ergo dominationem lustinianus ac Theodora tertio 
ante festum Paschatis die, ὅτε δὴ ovre ἀσπάσασϑαί τινα - - - 
Sic leg.,uno οὔτε cum tribus asteriscis deleto. . Nihil enim ibi 
deest, sed vitiose οὔτε unum abundat. 
B. τ. [433, 5.] τετάρτῃ τοῦ ᾿Απριλίου. Ergo falluntur, 
"qui Calend. Aprilis eum vivis excessisse aiunt. indictio V. 
incidit in A. C. 527. i 
τς ΒΒ. το. (455, 11.] Νικηφόρου. De hoc Nicephoro multa 
habet Luitprandus , qui eum vidit, in eo libello, quo suam ad 
ipsum legationem, nomine Ottonis I. peractam, copiose descri- 
bit. Revolutionis hoc capite luculenter enarratae historiam 
quoque tradit Cedren. p. 646. Ex co , quod sub finem inscri- 
ptionis habetur τοῦ φιλοχρέστου x«i dGvÓgetorürov, item ex 
eo, quod paulo post sequitur ὁ εὐσεβὴς xai φιλόχριστος βα- 
σιλεὺς, item ex appellatione ὅ ἄναξ, et, quod maiimi mos 
menti,e verbis p. 252. A.5. αὐτοὶ μᾶλλον [id est μάλιστα 
aut magis, quam ipse Nicephorus.] σπεύσαντες βίᾳ καὶ μὴ 
βουλόμενον αὐτὸν dvryopevcav βασιλέα, colligo particulam 
hanc, quae de Nicephoro agit, ab eiws aliquo deese aut 
officiali profectam esse; valdeque miror, qui potuerit Con- 
sstantinus Iunior, Romani filius, ei tot laudibus vitriei refer- 
tae locum in sua collectione facere, si modo Constantini sit 
x*odex, quem tractamus. Non tamen male neque immerito 
iributae fuerunt illae laudes Nicephoro, quem virum fortem 
vt sapientem et gloriam ultimumque paene fulcrum | ruentis 
ámperii Graeci fuisse constat; τὸν βασιλεύτατον τῷ ovr, Nit 
φόρον τὸν Φῶχαν τὸν τὴν ἰσχὺν ἡρωϊκὸν, καὶ πολὺν τὴν 
σύγεσιν eum appellat Nicetas pag. 110. D. ed. Venetae. De 
more illerum temporum constitutos Imperatoribus, regibus, 
ducibus ete. minorennibus tutores Imperatores, reges, duces, 
renuntiandi , coronandi et pro talibus agnoscendi, donec pu- 
illi adolescerent, egit Du Cange v. ZZaeres, et exempla eius 
ibi protulit, quibus hoc quoque Nicephori Phocae et loannis 
'"Tzimiscae, item Romani Lecapeni potest addi, qui quamvis 
Imperatores audirent, et ut tales honorarentur, revera tamen 
Qiantummodo administratores eraut, 


Constantinus Porphyr. Fol. H. 29 


450 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


C. 4. [453 , 15.] τελευτήσαντος. Morte naturali obierit 
Romanus, an venenis et per vim exstinctus fuerit, non con- 
stat. Utrumque perhibet Cedrenus p. 657. , Abulfeda eum 
a Nicephoro Phoca necatum tradit. Non certe improbabile 
est, eum se passum esse ἃ Theophanone Augusta ad rapiendum 
imperium et coniugium eius pellici , et ἃ perfida foemina ir- 
retiri, quae, ut primum maritum veneno sustulerat, ita ipsum 
quoque secundum ferro curavit tolli, quo tertio potiretur. 
Abulfedae haec sunt verba ad A.559., qui respondet pro ma- 


xima parte Anno Chr. 970.: κ᾽ ΜΠ (Ae cAlx3 A3 οἱ 
2:35 oUow 3! οἱ M co n ΝΕ xeaLl ^A (^ 
wahr, LAUD Raezm ula ὁ me, SO b osuai) ον» 


Leges RARI XLLU ewe οὐ qM LSaM.P nam οἱ 
4 de exo "A OGaHme y .RÉAS jos ($ esi Yr 
wl, MaS (le (Xen! Ra wRBSB P aS Kme» s (19 99) 
ns à xl ^ " "E à! EEUU C55 à XsL.z- t^ ertt Xl 
n ἊΣ XI "9v - c3 A 8] E, ) AE ei ul ) CURE 
die Qe» (XM cunc. Xe) Xem- ($ σὰ} ἷμὶ 


CX, eX δ Κι ends ὧν ἰο ρον ὡς} 
Ed. L. 142 ed e» ux 22» 2! oL (“ἢ ὧν M 9s n 


KaAlaxlaaw! Nicephorus, postquam. decessorem in imperio suum 
de medio sustulisset, uxorem eius in. matrimonium duxerat, et, 
stirpe ortus non regia , regnum invaserat, meditabaturque ianz 
regiam superioris thori prolem , privignos suos, castrare , quo 
nempe soboli et stemmati suo summam potestatem. perpetuam 
assereret , illis prole defectis, Sed indignum detestata facinus 
puerorum. mater conspirabat cum. Domestico [Ioanne Tzimisce] 
Zn viri caedem , structo in. hunc modum | dolo. | Conscios, .Do- 
mesticum et eius amicos , habitu muliebri deformatos, de nocte 
in sacellum aliquod Nicephori cubiculo proximum | introducebat , 
et tyranno profundum stertente , foribusque omnibus obseratis , 
ipsa surgens per eam. portulam intromittebat percussores, quae 
ad sacellum spectabat. taque dormientem aggressus INicepho- 
rum JDomesticus iugulabat , Deus autem hoc administro quie- 
tem. suo populo a nequam  vexatore praestabat. | Domesticus 
porro unum aliquem Augustae filium, regio sanguine cretum , 
in solio collocabat. 126 reliquo , appellatur. ille Domesticus , 
qui Graecae ditioni cis Bosporum in. orientem porrectae praeest. 


ÀD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115.1. 4δι 


- 951. C. 6. [453, 15:] τοῦ Παχεδόνος. Ita quidem Byzan- 
tini et ipsi litterati principes huius gentis. Alii tamen ex 
Armenis, alii e Sclavis arcessunt eorum originem. Sane Hamza 
Ispahanensis , aequalis Leoni Sapienti et Romano Lecapeno, 
Porphyrogennetos hosce a Sclayis deducit. Verba eius haec sunt 
de Basilio Macedone : juo» eJ! 9 Kel o ὡκλ MESI e 
CM l3 τὸ M Tr de co ἢ M r xs; : là "n ᾷ 
uXle Q3 qui. quxees ΜΒ. XXe Oexxi| eb ἃ δὰ qi 
quee. Ri KXu« QAVXRlI ^ du» Ὁ» Οὐ jS 


9 cease i e3 XKhsOJb coL. οὐ τῶν Ww QUOS cyA3us 
pabie$ veXL—LJP Ls xd4$ Xue 8L (ς᾽ qy£1 
-5 οἰ χα xb Ra Οἱ (5008 $3, Qe» Uil o 
οὐ oss eua xs Od ERG 45022. ΟΜ δ ἃ 


à wu Lbs (Q4 quj quBBes d. sU 0). 5.9} 
XiGd., (σι. τ} XL ^ Hegnabat T) heophilus Michaélis in di- 
ebus Almamonis 22. annos et tres menses; deinde Michaél , 
eius filius, cum matre in diebus Almoctaderi usque ad vige- 
simum octavum aetatis. suae annum 5 deinde translatum — fuit 
imperium ex hac gente in gentem Sclavorum. Nam Basilius 
Sclavus in diebus Almotazzi, anno [aerae Muhammedanae] 553. 
[A. C. 876.] occidebat eum , et regnabat per 20. annos. Deinde 
regnabat Leo, filius Basilii, in diebus A4lmotamadi |. A. 273. 
[Chr. 886.] , deznde regnabat Alexander , filius Basilii , annum 
et duo menses, in diebus Aimoctaderi , anno 299. [gi1.] 
mortuusque fuit e phthisi , deinde Constantinus , filius Leonis , 
12. menses, quando deturbato regnum invasit Constantinus , 
ilius Andronici, Hic fuerat apud lrenopolin [id est Bag- 
dadi]; sed post mortem patris illinc aufugiebat, et perve- 
niebat in fomaniam. Quum itaque regnum  arripuisset, et 
in domo palatii, id est arce regni , consedisset , impetum 
in eum dederunt sütellites Constantini , filii Leonis; et occi- 
derunt eum , et. sic potitus est Constantinus , .filius Leonis, A. 
Sor. [915.] Hactenus Ispahanensis, scriptor Constantino no- 
stro aequalis. Libuit hanc particulam intexere , ut, constaret 
lectori, quid orientales quoque tum temporis de rebus Graeci 
imperii tradiderint. Quae incondita, turbida , chronologiae 
veritatique et sibi repugnantia narrat Persa , facile erit histo- 
tiae Graecae peritis componere ct expedire; 


- 


45 IO. IAC. REISKII COMMENTARII - 


C. 7. [453, 15.] Ἰνδ. c. Indictio sexta et A. mundi se- 
cundum Graecos 6471:. incidit in A. C. 965. 

C. τι. [453, 19.] παρακοιμώμενον. Paracoemomeni seu 
accubitores erant viri maximae dignitatis et potentiae in aula 
Byzantina, qui in conclavi, quod proxime ante coetonem 
seu dormitorium imperiale erat, dormiebant, vel potius ex- 
cubabant, et nunquam ab eius latere decedebant , et quibus 
adeo spiritus Llmperatoris ipse paene creditus erat. Eunuchi 
plerumque hi erant, conf. p.420. D. 5.; non tamen semper, 
ut constat exemplo Basilii Macedonis, qui paracoemomenus Mi- 
chaélis Ebriosi fuit. Falluntur enim, mea sententia, qui pu- 
tant eum παραχοιμώμενον τῆς σφενδόνης, seu sigilli regii 
custodem fuisse. Dignitas haec sub  Porphyrogennetis ignota 
erat, recentius nata sub Comnenis.  Leviter corruptus est in 
hac voce Luilprand. Hist. Il. 7. p. 447. : quibus ad tuen- 
dum palatium [verba eius sunt] tutandamque rem. privatam , 
ut istic moris est, eunuchum officio Parachtmmenon dedit. LL. 
Parachimomenon , Valice nempe pronuntiato c& ut Á. Vir 
doctus sinistre ad illum locum coniecit. Προχοίτους tales 
appellare videtur Themistius p. 138. A. 3. , uti ibidem cubi- 
cularios χατευναστὰς appellat. *[In codice epistolarum Bibl. 
Venetae occurrunt παραχοιμώμενος τοῦ κοιτῶνος, προχαϑή- 
μενος τοῦ κοιτῶνος, λογιστιχὺς τῶν ἀνατολικῶν Jeucroy. ]* 
Officium accubitoris erat, praeter debitum coram ipso cuban- 
di aut potius excubandi, supra dictum , etiam hoc interdum, 
ut spatham vel ensem imperialem coram Lmperatore proce- 
dente praeferret, et admittendos viros honoratiores ad Impe- 
ratorem introduceret ; vid. Leo Gramm. p. 465. D. 9. "Vide- 
tur nomine τοῦ qvAaxoc paracoemomenus designari in illis 
Anonymi apud Du Cange v. Βεστιάριος : ἐχτὸς τοῦ τοιούτου 


^ 
χωρίου πηγνύσϑω ἣ τοῦ a βεστιαρίου σκηνὴ --- ὕπισϑεν δὲ 
^ 


τοῦ c βεστιαρίου ἣ τοῦ φύλαχος, xci χαϑεξῆς χοιτωνιτῶν 
καὶ ἑβδομαρίων καὶ λοιπῶν τῶν διακονούντων., ὅμοίως τῇ 
βασιλιχῇ ὑπηρεσίᾳ. Ratio appellationis liquet. Quod olim 
paramenontes, paramonarii , circummanentes erant, id erant 
deinceps paracoemomeni, Nam manere et cubare et μένειν 
atque χοιμᾶσϑαι. pro agere, versari circa aliquem notat ; vid. 
supra. dicta ad p. 258. B. ad illud πῶς ἔμεινεν. a χοιμᾶ- 
σϑαι πρὸ χοιτῶνός τιγος, cubare coram dormitorio alicuius , 
dixit Epictetus in Dissert. Arrian. p. 280. ro. pro perpetuus ipsi 
comes esse, et Athenaeus p. 189. E. etymologiam dictionis 
aula regia dans , ait, inter alia aedes regum fuisse aulas di- 
clas διὰ τὸ παραυλίζεσϑαι καὶ παρακοιμᾶσθϑαι τοὺς δορυ-- 


ctr ui mé Gaé p^ με ΚΣ 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 453. 


φύρους τῶν βασιλέων, quod ibi die nocteque wigilent et ex- 
cubent protectores eorum. 
C. 12. [455, 20o.] Ἰωσὴφ.  Designatur Ioseph Bringas 


eunuchus, cui se suumque imperium totuin tradiderat Ro- . 


manus lunior. Vid. Cedren. p. 642. lam in gratia fuerat 
apud Constantinum, v. Script. post Theophan. p. 277. B. et 
2095. fine, qui anonymus scriptor virum vehementer laudat, 
conf p. 297. et 299. C., forte quia sub regno Romani scri- 
bebat, et aut beneficia ab eo acceperat, aut tutum non erat 
hominem laedere. 

252. A. 8. [454, 14.] ὑποδήματα δούσεα.. De calceis et 
caligis rubris, ut insigni imperii CPtani , quo praeter Impp. 
nemini licebat uti, nota omnia sunt. Vid.. Goar. ad Codin. 
p. 21. n. 5. 145. n. 5. et alibi. Etiam Bulgarorum reges 
ad instar Byzantinorum πέδιλα ἐρυϑυὰ gerebant, vid. Cedren. 
658. A. τ. Et hinc credo intelligi posse obscurum alias lo- 
cum in Script. post Theoph. p. 255. B. :1.: ἔτε στολῇ 
ἐχοσμοῦντο Βουλγαρικῇ , adhuc habitum gerebant Bulgaricum, 
non rubras caligas, non aliud regii ordinis insigne , sed ve- 
stiti erant ut caeteri Bulgari privati homines. Conf. Luit- 
prand. Hist. p. 548. b. C. et supra p. 242. À. pen. 

A. 12. [434, 17.] ἀνταίρων. — Rebellans, verbum perfre- 
quens apud novos Graecos, a quibus ad novos Latinos trans- 
iit. —Zntartizare inde formavit Anastasius. —Subintelligitur 
τὴν κεφαλὴν aut τὰς χεῖρας. Contra vero συγαΐρειν, assi- 
stere alicui, et σύναρσις, auxilium, ap. Theophan p. 512. C. 
8., metaphora deducta ab illis, qui coniunctis manibus et vi- 
ribus onus aliquod sublevant. 


B. 5. [455, 1.] ἐνσημανϑεὲς. ussus; σημαίνειν, signi-. 


» novis Graecis notat imperare. Eo sensu apud Theo- 
phanem p. 17. C. 4. occurrit. Si quae in Xiphilini epito- 
me leguntur, omnia Dionis ipsius verba sunt, Dio Cassius 
quoque sic usus fuit p. r077. 37., ubi cl. Reimarus. da- 
mnat, quod apud Zonaram eius vice legitur τὰ συμιβαιγόμενα. 
Unum aeque atque alterum  probaverim, τὰ σημαινόμενα 
sunt znsinuata, mandata , significata, praecepta, τὰ συμβαι- 
γόμεγα vero sunt concessa , indulta , privilegia. 

B. 9. [455, 4.] ἀναχτίσας. Verbum hoc hic loci non id 
notat, quod alias solet, collapsum aedificium reficere , sed. pa- 
tentes aditus, seu studio factos, seu ruina et temporum la- 
psu, intergestis structuris opplere, μέχρι τῶν ἄνω, usque ad 
summum exaedificare, ut nihil hiet; τὰς πύλας τειχισματίοις 
διαλαμβάνειν dixit Nicetas p. 300. A. 4. Patet, quam oppido 
parum inter ambas significationes intersit. lta Latinis quoque 
resarcire non tantum est restaurare , sed etiam opplere. Ci- 


Ed. L. 143 


cero pro Sextio: memünistis tum, iudices, corporibus. civium . 


454 IO. IAC. REISKH. COMMENTARII 


Tiberin compleri, cloacas resarciri [ἀνεχτέσθαι, ἀἄνῳχοδο- 
μῆσϑαι), e foro spongiis effingi sanguinem. Non habeo qui- 
dem in promtu exempla verbi ἀναχτίζειν hoc sensu. At pot- 
est analogia verbi ὠγοιχοδομεῖν corum vicem fungi. Solent 
novi Graeci verba et particulas in se bonas insolenter com- 
ponere, quas vetusti non sic solebant coniugare. Hoc volo. 
Veteres usurpant χτίζειν et οἰχοδομεῖν eodem sensu pro 
struere; item. ἀνὰ pro ob, obstruere, offercire, Verum ἀνὰ 
et χτέζειν ad conficiendum sensum obstruendi non coniuga- 
bant, sed ἀνὰ et oixodousiv. Novi tamen, ratiocinantes xzi- 
ζειν et οἰχοδομεῖν idem esse, copulam hanc tentarunt , et di- 
xerunt ἀγαχτίζειν, pro quo veteres in usu habebant 4vouxo- 
δομεῖν. Ad hoc exemplum conformata permulta sunt verba 
novis Graecis improbabilia , et a quibus abhorruere veteres, 
ut e. c. χαταγίγεσθαι (apud M. Antonin. Philos. 1. 14. fine) 
pro καταφέρεσθαι. — liem χαταπορεύεσϑαι pro κατέρχεσϑαν 
apud Diodor. Siculum XIX., de quo auctore nescio qui fiat 
ut suspicionem animo delere nequeam , eum a novis Graecis 
vehementer contaminatum et in compendium missum fuisse. 
Idem T. 11. p. 459. 58. ἀπιδεῖν dixit pro &qog&v , praestola- 
ri, exspectare, donec tempus advenerit, ut Athenaeus p. 4. 
fine τὰ δεῖπνα ἀφορᾷν dixit, coenarum tempus opperiri. os 
Diodorus T. Hl. p. 498. 7. ἀποκαλεῖν pro ἀπαγορεύειν, in- 
terdicere , vetare habet , quo loco nihil deest, quamvis secus 
videatur. Noster cum aequalibus ὑπομείων usurpat pro $- 
ποδεέστερος. Polyaenus, etiam in novi Graeculi officina de- 
formatus, καταγινώσκειν pro καταμανϑάγειν dixit p. 532. cap. 
11. Vs. 2. et p. 452. c. f. ἀπαγορεύειν pro δημηγορεῖν aut 
ἀπολογεῖσθαι. Procopius Hoeschelii p. 367. 34. ἀπολέγειν 
pro ἀπειπεῖν, desperare, animum. despondere.  Possent simi- 
lia exempla magno numero coacervari, si opus esset. Hoc 
vero satis, ut verbo dvouxodousiv pro obstruere auctoritatem 
ab analogia et exemplis comparemus , quandoquidem cl. Lam- 
bertus Bos ei controversiam in observation. Critic. p. 85. mo- 
vit. Amant autem et veleres et novi praepositionem ἀνὰ pro 
ἀπὸ ponere. Pro ἀποχτίσαι, ἀποφράσσειν, ἀπολαμβάνειν, 
ἀποπληροῦν etc. dicunt ἀνακτίζειν, ἀναφράσσειν, obturare, 
Malal. T. II. p. 16. , ἀναλαμβάνειν, occupare , implere usque 
ad summum una aliqua re sic, ut alteri aditus non pateat. 
Athenaeus p. 4. C. 5.: ἀρχὰς ποιημάτων πολλῶν ἐγγραψά- 
μενος ἀνειλήφει μέχρι τριῶν καὶ τεσσάρων τευχῶν, (ita enim 
legendum , non στίχων,) relatis in adversaria initiis multorum 
versuum  imperfectorum | impleverat , occupaverat , ad tría, 
quatuor volumina. Hinc ἀγαλήμματα structurae in altum 
fastigiatae [Gerüste] aditum ad aliquem locum obstruentes, 


Vid. cl. Wesseling. ad Diodor. Sicul. T. Il. p. 215. -4»a- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. 1. 455 


πληροῦν, usque ad summam oram implere et opplere, habet 
Malalas T. ll. p. 191. f. A multis quoque probatis vetustis 
novisque scriptoribus verbum ὠνοιχοδομεῖν pro obstruere usur- 
patum fuit. Inter antiquissimos est Aristophanes Pace v. 99.: 
τὰς λαύρας χκαιναῖς πλίνϑοισιν ἀνοιχοδομεῖν, latrinas novis late- 
ribus undecunque obstruere, obtegere, quem locum immerito 
tentavit L. Bos l. c. Elegans est illud apud Diogenem Laér- 
tium cognominis Cynici dictum , qui interrogatus , quare he- 
betes essent athletae, respondebat, ὅτε χρέασιν δείοις xai 
βοείοις ἀνῳχοδόμηνται, quia carnibus bovillis et suillis usque 
ad verticem. exstructi et velut oppilati sunt. Utuntur quoque 
verbo hoc iu sensu Xenophon Hellenic. VI. p. 525. 5. edit. We- 
chel., Plutarchus Vit. p. 876. et Diodorus Siculus T. I. p. 420,, 
ubi significatum verbi verum Rhodomanno non observatum indi- 
cat eique auctoritatem facit cel. Wesseling. ex Apollodoro, The- 
mistoclis epistolis et Lycurgo. Quibus addi potest Polyaenus p.2 14. 
c. 58. vs. 4. Idem Polyaenus ἐγοιχοδομεῖν eodem sensu, neque 
deterius dixit p. 86. τά. et ἐποικοδομεῖν Xiphilinus p. 1340. 77. 
Sane si concedimus, ut par est, συγοιχοδομεῖν idem esse atque 
obstruere [ zubauen], admitti quoque ἐνοικοδομεῖν debet, quia ovv 
et ἐν Graecis promiscue usurpantur. Vid. indic. Diodori Si- 
culi v. ἐνοιχοδομέω. 1n illo Diodori modo laudato loco ele- 
ganter opponuntur ἀγοιχοδομεῖν, opere caementario oggesto ob- 
turare, et ἐξοιχοδομεῖν, revulso obturaculo reserare aditum. 
ldem auctor T. ll. p. 242. 29.: τοὺς τοίχους τοῖς ὀστοῖς 
ἐνοιχοδομεῖν dixit (ita enim  integrandus est ille locus) et p. 
192. penult.: τὸ πεπτωχὸς μέρος τοῦ τείχους ἀνῳχοδόμησαν 
γυχτὸς ἐπιλαβούσης, quibus ambobus in locis ambigue posi- 
tum hoc est verbum , ut aeque in altum exstruere, quam 
obstruere notet, Mitto locos auctorum alios, in quibus hoc 
verbum legitur, id unum adhuc additurus, me mihi videri 
exemplum verbi draxzí;et sensu obstruendi reperisse apud 
Malalam TT. 11. p. 9o. , ubi de exitu Basilisci tyranni loqui- 
tur: ἔπεμψεν αὐτὸν xai τοὺς αὐτοῦ εἰς “έίμνας, κάστρον ἐν 
Καππαδοκίᾳ, καὶ ἐβλήϑησαν εἰς ἕνα πύργον τοῦ κάστρου, 
xui ἀνεχτίσϑη ἡ ϑύίγα, καὶ ἐφύλαττον τὸν πυργον, - - ἕως 
λιμοχτογηϑεὶς - - ἀπέδωχαν τὰς ψυχάς.  Proculdubio recte 
repono ἐγεχτίσϑη pro vulgato ἀνγεχρήσϑη, in quo incrustan- 
do frustra laboravit interpres. 

B. τι, [455, 5.] ὠναϑέματι καϑυπέβαλλεν. Id est cura- 
bat praeconis voce Nicephorum ut perfidiae erga legitimos 
dominos reum proscribi, opes eius fisco addici, ipsumque et 
asseclas eius pro hostibus patriae declarari ; vel etiam clama- 
bat ipse, atque proclamare praeconem et recitare plebem , 
suos clientes, iubebat illam notam et CPtanis usitatam de- 
votionis formulam ἀγασχαφείη τὰ ὀστᾶ αὐτοῦ, qua significa- 


456. ᾿ 10. IAC. REISK COMMENTARII 


bant, nou tantum se. velle, ut ille , quem sie deyoverent , in 
vivis non amplius esset , sed etiam ut vel ossa eius quiete. 
non fruantur, sed sepulero egerantur et spargantur. Colligo hoc. 
e loco Nicetae ,quo τὸ ἀναϑέματι καϑυποβάλλειν opponitur- 
ταῖς «ὐφημίαις. Locus hic est p. 125. C. ed. Ven.: ὥσπερ. 
ὑφ᾽ &vi συγϑήματι κιγηϑέγτες τὸν μὲν βασιλέα δὐφήμιοις éde-- 
ξιοῦντο φωναῖς - - τὸν dà πρωτοσέβαστον xai τὴν δέσποιναν, 
χαϑυπέβαλλον ἀναθέματι: ubi loci describitur seditio similis. 
illi, quae nostro enarratar, ideoque non siue fructu confe-. 
renda. Quodsi tamen quis anathema. sie proprie dictum seu 
bannum ecclesiasticum — hic designari urgeat, non repugnabo. 

Mihi propterea visum fuit de eo cogitari non oportere , quod 
laicus dicitar Nicephorum. anathemati subiecisse, quae res: 
tamen in patriarchae auctoritate erat. Invenio tamen etiam: 
apud Nicetam pag. 196. D. 13. ed. Venetae laicos excommu- 
nicantes et anathemati inimicum agmen subiicientes. tam valido, 
ut auctoritate patriarchali opus fuerit ad eos in communionem: 
rursus recipiendos et expiandos.: Verba Nicetae sunt: ὁρῶν ὃ. 
βασιλεὺς αὐτῷ, προσκείμενον τὸ τῆς πόλεως πλήρωμα, xat 
μὴ μόνον οὐκ ἀνεχόμενον βασιλεύειν Bgavàv, ΜΡ x&b μᾶλ-: 
λον ἀναθέματι. χαϑυποβάλλον ἐκεῖνον, et p. 204. C. narrans 
de rebellibus ab Isaacio devictis et in gratiam. rursus receptis, 
παρῇνει, ait [nempe Isaacius], μεδταμεέλον ἐπὲ τῇ παραβάσει. 
τῶν πρὸς αὐτὸν ὀμωμοσμένων ἐνδείχνυσθαι, xot ἀρχιδρεῖ, 
ὀπτάνεσθϑαι τῷ μεγάλ H9, χαὶ ζητεῖν ἐχεῖϑεν λύσεν τοῦ ἀναϑέ-. 
ματος, ᾧπερ, αὐτοὺς οἱ τῆς πόλεως οἰχήτορες rositeileites 
ἄνωθεν ἑστῶτες τῶν πυργοβαρέων. 

C. τ. [455, 7.] ἀπομματῶσαι. | Dubium, significetne ex- 
coecare, an de medio tollere, alio asportare, ubi a nemine 
amplius conspiciatur , vel etiam e vivis tollere. De hoc usu. 
verbi v. Interpp. ad Petron. illud. apoculamus Ὑ6Ὲ abocula- 
mus nos, Modum excoecandi Graecis usitatum describit Aguels 
lus p. 160. fine. 

C. 11. [455, 14.] ᾿“πάμβας. | Nomen hoc est familiae » 
non viri proprium. Nomina familiarum iam diu ante nonum. 
saeculum , nedum illo ipso in usu fuisse contra Muratorium. 
démdltaten tun ad p. 222. C. 2. Est autem ᾿“πάμβας idem. 
quod ᾿“παμεᾶῶς et hoc pro ᾿“παμειανὸς, ex urbe Bithyniae 
Apamea oriundus, "Talia frequentissima apud Graecos occur- 
runt. Est ergo hoc. de illis familiarum nominibus, quae a 
patria primi conditoris familiae desumta sunt, qualia frequen-. 

Ed. L. 144 tissima Batavis sunt. "Terminationem vero fag idem esse at- 
que sac, demonstrat vox ἑκατόμβη, quae nihil aliud est, quam 
ἑκατομέα, centuria , et χελιόριβη.. miülleria, quae idem atque. 
χιλιομέω., numerus mile individuorum. '"Exazoufig non de. 
sacrificio tantum., sed de omni centuria dicitur. lta ἑκατόμ-- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 457 


Bg ὥων est apud Athenaeum p. 58. A. Vox χιλεόμιβη ra- 
rior exstat in martyrologio: χελεύμβας ἐξ ἑκάστου γένους ϑυό- 
μενος αὐτῷ. Jambus carminis genus est proprie ᾿Γώμεος vel 
ἽἸάμειος, nempe στίχος vel λόγος, ab Jamo, (de quo v. Ari- 
stid. T. I. p. 47. fine) qui aut primus invenit, aut inter pri- 
mos eo frequentius usus fuit in reddendis oraculis; oíufiZor 
pro σεφιελὼν, locus, ubi αἱ σίμαι, apes, degunt, γάμβρος idem 
est quod y&uegoc, nuptialis, μελλόνυμφος. Notum μεεσημ-- 
βοία et μεμβλημένος pro μεσημερία et μεμελημένος. Α 
lama δὲ lamea, lamena, lamella, de quibus vid. ad pag. 
416. A. τὸ. dicenda. Pro «mea reperitur. quoque Jamba 
et eambra pro camera. Vid. Du Cange h. v. Νοίά palus 
I proprie Pometina. Catacumba, proprie χκατακοιμαία, 
quod veteres ut x«zaxvuéa pronuntiabant. Nolo reliqua hu- 
jus generis persequi. 

252. C. 11x. [455, 14.] Τορνίχης. Id est Τορνέχιος. Gens 
Toorniciorum valde celebris in historia Byzantina. Vid. Lee 
Grammat. p. 5o9. D. ult., Cedren. p. 654. C. 9., ubi huius 
ipsius Nicolai fit mentio, Du Cange ad Alexiad. p. 229. 

D. 6. [455, :9.] ἀναστάσεως. Commentarium ad hunc 
locum praestent verba Philippi Vitalis V. D. Hieromonachi 
S. Basilii M. de Urbe, ex epistola ad Iosephum Blanchinium 
data, quae habetur in Evangeliario quadruplici P. I. p. 529.: 
,; Undecim evangelia heothina a Graecis in dominicalibus diebus 
matutinis recitantur. Quibus completis [id est , quorum orbe 
semel absoluto,] iterum a principio incipiunt. Dicuntur ana- 
stasima , quia ad resurrectionem D. N. I. C. spectant. Qua- 
libet enim dominica fit officium resurrectionis a S. loaune 
Damasceno compositum et in octo tonos distributum. . De- 
nominantur heothina, quia matutina," : 

255. B. 5. [456, 13.] εἰρηνεῦσαι. — 4d placandum ,. sopi- 
endum populum. Valet hic idem atque εἰρηνοποιῆσαι, καταπραῦ-- 
v&t, μειλέξασϑαι. — Pertinet itaque ad sordidam et novam 
Graecitatem, quo multa huius libri. Eo sensu quoque ha- 
bet Xiphilinus p. 1297. 70. : ἐχάλεσε μὲν φιλικοῖς γράμμα- 
σιν, ὡς δὴ εἰρηνεύσων αὐτοὺς, ad se amice per litteras vo- 
cavit, velut inter eos pacem facturus. . Bonis et probis Grae- 
cis alias est εἰρηνεύειν pacem agere, nunquam conciliare. 
Huius generis exemplis abundat novus Graecus sermo. Ἔγερ- 
γεῖν est alias operari, agere. Sed Symeon "Thessalonicensis 
(apud Du Cange Gloss. Gr. p. 1234. initio) usurpavit pro zm 
actione , vel functione constituere , in motum , actionem mit- 
iere, et ita quoque Procopius Hoeschelii p. 85. 21.: τάς τε 
σφενδόνας xai τὰ τύξα ἐπ’ αὐτοὺς ἐνήργουν. Βασιλεύειν, 
quod proprie est regere, Nicephoro Patr. CPtano Brev. p. 
179. et Continuatori "Pheophanis p. 129. antep. aliisque est 


[M 


458 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


regem facere , constituere. ln posteriore loco qui citatur ver- 
sus πρῶτον uiv εἶδος, est ex Euripidis Aeolo transsumtus. 
Vid. Stobaei cap. 65. » Nicephorus idem p. 151. συμποσιά- 
ζειν τοὺς φίλους pro ἑστιᾷν habet. Anna Comnena in Ale- 
xiade p. 17. A. pen. χυμαΐγειν, in aestum. dare. vel adigere , 
εὐτακτεεῖν pro im ordinem cogere Codinus Offic. V. 54., éx- 
χωρεῖν pro extrahere Diodorus Siculus T. ll. p. 25. vs. 56. 
Sed hoc spectatae probitatis eo sensu verbum antiquum est. 
Latini quoque paria fecerunt. fdhaerere dixit Anastasius pro 
προσχολλᾷν, appingere, applicare, — Adhaerens , ait in Ste- 
phano IIl, eidem imperiali misso quendam propriae gentis 
ncfarium virum. V. Du Cange v. Znnotescere pro significare, 
insinuare. 

B. 15. [456, 21.] ᾿ὥγάρων. — Propterea quod Agarenos 
verti, nemo me putet etiam in Graecis Z4y«ozvo» voluisse 
restitutum ire, Recte habet vulgata. ᾿ζγάροι vel L4yáoeg 
sunt iidem , atque ᾿ζγαρηνοί. Nam ος et ot et ες et ηγοὲ 
sunt tantum formae terminales , quae omnes manant ab Ara- 
bico aut potius Persico j-—93 Afgsar et Z/ngar. lta appella- 
tur Orientalibus , primis Persis , quorum vox patria , deinde 
Arabibus, a quibus vox est adscita, mulio, baiulus, qui- 
cunque iumento suo aut corpore operam ad tempus prae- 
stat, seu inercede , seu gratis et coactus , verbo angarus, 
angariam faciens. Quia vero Arabes plerumque in Paiaesti- 
na, Syria et reliquo Romanis atque Graecis noto Oriente ca- 
melis suis vecturas mercibus et itineratoribus olim praestabant 
et adhuc hodie praestant, eaque negotiatio praeter latroci- 
nia ipsis paene unice victum acquirit, ex eo factum est, ut 
Arabes in universum a negotio , quod exercebant, ab aggario 
vel angaria', seu praestatione iumentorum vecturarumque ἡ ga- 
res , Agari, Agareni appellarentur. Hodie muckri appellantur, 
et nomen hoc frequens est in ltinerariis. ltineratores nostri, 
qui in orientem excurrerunt , illinc reduces facti secum in 
lnguam nostram induxerunt vocabulum mucker, quo homi- 
nem vilem eundemque proditorem et malefidum designamus ; 
unde vox Gallica poucre manavit. Proprie notat hominem , 
qui operam suam in vehendo aliquo eiusve mercibus ex uno 
loco in alterum elocat mercede , eoque victitat. Venit haec 


vox mucri 1 e a (5 r elocare.. Hinc mata vox Graeciae 
novae μοχϑηρὸς, quae non est illa vetus proba , sed Arabi- 
cae originis, v. Du Cange Gloss. Gr. v. 407375906, ubi ad- 
ducit locum e Nomocanone Coteleriano , qui hinc potest in- 
tellisi et illustrari. Nam μοχϑηρὸς est participium octavae 


coniugationis eiusdem verbi (57-5 et scribitur Arabice 5255, 
mocteri , elocator iumentorum , mulio , agaso , camelio. 


C. 6. [457, 6.] φουσάτῳ. —Fossatum significat , ut nas. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. L 459 


tum est, vallum, castra , exercitum in unis castris congrega- 
tum et considentem ; item expeditionem militarem. De variis 
scribendi modis et significationibus vid. Goar. ad Codin. p. 
51. n. 52. Du Cange Alex. p. 541. et Gloss. utroque. Hic 
loci intelliguntur castra Nicephori apud Chrysopolin. luvat hac 
occasione locum Capitolini in Gordianis a censura Salmasii 
vindicare. Castra omnia , sic iacent ibi verba , fossato circui- 
bat , noctibus etiam plerumque vigilias frequentabat. Castra 
omnia sunt ibi τὸ ὅλον στρατόπεδον, 7 ὅλη παρεμβολὴ, par- 
ies omnes castrorum; et /ossato idem est atque ἐν τῷ φοσ- 
σάτῳ, tempore fossati vel belli. 

254. A. 5. [457, 21.] Βασίλειον. — Memorat hunc virum 
Luitprandus p. 48r. b. 

B. :. [458, 9.] ^4Boeguiróv. Videtur hie locus Du Can- 
gium refellere , qui in Constant. Christ. p. 85. et p. τι7. 
τὴν ἀχειροποίητον τῆς ϑεοτόχου ab aede Abramii aut. Abrami- 
tarum distinguit. 

B. 5. [458, το. σχαραμάγγιον. Nomen vestis in hoc 
codice frequentissimum, sed cuius et ratio etymologica et for- 
ma perobscura. Satis quidem patet fuisse extimam vestem , 
ceteris superiniici solitam, at amplane, an stricta, undique 
corpusambiens, an hians quibusdam inlocis, et unusne omni- 
um scaramangiorum color, an varius fuerit, et fuerintne 
quaeque unicoloria, an diversicoloria, non liquet. Conieci 
tamen in fine praefationis ad primum volumen, scaramangia 
esse pallia illa, quae tres illorum quatuor procerum gestant, 
qui Nicephorum Botoniatam Imperatorem in illa imagine cir- 
cumstant, quam fronti totius nostri operis e Montfauconii DBi- 
bliotheca Coisliniana praemisi. Stricte corpori adhaerent illa 
pallia, fibula una alterave in pectore adstringuntur , deinde 
rursus circa ventrem et crura recedunt orae a se, et intra 
sese recedit vestis, in imo angustisima et rotunda paene, 
ad instar scuti in summo lati, in imo in orbem imperfectum 
aut apsidem abeuntis. 851 itaque falsus coniecturae non fui, 
et scaramangia revera sunt ea pallia, quae in dicta imagine 
conspiciuntur , convenit in ea, demptis quibusdam , descri- 
ptio mantellorum, quam dedit Io. Mussus, homo saeculi XIV., 
in Chronico.Placentino apud Murat. T. II. Antiqu. Italic. 
p- 319. JMatronae , ait, sive dominae antiquae portabant no- 
bile mantum, sive mantellum, largum et longum usque in ter- 
ram et rotundum versus terram et crispum per totum |ambi- 
tum nempe] e£ apertum de antea usque in terram. — Tamen. est 
pomellatum de versus gulam, |id est in regione pectoris , quae 
gulae vicina est, habet pomellas, hoc est globulos nodulos- 
ve, quorum ope adstringatur,] pomeliis argenti deaurati , vel 
de perlis per unam spanam, [id est spithamam,] c£ fiunt. pro, 


460 IO. IAC. REISKII COMMENTARH - 


maiore parte cum collare, hoc est maniacio , segmento serico 
iorquato. Du Cange Glossario Latin. vestem hanc penulam 
Ed.L.145íuisse putat, quae totum corpus operiret, eamque e Leun- 
clavio sic describit. |,,Scaramanga est vestis, quam viri mili-. 
tares gestant supra vestes alias interiores ad arcendas pluvias, 
nives, gelu , caetera denique aéris incommoda." Videtur omnino 
scaramangium ad paenulas pertinere. Nam cum scaramangi- 
um vestis esset honoratorum , id est virorum ordinis senato- 
rii et munera publica in aula et urbe gerentium , recte con- 
cludi posse videtur , ad illud respicere Glossas veteres: pae- 
nulatus, συγχλητικὸς ἀνὴρ, ὃ ἔχων πορφύραν. Ni enim hoc de 
aula Byzantina et sequioribus temporibus accipiatur statuatur- 
que, quod olim paenula erat, id scaramangium tune tem- 
. poris fuisse dictum, veritati et antiquis Romanis institutis 
per prima tria post C. N. saecula pugnat locus, quibus 
paenula non magis senatorum, quam de plebe cuiusque erat. 
Basilius quoque presbyter in notis ad Gregorii Nazianzeni 
Steliteutic. tribones, quibus aequivalere dicuntur paenulae, 
idem pronuntiat cum scaramangiis esse. Verba eius sunt: 
τρίβωνες, περιβλήματά τινα. , τῶν μὲν ῥητόρων ἐρυϑροί τὲ 
καὶ φοιγιχοῖ,, quoc δὲ τῶν φιλοσόφων. παράσημον δὲ τοῦ- 
vo ἤν αὐτοῖς χαϑ' ἑχαστην φορούμεγον, ὡς τοῖς πολιτευομέ-. 
votc τὸ σχαραμάγγιον. —XConstaret ergo sic, scaramangium et 
paenulam idem , aut propemodum, fuisse. At qualis erat 
forma paenulae? De ea non constat. Fuitne scaramangium. 
. pellitum seu pelle duplicatum? | E Nostro. quidem non con- 
stat, qui paene nusquam pelliti mentionem facit. Quod hic, 
appellatur scaramangium castoreum, potest aeque bene e pilis 
castoris textum , quam castorina pelle foderatum esse. Puto 
tamen omnino, Graecos Byzantinos, ut frigidae Thraciae in- 
colas et commerciis frequentissiimis cum gente Russica iun- 
ctos, cum aliis Russiae mercibus pelles quoque, quarum 
pretiosissimarum et numerosissimarum illa regio mater est, 
accepisse. Paenulas autem pellitas fuisse, clare apparet ex eo, 
quod penulatus idem atque pellitus vel pellitio duplatus notat. 

v. Du Cange v.. Penulatus. ἘΠῚ sane penula nihil aliud est , 
quam pellula; néAog et πέλας est pellis; pro pellula dixerunt. 
deinceps penula , ut ovilla pro ovina et alia talia. Sed satis 

de forma scaramangii. Videamus nunc de etymologia. Ut 
solet in obscuris antiquis rebus, variae coniecturae hac de re 
subnatae animum in diversa distraxerunt. Quas proferamnme, 

an premam, anceps haereo. Proferam tamen unam alteram- 

ve, quae aliquali veri specie se commendent. — Videbatur igi- 


tur aliquando. vox Arabicae originis esse, deducenda a Z^ 


longus , prolixus. Moc sensu vocem. rariorem habet Geérir , 
pocta saeculi octavi: 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. i. 461 


clas: all Mes οἵδ eds [6] 
peli qypuous Adi ue 

Quando exspecto, ut illae [cameli meae] momento rum- 

pantur. defatizatione , tunc. illarum generosae , longae , 

non obstante itineris taedio, insano feruntur impetu, ve- 
. dut in stadio contendentes : 
ubi Scholiastes ὁ εἰ. pee Verum et vox illà poética 
est et ab usu vulgari remota , et syrmatosam fuisse vestem 
Scaramangium , non constat. (Incidit ergo scrupulus, essetne 
hoc vocabulum ex antiquioribus valde frequentato Arabico 
pariter vocabulo sarabalia , pro quo etiam sarabara dicebant. 
B et m, item n et ὦ permutari, notum est. Hoc posito, 
saramanna, saramannium fuerit initio dictum pro saraballa , 
deinde scaramangium, quum Graeci et Latini geminum γι. ut 
ng vel gn in voce Dretagne, gagner e. c., pronuntiarent. 
Sed et huic opinioni praeter alia id obstaret, quod saraballa 
fuerit amplum, totum hominem involvens, et cingulo in lum- 
bis adstring: solitum, quod ex illo Chalifae alicuius apud 
Abulfedam dicto patet, affirmantis erga Cadhium mirantem 
adstantes principi speciosos iuvenes spatharios, A29 «—- ὦ 


o! ὡς Quat super neminem eorum se unquam sarabal- 
Jam suam solvisse, id est nunquam eorum pudicitiam improbe 
tentasse. Atqui hoc in superiorem nostram scaramangii descripti- 
onem non congruit. Fuit quoque quum vocis σαγομεάγτιον (quo- 
modo chlamydem , teste Etymologico M., sequioribus tempo- 
ribus appellabant,) sub voce nostra latere corruptelam suspi- 
carer. 'landem in eo hactenus acquiesco, ut credam vocem 
hanc Gothicam, id est Saxonicam aut Germanicam, esse. Go- 
thos fuisse vicinos accolas Thraciae, ex antiqua historia Va- 
lentis Imp. et ex eo constat, quod adhuc hodie apud incolas 
Chersonesi Cimbricae sermonem in usu esse aiunt ant pror- 
sus Gothicum antiquum, aut eius certe reliquias. Specimina 
profecto illius sermonis, quae Busbekius Epistola IV. p. 244. 
dedit, luculenta produnt vestigia Germanici. Gothos olim 
circa Borysthenem habitasse, florentibus rebus Graecis et Ro- 
manis, deinde, indulgentibus Imperatoribus Constantino M. 
paulo antiquioribus δὲ iunioribus, propius ad orbem Roma- 
num traiecto Danubio concessisse, loquitur vetus historia et 
Saxonica lingua in Transsilvania superstes. ^ Credunt vulgo 
Carolum M. coloniam Saxonum in Daciam deduxisse. Mihi 
vero id fabulam redolet. Denique Gothi multi erant in mili- 
tia palatina , saltim saeculo quinto et sexto; a quibus voca- 
bulum scaramagnium cum re et immissum in orbem Roma- 
mum et ad posteros transmissum fuisse videri queat , ut fuit 
vocabulum CAosbaitae e. c. Si igitur a Gothis vel Saxonibus 


46: 10. IAC, REISKII COMMENTARII 


vel Francis aut Barangis derivamus, quorum sermo untis 
olim idemque fuit, notat vox scaramagnium idem, quod oxé- 
πῇ , tegmen, tutamen , defensio, protectio. .Scharmen olim 
dicebant pro eo, quod nos schirmen , beschirmen , occultare , 
tegere , tueri adversus iniurias. S$charamag et Scharamang 
olim dicebant pro Scherming, ut Belgae, et Schirmung , Be- 
schirmung , ut Germani dicimus. Dicebant quoque veteres 
Scharanieye , quod illis idem sonabat, atque nobis SScharame- 
ge. Nam quod nos per g scribimus, exarabant illi per y, 
cuius rei exempla profero in disputatione de Chosbaitis, uni- 
cum hie tantum allegabo j$charewayta pro Scharawagta, v. 
Du Cange v. j$caraguayta ,  Scharwache. Vocabulum .Schar- 
mieye pro scaramagnio habet Stettler in Annalibus Helveticis p. 
254.: Sie [dux Burgundiae Carolus Audax et exercitus eius 
ab Helvetis profligatus] haben ihre seidinen Scharmeyen [pal- 
lia], K/ezder [vestes interiores] und «ndere Lostbarkeiten 4vi- 
derum zugerichtet. Veteres in usu habebant terminationes in 
ag, eg, quae apud nos, ignorantia veteribus y ut consonan- 
iem g fuisse pronuntiatum, ut az vel ez efferimus, ut ZZeu- 
cheley e. c., hypocrisis, Z4rmetay, paupertas. "Veteres hoc 
Ormestay (nostro more Ormestag) efterebant, unde corruptus 
Orosiani libri titulus natus Ormesta mundi, pro ormestey 
mundi, /4rmetey der ?T'elt, pauperies, miseria mundi. Conf. 
Du Cange v. Guarnacchia, quae est a 4varn, wehren, Be- 
wehrung, apparatus, instructio sui defensoria, unde garnir; 
garandir. Veteres dixisse Scharm vel Scharam , ubi nos Schirm, 
patet ex Chronic. Pictur. Bothonis (p. 323. Scriptor. Rerum 
Brunsuic.): 47e halp óme syn lant in Bescharminge  beholden: 
Patet quoque e verbo Scharmiitzel et escharmoucher, velitari, 
velitatio: quod venit a scharmen , gladiatoria exercitia veruto 
facere, batuere, quia qui id faciunt se tuentur et defendunt 
ab insultu alieno. Schermen , schermieren adhuc superest cum 
multis derivatis pro gladiatoriam exercere. Inde praelia, quae 
gladiatorio tali exercitio essent similia , Scharmützel fuerunt 
appellata, quasi dicas praelia gladiatoria, non militaria, vid. 
Menag. Orig. Gall. v. Escrimer. Sed Malicum .S$caramuccio , 
iScharmutz et Scherwenzel nobis , pro persona ridicula in sce- 
na, τῷ γελωτοποιῷ, venit a scharm , tutela , et mutz , bone- 
tum, ut Scharm - mutz sit bonetum defensorium. Τα Πα boneta 
vel pilei erant in conum acutum fastigiati, lati in imo cum 
umbella seu aére, qui solem arceret, quales sunt pilei nau- 
tici; quales quia buffones gestare solerent , inde ipsi nomen 
acceperunt. Denique dissimulare non possum coniecturam , 


quae aliquando in mentem venit, panni colorati striati genus, . 


quod nos Calamank appellamus, a scaramagnio venisse, 
254. B. 2. [458, 11.] χαστώριον. —Gestamus hodie pileos 


WO MEC T € NM LLENO PPS RP 


EE ONE E LES B RENE uS 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. 1. 463 


et chirothecas et tibialia e pilis castorum parata. Quid er- 
go? Designabatne noster pallium e pilis castorum factum, 
an pellibus integris castorum foderatum seu subsutum ? Decer- 
nere arduum est, ausim tamen posterius potius pronuntiare. 
Castoreas enim pelles vestibus assutas et subsutas iam sua ae- 
tate gestari consuevisse testatur Herodotus IV. 108.: ἐν zav- Ed. L. 146 
vy ἐνύδριες ἁλίσκονται καὶ κάστορες καὶ ἄλλα ϑηρία τε- 
τραγωνοπρόσωπα, τῶν τὰ δέρματα περὲ τὰς σισυρας περιρ-- 
ἐάπτεται. V. Du Cange v. Castorini εἰ Beber, quae vox si 
forte Scythicae aut Sibericae magis est, quam Germanicae 
originis, obtinet tamen in sermone nostro ut castorem Ziber 
appellemus. loannes de Gallandia in Synonymis : 

Dant pelles pallis Marder, Bever, Cyrogrillus, 

Jd quoque cuniculus , cismus dant et lareones. 
Bernardus Sylvester: 

Cismus obrepsit et vestitura potentes 

Marturis, et spolio non leviore biber , 

id est castor, cuius spolium , oz0À4c , σκῦλος, σχῦτος, exu- 
viae, pellis detracta, non leviori pretio, quam marter, com- 
paratur. Habemus hic aliquot bestias in vulgus non notas. 
Cyrogrillus est χοιρόγρυλλος. Cismus Germanicum Ziesmaus, 
mus, qui odorem spargit cisimo velbisamo, id est musco, si- 
milem. Frequentissimi usus erant medio aevo, non tantum in fri- 
gidioribus et borealibus orbis partibus, sed etiam in ipsa Italia 
pellicia pretiosa, ut non tantum vestes pellibas duplicarent , 
verum etiam pelles suis lectis insternerent ; quod e locis a Du 
Cange citatis abunde constabit ; ut, quod paulo ante iam pro- 
fessus fui , hic nequeam dissimulare, me valde mirari, qui fiat, 
ut in codice nostro inter tot nomina vestimentorum paene 
nulla fiat mentio pelliciorum , quibus luxum ostendere lauti- 
ores, qui tum erant, homines affectabant, et quorum fama 
pleni sunt eius aetatis homines. "Vix credas usum pelliciorum 
Graecis nullum fuisse, algido coelo suppositis et amicitiae 
commerciorumque nexu eum Russica gente iunctis, nisi non 
nostro solum in codice, sed etiam apud nullum omnino , quod 
sciam , scriptorem DByzantinum eorum mentio fieret. In ipsis 
antiquis Graecis picturis, quas quidem me vidisse memini , 
nemo pellitus conspicitur. Cuius rei causam dicat qui norit, 
qui velit.  Lectos ipsos pretiosa pelle instratos medio aevo 
fuisse apparet e loco Petri Cluniacensis, quem eo adduco, ut 
illustrem atque emendem. — Citat eum Du Cange v. 4moren- 
ses et Coopertorium. Est autem hic: nihi se putabat habe- 
re, nisi er pilosis illis et. condensis Numantinorum , hoc est 
iuxta modernos A4morensium cattorum pellibus contecto multi 
pretii coopertorio lectus muniretur pariter ac ornaretur. Qui- 
nam hi sunt Numantini et Amorenses cati?  Dubio vacat omni, 


464 . 10. IAC. REISKI COMMENTARII 


non eos Z/morenses, sed Samorenses esse; ideoque legendum: 


iuxta. modernos Samorensium  cattorum pellibus. — P'ox «se 
iSammor Arabica mustelam Scythicam, vulgo Zobel, notat. 
JSammor autem venit forte a Cimbris olim, hodie Siberis di- 
clis. Sammoria et Siberia, item Cimbria et Cimmeria 1dem. 
At quid NNumantini huc faciunt? "Toto coelo Numidae et Cim- 
merii diversi. Sed puto Numantinos hic dici non in Numi- 
dia Africae, sed apud Nomadas, id est vagabundos mapalia- 
res Scythas natos, Eadem de causa, quod Arabes quoque 
nomades essent, credo Arabum murem dictum fuisse illud i- 
psum animal, Zobelum, aut potius cismusum , vel murem 
odore meschi , quod apud Arabes, hoc est vagabundos a 
thas, nasceretur, Nam profecto apud Arabes proprie sic di 
ctos, Aegypti accolas, mus pretiosus nascitur nullus, Sed ve- 
rum est, veteres nomadas omnes, etiam eos, quos saevum 
frigus urit, Arabes appellasse. Arabum murem habet Pau- 
linus in Eucharistico vs. 148.: 


Cultior utque mihi vestis foret et nova saepe, 
Quaeque Zrabi muris leni fragraret odore. 
Nisi forte Paulinus muscum a mure proficisci crediderit. 

254. C. 1. [458, 20.] &vrewe. Est e Psalmo XLIV. 5. 
solennis formula. recentibus Imperatoribus, aut cum triumpho 
redeuntibus, aut in templum solenni processione venientibus , 
acclamari solita. Vid. Leo Grammat. pag. 451r. B. 7. et Sy- 
meon Mag. p. 4:18. fine. Hinc recenset Anna Comnena p. 
58. D. inter praesagia futuri imperii, patri suo Alexio facta, 
hoc, quod ipsi equitanti aliquando aliquis , qui subito dispae 
ruerit, haec verba dixerit in aurem : ἐπελαμβάνεται κνήμης 
τοῦ ᾿Αλεξίου. καὶ πρὸς éavróv πεζὸς ὧν ἱππότην ἐφελκυσά- 
μενος πρὸς τὸ οὖς τοῦτο δὴ τὸ τῆς Ζαυιδικῆς ἀνεφϑέγξατο 
λύρας" ἔντεινε καὶ κατευοδοῦ zai βασίλευε ἕνεχεν ἀληϑείας 
“αἱ πρᾳύτητος χαὶ δικαιοσύνης, κχαὲ προσεῖπε τῷ λογῳ" αὖ- 
τοχράτωρ ᾿ἡλέξιε. Conf. Photii orat. in dedicationem eccle- 
siae novae L. VI. Antiqu. Orient. Banduri p. 13r. ΤΕΥ 

C. τι. [439, 6.1 φατλία.  Cereos. Est procul dubio a 
Jacula. Saepe Graeci, in corrumpendis Latinis vocibus ul- 
ira fidem ingeniosi, v et x permutant, dicentes φατλέα pro 
φαχλία, et vicissim otxÀ(a pro σιτλία, situlae, σπέτλον pro 
σπέχλον, speculum , dicunt quoque qvzàr». 5i tamen contra- 
ctum quis malit existimare pro φατέλεα., me non habebit 
repugnantem. Est autem φατίλεν, φιτίλιν, φυτίλεν et φοι- 
τύλιν (eodem sensu) vox Arabica. idem significans quod tor- 
chia, Zorche, fanale torticium. XÀ4X9 V. Du Cange his in 
vocibus. 

C. 12. [439, 7.1 καμπότουβα. Videntur esse tubia et 


Vo EC M. CAR E PEMC T TE 


͵ 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. 1. 465 


campagia, id est femoralia et tibialia in una massa. Vid, 
supra dicta de campagiis et tubiis. 

D. 5. [459, 12.] ἐντεύξεις. Vox vulgaris Graeca pro 
δεήσεις, παρακλήσεις, εὐχαὶ, preces, supplicationes. Ita iam apud 
Polybium p. 564. 25. ed. Gronov. exstat; saltim potest ibi sic 
accipi, quamvis etiam non incongrua ibi sit notio congressus, 
colloquii deliberandi gratia de articulis pacis constituendae. 
Recte interpres Diodori Siculi T. II. p. 124. 45. τὴν zgo- 
χεχειρισμένην ἔντευξιν vertit petitionem. institutam , id est pro- 
positam sibi et animo agitatam. Apud Genesium p. 7. A. 6. 
redditur zntercessones. Conf. locus Phranzae citatus Du Can- 
gio ad Alexiad. p. 244. Xylander ad Cedren. pag.562. C. το. 
non percepit hunc vocis significatum, neque interpres Con- 
stantini Porphyrogenn. de Themat. p.29. E. 6., neque inter- 
pres Alexiadis p. 9o. D. 6. Ἐντευξίδιον pro libello supplici 
habet Arrian. Diss. Epictet. p. 11:2. c. f. 

255. B. 5. [440o, 15.] προέδρου. "Videtur idem esse, qui 
elim princeps senatus, caputque hoc non decimi saeculi, sed 
quinti aut sexti esse: aut argumentum hoc cum aliis unum 
est, ceremoniale hoc post loannis Tzimiscae tempora a iuni- 
ore Constaníino, Romani filio, non a seniore, Leonis filio, pro- 
fectum esse. Puto enim aetate Constantini Porphyrogenneti 
desiisse principes senatus et prohedrorum prohedros, aut 
protoprohedros , neque ipsos prohedros in usu iam fuisse. Nam 
Cedrenus p. 665. D. refert, loannem "Tzimiscem eum titulum 
instituisse , videturque in vicem tituli patricii successisse, qui 
saeculo decimo ineunte et medio adhuc valde frequens erat. 
Tunc enim, ineunte saeculo undecimo et deinceps, permultos 
prohedros eodem tempore in aula Constantini reperimus, quo- 
rum primicerius erat 6 πρωτοπρόεδρος, cuius meminit Scy- 
litz. p. 855. B. 9. et p. 855. B. 5. | 

B. 6. [44o, 14.] βραβεῖον. Est insigne , symbolum , in- 
dicium , quo collato confertur honor: quod qui gerit, hono- 
rem se gerere profitetur, cuius symbolum gerit. Dignitates 
gemino modo conferebantur olim, διὰ λόγου, auctoritate vel 
elogio, et διὰ βραβείων, per bravia , id est praemia (nam 
praemium idem prorsus est atque βραβεῖον, bravium). . 'Tale 
bravium nancisci zmjulas sortiri appellat Codex 'Theodos. 
passim. Alias quoque Graeci σύμβολα dicunt. Elegans lo- 
cus est apud Themistium p. 73. D.: χαϑάπερ ὃ νόμος τὸ διά- 
δημα καὶ τὸν στέφανον, οὕτω τὴν πολιὰν ἡ φύσις ἔντιμον 
ἡγεμονιχοῦ σύμβολον ἀξιώματος ἐπιτίθησι. ὥσπερ οὖν οὐχ 
ἀνεχτὸς ὑμῖν ὁ δίχα τῶν ὑμετέρων συμβόλων (absque ve- 
stris infulis , insignibus, braviis) ἄρχειν ἐπιχειρῶν. - -  Con- 
staufinus  Porphyrogenn. de admin. imperii p. 126. comme- 

Constantinus Porphyr. Vol. II. 3o 


466 10. IAC. REISKII. ΘΟΜΜΈΝΤΑΆΠ, 


morat vestem magistratus , seu eam, qua magister sacrorum 
officiorum investiri solebat. 

B. 6. [440, 15.] διρόδινον. ^ Contractum ex διεαρόδινον. 
Sic quoque δικίτρενα, διβένετον, pro Ótaxgízgwor , διαβένε- 
τον, nisi quis malit, me non improbaturo , a δὲ, id est La- 
tino de, arcessere. Jtali quoque di pro de dicunt. Pannus de 
roseo, de citrino , de veneto , subintell. colore, id est coloris 
rosei etc. Reperitur quoque dzarrhodum. ^ MHugo Falcandus 
(apud Murat. T. IIl. Ant. ltal. p. 405.): — Hic diarrhodon 
igneo fulgore isum reverberat. Ergo erat hic color acutus, 
proxime ad coccineum accedens. Conf. p. 271. A. 5. 

B. 6. [/4o, 15.] χιτῶνα. Paulo post dicam, qui differant 
χλαμὺς, χλανὶς et χιτών. “Χρυσόϑετον constanter reperio in 
membranis; quapropter de χρυσόδετος, quod aliquando in 

Ed. L. 147 mentem ideo venit, quia auro clusus dicitur, ut monstravit 
Salmasius ad Historiam Augustam, cogitari non debet. Ergo 
alia quaerenda exponendi ratio. Et incipio de probitate me- 
ae interpretationis dubitare, Reddidi zaenis aureis septam; 
forte debueram aureis exemplis respersam. Figuras enim ve- 
stbus intextas aut insutas exempla nominabant: τὰ ἔνϑετα εἴ 
αἱ ἐνθέται sunt idem, quod emblemata, omnia, quae in opus 
alius generis ἐντίϑεται, ἐμβάλλεται ornatus causa. Erit er- 
go χϑυσόϑετον idem, atque xovaoéyOerov, auro insertum , cui 
aurum insertum est. Patrocinatur utrique pariter interpreta- 
tioni, quod proxime sequitur περιοργευμέγην &x διαχρυσοϑέτων. 
P. 256; A. 5. ia χφυσῶν ϑετῶν scribitur divisis vocibus. 

255. B. 7. [{4ο, 15.]. ἁλουργῆ. Videtur magis ad colorem, 
quam ad materiam respici. Zonam purpuream, purpura infe- 
clam, non e pinnae lana factam. | Nam quae aut purpura 
infecta , aut lana marina parata essent, quamvis diversi ge- 
neris res, ambo tamen pariter ἁλουργὴ erant, e productis 
maris parata. Pur pura poterant panni quacunque materia , 
lana, serico etc. facti tingi : panni e lana marina facti pote- 
rant colores quoslibet recipere. Bene distinxit Basilius hom. 
in divites (quantum colligo e loco , quem non datum est in 
connexione expendere ; debeo enim illum Du Cange Gloss. 
Gr, v. llérva;: τὰ ἐκ ϑαλάττης ἄνϑη 7 x0 Aoc, purpura, vel 
murex , dat colores ardentes e mari provenientes , 3j πίγνα ὕ- 
nig τὸ x τῶν προβάτων ἔριον. pinna dat lanas, quae lanas 
ovium vincunt; ἡ 407A0c, conchylium, dat colores non tantum 
purpuram, sed etiam alios , cyaneum et flavum, at lanas 
non dat, Pinna vero, aliud ostrei genus, lanas quidem , at 
non colores dat.  Asterius vero pinnam pro conchylio posuit, 
et illi tribuit flavum, aut potius dilute rubrum purpureum 
succum (apud Du Cange l. e): ἁλιεῖς βάπτουσι τὰ ὑπύ- 
χρυσὰ τῶν ἐρίων τὴν ξανϑὴν πίνναν ϑηφεύοντες, piscatores la- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 467 


mas inficiunt captarum pinnarum flavo sanguine. De pinna et vel- 

lere pinnino seu marino multis egit Salmasius ad Tertull. p. 175. 
sqq. Et nihilominus tamen inutile non est adscribere quae Keisle- 
rus de pinna et eius vellere indeque parato pannificio refert in 
lünerario ltalico p. 744. : EZner sonderbaren Fabrike muss 
ich hierbey gedenken, die vornehmlich zu Tarento und Reggio 
im Schwange ist, und «vozu die Füsergen oder eine Art von 
Haren und JV olle, die an einer gewissen Sorte von Muscheln 
gefunden «wird , Gelegenheit gegeben. Denn diese hat man al- 
so zu reinigen und zuzubereiten gelernt, dass anitzt Camisoler, 
Mützen , Strümpfe und Schuhe, welche 4vürmer als JV'olle hal- 
ten, daraus gestrickt und werfertigt «werden. 4n der JV'eiche 
und  Feinigkeit kommen solche der Seide nicht bey, hingegen be- 
halten sie stets einen sonderbaren Glanz. Die natürliche Far- 
be dieser iMuschel füllt ins Olivengrüne. | Die Muschel, 
die solche hervorbringt, wird hüuffhig auch um die Inseln 
Malta, Corsica und Sardinien — gefunden, | ja selbst in. dem 
Golfo di F'enetia habe ich etliche solcher rt  angetrof- 
Jen, an welchen aber die rauhe Materie , so man einigermas- 
sen mit einem. zarten Moose vergleichen kan, sparsam zu fin- 
den var. Ydem p. 918. sic scribit: De grósten von den Mu- 
scheln der hiesigen Gegend (loquitur de tractu Anconitano) 
sind die pinnae oder pernae , welche letztere Benennung sie 
von ihrer einem Schinken gleichenden Gestalt erhalten. haben. 
JDas üusserste ihrer Schaalen ist roth , und bey ihrem spiützigen 
Ende wwüchst oder setzet sich insgemein ein byssus marinus an, 
der zusveilen vier biss sechs Zoll lang ist. 

B. 7. [44o, 17.] χλαμύδα. Quum magna pars nostri hu- 
ius codicis in nominibus vestium consumatur , quibusdam vul- 
go ignotis et prorsus novis , aliis notis quidem , at non satis 
clare perspectis, non inutile duxi futurum , si in illustranda 
hac antiquitatis perobscura parte aliquanto diligentius versa- 
rer. Gerebant igitur homines, honestiores profecto illorum 
temporum, in quibus codex noster obhaeret , vestes praeci- 
puas tres, quarum reliquae aut accessiones, aut variae formae 
videri queant. Extima erat chlamys, Romana, non Graeca 
vestis, secunda χιτὼν superior, quem alias χλαγίδα appel- 
lant, et tertia χιτὼν inferior, proprie et stricte χιτῶν, item 
στιχάριον dicta. Chlamys erat pallium Romanum (nam Grae- 
cum aliter comparatum erat) super reliquas vestes gestari so- 
lita, non certae longitudinis, in humero dextro, aut proxime ad 
eum, nunquam medio in pectore, fibulae ope constringenda, 
plerumque ad genua defluens, ampla et libere promissa. Pro- 
pendebat tamen interdum usque ad talos, ut in imagine Tu- 
stiniani Ravennate, quam protulit Alemannus ad Procopium p. 
79. Hoc pallium valde prolixum videtur Etymologici M. σα- 


468. 10. IAC. REISKII COMMENTARH ^ τ᾿ 


γομαντίον esse, quod usum sagi vel sacci praestaret et ta- 
men formam manti haberet. Mantum nempe erat valde am- 
plum et ad terram demissum.  Sagum non item , quod pro- 
rie ad genua fere tantum, aut ad media femora pertineret. 
Vid. ad p. 285. C. 7. Hoc proprie est chlamys, et fuit sae- 
culo V. et deinceps vestis tam togatae, quam sagatae militiae; 
postquam toga in desuetudinem abiit. Vidi quoque in vetustis 
imaginibus tertium chlamydis brevissimum genus, quod apud 
iuncturam humeri cum cubito desineret, diversum a colobio 
eo, quod colobium in pectore apertum esset, chlamys tan- 
tum a dextro latere, sic ut dextrum modo humerum sineret 
exseri, sinistrum occuleret. —Chlamydis et sagi et chitonis 
imaginem videor mihi in Menologio Βαβι απο T. I. p. 65. in 
effigie S. loannis Baptistae ad habitum medii aevi facta vi- 
dere. Est etiam chlamys, qua indutus conspicitur Nicephorus 
Botoniates in imagine Ceremoniali nostro praemissa. Nam per 
eius fissuram traiectus totus dexter humerus cum chitonis ma- 
nica dextra et ipso paene toto chitone apparet. Sinistra vero 
manus sola prominens per sublevatam chlamydem apparet. 
Qua parte coibant orae dextri et sinistri lateris, in chlamyde 
lata erat insuta aut intexta tabula , purpurea, aurea, pluma- 
ta, imagines varias, praecipue vero principum , quorum quis 
esset subditus, protomas ostendens. ^ Has tabulas tabla 
pellant , de quibus in continenti dicam pluribus. Chlamydis 
igitur erat fibula in dextro humero, sub qua dexter humerus 
exserebatur. ^ Constat id multis auctorum locis, de quibus 
unum Nicetam citabo, qui L. III. Manuelis p. 71. fine de- 
scribens torneamentum ab illo Imperatore et Franco principe 
Antiochiae apud illam urbem institutum, ait Imperatorem pro- 
cessisse in equo, χλαμύδα ἠσϑημένον ἀστειοτέραν, περὲ τὸν 
δεξιὸν ὦμον περονουμένην xci ἀφιεῖσαν ἐλευϑέραν τὴν χεῖρα 
κατὰ TO πόρπημα. 'Chlanides et chitones habebant quidem 
interdum quoque fibulas, sed non semper. Multae enim ea- 
rum ad nostrum hodiernum morem factae erant, sic ut inter 
latus colli et iuncturam humeri cum claviculis nihil pateret , 
sed omnis pannus continuus esset, et manica cum ipsa veste 
cohaereret. In quibusdam tamen chitonibus vel tunicis hia- 
bat pannus ab utroque latere et lata fissura erat utrinque a. 
mamilla pectoris ad finem scapulae usque procedens. Gemi- 
nae igitur hae rimae fibulis adstringi debebant. .Differebant 
igitur fibulae chitonum a fibulis chlamydum, quod hae sem- 
per adessent et nunquam possent abesse , illae plerumque 
abessent et fibulae porro chlamydum semper essent singula- 
res, chitonum contra, ubi adessent, semper gemellae. Hae 
denique extra conspectum latebant sub chlamyde, misi quis 
γυμινὸς, id est tantummodo tunicatus, procederet ; fibulae chla- 


.AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1.. 469 


mydum in oculos incurrebant, et maximum erant chlamydis 
ornamentum et ostentatio divitiarum praecipua.  Aureae enim 
plerumque erant, artificioso opere elaboratae et gemmis ful- 
gentibus obsitae, Hinc patet in loco Chrysostomi , quem 
Casaubonus ad Scr. Aug. Hist. T. II. p. 22. citat, e lau- 
datione Babylae pro χλαγίδος legi oportere χλαμύδος. De- 
scribit ibi pompam et φαντασίαν seu appar entiam imperia- 
lem. "Taóyoawor, ait, αὐτὸν σεμνὸν ἀπὸ τῶν ἱματίων φαινό- 
μενον. xai τῆς ἁλουργίδος xai τῶν λίϑων τῶν πανταχοῦ διε- 
σπαρμιένων, κατὰ τὴν δεξιὰν, xara τὴν συμβολὴν τῆς χλα- 
MUdoc, τῶν ἀπὸ τοῦ διαδήματος. Per gemmas in. dextra 
possunt gemmae in dextrocheriis seu a-millis intelligi , pos- 
sunt quoque annulorum gemmae. Quum chlamys seu palu- 
damentum in locum togae successerit et togae successio at- 
que imitamentum , /orz puta, perpaucis et oppido raro usur- 
parentur, erat chlamys communis usus omnium utriusque mi- 
litiae procerum , se!tim temporibus lustiniani M. Nam secu- 
tis chlamys erat apud Latinos quidem honoratioris cuiusque , 
. apud Graecos autem solius Imperatoris, pro ,quo proceres 
scaramannio utebantur. Hinc στρατιωτικὴν χλαμύδα appel- 
lat Themistius p. 109. C. 4. et p. 116. Α. 1.: &yot χλαμύ- 
doc xai ζώνης στρατιώτην. Philostratus p. 225. c. 58, amo-E4. L. 148 
rem χλαμύδος x«i στρατιώτου βίου coniungit. Verum pro- 
ceribus togatae quoque militiae tribuitur , et πόρπη, fibula , 
id est chlamys , cuius pars esset fibula , pro functione splen- 
didissimi cuiusque magistratus urbani comitatensisve ponitur. 
Plutarchus Opusc. P 884. 15. : : ἵνα ἵππου τινὸς, ἢ πόρπης, 
ἢ τοιαύτης τινὸς εὐημερίας τύχωσιν, ut equum , ut fibulam , 
ut talem. aliquam felicitatem consequantur , id est ut equites , 
ut senatores , ut alia talia fiant. Hieronymus: quod zn pa- 
latina militia sub chlamyde et candente linteo corpus eius cili- 
cio tritum sit, id est quum primum candidatum principis pro- 
tectorem ageret et deinceps ad illustriores bonores comitaten- 
ses promotus mereret. Conf. Agathias p. 109. 27. , ubi τὴν 
πόρπην εἴ τὴν χλαμύδα velut i insignia regni coniungit, χρὴ oU 
τῇ πόρπῃ xai τῷ χλαμυδίῳ καὶ τοῖς ἐχτὸς φαιγομένοις ἐγχαλ-- 
λωπίσμάσι ταύτην προσγέμειν τὴν ἐπωνυμίαν (nempe regni). 
Vid. Petav. ad Themist. p. 578. Sacerdotibus autem non 
licebat chlamydes gestare. Hinc quum ad se rapere vellet 
supremam potestatem eiusque insignia Romanus pontifex , fin- 
genda erat donatio, in qua ipse sibi cum aliis a sacerdotio alie- 
nis chlamydem et tunicam coccincam et omnia imperialia orna- 
menta permittit. * [Constantinus in donatione Sylvestro facta 
pen ipsi coronam gemmis intextam, epomidem, quae col- 
cingat, chlomydem  purpuream, coccineam tunicam, 
ephippia , quibus equi regii sternuntur , sceptra et reliqua 


470 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


gloriae ornamenta. ]* — Cingulum non chlamydem , sed chito- 
nem, constringebat, et raro chlamys ultra medium femur 
procedebat.  Chiton est proprie vestis talaris, Dalmatica me- 
dio aevo dicta.  Manicis carebat chlamys, at chiton habebat, 
cerle plerumque. — Nam erant quoque chitones absque mani- 
cis, colobia dictae , et δίσχιστοι, quoniam ante et retro su- 
per utraque mamilla usque ad finem scapulae scissi erant, 
quales in Menologio Dasiliano passim est videre , antiquitatem 
altiorem redolentes. — Plerumque tamen erant manicati chito- 
nes recentiore instituto. Hinc Luitprandus Graecos aetatis 
suae £unicatos, manicatos per ludibrium appellat. Hinc etiam 
invidiam et reprehensionem sibi conciliabat apud suos Caro- 
lus Calvus rex, quod de Jtalia in Galliam rediens novos et 
insolitos habitus assumsit , ut testantur Annales Fuldenses ad 
A. 876. llli babitus quinam sunt? JNam talari, pergunt , 
JDalmatica indutus οὐ baltheo accinctus , capite serico velamine 
involutus procedere solebat. Quae hic memoratur vestis talaris Dal- 
matica, illa est chiton. Ea cingulo adstringebatur. — Aetate Pro- 
copii affectabant factionales in chitonibus manicas ad carpum 
sirictas, ad humeri caput peramplas gestare , quem ille mo- 
rem facete ridet Anecdotae historiae p. 52., qui locus nonnul- 
la rem vestiariam illius aetatis illustrantia complectitur, quo- 
rum partem iu dissertatione de hosis ad p. 416. attingo. 
Chlamydem fuisse vestem Romanam, non Graecam, supra di- 
xi, Res ipsa loquitur ct luculenter confirmat 'Themistius p. 
144. D.: oi τῶν καλῶν σωμάτων ἐρῶντες πρὸς uiv τὰ ἀμ- 
φιέσματα οὐ διαφέρονται, εἴτε “Ἑλληνικὰ εἴη. εἴτε χλαμύ- 
δὲς. Opponit Graecis vestibus chlamydes. Ergo Graecis an- 
tiquis in usu chlamys non erat: ergo alienae originis est, Ro- 
manae scilicct , idem cum paludamento. Nam vetusta Grae- 
corum pallia multum erant a chlamydibus diversa.  Patebant 
enim scissa utrinque ab ima pedibus vicina ora usque ad ar- 
ticulum humeri cum scapulis ad utrumque latus, ut exseri 
possent ambo humeri, plane ut candidae casulae vel plane- 
iae, quas praedicatores nostri passim locorum adhuc gerunt , 
Chorhembden. et Chorrócke dictas. Erant ergo ipsorum pallia 
δίσχιστα ct ala utriusque, tam anticae quam posticae , utram- 
que oram, dextram sinistramque, revolvebant versus collum 
et super humeris infixis acubusaut traiectis fibulis conserebant. 
*[In vetere nummo est Alexis oétu d'une longue robbe ouverte a 
l'endroit de la droite , de la quelle il. tient un. νάρϑηξ , ut ait 
Du Cange ad loinvill. p. 296.] * Longa illa roba est chla- 
mys, cuius imagines in nummo, quem Ceremoniali huic prae- 
misi Constantini et Porphyrogenneti, item in illorum nummo- 
rum quibusdam , quos Dissertationi Leichianae de vita Con- 
stantini Porphyr. praemisi, et in omnibus paene , praesertim 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 471 


antiquioribus nummis Byzantinis est conspicere. Non itaque . 


video , qui possim Du Cangio adstipulari chlamydes et cli- 
bania confundenti. ^ Nempe ad loinvill. p. 141. chlamydem 
appellat habit des chevaliers et ad — Alexiad. p. οι. C, di- 
ctionem μετὰ δύο χλαμύδων interpretatur avec deux cottes 
d'armes, id est cum duobus militibus, quia nemini praeter 
milites inducere chlamydem seu loricam licuerit. *[Carolus 
M. diebus festis aurea chlamyde, aureis ocreis aureaque co- 
rona ornatus procedebat, quo imitabatur CPtanos Imperato- 
res, ut lustinianum , de quo Theophanes p. 146. 196., ut ap- 
paret ex Annalibus Fuldens. A. 876. fabitus tamen ipsos di- 
versos putat, praecipue τετράγωνα, Du Cangep. 158. Diss. Ioin- 
vill.] * Multum diversa pallia quadrata et chlamydes. Illa 
erant pallia Graeca , 0/o7:;z« , hae pallia Romana seu palu- 
damenta, De quadratis illis veniet suo quoque tempore agen- 
di locus. Dicendum unum adhuc, quid sint cAlamydes fixae 
super humerum et clausae in Concil. Andegavens. A. 1565. in 
verbis: nec chlamydes fixas super humerum, sed clausas, lar- 
gas, longas et honestas. Quae hic fixae super humerum chla- 
mydes appellantur, eae sunt, quas fibula super dextro hu- 
mero continebat. Cl/ausae vero sunt illae alias sic dictae cloc- 
cae, quae rotundae, ad instar cloccae vel campanae, in imo 
toto ambitu solidae erant, in summo angustiore ambitu fora-- 
men habebant, per quod caput et cervix exsererentur.  Ta- 
lium cloccarum memoria et imagines passim occurrunt in mo- 


numentis medii aevi, ut in Longobardica illa tabula, quae . 


coronationem regis Longobardici exhibet, ab Horatio Blanco 
ad Warnefridum edita. Differt clocca a colobio eo, quod 
illa scissuram modicam inter scapulas, aut etiam ab antica et 
postica simul haberet, ab illo foramine , per quod caput ex- 
serebatur, non multum deorsum procurrentem , in imo soli- 
da: colobium vero scissuram ab ima ora super medio pecto- 
re ad summum usque collare ascendentem habebat , caetera 


solidum. — Discimus de reliquo ex illo Concilii Andegavensis . 


laudato loco, chlamydes adhuc XIV. saeculo gestari solitas 
fuisse; item ex imagine , si quibus eam spectare licet, in co- 
dice quodam membranaceo bibliothecae huius urbis publicae ,' 
qui complectitur duobus grandibus in folio voluminibus Va- 
lerii Maximi Gallicam interpretationem pulcherrime scriptam 
et auro atque picturis illuminatam. Singulis libris praemis- 
sae sunt singulae grandes et pulcherrimae imagines, quas qui 
intuetur non potest illorum temporum, quibus exaratus fuit 
codex, in pingendo subtilitatem et dexteritatem non mirari, . 

255. B. 9. [44o, 17-] ταβλέων. Longam de tabliis disser- 
tationem hic positam , ad quam modo ablegabam, rogatu 


^ 


472 IO. IAC. REISKil COMMENTARII 


typographi ad finem properantis et chartae defectum 7causan- 
tis alii loco reservandam duxi. 

255. D. 9. [440, 17.] κισσοφύλλων. Cui intexti erant co- 
rymbi et helices hederae , hederam simulantes. Errore enim 
memoriae apium pro hedera in Latinis nominavi. Habet 
hanc vocem historia msta Bertrandi Romani apud Du Cange 
v. Σειστὸς: 

Τὰ λαμπροχαλαμύόστυλα, ὀρϑομαρμάρωσίς τε 

Κιττόφυλλα χρυσόφυλλα, ἴων, κρίνων καὶ ῥόδων. 
iSplendidae ad calamorum scriptoriorum instar rectae. columnae 
et marmoribus in altum | exstructi parietes, quibus illudunt he- 
deracei pampini et aurea folia siolarum , liliorum. et rosarum. 
lam in superioribus aliquoties monui , veteres Graecos et Ro- 
manos gestasse vestes íloridas (quod adhue Turci et Orien- 
tales omnes servant), figuris variis foliorum , racemorum , 
florum et aliarum rerum, quas figuras exempla nominant, 
intextas. 

C. 8. [441, 3.] καταχυλίου. Dubium non est, librarium 
more suo et saeculi sui sic dedisse pro χαταχοιλίου. Cre- 
do autem χαταχοίλιον, ventrale , fuisse vestis genus, quod 
pectus ambit, et in ipsis inguinibus desinit, Jrustlatz vel 
ZT'ambs nobis dictum , de quo v. Du Cange v. Gambeso , et 
quae infra de diploide dicam ; aut fuit ventrale, si Salmasio 
credimus , hac de voce ad Scr. H. Aug. T. 1. p. 670. dispu- 
tanti, lata fascia ventri praecingenda , cum habenis adstricto- 
riis et funda vel marsupio pro recondendis nummis. Graecos 
veteres in pronuntiando inter v et o: discrimen non statuisse, 
ex eo satis apparet, quod neque Graeci, neque Latini librarii 
X et oe distinguunt, sed ambo promiscue habent. Novi Graeei 
πόχυλον dicunt pro ὑπόχοιλον vel ὑποχοίλιον, venter. Pro 

Ed.L.149]Mvoía Latini Joesia dixerunt. Pro οἰχειαχὸς jyciacus exa- 
rarunt (v. Du Cange v. Catapanus) et yconomus pro oixovó- 
μῳ: vid. Murator. T. II. Ant. Ital. p. 56s. Apud eundem 
p. 332. leguntur in imprecatione marmori Nepesino inscripta 
haec verba: cum Juda et Capha et Pilato habeat portionem, 
item. turpissimam sustineat mortem ; ut cylo , qui suos tradidit 
socios , non eius sit memoria , sed in asello retrorsum | sedeat 
el caudam. in manu teneat, — Constrüctio verborum haec est : 
ut eius , qui socios tradidit, id est prodidit, memoria non sit 
ὧι cylo, id est coelo. Salmasius ad inseript. Herodis Attici 
p. 44. inter alia ait, ante inventas a Simonide litteras scribi 
consuevisse JLXOIK HE pro ψυχή. Infra apud Nostrum est 
p. 330. D. antep. συνέτοιχον pro συνέτυχον, et vicissim pag. 
222. τύχοις pro τοίχοις, ποίλη pro πύλη, φύνιχας in M., 
ubi editum fuit qorrixac, p. 101. A. 2. 

255. C. 15. [44t, 9.] εὐχαριστοῦσα. Mos erat, ut senatus 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115. 1. 479 


pro recens honorato collega gratias Imperatori ageret, ut pa- 
tet e Themistio p. 200. B. : δεινὸν οὖν ἐμοὲ κατεφάνη, τὴν 
μὲν βουλὴν εὐθὺς εἰσελϑοῦσαν, ἡνίχα αὐτὸν ἀνεῖπεν ὃ βασι- 
λεὺς (nempe consulem) , δοῦναι τὰ πρέποντα χαριστήρια. 

D. 4. [44τ, 13.] ἀπέρχεται ἐν τῇ ἁγίᾳ Σοφίᾳ. Mos erat 
Graecorum, ut recens honoratus statim a promotione et con- 
sistorio ad ecclesiam aliquam , seu palatinam , (ut S. Deme- 
tri, vid. p. 155. C. 4.) seu urbanam, ut S. Sophiam aut 
SS. Apostolorum ,. abiret deoque gratias pro indulto honore 
ageret, a patriarcha vel alio quodam sacerdote benedictionem 
et sacram communionem acciperet, et munus ecclesiae do- 
naret. Domum deinde abeuntem collegae novi et familia- 
res comitabantur et deducebant, illuc afferebat regium di- 
ploma vel codicillos silentiarius, et omnes epulabantur; vid. 
Nostri: p. 135. C. 4., Cedren. p. 612. A. 5., Valesius ad Amm. 
Marcell. pag. 525. B. et Du Cange v. Patricius, lpsi quoque 
gentiles Romani magistratus novo macti honore ibant in Ca- 
pitolium lovi gratias actum ; vid. Arrian. dissert. Epictet. p. 
156. 27. *[Ritus precum in templo super patricio inauguran- 
do v. Georg. Monach. p. 568., Script. post Theophan. p. 239. 
Patricii Graeci precibus in ecclesia communiri soliti, Sim. Lo- 
gothet. p. 475.]* 

256. A. 5. [442, τ. ὀξὺν πρασινοτρίβλαττον. Cum res ad 
vestitum et colores pertinentes vix queant perspicue solis ver- 
bis tradi, et multa rei tinctoriae ignoremus , veteres quoque 
non iisdem semper rebus eadem nomina tribuerint, saepe ni- 
hil aliud licet , quam coniectura in his talibus exponendis uti. 
Ego quidem hic loci nescio, debeatne ὀξὺν pro violaceo , an 
pro acuti iuris accipi. Si prius , deberet ὀξυπρασινοτοίβλαττον 
una voce scribi, et esset vestis, in quo fila per alternas vi- 
ces modo violacea, modo viridia iacerent. Si posterius, esset 
vestis prasini, sed vividi et ardentis coloris. Quid porro tri- 
blattum fuerit, non magis liquet. Potest enim fertnctum 
et potest quoque £rzlirx esse. Si prius, fortissimus et satura- 
tissimus fuerit color necesse est; quo enim saepius fila tinge- 
bantur, eo profundius imbibebant colorem, ut deleri porro 
et exteri nequiret. Si vero posterius, fuerint cuiusque colo- 
ris, tam violacei , quam prasini fila singula ternis tenuioribus 
filis contorta, Priori interpretationi favet Petrus Damianus, 
qui pallium sericum illud , quod £rium esset colorum , triblat- 
tum ait appellari. Locum habet Du Cange v. Zriblathum. 
Dictio trium colorum non indicat tres diversos in uno panno 
colores, sed tres tincturas, ter repetitam in cortinam tincto- 
riam panni immersionem. — Quod e nostro hoc loco liquet, in 
quo triblatto aut unus color prasinus aut-ad summum duo, 
violaceus et prasinus, non plures tribuuntur. 


ἠγή͵ 10. IAC. REISKII COMMENTARI - 


A. 4. [442. 2] δοήσιον et ἐξαβούλιν. Quid haec vocabula : 


sibi velint, alii me dixerint melius. Ego quidem hic nihil 
video, nisi hoc unum, rhoésium a colore rubro sic esse dictum, 


À. 7. [442, 4-] ὀψικευόμενος. Dubium, ad prohedrum, 


an ad drungarium pertineat, et diu fluctuavi. Saue initio 
verteram : Z//uc ingresso et ab acolutho stipato, ut ad pro- . 


hedrum rediret, quo casu legendum sit ὀψεχευόμεγον in ac- 
cusativo: dein mutavi, nescius optimone consilio. — Vereor 
tamen, ne, quod alias mihi contigit, peius pro meliore arri- 
puerim deceptus prava lectione. 

A. 7.[442, 4-] παρὰ τοῦ dxolov9ov.  Acoluthus erat 
magister illorum militum palatinorum , qui Barangi solent ap- 


pellari, et custodiae sacri corporis deputati secures gerebant ;. 


vid. Du Cange Gloss. Gr. h. v. et ad Cinnam. p. 44t. *[Va- 


rangi seu Angli inter corporis custodes Graeci Imperatoris. 


DC. ad Villehard, p. 296. De vocis etymologia v. Bayer T. 
IV. Comment. Academ. Petropolit.]* Angli sint, an Franci 
disputatur. Mihi dubium non est, Francos et Darangos et 
Waragos eosdem esse.  Abulfeda in Geographia post mare 
(22 , quod aut Barduliae , hoc est Castellae veteris, aut Bor- 
dilae, hoc est Burdigaliae, mare est, (vid. Du Cange v. 
Pastorelli,) recenset ut proximum et continuum mare ;—Ww 
eX3 » , mare JY'arangorum. | Liquet Francicum id esse, no- 
bis hodie Germanicum dictum, ab Aquitania inde usque ad 
Norwegiam porrectum. Venisse Francos e septentrione , trans- 
iisse pro parte in Angliam una cum Saxonibus saeculo V., 
notum est. Unde facile conciliari potest, Barangos Francos 
esse, et tamen Anglos a Codino et Anglice loquentes. dici. 
Nomen Francorum olim Feranki et JFarankií pronuntiabatur 
(v. Barth. ad Guilielmi Briton. Philipp. I. 114. p. 28. et Du 


Cange v. Feranci) De nominis autem Francorum ratione: 


etymologica discrepant sententiae , quibus recensendis non im- 


morabor; eam tamen , quae mihi probabilior videtur, expe- 


diam. Primum quidem id improbabile videri et causam 
nostram turbare non debet, quod 4v et ὦ et f promiscue habe- 
mus, dicimusque, a nobis hodie et olim Francos dictos eos- 


dem cum Barangis et item cum Waragis esse, Nam e. c. , quos. 


nos hodie 77//allachos dicimus, eos Graeci BA&yxovg vel BA«y- 


χους appellant, Arabes Vau Aflak. Deinde hoc quoque 
perinde est, ZZaragus an /T'arangus efferas. Utrumque recte, 
sive ex more Graecorum, sive ex etymologia. Solent Graeci 
n ante g interponere in nominibus gentium et alis. Ut, 
quod modo citabam exemplum , BA&yyovc appellant, quos alii 
et ipsi se J/achos; item qui proprie Ugri sunt, eos Graeci 


et nos ad ipsorum exemplum  Unmgros, Ungaros appellamus. 


“᾿ς 


τς , 
Fdo c cmm me T 


bed a. 


΄ 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 475 


Ut nos hodie nomina qualitatis non tantum in ich vel zg, 
sed etiam in Zug terminamus, sic quoque veteres Germani 
seu Franci suo more non tantum in ag et eg, sed etiam 
in ang et eng terminabant. Pro gryseus (greusig ) dicebant 
grysengus , vid. Du Cange hac voc. ; ita quoque pro ^vehrig 
dicebant 4varag et 4vareg et varang et ^vareng. Ut dicimus 
Jüngling pro, eo, qui iuvenis est, Zwilling pro eo, qui ge- 
mellus est , EdeZing pro nobili etc. , sic optimo iure, quam- 
.vis usus non adstipuletur, possemus dicere 7Jehring pro ho- 
mine tutelari , prótectore. Et id quoque in usu olim fuisse 
probat nomen JBeringer, Berengari:s, quod nihil aliud est, 
m Barangus, protector. ln usu quotidiano est adhuc hodie 
vox JJehre, tuitio, protectio. Sich zur JV'ehr stellen , se 
comparare ad se tuendum. Hinc 4var Anglis et guerre Fran- 
cis aliud nihil est, quam nostrum 7Zejhre, pro aris et focis 
dimicare ; «veAren dicimus pro arcere a nobis, amovere , pro- 
fligare, Hoc sensu essent Darangi οἱ ἀποσοβοῦντες, qui sub- 
movent turbam, aggressores profligant. Vel sic potuerunt 
dici, quia tantum bello viverent et mercede militatum extra 
patriam irent. ,,/Jarings (ait Du Cange v. Gravaringus ) 
vocant Angli milites, vocabulo, ut videtur, ducto a verra ; no- 
stris dicuntur hommes de guerre." V. Du Cange v. JJ'arantus. 
Hi Barangi vel Franci, id est protectores, habitabant in ex- 
. eubitis vel statione excubitorum. Zonaras in Alexio: oi Ba- 
QayyoL τὴν ἐν τοῖς ἐξχουβίτοις διειληφότες 600v, ἔγϑαπερ 
τούτοις ἡ κατοίκησις. Gestabant rhomphaeas et bipennes super 
humeris, vel etiam bipennes ad femur habebant pendentes; 
vid. Nostr. p. 502. ; et hos intelligit Psellus in Historia msta 
(apud Du Cange v. ῥομφαία), quando ait, Theodoram circum- 
stetisse cum aliis protectoribus eos, qui graves ferro bipen- 
nes ex humeris librabant: περιειστήχεισαν δὲ ταύτην ἔξω 
πολὺ πλῆϑος - - oi μὲν ξίφη περιεζωσμένοι. oi δ᾽ ἀπὸ τῶν 
ὥμων ῥομφαίας βαουσιδήρους ἐπέσειον, ἄλλοι δὲ δόρατα 
ἡγκαλέζοντο ἐφεξῆς ἑστηκότες, Non solum in aula militabant 
gi, sed etiam in provinciis. Scylitzes in. Monomacho 
Francos et Warangos in lberia et Chaldia collocat: ὃ βασι- 
λεὺς τὸν ἀκόλουθον ΠΤιχαὴλ μεταπεμιψώμενος ἐκ τῆς ἑσπέραςΕᾳ 1, i50 
lergo haeserat hactenus cum cohorte sua in Magna Graecia 
aut in Dalmatia] εἰς Ἰβηρίαν ἐχπέμπει. ὃς ἐκεῖ γενόμενος 
καὶ τοὺς διεσπαρμιένους ἔν τε Χαλδύς xci Ἰβηρίᾳ Φράγκους 
xai Βαράγγους ἀγηωχὼς κωλύειν ἠπείγετο τὸν ἐνόντα τρό- 
πὸν τοῦ Σουλτάνου. Barangos quoque in expeditiones belli- 
Cas, quas Graeci tentabant, ivisse, constat etiam e Chronico 
Casinensi. ll. 57. p. 565., ubi Graeci dicuntur Apuliam et 
Calabriam. sibi vindicasse , sociatis in. auxilium suum. Danis , 
Russis et Gualannis. Eiusdem originis gentes sunt Dani et 


470 10. 1Δλ6. REISKI COMMENTARII 


 Gualanni. Putantur enim Darangi e Dania in Angliam. ve- 
nisse. Atqui Gualanni et Barangi iidem sunt. Gu ut 77 , 
item nn ut ng olim pronuntiabatur , et ὦ saepe litterae r sub- 
stitui solebat; ut ergo Gualanni et Barangi sono prope nihil 
differrent. Non solus lmperator habebat Barangos sui cor- 
poris custodes et perpetuos comites, verum etiam proceres 
habebant, si non veros , at certe tamen Graecos ad modum 
DBarangorum vestitos et armatos; ut hodie quos magnates no- 
stri alunt apparitores Heiduckos appellamus, etiamsi nati- 
one Germanos, ad modum tamen Íleiduckorum compositos. 
Schol. Basilic, ad L. 6o. p. 695.: ἐπὲ τῶν ἡμερῶν τοῦ βασι- 
λέως ᾿Δλεξίου τοῦ Κομνηνοῦ Βαράγγου συγκχλητιχοῦ τὸν ἕτε- 
ρον Βάραγγον συγκχλητιχὸν φονεύσαντος. Hic Barangus se- 
natorius est, qui ad senatorum aliquem pertinebat eique 
apparebat. Horum itaque imperialium Barangorum magister 
appellabatur peculiari nomine, non patrio quidem , at Graeco 
tamen.ad patrium conficto. Patrio enim nomine ipsi se ap- 
pellabant et a suis citabantur Fo/gher, id est comes, secutor, 
apparitor , ἀχύλουϑος, Vox Germanica est fo/gher et folg- 
heres, id est folger, folgerer, appellabant medio aevo qui 
aliis deserviunt , ut ait Bracton. L. HI. tract, 2. c. τὸ, Ap- 
ponam eius locum e Du Cange v. Folgare: omnes, qui ter- 
ram tenent et domum, qui dicuntur Husfastene | Hausfeste,  an- 
gesessene| et etiam. alii, qui aliis deserviunt, qui dicuntur folg- 
heres, id est servientes, apparentes in obsequio, sequentes 
herum , quo eat, comitantes, et a latere eius non deceden- 
tes. Superest adhuc ea vox in sermone Anglicano, fe/fosw. 
Nam fellow et fellower idem est atque fe//og et felloger. In 
universum quidem omnes Warangi in militia palatina meren- 
tes erant folgheres seu acoluthi; verum ut solenne erat illi 
aulae magistrum et caput militaris alicuius tagmatis per ex- 
cellentiam eo nomine appellare, quod singulari cuique militi 


competebat: ut e. c. hicanatum pro praefecto hicanatorum , - 


excubitum , ploimum , périusium etc. pro praefecto excubito- 
rum, ploimorum , periusiae: sic etiam acoluthum per excel- 
lentiam appellabant eum, qui tagmati acoluthorum praeesset. 
Ipsi enim Barangi se fellows , folgherer, acoluthos. appellabant. 
Hos Barangos proculdubio intelligit Rhamnusius ΤΩ. 11, de 
bello CPtano p. 87. 1., JMacherophoros laudans , quod. satelli- 
tium , griffonum vulgo Graecis nominatum , ea: Anglis et. Danis 
antiquo Caesarum Graecorum more conscriptum. in. stationibus 
erat. De griffonibus nihil usquam comperi. Videtur tamen 
auctorem Villharduinum. habuisse. 

256. A. 15. [442, 8.] προσυπαντᾶται. Sic reposui pro προσ- 
vzarrovotv, quod membranae dabant, 


B. 5. [442, 15.] ἑταιρειάρχου. | Id quoque a me profe-- 


£ 


linn de MM i πού, M curo s cu fist s 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 1. 477 


ctum pro πατριάρχου membranarum , quod incongruum huic 
loco esse puto. 

C. 35. [445, 2.] στιχάριον καὶ σαγέον. Sticharium est tunica 
interior, talaris, σαγίον autem, item χλανὲς, est sagum seu tu- 
nica brevior exterior; τὸ σαγίον et τὴν χλανίδα idem esse satis 
credo e collatione Ceremonialis nostri p. 6. C. 9. cum p. 515. B. 
ult. Sticharium et stichium , iem stigium , (sic diversa ratione 
idem vocabulum scribitur ,) ut et stica , Latine reddi solet stri- 
ctorium. Facile hinc est , etymologiam eius indagare. Est di- 
minutivum secundum alterius diminutivi primarii , idem signi- 
ficantis, στεχίον. Hoc venit a στίζειν, στέχω, per orbem ambire, 
et hoc a or&o. Ab eius futuro στήσω , collocabo , fit στίζω, 
ut ab οἰήσομαι fit ὀΐζομαι, quo utitur Moschus in Europa 
v. &, et multa talia; χρυσὸν στίζοντα, aurum ambiens vel 
circumstans , habet Nicetas, vocum cascarum et poé&ticarum 
captator, p. 4r. de Germanica quadam Amazone: ἥτες éx τοῦ 
στίζοντος χρυσοῦ xai περιτρέχοντος τὰ λώματα τοῦ ἐσθήμα- 
τος χρυσόπους παρωγομάζετο. Inde formata verba ἀποστίζειν, 
seorsim collocare , et περιστίζειν, in orbem collocare , amicire. 
Ilo utitur Moschus in Oarista v. 54.: φεῦ. φεῦ, xai τὴν 
μίτραν ἀπέστιχες ; recte vertitur miram (τὸ ἐπιμάζιον) re- 
movisti? et immerito suspectum fuit visum magnis viris Sca- 
ligero et Casaubono. Altero verbo περιστέζειν utitur Herodo- 
tus bis. LibrolV. 2. p. 225. 4. περιστέξαντα xarà ἀγγεῖα τοὺς 
τυφλοὺς, singulis gaulis lactis per orbem circumcollocantes gre- 
gem servorum caecorum. Deinde eiusdem libri cap. 202. p. 
. 286. 8. περιέστιξε xai τούτοισι τὸ τεῖχος. Minc emendandum 
Erycii in Sophoclem epigramma p. 274. edit. Henr. Stephani 
c. fin, n. 1468.: 

"Aie( τοι βούπαισι περιστίζοιτο μελίσσαις 

: τύμβος, “Ὑμηττείῳ λειβόμενος μέλιτι. 

Vulgo male περιστάζοιτο legitur; quod si valeret, quid fie- 
ret de λειβόμενος, quod procul dubio tune abundaret inutili- 
ter? Semper sit obsessus et per orbem ambitus tumulus tuus 
ab apibus, boum sobole, stillans (ita ut stillet) Zymettio melle. 
Est ergo στίχος, stica, στιχίον., stichium, et στιχάριον., ve- 
stis adstans, circumstans homini, stricte inhaerens ; adeoque 
idem quod χιτὼν στατὸς, de quo Salmasius ad Tertullianum 
disputat. 

D. 5. [445. 13.] τὸν εὐτυχέστατον Καίσαρα. Titulus εὐὖ- 
τυχέστατε εἰ serioribus saeculis etiam παγευτυχέστατε Caesari 
erat proprius ; vid. p. 152. B. 7. et 264. B. το. Habetur in 
formulis salutationum epistolarium ab Haberto editis : ὅπως 
γράφει ὃ μητροπολίτης πρὸς δεσπότην, βασιλέως υἱόν" roÀ- 
μηρῶς ἀναφέρω τῇ βασιλείᾳ σου, πανευτυχέστατε δέσποτα. 

D. ult. [445, 22.] ἀπελτ. .. Debui punctis sensu vacuis 


478 | COMM. AD CONST. PORPH. DE CER. L. I. 


. explere terminationem vocis huius per compendium in mem- 
branis exaratam , quod assequi non valui. Nam quod in La- 
ünis dedi , non interpretatio vocis est, sed ideo positum , ne 
omnino nihil dicerem, ne lacunam relinquerem. Sensus loci 
videbatur id saltim ferre, si non flagitare. Compendium illud 
qui exprimeret , typum stanneum in forulis habebant nullum 
operae typographicae, Ergo ad puncta confugiendum erat. 
Erat autem in codice sic exaratum hoc vocabulum , ut supra 
À staret 7 , eique adiungeretur illud scripturae compendium , 
quod alias librariis Graecis terminationem xg, xz, κὸν, κοὺς 
etc. designare solet, et ad figuram litterae $ proxime accedit. 
Eadem illa est figura, ob quam non perceptam in epistolis Igna- 
tii Thomam Smithum lacobus Gronovius initio praefationis 
ad Herodotum pro more suo saevis modis increpat. Multum 
nempe ignorabat et idiota erat, qui non meminisset πρευ- 
ματιξ idem esse atque πρευματιχός. lam viderint doctiores , 
quid ex ἀπελτξ efficiant. Ego quidem nihil prorsus extundo, 
aliquanto meliore fortuna usus p. 522. D. 5., ubi membra- 
nae quoque in voce ἀγθραχιᾷ hanc ipsam figuram praefere- 
bant ἀγϑραξ. quod aliud esse atque &»99azià , mihi non po- 
teram persuadere. 


IO. IAC. REISKII . 
COMMENTARII 


AD 


APPENDICEM LIBRI PRIMI. * 


AD PARTEM PRIOREM. 


Γ᾿. ag. 257. À. 1. [444. 1.] ὑπόϑεσις. Sitne prima haec par- 
ticula, quae ad p. 265. decurrit , eiusdem Constantini , cuius 
caetera, non liquet. Saltim ex eo dubito, quod p. 260. B. 
f. ὃ ἅγιος Καῖσαρ (sic enim ibi lego) memoratur. Atqui 
Caesaris nomen Constantini Porphyrogenneti actate iam exo- 
leverat et βασιλεῖς appellabantur Imperatores. Forte igitur 
saeculi quarti aut quinti opus est, quo Caesares adhuc an- 
diebant , ut e superius allegatis allocutionibus novorum Imn- 
. peratorum ad Senatum populumque et fortes exercitus , item 
e Iuliani Misopogone p. 546, ed. Spanhem. constat. Vocabulum 
ὑπόϑεσις autem hic notat praeceptum, suasionem, praescriptio- 
nem rationis, secundum quam agendum; ὑποτιϑέναι est sup- 
peditare (nempe consilium) , suadere, ut nos dicimus Jeman- 
dem unter den Fuss geben. Hinc interdum pro praecepto po- 
nitur. Exempla dat DC. v. 'Tz09eo:c. Verti expositio. Eo 
sensu ὑποτιϑέγαι idem valet atque. ὑπογράφειν, coram. oculis 
lectoris ponere vel scribere. 

A. τ. [441, 1.] ταξειδίων. | Novi Graeci z&zi appellant, 
quod veteres παράταξιν, et ταξιδεύειν in παρατάξει, pro- 
cinctu, Ordine bellico, acie et armis esse, stare, procedere. 


*) Hinc incipit Commentariorum pars inedita. In fine annota- 
tionum àd libr. secundum Reiskius haee subscripsit: 45solvi 
rudem hanc Commentarii delineationem bono cum Dco, cui 
laus et gloria sit soli , die 10. Maii 1752. Postea plura, 
schedulis insertis , addidit, nonnulla etiam retractavit: quae 
in editione Bonnensi, suo quidque loco, uncis inclusa 
leguntur. 


480 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


Hinc ταξείδιον vel ταξίδιον omnis processio in armis et acie, sive 
in urbe fiat, sive in castris. Infra p.352. D. 7. τὸ ταξείδιον 
ποιεῖν significat processionem militarem fzcere, curare, du- 
cere, cam nempe, quae quotidie fit, monstrandae causa dexte- 
ritatis militum in tractandis armis, et dividundis excubia- 
rum vicibus. Sed plerumque notat haec vox processionem 
militum armatam in castra adversus hostem, et moram eorum 
in acie et armis, id est expeditionem bellicam. 

A. 5. [444, 1.] ἀπλήκτων. | Aplictum novi Graeci dicunt 
pro applicitum vel applicatum , ut ἔξπληχτον (v. DC. h. v.) 
pro explüicitum. vel explicatim. | Appellant autem. aplictum et 
applicatum omnem locum, ad quem applicatur , in quem in- 
cumbitur , stationem , mansionem. 

B. 4. [445, 6.] τῆς ᾿Ανατολῆς. Partes orientales sunt aut 

ia et quae mare Hyrcanum respiciunt, aut in specie sic 
appellabantur olim a Graecis pariter atque ab ipsis (jer os 
partes ad Euphraten, interdum quoque partes ad Tigridem 
sitae; quod pluribus demonstravi in notis ad Abulfedae histo- 
riam , et ex Assemanni Biblioth. orientali quoque intelligitur. 
Hic de Natolia, tractu minoris Asiae, Lydiam et Ioniam com- 
plectente (cuius dux hoc ipso loco strategus Anatolicorum di- 
citur), non cogitandum. Geographica haec illustrare quamvis 
sit huius loci, non tamen apparatus ad hanc rem necessa- 
rius mihi ad manum est; quapropter paucula tantum attin- 
gam. JPylae confundendae non sunt cum illis Pylis, quas 
longo tempore post Manuel Comnenus struxit et sic appella- 
vit, teste Cinnamo p. 55. c. fin. 7Malagina, MaLeywa , Ma- 


Aayva , Meiayywa est oppidum ad Olympum, Mysiae mon- . 


tem; vid. Du Cange Alexiad. p. 411. Memorat Geographus 


Nubiensis p.287. Xi3 appellans. De Jorylaeo Wesse- 
ling. ad Itiner. Anton, Aug. p. 205. De Caborcio prorsus ni- 


hil invenio, Colonia est Colonia Armeniae, de qua Wesse- 


ling. ad Hieroclis Synecdemum p. 705. et Du Cange Alex. 
p. 586. Forte est quam Geogr. Nubiens. (24»1$ vitiose pro 
de)$ appellat. Caesarea hic memorata est Cappadociae, etiam 
Abulfedae laudata.  4rmeniaci sunt thema. aliquod seu pro- 
᾿ vincia, 9 3 js Geographo Nubiensi dicta. Legendus 
de his omnibus Constantini libellus de .'Thematibus Orientis. 
De Seleucia lsauriae v. Wesseling. l.c. p. 708. *[De Pucel- 
lariis citantur auctores ad Olympiodori Éclogas a Labbeo 
pag. 9o.]" Conf. Fabrott. Gloss. Cedren., Du Cange utroque 
Glossario, Goar. ad Cedren. pag. 721. B. Sebastia est cele- 
bris apud Arabes Srwas. Τεφρικὴ videtur omnino aut ipsa 
urbs 7ebrís, aut regio eius olim fuisse. O βαϑὺς óvaS est 
oppidum sic dictum in themate Armeniaco, de quo Du Cange 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 48ι 


Alexiad. pag. 340. fine. "Pvaxat est e membranis pro óvoxa, 
uti leg. 

εν €. 9. [445, 19.] πόση ἡ ὁδὸς. Vegetius III. 6. : dux. prz- 
mum. itüneraria omnium regionum, in quibus bellum geritur , 
plenissime debet habere perscripta, ita ut locorum intervalla 
non solum passuum numero , sed etiam viarum qualitates per- 
discat, compendia, diverticula , montes, flumina ad fem 
descripta consideret. ^ Hinc natae tabulae, qualis sic dicta 
Peutingeriana est, Notitiae imperii, ltineraria, ut Antonini 
dictum , de quibus vid. cap. 2. doctae dissertationis illustris 
Francisci Christophori a Scheyb ad tabulam Peutingerianam 
a se hoc ipso anno Viennae Austriacae ex ipsis membranis 
fideli ex aere redditam. Exstant in nostro quoque hoc Cere- 
moniali talium tabularum itinerariarum , sed particularium , 
specimina duo, nempe in Taxidio p. 285. fine; stationes pha- 
norum et laternarum nominantur , quibus brevi tempore irru- 
ptio Saracenorum in solum Romanum elicita ad CPlin nun- 
tiabatur; alterum specimen talium. tabularum est L. Il. fine 
capitis 45., Σταδιοδοομικὸν inscriptum. | Pertinent huc quoque 
Notitiae episcopatuum , de quibus ad finem L. II. dicetur. 

C. 10. [445, 20.] τὰ οἰχούμενα. Dedi in' Latinis ex orbe 
Romano , i. e. ex ditione Romanorum seu Graecorum. Graeci 
enim illorum temporum se Romanos appellabant. Proprie 
est Joca habitata. Quidquid enim ditionis Romanae nou est , 

amvis abundet hominibus et cultura floreat , Graecis tamen 
7 ἔρημος et ἡ ἀοίχητος dicitur, quoniam ipsis ibi habitare 
et versari tuto non licet. , Eo sensu accipiendum est vocabu- 
lum τὰ ἀοίκητα paulo post huius Tactici p. 262. A. 6, Pari- 
ter veteres zz» ἔρημον appellabant, ubiubi quis desertus ab 
amicis esset; vid. Diogen. Laért. p. 559. 1. Eo sensu legitur 
ἔρημος ap. Euripidem in Rheso 214. , ἔρημος χῶρος ibi est 
hostile solum. Apud Socratem quoque Hist. Eccles. I. 18. 
τόποι ἐρημότατοι est media barbaries, meditullium | ditionis 
hostium , ubi summa est amicorum penuria. Ait ibi Socrates 
Constantinum M. sibi comparasse castrensem ecclesiam , quam 
secum ferret in expeditionem Persicam, iva ἔχῃ κατὰ τοὺς 
ἐρημοτάτους τόπους εὐχτήριον εὐτρεπισμένον. Eodem modo 
accipiendus Balsamo Resp. 15., quando clericos castrenses ap- 
pellat τοὺς μετὰ τῶν αὐτοχρατόρων κληριχοὺς ἑπομένους 
εἰς πεδιάδας ἐρήμους, eos, qui Imperatores sequuntur in cam- 
panias desertas, h. e. hostiles. Hinc emendandus Epictetus 
ap. Arrian. Diss. I. 24. p. 145. v. rr. ed. Cantabr.: χαὲ viv 
ἡμεῖς γε εἰς τὴν ἐρήμην κατάσκοπον πέμπομεν, (non εἰς 
τὴν Ῥώμην. ut ibi editum est,) nos speculatorem in desertum, 
l. e. solum hostile, mittimus. Pari modo ut Graeci. scriptores, 
qui sub Romanorum imperio floruerunt, quidquid Romani 


Constantinus Porphyr. Vol. 1]. 31 


48a IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


iuris non esset, ἔρημον, et quidquid esset, τὴν οἴχουμένην vel 
τὰ οἰχούμενα dicebant, sic Attici scriptores appellabant τὴν 
οἰχουμένην quidquid ditionis Atticae esset. Lycurgus orat. adv. 
Leocrat. p. 178. ult. (in orat, Graec. minor. ed. Hanoviensis.) 

258. B. 4. (446, 15.] ἀσύμφϑαστοι. Y. e. οὐ συμφϑάνοντες, 
non convenientes. Saepe adiectiva illa terminaticne passiva 
significationem activam habent, ut apud Diog. Laért. p. 550. 
ῥεῦμα δενδρύϑρεπτον, fluvius arbores nutriens ; ἀφώνητος, 
mutus , οὐ φωνῶν, ap. Sophoclem Oed. Col. v. 1547.5 μεμπτὸς 
εἶμι habet idem 'Trach. 455. pro μέμφομαι, accuso, in- 
crepo , tupero. 

D. 6. [447, 15.] ἐκσπηλεύσωσι. Y. e. expilent, vel, si ma- 
vis, expellant, i. e. ex uno loco expulsos compellant in alium ; 
quemadmodum ἐξπελλευτὴς est vel expilator vel expulsor, qui 
debitos fisco census expellit, i. e. exigit, aut expilat, cum 
pulvisculo corradit et in saccum suum compellit ; vid. DC. 
v. Ἐξπελλευτής. 

259. A. 6. [448 , 5.] καταβάγειαν. Ex his verbis alium 
sensum extundere non potui praeter eum, quem in Latinis 
dedi. Conf. DC. Gloss. Lat. v. agus, ubi vagus dicitur ser- 
vus fugitivus , nequam. — Tales plani, qui peregrinationum sa- 
crarum praetextu otio torperent et scelera quaevis exercerent, 
medio aevo erant quamplurimi. Forte leg. est χαταβαγεύειαν. 
Baysoswv est novis Graecis vagari, v. DC. Gl. Gr. h. v., xa- 
ταβαγεύειν idem notat , sed potest quoque notare sinere vel 
jacere vagari, ut supra p. 255. B. 5. habebamus εἰρηνεύειν pro 
pa«cficare. Proprie est καταβαγεύειν suae vagationis totum 
stadium decurrere, finire vagum suum absque regula et re- 
ctore cursum ; χατὰ in talibus compositionibus idem notat, 
quod de Latinorum in desaevire, deflagrare. 

A. 8. [448, 4.] ἀποβαλεῖν. Dicitur ἀποβάλλειν, qui in 
hosticum irrumpit, praesertim si Constantinopoli sit inferius aut 
versus austrum situm ; ut contra ἀναβάλλειν de illis dicitur, 
qui e regionibus australibus versus CPlin hostiliter conten- 
dunt; vid. Goar. et Combefis. ad "Theoph. p.294. B. Fre- 
quenter hoc verbo utitur Diodorus Siculus. Emendandus hinc 
quoque est Polybius p. 157. 29. ed. Gron. et reponendum ibi 
ἀπέβαλεν pro ἐπέβαλεν vulgato: διαβάλλειν habet Polyaenus 
p. 5or: pro transvehere navibus ex una regione in aliam. 

B. 1. [448, 9.] μινσυυράτωρι. | Mensuratorem. appellabant 
novi Graeci, quem veteres Latini mensorem , cuius erat castra 
praecedere et idoneum metandi locum dispicere atque designare, 
principique et eius comitibus hospitia procurare et postibus 
hospitis futuri nomen adscribere ; vid. Guther. p. 427., Vales. 
ad Amm. Marcell. p. 497. A., DC. v. 7Mensor et ΠΠινσουράτωρ. 

B. 5, [448, 9.1 δομεστίχῳ τῆς ὑπουργίας. Reddidi vocem 


AD APPENDICEM LIB. 1. ΡῈ CERIMON. 483 


ὑπουργία famulitium culinare. Proprie est servitium. Sed 
ut Franci service dicunt pro supellectile triclinari, quae cibo 
potuique apponendo et sumendo servit, ita quoque Graecis 
novis ὑπουργία et Latinis novis mznisterium pariter est su- 
pellex triclinaris. Quando ergo dicitur domesticus s. prae- 
fectus ministerii , significatur ille, cuius curae et fidei com- 
missa est supellex triclinaris et proinde quoque, qui eam mi- 
nistrant, inferunt, efferunt, cibos potusque parant, servant. 
Hinc ὑπουργεῖν et ὑπηρετεῖν est servire ad mensam , porrigere 
dapes , tollere rursus ; et ὑπηρετεῖσθϑαι ministratum a. famu- 
lis cibum potumque accipere , ut ap. Theoph. p. 42. C. 11.: ide 
εἷς ποταπὰ σκεύη ὑπηρετεῖται ὃ υἱὸς Παρίας. lta enim ibi 
legendum, Νοτάριος τῆς ὑπουργίας est notarius ministerii 
triclinaris ap. Leon. Grammat. p. 496. C., ubi loci πεφαρμα-- 
yuérov restituendum est pro πεπραγμένων e Script. post 
Theoph. p. 545. C. Apud Nostrum p. 26:. A. 9. ἡ χρεία 
τῆς βασιλικῆς ὑπηρεσίας, indigentia regii ministerii, est id, 

requiritur ad serviendum , i. e. cibos apponendum regi, 
aut id, quod requiritur eo , ut rex cibos serviat s. apponat 
alis; verbo ea, quibus opus et usus est in convivio regio. 
Antiquus ille usus est vocis ministerium , quem dixi. Lam- 
pridius in Alex. Severo : ducentarum argenti librarum pon- 
dus ministerium eius nunquam. excessit; wv. Salmas. T.I. Scr. 
Hist. Aug. p. 984. , Du Cange v. Ministerium et Σερβίρειν. 
AMinistrare Latinis est cibum praebere. Paulus Longobardus 
VI. 35.: Carolus JM. advenientibus ad se legatis exterarum 
gentium — ut minus ltaliae insidiarentur, nunquam pretiosa 
"ina. vel. caeterarum rerum delicias ministrabat. Non multum 
-abludit significatio vocis δημιουργὸς sirictior , quae significa- 
-bat eum vel eam, ui vel quae placentas faceret. Τοὺς τὰ 
πέμματα καὶ τοὺς πλαχοῦντας ποιοῦντας οἱ πρότερον δημι- 
ουργοὺς ἐχάλουν, ait Athenaeus p. 172., idque probat testi- 
monio Menandri, cui de suo haec subiicit : ὅτε δὲ ἐχεχώριστο 
τὰ τῆς ὑπουργίας, πεμμάτων μὲν προνοουσῶν τῶν δημιουρ- 
γῶν, ὀψαρτυτικῆς δὲ τῶν μαγείρων : unde patet, vocabulum 
ὑπουργία iam Athenaei aevo significasse omne studium etc. 
ad triclinia et eduliorum confectionem spectans, 

B. 5. [448, 11.] σαγμαρίων. *[De equo sagmario multa 
Goldastus ad Eginhart. p. 2318. Sagmarii equi vel saumarii 
sunt sarcinis onerati. Ditmar. p. 59.]* Sagmaria hoc in Ta- 
ctico plerumque pro mulis onerariis sumuntur; vid. Salmas. 
ad Scr. H. Aug. T. II. p. 457. n. 5. 

B. o. [449, 14.] χκονδριζόμενα. Posset hoc verbum a 
σχονδοίζειν repeti, et hoc a σχογδυλίζειν. Nam saepe ini- 
tiale vocum σ᾽ omittitur, ut ad p. 265. D. 5. demonstrabo. 
Saepe quoque Δ in g transit et vocalis exteritur. ^ Notat 


494 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


autem σχογδυλίζειν idem , quod. ἐχσπονδυλίζειν, excidere e 
vertebris , cervices frangere, sese evertebrare. Hoc sensu ex- 
stat ap. Callisthenem in Vita Alexandri M. msta: μετὰ δὲ 
δύο χαμπτῆρας σχογδυλίζει 0 δεξιὸς ἵππος τοῦ Νικολάου. 
Ego vero non dubito Árabicam vocem esse. ;L3383 estprae- 
cipili ruina in terram prosterni. Abulfeda Anno 55o. [A. C. 


961.] gi x4 6C NC. eXLJE ous ραν duds 
eXlÓo coL4$ (5,95 ὁ eX]4J| (λας, cernuabat, ait, cum al 
miro Abdal Maleko, filio Nuhi, Samanita, equus eius, ut in 
terram excussus exspiraret. Operae pretium erit, verbum hoc, 
quod in Golii Lexico desideratur, et Erpenio Elmacinum 
interpretanti non. perceptum fraudi fuit , aliquot exemplis illu- 
strare et specimen simul notarum edere, quas ante hoc fer- 
me triennium in Arabica Abulfedae verba philologicas et cri- 
ticas texebam. | Haec enim, quae productum eo, illinc petita 
sunt. Erpenius ergo ad Elmacinum p. 126. pen. verbum hoc 
Jessus fuit interpretatus est. Sed debuerat excussus equo et 
prostratus fuit. Venit hoc verbum quadrilitterum ἃ verbo το 
cecidit in latus. "Ut Graeci duplicandarum litterarum unam 
per » insertum compensant, ut πλίγϑος pro πλίῶϑος (vid. Du 
Cange v. Πλιϑϑάριον), λανϑάνω, μανϑάνω,, πυνϑάνω etc. 
pro λαϑϑάγω, ua39uro , πυϑϑάνω,, qua de re alio loco in 
his commentariis amplius ago: sic etiam Arabes per Nun 
epentheticum interdum compensant defectum τοῦ Teschdid , ut 


42933 pro RE , canthara pro catthara, ja483 pro Dis; ta- 


canthara pro tacatthara, Proprie est tacattara in quinta 
coniugatione in cathr, h. e. latus, cadere, ut cattara in secun- 
da coniugatione alterum in latus sternere. Scholia ad al Ha- 


masam : &4;3 λιτοὶ e sLÀJP οἱ s,$ Jui, Au bi 
5$ Las suse ub. Latus est "op-N. Hinc tWt0p pro- 


stravit. eum in alterutrum latus ;. dicitur et scribitur quoque 
eodem sensu ^np per m in secunda radicali. 1n Hamasah 
habetur hic versus: . 


δῖαν (9.9 QU egleeb Ri. ua seil jud ec ἔσσω 
Jrruerunt super magnum regem hostium , praewvenientes eius 
Jugam suis gladiis , a quibus praeceps ruit et in latus se stravit ; 
vid. cl. Schultens. ad Harir. Cons. V. p.89. .In Hamasah 
minore haud procul initio legitur : 


pLadRd QE e eL UAXIE uxXIlS Ἢ couJE clus yo 
Gurgites mortis subire putasne aliud quid esse, quam manus 


conserere cataphracto super: cadavere cataphracti alterius 
in latus strati ? 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 485 


Apud al Maidanum in Proverbiis est de foemina libidinosa 
Καὶ Lo.hi οἱ. 559: 
Parum abest , quin ebulliens libido. correptam velut. insultu. epi- 

leptico ad. terram prosternat. ü 
Hoc itaque verbum, ut alia multa, transsumserunt Graeci ab 
Arabibus, ut vicinis, et civitate sua donarunt. Du Cange 
v. ᾿ἠποχοντουρίζειν exponit equo decere p. 732. Gloss. Gr. 
De loco scriptoris Neo- Graeci, quem testem adducit , ut 
extra connexionem posito et non callens huius dialecti iudi- 
care non valeo. Forte derivavit V. D. eam vocem a χόγτου- 
θοὸς, equo valido, crasso, carrario , sagmario. Nihil aliud 
est χόντουρος, quam χάγϑαρος veterum , unde χαγϑήλιος. 
At novi Graeculi nugacem etymologiam a χογτὸς et οὐρὰ af- 
ferunt, quasi sic sola iumenta cauda mutilata appellarentur, 
Iuvat hae occasione verbum aliud exponere, quo Graeci novi 
bestiae interitum significant ; nempe πλαγτάζειγ. Exempla ha- 
bet Du Cange v. Πλαντᾷν. Est nempe πλαντάζειν idem 
quod πλαττάζειν et πλαταγίζειν,, crepare , cum crepitu dissi- 
lre. Ut Latini medii aevi crepare et illinc. Franci crever 
pro rumpi, perire ponunt, sic Graeci quoque πλαγτάζειν, 
cum quo Germanicum p/atzen convenit. Recte igitur exhi- 
bent aliqui codices Nicetae Choniatae πλαγταξάντων , ubi alii 
λαχησάντων. Prorsus idem est λακεῖν et πλαταγίζειν. Verba 
Nicetae haec sunt: πολλοὲ δὲ καὶ ἄνοπλοι xot ἄνιπποι εἰς 
τὸ στρατόπεδον ἐπανήλθεσαν, τῇ συντονίᾳ τοῦ δρόμου πλαγ- 
ταξάντων σφισὲ τῶν ὀχημάτων. 

260. A. 12. [45o, 1.] τῶν εἰδῶν. Convenit cum Latina 
voce species, lCtis notissima, quibus idem notat atque vete- 
ribus fruges, ut sunt vinum, oleum , frumentum , legumina. 
Utor verbis Du Cangii in Gloss. Lat. h. v. 

A. 12. [450o, 1.] κατασιγᾷν. Ita Anna Comnena in Ale- 
xiade p. ro9. À. r. de Alexio ait, quod in castra iverit , fra- 
tre lsaacio in urbe relicto : ἐφ᾽ 9 τὰ xarà τὴν πόλιν ἑδρά- 
ζεσθαι, καὶ εἴπου τινὲς λόγοι ἀπάδοντες ἐξ ἐχϑρῶν ἐξα- 
χούοιντο, ὅποῖα εἴωθεν, αὐτὸν διασκεδάζειν τε καὶ φουρεῖν 
τὰ βασίλεια καὶ τὴν πόλιν. « 

B. ὅ. [45o, 6.] ἐλϑόντων, | Pro ἐλϑουσῶν ; redit enim ad 
τὰς ἀγαϑὰς φήμας. Sic solent novi Graeci. Genitivum plu- 
ralem masculini et foeminini generis componere amant, tan- 
quam si declinare non nossent. 

B. 6. [45o, 7.1 ῥᾳθυμίαν. Debuissem nequitiam aut im- 
probitatem verlere. Est enim saepe idem ac Qediovgy(a. ΟΕ. 
p. 264. B. 8. Ita usurpavit Athenaeus pag. 17. C. 5. : τῶν 
δ᾽ ἄλλων ποιητῶν ἔνιοι τὰς x«9' αὑτοὺς πολυτελείας xai Qu- 
ϑυμίας ἀνέπεμπον, caeterum vero. poetarum aliqui. luxuriam 


486 Ι0. IAC. REISKII COMMENTARII - 


et flagitia suorum. temporum recoquebant, aut potius reüciebant 
in vetustiora. "Talis nequitia erat in conviviis τὰς ὠμέδας ἐν 
ἀλλήλοις περικαταγνύναι. 

B. 9. [45ο, 8.] 9 Ἰούλιος Καῖσαρ. Ἰῖα membranae. Verti 
autem ac si invenissem ὃ ἅγιος Καῖσαρ, venerabilis Caesar, 
aut sacra maiestas Imperialis , nempe Constantini M. , de quo 
totus hic libellus loquitur. Praedicatum hoc Sancti competit 
Constantino, sive ut Imperatori considerato : nam omnes omni- 
no Imperatores Graeci Graecis appellabantur &y:0t , neque 
satis valet argumentum , quod celeb. Schópflinus in epistola 
ad ill. de Scheyb (v. "Tab. Peutinger. ab hoc editae p. 25.) 
a titulo Sanct repetit ad probandum, seniorem potius, quam 
iuniorem Theodosium in controverso Dickwili Hiberni loco 
designari : sive singularem spectes, quam Graeci Constantino 
M. tribuunt, sanctimoniam , ob quam eum parem Apostolis 
faciunt, nullo forte alio merito , quam quod Christianis li- 
bertatem et iura quaedam opesque noxias indulgeret clero, 
daretque ansam multo plura nunquam concessa sub nominis 
sui praetextu invadendi. 

C. 5. [45o, 13.] ἠτεῖτος Forte ἠσχολεῖτο. Si bene habet 
lectio, notabit id, quod in Latinis dedi. Cedrenus p. 671. 
D. 6. ϑύειν τὰ ἐξιτήρια hoc dixit: sacrificare pro fausto ad 
arina exitu, seu offerre gratum deo sacrificium , sumere sa- 
cram eucharistiam , quam Graeca atque Romana ecclesia pro 
sacrificio habet. Fuit apud omnes gentes mos ante proelium 
sacrificare et sacris ritibus se adversus mortis pericula mu- 
nire aut ad vitam alteram praeparare. Vel ipsi Arabes pa- 
gani fecisse dicuntur. Sed hic locus huic causae non est. 

C. 7. [45o, 15.] ἀπερχόμενος. Idem de Manuele Comne- 
no narrat Nicetas VI. r. p. of. A. : τὰ πρὸς τὴν ἔξοδον ἕτοι- 
μασάμενος εἴσεισι τὸν μέγαν νεὼν, ὃς ἀπὸ τῆς ϑείας xal 
&gónrov Σοφίας ὠνόμασται, καὶ τὸ ϑεῖον ἐπικαλεῖται συν- 
ἕριϑον. 

D. ὅ.[451:, 5.1 συνοψισϑῆναι. | In conspectum et collo- 
quium ipsi venire populum , i. e. exercitum. Eo sensu occur- 
rit hoc verbum apud Theophan. p. 567. A. 7. ; συνοψίζειν 
τινά τινι, aliquem alicui conciliare , unum ad. alterum. addu- 
cere spectatum et collocutum, habetur ap. Leonem Grammat. p. 
475. A. 9., B. r. et Symeon. Mag. p. 456. D. fine. Vid. ad 
p- 3or. C. pen. 

D. 5. [451, 4.1 διὰ τριῶν. Non liquet. satis, significetne 
tribus ferculis, an. tribus cum. amicis. Probabilius tamen est 
prius; vid. ad p. 349. C. 5. — Verba πλὴν τῆς κυριακῆς ab- 
ruptiora sunt et subintelligendum — Imperatorem tum διὰ 
τεττάρων, quatuor ferculis , pransum fuisse, Mos enim erat 
illorum temporum, ut die dominico genio aliquanto magis 


Praia 2 devait crai 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 487 


indulgerent δὲ ferculum unum solitis adderent. Qui mos 
etiam in coenobia traductus fuit. Ita dicitur in Chronico 
Cassinensi monachorum Cassinensium more fratribus caeteris 
diebus tria pulmentaria cocta, die vero dominico quatuor 
apponi: die vero dominico. et in festivitatibus praecipuis etiam 
addidimus. V. Murat. Scr. Rer. Ital. T. IV. p. 279. 
mentum. 

D. 6. [451, 6.] ὑπήντων. De legionibus Imperatori oc- 
currentibus vid. Vales. ad Amm. Marcell. p. 26:1. not. t. 
Theophanes p. 219. C. 9. : πρὸς τὸ στρατόπεδον ἀπήει τὴν 
ἑορτὴν τοῦ πάσχα σὺν αὐτοῖς ποιησόμενος, οἱ δὲ ἡγεμόνες 
τοῦ στρατοῦ ὑπήντησαν αὐτῷ μετὰ τῶν βάνδων ὠπὸ δύο ση- 
μείων τοῦ στρατοπέδου, exercitus duces castris egressi ad pas- 
sus bis mille bandis sublatis processerunt obviam. Nam σημεῖ- 
oy est szgnum militare, lapis militaris. 

D. penult. [451, 8.] xogzivoc.  Genitivus a xogrig, pro 

alias dicitur x09r7, κόρτης, cohors, aula vel aulaea 
Anastasio Bibliothec. , /a cour aut /a courte, tentorium regi: 
um, praetorium. Vid. Du Cange utroque Gloss. h. v., Goar. 
et Combefis. ad Theophan. p. 590. A.5., Goar. ad Cedren. p. 
476. C. , Constantin. Vit. Basil. Maced. p. 147. B. ult.,.colla- 
ta p. 127. C. ; Anonym. Ant. Cpt. p. 14. À. et ad Constan- 
tn. Porphyr. de Themat. p. 12. et Vulcanius ibid. p. 64. 

261. A. 1. [451, το. ἀποχόμβιν. | Apocombium appellant 
Graeci sacculum sericeum , qui doni nomine in manus datur 
aut mittitur amicis, aut spargitur in vulgum, aut in ara pro 
offranda deponitur, cum insutis nummis aureis argenteisve. 
iSportulae olim, item /ucra haec dona dicebantur, v. Vales. ad 
Amm. Marcell. p. 38. Habes quoque xoufifov in titulo capi- 
tis 55. lib. secundi nostri Ceremonialis. Appositus ad locum 
nostrum cest ille Capitolini in Maximin. p.24.: ea semper 
Jut astutia , ut. milites non tantum virtute regeret, sed etiam 
praemiis |brabeis|] et lucris [id est apocombiis et maiumadis] 
sui amantissimos redderet. | Successerunt haec apocombia in 
locum veterum missiium et consularium munerum, Nam 
non soli Imperatores apocombia aut in ara deponebant , aut 
in Brumalibus aliisve festis diebus distribuebant inter proce- - 
res, aut in circo factionibus mittebant: sed etiam duces ur- 
bium singularium , item episcopi, in sua quisque paroecia , 
civibus apocombia distribuebant , neque licebat alteri hoc fa- 
cere, nisi venia aut a duce urbis, aut ab episcopo impetrata. 
Insignis iu hanc rem est locus in Gnomico Neapolitano loan- 
nis Diaconi p. 505.: his peractis fecit [Gratiosus , episcopus 
Neapolitanus] eum [Pyrrhum , patriarcham CPtanum] munera 
erogare in populo et cathedram ei poni iuxta altare, honmorans 


488 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


eum , ut sacerdotem regiae urbis. Latini medii aevi haec do- 
na almonarias et almonaria appellabant; v. DC. v. Eleemo- 
syna, ubi citat e veteri charta haec : dedit mihi dimidiam mar- 
cam argenti et unum aureum Byzantinum infra almonariam , 
id est in apocombio vel sacculo consuto; item haec: relictae — 
pro almonariis lacus serici, id est relictae fuerunt telae serici, 
quo sacculi, almonarii dicti, inde fierent. ^ Lacus est vox 
Germanica Jakeu , pannus. Modo ἀποχομιβίον͵, modo ézi- 
χομβίον scribitur. llla prior scribendi ratio constanter in 
nostris membranis servata; posterius habet Codinus p. 121. 9., 
ubi ait in epicombiis, qualia per coronationem Imperatorum 
spargereutur, singulis ternos nummos aureos , ternos argen- 
teos, tandem ternos quoque aeneos fuisse insutos et istorum 
sacculorum tot sparsos in populum fuisse millenarios , quot 
placuerit. Imperatori. ^ Neutra scribendi ratio contemnenda. 
Koufoc novis Graecis δεσμὸς, vinculum, vel potius nodus, 
bulbus, omne protuberans. Erit igitur ἀποχομβίον σαχκίον 
ἀποδεδεμένον, sacculus seorsim ligatus, ἐπεχομβίον autem o«x- 
xtoy ἐπιδεδεμένον,, sacculus colligatas. Sed forte nimis argu- 
tor in re, quae Graeculorum imperitiae sermonis patrii et in- 
constantiae et temerario atque indiscreto vocum particularum- 
que usui debetur. Κόμβος venit a χῦβος, unde gibbus. 
Κῦβον esse omne xb£ov, tumens, notum est. Inde combi 
(pro combin, xouiv et hoc pro xoufWov) est novis Graecis 
nodus in sphaerula precatoria, der Knopff an einem Pater- No- 
ster , teste Sponio in Dictionario Graeco, ltinerario eius addi- 
to. Inde xouflobv πολλὰ χρήματα pro coacervare, exaggera- 
re multas opes dixit Malalas T. IL p. rog. ult. et xoufiovv 
vel χομβόνγειν τινὰ est idem quod xvf)» τινα, aliquem 
χαυνοῦν, ἐπαίρειν, tumidum ventosa spe facere, decipere, 
deludere. Putabat cl. Leichius ex zmpono esse natum. Ver- 
ba eius sunt haec: *[Ex vocibus Latinis male intellectis , 
ques. Graeci usurpant, est etiam κομβόγνω, decipio, vlludo, pro 
impono, apud 'Theophan. p. 126. a.|]*  Significatio tumoris 
facile in xóuzog et χομψὸς agnoscitur; χόμβος et κόμπος ni- 
hil differunt nisi dialecto. Macedones pro z adhibere f ama- 
baut. Hine ἐγκομβώσασϑαι, sibi apponere xóufloy , argumen- 
tum tumoris , superbiae , ἐγχομψεύεσϑαι. Facile liquet, me 
vexatam illam Petri in Epistola prima dictionem éyxoufloca- 
09s τὴν ταπεινοφροσύνην mente agitare. Significat illa: fa- 
cite vos κομψοὺς, comtos et speciosos humilitate , modestiam 
vobis apponite ut ornatum speciosum , in quo se quis osten- 
tare et superbire queat ; vel etiam reddi potest ex«ggerate in 
vobis humilitatem , ingentem velut penum et apparatum hu- 
militatis in vobis condite. Vid. de hoc verbo Photii epistolam 


UN 


m 


- ὦ A o FE pt APTA Mae a reet PR ru d SIS 


"-— olm 


'AD APPENDICEM LIB. L DE CERIMON. 489 


secundam ab Hoeschelio post Bibliothecam editam. ^ Nicetas 
Choniates p. 236. B. ro. ἐγχομβώσεις ἐσθημάτων dixit, ve- 
stes in tumorem exagzgeratas. 

A. 1. [451, ro.] μαεουμᾶν. — Notat hic et sacpe alias re- 
fectionem , recreationem , congiarium , donativum , ἀρεστεῖον 
aut φελοτεμίαν , quam. Imperator militibus exhibebat, ut inde 
hilares essent , vel in pecunia vel maxime in esculentis, ut 
ex huius Tactici locis pluribus constat. Nomen obtinuerunt 
ex quorundam sententia hae refectiones seu dona et illinc 
institutae hilaritates ex eo, quod solebant olim Calendis Maii 
aut alio quodam mensis Maii die hilares esse et convivia 
celebrare, isque dies in specie appellabatur der May - Tag et 
dMMayertag , dies Maii. "Memorabilia sunt Scheuchzeri verba in 
Stoecheiographia p. 57., quibus haec refert ex antiquo Chro- 
nico: Jen 17. Mai 1599. ward auf dem Hofezu Zürch den 
Bogen - Schützen eim Mayeten, oder Anken - Braut geben, 
darein gesteckt ein blühender Traube , reiffe Erdbeere , ein reif- 
Jes Rocken und  Gerstenaere , und eine Haberthümen. | Quod 
hic est Mayeten, massa nempe butyri cum  infixis aristis , 
fragis, uvis etc., id est apud Nostrum μαιουμάς. In quemcun- 
que tandem diem anni demum incideret talis hilaritas et coe- 
pulatio, appellabatur JMayettag vel Mayertag. Est in Scri- 

ribus rerum Brunsvicens. T. III. p. 2362.: 4nno 1526. am 
Sontage Kilian d. 8. Iulii hielten die Becker von Hildesheim , 
Braunschweig , Hannover — óhren groten Mayertag in Hil- 
desheimb , und ^vorden do alle Külber von denselben upge- 
Jfreten. Mihi tamen potius videtur μαιξουμᾶν vox Arabicae 


originis et sic detorta esse pro μουίάμαγ.0 — qy4^ χαλημέ- 
Qu», ἡμέρα αἴσιος, felix, beata (y&«^ 9»2 "Tales. transposi- 
tiones perquam frequentes sunt apud Graecos omnia susque 
deque vertere et corrumpere natos. Tales porro Maiumas seu 
dies solennes hilaritatis annuae statis temporibus recurrentes 
iam luliani Imp. aetate in usu fuisse, ex eius Misopogone p. 
362. D. 5. patet, ubi vid. Petav. in not. et Du Cange utro- 
que Glossario et Goar. ad Theophan. p. 580., sed praecipue 
Rivinus et Frankenstein, qui argumentum hoc ex professo 
tractarunt. 

À. 9. [451, 16.] σφαχτὰ. Caro caprilla, licet nobis in 
usu non sit, fuit tamen olim multo frequentissiimus cibus 
Graecis medii aevi, et ipsis Romanis quoque frequentatus, ut 
e Script. Hist. Aug. T. II. p. 646. et alibi constat. 

A. 11. [451, 17.]. φιλοτιμίας. Saepe recurret haec vox 
in hoc codice pro liberalitate, dono gratuito, quod quis stu- 
dio laudum et honoris impulsu ambitionis dat. Quem signi- 
ficatum huic voci et verbo φιλοτιμεῖσθαι adstruxit. cel. 


490 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 
Ernesti in Actis Erudit, m. Augusto Anni 1751. p. 449. lta 


φιλοτιμεῖσϑαι τὴν ζωήν τινι, spiritum alicui ex gratia et mise- 
ricordia indulgere. Conf. p. 218. C. 8. et 560. C, 7. , ubi in- 
terpres non recte cepit. Eodem quoque sensu accipi debet 
apud Procopium Anecdot. p. 55. antep., ut e p. 36. rz. et 
Euagriü loco, quem Alemannus istic citat, constat. Plura 
exempla habet Salmas. ad Vopisci Aurelianum p. 499. 5o4., 
ubi etiam de bucella largitionali vel pane civili aut gradili 
pluribus agit. , 

B. 2. [451, 19.] ἀερίου. FF. leg. ἀερικοῦ. Vid. Du 
Cange Gloss, Gr. h. v. et de ovvoveiz idem. Quae sint ov»- . 
ὠγναὶ, declarat optime Procopius in Anecdota p. 98. 5. et. 
102. 20. , ubi Alemannus frustra est ἀγνώγη pro συγωγὴ sub- 
stituere laborans, Est autem comportatio frumenti ad certa 
praescripta loca, quod maxime, molestum  accidebat colonis , 
ut e locis Procopii citatis. et "Themistio p. 118. D. constat. 
Nata est ea vox ex mala aut scriptione librariorum aut pro- 
nuntiatione vulgi pro σιτώγη, id est σίτου ἀγωγὴ, ut κυματώ- 
χῆ » quamvis illud ab ἄγω, duco, conduco, conveho, hoc ab 
ἄγω. ἄγνυμι, frango, repetendum sit. Hodie Avariz appella- 
tur hoc contributionis genus a Turcis, ut patet e La Croix 
Etat présent de l' Eglise Grecque p. 7., ubi appellat £rzbu£ 
annuel pour la fourniture de l'orge, foin, paille et bois, que 
les Grecques de la campagne sont obligez d'amener auc se- 
rails du. Grand. Seigneur , des V'esirs et autres grands officiers. 
Appellatur autem. Q2j!«e ai προβολαὶ, τὰ προβεβλημένα τοῖς 
ὑποζυγίοις. 

B. 4. [451, 20.] εἰδικοῦ. Quod hic ait maiumas ex pri- 
vato peculio, non ex generali aerario desumi , egregie confir- 
mat locus Agathiae p. 69. 16. ed. Vulcan.: ταμίας ἦν - οὐ 
μὴν τῶν ἐκ τῆς δασμοφορίας ἐρανιζομένων, ἀλλὰ τῶν, ὅσα 
ἐκ τῶν βασιλείων ϑησαυρῶν ἐπεπόμφει, ἐφ᾽ ᾧ τοὺς dgi- 
στεύσαντας ἐν ταῖς μάχαις τὰ προσήχοντα γέρα κομίζεσϑαι. 
Noster tamen maiumadas non prorsus negat e publico fisco 
sumi, sed monet tantum, ubi nihil suppeditent fiscus aérici 
seu contributionum pro usu communis aurae, et fiscus aera- 
rio militari proprius , sitonarum scilicet seu contributionum , 
quibus coloni excusationem a deportatione specierum annona- 
riarum ad longinqua loca redimant ; hi duo fisci publici si 
nequeant praestare, quod sumtibus illis faciendis sufficiat , 
iunc e re privata principis illos peti. 

B.8. [452,5.] ταγμάτων καὶ ϑεμάτων.  Constanter id 
in nostro codice observatur , ut τάγμα de cohorte urbana 
et praesertim palatina, 9éu« vero provinciale appelletur. Alii 
quoque scriptores, quamvis interdum varient et urbibus quo- 
que municipalibus atque provinciis τάγματα tribuant , ple- 


AD APPENDICEM LIB. I. DE CERIMON. — Á9I 


rumque tamen Nostro consentiunt , v. Leo Grammat. p. 
478. C. 7. et Script. post Theophanem p. 222. A. et 4o. 
B. fine. 

B. το. [452, 4.] ἀληϑινῶν βορχαδίων. —Stragulis verti. 
Et pertinent profecto τὰ βορκάδια ad genus stragularum. Sed 
debueram et hic strictius interpretari , et p. 280. À. r. non 
eandem in Latinis vocem ignotam lectori reponere, quae in 
Graecis est. Non enim mihi tum, quum illos locos verterem , 
constabat, borcadium significare ricam, calyptram capitis, quae 
equis induitur, et manasse ab Arabico &32 borca, rica, caly- 
ptra capitis et vultus. Ut Noster l. c. “τὰ σαγίσματα., stra- 
gulas, tegumenta dorsi et τὰ βορχάδια, tegumenta vultus et 
capitis, coniungit, ita quoque Nicetas Choniates iungit τὰ σα- 
γίσματα et τὰς χκεφαλαρέας, quaeidem prorsus sunt cum bor- 
cadis, ἄλογα enim μετὰ χεφαλαρεῶν καὶ σαγισμάτων memo- 
rat in Manuele. *[Equi lmperatorum purpurati a scriptori- 
bus narrantur, quod nulli praeterea licebat; v. Villharduin. 
p. 288.]* 

262. B. 4. [455, 16.] προπορεύεσθαι. "Vid. Du Cange Gl. 
Lat. v. Antegarda, et Gr. v. ᾿ΑἸντιχένσωρ. Olim enim hi 
praecursores antecessores audiebant, item praeparatores, nec 
non stratores exercitus, quod nomen ipsis commune erat cum 
extremo agmine, quod tergum tueretur: v. Du Cange ad Alex. 
p- 475. Medio aevo tam apud Graecos, quam Latinos , imo 
et Arabes atque orientales, mos erat exercitum in quinque 


μοίρας dividere. Unde exercitus quoque Te appellabatur. 
KSLeJis KaXdaJl, vy. ΑΙ Sek UE uuxE Ra uu3 
al Chamis dicitur exercitus, quia quinque partibus constat , 
(verba sunt al Wahidaei ad al Motanabbium,) corde [media 
acie , quae quinta dicitur et. maxima atque regia Wittekindo 
de Gestis Saxonum L. IIL], duabus alis [sunt Nostro oi πλα- 
γιοφύλακες], praecursoribus [les avant-coureurs, l'avantgarde] 
et subsecutoribus [Varriere garde]. Notanda hic vox Arabica 
ἀρ as Saka vel Saka, absque articulo, quod eam Grae- 
ci quoque adhibuerunt, ut constat ex Du Cange Gl. Gr. v. 
Σάχα, ubi locum Anonymi citat, ex quo constat, vocem Grae- 
cis idem quod Arabibus notare, nempe postremam aciem. 
Videtur a ,$.« crure significatio haec repetenda esse, quia, ut 
crus postrema et vilissima pars hominis est, ita postrema a- 
cies exercitus. Ex eo quoque hominem vilis sortis, ἀγοραῖον, 
τὼν quasi cruralem , aut unum de crure, id est postrema 
acie, appellarunt Arabes. Quam ipsam quoque vocem Latini 
sequiores assumserunt. Vid. Du Cange Gl. Lat. v. A/fechna, pro 
qua reponendum est a/fetna vel a/fethna ; notat ea seditionem, 
tumultum , rebellionem. Dignus est locus, qui hac occasione 


492 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


exponatur. Citat ibi ex vetere charta haec:  JVon requiram 
contra tuam partem plus terram nisi istam - in qua non  po- 
nam tibi 4zaquia [R43 93V, τοὺς ἀγοραίους; exactores vel 
sequestros milites, qui tantisper, donec exegerint debitam. pe- 
cuniam, in istis castris agrisve excubent] aut al hodera, [z! pad. 
semper praesentes, προσμοναρίους, 'perpetuos praesidiarios,] 
qua Libi terram tuam tollam , nec pro pacem, [1d est per pa- 
cem , tempore pacis, ] nec pro a/fetna, [neque tempore tumultus, 
belli ;| nec. cum Mauros nec cum. Christianos [id est sive cum 
Mauris illud bellum geratur, sive cum Christianis]. Sed 
redeo ad argumentum meum. 1n quinque partes quoque di- 
vidit Nicetas. p. 72. et cum animali comparat , caput [ante- 
cursores], armos [rove πλαγιοφύλακας], truncum [seu corpus 
militiae] et crura [τοὺς »corogvAaxac] habens. Verba eius 
haec sunt: —Z4vógóvixog uiv ὅσα xci ζῶον τὴν στρατιὰν εἰς 
κεφαλὴν xai μέρος τὸ κατόπιν καὶ μέλη ἀνάλογα τῷ παντὶ 
συνδιαϑέμενος εἶχεν. 

B. 8. [455, 19.] στρεφομένων. Verbum στρέφεσθαι est 
moras nectere. . Nam qui loco aliquo procedere cunctantur , 
àn orbem se aliquoties et modo hac, modo illae vertunt, in- 
vito discessu; ῥᾳϑυμία potest quoque hic loci nequitiam. si- 
gnificare. Vid. supra p. 260. D. 

B. 9. [453, 20.] πλαγιοφύλακας, Novi Graeci πλαγέα 
pro πλεῦραι dicebant, ut supra iam observavi. Sunt ergo oi 
πλαγιοφύλαχες laterum custodes. Videntur iidem esse cum 
τοῖς παραβαγνδίταις, de quibus Du Cange v. Bardov. 


AD PARTEM ALTERAM. 


P. 263. Inscript. 1. [455, 1. znscr.] ἐν Χριστῷ.  Ordinari- 
us hic erat titulus Byzantinorum Imperatorum, iz Christo, ae- 
terno rege , rex Romanorum , quo volebant dicere, se omnem 
auctoritatem Christi gratiae debere et eius , ut aeternt regis , 
loco et mandato regnare. Minus erat x ϑεοῦ vel ἐν ϑεῷ, 
uem titulum minoribus principibus tribuebant, de quo alibi 
icam. Inde manavit nostrum 77r von Gottes Gnaden , INos 
JDei Gratia. Hinc etiam ϑεοστεφεῖς, 9Seoorénrovc, ϑεοπρο- 
βλήτους etc. sese appellabant. Exempla natant hoc codice. 
264. A. 5. [457, 1.] μουσικῆς Ἑλληνικῆς. Doctrinae elegan- 
tioris, quae e libris vetustorum gentilium Graecorum compara- 
tur. Nam novi quidem Graeci ut se dignos vetustis doctrinis 
non iudicarunt, sed ineptias divinis artibus, quibus veteres cla- 


r—--—Yrmuen ms 


AD APPENDICEM LIB. L DE CERIMON. 493 


ruere, fato quodam suo et insania monachorum praetulerunt, 
sic etiam veterum nomen repudiarunt, se Romanos appella- 
runt et dici voluerunt, Ἕλλην autem pro turpissimo convitio 
reputarunt. Ἕλλην illis est idem atque paganus , idololatra , 
et '"EAAzvixóg idem atque gentilis. 

B. 5. [457, 11.] πλατικώτερον. —Fusiuscule, ubertim, cum 
mon nimio ordinis atque elegantiae studio. Hinc putant ali- 
qui dictum Platonem , quod eius oratio luxuriaret et falcem 
pateretur, quod quae brevibus dici potuissent, per ambages 
enuntiaret et iteraret saepius. Vid. Diogen. Laért. p. 166. 
et p. 267. 12. , ubi Timo Sillographus ipsi τὴν πλατυῤῥημο- 
σύνην obiectat et ipsum ἀγάλεστον appellat, quales sunt aquae 
πλατεῖαι apud Herodotum et Hippocratem, crassae, quae sa- 
lis et roboris parum idque valde dilutum habent et linguam 
parum afficiunt. Conf. Du Cange v. Πλαάτος. 

C. 5. [457, 19.] τοῦ φιλοχρίστου δεσπότου. Etiam hoc 
praedicatum in titulis Impp. CPtanorum valde frequens, prae- 
sertim Michaele, "Theophili et Theodorae filio, posteriorum 
omnium , qui titulum hunc de more et iure sic gesserunt, ut 
reges Franciae titulum  Christianissimi et reges Hispaniae 
Catholici regis. Nam ante illum Michaelem fuerunt Impera- 
torum multi, qui eo, quod imagines sanctorum et Christi non 
venerarentur et tanquam idololatriae luculenta argumenta 
statuisque numinum gentilium hilum non sanctiores , non d:- 
versas, summotas orbe Christiano vellent, meruerunt hoc ti- 
tulo ab insulsis monachis privari , quibus logica sua suade- 
bat, neminem posse Christum amare, qui pictum lignum aut 
dolatum in crucifixi figuram divinis honoribus non haberet, 
aut concidere vel comburere auderet. Postquam autem, re- 
gnante foemina superstitiosa , clero non magis sano obnoxia, 
vicisset tandem deterior pars sancitumque in concilio fuisset , 
eum pro impio habendum , diris omnibus devovendum et ho- 
noribus omnibus spoliandum esse, qui putidas imagines non 
summo in loco et oculis suis carius haberet: eoque factum , 
ut vel fortissimi Imperatores camarinam hanc movere et iu- 
mento suo sibi malum arcessere non auderent : mansit dein- 
ceps philochristi et orthodoxi titulus Imperatoribus illibatus 
et omnibus communis. Leoni autem Isauro, Constantino Co- 
pronymo , Leoni ÀÁrmeno , Michaéli Balbo et eius filio Theo- 
philo nunquam videas eum tribui, quamvis saeculo IV. 
iam in usu esset , ut constat ex Apologia Athanasii ad Con- 
stantium: ὃ λαὸς πάνυ πολὺς xci τοσοῦτος ἦν, ὅσον ἂν &U- 
ξαιντο χατὰ πόλιν [quavis in urbe] εἶναι Χριστιανῶν φιλό- 
χρίστοι βασιλεῖς. 1n Concilio Vl. 'appellatur Constantinus 
Pogonatus 6 εὐσεβέστατος xai φιλόχριστος μέγας βασιλεύς. 
Verum non solis Imperatoribus proprium | erat praedicatum ó 


494 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


 quÀóyotorOg , sed etiam privatis singularibus hominibus et 
urbibus et gentibus tribuebatur. 1n Actis Concilii Ephesini 
contra Cyrillum est ὁ μεγαλοπρεπέστατος καὶ φιλόχριστος 
χουβικουλάριος Σχολαστίκιος. ἴῃ loco Concilii VI. , quem Du 
Cange v. Ἔξαρχοι citat, audit Italia φιλόχριστος χώρα. Pal- 
ladae in Anthologia p. 557. audit CPlis ἡ φιλόχριστος πόλις. 
Recte enim ibi τῇ φιλοχρίστῳ πόλει exhibet codex Reimaria- 
nus pro φιλοχρήστῳ., quod Stephanus dedit , probatque hic 
locus, Palladam et CPli vixisse, et post Constantinum M. et 
Christianum fuisse. *['O φιλόχριστος λαὸς τῆς ϑεοφυλάχτου 
ταύτης πόλεως est apud "Theophan. p. 555. * de eadem CPli. 
Oi φιλόχριστοι προσγενεῖς αὐτοῦ est in iure Graeco-Romano 
p. 242. Apud Nostrum infra p. 576. B. 9. est ὃ φιλόχριστος 
στρατός. 

265. A.4. [458,16.] τῶν ἀγελῶν λογοϑέτῃ. Rationalis gregum 
Caesaris proprie procurator saluum appellabatur, ait Guther. 
p- 691. et 692. Magister pecoris, ait, qui et saltuarius. Goar. 
ad Codin. p. ὅτ. n. 49. ait, eum esse secundum Theodore- 
ium τὸν τῶν ἰδίων τοῦ βασιλέως κτημάτων καὶ χρημάτων 
-ἦγεμονίαν πεπιστευμένον. Nimis late , ni fallor. 

A. 5. [458, 17.] ἔχϑεσιν. Ἔχϑεσις est formula éxrs9z;- 
σας publice proposita, τῶν éxreJévrov, publice expositorum , 
cuique imputatorum , impositorum onerum. Vid. L. II. c. £9. 
inscriptio. Est ergo ἔχϑεσις τῆς Φρυγίας xai ᾿Ασίας formula, 
qua praescribitur, quot equos mulosve Phrygia et Asia prae- 
stare debeant. lta paulo. post est ἐχϑεσις τοῦ μινσουράτω- 
9oc formula, quot et quae mensurator (le fourier) secum du- 
cere debeat; ἐχτίϑεσθαι supra aderat p. 58. in scholio pro 
imperare ; ἔχϑεσις apud Constantin. in vit. Basilii pro formu- 
la occurrit , qua beneficium aliquod alicui assignatur. - 

265. B. 1. [459, 5.] διὰ. — Usu novae Graeciae διὰ notat 
Latinum de. 1n capitum inscriptionibus frequens est. [τὰ in 
libello novo Graeco Romae edito anno 1659. Neophyti Rho- 
dini zegé ἡρώων, στρατηγῶν, φιλοσόφων, ἁγίων καὶ ἄλλων 
ὀνομαστῶν ἀνθρώπων, 0nov εὐγήκασι ἀπὸ τὸ νησὲ τῆς Kw- 
πρου. de Cypriis claris, paene omnibus capitibus praescriptum 
est boc διώ. ta p. 12. cap. 1. habet hanc inscriptionem c 
τοὺς ὀγομαστοὺς xai περιφήμους ἀνθρώπους ἐϑνικοὺς τῆς 
γησιοῦ τῆς Κύπρου xai περὶ ἡρώων. lta quoque apud Ma- 
lalam T. II. p. 72. 4. Sed neque vetustis videtur ille par- 
ticulae huius fuisse usus ignotus. Certe apud Diogenem Laér- 
tium p. 555. penult. legi διαπορεῖσϑαι τῆς διηγήσεως pro 
ἀπορεῖσϑαι διὰ (id est περὲ vel ὑπὲρ) τῆς διηγήσεως. Data 
occasione insignem hunc locum emendabo. Sic nempe legen- 
dum illum esse existimo: ἔν τίσι μὲν οὖν égumvevouérvotc xa- 
τὰ λέξιν σὴν δοχεῖ δύναμίν τινα περιέχειν - ἅπερ ἐστὶν. ἐν 


AD APPENDICEM LIB. L DE CERIMON. 495 
εὐθυτάτῃ κείμενα δήσει, quae quidem plana et vulgari dicti- 


- - - , , » - 
-one enuntiasti, τῶν δὲ πλείστων ἐπέχειν σχότον, plurimis au- 


tem tuarum sententiarum creditur incubare tenebras. Interdum 
tamen verti δεὰ praepositione pro. Et sic quoque adhibet 


-Malalas T. 11. p. 99. 18. et p. 126. 7. a fine. Psellus (apud 


Du Cange Gl. Gr. p. 1662. init.) : διὰ δόρασι χρᾶσϑαι τοῖς 
ποσὲ, pedibus pro hastis uti; vid. paulo ante A. rr. 
B. 6. [459, 6.] χαρτουλλαρίου. Saepe in hoc tactico mi- 


. litari mentio. fit chartularii stabuli. ^ Videtur hic idem esse 
-eum illo , cuius meminit Cinnamus L.lil. passim, ut homi- 


nis militaris, et de quo Du Cange in notis ad Cinnamum p. 
4452. agit, ubi inter alia scribit: ,,Imperatoriis equis praefectus 


-erat Chartularius, ut docemur ex Zonara in Leene Isauro p. 


85. et Niceta in Isaacio Angelo L. lil. n. 2. Magnum char- 
tularium eo nomine in aula meruisse scribit Codinus de offic. 
aulae cap. V. n. 6., illiusque , potissimum fuisse munus, ut 
equum peregre aut quovis e palatio profecturo Imperatori ad 
palatii ipsius portam adduceret." 

B. 6. [459, 6.] ἐπείχτου. Vertitur passim (ut apud Theo- 
phan. 306. C. 9., Leon. Gramm. p. 479. D., Cedren. p. 442. 
-A.) praepositus operi et cum plena potestate dominans aut 


-compulsor et praefectus operarum , qui desides urget, ut pro- 


moveatur et absolvatur opus, ἐργοδιώχτης ; vid. locus ex 
Actis S. Sebastiani, quem citat Du Cange CPl. Christ. p. 87. 
et Vales. ad Amm. Marcell. p. 528., ubi ait compulsorem 


esse, qui fiscalia debita exigit et lentos debitores ad solven- 


dum compellit. Fallitur ergo Gutherius, qui p. 713. putat 


.exactorem auri argenti esse eum , qui a cusoribus exegerit. 


Nam, nisi talis est, qualem dixit Valesius, est certe ille, qui 
aurum argentum explorat, num probi sit commatis. Sed 
haec huc non pertinent. Saeculo XIII. tales operarum: 
compulsores in Francia hasteurs appellabant, v, Du Cange v. 
Pagius. 

C.2. [459. 8.] σαφραμέντων. Quoquo me vertam, non 
invenio, qui me doceat, quid σαφραμέντα aut σαφραμέντοι fue- 
rint. Dubium enim, quomodo extulerint , in masculino an in 
neutro genere. (Ne coniectura quidem probabilis succurrit, 
Quamvis enim y et v et y passim permutari sciam a movis 
Graecis, ut cogitari possit σαφραμέντα positum hic esse pro 
Sacramentis, o«ygeuévra: ut σαῦμα (quod Graeci ut safma . 


gueeotenn pro σάγμα habet Du Cange: quid tamen sibi vo- 
nt 


sacramenta hic loci, ubi de gcnere quodam vili militiae 
sermo est, ut sunt agasones, calones? Si esset σαφματάριοι, 
acciperem pro σαυματάριοι vel σαγματάριοι, praefecti oneribus 
€t mulabus atque equis sagmariis onerandis et exonerandis, 
Una est coniectura, in qua tantisper aliqualiter acquiesco, do- 


496 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


nec meliora edoctus fuero, nempe τοὺς Σαφραμέντους ve 
Σαφραμέντας [supponam vocem generis masculini esse] «os- 
dem esse, atque τοὺς Σαφρομάτους vel Σαυρομάτους εἰ Σαυ- 
ρομάτας. Fuisse autem Sauromatas a Graecis pro mulionibus 
adhibitos, id deberet ex idoneis auctoribus demonstrari. Co- 


gitavi aliquando, essetne vox ab Arabico ;$49 plexuit funem , 
lorum , non in rotundum , sed in latum, quo casu significa- 
ret saframentarius restionem. Est sane restionum , praesertim 
corieriorum: (Sattler. appellamus , Franci se/lier dicunt,) ma- 
gnus usus in exercitu, Infra quoque p. 284. B. 4. dicuntur 
Saframentarii equos caligasse. Quod sane optime in sartores 
lorarios quadraret. Sed non video, unde terminatio μέντα 
et μεντάριοι venerit. 

C.5. [459, 9.] τῶν τεσσάρων Κομήτων. Intelliguntur 
comes scholariorum , excubitorum , hicanatorum et arithmi. 
Κύμης autem Leoni in 'Tacticis est ó τοῦ ἑνὸς τάγματος ἢ 
βάνδου ἀφηγούμενος. 

C. 4.{459, 10.] νομίσματα τχβ΄. Nescio quo errore et inad- 
vertentia in Latinam interpretationem numerus 324. irrepserit 
pro 322. Nolo me in rationem litrarum et numismatum et rei 
nummariae Graecorum recentium immittere.  Vastus ille cam- 
pus est et ingenii otiique non mei. Saltim id monebo pau- 
cis, litram auri numismata seu solidos aureos 74. continuisse. 
Nam 74. quater additum efficit 296. Reliqua ergo sunt nu- 
mismata 26., quae quod quatuor litris deest ad complendam 
summam 522. numismatum — supplent. : di: 

C. 9. [459, 15.] τὰ Παλάγινα. ^ Recurret aliquoties in 
hoc Tactico mentio stabuli regii ad Malagina. Memorat illud 


quoque Geographus Nubiensis p. 287., ubi leg. J4»e! (non 
! 


C. το. [459, t4.] κόμης τοῦ στάβλουι Ergo iam Con- 
stantini et Leonis tempore fuerunt comites stabuli, neque 
demum a Francis in orientem sacrae militiae causa. tenden- 
tibus invecti et ad Graecos propagati tempore Alexii Comne- 
ni, quod vult Goar. ad Codin. p. 24. init. ». : 

D. ». [459, 16.] σφραγίζονται. Ἰίαὰ quoque milites cau- 
terium in manu accipiebant, et de Scythis Romano solo et 
in servitutem receptis scribit Eunapius in Excerpt. Legat. 
Hoesch. p. 12. oi oixérat βασιλικὰ παράσημα ἔχοντες. 

D. 5. [459, 17.] καπούλας. Sic efferunt novi Graeci pro 
σχαπούλας. Est enim ipsis in more positum 6 initiale abiici- 
endi, ubi requiritur , et ubi non opus neque mos est, ad- 
dendi. Infra p.299. C.6. est χάμγον pro oxauvov. Apud 
Mauric. Strateg. 1. 2. x«zA(ov , scapulare , cucullio , ἑπωμίς-. 
Similia permulta habet Du Cange Gl. Gr. , ut χαρϑμὸς pro 
σχαρϑμὸς, subsultus , πιϑάμη; spithama, καμπιοῦσα pro oxau- 


AD APPENDICEM LIB. I.DE CERIMON. 407 


πιοῦσα, scabiosa , planta; χούλχα pro- oxovàxu, excubiae; 
κουλκχεύειν pro σχουλχεύειν, excubDare, item speculari ,. explo- 
rare res hostis. Est enim (idque liceat mihi paucis in trans- 
itu attingere) ab exculcare pro explorare. Exculcare et extun- 
dere aliquid undeunde dicunt Latini pro studiosa inquisitione 
comperire, deprehendere, proculcare quoque dicebant pro 
praecurrere, prius explorare. (άλεια dicunt novi Craeci pro 
σφάλεια,, et hoc pro ἀσφάλεια, securitas; φαλιάζειν et φαλέ- 
Ce pro σφαλλίζειν., aliquem. decipere, facere labi, in sphal- 
ma inducere ; χογνδάπτειν pro σχαγδάπτειν. habet Malalas p. 4 10., 


cernuare, ubi interpres fatetur de verbi significatione sibi non 


constare; τοβίον pro στοίβη , tomentum, et τρέλος atque τρέλ- 
Aog pro στρεβλὸς, mente motus, insanus, novi Graecitatis est ; item 
χαλεύειν pro σκαλεύειν, fodicare, et χαράχειν pro Gzagüxetv 
aut σχαράκειν , oriri, de sole. Verbum hoc est Arabicum (3, 

, unde ;Sardáceni, id est populi orientales. Etiam in 
medio saepé sigma omittunt hi homines, ut φαγύλεον pro 
φασχώλιον. nisi a faciali derivare malis. Addunt contra si- 
gma ridicule , ut pleraque eoruni instituta sunt, ubi non opor- 
tebat. Sic σχαρφίον dicunt, sors, proprie xagqiov , festuca , 


- qua sortiebantur ; item oz»v(99ec , urticde, pro xvídc:. Moris 
, , ; P 


huius c initiale omittendi vestigia etiam apud antiquos repe- 
rio. Glossae γροφὶς, $c habent pro scrofa. Vid. quaeGram- 
matici ad Aristophan. de χίνδαψος et σχίνδαψος annotarunt. 
Hesychius φαιρέδδεν Laconibus tribuit pro σφαιρίζειν. 

D. 5. [459, 19.] λαβιδοῦνται. Vid. finis praefationis ad 
Tomum.primum , ubi dixi verbum hoc significare fibulare. 
Didici hoe e Polybio, qui L. VI. p. 469. D. 6. ed. Wech. 
voce λαβὲς utitur; quae ibi fibula redditur; πυχγαῖς λαβίσι 
καταπερογνᾷν, crebris fibulis confrgere, id est acubus apprehen- 
dentibus, ^ arripientibus continentibusque — immissa , occur- 
rentia. : 

D. antep. [46ο. 5.] μετὰ σωχαρίων φορτωῤιάτων. Forte 
leg. μετὰ σωκαρίων καὶ φορτωμάτων. Sunt autem σωχάριᾶ 
Jfunes, forte a σόω., congrego , colligo in unam massam , con- 
linco, unde. σωρὸς, acervus, v. Du Cange Gl. Gr. h. v. et 
V. Zóxxoc, sic enim scribitur in Olympiodori loco apud Pho- 
tium, ibidem citato, qui Chilmeadum non praeteriit; quin 
eum scite recteque ad Malal. T. II. p. 68. exponeret: 

266. Α. 5. [460, 9.] ὃ "Owixtavóc. Asiae minoris hon- 
nullae provinciae temporibus labentis imperii Romani muta- 
bant vetusta nomina novis, quae ab illis militiae generibus 
petebantur, quae, missione impetrata, pro praemio exactorum 
stipendiorum in illis provinciis collocabantur et fundis militari- 
bus donabantur. Tales erant thema bücellariorum, thema 
optimatum et thema obsicii vel obsequii Est thema ; ϑέμα; 


Constantinus Porphyr. Vol. 11. 3a 


498 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


districtus, in quem ὠπετίϑεντο, deponebantur milites, qui in 
castris, aut in urbe regia vel praetorianis non militarent. 
Bucellarii erant, qui bucellam seu panem biscoctum aut facerent 
aut acciperent. ^Optmates erant initio delecti et optati milites 
de Gothis captivis, De utroque militiae genere suo loco dixi. 
Thema tandem obsequii mihi videtur illa provincia fuisse , in 
quam deponeretur exacta militia illud militum genus, quod 
Obsequentium nomen habuit, ab Imp. M. Antonino philosopho 
inditum; de quo lulius Capitolinus T. I. Scr. Hist. Aug. p. 
369. haee narrat: servos, quemadmodum Punico bello factum 
Juerat , ad militiam paravit , quos voluntarios exemplo wolo- 
num. appellavit. | Armavit. etiam. [militaribus scilicet armis] 
gladiatores , quos Obsequentes appellavit. "Videtur hoc militiae 
genus, Obsequentium dictum et e gladiatoribus ad bellum 
armatis ortum , non ultra saeculum unum alterumve duras- 
se, quamvis Bithyniae agris, in quos exacta militia deduce- 
bantur, Obsequii nomen deinceps manserit; quemadmodum 
de vicinis agris Ponticarum provinciarum factum, quamvis 
militum et Bucellariorum et Optimatiuni genus atque nomen 
desisset. Videtur autem Marcus Imp. gladiatoriam illam mi- 
litiam obsequentes et obsequium. ideo appellasse, quod ubieun- 
que esset aut quo iret Imperator, eum obsequi deberent seu 
comitari. 

B. 4. [460, 18.] 0 τοῦ σαχελλίου. Occurrunt hic nomina 
dignitatum , seu potius officiorum aliquot, quae singula illu- 
strare animus non est. De officiis domus Augustae disputatio 
perampla et perardua est meisque viribus superior. Unum 
alterumve , quod non inutile mihi videatur esse, saltuatim 
quasi adspergam. Quis igitur sacellius fuerit, quum per- 
spicue non tradatur, coniecturam , ut in obscuris rebus, pro- 
ponam. Distinctum eum esse a sacellario , de quo alibi dixi, 
locus noster et alii multi testantur. In eo paene consentiunt 
viri docti, sacellio. cum privata re Imperatoris negotium fuis- 
se. Ex eo, quod p. 68. D. praefectis hospitalium et invali- 
dariorum iungitur, et quod chartulario sacellii subesse p. 17. 
A. 9. inter alios officiales dicuntur non. tantum modo dicti 
praefecti hospitalium et invalidariorum , sed etiam chartularii 
τῶν OixO0Y, id est mea sententia τῶν εὐαγῶν oixco» seu mo- 
nasteriorum , praesertim ab Augustis vel. Augustabus condito- 
rum, subnata mihi estsuspicio, fueritne sacellius idem cum 
capellano vel sacellano aut almosinario vel eleemosynario , 
quamvis potestate minor. Munus eius certe perinde ut eleemo- 
synarii erat pauperibus eleemosynas principales erogare, ipsis 
tesseras exhibere, ad quarum exhibitionem suum victum acci- 
pent statutisque diebus ad. sacram mensam admitterentur. 

ictus ergo a sacello seu sacculo fuerit, quomodo Graeci vi- 


Mapuaclt v. ond ὦμο e ht impe R7 


T quera weu——rrmÓm ntm cmn ART 


AD APPENDICEM LIB. L. DE CERIMON. “499 


dentur almonariam vel almosynariam bursam appellasse. At- 
tamen , ne quid dissimulem , p. 417. A. modo laudata sacellii 


chartulario non tantum subesse dicuntur officiales ad religi- 
onem pertinentes, ut praefecti hospitalium , senilium , char- 
tularii monasteriorum , sed etiam civiles, notarii regii, pro- 
tonotarii legionum aut provinciarum ,. mensores frumenti , et, 

od omnium maxime ab ordine sacro abhorret, praefectus 
Sod Non parum hic locus meam sententiam labe- 


factat. 


B.7. [461, 5.] 9 ζυγοστάτης. ^ Mirum videri queat, 


.quare libripendes in bellum et castra ducti fuerint. Non par- 
»vus tamen eorum ibi quoque usus erat. lpsorum enim erat 
aurum argentumque num probum sit explorare, idque una 


cum gemmis, margaritis, veste et supellectile quavis pretio- 
sa aestimare. Si quid ergo hostibus adimeretur in praeda cu- 
si auri argentive aut supellectilis pretiosae, operis elegantis et 
artificiosi, debebant illi hoc aestimare, ponderare, ut quid 
dignum sit in sacrum vestiarium inferri, et quanti faciendum, 
aut si quid sub hasta publice secandum esset, pretium eius 
Sciri posset. Alias in quavis urbe maiore constitutus erat li- 
bripens, qui monetas exploraret, num probae et cuius ponde- 
ris, ideoque natas controversias dirimeret. V. Panciroll. de 
magistr. municip. c. XIV. Propterea quoque in receptione 
pecuniae adhibebantur, ut constat e Menandro Protectore, 
cuius verba p. 120. Excerpt. Legation. Hoeschel. haec sunt: 
παραγινομένων τινῶν Περσῶν εἰς τὸ Zíagag , oig τὸ τοιόνδε 
ἐν φροντίσιν ὕπῆρ7ε (nempe receptio nummorum, quos Romani 
Persis debebant) ἅμα ἐνίοις τῶν ἑρμηνέων xai τοῖς τῶν πλα- 
στίγγων ἐπιστάταις, ἀπεχατέστη τοῖς περὶ τὸν Ζὲχ τὰ ὄφει- 
λόμενα χρήματα τῶν L ἐνιαυτῶν, item Zosimo .1V. “8. p. 
412. ed. Cellar.: ἦν ἰδεῖν τοὺς ἀργυραμοιβοὺς καὶ Θβολοστά- 
τας χαὶ ἄλλους ἐπ’ ἀγορᾶς τὰ τῶν ἐπιτηδευμάτων αἰσχρό- 
τατὰ μετιόντας, ἐπιφερομένους τὰ τῶν ἀρχῶν σύμβολα, xai 
τοῖς πλείονα τελοῦσι χρήματα (ita leg.) τὰς ἐπαρχίας παρα- 
διδόντας. Verum non aureos argenteosque tantum nummos 
et vasa censebant, quapropter etiam infra p. 427. C. 7. zy- 
gostatae et aurifabri palatini coniunguntur: sed etiam purpu- 
ras aestimabant, verine luminis, an falsae et subditiciae es- 
sent, item gemmas et alia pretiosa. Insignis hac de re locus 
est apud Themistium orat. XXI. p. 247. B. , quem non pi- 

ebit adscribere: ἢ πρὸς Διὸς, εἰ μέν τις χρυσίον ὑπόχαλκον, 
ἢ πορφύραν ἐψευσμένην τὸ ἄνϑος ἡ λίϑον ἐπιβουλεύσας εἰς τὴν 
ἀγορὰν ὑμῖν εἰσαγάγοι, ὀργιεῖσϑέ τε xai ovx ὠγνέξεσϑε, ἀλλ᾽ 
ὡς χακοῦργόν τινα xai παλίμβολον μαστιγοῦν παραδώσετε τῷ 
τεταγμένῳ, χαὶ διὰ τοῦτο ἐξεύρηται ὑμῖν πολλὰ μὲν τοῦ 
χθυσοῦ, πολλὰ δὲ πορφύρας, πολλὰ δὲ δακίγϑων βασανιστή- 


500 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


giu καὶ βασανισταί τινες ἐπὶ τούτῳ χαϑήμενοι, ovg ὅταν 
ὠνῆσϑε, παραχαλεῖτε συμπαρεῖναι ὑμῖν καὶ συνδοχιμάζειν τὰ 
συναλλάγματα. Vox ultima notat merces, de quibus contra- 
hitur seu mercimonium agitatur. Locus idem a coniectura 
Petavii αὖ λίθων pro ὑακίνϑων substituentis vindicandus est. 
Themistius autem nomine unius praecipuae speciei totum gem- 
marum genus designare et complecti voluit. Solebant enim 
veteres in pretiosis haec tria potissima censere, albas seu 
margaritas , prasinas seu. smaragdos, et hyacinthos, ut Sal- 
mas. ad H. A. T. II. docuit. 

C. 5. [461, 8.] ὅμοῦ. ^ Ubicunque in talibus summis 6ó- 
μοῦ comparet in codice nostro, ibi sciat lector fuisse in mem- 
branis figaram, quam quum typothetae in forulis non habe- 
rent , debui ὁμοῦ substituere, non dubitans, id ipsum voca- 
bulum, non aliud , eo scripturae compendio designari. Re- 
ferebat autem virgulam oblique sitam, in summo velut no- 
dulatam , in medio modo singulari, modo gemina virgula 
transversa distinctam. —Conspicere eam licet in specimine co- 
dicis membranacei aenea tabula expresso et primo volumini 
praemisso lin. 3. 6. et ro. 

C. 5. [461, 9.] μητροπολιτῶν. Apud Graecos exemtus 
clerus ab oneribus publicis non est; vid. Constant. Porphyr. 
de administr. imperio c. 52. p. 144. , ubi similis huic recen- 
sioni taxa occurrit, 7; yevouévg ἀπαίτησις τῶν ἱππαρίων ἐν 
τῷ θέματι Πελοποννήσου ἐπὶ Ῥωμανοῦ δεσπότου. Apud La- 
tinos olim erant monasteria, quae dona et militiam debebant 
Jacere (verba sunt Constitutionis Ludovici Pii apud Du Cange 
ad loinvill. p. 155., qui explicat gui étoient obirgés de fournir 
non seulement de dons et de présents , mais encore de soldats) ; 
homines monachorum ili appellabantur. (Tabular. Cluniac. 
Chron. 335.: homines monachorum debent equitatum et exerct- 
tum.) Quaedam soja dona sine militia , quaedam nec dona 
nec militiam , sed solas orationes pro salute Imperatoris et füli- 
orum eius ac stabilitate imperii. Sed actum agerem, si post 
Du Cangium commentari hac de re vellem , qui Glossario 
suo Latino v. Zostis longam et doctam dissertationem de ho- 
ste et. exercitu episcoporum inseruit. Russorum quoque clerus 
hodie militem contribuit. 

C. 12. [461, 15.] προμοσέλλας. Seminarium equorum 
imperialium, e quo se//ae seu sellarii equi , Sattelpferde , de- 
promuntur. Non feliciter versatus fuit hoc in verbo inter- 
pretando Goar. ad 'Theophan. p. 4oo. A. 8. 

, C. ult. [46r, 16.] ἀμφοτέρων. Solent novi Graeci du- 
ὅτεροι pro πάντες ponere, non improbabiliter. Quamvis enim 
ἄμφω tantum de duobus dicatur, et veteres ἀμφότεροι non 
de pluribus dixerint, est tamen in particula ἀμφὶ, quae am- 


ἀν Sa tst 


ἂν wr wo, ehm P RBOPUCRPVAECEOP UNCLE moa, 


ATTORI Dn s TCU RT EROR CSI T Vp E i aad 


a rote 


"pen ^ 


ΩΡ ΘΝ ΝΟ REPRE ist vt dq opcre 29 Uf. cnr 


AD APPENDICEM LIB. Il. DE CERIMON. 501 


plexum universae alicuius rei designat, aliquid, quod suadeat, 
novos Graecos vocabulum ἀμφότεροι pro omnibus non absque 
ratione usurpare, quasi vellent dicere undique collecti. Sic 
supra p. 49. A. 15. ἀμφότεροι sunt omnes illi, nempe protostra- 
tor, comes stabuli, et stratores ; p. 181. D. 9. ὠμφότεροι sunt 
aurigae, magistri et inspectores. Cf. p. 574. B. ult., 579. A. B. 
aliquoties, p. 4oo. init. Scriptor vitae Constantini Porphyrogenn. 
p. 291. B. 6. in Script. post Theophan. per ὠμφοτέρους desi- 
gnat Helenam uxorem, liberos, uepotes, accubitorem , coe- 
tonitas , in universum omnes antea recensitos. Apud Theo- 
pe p. 95. D. ult, nullo vitio laborat locus, sed sic verten- 
dus est; misso (legato) exsecari curavit Caesario linguam et simul 
omnes, qui partem in Proterii caede habuerant, in exsilium egit. 
Apud eundem p. 20:1. D. 9. delendum est πάντων, ut scho- 
lion vocis ἀμφοτέρων, item p 598. B. a. ldem auctor alias 
quoque vocabula πάντες et ἑκάτεροι permutat , ut p. 6. D. 8. 
xoivz πάντες οὗτοι sunt nonnisi duo, Diocletianus et Ma- 
ximianus, Contra !vero p. 20. D. 3. ἑχατέρων τῶν σταυρῶν 
ait, quando de tribus crucibus sermonem facit. Non mirum. 
A Graeculo nihil non exspectes. Coelum terra miscent. Quae- 
rerem ipsis patrocinium a Polyaeno, qui p. 146. 7. ἀμφότε- 
Qot pro πάντες dixit , nisi communis eum causa involveret. 
Non habemus vetustum illum Polyaenum , sed a novo Grae- 


.eulo coinquinatum. Eusebius quoque L, Ill. 20. sic posuit: 


οἱ δ᾽ εἶπον ἀμφότεροι, illi dicebant simul omnes. Apud De- 
mosthenem quoque videtur ἀμφότεροι hoc sensu accipiendum 
esse in illa dictione: τούτων ὑμῖν τάς τε μαρτυρίας ἀμφο- 
τέρας καὶ τὸν νόμον ἀναγνώσεται, in Orat. adv. Callippum 
p. 681, n. 28. ed. Morelli. 

D. 5. [461 , 18.] παρασυρόμενα. Equi συρόμενον vel 
συρτοὶ sunt quos Latini dextrarios appellant, quia dextra seu 
manu ducuntur. Vid Du Cange ad Alex. p. 227. 

267. Δ. 6. [462, 7.] σαγματοπασμαγάδια. Nesciebam, quum 
'Tacticum hoc militare Latine verterem, quid sibi vellet haec 
vox ; propterea reliqui absque interpretatione, et reposui qua- 
lem inveni: quod mihi in aliis quoque locis usu venit , ne- 
cessitatis remedium , ubi aliud capere consilium non licebat. 
Post absolutum typis primum volumen in mentem venit vox 
Turcica paschmak et protinus didici, vocabulum nostrum si- 
guificare sagmata seu stragulas et sarcinas cum adiunctis 
pasmagadiis seu ocreis, qualibus animalium onerariorum et 
itinerariorum , ut equorum, boum , camelorum , mulorum, 
asinorum pedes calceare solent orientales. Ab eadem origi- 
ne manavit quoque vocabulum πασμάχζης, calceorum foemi- 


neorum confector. Est nempe em Crepida vel solea, une pan- 


toufle , unde apposita terminatione adiectiva 52» fit φῶ 


502 IO. IAC. REISKII COMMENTARII- 


baschmackgi , | calcearius , crepidarius , nempe . sutor. — Con- 
suevisse veteres quoque Romanos et Graecos, non ut nunc nos 
facimus soleas ferreas iumentis clavis ferreis suppangere, sed. 
ocreas alligare , demonstravit losephus Scaliger ad illud Ca- 
tulli : 
iSupinum. animum in gravi derelinquere coeno, 
ferream ut soleam tenaci in voragine mula: 


ubi adducit Arrianum , qui χαλινάρια τοῦ 0OvOv , σαγμάτια., 
ὑποδήματα coniungit prorsus ut Noster. Scita et vera sunt 
quae Isaacus Vossius ad notam Scaligeri notavit. Arabes ho- 
die ocreis calceare suos camelos constat ex itinerariis. Conf. 
JVanslebii Foyage dans l'Egypte p. 296. et 299. Sic sole- 
bant tempore Muhammedis , ut e carmine panegyrico con- 
stat, quo eum Caab, f. Zoheiri, cecinit, edito Lugd. Batav. 
haud ita pridem a V. R. Lette. Vid. ibi vers. 27. et Scholiast., 
cuius verba doctiss. Editor in notis p. 130. prodidit. Sed 
lobi iam tempore sic faciebant, cuius in libro insignem lo- 
cum ex observatione huius moris licet restituere.  Adscribam 
quae illi illustrando et reformando faciunt ex opusculo, quod 
ante quadriennium iam et paravi editioni et promisi, repressit 
tamen bactenus, et, ut videtur, reprimet me vivo non vo- 
luntas mea, sed mores huius saeculi , et metus ab iis, qui 
affectata in animos et opiniones hominum tyrannide praeter sua 
nil rectum censent. Legendum itaque est (nan: aliter vulgo editur) 
apud lobum cap. XXI. 10.: bos eius clitellarius it viam suam, 
ess" N55 et non calceatur, vel calceatus füit, id est etiamsi non cal- 
ceatus. Mingrelianos bobus suis ocreas alligare, et Keisler idem 
de colonis circa Pistoiiam in agro Patavino, ltinerarii T. I. 
p. 547. pse Noster in hoc Tactico saepius memorat τὰ xa- 
λιγώματα τῶν σαγμαρίων, ut p. 277. À. 7. et supra p. 198. 
A. 10. τὰ χαλαβριχά. Unum, quod addam, adhuc superest: 
Probandum scilicet exemplis est solere novos Graecos duo di- 
versae notionis vocabula componere, quae a Latino interprete 
inserta copula e£ vinciri debent; ut σαγματοπασμαγάδια sunt 
σάγματα et πασμαγάδια. Posset talium immanis texi recen- 
sio. Sed defungemur paucis aliquot, praesertim quum neque 
veteribus tales compositiones ignotae fuerint, ut ex Aristopha- 
ne constat. lta Arrianus /oz«Óox«ova nominat ficus et nuces, 
dissert. Epict. p. 284. penult. , o/voxoea Malal. T. H. p. 9. 
vinum et caro. Locus ille memorabilis est. Ait Constanti- 
num M. instituisse panes palatinos , οὕστινας ἄρτους ἐχάλεσε 
παλατίνους διὰ τὸ ἐν παλατίῳ ῥογεύεσθαι τοὺς αὐτοὺς ἀρ- 
τους, ἑχάστου ἄρτου ἀφορίσας οἰνόχρεα xai βεστία,, ἀφορί- 
σᾶς πρύσοδον ὑπὲρ αὐτῶν ἐκ τῶν ἰδίων, et unicuique pani, 
id est capiti panem accipienti, seposuisse , assignasse , velut 
appendicem , vinum et carnem et vestes; fundis sumptus in 


S mo rl mir 


νος -ROWRPS epi yen 


b tn 


TM NO v REA 


ΞΡ μα πεν ὦ 


ΟΝ TEES 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 503 


hane rem suffecturis e re privata dedicatis et destinatis. Idem auü- 
ctor ξυλέλαιον habet p. 169., stipendium , unde ligna et oleum. 
emantur, et p. 215. ἀριστόδειπνον, prandium et coena. Apud 
Du Cange habes ἀρχιτέλεια, initium et. finis, Bovxaxgarov, buc- 
cd, id est buceella panis, e£ merum seu vinum , ἀγδρειαζώ-" 
διον, id est ἀνδριὰς xai ζωδίον,, statua, sculpta aut aere fu- 
sa, et picta imago , quam vocem Du Cange v. Ζωδίον fru- 
stra sollicitat, ἡπατοπνεύμων, iecur et pulmones , καρπόχειρ, 
carpus et manus, λαρδύτυρος, lardum et caseus , ξυλάχυρον, 
ligna et paleae, cafgaroxvgtazr , sabbatum εἰ dominica, σα-- 
γμοσελίον, sella equina cum stragula, σιτόχριϑον, praestatio fru- 
menti (vel farris) et hordei, σκαφοχάραβος, navis cum adiun- 
cto lembo , zergadonagaoxevr, quarta et sexta feria, φαγοπο- 
Tíov, cibus et potus , ξυστρολήκυϑος apud Hesychium, ampulla 
olei cum strigile , ἀρτολάγυνος, panis et lagena, in Anthologia 
p. 180. n. 447. | Apud Nostrum uberrima seges talium, ut 
σελλοχάλιγον., sella equina et frenum p. 48. D. 3. , βεστιομι- 
λιαρήσια p. 289. D. 6. . 

À. 13. [462, 15.] ῥασικὰ ὠμάλια. Rasum, δάσον, est Grae- 
eis novis crassifili et vilissimi generis pannus, quale quum ex 
instituto vitae gestent monachi Graeci, appellantur ῥασοφο-. 
ροῦντες. Rasica igitur amalia erunt amalia panno crasso fa- 
cla. Sed quid sunt ἀμάλεα ἢ Du Cange vocem hanc e Script. 
post Theophan. afferens in Gl. Gr. derivat ab ἀμαλὸς, tener , 
quod id genus lini teneriorum et delicatiorum esset. Verum 
praeter id quod ἀμαλὸς et ἁπαλὸς de homine, μαλακὸς de 
panno dicitur, etiam consistere nequeunt ῥασικὰ et ἀμάλια, 
Si haec tenuiora, delicatiora lintea sunt, illa grosso duro 
panno facta. Venit igitur in mentem mihi gemina interpre- 
landi banc vocem ratio. — Utraque a μαλλὸς derivat, verum: 
discrepant in littera initiali ὦ, quae aut negationis, aut unitatis 
index esse potest. 4uaAov potest pro nom floccoso, defloccato, 
glabro, et item pro uovóuaALov, ex una tantum parte floccoso, 
positum esse. Nam veteres etsi litteras scriptura duplicarent , 
tamen ut simplices efferebant. ^ Sic quamvis μαλλὸς scribe- 
rent , tamen ut μαλὸς pronuntiabant. "Hinc quoque passim 
uno tantum ὁ tam apud Graecos, quam Latinos scripta repe- 
ritur haec vox. Infra apud Nostrum p. 269. A. 1. exstat μαλὸς 
pro μαλλὸς e fide membranarum et p. 270. D. 3. Aweua- 
λωτάρια. Apud Gregorium M. Epist. X, 5o. etiam amphi-. 
malum editum fuit. Pariter apud Malalam T. lI. p. 98. sal- 
tatores dicuntur ἔμμαλοι., id est σύμμαλλοι vel εὐμαλλοι, 
cum mallis, id est cincinnis venusti , pulchre cirrati , mallo- 
nibus crimum  crispatis ad aures scite dependentibus et un- 
daniibus conspicuis, unde quoque data ipsis nomina K«g«- 
μαλλὸος (pro Χαράμαλλος, Χαριτόμαλλος) et Χρυσόμαλλος. 


5o4 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


Quum itagae probabile sit, vocem hanc a μαλλὸς repetendam 
esse , quaeri iam posset, quaenam ambarum interpretationum 
praeferri debeat., Hinc apud Callimachum echo ad γαιχὲ xa- 
λὸς respondet ἄλλος yet, et frigidum scomma lususque in- 
ter ἅλας et ἄλλας apud Nicetam Choniat. p. 252. A. Ego quidem 
in posteriorem magis propendeo, nec desunt compositiones , 
in quibus praefistum 4 tantundem atque μόγος significat, ut 
ἄμιτος, unilix, ἄϑυρος, uniforis, seu. porta. singularis , ἄβολος, 
unicolor. Mine corrigendum αἰοίμς apud Du Cange Gl. Lat. 
in a/icius, unius licii seu coloris. Oppositum igitur esset τὸ 
ἄμαλον seu μονόμαλον, quod idem atque ἑτερόμαλλον signifi- 
cat, ab una tantum parte floccosus, τῷ ἀμφιμάλλῳ, τῷ δι- 
x90000( , ut Arrianus appellat in Periplo maris Érythraei, 
panno, qui utrinque est, qualem EÉunapius in Excerptis Le- 
gat.  Hoesch. p. 12. ἐπ᾿ ἀμφότερα ϑυσαγνοειδὴ appellat. Ver- 
ba eius sunt: τοὺς δὲ τὸ μέγεθος χατεῖχε τῶν δώρων, τά τε 
λινᾶ ὕφάσματα καὶ τὸ τῶν στρωμάτων ἐπ᾽ ἀμφότερα ϑυσα- 
γοειδές : unde patet Scytharum hunc habitum, nempe Pigerri- 
cas, fuisse. Sic enim et gmphiballa dicebant vestes , quae 
possent As et utrinque geri, interna parte extrorsum versa. 
De utraque voce conferri potest Du Cange v. Amphiballum. et 
Bigerra et Salmas, ad Scr. Hist. Aug. T. II. p. 544. | Am- 
plas et commodas fuisse has vestes, quae possent inverti et 
ab utraque parte geri, res ipsa loquitur, et e Glossa (apud 
Du Cange v. Στρίχκτα), quae στρίχτα reddit στενὰ, evauqi- 
βολα, vestes angustas , non bigerricas. Noster autem $acix&, de 
panno facta, ut praedicatum addit voci 4u&At« , quia scilicet 
etiam vestis linea quaedam floccosa erat, de qua deinceps di- 
cetur ad v. λινομαλλωτάρια.  Vestem laneam villosam , villis 
in nodos nexis, eleganter appellat Paulinus in Vita S. Martini; 
F'estem octava solidi vix parte coémtam 
nodosis textam. foetoso wellere filis. 

Antequam hinc discedam , locum Scholiastae Aristophanis ad 
Vespas illustrabo , ubi de caunace veste haec habet: x«v- 
γάχης, χλαῖνα Περσικὴ ἀλεεινή. ὃ δὲ Παλαμήδης φησί: καυ- 
γάχης ἐστὲ Περσικὸν ἱμάτιον ἔχον ἐκ τοῦ ἑτέρου μέρους μαλ- 
λούς. Ungari adhuc hodie vestem villosam arcendae pluviae 
Gepenec vocant , teste Leunclavio in Onomast. ad Histor. Turc. 
v. IScaramannium. Unde patet, veteres hanc vocem non ut 
. caunake , sed ut cawnaki vel cawanaki pronuntiasse. 

B. 5. [462, 17.] τάγιστρα. Τάγιστρον est vas omne (si- 
ve sporta, sive modius , sive saccus,) in quo iumento ταγὴ 
sua , portio victus, diaria exhibentur. 

B. 6. [462, 18.] ὠποϑέτου. Novi Graeci ἀπόϑετον et ἀπό- 
9er« appellant horrea, cellas. Sic Malala T. I. p. 115. c. fin. ὠπό- 
Sero σίτου, horrea frumenti, pro quo veteres ἀπόϑετρον di- 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 505 


xissent, Jocus, ubi aliquid reponitur , repositorium, ut λουτρὸν, 
locus, ubi lavatur. 1n. promtu sunt exempla novae huius for- 
mationis. lta pag. 519. D. τ. Nostri et deinceps saepius est 
daódvra pro ἀπόδυτρον vel ἀπόδυτυα, (quod habet Nicetas 
in Manuéle IV. 7.,) Zocus , ubi vestes a loturis in balneo exu- 
untur. Mta ὑπόδυτον, locus refugii, ὅπου ὑποδύεται, est in In- 
scriptione apud Reines. pag. 266. lMaxra pro mactra dicunt. 
“Χειρόμακτον apud Nostrum est p. 558. D. 2. pro χειρόμα- 


-xrgov, manutergium. Glossae: σχέπαστον, cucullio, ubi Salmas. 


ad Scr. H. A. T. I. p. 415. σκέπαστρον reponit , nescio quam 
recte, Xa pro σήτρα, cribrum , ἀπὸ τοῦ σήϑειν ; φύλα- 
χτοὸν pro φύλαχτρον seu φυλαχτήριον΄, amuletum. Non tamen 
prorsus ignotum vetustis hoc schema fuisse, apparet e Pin- 
dari σχᾶπτον pro σχᾶπτρον, sceptrum; unde quoque σχή- 
πτοῦχος, non σκηπτροῦχος dicitur. Procul dubio quoque 
ἔργαστον pro ἔργαστρον dixerunt , quia ergastulum Latini usur- 
parunt, quod mere Graecum est ἐργάστυλον. "Vid. quac ad 
. 921. À. 2. de bastactis dicam, 

B. 7. [462, 19.] ἑξακάνϑηλα.  Verti ut in Latinis iacet. 
Ut vererer, ne non satis recte, fecit hoc, quod e Du Cange 
didici, ἐξακάνθηλον ei ἐξακάνϑινον esse corbem, cophinum. 
Si ergo erravi, induxit me membrana nostra, in qua sic mi- 
mute erant scripti spiritus , ut saepe distingui asper a leni 
non posset, et saepe quoque promiscue habebantur. In hoe 
certe loco V. D., qui apographum in usus Maii fecerat, il- 


lud, ex quo typothetae nostri hoc opus excuderunt, legerat 


et scripserat ἐξαχάγϑηλα, quod mutavi, quia mihi videbar 


'spiritum asperum super prima vocis littera in membranis vi- 


dere. Si ergo frustra in hoc fui et peccavi, reformanda erit 
Latina interpretatio sic: et cophinos pro cedrea, eritque vocabu- 
]um ab ἐξ οἱ ἄχαγϑος derivandum et ἐξαχάνϑηλον idem , quod 


- ἐξαχάγθιγον., ex. acantho factum , de qua arbore multa Sal- 


masius ad Solin. p. 572. sqq. Sane ait ibidem V. D. e Theo- 
phrasto , acanthum ad tantam altitudinem excrescere, ut materi- 
es inde caederetur duodenos cubitos longa. Facile igitur ex acan- 


4ho potuerunt cophini fieri excavando,, non plectendo , id quod 


etiam necesse erat continendae rei liquidae, qualis est cedrea. 

Quodsi tamen mecum reputo , non solere sic Graecos compo- 
^, , »» ἢ - 

nere, ut hoc ἐξακάγϑινος est, sed aut ἐξάχανϑος aut sim- 


pliciter ὠκανϑινὸς dicere, terminationemque £»06 cum prae- 
;positione ἐκ paene consistere non posse , incipio de priore mea 


interpretatione animum non despondere. Neque desunt illi 
colores , saltim excusationes. ἹΚάνϑος idem esse atque xag- 
Sog, κάδδος et xddoc, facile concedi potest ; unde cantharus 


-et canthelius, qui cados gerit asinus vel mulus.  Tergax&r- 


ϑήλον,, quasi. dicas quatercadarium , habet Theophanes pag. 


506 10. IAC. REISKI COMMENTARII 


355. in illo celebri et parum interpretibus intellecto loco , 
pro quatuor cadis vel cophinis , quorum bini, velut sarcinae, 
super singulis iumenti lateribus gestentur. Du Cange Gloss. 
Gr. p. 575. locum illum recte fuit interpretatus, et ille mihi 
sie constituendus videtur : ἐκ πολλῆς οὖν περιστάσεως émtvo- 
5915 ἀνὰ δύο ζώων σαγματουμένων ἀπὸ τετραχανϑήλου σα- 
γνίδας ἐπιτίϑειν καὶ οὕτως ἐχφέρειν τοὺς vexgovc , urgente 
igitur calamitate. excogitatum εξ hoc. expediens , ut bina iu- 
menta , onerata singula singulis quadrigis corbium [vacuorum] 
coniugarentur, et super illos octonos corbes extensae ponerentur 
latae tabulae wel asseres, super quibus cadavera efferrentur. 
Ut igitur hic loci τετρακάνϑηλον est quadriga corbium vel 
cadorum, ita in nostro loco qui ἑξαχάνϑηλον esse nequeat 
sexiga (ut ita dicam) cadorum , non video. 

B. 8. [462, 20.] χκεδραίας. Reddidi godronio. Quo me 
induxit Matth. Silvaticus, cuius haec verba citat Du Cange 
Gl. Lat, v. Cedría: kidriía, id est alkitran ; cedría, id est 
gumuni cedri. Si Kidria idem est, atque a/Aitran , profecto 
idem quoque est cum godronio. Nam godronium et alkitran 


idem sunt et re et sono. οἷ» Ὁ varie pronuntiatur, modo cat- 
tran, modo cattaran, modo Kittran , modo cottran. Ipsum quoque 


ol , Gn, mera terminatio est et accessorium quid. n , kidr, 


ergo et o9; 3 , Aithran , idem sunt; ambo stil/am significant, 
guttam exstillantem , et hinc pluviae quoque commune est et 
omni rei liquidae stillanti. Ipsum aes fusum Ar appellatur. 
Sed in specie sic appellant Arabes gummi vel viscidum liquo- 
rem ex arboribus coniferis resinosis , pinu, cedro et talibus 
excoctum. Hinc sunt, qui Kran pieem interpretantur. Sed 
potius est godronium. Nam «5 , zeft, pro pice dicunt. 
Pro resina liquida vel bitumine posnit Eugippus in distantiis 
locorum terrae sanctae p. 105. Symmictorum Leonis Allatii: 
multum ibi [in mari mortuo] est aluminis, multumque cata- 
ranni [delendus asteriscus , locus enim integer est], quod ab 
zncolis reperitur et colitur, V. Du Cange v. Alquitran , ubi 
citat hune locum e veteri charta Hispanica: mec etiam aliquis 
posset extrahere de terra nostra res prohibitas , scilicet peguntam , 
pos. picem,] cepum, [id est sebum ,| a/quatranum , ,fustam 
Pfosten , tigna , materiam struendis navibus,| canabum ;, filum. 
Facile iam conciliari cum sententia nostra poterunt, si quae 
occurrant de cedria ab auctoribus praedicata , quae in godro- 
nium quadrare non videantur. 

B. 9. [462,20.] περιοδιῶν. Quia medicorum est aegros suos, 
utait Seneca, perambulare seu ab uno ad alterum vadere, et or- 
bem visitationis obire, propterea medicatio dicta fuit novis Grae- 
cis zteg.00ía οἱ mederi περιοδεύειν ct mmedici περιοδευταί; vel 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 507 


etiam sic dicti medici , quod cyclo , periodo, methodo, constante 
dierum certorum abstinentia, certa formula, certis intervallis 
exercitionum et medicationum curarent, ut per certas tempo- 
rum periodos diaetae, exercitionum , medicationum etc. vias 
recurrerent; v. Du Cange v. Cyclus. Περιοδεύεσθαι est me- 
dicina uti, corpori suo medicinam adhibere.  Malala T. 1I. 
pag. roo. 

B. 9. [463, τ. ἀξινορύγια.  Verti secures caedendis pa- 
riter lignis et fodiendae terrae aptae, respiciens ad ξένην xai 
ὀρύγιον. Solent enim Graeci duo vocabula diversi significa- 
tus per e£ iungenda in unam massam conflare ; quo de more 
egi ad p. 43. D. ult. Verti igitur non improbabiliter. Non 
enim impossibile est, habuisse veteres talia instrumenta ex 
una parte securi , ex altera rastro vel unco lato armata. Et 
est sane interdum ἀξίγη securis, qua lignum caeditur; ut vel 
ex uno Niceta patet, (ne in re nota exempla praeter necessi- 
tatem congeram,) L. ll. c. 4. in Alexio : δέδωκε καὶ ἀξινάρια 
εἰς χεῖρας ors χύπτειν ξύλα. Nunc tamen malim ἀξιγορύγια 
per rutra wel pastina interpretari, id est instrumenta illa, 
quae manubrio ligneo satis longum et latam ferrum in summo 
habent, quod impactum in terram eam revellit. PZcas ap- 
pellabant medio aevo a verbo Germanico picken, rostro tun- 
dere. Francis hodie est Aowe, a vocabulo item Germanico 
haue, quod omme instrumentum caedendi notat. Nos 7ade- 
hauen appellamus , quasi dicas rutra rotarum , quia vectores 
carrarii eorum ope, si quando currus in profundum terrae 
aut glaciei lacunam subsiderunt, obstantia perfringunt, re- 


vellunt, eoque rotas liberant, Probabile est novos Graecos 


hanc vocem eo confinxisse, ut has ἀξέγας fodiendo destina- 
tas per appositionem a verbo ὀρύσσειν, fodere, arcessito di- 
stinguerent ab illis ἀξίναις, quae tantum caedendo ligno in- 
serviunt. Nam et secures et rutra, qualia dixi , veteres Grae- 


E 2 Ld ᾿ 
οἱ ἀξίνας appellabant ; utrasque ἀπὸ τοῦ ἀγνύναι, a confrin- 


gendo , perfringendo. Prior significatio in vulgum nota est; 
posterior ignotior et rarior ; ideoque necesse puto allatis ali- 
quot exemplis eam adstruere. Polyaenus p. 57. inter instru- 
menta caedendis lignis numerat δρέπανα, falces , rescinden- 
dis ramis non nimis robustis, πελέχεις sternendis arboribus , 
ἀξίνας radicibus arborum e terra eruendis. Luculentius ad- 
huc demonstrat locus Artemidori p. ται. [L. lI. c. 24. fol. 65. 
avers. l. 10. ed. Ald. 1518.] : ἀξείγη [id est ἀξίνη] σημεῖόν ἐστι 
γυναικός τε xai γυναικείας ἐργασίας. xoi γυναιχείας μὲν ἐρ- 
γασίας διὰ τὸ τῷ xg«ro)rr.[nempe τὴν ἀξίνην] συμφέρειν 
[scil. illam]. καὲ προσέλκειν. Ἐπὶ: ergo ξένη instrumentum 
attrahendo, revellendo factum, Continuat : γυναικὸς δὲ διὰ τὸ 
ὁγομα, quia scilicet aut ἄγει, illicit, zm amorem sui ,ad se tra- 


508 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


bit virum, fit eius ἄγαλμα, delicium , aut quod ἄγεται, in 
matrimonium ducitur a viro. 

B. 10. [465, 1.] πλατυλίσχια. Vocis huius exemplum aut 
indicem Lexicographum non habeo. Ad ductum igitur con- 
iecturae et vocis πλατὺς, quae partem compositionis eflicit , 
verti palae latae averrendae terrae , qualibus vespillones e. c. 
effodiunt humum et rursus converrunt egestam super cadaver 
in fovea depositum. | Nos appellamus Spathen. 

B. το. [465, 1.] πτυάρια, Reddidi botas. — Appellant La- 
tini botas vel buttas omne vas cylindricum cavum , omnem 
scapum cavum. linc ocreae bottae dictae. Nos quoque Ger- 
mani in sermone nostro retinemus adhuc eam vocem in ilia 
dictione ezne Lohbutte vel eine .Butte- Loh. lnduxit me, ut 
sic redderem, Du Cange, qui πτύον (cuius diminutivum zzv- 
«010v est) ait veteribus ventilabrum significasse , recentioribus 
autem Z/gneum batillum significare, quo terra egeritur. Nihil 
poterat V. D. planius aptiusve. Me tamen decepit ambiguum 
vocis batillus. Quum enim non praesens animo haberem , ba- 
tillum palam quoque ligneam notare, ferro non armatam, 
qua terra egeritur, (nos JSchüppe appellamus ,) sed solum ba- 
tillum  gestabilem, quo candentes prunae conduntur, mente 
conciperem , ex eo factum est, ut πτυάριον per bottas ad 
efférendum coenum redderem. | Male procul dubio. Nam zzv- 
&9t& sunt palae. Verum suntne praeferratae , an absque fer- 
ro, non novi. Apud Du Cange invenio grt&ot , pala ferrea. 
Si πτυάριον sit pala lignea praeferrata (em ;Spathen), debet 
πιλατυλίσχιον esse pala lignea pura seu absque ferro (eine 
SSchiippe). Aut vice versa. 

C. 5. [463, 5.] δέτινα. ld est retinas. Est enim retina 
idem , quod retinaculum. Superest in. Francico sermone résnes, 
lora. Conf. Du Cange v. ἹΡέτενα. 

D. 4. [465, 11.] ὠσήμιον. Novae Graeciae vocabulum hoc 
notat argentum omne, cusum, non cusum, in nummus , in 
supellectile. Proprie et in origine tamen est argentum cusum 
in nummorum usum.  Putatur quidem vulgo Graecae originis 
esse, et pro ἄσημον, non cuso, non signato, positum 5. deinde 
ampliato significatu ad cusam quoque pecuniam tractum fuisse. 
Mihi quidem, quamvis nolui receptam hanc sententiam op- 
pugnare, videntur tamen quaedam illi obstare haud conte- 
mnenda; quapropter malim ab Arabico Xewl, assimah, τὸ xá- 
Q«yua , onutiopa , derivare. Hoc ἃ e» , signare , descendit, 
ut adeo ἀσήμιον non tantum argentum , sed etiam aurum, 
neque tantum in nummos cusum , sed etiam caelatum significa- 
re possit. Quare autem ad argentum usu restrictum fuerit 
hoc vocabulum , quamvis aurum non minus cusum caelatum- 
que fuerit, meum non est dicere, neque debet haec difficultas 


USE 


ww ν»ν ῬΌΨΥΕΥΟΥ ΨΥ ΡΝ νὴ 


στο Ρσον σαι, ἡ 


AD APPENDICEM LIB. I. DE CERIMON. 500 


nostrae etymolosiae officere , quandoquidem illam non minus 
premit, quae ab ἄσημον . non cusum, derivat. Miratus saepe 
fai, qui fiat, ut nomina nummorum, quib;s homines medii 
aevi usi fuerunt, magna ex parte sint Arabica. Ut meleki- 
nos et zarabinos praeteream , frequentissimi et olim et pro 
parte adhucdum usus vocabula, muancosus et seckinus Arabica 
sunt. JMancosus, de quo vid. Du Cange ἢ. v., est (is^, 
χάραγμα, a (33 , signawt, lineavit, pinxit. Et quamvis 
omnes eusos nummos significare possit, usus tamen ad nummos 
argenteos solos restrinxit, Contra seguinus etiamsi proprie ni- 
hilo plus, quam aliquid χαραγματιχὸν , quod ex officina mo- 
netaria prodiit, notet. Est enim sequinus nihil aliud , quam 
Leo , quod est adiectivum a Kfoo, seccah, χαραγὴ, officina 
monetaria, et ipsum incusum monetae exemplum: ex usus 
tamen imperio nummum aureum solummodo significat. Ver- 
bum καρ, cudere ,tundere, férire, ipsum quoque sua civi- 
tate donarunt novi Graeci, et inde formarunt varia, quae 
videre licet apud Du Cange v. Τζαχίζειν. Alii putarunt secLi- 
num venire ab Arabica voce cy&fe , seckin, quae cultrum 
aut sicam notat. Unde etiam nummos aureos nostri Ger- 
mani saeculo superiore JJo/che, hoc est sicas, appella- 
bant. [τὰ in Schadaei Sleidano continuato T. III. p. 529. : 
Ein Zirkelschmidt zu. Strasburg ward. darum , dass er falsche 
JDolchen gemüntzet , mit Ruthen. ausgestrichen. 

D. ult. (465, 16.] ζυγοφλάσκια. Paria flascorum. Νο- 
stratibus flascae, flaschen , flascones sunt ipsae lagenae ; sed 
veteribus erant tantum thecae, in quibus lagenae repone- 
bantur, sive illae vimine textae, sive ligneae, sive coriaceae 
essent. Patet ex lsidoro: Ζίασοα a Graeco vocabulo dicta. 
Hae pro vehendis ac recondendis phialis plurimum factae 
sunt; indeque nuncupatae ; postea in usum vini transierunt. ma- 
nente Graeco vocabulo , unde et sumserunt initium. Expediant 
alii obscura haec verba. De origine Graeca videamus. Si 
fidem meretur Isidorus, non video, a qua voce alia repeti 


Jlasco queat, quam a φόλλις, (quod idem atque φολὲς, go- 


λίδος,) unde qoAíoxog , folascus, flascus, flasco etc. lpsum 
tamen a phiala repetiisse, satis patet. : 

268. A. 7. (464 , 2.] πρόβατα ὕπαρνα. Maec est plena 
dictio, pro qua Euripides solummodo ὕπαρνος dixit, subin- 
telligendam relinquens δὶς ; vid. Andromach. 557. Est autem 
vVzu«ovog quae cum agno est. 

Α. 9. [464, 4-] βερτζέτικον. Μ΄ Bandur. ad Constant. Por- 

hyr. n. 265. et Du Cange Gl. Gr. h. v. 

B. ro. [464, 14.] δίχτυα. "Verti retia. Sed debuissem 

cortes retibus clausas. lia caveas retibus cinctas , quibus aves 


510 IO. 1AC. REISKII. COMMENTARII - 


asservantur , Pogelbauer , Aristophanes dixit 9/zzve , — Avibus 
v. 1083. : τὰς περιστερὰς ξυλλαβὼν εἴρξας ἔχει xad ἐπαναγ- 
κάζει παλεύειν δεδεμένας ἐν διχτύῳ. 

B. τις [464, 15.]. καυχοπινάχια. Vid. Du Cange Gloss. 
utroque et ad Alex. p. 278. et Salmas. T. I. Scr. Hist. Aug. 
pag. 667. 

ps [465, ro.] μεσάλια. Non id significat haec vox, 
quod Latina perhibent, sed ;ensalía, instrata mensarum, 
ut μαγδίλεα sunt manualia tergendis manibus ; vid. Du Cange 
v. ΠΠενσάλιον. 

D. το. [465, 11.] ἐπεύχια, "Vid. Du Cange ἢ. v.; sunt 
tapetes vel etiam sudaria munda, proprie quidem i1 tantum, quos 
sibi substernere solent cum Graeci tum Turcae preces 'ad deum 
dicturi ; quapropter apud Muhammedanos sudarium iale, qua- 


lia semper secum gerunt munda , ( 24, masalla vel musel- 
la, res, quacum vel super qua oratur, audit: deinde vulga- 
atiore usu cuiuscunque generis et usus sudarium vel tapes, 
ἐπεύχιον, res, super qua oratur, appellatur. Remansit vox 
musella in Hispanica hngua , a/niucella. Testamentum Ramiri, 
regis Arragoniae, apud Du Cange Gloss. Lat. v. Jcitar«, 
quae stragulum notat, quale e. c. sellis aut ephippiis inster- 
nitur: et meos vestitos εἰ acitaras δὲ collectras et amucellas 
et servitium de mea mensa. psa quoque vox acitara est 
Arabica GA et jJ, operculum , tegmen. Hinc intelli- 
gas quoque locum loannis Diaconi in Chronico Neapolitano 
p. 310.: /ecit tres calices aureos .cum patena aurea, quam 
in gyro et in medio gemmis decoravit, Fecit etiam et duo 
paria mascellarium ex auro mirifice sculpta , in quibus evan- 
gelia per festivitates leguntur. Haec ipsa paene verba leguntur 
apud Rainer. de inventione reliquiarum S. Eutychetis et Aculii 
apud Du Cange v. ZMascellare. Mascellarium hic est a,no- 
minativo singulari mascellare , quod idem atque ;assellare. 
Nam sc medio aevo scribis idem atque ss valebat. Massellare 
ex auro, ve^99JV (y (zhbaa, est ἐπεύχιον χρυσοῦν, tabula 
aut bractea aurea, quadrata , conformata ad figuram epeuchii 
expansi seu manuctiorum (sic) nostratium. 1 
D. το. [465, 12.] φουντάτα. Scribitur quoque φουνδάτα, 
et haec scribendi ratio frequentata magis. Quandoquidem fun- 
datae vestisin hoc codice et apud Anastasiunrperfrequens fit men- 
tio, neque tamen adhucduim satis constat , quid ea fuerit : 
operae pretium credimus nos facturos, si aliquanto diligentius 
in hoc argumentum inquiramus. Et primo quidem loco pro- 
ponendae sunt virorum doctorum hac de voce sententiae , 
quas quidem novi. QGoarus itaque ad Codin. pag. 49. n. 22. 
ait φούντα et φούτα idem esse, alque τούφα,, apex, tiara, 


WU Ψ  υυν  ν ΎΨΥΤΥ Omer mmn am 


ὦ 


AD APPENDICEM LIB. L DE CERIMON. 9611 


et pag.62. margo exhibet, ut variam lectionem, φούντα pro 


τούφα, quod Viro docio errandi occasionem forte dederit. 


Bulengero fundatus est auro textus, acu pictus, (verba sunt 
Du Cangii Gl. Lat. h. v.,) qui idem esse opinatur, quod nobis 
étoffe à fond d'or; drapo di fundo d'oro Dominico Magrio. 
Sed cum haec vox etiam tribuatur vasis argenteis et aureis , 
addit Du Cange, se non videre, quomodo fundatus de acu- 
pictili diei queat. Salmasius in epist. ad Sarravium p. 145. 
ed. Burmann. sententiam suam de veste fundata his verbis 
exponit, quae non pigebit, quamvis compluscula, adscribere : 
Festis de fundato eo opere facta et aurata , quo reticula fie- 
bant, quibus capita feminarum ornabantur ; fias etiam ap- 
pellant, ut Graeci σφενδόνας. quia fundae,, quibus lapides 
iaciebantur, ea parte, cui lapis imponebatur vel glans, reti- 
culato opere erant contextae. ln vestibus autem viae ex auro 
intextae vel phrygionico opere insutae decussatim se interse- 
cabant, ut maculae in reticulis. Quod opus de fundato ap- 
pellabant, id est de funda. Sed funda, ut dixi, intelligitur 
capitis muliebris ornamentum , quod Graecis σφενδόγη et ὁπι- 
σϑοσφενδόνη dicebatur, quae ornamenta erant ἐπίχρυσα, ut 
Pollux notat. Inde et in vestibus fila aurea ita reticulatim 
et fundatim intexta nomen acceperunt. 77as vocavit Tibul- 
]us. — A funda autem fundatum idem quod funda: ut ab 
arena arenatum , a fossa fossatum. Quippe recentiores di- 
xere fossatum , quod veteres fossam." Conf. quae ad Script. 
Hist. Aug. T. I. p. 670. et T. 1I. p. 457. de funda et ventrali 
disputavit, Non iuvat haec examinare, neque refutare. Si- 
milia sunt caeteris multis Salmasianis, in quibus doctrinam 
mireris, fidem et verum desideres.  Habendus tamen honos 
magno ingenio etiam ubi fiducia sui labitur, Alteserra tandem 
ad Anastas. p. 119. : ,,Vela de fundato sunt aureis signis in- 
texta , ut calyx fundatus est signis insculptus — Apud aurifi- 
ces, quos vocant, inclusores gemmarum funda est reticulum 


ex auro fundae simile, quo gemmae includuntur." Mihi qui- 


dem de significatione huius vocis coniecturae variae, ut in 
re antiqua et obscura, animum subierunt. Tres tamen prae- 
cipuum apud me locum obtinent. Aut enim ex mea senten- 
tia dictae fuerunt vestes fundatae ex eo, quod fundum aure- 
um vel sericum haberent ; tramam vel subtegmen alias appel- 
lant ; stamen autem alterius generis; aut ex eo , quod coloris 
essent ὀξέως, aculi, Intensi , fundati , ut adhue hodie dicunt 
Francogalli foncé, profundi coloris et intensi , obscure caeru- 
lei aut paene nigri; aut ex eo, quod intextas haberent fun- 
das, id est areas orbiculares. Fuit olim quoque, quum pu- 


. tarem, vestes bas ideo fundatas fuisse dictas, quia fundas, 


id est marsupia, boxeas (de poches, Taschen) assutas haberent. 


512 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


Verum quia tapetes quoque et pallia in altaribus dedicata 
fundata dicuntur passim , in quibus marsupiorum usus et lo- 
cus nullus est, abieci hanc coniecturam. Reliquis supra po 
sitis iam meum est ut fidem faciam.  Disserendum mihi ai 
occasione erit de significatione vocis σφενδόνη et funda et 
de marsupiis veterum quoque. Primae sententiae, iuxta quam 
vestes fundatae sunt fundum aureum vel argenteum vel seri- 
cum , stamen autem alius vilioris generis habentes, favet illud 
tramosericum vel pannus, cuius trama sericea erat , in charta 
vetere apud Du Cange v. Jafors ,; et valde patrocinaretur 
locus Anastasii p. r22.: vela holoserica maiora sigillata. [ζω- 
ótora] habentia periclysin et crucem. de blathin. seu fundato , 
si recte sic vulgo citarent et corrigerent viri docti. Atqui in 
editione Parisina, qua utor, lego de bathin, idque rectum et 


probum est. (a2, bathin , est vox Arabica, notans satu- 
rum, nuütritum, bene pastum et distentum atque refertum. 
Ita usurpat verbum (322 Gjorair : 
lue δ QUE oyeell, iba VE XS qgiusI 

ui saturi Becritas comitiantur , famelici se ad. eos adiungunt, 
ubi Scholiastes : 

Leti ld. τρεῖς lil, Kal τὲ Ema demo lensis Δ᾽ oia 
'Traductum hoc ad colorem fuit. Color nutritus, saturatus 
est ita densatus, ut intendi et plus particularum colorearum 
recipere nequeat, verbo profundus. Est igitur fundatus co- 
lor idem, atque profundus. . Sed color profundus , voce in se 
spectata , potest omnis color ad obscurum vergens esse. 
Atqui usu non omnis color dicebatur profundus , sed tan- 
tummodo certus quidam color, quem fuisse caeruleum ob- 
scurum , subnigricantem coniicio. Veteribus Latinis iam pe- 
culiaris coloris species erat color profundus , ut intelligitur ex 
epistola Valeriani ad Aurelianum T. II. Ser. H. A. p. 45o., 
qua inter alia ipsi tribuit subarmallem profundum , pro quo 
deinceps fundatum. dixerunt ; unde Gallofranci retinuerunt di- 
ctionem foncé. Placuit haec vocis fundatus interpretatio Du 
Cangio Gl. Lat., cui subscribere non dubito ; quamvis fuerit, 
quum tertiae expositioni, ut speciosiori et doctius quid con- 
denti, magis essem addictus , quae nempe vult vestes fünda- 
tas eas fuisse, quae intextas haberent areas rotundas , quales 
fundas appellabant ; alio quoque nomine de cyclaton et cum 
rotis, de quibus nominibus alius agendi locus erit. Appel- 
lationis autem nostrae haec ratio est. Funda Latinis et agev- 
δόνη Graecis est omne rotundum, circulare, aut saltim a fundo 
orbiculari in conum desinens. Hine σφεγδόγνη est ommis longa 
fascia orbicularis ad similitudinem orbis corneae pupillam ambi- 
ens; est meta in circo conica, est canthus seu circulus , qui 


"JP 34 K-—— 


| 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON.' 513 


doliis cireumponitur continendorum asserum causa, est tu- 
tulus seu apex capitis, quod mulieres Graecae vetustae et 
nostrates occidentales quoque medio aevo gerebant, alte fa- 
stigiatum in coni saccharini speciem ; quem apicem si in ver- 
tice rectum et excelsum gererent, σφεγθδύγη simpliciter, si in 
postica parte capitis gererent inclinatum et obliquum, ὀπεσϑο-- 
σφενδόνη appellabatur; de qua vid. interpp. ad Polluc. V. 
96. Erat σφενδύνη denique apex boneti conicus replicatus 
dependens pone caput aut in humerum , et rete e fundo lato 
rotundo in angustum coiens apicem, ut Virgil. Georg. : 
"Atque. alius latum funda iam verberat amnem. 

Funda tandem est infundibulum ab znfundendo (prorsus ut 
σφενδύνη ab antiquo σπένδειν, fundere, defundere,) et ad eius 
instar marsupium conicum, sive id lino sericove textum , si- 
ve corio concisum fuerit. Omnia haec a figura aut prorsus. 
rotunda aut conica. Superest adhuc in sermone nostro vox 
Jüunda pro cantho doliari, quando dicimus Fundgrube et 
Fundleder, fovea circulis ligneis septa, in qua coria paran- 
tur, unde calcei soleantur, et tale crassum, rigidum bubulum 
corium in tali fovea paratum undleder appellatur. Σφεν- 
δόνην et fundam esse circulum dolia ambientem et tabulas 
ligneas continentem, clare patet e loco loannis Canabutzae (ci- 
tati a Du Cange v. Χαγντρωσις): τινὰ κύχλον ἐχεῖγοι Aéyovat 
χάντρωσιν καὲ μετὰ τοῦ ἕχτου τούτου [f. μετὰ τοῦ διαβήτου, 
cum circino, aut μετὰ τοῦ ἐργαλείου rovrov, sed difficile est 
de hoc loco extra nexum posito iudicare] περιγράφουσι xa 
ποιοῦσιν ἰσὸν χαὶ χατὰ πάντα ἀρμύδιον εἰς τὴν τοῦ βουτζί- 
ov περιφέρειαν ἢ, ὡς ἐχεῖνοι λέγουσι, χάντρωσιν. Vocabulum 
χάντρωσις venit ἃ χανϑροῦγ. Est autem xarrgor , χάγϑρον, 
χανϑήριον diminutivum a κάγϑος, circulo ferreo, qui rotis cireum- 
ponitur ad illas continendas. Hinc vox cl ncs almocan- 
tharat, astronomis nota, significat circulos ad horizontem 
parallelos, item horologium solare talibus circulis signatum, 


Ab eo verbum natum j;233$ canthara, circulo amicuit. Hinc 
iam facile est intelligere verba Codini IV. 55.: τὸ σχαράνι- 
xov αὐτοῦ ἐνδεδυμένον χασδίῳ, ἔχον ini κορυφῆς μιχρὰν 
φούνταν χοχκίνην. Caputium assutum babebat illud scarani- 
cum acutum instar panis , quem appellant, saccharini. Ap- 

t quoque, quare φούγτα Portio et Vlacio (apud Du Cange 
Gl. Gr, h. v.) exponatur per xvrragoc. Est nempe χύττα- 
ρος e. c. foveola, cui glandes quernae insident, et alia quoque 
vox illa notat a forma infundibuli et conica non procul abeuntia. 
luvat hac occasione locum a Du Cange l. c. allatum emen- 
dare et exponere. Ex iisdem auctoribus affert nempe Du Can- 
ge has glossas: “πέος, τζουλοῦφι, qovrza , πρόκοιμον, leg. 
zt90x0pi0v; funta autem hic ideo dicuntur antiae, quia vete- 


Constantinus Porphyr. Vol. 1]. 33 


διά 0. IAC. REISKU. COMMENTARII 


2 " 2 . Ww. pe NEM 
res interdum antias crispatas in modum geminae fundae seu 
gemini coni in altum exstruebant, unde creditur Moses cor- 


nutus dictas fuisse. Tandem vox τζουλοῦφι Arabica est, «δον 
sunt omnia «»ri«, primum occurrentia in oculos, eminentia. 
Hinc intelligatur quoque, quid sit ἐσφενδογνισμένον apud Theo- 
phan. p. 207. A. 9. Describit ibi habitum Arethae, reguli aut 
phylarchae Arabum , ad quem a lustino lun. Imp. legatus 
fuerat Iulianus Magistrianus : γυμνὸς ἦν ὃ βασιλεὺς ᾿ρέϑας 
[id est non indutus erat chlamyde, sed sola interula; male 
vertitur nudus erat| καὶ χατὰ τοῦ ζώσματος εἶχεν εἰς τὰς 
ψύας λινόχρυσα ἱμάτια, χατὰ δὲ τῆς γαστρὸς ἐφύρει οχιστὰ 
διὰ μαργαριτῶν τιμίων, καὶ ἐν τοῖς βραχίοσιν ἀνὼ πέντε 
κλαβίων [sunt noduli fissuras panni continentes, quales in sto- 
lis veterum Graecarum mulierum super brachiis saepe conspi- 
ciuntur] xa/ χρυσᾶ ψελλία εἰς τὰς χεῖρας αὐτοῦ, ἐν δὲ τῇ 
κεφαλῇ λινόχρυσον φακιόλιον ἐσφενδονισμέγνον, ἔχον ἐξ ἀμφο- 
τέρων τῶν δεσμῶν σειρὰς τέσσαρας. Postrema de ornatu vel 
vitta capitis nemo facile intellexerit, nisi coram habeat imagi- 
nem Arabici «habitus a la Rocque proditam aeri incisam p. 4. 
sui Itinerarii per Palaestinam editi Amstelod. Anno 1718. eiusque 
verba non legerit, quibus tulpanum Arabicum describit. Sunt 
autem haec: — unm turban , qui consistoit en une calote de 
drap rouge, entourée d'un voile ou echarpe de soie noire, 
rayée d'or, de deux aunes en quarré, dont la frange torse et 
longe d'un demi pied pendoit sur le front et. les joues. — Un 
des bouts de cette echarpe, appellée Bustmani, pendoit sur 
le devant de mon | epaule gauche, et l'autre, qui étoit passé 
dans les replis de ses detours , sortoit du. haut du bonnet et 
Jormoit une maniére de panache, qui descendoit par derriere 
jusques sur le dos." Est ergo ἐσφενδονισμένον φακιόλιον ci- 
daris aut tulbanus ita factus, ut e lato orbiculari fundo in 
fundam, in infündibulum et conum abeat. Habebat autem 
Arethae cidaris, prorsus ut illa eius Arabis , quem Gallica 
ista verba describunt, duos apices, e quorum singulis quater- 
nae σειραὶ dependebant, hoc est striae aut taeniae vel ex auro 
et sericis filis contextae, aut fila margaritarum. Hinc porro quo- 
que clarum est, quare crumenam, item stomachum (vid. 
Gariopont. Hl. 35.) fundam appellaverint: coibant nempe aut 
ex amplo orificio in angustum finem, aut ex amplo medio in 
duo angusta crura, ut funda, instrumentum illud, quo lapides 
procul eiiciuntur. Utriusque generis fundis seu crumenis pe- 
cuniariis adhuc hodie utimur. Quaedam serico textae in me- 
dia latiore parte habent foramen duobus diversis loculis com- 
mune pro condendis illinc aureis, hinc argenteis nummis, 
lta comparata erant veterum ventralia, de quibus nolo repe- 
tere, quaeSalmasius ad Script. Hist. Aug. disputat. Hacc ventralia 


᾿ 
j 
| 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 515 


eirca zonas circumplicabant et sic gestabant. Verum habe- 


bant quoque, certe aevo medio, tales boxeas (des poches, 
Taschen), quales mos vestibus nostris insutas et abditas geri- 
mus. Quin et tertium quoque genus fundarum gerebant ex- 
tus in oculos incurrentes, a zonis dependentes eo loco, ubi 
milites nostri peras suas militares (vulgo Patrontaschen) ge- 
runt. De postremo genere capiendus est locus Nicetae (apud 
Du Cange v. χίισάκκιον): προῆγεν ἡμῶν ὁ οἰχουμενικὸς ἀρχι- 
ποίμην, μὴ δισάχκιον φέρων, μὴ χρυσὸν ἐπὶ τὴν ὀσφὺν, 
ἄραβδος καὶ ἀσάνδαλος. Vult dicere: patriarcha non gesta- 
bat bulgam super femore et in ea aurum, Imaginem viri bul- 


. gam talem gerentis dat Valerii Maximi Gallica interpretatio in 


membranis Lipsiensibus, de quibus supra dixi. In his bul- 
gis aut punchis (quod idem prorsus est et illinc manavit) 
seu bursis, quod conspectui paterent, luxum et divitias osten- 
dere solebant olim, ut patet ex 5. Audoéno in vita S, Eligii I. 
12.: habebat zonas ex auro et gemmis comptas, nec non et bur- 
sas eleganter gemumatas.  Dursae in vestibus saepe memoran- 
tur apud Murator. T. ll. Ant. [ἴα]. p. 515. ult. , 516. 9. et 
alibi.  Bursarum, quales nostrae sunt, intra pannum et eius 
duplicaturam abditarum videre est imaginem (neque enim ve- 
teres eas ignorabant) apud Ciampinum T. lj. veter. monu- 
ment. tab. 5». et in. Menologio Βαβι απο passim , ut T. ΤῸ p. 
X2. 18. et 170., et T. Il. p. 20. 84. et alibi. Areae enim il- 
lae orbiculares aut plerumque rhomboideae, in regione ge- 
nuum conspieuae, sunt orificia fundarum vel crumenarum. 
Forte has quoque intelligit Noster , quando infra p. 271. D. 
c. fin, memorat vestes μετὰ περσιχίων, crumenis instructas. 
Videamus iam, quid calices fundati fuerint. Exiis, quae hac- 
tenus disputavimus, confici potest calices fundatos fuisse aut 
illos , qui ad fundae vel infundibuli aut coni modum coirent 
in imo, aut qui circulo aureo uno per summam oram, aut 
aliquot per certa intervalla ambirentur ; aut denique qui fun- 
do et pede vel disco lato orbiculari niterentur , cum qui ta- 
li pede carerent, in conum praesectum desinentes et ipso 
calicis fundo nitentes, non fundati dicerentur vel sine pedi- 
bus, ut in charta veteri apud Du Cange v. JMazer: tota 
supellex mea argentea et cyphi de mazaro [id est scyphi Me- 
garici operis , fictiles, porcellani] cum pedibus et sine pedibus. 
Interdum calices alterius materiae erant et alterius ipsorum 
fundi vel pedes , ut Ze hanap de δὶ. Louis etoitde madre [porcel- 
lana] garny d'un pie d'argent doré. V. Du Cange v. Mazer. 
Si cui tamen hae coniecturae non satisfecerint, forte illi magis 
arridebit haec, cui et ipse ego quoque plurimum tribuo, ca- 
lices fundatos fuisse fusos, non malleo cusos. J'uudare enim 


516 ΧΟ: IAC. REISKII COMMENTARII 


dicebant medio aevo pro;fundere , et fundator pro fusore; 
χύτῃ , liquatore metallorum. 

D. 11. [465, 12.] χαμόχουμβα. Sunt lecti aut in ipsa 
humo depositi eamque immediate contingentes, aut ope ful- 
crorum tantillum solummodo a solo elevati. V. Du Cange v. 
Chamcuniae. Ergo pro verbis Latinae interpretationis zm qui- 
bus humi détubetur malim substitui qui adhibeantur (vel in- 
sternantur) Zectzs humulibus. 

269. A. 1. [465, 15.] διβλάττια. Dele velim in Latinis 
seu serica. — Quamvis enim βλάττη saepe sericum notet et 
coactilia quoque quaedam serico viliori, item bombyce fiant , 
putem nihilominus hic loci sermonem tantum de colore blat- 
teo seu purpureo esse , de quo forte alias videbimus, qualis 
fuerit, si unquam aliquid certi in illa auctorum veterum in- 
constantia hoc de colore constitui potest. Quod autem in 
Latinis addidi Znvolucro serico bis tincto induta , id habui e 
p- a ult. 

A. τ. [465, 15.] πτενὰ. — Vereor, ut et hic recte fuerim 
interpretatus. Verum et ipsius argumenti difficultas, et bar- 
barus novorum Graecorum sermo omnia velut suffusa caligine 
turbans facile mihi veniam impetrabit.  Conieci πτεγὰ esse 
culcitras plumis refertas. Nam | culcitras scribere volui , non 
stragulas. — Usos certe fuisse veteres plumaciis seu culcitris 
anserum plumis refertis, abunde probant Vales. ad Amm. Mar- 
cell. p. 125. et Du Cange v. Plumacium et :Χηνοπλούματα 
(sub v. Πλοῦμος), quibus addi queat illud Corippi L. II. : 

sedemque paternam 
Constructam. plumis, pulchrisque tapetibus altam; 


patet item ex illo Vitae S, Winwaloei Abbatis loco n. 15. : pro 
laneo aut lineo indumento | caprinis usus est pellibus, pro plu- 
mis aut lectisternüs arboreis utebatur corticibus. — Quodsi tamen 
recogito, novos Graecos pro ψιλὰ. Aemra, tenuia, dicere φϑενὰ 
(v. Du Cange h. v., a q3ivew, macescere , tenuari), subit ani- 
mum suspicio , πτενὰ hic non plumeas culcitras , sed idem 
atque φϑενὰ notare et opponi praecedenti voci παχέα. lta 
ut sensus loci nostri hic sit: coactilia bis tincta crassa et tenuia 
pro lectis humilibus. Amant autem novi Graeci z et ᾧ permutare, 
ut φτυάρι et πτυάριον, φταῖσμα pro πταῖσμα, φταίγειν pro 
πταίειν, φτύειν pro πτύειν, φλεμμόνι pro πλευμόγιον, στα- 
zig pro σταφίξ. - 

A. 4. [(65, 17.] Amoffévera. — Sunt Zinea veneti coloris. 

hunc igitur modum velim Latina reformari. 

A. 12. [466, 4. λουτρὸν Τουρχιχὸν.  Videor mihi ex 
hoc Nostri loco et alio Abumasaris colligere, balneum sic di- 
cium Turcicum aut , quod Scythae, id est Tatari suo ser- 


AD APPENDICEM LIB. 1. ΡῈ CERIMON. 517 


mone τζέργα appellant, esse parvum tentorium coriaceum. 
Abumasaris locus (apad Du Cange v. TLéoyz) hic est: τῶν 
ἐνοικούντων sig τὰς τζέργας xai χαρχάδας τῶν τε Ταρτάρων 
χαὶ Τούρκων. Vox Chorcat, vel Chorcah 85,7- unde no- 
strum Zorde, pagi mobiles et nomadici Tatarorum , tentoria 
lanea, filtrina aut pellita, mihi saepius apud Abulpharagium 
et alios lecta, Verum τζέργα nusquam alias legi. "Videtur 
mihi tale tzerga describere liber Germanicus, das veründerte 
fiussland dictus, p. 158. his verbis: ,.$/e [die Kossaken oder 
Tatern] haben eine rt Hütten von Leder, die einem Reif- 
fenrokke ühnlich sehen , und | Kubiten genant werden. | Diese 
stellten sie mit Stangen auff, machten Feuer und Essen darin- 
men , und stopfJien, nachdem das Feuer. ausgebrandt , oben das 
Loch zu, und svürmten sich auf solche JV'eise des Nachts." 
Aguoscis mores et posteros Scytharum , de quorum balneo sic- 
co seu vaporis Herodotus ΕΥ̓. 75. scite narrat, negans eos 
balneo humido uti  ὑποδύγουσι, ait, ὑπὸ τοὺς πίλους, subrepunt 
sub tentoria sua filtrina , et iniecto in candentes igni lapides 
semine cannabis , ἀγάμεγοι τῇ πυρίῃ πυριῶνται, grato balneo 
vaporoso se balneant aut foco sese calefaciunt , τοῦτό σφιν 
ἀντὲ λουτροῦ ἐστιν. Nullus dubito, nostrum τζέργα prorsus 
idem esse; tentorium nempe coriaceum, figurae conicae, cam- 
panae instar, habens in summo fenestram , quae fumum ar- 
dentis foci transmittat, lignoque in carbones mutato occlusa 
intra tentorii ambitum calorem contineat, E loco certe Abu- 
masaris allegato videtur colligi posse, τζέργα tentorium aut 
mapale esse. Quia tamen addit noster, μετὰ κιγστέρνης δερ- 
ματίνης, credendum tale mapale non sicco tantummodo , sed 
etiam humido balneo inserviisse. Nam cisterna illa scortea 
erat idem, quod solium in thermis , aqua calida plenum , in 
quo lavantes considebant, | 
B. 1. [466, 5.] ἀπὸ ἀδημίου. Quandoquidem certo scie- 
bam adimium idem esse, quod nobis hodie cordobanum appella- 
tur, et praeterea mihi persuaseram, veteribus celebratas pel- 
les rubras Armenicas aut Parthicas easdem cum cordubanis 
esse, dedi quod in Latinis iacet. Notat &2! in genere pellem 
omnem, in specie tamen rubram. £5w Hebraeis quoque rube- 
re notat. Apparet ex loco Meidanii, ubi narrans historiam 
Nezari opes suas inter filios distribuentis , sic eum loquentem 
inducit «καὶ a4. XA8J4 9 aec  alcova , seu tentorium , 
rubrum sit Modari, cui addit grammaticus explicationis gratia 
299 ὧν τοῦς erat autem. illud de Adim, id est corio rubro. 
Laudabant Romani pelles Persicas et Parthicas et 4rmenicas, 
aevo medio hermelinas, quas cave cum hermelinis nostris ad 


exemplum Du Cangii ad Ioinvill. p. 15x. confundas, toto 


518 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


coelo diversas; item cordobiscas , unde nostrum Cordowan ; 
nos hodie celebramus Türkisch Leder, Saffian, Cordowan , 
Marroquin, aut si quibus aliis nominibus appellatur. Non 
differunt hae pelles aut coria ratione praeparationis, sed tan- 
tum officinarum. Olim inter res pretiosas erant pelles rubrae, 
vid. Murat. 'T. ll. Scr. Rer. Ital. p. 145. b., et Luitprand. 
Hist. VI. 5. Inter dona, quae Alaricus ab obsessa Roma 
flagitabat, erant ter mille δέυματα χοχκοβαφῆ, Zosim. p. 556. 
fine, et in iis, quae "Theodosii legati reginae cuidam lllyri- 
cae dabant, erant φιάλαι τρεῖς ἀργυραῖ xai ἐρυϑρὰ δέομα- 
τα, καὶ τὸ ἐξ Ἰνδίας πέπερι καὶ ὃ τῶν φοινίχων xagnóg, ut 
ait Priscus Rhetor in Excerpt. Legat. Hoesch. p. 42. fine. V. 
Vales. ad Amm. Marcell. p. 416. ct Salinas. ad Scr. H. Aug. 
T.I. p.4o9.  Zermclinas aut ermesinas has pelles medio 
aevo appellabant pro frmeninas. | Nam aeque in Armenia, 
quam Parthia et in vicinis regionibus parabantur. —Proces- 
sus de trauslatione S. Antonini (apud Du Cange v. Zaticum): 
dictum — sanctum | corpus caligis ex filatico , τι dicitur, albo 
[sweissen Z wirnstrümpfen| et sandalibus ex: ermesino rubro — 
more archiepiscoporum calceatum. exstitit. Quod hiec dicitur 
"ermesinum rubrum, est idem, quod corium Parthicum rubrum, 
et multum diversum ab illo pretioso pellitio , quod e Siberia 
affertur et vulgo hermelinum appellatur, quod etiam medio 
aevo non ignorabant, ut ex Du Cange v. ZZermelinum  con- 
stat. At quis unquam hermelinum murem rubrum vidit 
aut eo caleeari hominem audivit? De cordobano v. Du Can- 
ge v. Cordebiscus. 

B. 1.[466, 6.] πυρομάχεα. Ex coniectura interpretatus fui, 
neque adhucdum melius succurrit. Interim considerandum per- 
mittam docto lectori, sitne u« 7:0» terminatio, qualis est e. c. in 
Latinis mentum , ut znstrumentum , tormentum etc. Sic certe 
reperio σαχκομάχιον,, quod aliud nihil quam σάκκον significa- 
re videtur. Sic πυρομάχιεον esset igniarium, vas igni tenen- 
do, gerendo, transferendo. 

B. 3. [466, 7.] ἐκκλησίαν βασιλικὴν μετὰ ἱερῶν. Ἐο- 
clesiam | castrensem capellam Latini medii aevi appellabant. 
'Valem ecclesiam describit Eckehardus lunior de Casibus S. 
Galli c. 1. his verbis: capellam , qua itinerans. utebatur cum 

reliquiis [nempe sabetbrom] δὲ libris et omnibus. utensilibus. sa- 
cris. Collocata erat talis ecclesia in peculiari tentorio, ut pa- 
tet e loco Gauterii Cancellarii in Gestis Dei per Francos p. 
454. c. £: sed haec manibus impiorum iam asportata non in- 
veniunt, exceptis principis et capellae tentorüs , in quibus ne- 
Jandissimi certatim auri et argenti. oritamentorumque | principa 
lium cupidine ense contendebant. "Utriusque loci indicium Du 


Cangio in Gloss. Lat. v. Capella debeo. Memorabilis est Durandi 


AD APPENDICEM LIB. L DE CERIMON. 510 


locus Ration. Div. L. ll. c. το. n. 8.: in plerisque locis sa- 
cerdotes capellani wocantur. Nam antiquitus reges Franciae 
ad bella procedentes. capam B. Martini secum portabant , quae 
sub quodam tentorio servabatur, quod ab ipsa capa dicinmi 
est capella, et clerici, in quorum custodia ipsa capella erat , 

inde capellant dicebantur. — Sunt etiam qui dicunt , quod 
antiquitus in ipsis expeditionibus in tentorio fiebant domuhcu- 
lae de pellibus caprarum supertectae, zn quibus missae cele- 
brabantur ; et inde capellae nomen tractum. est. Sunt ergo 
τὰ ἱερὰ saera supellex, arae portatiles, ὠγτιμίγσια dictae , 
vasa caetera missae celebrandae et praecipue icuneulae san- 
eem quales adhuc Russi in praelia et itinera secum effe- 
runt. *[Imago B. Virginis et reliquiae SS. in praelia appor- 
tantur a Graecis. Du Cange ad Villehard. p. 515.]* Ὡς ec- 
clesia castrensi, eaque omnium prima, egregius locus est 
apud Socratem Hist. Eccles. I. 18. (vid. Habert. Pontific. p. 
659.): τοσοῦτος ^v ὁ τοῦ βασιλέως [Constantini M.] πρὸς 
τὸν χοιστιαγισμὸν πόϑος, ὡς xai ' Πεοσιχοῦ μέλλοντος ἔσεσθαι 
πολέμου, κατασχευάσας σχηνὴν ἐκ ποικίλης, ὀϑόνης ἐχχλησίας 
τύπον ἀποτελοῦσαν, ὥσπερ Moanc ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἐπεποιήκει" 
ταύτην φέρεσθαι, ἵνα ἔχοι xara τοὺς ἐρημοτάτους τόπους 
pu meditullio hostium , ubi nulli amici , nulli Christiani , nul- 
ae , ecclesiae] εὐχεήριον εὐτρεπισμένον. Quod Socrates εὐ- 
χτήριον appellat et e sindone diversicolore factum ait, id 
Balsamo οἰκισχάριον οἱ tela bombycina factum Respons. XHI.: 
"e)ro xci οἱ μετὰ τῶν αὐτοχρατύόρων ἑπόμενοι κληριχοὴ εἰς 
πεδιάδας ἐρήμους ἱερουργεῖν δεδικαίωνται χατὰ μόγον τὸ εἰς 
ἐχχλησίαν βασιλικὴν ἀφοριοϑὲν οἰκισχάριον. Ecclesia castren- 
sis erat in praetorio seu Augusti tentorio , tantummodo ve- 
. lo interposito a profanis separata , ut constat e loco. Cinnami 
p. 90., ubi narrat, patruum Manuelis Comneni , Isaacium, spe, 
fore ut Imperator in praelio periret, et cupidine rapiendi impe- 
rii ingressum fuisse in orator ium velis tumultuarie concinna- 
tum, “ἐπειδὴ τὸ χατὰ τὸν αὐτοχράτορα ἐπύϑετο xai ὡς ἐν 
ἐσχάτοις εἴη. κιγδύνοις, εἰς τὴν βασίλειον αὐλὴν εἰσελϑὼν, 
εἰσω δὲ τοῦ διὰ πέπλων σχεδιαζομένου εὐχτηοίου γεγονὼς 
ἐχαραδόχει τὸ μέλλον. | Ad ecclesiae castrensis supellectilem 
pertinebat omophorium B. Virginis, quod secum efferebant in 
praelium, ut e Romani Lecapeni historia constat, v. Du Can- 
ge ad Alexiad. p.529. Num aliorum queque sanctorum reli- 
quias et vestes in castra extulerint et saffixas conto gesse- 
rint mihi non constat. De omophorio B. Virginis forte in- 
tellizendus est Mauritius L. VM. Strategic., ubi ait pone can- 
dophorum stare eum, qui capam gestet: ὄπιϑεν δὲ αὐτοῦ ὃ 
τὴν κάπαν βαστάζων καὶ μετ᾽ αὐτὸν ὃ τὴν τούβαν. Morem 
hune reliquias sanctorum in praelia efferendt ἃ Graecis Mu- 


520 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


hammedani, ut nugas et superstitiones multas alias, acceperunt. 
Hi enim Muhammedis quoque bordam seu amiculum non 
tantum in regni Bagdadici insignibus habebant, sed etiam per 
acies in gravissimis praelis circumgestabant. ^ Vid. paulo 
post ad huius pag. D. 2. , Huc pertinet etiam imago B. V. ; 
ἡ τῆς ϑεομητορος εἰχων., ἢν OL βασιλεῖς Ῥωμαίων ποιοῦνται 
συστράτηγον. τοῖς ἐναντίοις ἑάλωχεν., ait Nicetas Chon. p. 
800. C. 2., quod traductum ex veteri more signum Victoriae 
et Fortunae in castris et praetorio habendi. Nam ut genti- 
les Romani haec signa numinum suorum pro pignore felicita- 
tis imperii habebant et absque iis actum de se credebant : sic 
movi Graeci Mariam patronam et tutricem rerum suarum ha- 
bebant et cum eius imagine se. credebant prospere acturos. 
Praeter alias imagines habere quoque in capella sua castrensi 
solebant Impp. imagines suas, quod colligo e loco Nicetae 
Choniatae, ubi narrat Salum aliquem, hoc est monáchum 
eremitam stultum eundemque pro sancto et propheta habitum, 
spiritu vatidico Isaaci Angeli, qui deinceps excoecandus erat, 
Amagini, ἥτις χατὰ τὸ εἰς εὐχὴν αὐτῷ ἀποτεταγμένον οἰχί- 
δέον χρώμασιν ἐστήλωτο, oculos eruisse, p. 256. D. 

B. 8. [466, 11.] χοιτῶνος. Quia in illo palatio seu 
magni palatii parte illa, quae coeton ex eo appellabatur, quia 
Imperator ibi dormiebat, vestiarium erat et in vestiario sum- 
mi quaeque pretii res, nummi parati, gemmae, vasa aurea et 
argentea, vestis serica etc. asservabantur, hinc est, ut et ve- 
stiarium et coeton promiscue de thesauro regio usurpentur. 
V. Du Cange v. estiarius. Henricus Knyghton ad An. 
1381. : iuravit quod. credidit, quod non esset aliquis rex chri- 
stianus habens meliorem gardaropiam. | Nam, ut dixit , tanta 
erat copia vasorum et iocalium de argento,  Minc est quod, 
cum Nicetas Choniates in codice quodam msto, teste Mont- 
fauconio in Palaeographia Graeca p. 327., appelletur τῶν 
χρίσεων ἔφορος καὶ προχαϑήμενος τοῦ χοιτῶνος, id vertitur 
pracfectus fisci imperialis. Hinc etiam est, quod Cassiodorus 
cubiculum pro gaza posuit Variar. l. ep. 2. : cum blatta, quam 
nostro cubiculo dare singulis annis consuevisti , venire festina. 
Quod et ali auctores Latini fecerunt: v. Du Cange v. Cubicu- 
lum , idem quod camara, aerarium , thesaurus, item ad Alexiad. 
p. 286. et v. Κοιτών. Recte igitur, ad aevi sui quidem mo- 
res, Xiphilinus p.984. ed. Hamburg. vs. 48. τοὺς ἐν τῷ 
βασιλικῷ κοιτῶνι ϑησαυροὺς dixit, quamvis forte Dio non 
sic scripserit. Non enim semper ita Dionis sermone utitur 
Xiphilinus, quin de suo inferciat. Quare mallem in prae- 
stantissima illa editione vocabulum χοιτῶνε eiectum non. fuisse. 
Insignis huc faciens Alexiadis locus praetereundus non est p. 
56. A.: Βυζαντίῳ τινὲ xaS? ὁδὸν ἐντυχὼν χρυσοῦ βαλάντιον 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 521 


ἱκανὸν ἐπιφερομένῳ xai πρὸς τὴν μεγαλύπολιν ἐπιόντε — 
ἐπειδὴ παρ’ αὐτοῦ ἐμάνθανεν, ὅτι v6 πολὺν χρυσὸν ἐπιφέ- 
gerat ἀπό τινων εἰσπράξεων, καὶ ὅτι πρὸς τὸν χοιτῶγνα τοῦ- 
τὸν διακομίζει, βιάζεται τοῦτον συγχαταλῦσαι αὐτῷ, et in- 
ferius eadem pagina: δεδιὼς μὴ καὶ ἔμφρουρος γένηται διὰ 
τὸ χεγαῖς χερσὶ τοῖς ἀμφὲ τὸν βασιλικὸν κοιτῶνα ὀφϑῆγναι. 

C. 5. [466, 15.] χαρταλαμίων. Diu me torsit hoc vocabu- 
lum, et nihilominus tam fatale mihi fuit, ut in eo Latine reddendo 
turpiter me darem. "Vix audeo tam crassum errorem excu- 
sare, natum ex eo, quod noram χάρτης novis Graecis ple- 
rumque membranam siguificare et μὲ cum j saepe permuta- 
ri; Ex eo efficiebam, χαρταλάμιον dictum esse pro χαρτα- 
λάβιον, ansa chartacea seu pergamena. Credebam quoque 
pumice sic poliri posse membranas, ut γαγωταὲ commode dici 
possent. Sed procul dubio aliena haec sunt. Χαρταλάμια 
sunt tenues laminae vel bracteae, hic loci ferreae. Est ergo 
vox haec una de illis, quae novis Graecis usitato more com- 
positae e duabus idem significantibus constant, quarum ex- 
empla deinceps dabo. Charta enim et lamina idem omnino 
significant. ,,X«grat et πλάχες idem sunt," ait Salmasius 
T. 1I. Hist. Aug. p. 548. b. ,,Hinc chartae aureae, chartae 
plumbeae pro laminis aureis vel plumbeis." Vid. la Diplomati- 
que des RR. PP. Benedictins p. 473. et Du Cange in fine 
articuli Charta. Anastasius in Gregorio M. : in Basilica S. Dei 
genetricis, quae ad martyres dicitur, tectum vetusta incuria de- 
molitum purgari fecit ad purum [id est vetus. omne tectorium ad 
ipsos usque lapides deruucinari] et cum calce abundantissima 
seu [id est et] cartis plumbeis a. novo restauravit. Hinc ὕπο- 
χάρτωσις est opus tectorium , crusta calcis. Vox λάμια, 
altera compositionis pars, venit a /ama, quam idem.esse atque 
lamina, infra demonstrabo ad p. 416. A. 10., ubi de illa eiusque 
productis latius agetur. Liquet ergo, χαῤταλάμιον composi- 
tum esse e duabus vocibus idem significantibus. Non desunt 
exempla in scriptis recentiorum Graecorum pariter atque La- 
tinorum, quae demonstrent, eos consuevisse duas voces idem 
significantes, sive ambas Latinas Graecasve, sive ex amba- 
bus linguis commixtas componere. "lale est vocabulum πον- 
TOyÉépvQa , πυργοχάστελλον, arcivolta, ab arcus et volta (la 
coute),  arvuscampus , arvusager, caballialpharaces: mam 
ο" Ὁ" alpharas, est caballus ; σαυραύλιον, tibia. Nam ge 
safr , est tibia. 

C. 5. [466, 15.] γανωτῶν. Dicuntur yavorà, quae aut 
tritu , aut ictibus mallei laevigata , polita fuerint facta, Item 
stannata. Posterius hic loci et ubi χαρταλάμια γανωτὰ oc- 
currunt, obtinet. 

C. 5. [466, :7.] oivav9zv. ^ Oenanthe Graecis duplex 


522 IO. IAC. REISK!II COMMENTARII 


est. Appellant sic tam vinum odoratum, florem vini, vinum 
optimum et lectissimum , de qua significatione v. Du Cange 
Gl. Gr. ἢ. v. et v. Claretum , Pigmentum et Species , quam 
genus unguenti fortis, fragrantis , quo veteres seque vestesque 
suas perfundere solebant, de quo egit Salmas. ad Script. 
Hist. Aug. T. I. p. 851. 

C. το. [466, 19.] βεδούρια. Non latebat mihi locum 
hunc vertenti significatus huius vocabuh et Arabicae ori- 
ginis id esse. Significat nempe utriculum , quales sunt, qui- 
bus viatores nostri folia concisa herbae Nicotianae secum ge- 
runt, lato orbiculari fundo. 8,29€ badrah est culeus. Yn Ri- 
han al Albabi legi bo 3a chos απ es lae yx depo- 
suit apud eam ante abitum suum utres plenos margaritis. Hinc 
δ... quoque pro summa decies mille drachmarum dicunt 
Arabes, quomodo fere Turcae per £ursas numerant et Belgae 
interdum per .SaÁje Sestehalven. Proprie tamen badrah est 
culeus , qualis scilicet tot drachmas capit. Sunt ergo βεδού- 
Qiu ἀργυρᾶ — ulriculi argentei, Sed insolentia dictionis utricu- 
li argentei, quum nonnisi coriacei possint esse utriculi, scru- 
pulum iniiciebat animo , ut coniecturae dif&dens vocabulum 
quale inveneram nudum reponerem. Puto tamen dubium hoc 
superiori interpretationi nihil officere. Sic enim commodo , 
neque absque exemplo, dici potuerunt vasa argentea ad culeo- 
rum instar facta. Neque infrequentes sunt apud optimos au- 
ctores eiusmodi dictiones. In Anthologia inedita est 047 
χαλκῆ, atqui ὄλπη proprie ampulla fictilis est. Θηρίχλεια 
χρυσᾶ habet Nicetas p. 65. B. 5., scyphos aureos similes 
fictilibus T'hericleis , de Thericle auctore sic dictis. Idem p. 
144. 4. a fine dixit χεράμιον μολιβδινὸν,, testam plumbeam , 
hoc est urceum, ut sunt testacei, sed plumbeum. Alia exempla 
habet Casaubon. ad Athen. p. 274. 27., apud quem auctorem 
p. 199. B. habes ϑηρικλείους χρυσοῦς et p.200. A.8. χερα- 
μια χρυσᾶ καὶ ἀργυρᾶ. ldem p.207. E.5. χεραμίδας μο- 
λιβδινὰς dixit, tegulas plumbeas. 

C. τι, [467, 1.] ἀσκόδαβλα. Sunt utres in formam tym- 
panorum aut cymbalorum vel sphaerarum dimidiarum cum 
lato fundo orbiculari. Nam δαβλὲν, vafliv, vavAiv, Ara- 
bicum «5, tympanum significat, v. Du Cange μι, v. 

C. ult. [467, 2.] oix» μαγαρικῶν. | Vasa fictilia Graeci 
μαγαρικὰ appellant, Latini Maiorica, v. ad p.588. D. 2. . 

D. 2. |467, 3.] ἱερὰ τῆς ἐχχλησίας.  Pertinent ad hanc 
sacram supellectilem antimensia seu arae portatiles cum ima- 
ginibus sanctorum , et ritualia, disci et calyces, cerei et. cero- 
statae. Ita narrat Nicetas loannem Comnenum m eo novum (sed 
novum non erat tot aliis Imperatoribus antea usurpatum) et 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 5528 


insigne exemplum suae pietatis, quod, ózóre τῶν “Ῥωμαίων. 
αὐ φάλαγγες ἔκαμνον, τὴν τῆς θεομήτορος εἰχόνα παρεστῶ-- 
σαν ἔχων, uer οἰμωγῆς ἐμβλέπων,, ἐλεεινοῖς τοῖς σχήμασι 
θερμότερα τῶν ἐναγωνλίων ἱδρώτων χατέλειβε δάχουα. Non 
optima laus nostri iudicio aevi. Heroes quidem hodierni eum, 
qui dicitur ad imaginem pictam calidiores lacrymas sudore 
bellico fudisse, procul! dubio pro pavido habent. 

D. 5. [467, 4.] βιβλία. Si quis de proprie sic dictis 
Bibliis seu sacro codice velit intelligere, non intercedam. Sed 
vix solebant laici Graeci biblia integra legere, contenti ritua- 
libus suis, in quibus pericopae evangelicae habebantur. 'H 
ἀχολουϑία rituale hic loci notat, quo series divini ofücii de- 
Scripta est. V. Du Cange Gloss. Gr, h. v. 

D. 8. [46:,8.]Πολύαινον. Admodum tritum et carum novis 
Graecis Polyaenum fuisse, satis ex ipso eius superslite opere 
constat. Tot enim modis ipsum mutilarunt et deturparunt , 
tot nugis contaminarunt hi ineptiarum omnium sedes et arti- 
fices, ut mirer, qui tam invideudas laudes viri docti huic au- 
ctori tribuant, quem si potuerunt Antoninorum tempora ta- 
lem ferre, possunt quoque vites spinas dare. Syrianus si si- 
milis sodalis fuit, ego quidem eius iacturam facile feram. 

D. 8. [467, 8.1 τὸν Συριαγνὸν. — Quis fuerit et quando 
vixerit ille Syrianus, non novi. Non videtur enim idem cum 
philosopho Syriano, Procli magistro, fuisse, de quo Fabri- 
cius Vol. VIII. Bibl. Graecae egit. Reperio Syriani mecha- 
mici aut poliorcetici aut disciplinae militaris magistri nomen 
in iis, ἃ quibus profecisse et desumsisse Tactica sua Leo in 
codice Vindobonensi testatur. Vid. Fabric. Bibl. Gr. T. VI. 
p- 371. 

D. pen. [467, 8.] τὸν ὀγειροχρίτην. Procul dubio Arte- 
midorum intelligit, qui solus, bona fortuna, nobis superest 
ex oneirocriticorum veterum numero. Ut toti nugis et va- 
poribus differti erant medii aevi homines, crassis barbariei 
tenebris sepulti pro fatali quadam istorum saeculorum in- 
clementia, sic etiam relictis utilioribus studiis, in varias ar- 
tes , interpretationes somniorum, constellationum iudicationes 
et similes quisquilias toto pectore incumbebant. 

D. pen. [467, 9.] τὸν συγαντιματικὸν. — Sic scriptum 
more istius. saeculi. pro συγαντηματιχὸν,, librum, in quo in- 
terpretatio. τῶν συναντώντων., rerum occurrentium , quid 
earum quaeque boni malive portendat, continetur. Amabant 
veteres ex rebus occurrentibus omen captare. Conf. Spartian. 
in Severo T. I. Scr. H. Aug. p.657. fine, et Artemidor. 
IV. 7.  Referri huc quoque possunt dicta in libris scriptis 
primum in oculos incurrentia, e quibus veteres omina capta- 
bant. Plebecula nostra et mulierculae praecipue mane sur- 


52Á .. 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


gentes aut aliquod opus suscipientes evolvunt sacra biblia , et 
e laetis tristibusve, minis aut promissionibus de futuris conii- 
ciunt. ldem olim Graeci faciebant cum sacro codice, ut e 
Theophane p. 258. B. 15., Cedren. p. 412. B. 9. patet. Mu- 


hammedani suo Alcorano eundem in finem utuntur, et vidi 


multos Alcorani codices, quibus in fine additum erat «45 ὁ 
seu interpres ominum ex Alcorano emergentium. De sortibus 
Virgilianis egit Casaubonus ad Script. Hist. Aug. T. 1. p. 
19. ad locum Spartiani, quem bona cum lectoris venia in 
transitu simul emendabo et illustrabo brevibus. Puto nempe sic 
legendum eum esse : fuit (Adrianus) zn amore Traiani, nec ta- 
men ei (Adriano) per (id est ob, propter) paedagogos puerorum, 
uos Traianus impensius diligebat , Celso faventes, detulit. 
facripes Celso pro. Gallo ob ea, quae p. 39. leguntur. .Je- 
tulit autem positum pro multum detulit, nempe "Traianus , 2ya- 
οίζετο ; deferre tunc dicebant et sequiori aetate pro multum 
aut aliquid alicui deferre. Sic passim occurrit in Script. Hist. , 
Aug. Cano V. Concilii Lateranensis apud Neubrigensem L. II. 
6.5. : tantam in Christianos immanitatem exercent, ut nec mo- 
nasterüs deferant , nec viduis ac pupillis , non pueris ac seni- 
bus, non cuilibet parcant aetati. 


269. D. ult. [467, 9.] περὲ εὐδίας. Imperatorem astrono- 
miae aliqualiter peritum et diei noctisque atque tempestatum 
esse oportere, luculenter demonstrat Polybius pag. 554. ed. 
Wechel, 


270. À. 2. [467, 11.] βροντολόγιον xai σεισμολόγιον. "Vid. 
Du Cange Gl. Gr. v. Bgorroióoyt» et Καλανδολόγιον, ubi 
Calendologion Graecobarbarum exhibuit, quo designatur , quid 
tempestatis , fortunae calamitatumve unusquisque dies impor- 
tet. Navigantibus usum praestare libros huius generis et ne- 
cessarios esse facile largimur. — Verum excessum in his ad in- 
sanum studium et superstitionem fuit, praesertim in oriente , 
cuius reges inter praecipuos ministros et amicos habuerunt 


semper et adhuc habent Ua , ZAlmonaggem , astrologum, 
ut ex historiis et itinerariis , ut Dernieri et aliorum , constat. 
Neque minus favisse vanae huic arti Graecos Imperatores, ipso- 
rum historia et Nicetas Choniates p. 542. testatur, cuius haec 
sunt verba: οἱ ἐς ἡμᾶς αὐτοχράτορες καὶ μέχρε βηματίσαι 
τὴν τῶν ἄστρων ϑέσιν περιεργάζονται., Imperatores αὖ omni 
aetate ad ipsa nostra tempora fuerunt seduli indagandarum 
positionum astrorum. seu. astrologiae  iudiciariae studiosi , adeo 
ut quidam etiam βήματα descripserint, seu. tabulas, in qui- 
bus astra in suos. gradus et constellationes disposita, triangu- 
lis , circulis aliisque . figuris distincta sunt , e quorum com- 
.binatione et calculatione de futuris iudicium elicitur. Consu- 


AD APPENDICEM LIB. IL. ΡῈ CERIMON. 525 


latur Salmasius de annis climacteriis. Hic est loci sensus vulgo 
male intellecti. Verbum βηματίσαι idem est atque 3eua- 
τίσαι , dequa voce vid. Du Cange Gloss, Gr. Rideas legens 
aliquem inter bona sua et libros alios, quos monasterio cui- 
dam legat (apud Montfaucon. in Palaeogr. Gr. p. 414.) etiam 
numerare ἄλλο βιβλίον παλαιὸν xarà ἀστρονύμους ἔχον γενέ- 
ϑλια καὶ ὡρολόγιον xai τὰ τριάχοντα, ubi horologium est 
liber, in quo significatur, quae horae bonae malaeve, et qui- 
bus opus quod incipiendum necne , vel de tempestatibus 
anni, Quid ibi sint τὰ τριάκοντα nescio, Forte est astrologus 
aliquis Arabicus , qui librum suum (; »—3252! desi inscri- 
psit seu capita triginta. Nugacitatem et ignorantiam istorum 
temporum et inscitiam studiorum utilium atque liberalium non 
ex illo insano in astrologiam affectu, sed etiam ex eo agnoscas, 
quod in turba vanorum et inutilium librorum, quos Impera- 
tores hic dicuntur in castra secum trahere, tabularum geo- 
graphicarum et itinerariorum nulla mentio fiat, quas comita- 
tas fuisse veteres Impp. testatur Vegetius ΠῚ. 6. his verbis : 
solertiores duces itineraria provinciarum , in quibus necessitas 
[χρεία res aliqua necessario peragenda] geritur, mon tan- 
tum annotata [litterarum monumentis in libris scriptis consi- 
gnata], sed etiam picta habuisse firmantur [hoc est, certa et 
vera fama traduntur], u£ mon solum consilio mentis, verum 
etiam adspectu oculorum viam profecturis eligerent. 


A. 4. [467, 12.] οἱ πλευστικοὶ. Nautae, qui saepius na- 
vigant. De terminatione in κὸς pro nomine substantivo, ut 
ψαυτιχὸς pro nauta, στρατιωτιχος pro milite, vw. Vales. ad 
Amm. Marcell. p. 161. B. et infra ad p. 426. C. pen. 

A. 6. [467, 15.] βιβλίων ἠρανίσϑη παρ᾽ ἐμοῦ. De hoc 
libro nullibi mentionem factam inveni, 

À. ult. [467, 8.] ἡνίτζιν. Cum locum hunc verterem , 
nesciebam , quid haec vox sibi vellet aut unde veniret , quam- 
vis suspicarer , Árabicam esse. Neque falsus fui coniecturae. 
Vix tamen unquam, nisi ipsa experientia et huius vocabuli 
exemplo doctus, credidissem Graecos novos, qui penes me 
quidem ineptiarum et sordium omnium capaces habentur , eo 
processisse unquam licentiae in deturpandis et mutilandis pere- 
grinis vocibus , ut exemplum tale ederent, quale hoc est. 


Pro σικιπηνίτζιν , quod sagapenum Arabibus notat , pex 
ablata meliori parte expeditioris elocutionis gratia dixerunt 
ἠνίτζιν. "Vid. Du Cange v. Σιχιγνίβιτξ ubi varios scribendi 

. * . “- -3 ι 
hanc vocem modos profert pravos omnes praeter unum σέχε-- 
πίγιτξ, et adiecta terminatione ἐν (pro to») σιεκιπιγέτζιν., aut 


similes scriptiones σεκιβιγίτζιν εἰ σιχιβινίτζιν. | Sagapenum 


556 IO. IAC. REISKII COMMENTARII - 


autem utilissimum esse simplex tam in medicina, quam in 
chirurgia, notum est. 
... B. 4. [468, 2.] ἀλοιφῶν etc. Inter emplastra et τὰς d- 
λοιφὰς et τὰ ἀλείμματα nullum. intercedere discrimen puto , 
nisi consistentiae , ut crassissima sint emplastra , mediae con- 
sistentiae inter durum , scissile et liquidum sint αἱ ἀλοιφαὶὲ, 
unguenta, ut litus denique sint τὰ ὠλείμματα. — Quae hic pan- 
dectae appellantur , nos vulgo Aeiseapothekgen dicimus. 

B. 7. [468, 4.] σιτλολέχανα. Sunt peives, quales adiun- 
cta solent habere σίτλία, gutturiia , parvas situlas. 


B. 9. [468, 6.1 ἀσπρόχαλκα. gnoratione significatus hu- 
ius vocabuli, male hic et p. 529. D. 4. reddidi. ᾿“σπρόχαλ- 
χα sunt orichalcina , von. Messing. Nostrates quoque interdum 
«veiss Kupfer, cuprum album pro ZZessing, orichalco, wsur- 
pant. Patet e scholio Graeco, quod Du Cange habet in v. 
A Atonooc : σταγών ἐστιν ὃ λεγόμενος Ogé(yGÀxog , ἤτοι τὸ 
ἄσπρον χάλχωμα. Dicebant quoque pro eodem λευχόχαλκος ; 
vid. Du Cange h. v. et Hesychius. 

C. 2. [468, 9.1 xovzovguLíov. Non exputo, quid sit cu- 
cumilium.  Recurrit p. 272. C., ubi probabili coniectura reddi 
posset tentorium vel locus, ubi cucumae seu ollae et appa- 
ratus omnis culinaris asservatur. Verbum id huc non quadrat. 

C. 5. [468, 9.] 9Aóxevo. Quid hoc sit, quasi per nebu- 
lam aut transennam mihi videre videor: se//a, quae habet 
cannam vel pomum totum aureum. Alias de gladio dicitur 
χουσόχανος, qui habet cannam seu manubrium aureum ; vid. 
ad pag. 411. Α. 7. Quia distinctio erat in codice post χοπτὰ, 
retinui eam ; puto tamen melius abesse. 

C. 5. [468, 11.] κοπὴν. Striaturam. Esset ergo ad ver- 
bum stragulae tegentes striaturam usus , id est stragulae supe- 
riores, quae tegunt inferiores alias striatas aut striis sectas 
usui deputatas. Hinc perspicietur ratio meae Latinae in- 
terpretationis , quae procul dubio multis obscura et impro- 
babilis videbitur. Apparet ex hoc loco, morem , qui olim in 
aula Sulthanorum Aegypti Mamlucorum obtinuit et adhuc 
hodie in aula Ottomannica obtinet, e Byzantina manasse ; ille 
nempe, quo sella vel ephippium , quo vehitur Imperator, 
gemina stragula tectum est, quorum uni inferiori immediate 
insidet Imperator, altera vero insternitur priori, si dominus 
abest ; posterior portatur a stratore, dum dominus equitat ; 
illo autem descendente, strator insternit equo stragulam, quam 
gestat, exteriorem , et licentiam eo ipso habet in equum in- 
scendendi, X4XUJ! 42 seu praegestatio tegminis est apud 
principes Muhammedanos inter symbola summae potestatis, Qua 
de re latius egi ad Abulfedam, qui praelatae coram se su- 


.AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 527 


isque gentilibus stragulae ex indultu Sulthanorum Aegyptiorum 
"aliquoties meminit. Interea tantum adscribam verba Leonis 
Africani ex eius Africa L. ΠῚ. c. 55. p. m. 250. : utrinque 
stipatores incedunt , ait, quorum alius stapedes, alius iacu- 
lum regis, alius ephippii. stragulum , alius equi fert capistrum ; 
ubi regem ex equo descendisse vident, mox ephippium stragulo 
contegunt etc.  Significationem , quam voci χοπὴ tribui, st7ia- 
tura, non parum adstruit vox avyxozz, quam Combefis. Script, 
st Theophan, p. 89. A. 5. et D. ult. reddit opus tesselatum. 
Est idem, atque ἐγχοπή. Nam σὺν et ἐν novi Graeci promi- 
scue usurpant. "Eyxozrov babet historia msta Belisarii apud 
Du Cange Gl. Gr. p. 1184. init. : 
Τὸν δὲ ϑρόγον rov ἄναχτος xai τίς va τὸ ἀφηγεῖται ; 
Ἔγχοπτος ὅλος, πλουμιστὸς χαὶ παραχρυσομένος. 
thronum regis quis describat? 
quum totus variegatus (vel striatus) sit, frisio et auro 
pictus. 
Inde genus aliquod placentarum, quas nos JJ/afeln et Gitterku- 
chen , quasi clathratas, cancellatas dicimus , Franci de gau- 
Jfres a Germanico 7J'afeln , Graeci xozz&g dicebant; χοπτὰς 
σησαμίδας habet Artemidorus L 74. De vestibus χοπταῖς et 
ἐντετμημέναις ago ad p. 556. D. τ. Sic etiam Latini medii 
aevi sectionem in veste pro radiatura, cancellatura arearum 
et colorum dicebant. Znusitata pannorum sectione suorum mo- 
machi ab aliis discrepare appetunt. "Verba sunt Orderici Vi- 
talis apud Du Cange v. B/rrus. Hunc enim sensum ea , si 
non flagitant, quod affirmare nolim, qui locum totum in con- 
nexione non legi, ferunt tamen, Laudato Du Cangii loco, 
quod in transitu adspergere liceat , fratrum birratorum fit men- 
tio. Videantur a birro vel paenula pellita sic dicti. Quid, si 
vero nomen ex eo arcessendum sit, quod vestes barratas , id 
est virgatas, gestarent? Submitto hanc coniecturam aequo lectori. 
C. 6. [468, 12.] ἀργυροχατάχλειστα. Est idem atque do- 
γυροπερίχλειστα vel ἀργύρῳ περίχλειστα. Nam ut περὲ in 
compositione circum notat, circumclusus, sic xarà in compo- 
sitione notat prorsus , per omnia , quod Latini dicunt conciu- 
sus. lta χατάσιγλον γράμμα, libellus totus plenus sigillis seu 
scripturae compendiis ; v. Du Cange Gl. Gr. p. 1565. ; x«ra- 
Loyoaqoc, totus plenus picturis et velut obrutus ; vid. ibid. v. 
Σκχιάστριαι. Athen. p. 265. D, 8. γῆσον τραχεῖαν χαὶ χκατά- 
δενῦρον appellat, totam plenam arboribus. Apud eundem pag. 
422. B. poéta quidam Euripidem χατώχρυσον,, totum aure- 
um , auro scatentem , id est scitis sententiis respersum, appel- 
lat. Arrian. dissert. Epictet. p. 214. κατάγλωσσος, qui omnia 
implet lingua sua , qui omnes loquacitate obruit et obtundit. 'The- 
ocritus XV. 54. χατάπτυχες ἐμπερόναμα appellat vestem. totam 


528 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


plenam rugis. Athenaeus p. 471. E. ἃ. testam appellat χισσῷ 
καταβρύουσαν , totam florentem hedera. Ydem p. 495. F. "ἢ 
habet χλάδον κατάκαρπον,, totum plenum fructibus ramum , et 
p. 550. C. 2. hominem χατάσαρχον, obesum, offertum carni- 
bus. Sophocles κάϑυπγον, somni plenum, dixit Trachin. v,987., 
ubi editt. vulgatae vocem male dividunt. V. ad p. 58o. A. 6. 


C. 7. [468, 12.] χαλίνγτζια. Quandoquidem χαυχίον an- 
cipilis est significationis: nam et pateram, e qua ius sorbile 
cochleari hauritur , aut in qua dapes coctae apponuntur, et 
poculum , e quo vinum bibitur, notat: ex eo fit, ut de signi- 
ficatione et. etymologia vocabuli zaA/vzbiov mon constet. Si 
poculum. notare debet, est procul dubio idem , quod χαλίτζας 
Sic novi Graeci calycem appellant, transsumta a Latinis voce, 
ut Latini suam antea e Graeco xvA(& assumserant; vid. Du 
Cange Gl. Gr. p. 558. Quodsi vero amplam pateram notat, est 
ab Arabica voce ex [vid. D'Herbelot. Bibl. Or. p. 987. v. 


Khalig.| Notat ea canalem omnem grandem aquae. Hinc 
fretum CPtanum seu Bosporus αἰ chalig in specie celebrari solet. 
V. Du Cange v. Caligo et Calyx , quas ambas valde errat qui 
Latinas ibi esse putaverit. Et hinc locum Sanuti Torselli P. 
1. L. I. c. 1. corrigas : tempore mensis Octobris flumen. illud 
[Nilus] abundat in. tantum , quod. ipsae speciariae et mercimo- 
nia a Babylonia. per dictum flumen intrant per quandam. cali 
giatam [non talgiatam, ut vulgo editur] Zongam, et per ducen- 
ta milliaria, quae sunt a Babylonia usque in. Alexandriam, 
deferuntur. Vid. Du Cange v. Zu/giata. Verum quia Arabes pro 
extravaganti sua imaginatione et eloquentia vastas patinas suas, 
hospitalitatis suae potissimam gloriam, cibis coctis iurulentis 
redundantes, cum ingentibus fluviis , lacubus et fretis compa- 
rant: ex eo factum, ut e , chalig ; quoque patinam , mis- 
sorium notet. Praeivit hánc ideam poétis Arabicis , quam haud 
segnes imitati fuerunt, Labid in Moallaca V. [75. 76. ed. Sac.] 


2 

Lea 2 aJ XALJT às Xu) Jf φΙ Ὺ M eS 

Lea] le Dus LA ume ui Lug ME uale, 

Applicant se, velut ad hospitium , ad: meorum tentoriorum funes 

omnes misellae foeminae in corrugatis pannuciis, referentes [macie 

et horrifico adspectu] camclum , quae ad sepulcrum heri all- 

gata fame sinitur exspirare. Earum orphani cingunt, ut corona, 

tum, quum venti adversi inter se, velut praeficae , plangendi 

vices obeunt , lacum , ad quem ducentes viae frequenti commea- 

tione tritae sunt. Exempla plura habent commentarii mei 
ad Abulfedae Arabica. 

C. το. [468, 15.] ἀλειπτὰ, καπνίσματα. "Volui in Lati- 

nis discrimen harum vocum indicare ; sed vereor, ut satis 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 520 


bene mihi hoc loco cesserit. $4Aeuzz& deliquescentia super car- 
bonibus credebam , adeoque sicca , friabilia aromata; sed et 
verbi Ae/few , deliquescere, nihil huic vocabulo inest, et τά 
ἀλειπτὰ videntur potius liquida pigmenta aut species aromati- 
cae fuisse, quac litu frictuve corpori ingererentur. Id cum 
ex etymologia colligo , (venit enim ab ἀλείφω.) εἴ ex eo, quod 
infra p. 582. A. ult. τὰ ἐὠλειπτὰ a thymiamate seu thure di- 
stinguuntur, et per pyxides numerantur: quod profecto non 
fieret, si rà ἀλειπτὰ siccum durum corpus essent. Nemo, 
aeso , miretur, me toties vineta mea caedere. Mallem pro- 
fecto necessitatem hanc mihi non admotam esse. Praestat 
tamen errores emendare, quam dissimulare, quandoquidem 
non licuit non peccare. In tanta copia rerum obscurarum in se, 
in quibus sola coniectura agendum et velut in tenebris pal- 
pandum est, multa par erat ei ich excidere, qui dere- 
pente velut in alium orbem delatus per instituti huius per- 
versitatem debuit trepidus librum vertere nondum satis intel- 
lectum , nondum satis familiarem. Sed sic in fatis erat. Erunt 
igitur τὰ ἀλειπτὰ idem quod μύρα. Nam τὰ καπγίσματα 
ligna suaveolentia dum accensa fumant esse, nullus dubito. 
Coniungit Nicetas p. 129. C. τὰ μύρα et τὰ Ἰνδιχὰ ξύλα in 
ilis verbis: ὃ τῆς πόλεως ἅπας δῆμος eig τὸ ἱερὸν φροντι- 
στήριον συνδραμόντες λαμπροτάτην ἐχείγῳ συντελοῦσι τὴν 
πρόοδον, μύροις τὰς ἀγυιὰς τέγγοντες καὶ τοῖς Ἰνδικοῖς ξύ- 
λοις xai χαρυχευτοῖς ἀρώμασι τὸν ἀέρα εὐωδιάζοντες. Οεο- 
res Indicos , qui sine carbonibus ad vaporandas zetas incendan- 

tur, appellat Lampridius in. Heliogabalo p. 870. 
D. 5. [468, 18.] σένδες. Vocabulum perfrequens in scri- 


ptis tam Graecorum recentium, quam Arabum, qui (js, 
sondos, efferunt et quorum Lexicographi (auctore Golio) per- 
hibent esse praestans et subtile panni serici genus; alii pannum 
Attalicum , auro et argento intextum. Sed de etymologia non- 
dum constat, sitne Arabicae , an alterius originis. Arabicae 


si sit, facile esset a saddasa, (wJ- , sexare, sescuplum 7α-- 
cere, derivare, ut cum selici vel hexamito idem sit, Nam 
ὦ vel 2, ut apud Graecos, sic apud Arabes saepe epentheti- 
cum est. Et profecto non parum huie coniecturae tribuo. 
Videbatur aliquando a Sendia, regione inter Persidem et Indiam 
sita, repetendam esse; vid. quae dicam ad pag. 544. ἃ. τ. 
Sunt profecto non pauca huic etymologiae faventia, Regiones 
illas, Indiam eique vicinas, textura subtilissimorum et pretiosissi- 
morüm pannorum sericorum omni aetate, veteri novaque, ce- 
lebratas fuisse constat inter omnes, Reperio quoque scriptio- 
nem cenda, id est sende, in Assisiis Hierosolymitanis (apud Du 


Cangium v, Epidecen), doubles de Cende (non cendes), id est di- 
Constantinus Porphyr. Vol. II. 34 


53o . 10. IAC. REISKH COMMENTARII 


ploides de. Oo, Sende, SSendia. Etiam cendatum reperio, 
quod idem atque .Sendicum est, unde factum ab imperitis Cen- 
dalum. Verum constantiorem et usitatiorem scriptionem cer- 
des et sendes et Arabicum. («M non video , qui possit se- 
cundum regulas linguàe et etymologiae Arabicae a Sendia re- 
peti. Formant quidem 'Turcae adiectiva et in his quoque 


gentilia in ( 2^ , neque improbabile hoc nomen a Turcis ma- 
nasse, quandoquidem Arabici auctores veteres Drangianae 


incolas Turcas appellant. Sed solum (j€ pro terminatione ethni- 
ca nunquam, quod sciam , ponunt. Verum missis his in- 
iricatis et dubiis etymologiis, explicemus locum veteris Roma- 
nensis Francici , quem citat Du Cange v. Boqueranus, in quo 
nostra quoque vox sendes legitur : 
Tyres |tyria] et pailes [pallia] , bouguerans et cendez. 

"De voce bouqueran vid. omnino Du Cange l. c. , neque aliud 
"addo, nisi hoc, scriptionem Pbouguerame , qua Itali extulerunt, 


meliorem et origini propiorem esse. Nam est Arabicum e$»: 
ZA bukerame, pannus cum intextis figuris, ζωδιεωτός. 

D. 5. [469, 1.] λινομαλωτάρια. Retinui nomen ipsum , 
quemadmodum Combefis. fecit in loco modo citato Constan- 
uni Vit. Basil. p. τοῦ. A. ». Sunt autem Zintea villosa talia 
propemodum, qualia sunt nostratibus sic dictae Fuhirmansmüt- 
zen. Memoratur in ordine Romano (apud Du Cangium Gl. 
Lat. Cubicularius tonsuratus ) linteum. villosum : — liceat eis. su- 
per linteum villosum sedere , quod mos est ponere super sellam 
equi. Nisi potius malis λινομαλωτάρια esse involucra lecto- . 
rum vel stragularum linea , quo sensu videtur "Theodorus Stu- 
dita in Catechesi msta (apud Du Cange v. Τύσος) posuisse his 
verbis: πάλιν ἄλλος (nempe qoiv): & μὴ ἔχω τόσα μαλωτά- 
ρια (male typographi dederunt βαλωτάρια),, tot et tot. cubilis 
tegmina, ἢ καὶ προσκεφάλαιον, ἢ καὶ ἄλλαγμα (lodicem lin- 
ieum, cui incubatur et qui saepius candido et mundo mu- 
atur) χατάπλυτον (recens lotum), οὐ χαταπαύσομαι. 

D. 8. [469, 1.] σάβανα. Sunt lintea candentia , nitentia ; 
vid. Du Cange utroque Gloss. h. v. Etiam haec vox est Ara- 


bica. (oye , Sawan; est theca vestiaria et torcular, quo 
premuntur lintea , ut niteant. Hinc ceffa»iov , linteum, quod 
nitorem a torculari habet. Glissina nostri maiores appellabant 
a gliess, gleissen, pro quo hodie dicimus Glantz ct glüntzen. 
.Vid. Du Cange v. Glizzum , ubi camisía glissina habet, et 
cl. Hemsterhus. ad Aristoph. Plut. p. 285. 

D. pen. [469. 1.] βραναῖαι. Non dubito βρανδαῖαι legen- 
dum esse, id est taeniae , fasciae; vid. Du Cange v. fran- 
dium et Πρανδίον. Hinc natum nostrum Frantzen, Gall. franges. 

271. À. t. [469, 5.] ἀραφίων. Quid. esse crediderim &oa- 


» 5». «et . 2 
φια et τὰ ἐῤῥαμένα tum temporis, quum locum hunc La- 


AD APPENDICEM LIB. L ΡῈ CERIMON. 5931 


tine interpretarer, patet ex interpretatione. Docuit me lon- 
gior usus et dies, male me vertisse, potestque totus locus fa- 
cile quemque docere, interpretationem illam non procedere. 
Nam si 4ggaq« sunt vestes nondum consutae et formatae at- 
que adaptatae gestationi, debuisset auctor non scaramannia , 
non esoforia, sed pannos vel telas pro parandis inde scara- 
manniis et esoforiis dixisse. Saepe fit, ut per trepidationem 
deteriora , praeteritis melioribus, arripiamus. Ego quidem mul- 
tum iactatus animo antequam haec plagula praelum liberaret, 
posui, quum urgerent operae et moram non darent , quae po- 
sui in Latinis , non quod vera scirem et explorata haberem , 
sed quod melius non succurreret. Tandem persuasus sum, rite 
expensa re, τὰ ἀῤῥάφια esse vestes gestabiles quidem , sed 
in quibus sutura nulla esset, acus nulla esset adhibita , sed 
quae de toto essent textae, uno continuo textu, sive id iugo 
textorio factum fuerit, sive acubus illis seu cannulis ferreis , 
quarum ope tibialia lanea parantur a foeminis, quod Ger- 
mani gestrickt, Batavi gebreyt, Franci broché , tricote dicunt. 
Multum mihi dubitationis iniecit Salmasius de tunica non con- 
sutli D. N. 1. C. disputans ad Script. Hist. Aug. T. II. pag. 
566. et parum aberat, quin in suam sententiam me pertra- 
heret. "Tam speciosa erat argumentatio, qua suam senten- 
tiam fuleit. Vidi tamen tandem, veram eam non esse, quod 
postea demonstratum dabo.: Prius cognoscendum est, quid 
ille putet vestes ἀῤῥάφους fuisse. Necesse est, ut potissima 
eius verba huc transscribam. Docta sunt et instruunt, et huc 
eo quoque titulo faciunt , quod de vestibus σχιστοῖς attingit, 
de quibus mox disserendum nobis erit. ,,Sciendum," ait, ,,ex 
tunicis alias fuisse σχιστοὺς apud veteres, quae et δαπτοὶ di- 
cebantur et συμπορπητοὶ, alias ἀῤδῥαφους, quae ex toto tectae 
conclusaeque, et nulla parte sutiles scissilesque , quemadmo- 
dum sunt camisiae nostrae, et interulae, sive laneae sint illae, 
sive lineae; σχιστοὶ igitur χειτῶγες erant, qui ex utraque parte 
in humeris fibula stringebantur. Pollux: ó δὲ σχιστὸς χι- 
τῶν περόγαις xarà τοὺς μους δίειρτο. Περόνας illas δαφὰς 
étiam dicebant εἰ ῥαφίδας: quod studiose velim observari : 
nam in eo nostrae huius novae interpretationis positum est 
fundamentum. Hesychius: συμπορπητὸν, vel σύμπορπον, 
τὸν ῥαφαῖς συνειλημμένον χατὰ τοὺς ὦμους χιτῶνα. --- Pagat 
sunt Hesychio, quae Polluci περόναι; idem Hes.: ἑτερομᾶ- 
σχαλος χιτὼν δουλικὸς ἐργατικὸς, ἀπὸ τοῦ τὴν ἑτέραν μα- 
σχάλην ἔχειν ἐῤῥαμμένην, quod alteram manuleam sutam ha- 
beret." Addere possum Plutarchi locum, in quo δαφὴ fibu- 
lam notat. Est in Vitis p. 1507.: τὴν ῥαφὴν παραλυσάμενος 
ἐκ τοῦ δεξιοῦ cov , curabat sibi fibulam tunicae (de chitone 
vel tunica ibi sermo est) laxius adstringi, er liess sich die 


.532 IO. IAC. REISKH ΟΟΝΜΕΝΤΑΠΗ 


Schnalle von der. TV'este. locker. schnallen, quo melius se mo- 
vere et agilius manus agitare posset. "Talis gaqzc , fibulae, 
quae strictius adduci, laxari poterat, imago cum dependente 
oro conspici potest in imagine Constantini M. Licinium oc- 
cidentis apud Bandurium Ant. Imp. Or. T. II. p. 655. Per- 
git interiectis quibusdam Salmasius. , Sane," ait ,,cum $«- 
πτεῖν nihil aliud sit — quam τὼ διεσπαρμένα συνδεῖν, id sci- 
licet praestare fibulas, quae in unum distantia iungunt , et 
diversas vestimenti partes colligunt inter se colligantque : συθ- 
δάπτειν περόναις apud Lucianum in dialogo Ἔρωτες est fi- 
bulis chlamydem connectere : — hinc ῥαφὴν Graeci vocant 
vestis aperturam , quae -fibulis committitur. — Inde χιτῶνες 
ἄσχιστοι erant quoque ἄῤῥαφοι. De eo proinde genere tuni- 
carum , quae fibulis stringerentur ex utraque parte, non fu- 
isse domini tunicam, indicare voluit Ioannes, quum eam 
ἀἄῤδαφον καὶ ix τῶν ἄνωϑεν ὑφαντὸν δι’ ὅλου ix τῶν ἄγω- 
ϑὲν dixit, quod in superioribus tunicae partibus eae δαφαὲ 
vel fibulae locum magis haberent, quibus stricta tenebatur et 
sedebat in humeris tunica." Praeclara sunt omnino, quae 
vir vastae lectionis de significatione vocis dag , fibula, ha- 
bet, et favet illi locus a Du Cangio in Gloss. Lat. v. ABoto- 
natus e veteri charta citatus : tunica habeat manicas proten- 
sas ad pugnum , non. consulitias , vel aliqualiter botonatas ; ubi 
consulitiae manicae non possunt aliae esse, quam quae fibulis 
adstringuntur ; quandoquidem botonatae sint , quae orbiculis, 
-Knópfen, adstringuntur. "Verumtamen opinioni eius subscri- 
bere non possum , sed accedo. potius et adhaeresco vulgari, 
quae censet, tunicam domini totam textam fuisse nullaque 
in parte acu et filo consutam.  Favent ilh expressa verba 
ὑφαντὸν δι’ 010v; tot imagines non tantum Christi, sed et 
aliorum sanctorum aliorumque in tunicis conspicuorum , in 
quibus suturae nulla nota deprehenditur, et reliqua adhuc 
monumenta quaedam demonstrant, et veteri et medio aevo vi- 
guisse adhuc textrinam illam , quae vestes δι᾿ ὅλου texebat. 
Idque mihi videtur perspicuis verbis asseverare loannes Dia- 
conus apud Isidor. L. I. Epist, 156. : pallium eius, bysso can- 
dente contextum, nullis fuisse cernitur acubus perforatum, sicut 
vetustissimis musis [hoc est musiis, jovosforg, musivis] 
vel picturis ostenditur. Sane valde improprie esset auctor lo- 
cutus, si dictione nuls acubus perforatum significare voluis- 
set nullis fibulis constringendum. Latinae linguae rationem 
omnem perverteret, qui stolam inconsulilem , quae apud Du 
Cangium v. iSemicinctium memoratur, contenderet esse 207. fi- 
bulatam. Vid. Ciampini T. II. Veter. Monument. Musiv. , 
ubi de textrina veterum attingit, aitque se novisse ho- 
minem Romae, qui, eandem artem noverit, et interdum ex- 


AD APPENDICEM LIB. I. DE CERIMON. 533 


ercuerit. Passim locorum monstrantur indusia de toto texta 
et omni sutura destituta, quae pro inconsutili tunica domini 
venditantur. lpse ego quoque in aede R. M. V. apud Ultra- 
iectum ad Rhenum talem vidi et tractavi. Et znconsutile ap- 
pellat Matthias a Michovia illud felt genus, quo olim Scy- 
thae, hodie Tztari, vectiles curribus aediculas suas tegunt. Est 
pallium album spissum inconsutile [quod acus nulla perforavit, 
nullum filum continet] pro. imbribus et fluviis bene utile. Pau- 
lus lovius in libello de legatione Moschovitarum eosdem cez- 
tones nobiles nulla filorum textura , sed coactis ex lanis can- 
didos appellat. Si scaramangium illud est, quod dixi p. 5. 
(neque dubito esse), refutari ex nostro loco potest sententia 
Salmasii. Hic enim referuntur inter vestes dgó«govg scara- 
mangia, quae tamen ex mea sententia in pectore fibula ad- 
stringebantur. Salmasius ipse quoque τὰ χολύβια ad τοὺς 
σχιστοὺς refert et ad fibulatas vestes. Noster autem nominat 
ἐν τοῖς ἀῤῥάφοις.  Vicissiim inter τὰ égó«uuéra referuntur 
quaedam , quae fibulis opus non habebant, at absque acu et 
filo constare non poterant, ut τὰ τουβία. τὰ σφιγχτούρια, 
τὰ ὑποχαμισοβράκια. Et quare tandem tunicas, vestes sar- 
ciles, Qazr&g, memorarent veteres, si etiam aon sarciles, 
ἀῤδαφίους non habuissent. Du Cange Gloss, Lat. v. Sarcile 
inter alia loca citat hunc: pro isto beneficio vult , quod P. F. 
det duobus pauperibus tunicas singulis annis ad natale domini , 
et utraque tunica sit de duabus ulnis de Sarzil, quae currunt 
in foro Montisbrusonis. Cogitavi aliquando &dóeq« esse non 
maniacata seu non segmentata, praetexta vel ora serica vel 
paragaude destituta; ἐδ δαμμένα contrarium. Sane δάμμα idem 
est ac περίῤῥαμμα, limbus, praetexta, clavus, periclysis; conf. 
Salmas. l. c. p. 572. et 574. ; et vestes consutae de aliqua 
re Latinis novis dicuntur illae, quibus segmenta -vel orae 
aut ornae adsutae sunt. Concil. Andegav. anni :565.: nec 
cloccas sericatas sive consutas de serico alterius coloris, quam, 
Jfuerit clocca , deferant. Pari modo Noster infra: p. 280. B. 
memorat ἱμάτια ἐῤῥαμμένα μετὰ τριβλαττίων. Verum si sic 
esset, quare addidisset auctor Noster ad ἐῤδαμμένα vocem ua- 
γιακάτα εἰ ἀμφιεσμένα ἀπὸ διβλαττίων Ὁ Et quaedam inter 
τά ἐσραμμένα eius sunt naturae, ut praetextam vix patiantur, ve- 
lut tibialia, hypocamisobraccia. Immo claris verbis Noster p.280. 
B. 8. et C. 4. ἀνὰ ἱματέου ἑνὸς ἐῤδαμμένου Aro) habet. At- 
qui si ἐῤῥαμμένον estpraetextatum , non consistentia loquitur 
auctor iungens ἐῤ δαμμένα, praetextata «εἰ λιτὰ, pura, non prae- 
textata. Caeterum a voce Graeca δαφὴ puto formatum fuisse 
Latinum medii aevi rafimenta. Vid.Du Cange Gloss. Lat. h. 
V., ubi e Glossis vet. citat: rafimenta, interramenta , τὰ est 
ἐντάφια δαπτὰ,, lodices et vestes sepulerales. 


534 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 
A. 4. [469, 4.] ἐξεμπλίων. Est ἐξέμπλιον., quod nos 


Muster solemus appellare, voce corrupta e proba Latina, zon- 
stra pro monstratio , δεῖγμα, scilicet pictura pannis intexta , 
sive flores, sive rami arborum vitiumve, sive hominum ani- 
maliumve aut aliarum rerum imagines sint. De voce ἐξέμιπλιον 
et ἔξομπλον v. Salmas. ad Script. Hist. Aug. T. II. p. 855. et 
Du Cange Gl. utr., ubi marmoribus quoque exempla tribuun- 
tur. Sunt enim ibi dicta marmora in exemplis marmora. 
cum exemplis, exemplis, id est picturis, macularum sitibus et 
formis aliis atque aliis candidis, nigris, viridibus, rubris et 
aliis venis , tessellis, frondibus, et sic porro signata. 

A. 5. [469, 5.] δικίτρινα. — Quum pariter διακέτρινα et 
δικίτρινα scriptum reperiatur , perinde erit, meo iudicio, 
sive δὲ decurtatum ex integro διὰ, sive ex ltalico di pro de 
iranssuumtum dicas; Nam διὰ in tali compositione aliud ni- 
hil est quam ἀπὸ, διρόδινος, de rosato, δικίτρινος, de citrino, 
nempe colore , seu coloris rosei, citrei et sic porro. Mona- 
chus Sangallensis pro sua scribendi et pronuntiandi ratione 
diacedrinus dixit: tyria purpura vel diacedrina litra, alii de 
lodicibus, quidam de gliribus circumamicti | procedebant. | Cl. 
Muratorius, cui locum hunc debeo, putat T. II. Antiqu. Ital. 
p. άιο. pro Zitra legendum esse Z/sta, id est ora, periclysi. 
Ego quidem praeferrem /ugra. In pellibus lutrarum , pretio- 
so panno colorato indutis, olim processisse nobiles et aliunde 
constat, et e Du Cangio v. Lutra. 

A. 6. [469, 5.] κολόβια. De colobio v. Du Cange utro- 
que Gloss., Vales. ad Ammian. Marcell. p. 5r. B., Petav. ad 
Themist. p. 377. et 446. , ubi citat Servii locum , e quo ap- 
paret, colobia fuisse talia pallia vel palliola potius, cervicem 
obeuntia, pectus et scapulas et humeros ad cubitos usque te- 
gentia, qualia gestant in solennibus actibus Academiae Lipsi-. 
ensis Rectores Magnifici et Decani facultatum ex ritu vetere ,. 
cuius vestigia reperio. 

A. 6. [469, 5.] μεγαλόζηλα. In hac voce et multis aliis - 
huius militaris Tactici , quae animum meum diu vexarunt et 
suspensum tenuerunt, coniecturam debui sequi, melioribus 
adminiculis destitutus, Et dubitavi profecto aliquando, recte- 
ne hanc vocem et similes sequentes reddiderim , subnascenti- 
bus coniecturis, quae fuit quum non minus speciosae et pro- 
babiles viderentur. Nune tamen non dubito eam interpretan- 
di rationem , quam Latina versio suggerit, caeteris praefer- 
re. Incidebat igitur aliquando in animum, essentne τὰ μεγα- 
λόζηλα crasso filo texta, μεσόζηλα filo medii generis, λεπτό- 
ζηλα filo tenui. Sane tenuiarii sunt vestiarii artifices , qui 
λεπτὰ, pannificia tenuia, subtilia faciunt ; v. Salmas. ad Scr. 
Hist. Aug. T. Hl. p. 144. Opponi quidem huic coniecturae 


AD APPENDICEM LIB. L DE CERIMON, 535 


possit hoc, τῷ λεπτῷ commode non opponi τὸ géya, sed 
τὸ παχὺ, adeoque dici debuisse illo quidem sensu παχύζηλα. 
Sed eadem difficultas quoque premit positam in Latina versi- 
one interpretationem. Nam τῷ μεγάλῳ non recte opponitur 
τὸ λεπτὸν, sed τὸ μικρὸν vel τὸ βραχύ. Verum facile diffi- 
cultas haec tollitur. Vulgus Graecum, aut potius Graeci o- 
mnes, non exemptis probis huius gentis et antiquis auctori- 
bus, λεπτὸς εἰ ἰσχνὸς et βραχὺς permutant. Sic Polyaenus 
p 45. βραχυφωνίαν dixit pro ἐσχνοφωνίᾳ ; Artemidorus p. 150. 

. τοὺς λεπτοὺς ἀστέρους opponit τοῖς μεγάλοις. ldem p. 
62. 1. λεπτοκάρυα habet pro minutis nucibus. "Thucydides lI, 
83. fine τὰ λεπτὰ πλοῖα τοῖς μεγάλοις opponit. Cedren. p. 2. 
B. 9.: 7j λεπτὴ Γένεσις, parva Genesis. Apud Du Cangium 
habes in Gl. Gr. p. 804. λεπτολάχανον pro minuto olusculo, 
et alibi λεπτογένεσιν , parvam Genesin , librum Apocryphum. 
Sunt igitur in hoc quidem ambae coniecturae pares. Deinde 
cogitavi, essentne τὰ μεγαλόζηλα idem atque τὰ ueyaAóygau- 
μα Cedreni, cuius celebrem locum p.795. paulo post, da- 
ta occasione , tractandum aliquanto latius mihi sumam. Sunt 
autem τὰ μεγαλύγραμμα telae cum grandibus et latis aut 
striis aut floribus, et in universum exemplis ; et sic de reli- 
quis quoque aestimandum , μεσόζηλα et λεπτόζηλα puta. Sed 
animadverti deinceps, ζηήλος esse meram terminationem , quae 
qualitatem rei indicat,  colobium  megalozelum vel megalozi- 
lum ergo idem esse atque μέγα, et sic porro. Patet ex &- 
πόζηλος, quod idem est atque αὐόζηλος, et hoc idem atque 
αὐαλέος. Glossae Graecobarbarae apud Du Cangium: «va2éoc, 
χατάξηρος, ξηρὸς, Syoauuévoc, ἀπόζηλος. Graeci enim v 
ut β et interdum ut z efferunt. Patet quoque ex illa nota, pro- 
ba, veteri voce χαμαίζηλος, humilis, idem valente atque 
χϑαμαλός. Similis est et ad Graecorum instar conficta Lati 


- nis medii aevi vox hybrida zmiz/us (v. Du Cange Gl. Lat. 


h. v.) ab zmus et terminatione ζηλος, brevissimae mensurae 
aut vilissimae speciei, Maxime itaque consentaneum est, quum 
diversae sint staturae homines, μεγαλόζηλα esse pannos ma- 
gnae, μεσύόζηλα mediae, λεπτόζηλα brevis mensurae. Venio 
nunc ad ilum Cedreni vexatum a Salmasio locum, in quo 
leguntur ὀϑογίαι μεγαλύόγραμμοι. — Locus hic est: ἐχέλευσε 
[Michael Stratiotieus] τὰς τῶν πολιτῶν κεφαλὰς μὴ διὰ yoeu- 
μάτων, ὡς νῦν, ἀλλὰ διὰ μεγαλογράμμων ἐκ βυσσοῦ ἢ πορ- 
quoas [ita legend. aut eerte βυσσοῦ πορφυρᾶς in adiectivo] 
ἐξυφασμένων σχέπεσϑαι. Salmasius ad Scr. Hist. Aug. T. 
H. p. 574. pro γραμμάτων legi vult δαμμάτων, et pro με- 
γαλογράμμων μαργελλοῤδῥάμμων. — Sed accidit ei, quod illis 
solet , qui differti multarum rerum scientia eruditionem suam . 
loco non suo eífundunt, ct obiectis eodem tempore multis 


536 IO. IAC. REISKII COMMENTARH - 


ideis a vero aberrant, cupidineque non in vulgum nota do- 
cendi pro simplicibus et veris rara et admirationem mon in- 
telligentium comparantia arripiunt. Recte paene omnia istius 
loci, certe vexata illa vocabula habent. Novi sane, δάμμιω 
esse assumentumi , segmentum; verum id locum hic non ha- 
bet. Nam quando panni id genus, quod segmentum Latini 
appelant, et a quo aeque probabiliter nostrum  Sammet , 
quam ab hexamito derivari potest, Graeci volunt significare , 
céuevroy dicunt, non δάμμα. — Procul dubio rectum est yoau- 
μάτων, neque dubium , id non a 'singulari γράμμα, sed a 
γραμμάτον, derivari debere, dubium tamen, sitne gramma- 
tum (media syllaba producta) idem atque striatum , virgatum, 
lineatum , an litteris. distinctum , an denique picturis , imagi- 
nibus hominum et rerum, Z/ustratum. Omnia enim ista no- 
tare potest vox γραμιμάτον. Ut a πλοῦμα, πλουμίζειν plu- 
mare fit et plumatus , acu pictus , et a yéuo , γεμίζω fit ye- 
prog , impletus, a δρύσος et δροσέζειν δοοσάτος, uvidus, 
ita a γράμμη et γραμμίζω fit γραμμάτος. Est autem γραμε- 
μίέζειν et lineare. Latinis perinde strias ducere et pingere. 
Lineatum pannum , id est aut. δαβδωτὸν aut ζωδιωτὸν, habet 
vetus charta apud Du Cangium v. Afforciatus. | Capa de pan- 
no aureo lineato. Pugnat adversus Salmasium auctoritas quo- 
que scriptorum aevi medii; qui ξὰ γραμμάτα (media produ- 
cta) inter res et vestes pretiosas numerant, quorum e numero 
est Malaspina et Balsamo. lllius (apud Murator. T. II. Ant. 
ltal. p... 515.) haec sunt verba: ?/as medias velaverunt chor- 
flis et. funibus, suspensis ad chordas strophis , flectis , [id est 
dechtis, taeniis aut catenulis e filis aureis plexis,] deztro- 
cheriis , periscelidibus , arbitris, grammatis , armillis , -frisüs. 
Ad extremum hunc locum notat Muratorius se putare, nomi- 
na quaedam hic corrupta esse, Sunt profecto.  Zrbitris enim 
male habet, et proxime appositum armllis eius correctio. Sunt 
quidem alias armillae idem quod dextrocheria, pericarpia quo- 
que dieta. Hic loci autem sunt armillae , fasciae vel cireu- 
li; mediis brachiis innecti et circumponi soliti. Possit quoque, 
qui velit, vocem /risis pro scholio vocis grammatis Tee. 
Attamen mea quidem sententia sunt grammata hic loci vestes 
aut radiatae , aut &»979a6, picturatae , figuratae , ut. Graeci 
quoque dieebant φυγουράδαι; v. Du Cange v. JBifariwoc. 
Balsamonis, quem paulo ante promittebam , locus hie est ad 
Concil. VI. canon. 28.: τὰ πολυτελῆ yovoovqavra ἐμβλήμα- 
τα, τὼ δημοτιχῶς λεγόμενα μαργέλλια, γράμματα [vel γραμ-- 
μάτα] xat ἀντίπανα. — Hie fundus est superius memoratarum 
Salmasii coniecturarum. — Tria haec ergo auctore Dalsamone 
idem sunt, τὰ μαργέλλια et τὰ γραμμάτα et τὰ ἀντίπανα. 
Antipana idem. sunt atque antepanni , panni, qui aliis antepo- 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 537 


nerentur, assuerentur , segmenta , orae , margines, praetex- 
tae. Παργέλλια sunt acu picta, ricamata, non a margine 
dicta; non enim Latinae civitatis haec vox est, sed Arabicae. 


Venit enim a 243, Racama , acu pinxit ; unde Italicum ri- 
camato , quod merum est Arab. ^e3, Ricamo. ^ Hoc vocabu- 


lum et 2e»9.4 Marcum atque e&$& Marcam, quod etiam vul- 
gus JMorgom pronuntiabat, acu pictum opus. Si Graeci uag- 
γέλλιον pro μαρχέμιεον dicunt, ea est vulgi corruptela. Mar- 
gemium, non margellium , esse veram lectionem, probat Hispa- 
nica quaedam charta vetus apud Du Cangium v. Z/zphasis, quae | 
vox etiam Arabica est (4L U!  Alibas , et notat ἱμάτιον, ve- 
stem exteriorem. Verba istius chartae, multis vocabulis Ara- 
bicis onusta ideoque declaratione digna, haec sunt: pluma- 
tios digniores paleos 10., [id est vestes sericas, plumatas, seu 
acu pictas pretiosiores et honestiores atque splendidiozes,] a//os 
subminores 8., [ὑπομείονας, ut Noster amat loqui , ut vete- 
res, ὑποδεεστέρους. } alzphases wvulturinos, [id est pallia cum 
intextis vulturibus,] a/mucallas morgomes, [ἐπεύχια γραμμά- 
va vel πλουμάτα XA»$4J| δια}  phatoles paleos [ds 
id est τοὺς κατ᾽ oixov , quotidianas, domesticas vestes, robbes 
de chambre, sericas]. ^ Acceperunt hanc vocem Zücam Itali 
ab Arabibus; v. Du Cange v. πλουμέζειν., ubi ex Hierony- 
mo Germano has glossas citat:  ZJücame, πλουμὲ ; ricamato , 
πλουμισμένος. Quales fuerint SSabanae literatae in alia char- 
ta Hispanica apud Du Cangium v. A/fanegue, addubito, fue- 
rintne, in quibus litterae intextae, an plumatae. Sane aequa- 
lia in utramque partem momenta sunt. Locus hic est: 4Ze- 
οἷος Cum. suos tapetes — cum suos plumatos paleos et Graeci- 
$cos et suas sabanas literatas et fateles alfanegues.  Postre- 


mae duae voces sunt Arabicae, e$3J| jJIOG sunt vestes quo- 
tidiani domestici usus pellibus illius mustelae foderatae, quam 
foenariam , vulgo fovinam, nos J/tes et J/tz appellamus, Ara- 
bes Faneg vel Feneg. Aut ergo Ponticae scripsit Matthias 
Sylvaticus, aut erravit Parthicas pelles pro. Ponticis nominans, 
quando scribit : fenucio, id est pellis Parthica. Non enim consen- 
tio Du Cangio v. Parthica pellis, glossam hanc e Graecia arcessen- 
ti. Varii generis litterati panni veteribus in.usu erant. Vestes 
enim quaedam habebant litteras tantummodo unam aut duas 
ad summum in ima ora ad. pedes versus, eo modo intexta , 
ut apud nos lodices lectorum nostrorum et supellectilem o- 
mnem linteàm nominis possessor quisque sui litteris initiali- 
bus signari curat. Eo modo litteratae videri queant illae sa- 
banae, quae hac in charta commemorantur.  Memorabilis 
est Hesychii locus: τρίβων, στολὴ ἔχουσα σημεῖα ὡς γράμ- 


538 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


μᾶτα. Ergo tribones et tribonia sunt illae vestes Iesu Chri- 
sti et Apostolorum in veterum ecclesiarum musivis , quae lit- 
teras et figuras litteris similes, sed ignorabilis significationis , 
conspectui dant, perfrequentes apud Ciampinum utroque tomo 
Veterum Monumentorum, qui etiam de ipsarum institutione, si- 
guificatione et usu multa disputat. Alio modo litteraiae ve- 
stes, quae unam antiquam litteram per totum textum millenis 
vicibus repetitam ostendebant, ut sic dicta gammadia , de qui- 
bus alio loco. Alio denique modo litterabantur vestes, quan- 
do nomina gerentium , aut etiam integrae sententiae intexe- 
rentur. Casulae nominibus episcoporum intra circulares are- 
as intextis coopertae insigne exemplum habet Rubeus L. III. 
Hist. Ravenn. ad. An. 515., unde locum attulit Du Cange v. 
Diptychum. | Wabent quoque Graeci in more positum, ut suis 
εἰλητοῖς seu corporalibus, de quibus vid. ad p. 59. C. 9., no- 
mina episcoporum inscribant. Superest adhuc inter insignia 
regui Germanici pallium seu potius epomis Caroli M. senten-: 
tia Arabica per ambitum litteris sericeis intextis conscripta. 
Solebant principum orientalium nomina non vexillis tantum, 
sed etiam pannis, qui in eorum fabricis vestiariis conficeren- 
tur et dono mitterentur ad exteros aut proceres domesticos , 
intexi, qua de re ad Abulfedam dixi. Memorabile est, quod 
narrat auctor des veründerten Russlandes , se vidisse in cata- 
cumbis imperialibus Moscuae tegumenta serica sandapilis ve- 
teres Czaros condentibus instrata, quorum orae per ambitum 
Scriptura et sermone Russico insuto , non filis sericis aureis- 
ve, sed minutis margaritis in figuram litterarum Russicarum 
coordinatis , gesta et fata cuiusque Czari. Sed de litteratis 
his vestibus veniet forte alius. amplior dicendi locus. Redeo 
ad γραμμάτα mea, quae possunt tandem quoque telae esse 
hominum rerumve imaginibus ornatae. Memorabile est quod ait 
Cedrenus, suo tempore in tulpanis gestasse CPtanos grammata. 
Vivebat medio saeculo XI. Coniici iam posset per grammata in-: 
telligi non alias telas quam pictas imaginibus hominum rerumve, 
non litteratas , non radiatas, idque ex eo loannes Cantacuzenus 
saeculo XIV. refert suo tempore hoc gestamen in usu fuisse. 
Verba eius sunt L, HII. c. 56., ubi de fastu loannis Glycis, 
patriarchae CPtahi, loquitur: τὴν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς κάλυπτραν, 
ἣν τοὺς πατριάρχας φορεῖν ἔϑος, ἂν μὴ τοῦ τάγματος GOL 
τῶν μοναζόντων, .090ryq λευχῇ περιειλημμένην πρότερον αὐτὸς 
κατεχόσμησε χρυσῷ, εἰχόνας αὐτῇ τοῦ τὲ σωτῆρος ἡμῶν ἐγ- 
γράψας ᾿ησοῦ Χριστοῦ xai τῆς vexovanc αὐτὸν ϑεοτόκου xac 
Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ., "Veteres quoque Graecos in suis 
capitum calyptris ζῶα, id est imagines, gestasse testatur Demo- 
critus Ephesinus: τὰ δὲ τῶν ᾿Ιώνων ἰοβαφῆ καὶ πορφυρᾶ 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 539 


χαὶ χρόχινα δόμβοις ὑφαντὰ, ai δὲ κεφαλαὲ xov ἴσα διει- 
aes tin ζώοις. Sic satis mihi videor Cedreni locum et il- 
lustrasse et vindicasse. 

A. 6. [469, 6.] ἐκ τῶν κατ᾽ οἴκους. De vestibus vete- 
rum domesticis v. Casaubon. ad Scr. Hist. Aug. T. I. p. 261. 
Ibidem p. 990. vestes forenses et domesticae opponuntur. 

A. 7. [469, 7.] ἐσωφόρια. Sintne interulae lineae, quales 
nos hodie super ipsa cute gestare solemus, an chitones infimi , 
talares, mihi non constat. Nondum enim satis liquet lineas no- 
stro, an laneas vetusto Graeco et Romano more super cute gesta- 
verint tunicas novi Graeci. Vid. quae inferius de σφιγχτου- 
Qíotc et ὑποχαμισοβρακίοις dicam. Mihi quidem probabilius, 
vocabulum esophoria non interulas aut indusia, cheruises, 
Hembden , sed. tunicas illis immediate incumbentes, talares, 
significare. Nam invenio esophoria serica. Sericum autem 
indusiis adhibitum fuisse vix putem. — Anastasius in Nicolao I. : 
in ciborio Constantinianae basilicae optimos de siphori [id est 
de esophorio] et de fundato quatuor pannos appendit. Fuit 
ergo genus panni de esophorio dictum. Leo Ostiensis I. 28.: 
sericam item stericam [alii stricam , et rursus alii sticam ap- 
pellant] de siphori cum auro et gemmis. 

271. Α. 1o. [469, 8.] ἀσπρομύναια. Quid haec vox, quid 
διυγαντάρια , quid ἰαστὰ significent, fateor me neque nosse 
neque exputare. 

A. 11. [469, 9.] λωρωτὰ τρέίμιτα. ld est vestes striatas, 
taeniatas ad instar lororum , sed ternis identidem filis trium 
diversorum colorum vices alternantibus. Sic δέμετον, bilicen, 
pannum, πολύμετον, multilicen, id est πολύχροον, ποικιλό- 
X00v». Forte τετρώμιτα sunt illa, quae Anastasius vela de 
quadruplo appellat. Hugo Falcandus l|. c.: Ainc etiam videas 
amita , dimita et trimita minori peritia sumtugue perfici, hinc 
hexamita uberioris materiae copia condensari. Aut sunt ve- 
stes trium macularum , in quibus colores tres per maculas 
huc illuc sparsi sunt nullo certo ordine , neque certa figura. 
Auctor Mamotrecti: polymitos vestis ex variis coloribus et 
guttis , a polis, quod est. pluralitas, et mitos, quod est gutta. Vid. 

u Cange v. gutta et gucla. 

,A- 12. [469, 1o.] ἀνάλεχτα. Puto, vel coniicio potius, 
ἀνάλεχτον (sic novi Graeci dicebant pro dvAsrzgor) fuisse 
sudarium vel mappam; ex eo sic dictam, quod analogiis 
seu pulpitis ecclesiasticis tales mappae solerent insterni iisque 
sacri codices superponi, e quibus textus evangelici et episto- 
lici recitarentur. Talem mappam appellat Monachus Pega- 
viensis : velamen, quod analogio summis in festis superponitur, 
in quo evangelium recitari solet, et Acta Murensis monasterii 
P. 29.: /inteum qnalogio subterponendum. in festivis. diebus. 


540 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


Vid. Du Cange Gl, utroque in v. Znalogiun. "Vocabulum 
deinceps a sacris analectis ad mappas omnes profanas quoque 
similis formae et fabricae transiisse videtur. 

B. 6. [469, 15.] δίσχιστα. Si quae alia pars vetustatis 
obscura est, res profecto est vestiaria, quam forte nunquam 
satis intelligemus, quum nullae veteres picturae exsient et 
quae supersunt vetusta alia monumenta saepe magis impli- 
cent, quam iuvent, Romani aliis quam Graeci vestibus fue- 
rint usi, et nulla in re magis quam in vestitu luxuriare homi- 
num cupido novaturiendi soleat, res tamen illa sic comparata 
sit, ut verbis satis clare significari nequeat, nisi coram oculis 
demonstretur. Multus sermo apud veteres de vestibus schistis 
seu scissis vel fissis. Qua in re bene distinguenda auctorum tem- 
pora, et vestes quoque, de quibus loquuntur. Alia enim 
est fissura pallii, alia tunicae. De pallio primum dicam. 
Pallium scissum veterum Graecorum aliud erat, quamvis 
admodum sime pallio Francorum. . Pallii veteris Graeci 
imaginem adhuc habemus in illis sic nobis dictis Chorrócken, 
robis choralibus sacerdotum nostrorum.  Casulas hi, alii pla- 
netas appellant. Casula nempe talis usque ad humerum ex 
utroque latere scissa et in summo circa collum solida, seu 
collum in orbem ambiens, est veterum pallium quadratum. 
Constabat pallium Graecum duabus velut alis, una antica, 
altera postica. Quod hae duae alae quatuor angulos effice- 
rent, quadratum appellabatur. De octangulari dicetur infe- 
rius. Has alas ambas ἀγέβαλλον, replicabant, reiiciebant , 
sic ut pars, quae pallio promisso pedes tangeret, iam super 
humeris recumberet , ubi aut περόναις, acubus, affigebatur , 
aut πόρπῃ, fibula inserta, firmaretur. Quando plueret , ninge- 
ret, ventus spiraret, exemta acu vel laxata fibula sinebant 
alam deorsum cadere. Propterea assutae singulis angulis 
erant laciniae panni, quas aut acubus configebant, aut in fi- 
bulas humeris summis insidentes immittebant , quae alas re- 
volutas sursum retinerent. Has lacinias zzégvyec appellabant. 
In universum ubi esset fibula, ibi e regione erat πτέρυξ 
in fibulam inserenda , ut patet ex Aristophanis loco apud Pol- 
lucem VII. 14.: à 

τὴν πτέρυγα παραλύσασα͵ τοῦ χιτωνίου, 

καὶ τὸν ἐπίδεσμον οἷς ἐνῆν τὰ τιτϑία. 
Talis pallii imaginem non memini uspiam videre. Neque novi 
Graeci eo utebantur. Nam chlamys eorum erat pallium non 
δίσχιστον, sed μογόσχιστον.  Utebantur autem eo frequen- 
tius Latini , medii aevi puta, ut Franci et |tali.  Diversimo- 
de tamen scissa erant. Quorundam scissurae laterales tantum 
ad genua , aut , si multum, ad caput femoris usque pertin- 
gebant. Aliorum autem scissurae laterales pertingebant usque 


AD APPENDICEM LIB. L DE CERIMON. δάι 


ad iuncturam humeri et scapulae, prorsus ut in Graecis vetustis 
palliis. Per haec tam alte scissa pallia vel casulas commode hu- 
meri exserebantur ; per illa altera vero minus alte scissa minus 
commode; debebat enim qui manus exserere vellet pallium 
attollere et librare manu. — Pallium tale quadratum | minus 
alte scissum describit loannes Mussus ita: dicta indumenta 
sic curta [id est valde curta] sunt aliquantum plus longa 
de retro et de antea, quam de galono. Clarius adhuc Mona- 
chus Sangallensis de rebus gestis Caroli M. 1. 56.: ultimus 
habitus eorum [Francorum] erat pallium canum |cinerei colo- 
ris] ve. sapphirinum , quadrangulum , duplex, [id est διπλω- 
τὸν, pellibus aut aliis rebus foderatum,| sic formatum , ut, 
uum imponeretur humeris, ante et retro pedes tangeret, de 
dicii» vero vix genua contegeret. De his quadratis palliis 
v. Du Cange ad loinvill. p. 158. , ubi saepius in chartis Ste- 
phani de la Fontaine memoratur un Jong mantel fendu à un 
coté, Tale pallium est monoschistum, δὲ accedit propius ad 
formam chlamydis Graecae. In eo tantum chlamys et monoschi- 
stum Francicum differunt, quod fissura dextri lateris ultra 
humerum procederet, et super humero ope fibulae ad alteram 
chlamydis, posticam puta, partem adstringeretur, si modo 
fissura in chlamyde locum habet: nam chlamys solida erat: 
sed simus in verbis faciles ; in pallio autem Francico mono- 
schisto ultra genu dextrum non ascenderet, adeo ut chlamydem 
gerens libere et expedite dextram exsereret, qui vero tale pallium 
gereret, deberet illud , si manum exserere vellet, attollere. 
Monoschiston, an dischiston sit pallium Caroli M., de quo Du 
Cange. c. loquitur, aestimabunt iam, quibus T. ll. lunii 
Actorum Sanctorum ad manus est. lbi enim exstat illa imago, 
quam Du Cange, laudat. Neglexi observare, quum eam inspi- 
cerem, qualis pallii forma esset, et in praesenti volumen il- 
lud actorum in promtu non est. Interea ut oculis aestimare 
lectores mei pallium Francicum ietragonum seu bis fissum 
possint, apponam regis Francici imaginem ex illa msta Fran- 
cica Valeri Maximi interpretatione supra iam laudata; quam 
in membranis habet Bibliotheca Senatus Lipsiensis. Hinc quoque 
apparet, Francicam esse reginam, non Imperatricem CPtanam , 
illam foeminam , quam ex diptycho Bosiano Montíauconius 
Antiqu. Explicat. T. III. tab. 26. in aere repraesentavit. Ca- 
sula non Graecus, sed occidentalis erat habitus. Luculenta 
illa in imagine conspicuum est pallium quadratum a dextra 
paene totum patens, a sinistra non tam alte scissum, in ornis 
seu oris gemina série albarum seu margaritarum clausum. In- 
signe quoque in eodem pallio est tablium, item praependulia, de 
quibus suo loco. ^ Antequam a fissura palliorum ad fissuram 
chitonum transeam , verbulo monendum duco de etymologia 


542 IO. IAC. REISKI COMMENTARII 


vocabuli casula, frequentissimi in libris Latinis medii aevi, 
unde ad nos quoque venit et in voce plebeia Caseelgen adhuc 
superest. Neque Graeci ea abstinuerunt ; ἐπικούτζουλον indi-- 
dem est. V. Du Cange ἢ. v. Est igitur Arabicae originis, 
ve" est tegere , operire , »»» operculum , σκέπη. Venio 
nunc ad χιτῶνας σχιστούς. Hi contrario palliis modo erant 
fissi; Nam ut palliorum fissura ab imo sursum ascendebat, sic 
descendebat chitonum scissura a summo collo deorsum versus 
pectus et lumbos. Ut palliorum scissura ad latus externum 
crurum procedebat, sic chitonum- decurrebat super pectore et 
dorso. ὕ pallia quaedam δίσχιστα, bis fissa, quadrata, 
quadrangularia erant, (ea enim omnia idem valent,) quaedam 
vero τετράσχιστα et octangularia: sic etiam erant quidam 
chitones δίσχιστοι et quadrangulares, alii τετράσχιστοι et 
octangulares. Utriusque generis figuras pM videre 
est in Menologio Basiliano , illius quidem l. c. 'T. I. p. 115., 
ubi tres conspiciuntur martyres , quorum unusquisque bis fis- 
so chitone indutus est; huius autem 1. c. T. I. p. 154. et 172. 
Confer has imagines cum loco Pollucis VII. segm. 54.: ὅ 
σχιστὸς χιτὼν περόνῃ χατὰ τοὺς ὥμους διῆρτο, etfacile, quid 
auctor ille sibi velit, intelliges. Hinc etiam exponi poterit ves 
xatus 'Theophanis locus p. 207. A. 6., κατὰ τῆς γαστρὸς ἐφύ- 
ρει (de rege Arabum Aretha loquitur) σχιστὰ διὰ μαργαριτῶν 
τιμίων, gerebat in ventre scissa cum margaritis magni preti. 
Chlamydem dixerat antea regem non habuisse, γυμνὸς ἦν. 
At ventre, id est thorace, gerebat chitonem scissum , marga- 
ritis oras fissurarum praetexentibus. "Talem tunicam intellexit 
quoque Nicetas Choniates Andronic. IL. 6. p. 175., ubi man- 
cipis et vili plebi tribuit ὠμπεχόνην εἰς γλουτὸν ἀμφισχε- 
δὴ καταβαίγνουσαν,, vestem, quae gemina instructa. fissura , ante 
et retro , usque ad nates. pertingit , (qualem fere veterum Bel- 
garum ait fuisse Strabo IV. p. 500.: σαγηφοροῦσι δὲ καὶ xo- 
μοτροφοῦσι καὶ ἀναξυρῖσι χρῶνται περιτεταμέναις. |ad ,fe- 
mora arcte adhaerentibus|, ἀντὶ δὲ χιτώνων [quales Graeci 
Straboni aequales gerebant in pectore et in dorso solidos ma- 
nicisque defectos, gerunt alios chitones,] χειριδωτοὺς φέρουσι 
μέχρι αἰδοίων xat γλουτῶν .) aut, si sic malis Nicetam in- 
terpretari, westem talarem , cuius gemina fissura [postica scili- 
cet| usque ad nates pertingit , antica, πὲ par est, ad inguina 
descendente, Ἐπιλωρεμέας appellat has. vestes Tzetzes ad He- 
siodi opera: χιτὼν καὶ φᾶρος, ait, ἐστὲ τὸ διεσχισμέγον 
ἱμώτιον, ὃ καλοῦμεν ἐπιλωρίκιον, diploides. Anonymus Pa- 
duanus apud Murat. T. 1l. Ant. ltal. p. 316.: interulas a 
lateribus scindi faciebant , et diploides [τὰ ἐπιϑωράκια , pe- 
ctoralia,] ex anteriori parte; tunicas etiam ἃ lateribus Scis- 
sas et a parte anteriori.  Quaeri iam posset, habuerintne 


Ἦν. ὙΝ RR AU 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 543 


veleres Graeci tunicas intra-pedes apertas, ut nostrae sunt, 
gradiendi libertatem concedentes. Non puiem habuisse. Du- 
bitari quoque possit, an non τὰ σχιστὰ saltim fuerint vestes 
concisae , quales saeculo X V. et XVI. gestabant nostri maio- 
res, ut ex antiquis picturis intelligitur. Sed neque Graecis 
in usu fuerunt vestes tam monstrose artificiosae , neque , si 
vel eas in usu habuissent, saltim δίσχιστα diversum quid 
-esse, nomen ipsum loquitur. Vid. quae infra de διακοπτοῖς 
dicam ad p.556. D. 2. Quale genus vestis significaverit Adal- 
bero Laudunensis Episcopus in carmine ad Robertum , Fran- 
ciae regem , illis verbis : 
Et vestis crurum tenus est curtata talaris 
Finditur anterius , nec parcit. posteriori , 

non liquet, Possunt enim aeque bene de tunica ad iugulum 
et inter scapulas scissa, quam de veste inter crura et ab an- 
tica et a postica scissa interpretari. 

B: 6.[469, 15.] uartax&ra.  Verti torgquata seu assutis 
aureis torquibus instructa. Sed mallem nunc cum limbis seri- 
cis, mit samtenen Kragen oder 4ufschlügen um den Hals. 
Vid. Du Cange Gloss. Gr. v. JMavt&z5c, ubi citat e Glossis 
paP*üxr», τὸ τοῦ ἱματίου περιστόμιον. id, quod ambit ve- 
stis os vel hiatum. 1n figuris illis Basiliani Menologii , in qui- 
bus vestium scissarum imaginem exhiberi dixi , occurrit quo- 
que imago talium limborum, quibus praetensi sunt et cincti 
illi hiatus seu fissurae, velut segmento quodam serico, aut 
opere Phrygionico ; vid. e. c. T. I. p. τοῦ. 115. 16r. 162. 
et alibi, item Salmas. T. ΠῚ. Script. Hist. Aug. p. 569. B. , 
ubi de segmentis , quae guttur ornabant, agit. J'estes mu- 
Jiebres , ait, segmentis ad guttur ornabantur, hoc est aureis 
Jasciis. Non negem, aureas fascias fuisse assutas, sed segmenta 
proprie sunt fasciae vel taeniae purpureae sericaeve plus mi- 
nusve latae, orae vestis collum ambienti assutae. Pergit Sal- 
masius : atque inde segmentum pro gutturis ornamento wel 
monili positum. Servius: ,,Colloque, monile ornamentum. guttu- 
ris , quod et segmentum dicunt." | Idem habet Isidorus , et reli- 
qua. Bandur. ad Constantin. pag. 55. locum Valerii Maximi 
citat V. 2., ubi segmentum dicitur ornamentum colli , quod 
monile vocatur. Sunt ergo monilia et maniacae non tantum 
aurei torques aut margaritarum fila , sed etiam assuta vestibus 
segmenta serica aut exametina; qualia hic loci puto designari. 
Talis torquis aut collaris imaginem videre est in illa, quam li- 
brarius , qui codicem Dionysii Halicarnassei Chigianum saeculo 
IX. exaravit, codici suo praeposuit, et quam Montfauconius in 
Palaeographia Graeca et T. I1. Antiqu. Explicat. tab. 4. fig. 5. 
exhibuit, credens vestitum , qui Dionysio a librario ad instar 
saeculi sui circumpositus fuit, illi quoque veteri aetati, qua 


δά IO. IAC. REISKII. COMMENTARIIL 


Dionysius vivebat, familiarem fuisse. In quo vehementer eum 
falsum fuisse non dubito. luvat hac occasione imaginis illius 
partes breviter enarrare. n capite habet imago viri Diony- 
sium mentientis bonetum vel camelaucium pellicio foderatum ; 
chlamydium exterius seu dalmatica habet segmentum circa col- 
lum etiam pelliceum , et manicas longas in acutum desinen- 
tes. Xt» seu tunica interior habet torquem circa collum 
et σχίσιν, fissuram longam in orbiculum desinentem , torqua- 
tam seu segmentatam pariter. Fissurae tales requirebantur in 
vestibus, quae ab antica et postica solidae erant et supra ca- 
put demittebantur, quum induerentur. Similem torquem mon- 
strat primus vir in ultima figura tab. XIV. eiusdem tomi Mont- 
fauconianarum Antiquitatum, ubi Montfauconius eum coletunz 
vel co/lare tunicae appellat et inter novos habitus saeculi The-- 
odosiani refert. Latissimum et elegantissimum tale monile 
vel collare (nisi potius epomis aut epirrhiptarium est, vid. 
ad C. 9. dicenda ,) conspicitur in illa imagine lmperatricis 
CPtanae, quam Paulus Rhamnusius historiae suae de bello Ve- 
neto adversus CPlin A. C. i204. gesto praeposuit, Alias com- 
plures maniaciorum imagines habes apud Bandurium T. II. An- 
tiqu. Imp. Or. p. 652. fig. 3. in Helena crucem inveniente 
et adstantibus ipsi silentiariis. Videtur tamen huic expositio- 
ni nostrae obstare locus vicinus v. r1. , ubi habentur μαγια- 
κάτα λιτώ ; ubi vid. quae proferemus. 
B. 7. [469 , 15.] ὠτὸ σχαραμαγγίων. Locum hune non 
expedio. Nam evertit omnem nostram superiorem de scara- 
mannio disputationem. . Nam si ad dischista vel .bis fissa per- 
ünet scaramannium, non fuit quale superius descripsimus, 
hemicycloides , solidum per orbem , ad chlamydem accedens, 
sed fuit aut pallium quadratum Francicum, aut ei simile, 
id est, habuit ad latus externum utriusque cruris singulares 
fissuras. 
271. B. τι. [470, 1.] μαγιακάτα λιτὰ. Quum scirem , At- 
τὸν in hoc Tactico , ubi de vestibus sermo , significare vestem, 
quae auri argentive et praecipue segmenti circa oras collaris 
orbis et manicas assutum haberet nihil , multum fluctuavi hoc 
in loco. Aperte enim pugnant maniacata seu torquata, se- 
gmentata, et λιτὰ, pura , quae segmenti nihil babent. Aut 
ergo vocabulum λιτὸς hic alio significatu est accipiendum, aut, 
quod ego quidem malim, « est interserendum ,— μεαγιακατα 
xai λιτά. Sensu alio accipi si debet, nequit Au aliud si- . 
guificare , quam minoris praestantiae , fili deterioris westimen- 
ia. Quae interpretatio mihi quidem non probatur. Pari qui- 
dem modo reddidit illustris Casaubonus apud Polybium VI. 
p- 468. D. λιτὸν περικεφάλαιον , vile tegmentum capitis. At 
ibi quoque δὰ dictio significat tegumentum capitis , cui nihil 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 545 


| aliud seusigni, seu ornamenti, seu tutelae terriculamentive ad- 
versus ictuum vim , in hostem additum , impositum esset , sed 


mera et nuda galea, Vid. ibid. p. 469. antep. lta λιτὸς ἄρ- 
τος apud Diogen. Laért; p.609. 5. est idem atque ξηρὸς, nudus , 
siccus panis, absque ullo opsonio. Ad hoc igitur exémplum λετὸν 
ubique verti purum. Nam vestem puram appellabant Latini , 
quae ornamentis careret. Trebellius Pollio in Claudio p.590. 
interulas puras habet, id est purpura non praetextatas , aut 
non segmentatas. Alias humilem et exiguam appellabant , au- 
ctore Salmasio ad T. I. Scr. Hist. Aug. p. 9o. et 651. Τὰ- 
citus Annal. III. 5. szgna incompta habet, id est purpura et 
auro, vel et imaginibus aquilarum, victoriarum et principum 
exuta. Latini medii aevi simplices et alias appellabant , nempe 
respectu habito ad vestes paratas, id est comtas ; ad paran- 
dum, ὡς πρὸς ἐπίδειξιν καὶ ὄγκον factas , quas medio aevo 
ornatas quoque appellabant. Nam apud Anastasium est sari- 
ca prasina ornata, misi potias ornata pro zgtogvevuéry acci- 
pias. Regula S. Caesari ad Virgines c. 22.: lectualia | sim- 
plicia sint. Nam satis indecorum est, si in lecto religioso 
; saecularia aut tapetía picta. resplendeant. | Chronicon 
Cassinense IlI. 74.. dalmaticas paratas, ornatas de collaribus et 
manicis et tabulis, memorat, et alias, id est diversi generis , 
Atr&g, non paratas, undecim ; tunicas paratas quinque , et ali- 
as decem et novem. Scholiastes Thucydidis HI. 97. p. 162. 
55. explicans illam rhesin ὑφαντὰ καὶ λεῖα, texta et lae- 
via, sic ait: λεῖα τὰ λιτὰ, πρὸς ἀντιδιαστολὴν TOY ὕφαν- 
τῶν χαὲ πεποικιλμένων. Sunt ergo ilii τὰ λιτὰ vestes unius 
fiüli atque coloris , eoque diversi ἃ vestibus multicoloribus . 
quae Thucydidi τὰ ὑφαντὰ per excellentiam. dicantur; nam 
quamvis unius fili atque coloris vestes non minus sint textae, 
quam multilices et multicolores, tamen hae in specie nomen 
hoc merentur, quia cum arte et diligentia textae sunt. Ex 
Addend.] . eT : Sr 

C. 5. [470, 5.] ἀπὸ διβλαττίων ἀετῶν. Reddidi quorum 
praestantiora. quidem assutas habent aquilas diblatteas , sed de- 
bueram quorum praestantiora quidem facta sunt ex diblatteo 
[seu bis tincto] z/o panni genere; quod ab intextis aquilis 
nomen habet. Credebam nempe tum, aquilas, imperii Graeci 
insigne , assutas tibialibus seu braccis fuisse. Nondum scili- 
cet tunc videram Caesaris CPtani. imaginem illam , quam 
Rhamnusius laudato paulo ante libro suo de Bello. Veneto ; 
loco tertiam , proposuit, totam respersam intextis aquilae sin- 
gularis , non bicipitis, figuris. Ab his aquilis figuratis ad- 
baesit panno nomen. Retulit hanc ipsam imaginem cum re- 
liquis duabus a Rhamnusio editis imaginibus Imperatoris et 
Imperatricis CPtanorum Du Cange tabula VI. illarum undecim; 

Constantinus Porphyr. Vol. 11 35 


546 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


quas dissertationi suae de numismatibus aevi infimi praepo- 
suit, Verum si compares illud ectypum , editionis certe Fran- 
cofurtensis , qua utor, cum editione Veneta Rhamnusii a Gaf- 
farello curata , deprebendas, illam Cangianam in multis ab 
hac abire et nulla cum cura redditam fuisse, In chlamyde 
profecto Caesaris nullum vestigium paene aquilarum est in 
editione Cangiana , quae tamen luculenter in oculos se inge- 
runt satis numerosae in editione Veneta Rhamnusii. "Tales 
vestes aquilatas appellabant. Charta Cornutiana apud Du Cange 
v. MMafors: Mafortem tramosericum , rodomelinum ,  aquila- 
tum. Anastasius: habentes historiam, id est imaginem, aquila- 
rum , Leone IV, p. 180., ubi memorat vestem de fundato ha- 
bentem historiam | aquilarum. | Si fundatae vestes sunt circulis 
et areis rotundis obsitae, simillimam designavit Anastasius 
illi ,, quam Caesar Rhamnusianus modo memoratus gerit, Chro- 
nicon Cassinense memorat p/anetas purpureas cum riso et cum 
aquila de margaritis. lntexebant igitur et insuebant pariter 
aquilas vestibus, filis sericis , aureis et margaritis quoque. 
Non aliam , quam de aquilis historiatam (ut aevo medio lo- 
quebantur) tunicam puto illam fuisse, quam Noster p. 559. 
D. 1. memorat his verbis: περιβαλλόμενος τὸν ἀετὸν τὸ χλα- 
γίδιον. Quodsi tamen τὸ χλαγίδιον mon per appositionem 
et ἐπεξήγησιν , sed per se dictum fuerit, notetque vestem ab 
aéto diversam, (quod mihi quidem secus videtur ,) potest ta- 
men et illud admitti atque explicari de veste aéto, quae ex- 
timum humerorum ἐπιβύλαιον͵, vagans et undans in auris, 
volantem velut expansis alis aquilam referebat et aut pror- 
sus idem erat cum chlamyde, aut nulla certe in alia re, 
quam magnitudine differebat.  Perfrequens huius aéti figura 
praesertim in virorum militarium imaginibus est et expres- 
sis verbis a Contin. Theophan. Constantin. militare hoc vesti- 
mentum appellatur. Ego quidem ambigo, aquilane sit, an 
chlamys, an utrumque , (res nempe eadem diversis nominibus 
notata,) id quod video Constantinum M. partim in pectore si- 
nistro, partim post tergum in auris undans habere apud Ban- 
durium T, Il. Ant. Imp. Or. p. 655. in illa imagine , quae 
vincentem Constantinum M. et eius hasta cadentem Maxen- 
tium apud pontem Milvium sistit. Conspicitur ibi victor equo 
insidens, sago indutus et super illo volitans aquila, in summo 
dextro humero fibulae adserta ope lori , quod ad cingulum 
fere dependet. Plures aétorum aut chlamydum imagines con- 
Spiciuntur in figuris arcus "Theodosiani ab eodem Bandurio 
in eodem volumine positis ; vid. p. 561. n. 5o. et omnibus 
paene istius arcus tabulis aeneis. 1n Menologii Basiliani ima- 
ginibus longe frequentissime occurrit spiculator, martyrum 
carnifex , hac seu aquila seu chlamyde indutus, ut e. c. T. 


ων... δ» 


ΥΩ ΡΡῸ 
n n 


AD APPENDICEM 118. 1. DE CERIMON. 547 


X. p. 59. et 74. et T. II. p. 176. , item in tab. 18. Tomi 1. 
Monumentor. veterum Ciampini area 25. , ubi spiculator S. 
Bartholomaeum strangulat. Insignis est huc faciens et. paulo 
ante a me laudatus locus Continuatoris Constantiniani p. 12. 
C. 9. Scriptorum post Theophanem, ubi inter omina imperii 
aliquando ad Michaelem Balbum  perventuri hoc refertur, 
quod ἱμάτιον φοινιχοβαφὲς, quod Leo Armenus, recens in- 
auguratus Imperator, x«r& τὶ στρατιωτιχὺν ἐϑος ἄζωστον 
ἐπαμφιέννυτο, (ἀετὸν τοῦτο χαλοῦσιν ἢ ϑάλασσαν.) a Leone 
exutum et sibi, qui deferret manibus traditum  induerit. 
Partem huius loci, quae τὸν ἀετὸν idem esse atque τὴν Ja- 
λασσαν perhibet , in proximam hinc observationem seponemus, 
Eandem historiam referunt Symeon Magister p. 4o2. D. et 
Genesius p. 5. , quorum verba apponere et comparare operae 
pretium est. ἘἘχδιδύσχεται τὴν é095r«, ait Symeo , ἣν ἐπε- 
βέβλητο δοδοειδέσι χροιαῖς ἐκλάμπουσαν, καὶ κολόβιον, ὃ προσ- 
ογομάζουσι χατὰ τὸ ἔχπαλαι τῶν στρατηλατῶν τηρηϑὲν ἔϑος. 
Genesius autem sic habet: ἐχδιδύσχεται τὴν ἐσθῆτα, ἣν ἐπε- 
βέβλητο ἐν δυσὲ δοδοειδέσι χοοαῖς ἀετίζουσαν, ἣν κολόβιον 
τῇ ἐγχωρίῳ δήσει προσονομάζουσι, xoi ταύτην ἀνειμένην 
ὠστῆρος χατὰ τὸ ἔχπαλαι τηρηϑὲν ἔθος τοῖς στρατηλάταις. 
Differunt in eo potissimum hi duo auctores, quod Genesius 
a&tum et colobium idem facit, alter diversa. Concludas, quo- 
que ex iisdem fere, actum fuisse vestem, quae soleret alias 
cingulo adstringi, Sed in eo, mea quidem sententia, multum 
falluntur, et apparet, eos turbidam aut nullam potius aéti 
ideam habuisse. Quid obscura et affectata dictio ἐσθὴς ἐν 
δυσὲ δοδοειδέσι χροαῖς ἀετίζουσα sibi velit, non dixerim : 
vestemne , quae aquilam , chlamydem volantem, imitetur, an 
quae intextas habeat aquilas? Et quid tandem sunt duo ro- 
sei colores? Suntne duo , tres pluresve rosei colores? Sunt sane 
rosae diversi coloris, dilutioris et profunde purpurei; sed co- 
lor tamen in vestibus non est nisi unus. Sed quid cum in- 
eptiis nugacium et infantium Graeculorum pugnamus? Ad 
a&tos seu volantes chlamydes redeo, qui saeculo IX. vel 
etiam citius desüsse videntur, Horum imago quodammodo 
supersunt hodie adhuc illi parvi mantelli , quos advocati in 
urbibus Germaniae quibusdam , ut Halae Magdeburgicae , ubi 
saepe vidi, gestant, tam breves, ut extrema eorum in boxea 
togarum dextra recondant. Aétorum quoque reliquias puto 
esse taenias illas argenteis aureisque et sericis filis plexas, 
longas et multiplices, quas officiales militares minores , 
item valeti nobiliorum hominum assutas humero dextro ge- 
runt. Neque aliud, quam tales curti mantelli advocatorum, 
erant illa z& κατὰ νώτου λευχόλινα, quae a CPtanis aevo 
suo gestari consuevisse bis narrat Nicetas, primum quidem in 


548 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


Alexio, Manuélis filio, c. 18. p. 174.5 deinde vero etiam in 
narratione de rebus Urbis ab ea Latinis expugnata pag. 582. 
Prior locus hic est. Narrans ibi gaudium factionis Androni- 
co faventis ob eum Imperatorem nuncupatum, ait quosdam 
mediis in plateis tripudiasse : ἐξεγεγκόντες τὰ συγχλητιχῶς 
ἐξυφασμένα τῶν κεφαλῶν καλύμματα, καὶ τῶν xar νώτου 
λευχολίνων κεχυμένων λαβόμενοι, διείλουν αὐτὰ, ὡς oqat- 
ρας, χοροστατοῦντες τοῖς ἐκ τῶν τριόδων, prolatas caly- 
piras, quales senatores capitibus gerere solent, et fusa per 
- dorsum candida lintea. apprehendentes , ea. velut. glomos | restia- 
rios evolvebant et obvio cuique e triviis occurrenti in manus 
dabant, ut secum , apprehenso welut reste , choream duceret. 
Designat hic ludum, quem veteres rest aut sertams ducere 
dicebant. Alter locus Latinorum Urbe potitorum insolentiam 
exagitans haec inter alias eorum notat intemperies: τῶν iua- 
τίων τὰ πλατύσημα μὴ κατὰ χρείαν, πρὸς δὲ γέλων περι- 
βαλλόμενοι τὰς ἀγυιὰς περιήεσαν, καὶ τὰς ὀϑογοσχεπεῖς 
περικρανίους καλύπτρας ταῖς κορυφαῖς τῶν ὀχημάτων περι- 
τιϑέντες, καὶ τὰ xarà νώτου χεχυμένα λευχόλινα ταῖς im- 
πείαις γένυσιν αὐτῶν περιδέοντες ἄλλῃ xoi ἄλλῃ τῆς πόλεως 
ἐξιππάζοντο, vestes latis clavis (vel tablis) insignes non ad. 
usum , sed ludibrium | induti. circulabant per compita; tectos 
subtilibus telis pileos. imponebant equorum suorum, verticibus , 
candidis linteis , quae de humeris fusa per dorsum undare 
promittuntur ,| eorum ora substringebant, eoque in apparatu 
huc illuc. pervagantes. obequitabant. Unum ad nostros aétos 
adhuc addo, videri. Russos a Graecis morem aquilas vestibus 
'assuendi aut intexendi accepisse, Minores enim officiales im- 
periales , ut e. c. vectores currus publici, postiliones , aqui- 
lam rubram assutam habent, auctore libro Germanico, das 
veründerte Russlandt inscripto. 

C. 4. [470 5.] βασιλικίων. | Quid fuerint basilicia , ve- 
stis, an panni genus, nondum satisliquet, et unde sic dicta, 
num a fabrica imperiali, in qua texerentur , an ab armis seü 
insignibus imperialibus , an denique ab imagine vel protome 
Imperatoris intexta, Puto equidem posterius potius, quam- 
vis prius in Latina interpretatione dederim. Nam si basili- 
cia fuerunt vestes, quae intexta regni Graeci haberent insi- 
gnia, profecto nihil ab actis differebant. Insigne enim Graeci 
imperii erat aquila. Fui aliquando in opinione, vestis hoe genus 
ideo basilicium et Latinis imperiale fuisse dictum , quod di- 
gnum esset Imperatoribus et ab iis soleret gestari. Sie χη- 
90i βασιλικοὶ, cerei, quales ab Imperatoribus gestari sclerent, 
apud Anonymum de festo restitutarum imaginum p.738. : ἀνὰ 
χηρὸν βασιλικὸν εἷς ἕκαστος αὐτῶν βαστάζων. Pari modo Bal- 
samo βασιλικὸν λῶρον dixit eo loco, quo ait, Papam Roma- 


.— AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 549 


num e Constantini M. concessione iuribus Imperatorum omni- 
bus uti, ἄνευ μόνου τοῦ στέμματος: διὰ γὰρ τοῦτο xai ἐν 
ταῖς ὅὁπηδήποτε γενομέναις προελεύσεσιν αὐτοῦ καὶ ἐν ταῖς 
ϑείαις ἱεροτελεστίαις διὰ βασιλικοῦ λώρου τὴν κεφαλὴν καλύ- 
πτεται. Latini quoque in hunc modum egregia quaeque re- 
gia appellabant. Gregor, Turon. IV. 26.: adspicit [lanarium 
artificem] Zascias [ Laschen , .-Borden , Tressen]| regias compo- 
nentem. Anastasius Hormisda : chlamydem [hoc est telam pan- 
ni] Zmerialem, id est stolam, et substratorium [ita recte 
emendat Du Cange h. v.] posuzt super confessionem [hoc est 
altare] 8. Petri. Addit huic interpretationi pondus dictio 
scaramannia Imperatorum; vid. Du Cange v. Zmperiale et 
Scaramanga. lpse Du Cange putat ab intextis regulis, avibus 
sic et βασιλίσχοις dictis pannum nomen invenisse ; vid. voc. 
Jlasilicus , ubi locum hunc Guilielmi Bibliothecarii nostro ap- 
prime congruum citat. Nam ut in Nostro hoc oi «eroi et τὰ 
βασιλικὰ vel βασιλέίχια (nam perinde est) coniunguntur, sic 
et ille aguilata et de basilisci coniungit. Locus hic est: Fecit 
in ecclesia Domini Salvatoris vela serica de blattin  Bisantea 

or in circuitu altaris maioris; duo δὰ his aquilata et 
duo de basilisci, ornata in circuitu de olovero. Ego vero sic 
dictos putem potius pannos, qui aut in regia fabrica essent 
facti, aut qui regiam protomam toti telae intextam et circu- 
lis inclusam monstrarent; quemadmodum aquilae sic dictae 
aquilas. Priori opinioni favet dictio nostri codicis p. 180. C. 
τ. et 5. et alibi obvia, ubi Lasilica τοῖς ὠπὸ τοῦ q0gov , in 
Jforo emtis, opponi videntur.  Posteriorem tamen sententiam 
nihilominus veriorem esse mihi propterea persuadeo, quod 
non sola sic proprie dicta basilicia , sed etiam aéti et reliqua 
omnia pannorum genera in officina regia texerentur. Neque 
insolens. erat ea aetate regias protomas in vestibus gestare. 
Non repetam, quae supra de tabliis στηϑαρίῳ βασιλικῷ si- 
gnatis protuli, quae huc non facere possint ideo videri, quod 
vestes illae, de quibus Theophanes et Chronicon Alexandr. 
loquuntur , ταβλέῳ βασιλικῷ illuminatae solummodo in tabula 
et non alibi unicam regiam protomam ostenderent; basilicia 
vero nostra sententia per totum pannum sparsas numero 
multas minutas protomas circellis albi coloris circumscriptas 
haberent. Aptior itaque probando illi, quem dixi, mori ve- 
stes regum imaginibus aut saltim protomis perspersas gestandi 
erit locus Monastici Anglicani T. III. p. 5:14., ubi memoran- 
tur sandalia cum caligis de rubeo sameto diasperato breudato 
[brodé] cum zmaginibus regum. simplicibus, id est filo eodem, 
quo reliquus pannus , non item aureo argenteove factis. Vid. 
Du Cange v. Circumrotatus , ubi e Chronic. Episcoporum Àn- 
tisid. hunc locum citat : secundum palliun imaginibus regum 


550 10. IAC. REISKH COMMENTARII- 


circumrotatis [id est circulo inclusis] regazi modo equitantium 
[id est in equis cum pompa procedentium] po//et. Pingebant 
autem Latini quidem reges suos cum coronis radiatis in capi- 
ie et sceptro in manu, Graeci autem cum infulis et cruce 
atque acacia. Obstant tamen huic interpretationi , ne quid 
dissimulem , loci quidam , quos Du Cange v. Zmperiale citavit, 
Nam zmperialis et basilicus pannus idem est. E. c. Visitatio 
Thesaurariae Londinensis memorat tunicam de imperiali cum 
arboribus rubeis et leonibus. S1 ergo basilicum arbores et leo- 
nes tenuit, non sane tenuit vultus regum , ideoque vacillare 
videtur haec etymologia, quae ab eorum imaginibus intextis 
petitur; vid. quae paulo post de appellatione ῥηγικὸς dicam. 
Qualisqualis autem etymologia denique fuerit, apponam exempla 
quaedam, in quibus imperialis panni fit mentio, Du Cangio 
in Gloss. Lat. v. Zmperiale praeterita, e quibus constabit, 
pannum hunc pretiosum et aevo medio celebrem fuisse. Chro- 
nicon Reicherspergense (apud Du Cange v. Examitum) : fra- 
tri Saladini Sabidino [c9 aen, Saifiddinum, quem Arabici 
auctores amant al Malec al Adelum citare] mzsit sex: Samitas 
et duas vestes imperiales, Radulphus de Diceto (apud Du Cange 
v. Pannus): peregre profectus [nempe in Palaestinam] szcu£ 
altaria multarum per. Zngliam ecclesiarum habuerat in memo- 
riam , sic et rediens habuit in veneratione , pannos, quos civi- 
tas CPlis vocat imperiales , passim locorum distribuens religio- 
sis." In vetusta charta apud Murator. Ant. ltal. T. II. p. 894. 
legi drapos de batilicio: quod , ni alius codex de bambacio 

raeferret , non dubitarem in de basilicio reformare.  Appel- 
as Graeci pannum hunc non basilicum tantummodo : 
sed alio quoque , idem tamen significante nomine Qyuxov , 
regicum , id est regium ; v. Du Cange v. "Pryixóc, ubi inter 
alia ait, in codice msto quodam bibliothecae regiae Parisinae 
exstare descriptionem aulaei regici , in quo pictum fuerit ver. 
Describitur, ait,in msto reg. 791. Manuélis Palaeologi εἴαρος 
εἰκὼν ἐν ὑφαντῷ παραπετάσματι δηγικῷ , quae etiam edita 
est a Leunclavio p. 442. cum hoc litulo Latino: Imago veris 
in aulaeo textili operis phrygii etc. Si ergo ver pictum fuit 
in aulaeo regio, non potuit ab intextis regum vultibus basi- 
licum aut regium fuisse appellatum. — Forte igitar tutissimum 
fuerit, huius nominis rationem ex eo petere, quod hi panni 
in fabrica imperiali texerentur.  Habuisse Imperatores Byzan- 
tinos fabricas pannorum sericorum et pretiosorum sibi pro- 
prias, multa suadent. Procopius certe Hist. Arcanae p. 124. 
c. fin. Iustinianum ait sericae et purpureae vestis monopo- 
lium ad se traxisse e* fabricas tales instituisse, quod mer- 
catores ad  incitas et ad vertendum solum adegerit; neque 
dubito posteriores lmperatores id institutum retinuisse et 


AD APPENDICEM LiB. 1. DE CERIMON. 561 


cum pannis in fabrica sua paratis mercaturam exercuisse. 
Pari modo habebant principes Muhammedani, ut Sulthani 
Aegypti, fabricas suas pannorum.  Abulfeda saepe narrat, 
Sibi, quando Misram venerit, dono datos a Sulthano fuisse 
pannos de Sulthanica apud Alexandriam fabrica. lta e. c. 


ad. Ann. 728. (Chr. 1527.) scribit : | JÀz» p Quales gi 
ualmU Jas; La (AU οὐδ, $9.91 C29X7E adul 


ΧΩ ML ἢ EE ΠΣ vau, me filiumque. chlamydibus 
principalibus donabat ultra solitum morem pulchris et loris 
aureis gemmatis et pannis praestantissimis de illo genere, quod 
pro ipsius et reliquis celsissunis corporibus in Alexandrina fabri- 
ca elaboratur. Pannis, qui in tali fabrica pararentur, fuerint- 
ne Byzantii quoque intexta principum , qui identidem ibidem 
regnarent, nomina, non dixerim et vix putem, quum eius 
rei vestigium nullibi reperiam. Orientales quidem principes 
nomina titulosque suos pannis, qui in fabricis suis texeren- 
tur, vexillis intexi curabant, ut ex illo Abulfedae loco con- 
stat ad Ann. 724. [Chr. 1525.], ubi legatos Abu Saidi Baha- 
dur Chani ad Sulthanum Aegypti missos attulisse inter alia 
scribit undecim camelos sagmarios, splendide comptos et 
oneratos cistis, quae tenerent pannos de factura illarum re- 
gionum , Parthiae puta et Chaldaeae , septingentas telas , qui- 


bus intexti fuerint tituli Sulthani: 3X4jg4 LX-3 κῶς (eA! 
oXJP eX  duxa ( οὐ La (ES LELoi 
pom v Luis Qum O3 χε Xihxee lec. Rega- 


e igitur erat, nomen principis pannis, tapetibus, vexillis in- 
texi, et si quis praefectus provinciae de fabricis cadere face- 
ret nomen principis, cuius vasallus esset, (loquar Arabum 
more.) hoc est vetaret illud pannis porro intexi, rebellionis 
et ab officio defectionis erat denuntiatio. lta narrat Abul- 
feda ad An. 269. [Chr. 882.] Tholunum , celebre in historia 
Aegyptiaca nomen , ὦν 5e là, (re E42 53 
3 9), vetuisse pro salute al Mowaffaki preces in. templo publi- 
cas [τὴν συγαπτὴν] fieri et abrogasse nomen eius ex fabrica 

annarid., 

C. 5. [470, 6.] ἀπὸ βδελλίων. Cum intextis parvis mu- 
scis. Proprie sunt βδελλία τὰ τῶν ϑυλακίων τῆς πτελέας 
ἔσωθεν ἐξελθόντα μυγαδάρια, parvae muscae, quae prode- 
"unt e folliculis in. ulmis nascentibus; vid, Du Cange v. Πἴυ- 
γουδάριον. Unde videntur nomen habere, βδελλία ἀπὸ τῆς 
πτελέας. 

C. 5. [470, 0.1 σφιγχτούρεα. Quid haec sint , nescio , 


552. Ε9Ο9ὃϑᾳ 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


nisi forle indusia linea ; vid. Du Cange h. v. et quae paulo 
post de hypocamisobraciis dicemus. DU 

C. 5. [470, 6.] ϑάλασσαι. Neque de hac veste multum 
praeter coniecturas adferre valeo. Si fidem babet, et babere 
omnino debet, superius citatus Continuatoris Constantiniani lo- 
cus, non differunt dezóg et ϑάλασσα. Et esset sane aptum 
nomen ϑάλασσα, mare, vesti undanti non minus, quam 
aquila. Pari modo veteres Graeci peplos mulierum undan- 
tes et ἃ capite ad pedes demissos ῥύαχας appellabant, /fu- 
^os , torrentes; vid. Diogen. Laért. p. 305.5. , ubi male mu- 
tarunt. Forte inde quoque est, quod zauschorum seu man- 
datorum imperialium apud "Turcos vestis exterior ϑαλασσο- 
φέρεζε dicitur , voce e Graeca et Arabica composita , quarum 
hoc “πὸ 3 vestem amplam notat. Ambae denominationes 
congruae ; vestis enim talis , quae cingulo adstringi non solet, 
ampla est et undat veluti. Fuit tamen, antequam Continua- 
toris illam. viderem locum , quum crederem, thalassas fuisse 
dictos pannos undulatos , cymatiles, quo de genere est vulgo 
sic dictus Camelot, voce non a camelorum pilis, sed ab illo 
ipso, sed corrupte prolato, cymatilis repetenda ; de cuius panni 
confectione vid. Busbek. Epistol. I. p. m. 57. et 62. (utor 
editione Wechel. r605.) Suspicatus porro fui, maria fuisse 
has vestes dictas ab undantibus aut institis et oris, aut filis 
per medium pannum intextis , quales veteres μαιάγδρους ap- 
pellabant, novi Graeci ποταμούς. Antipater in Anthologia 
L. VI. c. 8. p. 425. init. habet puellas tres Dianae donaria 
dedicantes , quas inter una vestem dedicat cum intextis puellis 
choream agentibus et flexuosis Maeandri errores amantis 
fluentis : WI Pi nem 

Kai βιτίη uiv τάσδε χοροιϑαλέας κάμε xovgac , 

λοξά vs Πῆαιάνδρου ῥεῖθρα πολυπλανέος. — 

Vid. Salmas. ad Tertull. p. 502. ed. Parisin. "Videor mihi 
tale panni genus JaA«ocorórv, χυματῶδες videre in nummis 
lustiniani; ut ultimo versus primi tabulae aeneae apud Du 
Cangium in FamiliisByzantinis p. 88. et eiusdem tabulae versu 
secundo , item quarto bis. NNovorum Graecorum sic dictos 
ποταμοὺς in vestibus sic describit Du Cange. Zineae sunt, 
ait, candidae rubeis intermixtae in palliis mandyis et stichariis 
sacerdotum Graecorum. — Andreas a S. Cruce apud eundem 
cappam. ait vidisse Graeci patriarchae rigis albis purpure- 
isque per transversum a summo usque deorsum variatam. Nihil 
profecto aliud sunt illae per certa intervalla positae in tu- 
nicis a summa ora ad imam usque taeniolae , ín quibus bi- 
nae extimae lineae candent, mediae singulares rubent , quam 
veterum ;aeandri aut scalae Boethii in Consolatione, ubi ha- 
bitum philosophiae describit. Vestibus eam ait indutam fu- 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMOM. — 553 


isse , quarum in extremo margine Il, in supremo vero O lege- 
batur intextum; atque inter utrasque litteras in. scalarum. mo- 
dum gradus quidam insigniti videbantur, quibus ab inferiore 
elemento ad superius esset ascensus,  Disputatur, quid illae lit- 
ierae sibi velint: non enim absque ratione confictas a philo- 
sopho fuisse palam est. Quantum colligo e sententia, quam 
ab aliis relatam habeo, extra nexum excerptam, videtur pro 
II littera Γ᾽ reponenda esse, quae Γένεσις significet , ut Θ 
notare videtur Θάνατος. Quas autem Boethius sca/as appel- 
lat, eae sunt procul dubio taeniae purpureae alteriusve colo- 
ris, vestibus a summa ora ad imam parallelae per certa inter- 
valla assui aut intexi solita; qualium scalarum , maeandro- 
rum undarumye, ποταμῶν aut ϑαλασσῶν, exemplum est vi- 
dere apud Ciampinum T. II. Monumenti vet. tab. 59. 

: €. 6. [470, 7.] ἀβδία. Si non contractum est pro &8«- 
δια, adeoque non est Arabica vox 9&5 , bat, non novi, 
quid sit aliud. Est autem 4bah vel bat gestamen Arabum 
Chaldaeorum praecipue Christianorum, saeculo septimo Saty- 
ris Geriri poétae, Christianis valde infesti, exagitatum , sed et 
patrum memoria [tinerarüs Petri della Valle et de la Roque 
celebratum.  Laudatus [talus L. 11. Epist. 7. describit ut 
tunicam crassi fili in pectore scissam , absque manicis , quam 
super indusio gestent Árabes. Gallus autem pallium extimum 
appellat, pag. 4. de son J'oyage de Seyde au Camp du grand 

mir. J avois, ait, par déssus le tout une maniere de manteau 
appellé Aba , fait d'une espéce de bourracan barriolé de blanc 
et de noir avec de petites fleurs tissues d'or. Miretur nemo 
me ubique Arabica crepare et captare. Si modum hac in 
re excedo, patior quod amantes ommes solent. Vigiles et 
somniantes amata spectant et audiunt.  ÁAmavi quondam 
Arabicas litteras et strenue colui, magno cum rerum mearum 
dispendio, pauco in litteras commodo per huius saeculi indo- 
lem, cui Arabica sordent. Non tamen nibilo propterea mi-. 
nus certum est numerosam catervam et velut coloniam voca- 
bulorum Arabicorum in novam Graecam linguam immigrasse, 
ut a bellis et commerciis continuis gentium vicinarum con- 
tingere solet. Multa pacis bellique negotia Graecis nullo non 
tempore fuerunt cum Saracenis, donec amborum res florerent. 
Aliquando quoque traductae in Graeciam integrae coloniae 
gentium orientalium Arabice loquentium. Vid. Nicephor. 
Patr. CPtani Breviar. p. 204. 

C. 6. [470, 7.] μασουρωτὰ, Quum μασούριον a Du Can- 
gio Gl. Gr. per /agenula exponi viderem, dedi in Latinis cunz 
intextis lagenulis. Rectene an secus, viderint alii. Vereorfpro- 
fecto, ne rectius fuerit cum. intextis siphonibus aut cannulis, 
cylindris longis. Nam quantum colligo ex allatis a Du Can- 


554 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


gio in Gloss. Gr, exemplis vocis μασούριν, fuerunt masuria 
tubi vitrei longi ad inflandum vel iniiciendum liquorem in 
vas aliquod sanguiferum,. | Pannum admasurum invenio apud 
Du Cangium Gl. L. h. v., qui locum hunc ex Leone Ostiense 
L. |. Chronic. Cassin. c. 58. adducit: pannum admasurum 
pro Byzantiis octo. Non dubito dividendam esse vocem iu 
duas ad masurum, id est cum masuris seu lagenulis intextis. 
Possem huc non sine specie veritatis referre (oaleas masori- 
cas, quasi lagenulis intextis ornatas, quarum meminit Àna- 
stasius in vita Leonis IV. p. 196.: obtulit tres toaleas [ita le- 
gendum et hic et in altero eiusdem loco p. 188., quos am- 
bos citat Du Cange v. Olea] masoricas admirabilis pulchritu- 
dinis, serico textas coloreque depictas , quae scilicet festis die- 
bus in circuitu altaris maioris dependerent. Sed masoricae il- 
lae huc non pertinent, utpote nomen habent de insula Ma- 
iorica, in qua fiebant. Saraceni Andaluseni medio aevo ma- 
ximum faciebant in occidente commercium pannorum pretio- 
sorum , ut passim celebrarentur panni de .Spanisco, pur- 
purae 4Almarienses, et sic quoque toaleae Maioricenses., 

C. 8. [47o, 8.] ὑποκαμισοβράκια. Yd est hypocamisa et 
braccas. in. hunc. modum reformanda nostra Latina. Quid au- 
iem sunt hypocamisa? Quantum intelligo e farragine exem- 
plorum v. Κάμισον et ᾿ὕποκάμισον allatorum a Du Cange in 
Gl. Gr., fuit κάμεσον idem quod χιτῶν exterior, brevior, ad genua 
desinens, ὑποχάμισον autem chito interior, ἐσωφύριον, ad pedes 
vel talos desinens. Σφιγχτούρια vero forte fuerunt subuculae, 
interulae lineae cuti proxime incumbentes.  lilustrabit haec 
nostra et rem illorum temporum vestiariam insignis locus ἴο- 
annis Mussi in Chronico Placentüno apud Murator. T.Il. 
Ant. Ital. p. 320.: iuvenes portant alia indumenta et larga 
[pallia aut chlamydes ] et aa curta et stricta ; et sic curta, 
quod ostendunt medias nates et genitalia, [videtur τὰ καβάδιω 
vel τὰς διπλοίδας significare, quas nos JBrustlütze appella- 
mus, quasi Qux τοῦ στήϑους, ἐπιϑωράκια,) salvo, quod por- 
tant caligas [id est braccas, femoralia] de panno sic longas 
[id est valde longas], Zgatas in quinque partibus ad. zuparel- 
los, [id est annexas quinquies ταῖς ἐπεγδύταις seu pannis illis 
pectoralibus; v. Du Cange v. Superalia ;] quos portant de 
subtus alia. indumenta , quae cooperiunt totas nates, membrum 
et genitalia cum. dictis caligis. .Et etiam de subtus habent za- 
rabullas lineas strictissimas. Ergo saraballas appellabant in- 
dusia, z',*, de qua voce Arabica v. Du Cange v. Saraballa. 
Quod addit strictissima, miror, nam Arabes Ól^ de amplis- 
sima quaque et maxime prolixa veste usurpant. Inducit me 
tamen hic locus , ut τὰ σφιγχτούρια fuisse credam id, quod 
nobis indusia sunt. [906 braccis iam attigi; quum de τουβίοις 


AD APPENDICEM LIB. L DE CERIMON. 555 


Nam braccae Graecorum erant sic formatae, ut 
heiduccorum: procedebant scilicet a ventre imo inde usque 
-infra suras, ut videre est in Menologio Βαβι απο T. I. p. 9. 
22. 23. 26. 27. et alibi. Conf. Murat. Ant. 114]. T. lI. p. 
110. *[De braccis Imperatorum CPtanorum v. Du Cange ad 
Villharduin. p. 5o9.] * Antequam argumentum hoc deponam, 
iuvat brevibus Glossam apud Du Cangium Gl. Gr. p. 564. il- 
lustrare, hanc nempe: χαμισάτοι dicuntur ministri ecclesia- 
stici , qui in ecclesia calefaciendis sacris lebetibus occupantur. 
Vox haec non a χάμισον, sed ab alia descendit Arabica 
vel potius Syriaca, quae mznistrum significat. Est quidem 
χάμισον etiam Arabicae originis. ΑἹ vestis 2449  exaratur , 
minister autem j^, quam vocem Arabes Christiani e 
Syriaco in sermonem suum Arabicum ecclesiasticum trans- 
sumserunt. In Liturgiis Syro-Arabicis nihil frequentius yj 
servit, ἐλειτούργησε, et (M , diaconus. 

C. 9. [470, 9.] ἐπιῤ διπτάρια, "Γ[Ἐπιῤδιπτάριον, capitis 

tum, quo patriarcha utebatur. rg. Monach. p. 

.]* Ex Leone Grammatico p. /49o. C. 7. patet esse capi- 

tis tegumentum. Frustra ergo reprehendit Goar. ad Cedren. 

p. 611. C. Xylandrum, qui cucullum vertit. Pariter Du Can- 

ge Gl. Gr. h. v. /rocco monachorum comparat, ubi vid. Ex 

Nostri p. 419. C. 5. apparet, vestem hanc iugulo fibulae seu agra- 
fii ope adstringi potuisse. 

C. 9. [470, 9.] ὀξέα. Saepe perarduum est dicere, quem 
colorem voce ὀξὺς significent , rubrumne, an violaceum. Sane 
ut plurimum reddere solent viri docti hanc vocem Latina vz- 
olaceus. Sed rubrum quoque eam significare apparet e loco 
Nicetae apud Salmas. T. 1L. Hist. Aug. p.560. .et ex illo 
Cbaeremonis apud Eustathium ad Odyss. x, qui ἐδίως τὰ 
δόδα ὀξυφεγγὴῇ καὶ ἔαρος τιϑηνήματα appellat. Non palli- 
di, sed intense rubri et ad fuscum paene accedentis coloris ro- 
.sas intelligit. Saepe quoque ὀξὺ non colorem, sed coloris 
modum notat, intensum valde, vividi luminis et oculos feri- 
entis. Hinc opponuntur τὰ ὀξέα et wevóozéa , lumine solo 
in censum veniente. At quando ὀξέα πρῶτα, δεύτερα, τρίτα 
recensentur, coloris, non luminis habetur ratio. Saepius enim 
tingebatur pannus, et sericum atque coccum mon semel tin- 
ctum habet Vita S. Amatoris apud Du Cangium v. P/umatum. 

C. το. [470, το. wevóoiéa. Est idem quod pseudoale- 
4hina , de qua Salmas. ad Script. Hist. Aug. T. lI. p. £o5. 
B. Πορφύραν ἐψευσμένην τὸ ἄνθος memorat Themistius p. 
247.B. 2. et πολλὰ βασανιστήρια τῆς πορφύρας et βασανι- 
στὰς cius, de quibus supra iam dixi, ubi de ζυγοστάταις. 

272. B. 3. [471, 11.] κεντινάρια, lam quidem egi de 


556 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


" centenariis ad p. 20. D. 4. (horum Commentar. p. 44.), neque 
rursus de illis sermonem  instituerem , nisi me tum, quum 
ila scriberem et praelo excuderentur, praetemisset insignis 
locus Abulfedae, quem a me impetrare nequeo ut lectori ne- 
gem, ut qui morem principum orientalium vaegrandes et pon- 
derosas auri argentique rotas dictasad nummorum instar con- 
flandi et inscriptionibus ornandi, qualium vix umbrae sunt 
nostri sic. dicti medagliones , praeclare 1illustret. Narrat igi- 
tur Abulfeda ad A. 577. (C. 988.) Sahebum, filium Ebadi, 
primum consiliarium et administrum Fachroddaulae Buiidae , 
qui Saheb primus, ex imitatione forte aulae Byzantinae aut 
Romanae, titulum sahebi, hoc est comitis, in Arabicam gen- 
tem intulit (v. D'Herbelot p. 755.), domino suo in Calendis anni 
strenae loco obtulisse nummum aureum mille Ua, mzscal seu 
lbrarum pondo,  Aequiparari solet miscal sesquidrachmae, 
Fuit ergo propemodum mille quingentorum ducatorum Bel- 
gicorum pondo. Verba auctoris sunt : 


Qi mua Qe σιν ἃ Κλ sÀo ἃ 
of£2) o) qe EO (021 QUE QAI a» S USS obe 
Also qj KEXxA glo, Enos MX QeaJE Loieea vals 
Kil gas)» LAE Qu Οἱ» sul ὥρα Od JUS (u$ uà 


OON jew) Auch cus Y, Aa JP Qe ma Moms 
δια" ShmXswa x3 (le xjbAo3| SLAP el jue» 


Fulvus [hic est nummus] soZi tam adspectu [rutilo], quam for- 
ma [rotunda] szmülis, a euius attributis. attributa. solis omnia 
desumta | sunt ; 

Quem qui denarium [hoc est ducatum vel. solidum aureum] 
appellet , verum. ille nomen ei tribuit. 4t qui mille denarios 
eum, esse asseveret, ile dicit unum aliquod de huius nummi 
praedicatis. 

Jnventionis prorsus novae. Nam a rerum principio cusus non 
Jfuit alter similis, neque signati fuerunt eius sodales talibus 
characteribus. 

Hefert genus. et nomen. ad Schahinschahum, [seu regem regum , 
Fachroddaulam et de eo vel Fachricus vel Schahinschahicus 
appellatur, velut mancipium eius,] etiamsi minutus [et tanto do- 
mino indignus] s, ut qui muntficentiam eius imploratum 
veniunt. 

Significat eum iu vivis exacturum esse tot annos, quot Ipse 


AD APPENDICEM LIB. I. DE CERIMON. 597 
"miscal pendet; quo mundus de longa domini sui aetate laeta- 


- ri et. bonam spem alere incipiat. 
-Demta et in censum non admissa hyperbole est elegans et 
mobile epigramma. En specimen poéseos orientalium. 

B. 4. [471, 11.] caxxía. Vereor, ut satis assecutus fue- 
rim huius loci sententiam. — Videtur enim velle dicere saccos, 
qui scholariis in stipendium darentur, Unde concludas, mili- 
tibus in saccis fuisse tum quoque solutum stipendium , ut ho- 
die apud Turcas fit, qui secundum bursas numerant, sin- 
gulis bursis eandem certam nummorum summam continentibus. 
Adeoque debet, σαχχία veluti pro specie quadam pecuniae 
sumi, qualis sunt centenarii etc. 

B. 5. [471, 15.] givav. Apparet e pluribus locis huius 
Tactici, finam. esse excubias vel stationes. castrenses , vel quod 
essent in exiremis castrorum finibus, vel quod essent fines, 
ὅροι, termini, ad quos finiti, definiti , confiniti, (confinés , ut 
Franci dicunt,) id est appositi essent et stare iussi milites. 
Ora in genere est omnis //mes, terminus, ὅρος. ἕρμα, 
quod finit rem et secernit eam a vicina. Hinc intelligas, quid 
sint αἱ τέσσαρες φῖναι in ecclesia , stationes nempe quatuor 
et termini velut , quos non excederent, qui a communione 
reliquorum fidelium separati essent. Anonymus in descripti- 
one S. Sophiae p. 561. ed. Combefis. in Originibus CPtanis : 
τὰς τέσσαρας qirag τοῦ ναοῦ ὠνύμασε τοὺς Ó ποταμοὺς ἐξ- 
ἐρχομένους ἐκ τοῦ παραδείσου, xai ἔδωκε νόμον, iva χατὰ 
τὰς ἁμαρτίας ἵστασθαι ἕνα ἕχαστον ἀφοριζομένους. Ergo 
erant finae illae ecclesiae quasi metae, ubi confiniti, ἀφωρι- 
σμένοι. χεχωρισμένοι., starent a reliquo coetu peccatores; v. 
Du Cange h. v. in Gloss. Gr., a quo videtur Cl. Leiche in- 
ductus fuisse, ut apud Nostrum p. 14. D. 4. porticum 'red- 
deret. Est et ibi meta medio in triclinio statuta ex hedera, 
myrto et rosmarino sic facta, ut e trunco recto duo velut 
brachia aut tecta , umbellas oblongas, extenderet, eoque prae- 
staret usum porticus, non tamen arcuatae neque clausae a 
lateribus, sed patentis et planae ad instar litterae T forma- 
tae. In nostro praesente loco per zzv» βασιλιχὴν qivav 
intelligitur interior custodia circa tentorium Augusti vel prae- 
torium. Nam erat alia quoque exterior per ambitum extre- 
mum castrorum, ut patet e sequentibus p. 277. fine. In cir- 
co quoque Am erat, alio nomine z dicta, porticus constans 
e duobus lateralibus et uno transverso ambulacro, quarto 
anteriore latere, per quod intratur, patente , ad instar litte- 
rae Graecae Pi dictae, qualem vidi Amstelodami saper Am- 
stela, et exstat adhuc in Dalmatia apud Salonam ex vetusto 
palatio Diocletiani , ut patet e figuris illius imaginis, quam 
dedit Sponius in Itinerar. T. I. p. 20. et ex eo Bandur. not. 


558 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


ad Constant. p. 84. et Montfaucon. T. III. Antiqu. Explic, 
p.134. Vide infra p. 555. A. 10.: drégyovrat μέχρι τῆς 
qvac, ἤγουν τοῦ Il. Finae nomen illa porticus non eo ob- 
tinuit, quod porticus esset: nam qva porticum per se non 
notat: sed quod in fine circi esset, ubi finiretur cursus. Quod 
autem fina haec porticus esset, id accidens erat, neque ex eo 
effici potest, finam porticum notare. 

B. 6. [471, 13.] ἀγούροις. ^ nterpretantur &yovgo» iu- 
venem grandi , robusto et venusto corpore: v. Du Cange h. 
v. et Γαρσονοστάσιον et Garso etad Alexiad, p. 558. Veni 
aliquando in eam opinionem, descendere hanc vocem ab &xov- 
Qoc , iuvenis imberbis, cui barba nondum cecidit, Saepe y 
et x permutantur. lta παραγάδην habet Du Cange Gl. Gr. 
pro z«guxárto» , rete, quod lembum sequitur a piscatoribus 
éractum. 

Β. 8. [471, τ4.] εὐσέβειαν. —Pietatem , id est munifi- 
centiam. ΑΒ εὐσεβείᾳ, pietate, adhuc superest in Italica lin- 
gua  pielanze , portio esculentorum , quae monachis aliisque 
personis ultra panem ad. victum datur. — Verba sunt Muratorii 
Ant. 114]. T. II. p. 1265.  Zumanitatem appellabant quoque - 
Latini medii aevi et pietatem , v. Du Cange his in vocibus. 
Solatium , solatia | tribuebantur est in cod. Theod., hoc est 
principis munificentiam effundebat ; v. Guther. p. 499. et Du 
Cange Gl. Lat. ἢ. v. Goar. ad Codin. p. 73. n. y^ inter 
εὐσέβειαν et φιλοτιμίαν ita distinguit, ut illa sit liberalitas 
in ecclesias, haec in proceres et milites erogata. Sed locus 
noster hanc distinctionem destruit. 

C. 3. [471, 17.] πυρέχκβολον μετὰ foxag. Yn Latinis per- 
mutavi harum vocum significationes et per errorem tribui 
pyrecbolo, quod hiscae erat, et vicissim huic, quod illius. 
Est nempe pyrecbolum terebella lignea , qua super hyscam 
agitata fortiter haec ignem concipit. —Hysca vero vel hisca, 
pro quo Latini propius ad originem esca dicebant, est fomes 
ignis, lignum spongiosum aut materies illa lignea fungosa, 
quae in nucibus e. c. inter corticem et medullam saepe inve- 
nitur, aut qualis est illa materies fungosa, quae nostratibus 
iISchwvamm , Feuer - oder Pulverschevamm appellatur: v. de 
hac v. Paul. Leopard. Emendat. VIIL 7. et Du Cange Gl. 
Gr. h. v. Non est vox barbara , quod Graeculi perhibent , 
sed bene Graecae originis, quamvis mutilata. Veteres Grae- 
ci ἐσχάρα dicebant, item orogevc. lllud perhibet "Theophra- 
stus Hist. Plant., hocScholiastes Apollonii Rhodii ad L. I. v. 
5. 1r184., ubi sic ait: τὰ ξύλα παρέτριβον καὶ ἐπ’ αὐτῷ (sic 
leg., postea , eo facto, per hoc, aut ἀπ᾽ αὐτῶν, ez illis eli- 
ciebant) τὸ πῦρ ἔβαλλον. πυρήϊα γὰρ ταῦτά φησι τὰ προσ- 
τριβύμενα ἀλλήλοις πρὸς τὸ πῦρ ἐγγεννᾷν, ὧν τὸ μέν ἐστιν 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 559 


ὕπτιον, ὃ χαλεῖται στορεὺς, ϑάτερον δὲ παραπλήσιον τρυπάνῳ, 
ὅπερ ἐπιτρίβοντες τῷ στορεῖ στρέφουσι». Multis hunc morem 
"ignem excitandi, Graecis, Latinis et Arabibus usurpatumr de- 
diaaront Petrus Scriverius in Hist. Comitum Hollandiae p. 
m. (^ et Schultensius in Origin. T. I. p. 65. 

- 7. [472, 1.] λάκκος. Hoc vocab. Graecis cavum quodcun- 
que receptaculum notat, sive vacuum, sive plenum rebus humidis 
aut siccis. lta quoque Latini /acus dicebant, quo sensu in 
Latinis posui. Latini sequiores vitreas ollulas, in quibus ly- 
chnos per noctem ardentes deponebant metu  scintillarum 
decidentium , ne circumposita incenderent, appellabant crucz- 
bula, V. Du Cange h. v. Vocabulum id a Germanica voce 
aruis crucha , cruche , id est olla , urceo derivanda est, un- 
de factum deminutivum cruciolum, interposito zz , crucimolum, 

e in ὦ mutato, crucibolum. 
C. το. [472, 5.] πρὸς ἕν. "Vid. quae ad p. 281. A. 1o. 
aura Dos 9) xe quae ad p 


C. το. [472, 4-] κηρούλια. — Dixi in Latinis, quid sit, ex 
mea quidem sententia. Nos appellamus ein J7'achsstok. For- 
te idem fuit crinale , de quo v. Du Cangium ἢ. v. 

C. το. [472, 4.) φανάρια.  Perhibet Du Cange Gl. Lat. 

reophalum , a Cinnamo inventionem laternarum castrensium 

Manueli Imperatori tribui. Non memini me id in Cinnamo 
legisse. Certe fallitur. Antiquiores enim illo eas esse, con- 
stat ex hoc loco. Taleslaternas appellabant Latini absconsas et 
sconsas (quod candelae ardentes in iis absconsae laterent), v. 
Du Cange Gl. L. h. v. Bernard. Monach. in Consult. Clu- 
niac. : prior accipit sconsam , quam ea hora candela intus 
accensa omni nocte parat illi hebdomadarius ad faciendam cir- 
cam , id est circitationem , lustrationem , quae obeundo fit. 
E variis materiebus faciebant tales absconsas , vitro et corio 
tenuiter raso, membranis tenuibus, et cornu, ad tabulas li- 
gneas aeneasve affixii. Elegans est locus apud S. Altelmum 
de Laude Virginum : 

Nec laterna tibi wilescat vitrea, virgo , 

Tergore vel raso et lignis compacta salignis , 

Seu. membranarum tenui velamine facta, 

Quamlibet aerata. praecellat forte laterna. 

C. τος [472, 4-] ὡρφολόγιον. Videtur mihi hoc ex loco 
satis tuto confici posse, iam aevo decimo horologia gestati- 
lia, quae rotis aeneis ,. elateribus , funibus et appensis pon- 
deribus aguntur, qualia nostra sunt, in usu fuisse. Nam 
quod parvum argenteum horologium ad vigilias nocturnas 
dicitur, profecto non potuit clepsydra fuisse, Pro totius enim, 
praesertim  hibernae, noctis spatio magnum vas requirebatur, 
Multo minus potuit guomon fuisse, Nihil igitur reliquum ali- 


560 IO. IAC. REISKII COMMENTARII. 


ud est, quam statuere, hoc parvum argenteum horologium 
fuissé gestatile, non quidem in marsupio, qualia nos per- 
quam minuta habemus, (nam id genus eo aevo nondum erat: 
notum,) sed qualé in mensa reponi aut ad parietem erigi so- 
let. Patet id quoque ex loco noto Rheginonis, quo dicitur 
Aaron, rexSaracenorüm, Ow! ,»,.? Carolo M. horologi- 
um misisse; quod ille pluribus describit; repetere tamen non 
lubet. Saltem id ex eo loco colligitur, horologium istud mie- 
chanica arte fuisse actum.  Habuerintne autem Graeci horo- 
logia , qualia nos in campanilibus ecclesiarum nostrarum ha- 
bemus , campanae sono diei noctisque horas indicantia, non 
liquet ; sed vix videntur habuisse, quamvis in nostro codice 
passim mentio fiat horologii S. Sophiae, item  Tripetonis et 
Chrysotriclini , et apud alios horologü S. Ioannis Prodro- 
mi. Nam potuerunt in illis turribus fuisse reposita illa ligna, 
σήμαντρα Graecis dicta, quibus ad preces évocabantur olim 
JSGraeci Christiani. Vid. ad p. roo. C. 9. dicta. Non dissi- 
mulare tamen possum, constaré e loco quodam Anthologiae 
Graecae sub finem libri IV., iam saeculo VI. instructa fuisse 
horologia Graecorum aut tabulis aeneis , in quibus duodecini 
horae essent notatae, aut campanis duodecies per diem so- 
nantibus, initio a singulis ictibus facto et progressu usqué 
ad duodenos. Nam locus potest utroque modo exponi, tam 
anceps est, Eccum: : 

Ζῶρον ᾿Ιουστίγοιο τυραγνοφόνου βασιλῆος 

καὶ Σοφίης ἀλόχου. φέγγος ἐλευϑερίης 

ὡὥράων σχοπίαζε σοφὸν σημάντορα χαλχὸν ; 

αὐτῆς ἐκ μονάδος μέχρι δυωδεκάδος. 

De Tustino iuniore loquitur. Memorabile in hoc loco id etiam 
est, quod aes, argutum horarum indicem, appellat Jumen {15 
bertatis. Sexto iam igitur saeculo campanae earumque pulsa- 
tio erat symbolum libertatis urbium ,. ut hodie est. Vix pu- 
tem alibi huius rei vestigium exstare. Et hoc est, quare lo- 
cum hunc de campanis malim , quam cum aliis de gnomone 
sciaterico accipere. Aeque dubium porro est illud , quod Mu- 
hammedani in turribus moschearum suarum habebant suos 
c) sse le, horarios seu horarum observatores, ut ex Abu 
Oseibah didici, qui de quodam Muhammedo ait: A»! (9.5 
PI eios ἰο τ χεῖλο ehe d Ms erat phoenix sut 
temporis in scientia conficiendi horas [id est horologia] e£ 
Zn scientia stellarum. ^ Erat ille homo Saladino aequalis, id 
est vivebat saeculo XII. Verum quia additur, eum fuisse pe- 
ritum astronomiae, pronum est colligere, horologia illa gno- 
mones solares horas ex umbra metientes fuisse, . Est tamem 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 561 


apud eundem Abu Oseibam locus, qui magis stringere et 
aptius rei praesen!i congruere videtur. Paulo post nempe 
infra superiorem de Abul Fadhlo filio, Abdel Carimi , Αἱ Mo- 
handeso seu. Geometra dicto , Damasceno , qui medio saeculo 
XIII. in Syria et Aegypto vixit, inter alia haec narrat, eum 
subtilem et dextrum fuisse mathematicum et mechanicum , 
initio quidem dexterrimum fabrum lignarium , deinde ad al- 
tiora htterarum. quoque humaniorum et theologiae sacra pro- 
cessisse. (44 go-— ce] τοι. ee "E 
KAKalm- L90 43, LgSoel o " S) Qe» hic est ille, qui re- 
paravit |servandis in bono statu et reparandis, si forte labem 
contraherent, invigilavit ,] Aorologia templi maioris Dama- 
scemi, quorum ob inspectionem et visitationem e fisco salarium 

um accipiebat. Maius quid et diversum a sciaterio procul 
dubio hic designatur. Nam semel fixo in commodo loco gno- 
mone solari, non amplius opus eum custodire, per temporum 
intervalla visitare et reparare ruinosum. Verum continuis vi- 
giliis opus habere horologia nostra maiora campanis instructa, 
nemo est qui ignoret. — Neque de σημάντρῳ ligneo commode 
diei potest reparatio, cui non mathematicum hominem opus est, 
sed tantum vulgarem fabrum adhibere sufficit ; quamvis de 
tali ligneo signo rectius, quam de sciaterio, dicatur id obser- 
vari. Nam illud saepius per diem pulsari debebat, et narrat 
Brochardus in descript. terrae sanctae, Nestorianos ad omnes 
horas signum facere tabula lignea, defectu campanarum , vid. 
p. 355. edit. Grynaei. Mihi quidem satis esto rem in medio 
ponere ulteriori examini doctorum. Praeter alios multos, qui 
de veterum horologiis disputarunt, quos Zimmermannus in 
Florilegio Philologico v. —Zorologrzum, et Fabricius! in. Bi- 
bliographia Antiquaria recensent, argumentum hoc recentissima 
memoria attigerunt Dn. de Burette dans les Memoires de 
l'Academie Royale des Inscriptions et de belles lettres, et Cl. 
Muratorius T. Il. Antiqu. ltal. p. 589. , ubi inter alia mi- 
ratur, quare in veteri charta, quam producit, memoretur no- 
cturnum. horologium. Non recogitabat scilicet V. D., veteres 
per diem ad solaria horologia respexisse, de nocte ad cle- 
psydras, aut etiam ad campanalia, si quae forte habuere. Et 
eo prorsus modo accipi debet Aristoxenus apud Athenaeum 
p. 174. C. narrans Platonemsibi fecisse γυχτεριγὸν ὡρολόγιον. 
Quae quidem in nostro loco memorantur horologia unum ar- 
genteum , alterum aeneum , videntur mihi quidem arte me- 
chanica rotis et ponderibus acta fuisse ut nostra , illud au- 
tem, quod tabulam horarum indicem argenteam haberet, ar- 
genteum , quod vero tabulam aeneam haberet , aeneum a No- 
stro dici. Conf. Du Cange v. Z/orologium , ubi quum inter 
alia posuerit hanc vocem absque interpretatione, ut solet fa- 


Constantinus Porphyr. Fol. IH. 36 


562 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


cere in suspectis et ubi non liquet , iuvat in. transitu mone- 
re, eo loco, quem e Synodo Nemausensi citavit, vocem Aoro- 
logia significare fructus horaeos, τὰ ἐν ταῖς ὥραις λεγόμενα, 
collecta in aestate. Possit quoque oporologia ibi reponi. 

D. 5. (472, 8.] ὀρϑομίλια. Quid credam esse, e Latinis 
meis apparet. Forte sic appellata fuerunt ea vasa, quod mi- 
liare, columnam miliarem, in conum praesectum desinentem , 
referrent. Solebant autem olim cibaria cooperta introferri. 
Ceremoniale Davantriae apud los. Catalannum ad Cerem. 
Rom. Eccl. p. 150.: portabuntur dicto regi cibaria omnia coo- 
perta, — regt servietur de speciebus [dulcio] cum dragerio coo- 
perto. Possent quoque τὰ ὀρϑομίλεα illa olim sic dicta miliaria 
esse videri, quae vasa erant metallica , aquae calefaciendae sic 
facta, ut in tubum conicum abirent , habentem in medio sui cavi- 
tatem, in qua carbones vivi reponebantur; quales adhuc hodie ha- 
bemus pro aqua theae calefacienda aut in calore conservanda. 
De illis miliaribus vid. Athenaeuslll. 20., ubi ridet Graecum 
philosophum , qui Latinam vocem miliarium Graeca a se con- 
ficta ἐπγνολέβης appellaverat, compositione prorsus non ridicula 
meo iudicio , sed aptissima. Nam est λέβης, sed ab imo ad 
summum. cavus, ita ut tubus cavus caminum referat, et va- 
por carbonum haud secus atque per caminum exeat, Miliaria 
autem dicebantur tales lebetes, quod forma miliare , passu- 
um in viis indicem, referrent, id est cylindrum perfectum 
aut conum. Conf. Antholog. p. 161. init. 

δὴ 34 3 - »* is - , 

275. B. 5. [475, 5.] ἐξ ἀγορᾶς ἀπὸ τοῦ φόρου. Non 
idem sunt ἡ ἀγορὰ et τὸ φύρον, quamvis videantur. Τὴν ἐ- 
γορὰν accipio hic pro 7 d76g«ctg , panni ex emtüione e foro 
sunt panni per emtionem e foro comparati , non e regia fa- 
brica depromti. L4yog& est actus emendi, et τὸ φόρον locus 
CPli, ubi panni venales prostabant. 

B. 5. [475, 6.] δεκάλεα. Cogitabam aliquando, annon haec 
vestium nomiua, decalia, octalia etc. ad pondus auri intexti re- 
spicerent , ut decalia essent, quae haberent auri intexti de- 
cem uncias, et sic porro. Sane Casaubonus ad Script. Hist. 
Aug. T. II. p. 4o7. observat, pondus auri, quod vestibus 
inerat, a veteribus notari consuevisse, ut dicerent e. c. sub- 
serica alba paragaudia triunx , -— bilibris, sexuno: ete., et ut 
p. 779. : tunica auroclavata subserica bilibris. Sed quum auri 
hic loci nulla fiat mentio, rectius puto statui, decalia fuisse 
telas decem ulnarum,. e quibus deinceps formandae vestes 
essent, et sic porro nonalia etc. Certe apud Ammian. Mar- 
cell. p. 205. interpretatur Valesius quinquagenarias materias 
per trabes quinquaginta ulnarum. Apparet hinc, quid sit 
palliun | triacontasimum in Chronico Cassinensi IV, 17., quod 
dicitur Alexius Comnenus Imp. pro altari ecclesiae istius coe- 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 563 


nobii misisse et donasse. Angelus a Nuce in notis ad illum lo- 
cum putat ita appellatam fuisse illam telam, quod triginta 
operarum, liciorum , filorum , vel triginta fortasse colorum 
uit. Putem potius triginta ulnarum fuisse. Adscribam locum 
alia quoque de causa memorabilem. Ait igitur auctor: Ale- 
xius Imp. CPtanus per Joannem Choropalasium [id est Cu- 
ropalatam] suum: transmisit Beato Benedicto vestem de dorso suo 
oxi deauratam; quem legatum praedictus abbas honorifice satis 
suscepit, eundemque Imperatorem participem bonorum , quae 
in Casino operantur, in perpetuum manere constituit. — Alia 
vice libras octo solidorum  Michalatorum misit idem. Imperator 
caussa memoriae et pallium triacontasimum | pro altari nostrae 
ecclesiae. — Aliam de significatione huius vocis opinionem suam 
proposuit Du Cange in Gl. L. h. v., quae tamen me nondum 
a mea abstrahit. Sed quid hic loci est vestis de dorso suo? 
Putat Angelus a Nuce significari chlamydem imperialem ; sed 
leg. potius de diarrhodino. Sed redeo ad propositum. Ad 
hunc modum est Centenaria arcus centum pedes amplus, un- 
de Árabes suum G2 Cantar, pons, etiam Hispanis servatum, 


assumserunt ; v. Du Cange h. v. , qui tamen rectum non ferit. 

B. 4. [473, 7.] μεταξωτὰ. Fefellit me formatio ezae ut 
darem id quod in Latinis est. Sed debueram simpliciter ver- 
tere sericosW. Nam μεταξωτὸς movi Graeci dicunt pro uera- 
ξινὸς, ut constat e Du Cangii Gl. Gr. h. v. Forte quoque 
delendum punctum post αἰγυπτιακὰ, et intelligendi panni, 
quorum p materia, sericum, ex Aegypto CPlin advecta et 
ibi in telas contexta fuit. Non quidem nascebatur sericum in 
Aegypto, sed illuc per mare rubrum ex India apportabatur ; 
poterat tamen sericum Aegyptium appellari, quia ex Alexan- 
dria Constantinopolin mittebatur et illinc peti debebat. Omnes 
enim merces anatolicae seu orientales (ita legendum apud Vo- 
piscum in Aureliano p. 556., non amabolicae, de qua voce 
summi viri quaerunt et rixantur) debebant per Alexandriam 
in Europam invehi, et Nicetas Choniates p. 244. A. tr. ed. 
Venet. σηρικὰ ἐνδύματα memorat, ἅπερ ἐκ Θηβῶν ἑπταπύ- 
λων βασιλεῖ χεχωρήγηται.  Pallia Alexandrina saepius legun- 
tur apud Du Cangium v. Pallium εἰ Pigacium. De fabricis τῆς 
μετάξης e Beryto et Tyro regnante lustiniano CPlin transla- 
tis locus insignis est apud Procopium Anecdot. p. 111. c. fin. 
Vel etiam sunt sericae in Aegypto textae , sed hic, CPli, 
purpura tinctae. Sericas certe telas in Aegypto textas fuisse, 
satis mihi probare videtur, quod p. 544. A. 13. lego δενέσια 
βλαττία. Atqui Dinis, Tenis, Tanis (4^3 olim Ταινία et Ται- 
νιὰς, item Διογυσιὰς, ἀπὸ τοῦ “Ὠιονύσου., (M3 $9 dicta, 
est celebris urbs Aegypti, vid. quae ad illum locum dicam. 


564 ^. 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


Obiici posset, fuisse a lustiniano M. serici fabricas , aut, ut 
anter nunquam in Graecia notas, primum invectas, aut sal- 
. tim postliminio restitutas (qua de re prolixe disputat Salmasi- 
us ad Tertullianum) floruisse quoque tunc temporis easdem 
CPli, et a Graecis artem  serici producendi et fabricandi 
beneficio Roberti Normanni ad Latinos pervenisse ,. ut qui 
captos a se Athenis, in Peloponneso et alibi Graeciae Grae- 
cos textores secum in Italiam abripuit: ideoque non opus fu- 
isse Graecis, ut sericum ex India per Aegyptum peterent. 
Verum facile est respondere, serici apud Graecos nati tantam 
non fuisse copiam, ut necessitatibus eorum et mercaturae se- 
rici, quam cum Venetis et Pisanis in occidentem versus ex- 
ercebant , sufficeret ; quapropter eos coactos fuisse supplemen- 
ia ex Aegypto petere. ld ipsum hodie quoque fit. Gignitur 
serici sat multum in Italia et elaboratur apud Genuam. Ni- 
hilominus tamen e Persia et India adhuc petimus. Constat 
quoque ex historia orientali istorum temporum ab Arabicis 
scriptoribus tradita, commercium serici tunc valde in Aegy- 
pto floruisse, et Saracenos Hispanos , quorum serici panni 
pro magna parte in Franciam ob viciniam regionum ibant 
ideoque a Francicis scriptoribus sub Almariensium et aliorum 
paunorum nomine celebrantur, omne suum sericum ex Ae- 
gypto et praecipue Alexandria arcessivisse. Dicam hac de re 
plura ad Abulfedae Ann. 544. seu Christi 955. . Idem Abul- 
feda saepius in vita sua meminit fabricae pannorum serico- 
rum Sulthanicae seu Sulthanis Aegypti Mamlukis vulgo di- 
ctis propriae apud Alexandriam. Sed de his fusius dice- 
tur siquando ipse prodierit Auctor. 

B. r1. [4783, 11.] βαμβαχερὰς. ^ Seu de bombace facta, 
hoc est aut de serico viliore , recremcentis serici, aut de xylo, 
lana arborea nobis dicto , aut tandem illo de genere lanificii, 
quod nobis Janell dicitur. Latini certe medii aevi bomba- 
cinum et panellum, hoc est flanellum, pro eodem habebant , 
v. Du Cange v. Panellum. Pro βαμβάκερ dicebant Latini 
medii aevi Papayer, unde ali JPapaver effecerunt. estes 
de papayere vel papavere et papaveratae vel papayeratae 
sunt xylinae, βαμβαχεραί. V. DC. v. Papaver, 

274. A. 4. [474, 15.] Πύλας. Πύλαι locus in Asia, pri- 
ma statio ἃ CPli traiectis, v. "Theoph. p. 254. A. pen., 598. 
C. 6., Constant. Themat. p. 9. C. 

A. 11. [474, 19.] “ευχάτη. Est pro “ευχάτιον, locus 
haud procul Chrysopoli; vid. Symeon. Magist. p. 474. C. 
Non confundendus cum Leucade ad mare lonicum, quam 
memorat Luitprand. p. 488. a fine. De utraque, Leucata in 
Asia et Leueade apud Actium, insignis est locus apud Aristi- 
dem T.I. p. 21. c. fin. 


AD APPENDICEM LIB. I. DE CERIMON. 565 


A. 12. [474, 20.] καράβια. Sunt navigia minora, quae 
maioribus inserviunt. Tale navigium designat vox Arabica 


5, unde haec orta; v. Du Cangium v. Carabus. Non confun- 


denda species haec cum altera navium specie &-5;, gorab seu 
corvus dicia, unde Latini sua go/abia nominarunt. Vid. Caf- 
fari Annales Genuenses T. VI. Scr. Rer. Ital. Murat. p. 261. 
et Du Cange v. GolafFi. 

B. 6. [475. 6.] χραββάτου. Vocabulum hoc hic loci non 
grabbatum , lectulum , sed diaetam xar«orsyo» , καταφυγὴν in 
media navi aut etiam in puppi, in quam se nauclerus cum 
vectorum honestioribus recipit, reliquo vulgo sub tabulatis la- 
tente. Batavi Cayürt appellant, Eo sensu Basilius Patricius 
quoque in Naumachiis apud Fabricium Bibl. Graec, T. VIII. 
p.14o- v. 5. usurpat et Continuator Theophanis p. 317. A. 
11. Conspicitur imago talis grabbati in illa tabula aenea, 

am Parisini typographi Scriptorum Historiae Byzantinae 

ino et aliis multis regii illius operis absque iudicio prae- 

posuerunt, exhibentem Constantinum  Palaeologum ut navi 
Florentiam appellit. 

Β. 7. [475, 6.] κατ᾽ ἀνατολὰς. Non alio modo concipi 
potest quis CPli in Asiam traiiciens , vultu versus orientem 
verso, Urbem videre, nisi ex ultimo sinu Ceratino solvat. Con- 
cipi ergo debet Imperator e palatio Blachernensi , aut illo 
tractu, aut etiam ex angulo urbis meridionali , e portu quo- 
dam versus Thraciam et mare Aegaeum spectante, navim 
conscendens. Nam si fingitur e Bucoleonte avehens , ordina- 
rio portu augusti in Urbe palatii, habebat urbem a dorso et 
prorsus videre non poterat, nisi vultu in occidentem verso. 
Et vel sic quoque dictus modo grabbatus respicienti obstitis- 
set. Favet nobis id quoque, quod p.285. C. 5.. rediens in 
Urbem Imperator eodem modo, quo exierat, dicitur in por- 
tu et ad portam Rhegii exscendere. Atqui propinqua ea erat 
Blachernis et in fine sinus Ceratini, 

B. το. [475, 22. not.] εὐχὴ τοῦ βασιλέως. Scholion hoc 
in margine membranarum reperi. Nam de meo neque conie- 
cturarum, neque aliud quidquam margini allevi. 

C. το. [475, 18.]] παρέππια. — Saepissime occurrit. in hoc 
Tactico et apud recentiores Graecos haec vox significatu di-. 
verso illi, quem primitus habuit. Origine tenus notat equum,. 
qui praeter alterum simul trahitur et inequitatur. Concessa 
nempe evectione , unus et alter equus concedi censebatur :. quum 
vero tertius veredus concedebatur, parhippus aut paraveredus 
dicebatur. Verba Pancirolii mea feci a Goaro ad Cedren. p. 
460. A. citata; conf. Guther. p. 651. Quoniam vero tales 
veredi secundarii generis erant deterioris, inde est, quod Ana- 
stasius locum "Theophanis p. 547. D. 9. vertens zagéímator, 


566 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


miserum. equum dedit et novi Graeci , si bene memini, tan- 
tum pro equo carrario usurpant. Vid. Du Cangii Gloss. Gr. 
ἢ. v. et Lat. v. Paraveredus. "Vel potius parhippia et para- 
veredi sunt equi medii inter dextrarios, nobilissimos, et ron- 
cinos, vilissimos. | Dextrari? respondent promosellae. Mis in- 
equitabant in pugna ; cataphracti enim erant. Ante pugnam 
et alio tempore, quando corpus movere vellent equitatione , 
insidebant paraveredis vel palafredis, parhippiis, qui sic di- 
cti videntur fuisse, quod a latere dextrariorum incederent. 
Roncini denique erant sagmarii. Brunetus in Thesauro MS. 
apud Du Cangium v. Dextrari: il y a chevaux de plusieurs 
maniéres , à ce que li uns sont Destrier grant. pour. le combat, 
li autres sont palefroy pour chevaucher à l'ase de son cors, 
li autres sont. roncis pour sommes porter. Qui duobus tali- 
bus equis in pugna uteretur, ex uno defatigato , parhippio , 
in alterum , dextrarium, transsiliens Latinis desu/tor , Graecis 
ζευγίτης audiebat. Hesychius: ζευγίτης, μεταβάτης. Red- 
denda haec vox est Diodoro Siculo XIX. 106. p. 599. 45., 
ubi vulgo male ζευγίππας legitur. Fuit tamen quum crede- 
rem, paraveredus non vocem hybridam e Graeca et Latina 
compositam, sed contractam esse ex paratus veredus, quia ta- 
les veredi cursus publici semper debebant ad celeres nuntios 
perferendos in mansionibus parati esse. 

D. 5. [476, 4.] τὰς σφραγῖδας. Si id voluisset auctor, 
quod in Latinis dedi, potius τὰς zouflivag vel τὴν κομβίναν 
dixisset. Ergo rectius puto de inusto cauterio locum hunc in- 
telligere ; adeoque debebat optimas seu agaso exsectam e 
femoribus equi rupti bullam regiam, seu inusta arma regia comiti 
stabuli exhibere, quibus fidem faciat, secum | animal crepuisse. 

D. antep. [£76, 6.] σύντροφον. Syntrophus est, quicum, 
in cuius contubernio et oculis creverunt veredi et sagmarii , 
agaso, mulio. Tales Hispani azemblarios dicunt aut dice- 


bant olim. "Vox haec est Arabicae originis. oe zemil, et 


cum praeposito articulo dus; azzemil, est sagmarium , iu- 
mentum onerarium vel onustum. Hinc azzemilarius et pro- 
na depravatione azzemblarius, qui sagmaria curat. V. Du Can- 
gium ἢ. v., ubi e charta quadam Hispanica haec citat: sanci- 
mus , quod si quis azemblarius [syntrophus] et. suz coadtuto- 
res [optimates] et portari [oppidani , municipales] mostrz zn 
capiendo animalia nobis et curiae nostrae necessaria nuntiati 
fuerint, deliquisse. Qui hic memorantur portari, sunt munici- 
pales, incolae oppidorum; v. Du Cange v. Porta, tribus vel re- 
gio urbis. Apud Belgas id adhuc superest, qui vicum urbis eene 
DBuyrt, et civem vel municipalem Amstelodamenses een Por- 
ter appellant. 
275. A. 8. [476, 15.] δώσει. Subintell, σημεῖον, 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 567 


C. 3. [477, 7-] καταστόλιον. —Heditum. domum. VMla | vis 
inest particulae x«z& in multis compositionibus, ut χατάγειν, 
reducere domum hactenus. absentem ,| καϑήχειν. κατέρχεσθαι, 
redire ab exsilio. Conf. Aristophan. Ran. v. 1196. 

C. 4. [477, 8.] ἕνα ὑπεξαίρωνται. In hoc loco Latine 
reddendo sudandum mihi fuit, vereorque, ut aptum probum- 
que sit, quod extundere potui. 

276. B. 1. [478, 15.] σαράκοντα. Vulgus Graecus σάρα 
pro τέσσαρα eifert, adeoque σαράχοντα pro τεσσαράχοντα ; 
vid. Goar. ad Cod. p. 95. n. 8. et Theophan. p. joo. v. 
“Σεραντόπηχον et Du Cangii Gl. Gr. p. 8oo., ubi σαραντολεί- 
707970 habet, quadraginta missae, quadragenarium. — lpsi 
iam veteres σάρα pro τέσσαρα et τάρα pro τέτταρα dice- 
bant, ut patet ex Athenaeo p.224. D., ubi pocta de super- 
bia et scaevitate piscariorum querens ait eos tam importu- 
nos et feroces esse, ut pretia piscium ne integris quidem 
verbis, sed abruptis et parte quadam mutilatis indicent , ut 
non dicant τεττάρων ὀβολῶν, sed tantummodo 4gov : 

x'oU λαλῶν 
ὅλα δήματ᾽ ἀλλὰ συλλαβὴν ἀφελὼν, rágov 
βολῶν γένοιτ᾽ ἄν" : 

B. 4. [478, 15.] παρέτπια. — Hic deerat absque lacunae 
vestigio in codice numerus parhippiorum , quem ex computo 
deprehendi et supplevi in Latinis. 

277. A. ro. [480o, 3.] ϑέσπισμα. Ut divina omnia erant 
Imperatorum, ita quoque mandata, edicta erant ϑεσπίσματα, 
oracula ; vid. Theoph. p. 22. D. 5. 8o. C. το. et 86. C. 1., ut 
alios mittam. 

A. τι. [48o, 4.1 χαριστικὴν. Ita membranae. Sed rectius 
χαριστίχην pro χαριστίκιον, nisi forle δωρεὰν priore in casu 
subintelligatur. 

278. À. 1. [481, 15.] τῶν στρατηλατῶν. Sancti militares 
sunt duo SS. Theodori, (Theodorus stratelates et Theodorus 
tiro,) et S. Demetrius et S. Procopius. Atque hi o χαλλένι- 
xo. dicuntur et invocantur a Graecis, ut victoriae promi 
"condi.. Conf. Nicetas 4o. C. 11., vid. Goar. ad Codin. p. 86. 
n. 29. et Cedren. p.681:. D. — Addit Constantinus Vita Ba- 
silii Maced. p. 199. D. 5. duo alios, Hesperum et Zoén. 

A. 5. [481, 15.] ἐπιστάτας. Inspectores, qui quasi stant 
super militibus. Sed potest quoque reddi visitatores, ἀπὸ τοῦ 
ἐπιστῆναι, qui subito non opinantes opprimunt et lustrant 
eorum res et aci ones ; vel denique oóservatores, custodes boni 
ordinis , τοὺς ἐπὲ τῆς ἐπιστήμης, modestiae vel disciplinae 
praefectos, quorum est videre , ut omnia modeste fiant. Nam 
ἐπιστήμη novis Graecis est modestia , prudentia, attentio iu- 
diciosa hominis ad actiones suas et cuique loco temporique 


568 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


decorum, τὸ μετὰ ἐπιστάσεως πράττειν. Cyrillus in praefat. ad 
Catecheses: βλέπεις μοι τὸ σεμνὸν τοῦτο τῆς ἐχχλησίας χατά- 
στημα; ϑεωρεῖς μοι τάξιν καὶ ἐπιστήμην, bonum ordinem δέ 
modestiam , discretionem. — Euseb. VII. 17. p. 516. D. x.: 
ὥστε μηδὲν ὑπεναντίον τῆς ἐπιστήμης αὐτοὺς πράττειν. Zo- 
simus ll. 52.: rà περὲ τὴν στρατιωτιχὴν ἐπιστήμην ἅμαρτα- 
vóusra ταῖς χαϑηχούσαις ἐπατώρϑου χολάσεσι. Clemens L. 
Il. Constit. Apostol. c. 57.: χρὴ γὰρ ἐν ἐχκλησίᾳ ἐπιστημεύ-- 
γως καὶ γηφαλέως καὶ ἐγφηγοφότως ἑστάναι. V. Du Cange v. 
ἐπιστημογάρχης, quasi ὃ ἄρχων τῆς ἐπιστήμης aut ἐπιστη-᾿ 
ειοσυνγής. : 

A. 12. [482, 5.] δοκιμάσει. “ιμάοραἑ, attentet.. Ut Fran- 
ci dicunt atenter sur (a vie de quelqu'un ,. δοκιμάζειν, peri- 
culum facere necis alicui inferendae et attentat pro audaci 
scelere et nos quoque dicimus . probirem pro audere: ich 
avills auf. die Gefahr probiren: sic quoque Graeci novi Óoxi- 
μιάζειν pro audere usurpant. —Natant in Theophane et simi- 
libus exempla ; v. e. c. Nicet. p. 46. B. 2. 

B. 4. [482, 8.] πεδητούρων. —Pedaturae et corruptiori 
pronuntiatione pediturae sunt certa spatia terrae centum pe- 
dum numerum implentia. Hinc stationes militares in moeni- 
bus et castris certo. quodam et geometrico tot et tot pedum 
numero a sese invicem distantes, et tandem metonymice mi- 
lites. ipsi in stationibus, pedaturis, excubias agentes; vid. 
Du Cange Gloss. Lat. h. v. — Vel sunt pedaturae loca , spa- 
tia, in quibus pes , homo jpedatur, ἐμπεδοῦται, firmiter, 
stabiliter consistit. Hinc pro area, in quo homo vel aliud 
quid consistit, Facile hinc perspicitur, quare zmpedatura di- 
ctus fuit articulus unus in arbore genealogica, circulus unus- 
quisque in catena genealogica: τὸ βῆμα, ἡ ἐμπόδωσις. Conf. 
Du Cangium voce Zmpedatura. Oi τῆς πεδατούρας στρατιῶ- 
ται apud Malal. T. 1I. p. 50. sunt milites, qui per certas 
proportionatas distantias a throno imperiali stant, hi pro- 
pius, illi remotius, quod Interpres non percepit. 

C. 4. [482, 17.] ἀποβαίνουσι. — Conf. Epistola I. Lipsii 
ad Dav. Hoeschelium in huius notis ad Photii Bibliothecam 
Ῥ- 929. i 
C. 9. [482, 21.]. ποιοῦσι δέξιμον. | Amant novi Graeci 
formas in ἐμὸς pro nominibus substantivis , ut δέξεμον pro 
δοχὴ et δεξίωσις, exspectatio vel exceptio, salutatio , bene- 
ventatio , ἀναλήψιμον pro &vaAmWig , assumtio. Christi in coe- 
lun. Παραμόνιμα ποιεῖν, excubias agere pro παραμονὴν est 
p. 282.C. rz. οἷς, De dictionibus δοχὴ et δέχεσθαι hoc in 
codice frequentissimis alibi dico. 

C. το. [485, 1.] πέπταυσιν iai γῆς. Morem, quo pro- 
nus in terra iacens Imperatorem adorabat, primi lustinianus 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. — 569 
et Theodora introducebant , ut perhibet Procopius Anecdot. 


p. 135.fine, insigni loco, quo etiam de veteri more Impera- 
tores adorandi agit. Unde miror, qui honorem hunc τιμὴν 
-" appellaverit Theophanes p.264. B. et τὴν παρ᾽. ἔϑνε-: 
» apud gentiles usitatam. Verba eius sunt: πᾶς ὃ λαὺς τῶν 
quigeiis tig γῆν πεσόντες πρηνεῖς, ὡς ἐχσταϑέντες ἐπὶ στό- 
μα τὸν βασιλέα ἐτίμων τιμὴν τὴν παρ᾽ ἔϑνεσι ξένην. Non 
pes hic sensus esse Aonore gentibus peregrino, inusitato ; nam 
umi adorare reges suos Persae et orientales ab omni tempore 
consueverunt. Athenaeus narrans, qui honores suis convivis 
a rege Parthorum habeantur p. 155. init. ait: ῥάβδοις xad 
ἱμᾶσιν εἰστραγαλωτοῖς μιαστιγοῦται xat γεγόμενος αἱμόφυρτος, 
τὸν τιμωθησάμενον ὡς εὐεργέτην ἐπὲ τὸ ἔδαφος “πρηνὴς προσ- 
πεσὼν προσχυνγεῖ. Continuat Theophanes : ὁμοίως καὶ οἱ ἀρ- 
χοντες αὐτῶν ἐπὶ πέτραν ἀναβάντες τῷ αὐτῷ σχήματι ἔπι- 


πτον. lllum Ζιεβηλ., de quo ibi loquitur, ita quoque appel- 


lant dex item des Zenbil nec non des; Rotbil. Appa- 
ret, quam variari potuerit hoc. nomen vario punctorum positu. 

D. 1. [485, 5.] καλῶς εὕρομεν. lta Membranae ex mo- 
re solenni pro εὕρωμεν. Zn pace vos inveniam Íormula est 
lov τοαραν Serm. 169. de temper. 

. 2. [485, 6.] παιδία μου. Conradus Urspergensis A. 
IIOI. zn: Alexio Comneno narrans: singularum  turmarurm 
principes, ait, Alexius more suo sub appellatione filiorum. su- 
cepit , [ἐδέξατο , id est ἠσπάσατο] emndemque post manus 
acceptas et sacramenta firmata — munera dispertivit. 

D. 5. [485, 7.| ζωῇ. Couvemt haec formula cum illa ve- 
tere: Salva Roma, quia salvus Imperator, de qua v. Vales. 
ad Amm. Marcell. p.19. Milites ad Othonem apud Xiphili- 
num p. 1058. 74. ἐν σοί, aiebant, xa ἡμεῖς σωζόμεϑα, xat 
Mud σοῦ πάντες ἀποϑανούμεϑα. 

279. B. 7. [484, 7.] εὔνοιαν ὠποδεξαμένη. —Ymplicatiora 

aec non i GubGisdime reddidi in Latinis , contentus sententiam 

adumbrare. Constructio ita explicanda est: ἵνα 7 βασιλεία 

ἡμῶν ἀξίως τῆς ἀνδρείας --- ἀποδεξαμένη [scilicet αὐτὴν] 

ἀνταμείψηται εὔνοιαν --- ut maiestas nostra modis vestra Jor- 

titudine et pietate dignis admittens eam et sinens sibi bene pla- 
cere, retribuat benevolentiam. 

B. 9. [484, 8.] ἀξίους ἐξ ἀναξίων.  Solennis formula ; 
vid. Constant. vit. Basil. Maced. p. 210. À. 10. "Atos esti 
spectabilis, venerabilis, ab &Zouat, veneror , ἀξίωμα. character, 
qui gerentem venerabilem reddit, ἀνάξιος, eo cassus, vilis. Fre- 
quens vocabulum in marmor ibus, ut observavit cl. Corsinius in 
Notis Graecor. p. 65. Meno ἀξία idem quod ἁγία, venera- 
bilis, ἀδελφῷ ἀξίῳ ὄντε καὶ ζήσαντι καλῶς. Digna domus 


570 IO. IAC. ΒΕΙΒΚΙΙ COMMENTARII . 


pro illustri, spectabili, est apud Anastasium in Gregorio IV. 
sub finem. 

D. 6. [485,5.] viue καὶ ζωοποιὰ ξύλα. Cruces ut res 
magnae apud Graecos venerationis praelatas in acie fuisse, 
res nota est et exemplis prolatis demonstravit Du Cange v. 
Σταυροφάνεια. Ἢ Pene cruces offerebantur in expeditionem 
ituris. Scr. post "Theophan. p. 572. coll. p. 556. Cum cruce , 
imaginibus et cereis obviam hosti itum. Nicet, Choniat. p. 567. 
coll. p. 31. 5o. 555. 569., ubi de iuramentis in Evangelium.] * 
At carrocium eosdem'in acie circumductitasse cum imagine DB. 
V., quod perhibet Rhamnusius p. 113., puto id ipsis ab homine 
tributum fuisse, qui quod in usu Latinis illa aetate erat, 
etiam obtinuisse apud Graecos crederet, 

280. A. 9. [485, 14.] τὸν ἐπὲ τῶν δεήσεων. De hac di- 
gnitate vid. Du Caugii Gloss. Gr. v. Zfézoic. 

B. το. [456, 6.] "Agueriozov. Opponuntur hic themata 
seu provinciae Ármenicae Romanis non ideo, quod Graecis 
lmpp. non subessent: pertinebant enim ad Romanam ditio- 
nem non minus quam Asia minor aut Thracia: sed quod al- 
terius fidei professionem facerent. ^ Graecis non minus exosos 
esse Ármenos, quam Protestantes sunt Romanocatholicis, res 
nota est. 

C. το. [486, 15.] πτωχὰ ἄλογα. Graeci movi animalia 
macilenta zro7« appellant, ut Latini mzsera, elega. . Nescio 
an huc pertineat Glossa in Nomicis apud Labbeum : z&vzé- 
ριες, 7j δέχα χαχουργίας γενομένη Unuía* τοῦτο δὲ éni τῶν 
ἀλόγων ζώων. Clarius certe et aptius est illud e Graecobar- 
bara versione fabularum Aesopi,quod Du Cange v. Asyvóg ci- 
tat: τῶρα εἶμαι λιγνὸς zai πτωχὸς, ubi codex Graecus 
λεπτὸς εἰμι καὶ ἰσχνός. lllud λιγνός est idem atque éAsevoc. 
Sic efferunt corrupte et mutile veteres probas voces novi, ut 
Acyog pro ὀλίγος, λαφρὸς pro ἐλαφρός. λεήμων pro ἐλεή- 
μων, λέηνος pro ἐλεεινός. Latini pariter misera et elega , id 
est ἐλεεινά, commiseratione digna talia iumenta appellabant. 
Gregor. Magnus XII. Epist. 50.: unum nobis caballum mise- 
rum transmisisti et quinque bonos asinos. Caballum illum se- 
dere non possum , quia miser est: illos autem. bonos cedere non. 
possum , quia asini sunt. Sed petimus, ut si nos continere 
disponitis , [ex animi nostri sententia facere et contentos nos 
reddere cupis ,] a/iquid nobis condignum deferatis, Non sic 
Patriarcha CPtanus, cuius vectura ordinaria erat asellus, ut 


infra videbimus. Abbo 1,.ὄ 1. de bello Parisiaco : 
Certabant elegi scapulis cornuque iuvenct. 


Hinc est, quod novi Graeci πτωχαίΐνειν pro macescere, exte- 
nuari usurpant. Manuel Malaxus in Chronico msto apud Du 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. — 571 
Cange v. Zegégiov , quae vox Arabica est et notat commea- 


5 

tum, cibaria in viam veliter necessaria, 85 et in plur. 
55 
τῶν quae ad iter secum sumit ciborum viator: ἕνας στρα- 
τιώτης εἶχεν ἕνα μουλάρι, TO ὁποῖον εἶχε σεησαγὰ [f. sunt 
sagmata, sarcinae,| χαὶ ὅταν ἐπάγενε εἰς τὸν πόλεμον, ἐφορ.- 
τώνα τὼ ροῦχατου, καὶ τὸν ἐδούλευσε πολλὰ σεφέρια. Ἦλ- 
ϑὲ χαιρὸς καὶ ἔπαυσαν τὰ σεφέρασου xai τὸ μουλάρι, καὶ 
πλέα δὲν ἐχοίταζεν ὃ στρατιώτης xai τὸ μουλάρι ἐπτώχηνε, 
ἐψωρίασε. Aliquis miles habebat mulum sagmarium , cui. stra- 

et multa cibaria imponebat, exeuns in expeditionem. 
Tandem deficiebant cibaria et ipsi et mulo , nec reliquum vide- 
bat miles quidquam. | Unde pauper [id est macer] et scabio- 
sus evadebat mulus. V. Du Cangium v. Pauper, ubi carni- 
bus pauperum ex aliquo auctore citat. 

D. ult. [(87, 5.] πιλωτὰ xevrovxAéiva. "Una voce opti- 
me significamus 7Matrazzen, coactilia e lana , bombyce, serico 
viliori, stuppa etc. inter duos pannos lineos, bombacinos , 
sericos etc, interpassata, seu crebris filis traiectis insuta, ne 
loco dimoveantur. Haec sunt illa xsvzovxA&iva, id est χεν- 


τητά, crebre compuncta Arabes P Motharraz appellant 


tale opus, gestickt, ἐστιγμένον, unde vulgare nomen JMatrazze; 
conf. Murat. T. II. Antiqu. Ital. Diss. XXXIII. p. 1245. La- 
tini medii aevi culcitras punctas appellabant et perpunctas 5 
v. Du Cange h. v., unde vocabulum pourpoznt. "Talia z:10- 
τὰ appellabant quoque Zewitones, λευιτῶνας, λεβητῶνας, 
de quo v. vid. ad p. 24r. B. 4. 

281. Α. το. [487, 15.] πρὸς ἕν ξύλον. Subintelligitur εἷς, 
unus ad unum, id est unus unum ,ferme , aut unusquisque 
unum, singuli singula tigna tollunt. Sic supra 251. A. 5.: 
ἑχάστῳ διδόναι πρὸς πέντε νομίσματα, viritim quinos solidos 
dare, et p. 575. C. 9. : συμπαράκεινται αὐταῖς πρὸς ἕν τρία 
κηρούλια, ubi πρὸς ἕν idem valet atque ἑχάστῳ, adiacent 
unicuique tria cerulia. P. 285. A. 8. πρὸς ἕνα ἀσκὸν βόειον, 
cui velut opponitur ἀνὰ particula, ἀγὰ δύο doxov. Sic 
iam veteres quoque. Diogenes Laert. p. 161. c. fin. πρὸς ἔτος, 
singulis annis. Polybius p. 507. 28.: πρὸς εἴχοσι τάλαντα 
χατεγγυησάμενος . cum sibi curasset vicena talenta αὖ eorum 
unoquoque , vade dato , compromitti dependenda , hoc est vi- 
ginti talenta a Megalea et tantundem a Critone. Hinc ex- 
pono locum Chronici Alexandrini in. Heraclio p. 902.: ἐὰν 
οὖν ϑέλετε λαβεῖν ἕχαστος τῶν ἐν τῇ πόλει πρὸς Gaylv wai 
καμίσιν ποιοῦμεν σιγγίλιν, si ergo vultis quisque oppidano- 
rum singula saga et camisia sumere, facimus pactum. Me- 


572 IO. IAC. REISKII. COMMENTARIH 


nologium : λαμβάνουσιν oi ἀδελφοὶ κλαστὸν xai πρὸς ἕν κρα- 
σοβύλιον ἐν τῷ νάρϑηκι καὶ πλέον οὐδὲν, accipiunt fratres 
Jrustum panis et singulos vini cyathos in narthece, et mi- 
hilo plus. : 

C. 3. [488. 7.] παραμένουσι. Est omnino παραμένειν 
versari circa aliquem. — Hie tamen potius debuissem vertere 
qui excubant in. praetorio. 

C. 8. [488, το.] δύο. Duo vel tria miliaresia, in regium 
munus pro magno quodam duce militari primi ordinis, est sane 
minutum pro nostris temporibus. Aut pauperies ea fuit Grae- 
ci imperii ; aut, si mitius volumus, eorum temporum parsi- 
monia. Non uno tamen argumento elucet in libro Nostro 
Graeci imperii πεγιχραλαζονεία. 

D. 7. [488, 19.] ἐξκουσάτους. Excusati sunt beneficiarii, 
qui gaudent immunitate quadam munerum civilium et per- 
sonalium ct tributorum, — Conf, Du Cange ad Alexiad. p. 556. 
et quae das wveründerte Russlandt p. 45. de fundo albo et 
nigro sic in Russia dicto habet, ubi incolae fundi candidi 
sunt excusati. 

282. À. 12. [489, 12.] ἀχρίται. Μετὰ delecti viri, nescio 


quo errore, tanquam si ἐχχρίτοι scriptum invenissem. Sed . 


B 2 LÀ 

vulgata lectio sana est et notat τοὺς ἐν ἄχροις τεταγμένους, 
. * * x - 

aciem, quae exercitus τὰ ἄχρα obtinet, extrema, frontem, 

alias prodromi , Z'avant garde. 


C. 12. [490, 11.] πύργου. Hic loci nihil aliud est quam | 


tentorium regium , praetorium. 


D. 6. [490, 16.] ἀπόληται. Conf. Polybius p. 478. init. - 


ed. Wechel. 

285. C. penult. [492, 4.] φανῶν. De phanis seu later- 
nis, depraedationis Saracenicae indicibus, observatio haec tri- 
vialis est et apud Scriptores Historiae Byzantinae passim oc- 
currit, ut apud Cedren. p. 552. B. C., Zonar. T. ll. p. 162., 
Symeone Mag. p. 450. non absque nugis, omnium optime 
apud Continuat. Theoph. Constant. p. r22. D. fime, unde 
possunt Graeca nostra emendari ad eum fere modum , quem 
in Latinis observavi, Non disputabo nunc de ignibus talibus 
et eorum diversitate, φιλίοις et πολεμίοις [v. Aristides T. 
L p.225.1. 6. et Polyaenus p. 584. init.| aliisque huius 
argumenti. "Vastior ille est campus, quam pro nostris com- 
mentariis, neque animus mihi est eum ingredi, neque suf- 
ficiens adhuc in eam rem apparatus ad manum est. 

D. 6. (492, 10.]./fo9Aov. Est castrum Elmacino aliquo- 
ties memoratum, »J4J Julu. 

284. A. 9. [492, 18.] .4v&evríov. Erat apud Prusam et 
Olympum. Damascenus Studita Homil. 25. (apud Du Cangium 
v. Παραβουγὼ : κυνηγοῦντάς με ἄλλους πολλοὺς εἰς τὸν Ὅλυμ- 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 579 


zo» τῆς Προύσας πρὸς τὸ τοῦ ἁγίου Αὐξεντίου παραβουνίν. 
v. Du Cangium ad Cinnam. p. 435. et ad Zonar. p. 8r. 

À.10. [492, 19.] 2xozóc. Forte ex eo, quod admodum 
excelsus esset , teste Nicephoro Patr. CPtano Brev. p. 225., 
ubi memorat οἰχίδιον στενώπατον ὑπὸ τὴν τοῦ μεγίστου 
ὕρους ἱδρυμένον ὠχρώρειαν, 0 καλοῦσι τοῦ ἁγίου ΑΑὐξεντίου 
λόφον. ᾿ 

C. τ. [493, 9.] συστάμενα. Ita membranae, et patitur 
expositionem, Τὰ συστάμενα (pro συνιστάμενα) aut τὰ συ- 
σταμένα (pro συνεσταμένα) τῆς Pouavíag possunt esse idem 
atque τὸ σύστημα, totum corpus imperii cum suis appendici- 
bus; mallem tamen συσταμέγον. 

C. 6. [495, 12.] ῆ,ώμαντος. *[Imperator victor in Cir- 
censibus ludis ad S. Mamantis. Georg. Monach. p. 541., ubi 
multa. Bulgari Mamantis palatium aliasque aedes vastarunt. 
Symeon. Mag. p. /4o8.]* Palatium, in quo Michael Ebriosus 
saepe Misqlar, erat extra CPlin, seu in suburbio Pera. 
Vid. Constant. "Vit. Basil. Maced. p. 152. A. et infra p. 290. 
pen. fine dicitur ὄντος ἐν τῷ προχένσῳ τοῦ ἁγίου Mauav- 
τος, quum processionem ad S. Mamantis faceret, ibi rusti- 
catum et simul festum eius celebratum , quod in diem 17. 
lunii incidebat, ut e 'Theophane constat p. 598. C. r., qui 
etiam p. 565. C. 9. ait in isto festo per peractam solennem 
processionem agi consuevisse certamen equestre in Dlacherna- 
rum palatio. 

D. 5. [494, 2.] ὃ Θρᾳκήσιος. ^ Est praefectus themati 

racesiorum seu veteri loniae vel Asiae minori , eoque non 
confundendus eum sequente ὃ τῆς Θράκης, stratego Thraciae 
vulgo sic dictae; vid. Constant. de themat. p. 7. Fabella, 
quam ibi infercit , non sine: nugis pro more istius saeculi re- 
lata, auctorem habet Herodotum. A Thracibus appellata est 
ea regio, qui eam sequioribus temporibus occuparunt vel 
potius ab omni aevo habuerunt, vel antequam Graeci coloni- 
as illuc ducerent. Protendebatur usque ad ostium ponti Eu- 
xini , adeoque etiam "Troianum agrum in se comprehendebat. 
Ad Hellesponti utramque oram habitabant vetustissimis tem- 
poribus Thraces, quorum Europaei suum nomen nunquam 
non servarunt, 4siatici autem pro aliquo tempore perdide- 
runt, donec sic volente nescio qua fortuna revivisceret.  Ad- 
eoque recte Guilelmus Brito Philipp. I. v. 10. Homerum de- 
scribens ait, gui supposuit T'hraciam victoribus Argis, id est 
cuius carmina vastatum Graecis armis agrum "Troianum nar- 
rant, falliturque Barthius, quando locum illum sollicitat. The- 
ma seu legio Thracesiorum vel "Thracesianorum erat ἐπ- 
7x0» seu equestre, equites ibi praesidia agebant , ut colligi- 
iur e Constant. de themat. p. 18. A. 


574 IO. IAC. REISKI. COMMENTARII 


.385. C. 7. [495, 8.] μετὰ μαντίου, ἤτοι σαγίου.  Sitne hic 
loci ἤτοι particula interpretativa an disiunctiva, non liquet. 
Videtur tamen prius potius. — Quo admisso fuerit idem μαν- 
τίον et σαγίον. Sane non multum diversa fuisse mantum et 
sagum credo ex iis constare , quae ad p. 355. B. 7. disputa- 
vi. Praeterea malim in Latinis cum supponi pro zn: adoran- 
tem cum sago. Est autem adorare cum sago motitatione 
quadam sagi in figuram aliquam certam submissionis signum 
facere, ut nos hodie motu et positu quodam pilei solemus ; 
vid. dicta ad pag. 8. A. 8. 

C. 8. [495, 8.] κατάβα. Est truncata vox pro χαταβάσιον 
vel χαταβάσιμον, quod novis Graecis idem est atque χατάβα- 
σις. Pari modo διάβα dicunt (v. Du Cange h. v.) pro διάβα- 
σις.) transitus, et ἐχβὰ vel uxo, introitus; v. Du Cange v. 
ἔμπα. lta Latini medii aevi camilla pro capillacium. 

286. C. 9. [497, 7.] ἹῬουφινιαγναῖς. Non sunt illae ther- 
mae urbanae sic dictae, de quibus Du Cange CPli Christ. 
L. ΤΟ p. 95., sed palatium suburbanum Asiaticum in suburbio 
Calchedonense situm, de quo idem L. IV. p. 175. conferen- 
dus, ubi quoque pluribus de palatio "Hr vel ἱερείας agit; 
cuius antiquum nomen mihi videtur fuisse Hoafov, templum 
Iunonis, quod idem Alemanno ad Procopium p. 8o. quoque 
visum fuit. De satyro et poleatico nihil invenio. Neque 
mirum. Dudum enim ante Constantinum  Porphyrogennetum 
nostrum desierant quaedam horum palatiorum et nominum , 
ut strategicum e. c. , deuterum , capitolium , satyrus, po- 
leaticum etc. Particula haec tota de reditu Imperatoris in 
Urbem non saeculi decimi , sed sexti est, non Constantini 
huius, sed Petri Magistri, e cuius toties laudato libro de 
Constitutione Reipublicae haec verbotenus transseripta fuerunt; 
ut ex eo quoque collegi, quod Imperator in SS. Apostolos, 
non in S. Sophiam ingredi dicatur, ut quae tum nondum 
structa esset. * [Palatia Eriaea Constant. Porphyrog. exstru- 
cta, Script. post "Theophan. p. 581. ]* 

C. penult. [£97, 9.1 φόρον τοῦ στρατηγίου.  Designatur 
forum 'Pheodosii, quod in ea urbis regione , quae Strategium 
appellabatur, extitisse dicitur; vid. Du Cange CPI. Christ. I. p.80. 

D. 7. [497, 14.] ἔτους cAy. Non potest alius, quam epo- 
chae Mundi conditi secundum Graecos annus hic designari. 
Nam non solent eorum historici annos imperii alicuius Impe- 
ratoris sic nude citare. Atqui tamen incidit annus ille 55. 
(id est G055.) in A. C. 525., quo nondum Imperator erat Iu- 
stinianus. Nam A. C. 527. demum coronatus fuit, Non vi- 
deo, quomodo hoc dubium solvam nisi culpam in librarios 
devolvendo, qui pro more suo sat noto lustinianum hie pro 
- Iustino  substituerint. Sed solentne titulum τοῦ εὐσεβοῦς 


«- 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 575 


etiam defunctis tribuere? — Profecto Petrus Magister non sub 
lustino seniore , sed sub eius successore lustiniano suum opus 
condidit. 

D. 9. [497, 16.] X«oisrov. Scribendum esse Χαρσίου 
patet ex Du Cangii modo laudato libro p. 5o. Videtur ex ho- 
dierna huius portae appellatione Ear? Capi, porta obliqua , 
nomen ipsi olim fuisse non Xegoíov , sed χάρσιος, quod 
idem Graecis est atque ἐγχάρσιος. Si tamen a viro nomen 
duxit, praeferenda lectio Χαρισίου. Nam Charisius nomen 
fuit viri, non Xaegoíac. Lectionem Χαρισίου habet etiam 
(indice Du Cangio) Cantacuzenus IM. 85. Idem Du Cange 
laudato loco hanc portam maritimam facit; at in notis ad 
Alexiadem p. 258. facit mediterraneam. — Posset ex hoc loco 
ea lis dirimi, si addidisset auctor huius historiae nomen tra- 
ctus aut urbis, unde lustinianus aut lustinus tum venerit. 

D. ult. [497, 19.] ἦψεν χηροὺς. De more accendendi 
cereos et ardentes depangendi coram imaginibus Sanctorum si 
commentari vellem, actum agerem, Res quoque nota est 
hunc morem gentilis idololatriae reliquias esse ; vid. Arrian. 
dissert. Epictet. p. 111. Salmas. adScript. H. Aug. T. II. p. 
205. Vales. ad Ammian. Marcell. p. 557. B. Indidem quoque 
ritus manavit cum ardentibus cereis Imperatoribus occurrendi. 
Nam Imperatores olim pro diis habebant et divinis omnibus 
honoribus afficiebant: hinc neque cereorum et ignis praelati 
honorem ipsis negabant; vid. Theophan. p. 164. 

287. A.8. [498, 5.] Exagzor. Delenda sunt, quae in La- 
tinis addidi, sed uncis inclusa , nempe praetoriorum. Quum 
Latine verterem hunc locum, nondum noram, qualesnam hi 
essent Éparchi ; nempe provinciales erant, ut mihi videri di- 
xi supra ad p. 37. D. 7. Forte tamen recte habet illud ad- 
ditamentum. Nam Iustiniani aetate adhuc erant praefecti prae- 
toriis quatuor. 
τς À. 9- [198, 4.] πραγματευταὶ. Negotiatores, mercatores. Yta 
saepe apud novos Graecos; v. Theophan. p. r21. D. 6. 1:88. 
D. et 189. A, Πραγματεία,, negotiatio , mercatura , commer- 
eium , et πραγματεύεσθαι. sibi acquirere , ibid. p. 217. D. 7. 
277. B. 8. σωτηρίαν πραγματεύεσθαι. salutem sibi compara- 
re, Cedren. p. 494. D. antep. πραγματευτικὰ σκάφη. naves 
mercatoriae. Forte quoque vox πραγματικοὶ apud. Polybium 
p. 678. 4. ed. Wechel. pro negotiatoribus, mercatoribus castren- 
Sibus , lixis accipienda est. Illustris Casaubonus vertit spe- 
ctatae prudentiae viros, respiciens ad viros in rebus agendis 
tritos et subactos. Ab ista notione acquirendi, comparandi 
dicti quoque sunt πραγματευταί, agentes in rebus, actores 
rerum Augusti, [ vid. Guther. p. 697.,] eo quod cupita et flagita- 
ia comparabant, conquirebant, suppeditabant, quales sunt 


p» 


576 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


proxenetae, die Maecker, a Plutarcho in libello de foenore 
non contrahendo πραγματευταὶ dicti p. 1 80. ed. Steph. fin., 
ubi πραγματευτὰς et τραπεζίτας ita coniungit, ut Noster 
hic zovc πραγματευτὰς οἱ ἀργυροπράτας . quos foeneratores , 
trapezitas , cambiatores esse, supra demonstravi p. 8. A. ro. 
Conf. p. 11. C. 7. Potest ergo locüs hic reddi sic, ut exhi- 
betur in Latinis et pari quoque iure cambiatores et actores 
rerum Augusti. Sed praefero tamen Latina priora. Nostri 
quoque maiores ZZündler pro mercatore dicebant et nos ad- 
huc hodie hanc vocem apponimus aliis, (nam simplici non 
aeque utimur) ut Aauchhándler , Lederhündler. 

B. 3. [498, 8.] ἔχων. "Verti ac si legissem λέγων aut 
ἠχῶν. Alias enim retenta vulgata non video, quis sit ó 
ϑριαμβευτὴς praeter Iustinianum alius. 

B. ult. [498, 14.] μετὰ zc. Symeon Logothetes p. 455. 
D. perhibet Basilium apud Tepbricam semper victum fuisse 
et a Germanicia eum rebus infectis abiisse tradit Glycas p. 
296., quam oppugnavit anno imperii sui 13. A. C. 879. Di- 
cunt tamen Constant. Vit. Basil. p. τόθ. et Cedren. p. 570. 
Basilium , quamvis urbem Tephrice capere nequiverit, tamen 
totum suppositum agrum et multas in eo arces devastasse at- 
que destruxisse et cum opulenta praeda domum rediisse. *[A- 
gareni Tephrici commemorantur Script, post "Theoph. p. 455., 
Germanicia a Basilio Imp. bello petita Ser. p. Th. pag. 456. 
Germanica , Germanicopolis, Adata oppidum Syriae, Glycas 
p.295. Adatam, oppidum barbarorum , ab avo frustra ob- 
sessum, expugnat Constantinus Porphyr., Leonis fiiia. Vit. 
Basil. Maced. c. 54. ed. Allatii.]" Est ergo Germanicia τῷ 
al Hadath, quam Geographus Nubiensis p. 292. 4. uno mo- 
dico die et una statione a "Tarso abesse ait. Abulfeda quo 
in Historia ad A. C. 656. eodem modo scribit, et sic pro 
tiores auctores Graeci et Arabes. Sunt tamen etiam libri hdi 
pauci, qui τῷ ,al Hadab, ut Graeci ᾿δάπα., exarant; 
vid. Cedren. p. 640. Ita Elmacinus p. 221. initio ( 34 | 23] 
ἜΞΩ oue n el P De Uiidi Ulo; e? o obsidebat 
[A.C.947.] Leo, filius Bardae Phocae, . al Hadsuds: donec eam 
expugnaret.. Sic emendandus ille locus et interpretandus est. 
Prae ceteris memorabilis est locus Scholiastae Motanabbii , qui 
ad poétae haec verba Le εἰ δ UT vex), novitne 
Hadata. rubra colorem. suum , haec adfert; X28 Poco 
lg E S» 26» 7! à ἜΧΕΝ A l2Us Ri,-xA 
I» BRUN EJ a j Hadat. est hortieniarcix notae , quam 
condidit Sai ifoddaulah in solo Romano. Quod eam poéta ru- 


"- 
AD APPENDICEM LIB. L DE CERIMON. 577 
bram appellat, respicit eo , quod tincta fuerit sanguine Roma- 


norum, Hi nempe surripuerant eam , et communiebant | sibi in 
castrum tutum. | Sed Saifoddaulah eos oppressos in ea arce tru- 
cidabat. Maec si vera sunt, nequit Adata vel Adapa et Ger- 
manicia idem esse. Nam Saifoddaulah Basilio regnante aut 
nondum natus aut sane adhucdum puer erat. Forte igitur 
rectius scriptores alii aiunt , Germaniciam Arabibus 7*/ Sauran 
dici. Γερμανικία Συρίας ἡ νῦν Τελεσαύρα legitur in fra- 
gmentulo geographico , quod Bandur. T. ll. p. 10. notar. ad 
Constant. Themata edidit. Omisit librarius pro more novorum 
Graecorum ultimum v , et leg. est Τελεσαύραν, ut apud Du 
Cangium ad Zonar. p. 71.exstat, Et ita quoque habet Abulfe- 
da, e quo situm loci aliqualiter intelligere licet. Ait in notis 
marginalibus ad tab. VI., quae de Syria agit, sic 324 «es 
8,559. Qu E), lue Qa. [92€ neg] Eiobz- 
paBP Lad Lgs Oc, Kel €, .f. 3ibo7h (Jb (n3 
QU eil, Xu eB. voliEo. b QM μαὶδὶ 
(S999 pes qua (Mna! audi d, ad al wasem [seu 
Cleisuras, castra limitanea] refert Zón  Chardadhebah multas , 
ut eparchias |Mambeg et Tizin et Bceles et | Rosafah et Gu- 
mah , item Schaizar , 44pamea Maarrat an. .Noman , Sauran , 
al Athamaine, Tel Bascher , Capharthab , Salamiah , Gusiah , 
Libanum usque ad. al Castel inter Hemus et Damascum. | Unde 
hauserit notitiam suam cl. Evodius Assemani, non novi, Scri- 
bit autem ille in notis ad Acta S. Simeonis Stylitae pag. 
4o2. sic : ,Quae Syris et Arabibus vulgo 7Marhas, (9,4, 
dicitur, Latinis Germanicia." Diversa sunt Maresium et Ha- 
data, ut vel ex laudato loco Geographi Nubiensis constat , 


item ex Abulfeda, qui sub Marasch haec habet: c 

gni» 5 τ quA quam quu ὦ qne, 
€xAX j.b, οἰϑο,! οἱ JS hi$ Go, saies jo 
Raus RAUS] qni. ἔφυ (5253 & J8 Jj xc. M oca 
3a G^ δὶ VL , al Hadath et Maresch sunt duae par- 
vae urbes bene cultae, aquarum et segetum divites arborum- 
que. /mbae sunt cleisurae. Ait. Abu Rihan al Birunius lon- 
gitudinem al Hadathae esse 62. gr. min. 35. et latitudinem 55. 
gr. 3o min. Zn al zizico scriptum invenio , eam inter et 


"ntiochiam interesse 78. millia , et ipsam. inter atque. Giha- 
num seu Pyranum fluvium intercedere mill. τὰ. Procul dubio 


Constantinus Porphyr. Vol. HI. 32 


578 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


non multum dissitae fuerunt Hadatha et Sauran. Sed illa in 
libris Arabicis celebrior est. In Germaniciae situm inquirit 
quoque Guil. de l'Isle in annotationibus ad chartam suam 
geographicam imperii Graeci e Thematibus Constantini Por- 
phyrog. concinnatam , ponitque eam in Syria Euphratesia. 
Vide sitne, quae hodie Germuk audit et in tabulis geogra- 
phicis inter Diarbekir seu. Amidam et Maresiam media loca- 
tur. Ubi autem collocanda sit TTephrice, non satis liquet. 
^. Forte est TTheodorias in finibus Colchidis , corrupta pronun- 
tiatione in 'Tephriki ex Thefdoriki ; nam Oevóogíxz est idem 
atque Θεοδωρίκη et Θεφδωρίχη in pronuntiatione. Id si bene 
habet, haud parum disiunctae spatiis terrarum erant ambae 
hae urbes. 

C. 6. [498, 17.] "Ho/a.  Marginalem notam in codice in- 
veni, de meo non addidi, ut nunquam feci in ea operis 
huius parte , quam curavi. Pro ἐπὲ autem legi debere ἀπὸ, 
facile liquet. 

D. ult. [499,11.] δάφνης. Lauro redimitas et lucernis arden- 
tibus illustratas fuisse domos iam florente re Romana in publico 
gaudio, discimus e Tertulliano ad uxorem , ubi ait: procedit 
.de ianua laureata et lucernata, tanquam de consistorio pub[i- 
carum libidinum ; (vid. Goar. ad Theophan. p. 11.;) et e Xi- 
philino, qui introitum Severi in urbem Romam p. 1242. sic 
describit: αὐτῷ [βαδίζοντι] ὃ στρατὸς πᾶς καὶ οἱ πεζοὶ xai 
οἱ ἱππεῖς ὡπλισμένοι παρηκολούϑησαν. xai ἐγένετο ἡ ϑέα 
πασῶν, ὧν ἑώρακα [Dio loquitur] λαμπροτάτη" ἥτε γὰρ πό- 
λις ἄνϑεσί τε xoi δάφναις ἐστεφάγωτο xat ἱματίοις ποικίλοις 
ἐχεχόσμητο, φωτί τε xal ϑυμιάμασιν ἔλαμπε. xoi οἱ &v- 
ϑρωποι λευχειμογοῦντες xol γαγνύμενοι πολλὰ ἐπευφ ἤμουν, 
οἵτε στρατιῶται ἐν τοῖς ὅπλοις ὥσπερ ἐν πανηγύρει τινὲ πορμ- 
πῆς ἐχπρεπόγτως ἀνεστρέφοντο, καὶ προσέτι καὶ ἡμεῖς ἐν xó- 
oj περιήειμεν. Mallem omnino cum cl. Reimaro προΐξιμεν, 
processimus. Quodsi tamen recte habet vulgata, motabit se- 
natores in gemina serie circa Imperatorem processise. ldem 
Dio p. 1028. describens aureum sic dictum diem, quo Nero 
Tiridati diadema imponebat, ait: πᾶσα 7 πόλις ἐκεχόσμητο 
καὶ φωσὶ xci στεφανώμασι, ubi vid. citatos ἃ cl. Reimaro 
auctores. Populum in candidis processisse et laureis sertis, 
ludos in theatro editos fuisse, eoque operto velo serico, ad 
arcendum solem, cui velo insutum acu aurea fuisse Neronem 
currum agitantem , stellis cinctum. ΑἹ illo more theatro se- 
ricum velum obducendi videtur natus fuisse mos pannos sericos 
ductis super medias plateas et ad utriusque lateris aedes firma- 
üs chordis insternendi, aliosque pannos pretiosos ex ipsis ae- 
dium tectis suspendendi, quibus in certis intervallis ardentes 
cerei et funalia et. serta laurea aliaque interponebantur. "Ur- 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 579 


bem eo modo ornare, ut nos, qui solis luminaribus utimur, 
illuminare dicimus , sic veteres ἃ corollis suspensis στεφανοῦν 
et coronare dicebant. Arabes, qui a Graecis acceperunt, 
pompam hanc (3453, ornationem , paraturam et Ri. Zinah, 
appellant. Talium Zinarum frequens mentio est apud Abul- 
fedam. Meminit earum quoque passim et luculenter descri- 
bit della Valle, et brevius Wansleb. in itinere Aegyptiaco 
p. 535. Exacte haec congruunt illuminationibus aut corona- 
tionibus medio aevo Byzantii et in ltalia usitatis, ut ex affe- 
rendis quibusdam exemplis constabit, Ex oriente morem hunc 
in Graeciam venisse, constat e sacris Dacchicis. In his enim , 
quae constat e Syria in Graeciam transiisse, frequens usus 
erat taedarum ardentium, sub quibus Bacchus deducebatur. 
Et hinc intelligas illum Athenaei locum L. IV. p 148. de M. 
Antonio Triumviro, Athenis luxuriae indulgente et pro Bac- 
cho se gerente : uezégaive ἐνιύτε xad. éni τὴν d«gónoAw , tan- 

am in Capitolium triumphantes sub comitatu funalium, 
ἀπὸ τῶν τεγῶν λαμπάσι δαᾳδουχουμένης πάσης τῆς ᾿'ϑηναί- 
ὧν πόλεως [tecta urbis plana affixas sibi habebant taedas, aut 
dependentes a se lucernas oleo plenas], χαὲὶ ἔχτοτε ἐχέλευσεν 
ἑαυτὸν Zhóvvoov ἀνακηρύττεσθαι χατὰ τὰς πόλεις. insignis 
est locus Odonis de S. Blasio apud Du Cangium v. Corozari, 
qui totum coronationis talis ritum complectitur.  7^0(a coro- 
natur civitas, ait, tapetibus sertisque diversi generis et pretii 
compita illustrantibus , thure , myrrha aliisque. speciebus. odo- 
riferis intus et extra civitatem redolentibus plateis, Sed multo 
luculentior est Sabae Malaespinae locus L.-IV. Historiae (edi- 
tae T. VIII. Rer. Italic. p. 842.), quo introitum et receptio- 
nem Conradini Suevi in Urbe Roma anno 1:268. describit ; 
neque continere me possum , quin eum, quamvis paulo longi- 
orem, adscribam. ,,Zripudiantium militum. agmina vestium pre- 
tiosarum | diversorumque colorum desuper arma [id est armis 
seu thoraci superindutarum ] habitus distinguebat. |^ Quodque 
magnum est et auditu mirabile, | mulierum  choreae ludentium 
intra urbem in cymbalis et tympanis, lituis et phiolis et in omni 
genere musicorum concinunt. JF'olentesque suarum pretiosarum re- 
rum abundantiam, quam. plerumque sequitur voluptas, ostendere, 
de domo in domum in oppositum consistentem. iactatis ad modum 
arcus aut pontis chordis et funibus vias medias desuper non. 
lauro , non. ramis arboreis, sed. caris vestibus et. pellibus variis 
[du vair] velaverunt , pensis ad chordas strophaeis, [id est 
strophiolis, manipulis,] f/ectis, [id est plectis , σειραῖς, κατα- 
c&(gr0tc , plexibus filorum sericorum , aureorum et margari- 
tarum,| dextrocheriis [seu armillis] periscelidibus , grammatis, 
aurtfrisiis et diversorum ac pretiosorum annulorum appensione, 
diadematum etiam et fibularum seu monilium , in quibus gem- 


580 . 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


mae Jfulgentissimae relucebant , bursis sericis, cultris tectis. de 
piancavo , samito, bysso et purpura, cortinis toraliis et. lin- 
teaminibus contextis auro sericoque per totum , iunctis velis et 
palliis deauratis , quae doctus opifex citra et. ultra mare de di- 
versa et. operosa materia curaque struxerat, Ad istud exem- 
. plum recepta quoque Urbe Roma fuit regina Sueciae Christina, 
"ut ex illo opusculo Italico apparet , quod cerémonias recepti- 
onis eius describit, et legitur n. LXX. Appendicis ad cl. Ar- 
kenholtzii Memoires dela Reine Christine. —XVerba eius sunt 
haec: Tutte le strade dal loco detto di Ponte Molle sino al 
palazzo di S.Pietro, che sono di longuezza di tre miglia , siano 
tutte apparate. di panni d'arazzi finissims et alle finestre dama- 
schi e veluti rossi. Nicetae Choniatae locum praeterire non 
possum , quem primum omnium dare debueram. Exponens ille 
pompam triumphalem Ioannis Comneni e Colchide cum victo- 
ria in urbem regiam redeuntis L. I. ,P* 15. sic ait : ἐνστάσης 
τῆς ἡμέρας, καϑ' ἣν ἡ πρύοδος ὥριστο, “ἅπας πέπλος τὰς 
ἀγυιὰς χκατηγλάϊζε χρυσοῦφής τε χαὲ ,negtnógqvooc, οὐδὲ τὰ 
Χριστοῦ καὶ τῶν ἁγίων ἐχεῖϑεν ἀπῆν ἀγάλματα, ὑπόσα 
ἱστουργικὴ χεὶρ ἐπίπλοις € ἐνετυπώσατο, ἃ χαὶ εἰρηχεν ἂν τις 
ἔμψυχα, οὐκ ἐνύφαντα. ἦν δὲ xal τοῦ ἄγασϑαι ἄξια καὶ τὰ 
περὲ τὴν πάροδον ἑκατέρωϑεν πρὸς ὑποδοχὴν τῶν ϑεωμένων 
διὰ ξύλων πήγματα xat ἔχρια. χῶρος δὲ τῆς πόλεως ἦν, 
ὃς οὑτωσὲ διεσκεύαστο, ὃ διήκων ἐχ τῶν ἑῴων πυλῶν τῆς 
πόλεως ἐς αὐτὸ τὸ μέγα παλάτιον. καὶ δὴ 'τὸ μὲν τέτρω- 
ον εὐτρεπὲς, χαὶ ἴλχον τοῦτο πίσυρες ἵπποι καλλίτριχες, 
χιόνος λευκότεροι. 0 δὲ βασιλεὺς τὴν τοῦ ἄρματος ἐπίβασιν 
παρειχὼς εἴο., quae dabo ad pag. 552. A. 12.  Memorabile 
hoc in loco id est, alibi non lectum, fuisse CPli ad utrum- 
que latus illarum platearum , per quas processio triumpha- 
lis incederet, compaginata asseribus tabulata cum gradibus , 
unde pompa "conspici posset, quemadmodum , teste Keyslero, 
in urbibus Italicis talia pulpita eriguntur in Carnavallis ad 
spectandos equos de pernicitate certantes. Id ipsum non omit- 
üt in alius triumphi descriptione, quae ad p. 85. ed. Venet. 
exstat, ubi tabulata illa binarum, immo ternarum quoque con- 
tignationum fuisse ait, Ipsi iam Athenienses olim viis , per 
quas pompa Minervae in Panathenaeis aliorumye numinum in 
aliis festis procedebat , praestruebant ad utrumque latus itc, 

in quibus starent spectatores; de quibus hic agendi locus non 
est. Quandoquidem in conferendis locis auctorum aevi medii 
versamur, qui ritus triumphales sui temporis exseculi sunt , 

neque huius loci partem aliquam afferre pigebit , quo, trium- 
phus Manuelis Comneni de Pannonibus describitur : ὃ ἅπας πε- 
ριπόρφυρος πέπλος xot χρυσίῳ κατάστιπτος ἀπῃωρεῖτο — τὰ 
καϑεκατερᾶ μέρη τῆς ἀγυιᾶς, xa9^ ἣν ἔμελλε τελεῖσϑαι ὃ 


uan. 


" A AD APPENDICEM LIP. I. DE CERIMOWX. 58r 


ϑοίαμιβος, παρυφιστάμενα δούφαχτα εἰς διώρογφα καὶ τριώ- 
ροόφα παρυψούυμενα πᾶσιν ἐνεποίει θαυμασμὸν. Post cur-. 
rum, in qua sedebat, imago B. V. , quam dum negat Nicetas 
polymathiae suae ostentator Minervae Pisistrati comparari de- 
bere, ipse comparat et ingerit lectori sententiam , quam ipse 
impiam pronuntiaturus fuisset, neque multi erunt, quibus 
detestabilis non videatur, sequebantur viri regiae prosapiae 
et magnates aulici, sequebatur tandem Imperator Manuel in 
equo eandido cum Contostephano, copiarum duce. Dixi supe- 
rius, illustratas fuisse plateas urbium sic comtarum luminibus 
per certa intervalla dispositis. "Verum etiam noraat et sole- 
bant spectacula iguea in aquis edere. Huius rei izsigne do- 
cumentum apud Cinnamum p. 120, C. circa fin.: ὑγρῷ πυρὲ 
κατὰ τὸ ἔϑος λέμβους καὶ ἀκατίους ἐνεπίμπρα. Apparet ex 
eo loco, artem pyrotechnicam non eo usque quidem perfecti- 
onis productam fuisse, quo pervenit hodie; fuisse tamen illis 
in more positum publicae hilaritatis demonstrandae gratia su- 
per aquis lembos et minora navigia comburere, a quibus pi- 
cturae tamen , inscriptiones aliaque ingenii litterati et dexte- 
ritatis pyrotechnicae documenta videntur abfuisse. Ápud ipsos 
orientales ignium artificiosorum invenio vestigia per dies festos 
in Abulfedae insigni loco, e quo discitur, morem illum diebus 
festis. ignes prae hilaritate accendendi fuisse Persis quoque 
notum , etforte ab illis, ut ignis summis cultoribus, ad Eu-- 
ropaeos venisse, deinde Persas quoque non ignorasse suppli- 
cium, quo nobiles nostri medio aevo solebant infamari, nempe 
sellae equinae portandae , de quo multis egit Du Cange v. 


SSellae gestatio. Locus hic est ad Ann. 525.: «J| σὰ ἃ 
vXó uuu, ἰϑιλέο δα} oM. cambo ΘΔ euylous dus 
Ua Rem ον P XA sS qe δ Ἱ xLJ of ι ul 
gem Ὁ quuue 905 QUE 242. QXXM JU oues, 
Ὁ de ὁ jexJ ΟΥΑΙ og. aU QE QU M b 
A) Qahe δίων jas) 4. ὁδί! RLJ xm Δαν 
LJà Qu QA Qe, Qux ge Jb o4, UU oe CAU 
Ge qué» KE. (93 Qe cuum, sdisud shi dX) σον] 
oll, lul susil LS Axa cm d cU! δ ΔΎ ie iL. 
Kem TOÀ ταυτὶ οἰξόοι (7E MAR euo ole 
qe Edi) dues δῦ, jua xuacm Jim Mud CARA. 
p dX) lus xag Qa3 sX9 οἱ oJ, -ΒὉ ἐ5 Lees 
AP NES. ὦ» Jr! m Ss Lg pn pen e 


582 IO. IAC. REISKH COMMENTARII - 
ss «$1 a3 GP οἷοι "Ὁ gSAAAZS ete. Anno 525. oc- 


cisus fuit Mardawiej Dailomita, dominus Parthiae et aliarum 
regionum , quod hac de causa et ratione contigit. Jusserat 
nempe , quo splendidiorem celebraret diem. suun natalem , per 
circumsitos Isfahanae montes et colles lignorum ingentes. acer- 
vos construb, per noctem proxume secuturam arsuros et ope 
corvorum accendendos , quorum numerum ultra bis mille coé- 
gerat, et cum pyxidibus ardentis naphthae plenis ad eorum 
pedes religatis quo. vellent avolare sinebat. |Monstrosi ignes 
artificiales , gustus barbarici, sed grande quid produnt.] Prae- 
terea. apparatissimas epulas iusserat instruit, mille mactari 
equos , bis mille boves , pecudum vim incredibilem; neque mu- 
nus dulciariorum comparari. Posita coram tamen fastidiebat , 
ut maiestate sua. humiliora, graviterque in aulicos idcirco sto- 
machabatur. Erat entm iracundus et prae caeteris. Turcas ve- 
care solebat in suis castris merentes. | :Soluto convivio et ex- 
stincta. illuminatione , quum. altero mane in. urbem redire vellet, 
(haec enim omnia in processu in agrum Zsfahanensem fiebant.) 
aderant in. armis et equis ad heri tentorium. — Equi , ut eun- 
dem in locum multi conducti, quum  hinnitus strepitumque - 
ederent, fremens ira Mardawigj interrogabat , quorumnam 
essent illi equi , ad praetorium suum tam prope aust accedere ; 
εἰ Turcarum esse doctus, iubebat, quo puniret et infamaret 
exosam sibi gentem , Turcas ipsos ademtas equis sellas hameris 
tollere, eoque gestamine regiam urbem ingredi. Quod quum 
nequiret non fieri, multum addebat odio, quo Turcae ardebant 
in hominem , ne gentilibus quidem Dailomitis admodum  acce- 
ptum , vultu. teterrimum | indoleque aspera" etc. Sed erunt , 
quibus spectaculum hoc igneum non tam cum pyrotechni- 
cis nostris, quam cum illo sacrificio Mithridatis , item Per- 
sae aut Parthi, convenire existimabunt, de quo Appianus p. 
215. C. ed. Henr, Stephani narrat inter alia his verbis: ἅπτουσε 
τὴν ὕλην (struem lignorum regiis manibus congestam), 7 δὲ 
αἰϑομένη διὰ τὸ μέγεϑος τηλοῦ ἀπὸ χιλίων σταδίων τοῖς 
πλέουσι γίνεται καταφαγής. Constat tamen inde, barbaros 
quoque orientales olim hilaria sua ignibus illustrasse, Id 
ipsum faciebant quoque Graeci, sed multo, quam isti Hyr- 
cani, elegantius, ut ex Athenaeo disco, qui in convivio Ca- 
rani enarrando L. IV. initio p. 150. A. convivas ait introdu- 
ctos in cubiculum fuisse, εἰς o/xov , ἐν ᾧ κύχλῳ ὀϑόναις δι- 
εἴληπτο πάντα λευχαῖς, xci ἀναπετασϑεισῶν, δᾷδες ἐφαίνον- 
,1ὸ λάϑρα xarà μηχανὰς, χασϑέντων τῶν φραγμάτων, xci 
ἔρωτες, καὶ ᾿Δρτέμιδες καὶ Πᾶνες καὶ Ἕρμαϊξ xai τοιαῦτα 
πολλὰ εἴδωλα, ἀργυροῖς δᾳδουχοῦντα λαμπτῆρσε , cuius omnes 
plagae praetensae erant. candidis υεἰῖς,, quibus sursum regestis 
et. subductis , in. conspectum prodiisse transmicantes faces per 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. δ83 


hiatus pegmatum  ligneorum , studio factos a. quibusdam. ma- 
chinis, et qui eas tenerent super candelabris argenteis  Cupi- 
dines et Dianas et Panes et Mercurios et alia sigilla. En ali- 
quid imaginibus pictis illuminationum nostratium iam tempo- 
ribus regum Macedonum non absimile. 

288. A. 9. [499, 18.] φλαμούλων. "Vane scriptam inveni 
hanc vocem in membranis nostris, modo enim, idque fre- 
quentias, geminabant 4, modo simplex dabant ; nunquam ta- 
men geminum μὲ vidi. 'E quo mihi constitit, vocem hanc a 

bello derivandam esse, e qua corrupta fuit. 

B. 1. [50o, 5.] μετὰ δὲ τὸ τὰ λάφυρα διελθεῖν. Chry- 
sostom. T. VIIL p. 575. : καϑάπερ βασιλέως εἰς πόλιν εἰσιόν-- 
τος οἱ στρατιῶται πφολαμβάνοντες τὰ λεγόμενα σίγνα βαστά- 
ζουσιν ἐπὶ τῶν ὦμων αὐτῶν προαγγέλλοντες τὴν εἴσοδον αὐτοῦ. 

B. 5. [5oo, 6.] ἐπιλώριχον. Tunicam loratam verti ad. lo- 
ros recogitans ; non recte; dJebueram tunicam loricae superin- 
ductam; vid. Du Cange h. v. Idem mihi ad pag- 291. B. 5. 
dictum esto. 

B. 9. [5oo, 9.7 καισαρίκιν. Infulae Caesarum erant diver- 
sae formae ab infulis Imperatorum , ut constare potest ex ima- 
gine Imperatoris cum imagine Caesaris apud Rhamnusium 
initio historiae captae a Venetis CPleos collata. Imperator in 
sua infula gerebat interdum crucem, Caesar in sua nunquam, 
ut neque in laudata modo imagine gerit , quicum concinit lo- 
cus Nostri p. 412. C. antep., ubi ait Caesaris insigne esse στέφα- 
vor» (id est στέμμα) χωρὶς σταυριχοῦ τύπου. Nescio, an huc 
referam locum e vita msta S. Melanae Romanae (apud Du 
Cangium v. Καῖσαρ), ut in quo non satis clarum est , nullaene 
infulae, an diversae ab Imperatoris tribuantur : τοῦτο δὲ [τὸ 
Καίσαρος ἀξίωμα) ὃ λαβὼν ἕτερός ἐστιν. ὡς ἂν εἴποι τις 
ὑποβασιλεύς. ἁλουργίς τε γὰρ αὐτῷ χατάχρυσος χαὶ τἄλλα 
τῆς βασιλείας παράσημα, ὅτι μὴ μόγον τῆς χουοσῆς στεφά- 
γης ἅπαντα ἔχει τὰ τῆς βασιλείας σύμβολα. 

B. το. [500, το.] χλεβάγιον χρυσοῦν. Clibanum ferreum 
inauratum. Diversa esse loricam et clibanum constat ; qui 
autem fuerint, mihi quidem non liquet. Sunt qui clibana Rise 
putant πιλωτὰ, talia coactilia, qualia describit Chronicon Col- 
maniense ad Án. r298.: vambasia, id est tunica"n spissam 
e lino et stuppa vel veteribus pannis consutam. Sed illi satis 
ex eo refutantur, quod hic loci clibaenia aurea , seu ferro in- 
aurato confecta , et alibi ὅλοσίδηρα appellantur. Indicat quo- 
que nomen ipsum cZbanus, quod idem est atque cAalybinus , 
e chalybe, durissimo ferro, factus. Duxerunt me ad hanc ety- 
mologiam. Glossae Basilicorum : οἱ κλιβανώριοι, ὁλοσίδηροι. 
χλίβανα γὰρ οἱ Ῥωμαῖοι τὰ σιδηρᾶ καλύμματα καλοῦσιν 
ἀντὶ τοῦ καλαμῖνα. Leg. χαλυβῖνα. 


584 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII- 


B. ult. [5oo, 13.] φακιώλην. Manavit haec vox a facia-. 
li, velo, quo vultus olim velari et abstergi sudor, lacry- 
mae, sordes solebant. Dependebat super humeros, ad me- 
dium fere pectus. Frequens talis figura in antiquis imagini- 
bus, ut in illis Mariae Virginis, quas Du Cange Gloss. Lat. 
T. IIT. in fine tab. III. et VII. dedit. Facialia haec, quum 
deinceps aliter formarentur, et circa pileum acutum aut he- 
misphaericum obvolverentur, evaserunt ex eo tulbani seu ci- 
dares , quales hodie gestant Turcae Graecorum exemplo. Quan- 
do mos illas cidares gestandi fuerit invectus, non liquet. $i 
mores vetusti saeculi e suo mensus non fuit Georgius Alexan- 
drinus in vita Chrysostomi, saeculo iam quarto fuerunt tur- 
bani in usu apud Graecos. Ait enim ille cap. 41. : ἐχρύτουν 
αὐτὸν ὑψοῦντες εἰς τὸν ἀέρα, oi uiv τὰς χλανίδας ξαυτῶν, 
οἱ δὲ τὼ πτερύγια τῶν χουτζούλων, ἕτεροι δὲ ἐγχειρίδια, 
ἄλλοι δὲ τὰ φακχιόλια. Sed iam olim Graeci gestabant, ut 
ex imaginibus Mercurii, Castoris et Pollucis, pileo Phrygio 
et aliis constat; vid. quae de camelaucio infra dicam.  Dis- 
putat quoque multis de antiquitate huius gestaminis Du Cange 
Gl. Gr, h. v., qui conferri meretur. Forte invectum fuit a 
Scythis. Nam in columna Theodosiana apud Bandurium Scy- 
thae almucias gestantes frequentes conspiciuntur, ut tab. I. 
ἥ δι. χὰ. δῶ; 

C. 1. [50ο, 1τ5.1 δίκην προπολώματος. Ῥγοροίοπια est 
modiolus seu infula turrita, rotunda, in imo angustior, in 
summo latior, προπάλλον vel potius aliquid, quod factum 
est zg0ozaAAswy , eminere et in. oculos incurrere , qualis in Au- 
gustarum Dyzantinarum imaginibus apud Rhamnusium , Du 
Cangium ante Gloss. Gr. tab. V. et pone Gloss. Lat. tab. VI. 
et VIL. conspiciuntur. V. idem v. Τυμπάνιον. Facete Nice- 
tas Choniates p. 282. D. r. talem galericulum χάϑεδραν εἶμ- 
φιχέφαλον appellat. Veteres talia στεφάνας appellabant. Nam 
οτεφάγη diversum erat a στεφάγῳ,, ut bene monuit Casaub. 
ad Athen, p. 552. Hic enim est totus rotundus aequaliter , 
permodicae altitudinis, at στεφάνη est procerus circulus, ne- 
que semper aequalis per omnia amplitudinis, ut specie turres 
in moenibus exstantes referat, itidem στεφάνας dictas. luvat 
scitam talis modioli descriptionem e JBusbekio addere, qui 
Epist. I. ait , se in Bulgaricis foeminis talem capitis ornatum 
vidisse. Nihil, ait, tam novum occurrebat, quam turritum 
caput , et galeri (si sic vocari potest) plane inusitata | forma. 
Est ille ex. stramine inducta. tela , figura plane contraria ei, 
qua apud nos utuntur rusticanae mulieres. Hic enim in hu- 
meros demittitur et qua infimus [id est capiti proximus] est , 
Ubi latissimus est, deinde in pyramidem fastigiatur; contra 
ille infima parte est angustissimus, deinde supra caput surgit 


AD APPENDICEM LIB. I. DE CERIMON. 585 


In turbinem , fere ad dodrantem ; qua vero supinus coelum spe- 
ctat, capacissimus est δὲ apertus, ut non minus videatur ad 
imbrem et solem accipiendum factus , quam. noster ad arcendum, 
esse. Eo vero spatio , quod est inter eius inferiorem. et superiorem 
oram, numuli et imagunculae et frusta vitri. diversi coloris et 
quidquid nitet, quamvis vile, pro ornamento dependet. Huius- 
mod galeri cum ad proceritatem adiuvant , tum ad. gravita- 
tem , quamvis levi iactatione ad casum faciles et parati. Ita 
ergo se inferunt , ut. Clytaemnestram. aliquam aut. Hecubam , 
sed Troia florente, in scenam prodire putes.  Acceperunt Bul- 
gari pariter atque Turcae a Graecis, Nam etiam Turcis fa- 
miliare esse hoc galeri genus apparet ex imagine Seraglii CPta- 
ni apud Bandur. p. ro16. Ut vero hi a Graecis , sic Gracci 
a Romanis acceperant. Qualia enim tympania modiosve aut 
galeros Graeci aut Graecae serico aliisve subtilibus pannis in- 
dutos capite gerebant, tales Romanae olim crinibus factos 
gestabant , ut ex illo noto Tertulliani loco de cultu Jfoemina- 
rum. constat: affigitis praeterea nescio quas enormitates su- 
tilium. atque textilium capillamentorum nunc in galeri modum, 
quasi vaginam capitis et operculum verticis, nunc in cervicem 
retro suggestum. Jos plane adücitis ad pondus collyridas 
quasdam scutorum umbilicos cervicibus adstruendo. | Galeros 
Tertulliano dictos, vaginas capitum , non crinibus quidem 
exstructos, at pileis in acutum conum abeuntibus et subtili- 
bus telis indutos gestabant foeminae Latinae vel occidentales 
medio aevo , ut videre est in imagine Valerii Maximi Fran- 
Cice versi in membranis Lipsiensibus. Collyrides, quas Ter- 
tullianus appellat, erant texta crinium orbicularia plana cum 
exstante acuto cono , velut scuti umbilico. Has, sed pannis 
factas , saeculo XVI. foeminis in usu fuisse, testatur loco paulo 
ante citato Busbekius, et testantur quoque vetustae imagines, 
qualis fere est illa Mariae Burgundicae apud Scriverium in 
Vitis Comitum Hollandiae T. lI. p. 441. Tales collyrides um- 
bonatas auribus appositas ibidem videre est p. 319. in ima- 
gine infelicis illius Iacobae Comitissae. Κύμβους hos, tumo- 
res inanes, Jiripipíia, id est Jleere Pipen, dolia aut canales 
inanes appellabant medio aevo; vid. Du Cange v. Liripipi- 
um. De χεχρυφάλοις veterum esset quidem hic agendi locus. 
Sed nimium ea res nos a proposito abduceret. Propolomatis 
igitur imago conspicitur quoque in tabulae XLI. fig. 2. T. II. 
Ant. Explic. Montfauconii , ubi e Begero duo capita reddun- 
tur, viri et foeminae. Credidit Begerus, ut sunt antiqua- 
rii faciles ad omnia sibi persuadendum , ea capita Batti, regis 
Cyrenarum, et Pheretimae uxoris esse. Sed sunt procul dubio 
capita regis alicuius. Longobardici aut. Hungarici et talis re- 
ginae, aut denique lmperatoris et lmperatricis Germanorum 


586 IO. IAC. REISKII COMMENTARII - 


e medio aevo, quod habitus vultuum, longi capilli et stem- 
ma seu infula viri aliaque satis probant. Praestamnt imaginem 
propolomatis quoque nummi et lapides aerave vetusta, in 
quibus imago τῆς zvgyogogov Ῥείης (ut in Antholog. p. 457. 
est) conspicitur. 

C. 5. [5oo, 14.] ὁμοίωμα στεφάνου yovoovqurrov. Pro 
auro intextae malim in Latinis reponi auro contextae.  Refe- 
rebat hic aureus circulus coronam veterum Impp., nisi quod 
forte dentibus aut radiis per ambitum careret. Aut erat loco 
frontalis. Sugerius apud Du Cangium v. Phrygium appellat or- 
namentum imperiale instar. galeae circulo aureo circumcircina- 
tum. Locus hic integer est: zpsi [Callisto H.] more Aoma- 
no — circumdantes capiti eius frigium |hoc est calanticam 
phrygionico opere breudatam ] , ornamentum  zmperzale | [alias. 
βασιλείαν, regnum, dictum] znstar galeae circulo aureo circum- 
circinatum imponunt. Vueritne hic circulus aureus totus au- 
reus , metallo solo et solido , an aureis filis contextus , non 
liquet. In ordine ad benedicendum ducem Aquitaniae appel- 
latur garlanda aurea: princeps debet venire baronum comi- 
tatus caterva. et capite suo garlanda [taenia] redimitus aurea, 
cuiusmodi circulus aureus a. capite eius , quum ibi advenerit , 
amovebitur. De circulo aureo patriciorum alibi ago. 

C. 7. [5oo, 18.] σημεντέϊνα. Facta segmentis seu serico 
villoso, quod secando resecando fila paratur ; unde nomen. 
Vid. Du Cange v. Segmentum. Dixi iam alibi, non minus com- 
mode ab hac voce segmentum derivari posse vocabulum Sam- 
met [velour], quam ab hexamito, unde vulgo repetitur. 

C. ro. [5oo , 2o.] ἐγχείρια qogovrrov. Sunt ἐγχείρεα 
manucciola, sudaria, facialia , oraria , abstergendae faciei et 
ori. Glossae Basilicor. : ὀδόγια καὶ ὀδονάρια [sic scribebant 
proó3óri« xai ὀϑογάρια)], ὕφάσματα ἐπιμήκη, ἃ xal cout. . 
παρά τισιν λέγεται. ταῦτα δὲ οἱ εἰς τὸ παλάτιον εἰσιόντες 
συγκλητικοὶ ἐπιφερόμενοι ἐν αὐτοῖς καὶ ἀπεμύττοντο xai ἀπέ- 
πτυον. Lucem aliquam hic locus alteri dat apud Oecumeni- 
um ad Acta Apostolor. : τὰ σημικίγϑια ἐν ταῖς χερσὶν xaré- 
χουσιν oi μὴ δυνάμενοι ὠράρια φορέσαι, οἷοί [nempe ora- 
ria gerentes] εἰσιν οἱ φοροῦντες ὑπατικὰς στολὰς καὶ του-- 
βία. Quae nos hodie in boxeis circumferimus sudaria, vete- 
res in manibus gestabant, ut latius dico, ubi de acacia vel 
anexicacia disputo. LO! 

C. τα. [5or, ».] ἀρχόντων αὐτῶν. Male in Latinis ad 
rectores militares retuli , quorum certe gestamen non erat ca- 
misia et chlanidia; αὐτῶν pertinet ad factionales ; magistia- 
tus eorum demarchis subminores designantur, quorum fre- 
quens fit in hoc codice mentio. 

289. A. 1. [5o1, 8.] ὠπελατιχοὲ στρατηγιχοὶ. — Subintell. 


Lm Eras 7 Y 
& o M 


ab. MEA 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 587 


iuvot. De apelaticis sententiam alibi iam dixi, et Latina 
quoque satis declarant , quid penes me quidem fuit. 

À.5.[5or, 10.] χρυσῇ πόρτῃ. Per hanc enim portam 
recipiebantur in Urbem lmperatores, sive recens electi et e 
castris pro prima vice in urbem venientes, sive veteres ab 
expeditione redeuntes cum solenni pompa. Nicephorus Patr. 
CPtanus in Breviar. pag. 165.: ὡς ἦν ἔϑος βασιλεῦσι διὰ 
προπομπίου δοχῆς διὰ τῆς χρυσῆς καλουμένης πύλης εἰς τὸ 
Βυζάντιον εἰσελαύνει, xai ἐν τῇ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ γενόμενος 
ἐχεῖσε τὸν τῆς βασιλείας ἀνεδήσατο στέφανον. 

À. το. [ὅοιτ, 14.] στέφανον χρυσοῦν. De corona aurea 
triumphanti Imperatori ab Urbe oblata elegantem locum ha- 
bet Themistius p. 181. : τὸν μὲν ἀπὸ τοῦ πλούτου [paulo 
ante dixerat τοῦ χρυσοῦ] στέφανον εἰς τὴν ἡμέραν ἐχείνην 
ἡ καλλίπολις εὐτρεπίζεται. καϑ' ἣν ἀναδήσεται λαμπρῶς 
ἐπανήχογτα τροπαιοφύρων ἀπὸ τῶν δυσωνύμων βαρβάρων». 
De auro coronario vid. Harduin. ibid. , Vales. ad Amm. Mar- 
cell. p. 461. et Casaubon. ad Scr. H. Aug. T. I. p. 54. Non 
igitur retractabo pervulgatum locum. de coronis triumphali- 
bus, sed tantum hac occasione exponam et emendabo locum 
Trebellii Pollionis, ad quem Cl. Salmasius egregia quidem 
nonnulla notat, nescio tamen , an vera omnia. Narrat lau- 
datus auctor T. II. Scr. H. Aug. p. 322. de imagine quadam, 
in qua. Aurelianus pictus est. utrique |Tetrico victo victor ipse] 
 praetextam. tribuens et senatoriam dignitatem ,| accipiens ab his 
sceptrum , coronam. civicam picturatam de museo. Quum in 
Palatino codice Salmasius hic loci reperiret coronam cycl pc 
cturiae de museo, effüciebat inde coronam, cyclum , picta 
omnia de museo, per cyclum intelligens scutum. Facit con- 
iecturae suae speciem, sed veritatem non conciliat. Si omni- 
no reprobanda est vulgata lectio, quod non putem, potius 
esset servare lectionem codicis Palatini, mutata tantum unica 
littera. picturis pro picturae: coronam cycli, picturis (id est in 
picturis, picta) de museo (vel musivo). Est autem corona 
€ycli idem atque circulus patricialis , cognominatus , quod pa- 
triciorum Romanorum insigne esset, et in sola rotunda lami- 
na aurea vel orbe consistebat, absque radiis. Radiatae enim 
coronae Imperatorum erant. Differentiam ambarum corona- 
rum, Imperialis radiatae et patricialis 4:z7c . prodit Leo Osti- 
ensis apud Du Cangium v. Circulus : eidem Henrico IF. patri- 
catus honorem Romani contribuent , eumque | praeter imperia- 
lem coronam aureo circulo uti decernunt; item ille locus Ar- 
noldi Lubecensis ibidem de uxore Philippi Suevi Imp. : re- 
gua regio diademate, non tamen coronata , sed. circulata pro- 
Css. Credam equidem coronas triumphales absque radüs, 
adeoque similes fuisse dictis posteriore aevo circulis et coro- 


598 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


nis cycli; verum dictionem corona cycli iam tempore Pollio-- 
nis fuisse usitatam difficile probatu esset. Interea non diffi- 
leor, difficile quoque conceptu esse, qui possit hostis victus 
victori coronam civicam dare. Quamvis enim hostis civis 
esset, quo servato victor coronam civicam merebatur , atta- 
men. populus Romanus debebat civicam dare, mon poterat 
victus. Expediant hunc nodum doctiores. 

A. 12. [5or , 16.] ἔλαβον. Convenit cum hoc exemplo 
illud Antonini Pii apud Spartian. T. 1. Ser, H, A. p. 256. : 
aurum coronarium , quod adoptionis suae causa oblatum ,fue- 
rat, Italicis totum, medium provincialibus, reddidit. | Vid. 
supra p. 286. C. 5. [Olim mos erat dona vel etiam tributa in 
coronis aureis offerendi. Neque contemnendae erant coronae 
tales, Procopius Gothic, I. p. 172. antep. ed. Hoesch. narrat, 
Petrum Magistrum ita pepigisse cum "Theodato, rege Gotho- 
rum in ltalia, ut hic sponderet praeter Siciliam lustiniano 
quotannis se missurum coronam auream valentem 500. libras 
auri. Sed an Imperatores Graeci regibus exteris quoque co- 
ronas, et quidem non στεφάγους,, sed stemmata , qualia ipsi 
gerebant, εἰς φιλοτιμίας ἐπίδοσιν donabant? Asseverant Hun- 
gari, qui regni sui coronam se aiunt a CPtano quodam lm- 
peratore in praemium praestiti officii accepisse ; vid. Gabriel 
de Iuxta Hornad, Initia christianae religionis inter Hungaros 
eccles. orient. asserta. ἔχ ddend.| 

B. 7. [5o2, 5.] κατέβησαν τῶν ἵππων. Veteres Impera- 
tores Romani reverentia Urbis Romae ante eius portas de- 
scendebant.  Xiphilinus de Severo p. 1242. init. : εἰς Ῥώμην 
ἐσήει μέχρι μὲν τῶν πυλῶν ἐπί τε τοῦ ἵππου καὶ ἐν ἐσθῆτι. 
ἱππικῇ ἐλθὼν, ἐντεῦϑεν δὲ τήν ve πολιτικὴν ἀλλαξάμενος 
xui βαδίσας. : : 

B. 11. [502, 5.] ἐν ᾧ. Non satis accurate Latina hic loci 
in isto templo. "Ev ᾧ motat quo tempore aut loco , quando , 
ubi vel ibi, quod dum fit, vel hoc modo. "Ev d eo sensu. 
saepe usurpat Thucydides, ut p. 118. 77. , ubi non recte 
interpres; vult enim dicere: difficile est. modum in dicendo 
tenere ibi , ubi vel adumbratae tantum verbis veritati fides con- 
ciliari aegre potest, χαλεπὸν τὸ μετρίως εἰπεῖν ἐν ᾧ (id est 
ἐνταῦϑα,, ὕπου) μόλις καὶ ἡ δόχησις τῆς ἀληϑείας βεβαιοῦ- 
ται. Vid. Aristid. T. 1. p. 114. 7., Diogenes Laért, p. 597. 
δ. 104. 7., Dio Cassius p. 287. 64. et alii multi. Est enim 
pervulgata dictio. Conf. Viger. de idiotismis L. Gr. novis- 
simae edit. p. 468. Dicunt quoque ἐν οἷς, Si praecessit aut 
sequitur pluralis, lta certe ἐν οἷς pro ubi accipi potest , si 
quis velit, p. 520. P. 9. ; 

D. 6. [5o2, 21.] βεστιομιλιαρήσια, — Vid. supra ad p. 267. 
À., ubi de vocibus ad hunc modum compositis ab interprete 


ΠΑΡ APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 589 


resolvendis et per insertum et iungendis dixi. Significat enim 
vestes οἱ miliaresia, "Tam pervulgatus olim mos erat in aulis 
Persica et orientalibus Muhammedanis omnibus, Russica , 
Christianis Europaeis omnibus, et adhuc est in Turcica, et 
tam plena eius monumenta, ut paene supervacaneum sit de 
illo exponere. Quum tamen toties eius in nostro codice fiat 
mentio, religioni duco eum plane intactum praeterire. lam 
antiquissimis temporibus vestes dono dari consuevisse, apparet 
e Diodoro Siculo, in cuius L. XXI. Eclog. pag. 49t. edit. 
Wesseling. haec leguntur: ἀσμένως δεξάμενος τὸν γεαγίσχον 
[ is filium] στολὴν περιϑεὶς βασιλικὴν καὶ δῶρα δοὺς 
μεγαλοπρεπῆ ἀπέστειλεν. Apud Nostrum saepe fit mentio 
vestium ad exteros λόγῳ ξεγαλίων missarum, item τοῖς πρόσ- 
gvit, principibus exteris sui iuris et ducibus militaribus alte- 
rius ditionis ad Imperatorem Graecum venientibus , aut in 
castra eius transeuntibus, item rectoribus militum strenue se 
gerentibus honori datarum ; ut et vestium, quibuscum recens 
honorati investiebantur. | Luitprandus in historia L. Vl. re- 
censet quot vestes cum nummis solenni ante festum paschatis 
largitione summi quique aulae CPtanae proceres acceperint. 
Pachymeres Vll. 29.: ὑπερϑαυμάσας τὸν ἄνδρα πολλοῖς δω- 
θεῖταε. ὀφέλλων [id est αὐξάνων} τὴν ἐκείνου τιμὴν, οὐκ 
ἀλλαγαῖς μόνον ἱματίων. ἀλλὰ καὶ χρυσῷ καὶ ἵπποις αὐτὸν 
δεξιούμενος. ldem XII. το. : τοῦτον βασιλεὺς μετ᾽ εὐμενίας 
δέχεται. καὶ ἀλλαγαῖς ἀγάλλει, et cap. 20.: τοῖς ναυάρχοις 
[lanuensibus nempe] τὰ τῶν ἀναβολῶν, ὧν εἶχον, παρὰ βα- 
σιλέως φιλοτιμότερον μετημφίαστο. Chronic, Cassinense ἢ]. 
39.: Michael Parapinacius pro salute animae suae per prae- 
ceptum |sacram xéAevotv] aurea bul/a bullatum | constituit , ut 
per unumquemque annum. monasterium. [Cassinense] acczpiat de 
palatio CPtani imperi auri libras viginti quatuor et pallia 
quatuor. ad nostrae congregationis sustentationem. Caffarus An- 
nal. Genuens, (T. VI. Script, Rer. Ital. Murat.) pag. 265. ait, 
anno r1:54. pacem cum legato Imperatoris Manuelis Comneni 
banc initam fuisse, ut deinceps i2 perpetuum per unumquem- 
que annum ducentos perperos et duo pallia a curia Imperatoris 
commune haberet, et insuper Jrchiepiscopus per annum in 
perpetuum perperos sexaginta et unum pallium haberet , di- 
ue commune unum fundicum et ecclesiam in CPli. ΟΡ- 
tineret ille mos apud nos hodie quoque , nisi vestitum ve- 
lerem et pallii gestandi morem  abiecissemus. — Quae enim 
nationes aut olim dabant aut adhuc hodie dant vestes in. do- 
nis, earum dona consistunt in pallis vastis, quae cuivis sta- 
turae congruunt, et tantummodo iniiciuntur reliquis vestibus 
casque contegunt. Nos autem strictis utimur. "Tam appeten- 
tes hodie sunt talium donorum Turcae, ut vestes sericas au- 


500 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


reis muneribus praeferant, quod e Busbekii Epistolis constat. 
De more adhuc apud nos superstite et olim in curia tam By- 
zantina , quam Francica observato , /berationes [id est WHvrées] 
distribuendi inter aulae ministros, erit alibi agendi locus. In- 
terea vid, Du Cange v. Liberatio. 

290. B. 7. [505, 17.] φοσσάτου. Non dubito auctorem 
Nostrum de illa expeditione loqui, quam ipsi quoque Arabum 
historici , ut Elmacinus pag. 142. et Abulfeda ad A. C. 858. 
celebrant , (vid. Leon. Grammat. p. 455. et Symeon. Logo- 
thet. Annal. p. 44.,) qua Zapetram vel Sozopetram et alia 
expugnavit , sed vicissim ita in iram concitavit Chalipham 
Bagdadicum, Almotasemum , Almamonis fratrem et successo- 
rem , ut biennio post, nempe A, C. 858., numerosissimo ex- 
ercitu Romaniam invaderet, et Amorium deleret, "Trium- 
phum hoc capite enarratum breviter sic describit Symeo l. c. : 
ἐκεῖθεν [e Brya] εἰς τὴν πόλιν dquxóusvog xai τὸ πρῶτον 
βαΐον παΐξας. ἅρματι λευχῷ ἐποχησάμεγος καὶ τὰ λάφυρα 
ϑριαμβεύσας ἐστεφανώϑη τῶν δήμων ἐπιβοώντων - καλῶς 
ἦλθες, ἀσύγκριτε φαχτιογάρη- 

B. ult. [505, 19.] Εἰρημουπόλεως. lta membranae. lre- 
nopolin designant, sed incertum quam, illamne Ciliciae , JVe- 
roniadem alias dictam , an aliam Isauriae, an denique Zedi- 
nat ὧδ (Salami , (Medina Coeli , ut cognominem in Hispania 
vulgus nostrate appellat,) urbs pacis; quo nomine Bagdadum, 
capitalem Assyriae et imperii Saracenici scriptores Graeci et 
Arabici celebrant. Ego quidem de hac postrema puto hic 
loci sermonem fieri, quamvis vicinia reliquarum urbium hic 
memoratarum, Mopsuhestiae vel Massisae, Adanae, Anazarbi, 
Tarsi, Ciliciae totius, potius indicare Irenopolin Cilissam videatur. 

291. ΔΑ. ro. [505, 4.] δίκην νυμφιχῶν παστάδων. — Aliquo- 
ties recurrit hoc in codice haec comparatio urbis illuminatae 
(ut nos loquimur) cum παστῷ vel παστάδι. nuptiali, ut pag. 
288. fine in scholio. Est παστὰς, item ϑαλάμη, umbella aut 
uraniscus, baldachinus, formae aut quadratae aut rotundae, 
velis et pannis sericis superne tectus et a latere undique de- 
pendentibus cinctus, ope aliquot perticarum gestatilis, sub 
quo olim quidem imagines deorum , hodie interdum monstran- 
zia circumgestatur, reges et reginae in solennibus pompis 
procedunt, (vid. Memoires de la Reiue Christine par Msr. Ar- 
kenholtz T. 1. p. 554.) et sponsae Turcicae ex more a Grae- 
cis derivato in domum mariti deducuntur. Et quia lectus 
genialis, in quo sponsus et sponsa primum concumbunt , 
prorsus eodem modo constructus et adornatus est , euam ipse 
παστὸς appellatur. Priscus in Eclogis Hoeschelianis pag. ὅτ. 
describens lectum  Attilae, appellat eum εὐνὴν χαλυπτομέ- 
γην ὀϑόναις καὶ ποικίλοις παραπετάσμασι χύσμου χάριν, XG- 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 591 


ϑάπερ ini τῶν γαμούντων Ἕλληγές τε xai Ρωμαῖοι xara- 
σκευάζουσι. Quia igitur tensis per medias plateas chordis 
insternebantur in tali ozeq root seu. coronatione et illumina- 
tione urbis regiae telae sericae pretiosissimae , aliae de parie- 
libus aedium ex utroque platearum latere dependebant, adi- 
piscebatur urbs hoc modo speciem umbellae nuptialis; vid. 
ad pag. 55:1. B. 5. Παστάδος imaginem videre licet in illo 
grandi Heraclii nummo , quem Du Cange in Familiis Byzan- 
tinis p. 112. et diss. de nummis med. aevi tab. 4. exhibet. 

B. 5. [505, 12.] τιάραν. Vocem hanc Scholion marginale 
reddit τούφα.  Vicissim p. 48. C. 3. τὴν τόγα ἤγουν τὴν τι- 
ἄραν legimus, Est autem (og, tug, τόγα et rovga idem. 
&.$3, tog vel tug, Persis est πίλος ὀρϑοπαγὴς, ἀκλινὴς, super 
quo fasciculus pennarum seu plumarum pretiosissimarum auro 
vel aliunde factarum eminet et velut libella nutat. Libellam 
dico omne oscillans ; λεβέλλιον a librando appellant quoque 
novi Graeci. Variis modis corrupta haec vox a Graecis La- 
tinae originis ignaris. Modo enim λιβροίον exhibet Tacticum 
Constantini Meursianum , modo διβέλιον : v. Du Cange utra- 

e voce et in ZLiberatio. lnter insignia imperialia numerat 
odinus c. XV. n. 2o. praelatum in ecclesias procedenti Im- 
peratori ózo τοῦ Τζαγγᾶ (id est a iLayyagíov , a calceario 
imperiali) τὸ διβέλλιον ἐπὲ τῶν cr. ldem V. n. 65. omnes 
Barangos gestasse libellium , idque Imperatori in castra pro- 
cedenti praelatum fuisse ait. Vides originem caudae equinae, 
insignis militaris Turcici, quod Graeci post saeculum decimum 
a Bulgaris assumsissee (vid. Du Cange Famil. Byzant. pag. 
ὅτι. lin. 12.) et ad Turcas transmisisse videntur. Nisi po- 
tius Turci , eadem Hunnica origine cum Bulgaris nati, id a 
patribus traditum retinuerint, Vides quoque, ut lanitzari a 
Barangis acceperint gestamen libellae seu fasciculi pennarum, 
super calantica sua e cono argenteo exsurgentis , qualium in 
lunam cornutam conformatarum imaginem videre est in Col- 
lectione Ferriolensi tabularum aeri incisarum edita Parisiis 
1714. tab. 16. in imagine Sulack Baschi seu Capitanei pro- 
tectorum magni domini , et tab. 5o. in imagine Tschorbadschi 
seu Capitanei lanissarorum. — Oscilarium regale signum hanc 
libellam appellat loannes Thwroczius apud Du Cangium v. Osti- 
larium (sic ille male exhibet):  dextrarii solennes cum armis 
et operimentis omnibus ipsorum gloriosissimis, seu attinentiis , 
cum Sartanea currus [ita videtur legendum esse, non curru,] 
seu mobili aut oscilario regnali signo desuper forma awis stru- 
thionis deaurato et gemmato | dicto monasterio dati δὲ concessi 
exstiterunt.  Viderint Hungari, verane tradiderit civis suus, 
libellam, qualem diximus, Hungarice Sartaneam appellari. 
Tufia, qualia vult Tacticum Constantini Meursianum in pe- 


592 IO. IAC. REISKI COMMENTARH - 


stica sellarum  equinarum figi, sunt setarum aut pennarum 
fasciculus in imo angustus, in summo latus in orbem. Pro 
tufa tfa dixit Zonaras, ut locum inveniret etymologiae suae. 
Κατήγαγε θρίαμβον, ait, de Basilio Imp, loquens, τεάρᾳ ταῖς 
γιωϑεὶς ὀρϑίᾳ, ἣν τύφαν zaLt ὅ δημιώδης καὶ πολὺς &v- 
ϑρωπος, τύφον οἶμαι ὠνομασμένην, ὡς τετυφῶσϑαι ποιοῦ- 
ca» τοὺς ταύτῃ ἀναδουμένους, Putat nempe non recte a vulgo 
τυφαν dici, idque depravatum esse ex antiquo nomine zgoc, 
quo rectam hanc acuminatam tiaram veteres ideo appellarint, 
quod homines τύφου, fastus plenos faceret. Sed est vox Per- 
sica a fug vel tog corrupta. Solent Graeci y in g et vicissim 
mutare. lta σαῦμα (id est safma secundum ipsorum pro- 
nuntiationem) dicunt pro σάγμα; εὐλυτροῦν pro ἐχλυτροῦν ; 
Χρίπος pro Εὔριπος, Éfripus. Adhuc hodie Turcae vexil- 
lum cauda equina e sarissa suffixa factum ἃ »3, tug, appel- 
lant; contra veteres Germani, Angli vel Anglosaxones et ab 
ilis Romani vexilli genus e confertis pilorum plumarumve 
fasciculis constans tufam appellabant ; vid. Du Cange v. Tu- 
Ja, Frisch. in Lex. Germ. v. Zopf/, Lexicographi Francici 
v. Toupet. Α tufa vel tupa venit tutupa , bonnetum quadra- 
tum clericorum , ut a cufa cucufa; v. Du Cange h. v. *[De 
tupha Imp. corona v. Du Cange n. 17. dissert. de infer. aevi 
nummis, Wachterus v. Zopf/, et specimen codicis, quo an- 
tiquus poéta continetur a Scheidio Hannoverae imprimendus 
p. 138. Τούφα est genus tiarae , qua usus Basilius, quum 
triumphum duceret de Bulgaris. Dufresne ad lIoinville p. 292., 
ubi ex Tzetze locus adducitur.|]* "Talem tufam seu galerum 
conicum vel pyramidalem cum crista inter insignia regni nu- 
merat Georg. Acropolita Chronic. c. r1., ubi vid. Georg. Dusa. 

C. τ. [505, 19.] μικρὸν δὲ τῆς πόρτης πεφϑαχὼς. Est 
parum ultra portam evectus, Eandem quidem sententiam , sed 
ambigue in Latinis expressi. lllud alterum , ut clarius, sup- 
poni malim. 

292. A. 7. [506, 17.] πούλπιτον. Ante palatium erat pul- 
pitum seu suggestus, etiam Zosimi iam tempore, qui L. 1V. 
c. 6. τὸ πρὸ τῆς αὐλῆς βῆμα appellat. 

B. 3. [5075 2.] ἀνελθὼν. Nempe in pulpitum, quod co- 
ram chalce exstructum erat et in thronum super isto pulpito 
collocatum. Est autem pulpitum idem, quod βῆμα, sugge- 
stus excelsus, e quo magistratus aut Imperator verba facie- 
bat. Latini medii aevi arengariam appellabant ab arengando 
seu perorando. ,,Luogo dinanzi al palazzo, dore , quando 
entrava la Signoria, τὲ Podesta salito in. bigoncia, che cost 
si cliamava quel pulpito di pergamo d'entrel quale arengava 
e faceva un orazione." Vid. Du Cange Gl. L. v. Zfrengaria. 


did ee acd uoc vu 


AD APPENDICEM LIB. I. DE CÉRIMON. 593 


Hoc est illud παράϑυρον προσχήνιον., quod memorat Nicetas 
pag. 205. C. 7.: ὃ βασιλεὺς τραπόμενος εἰς ἑστίασιν πᾶσαν 
τῶν ἀρχαίων ἀνῆχε πύλην αὔλειον καὶ παράϑυρον προσχή- 
ψιον. ὥστε τοὺς βουλομένους εἰσιέναι xai ϑεᾶσθϑαι αὐτὸν 
τροπαιοῦχον. Coram palatio regum Persicorum esse tale pul- 
itum , asylum illuc confugientibus, memini apud Sansonum 
Lo Et morem fuisse Latinorum quoque medii aevi pul- 
ita coram foribus aedium suarum struendi, patet e Chronico. 
urisham, anno 9(8.: paradisum totum plumbo cooperuit, 
pilpita ante portas eiusdem. paradisi fabricavit. 

B. 5. [5o7, 4-] εἷς ἅγιος. lta mihi visus fui in membra- 
nis reperisse. In superioribus saepe est εἰς ἅγιος. es san- 
ctus vel venerabilis, quod forte praeferendum ; ἅγιος enim est 
titulus Imperatori competens. Á 

C.53.[507 , τι. ἀσχέπαστον ἱππύδρομον. Videtur non 
tectum vel apricum , sub nudo love positum , addere, respectu 
habito ad porticus circi. Vult ergo mediam aream, in qua 
decürrunt equi certantes, designare. Sed ut verum fatear, 
locum hunc non intelligo , ut multos alios, qui topographiam 
CPtanam spectant, quos nemo unquam intelliget, nisi qui 
loca ipsa spectaverit. Quum vero loca illa destructa et pror- 
sus mutata sint, facile liquet, magnam partem huius codicis 
in aeternum mysterium fore. Potest quoque id ex hoc loco 
non sine maxima probabilitate effici, duo fuisse Circos CPli , 
unum superiorem dictum , velis per circum medium super 
chordas diductas tentis et instratis non tectum , τὸν ἀσχέπα- 
στον, alium inferiorem dictum, velis tectum. Sed haec res 
ad Circensem disputationem pertinet, quam in superioribus 
attulimus. 

C. 7. [5o7, 14.] αἴτησις δεξέμου. Si quid ab Imperatore 
cuperet populus, id claro clamore in Circo flagitabat. Quando 
igitur flagitarent se ad venerandam sacram purpuram admitti 
gratulandi gratia ob natum haeredem, ob felicem ab hoste 
victo reditum, ob ductam Augustam thori sociam , ob nata- 
les imperii et nativitatis renovatos, et alia talia, tunc dice- 
batur αἰτησις τοῦ δεξίμου., flagitatio exceptionis vel exspecta- 
üonis fieri. Nam τὸ δέξεμιον idem est atque δοχὴ , receptio 
advenientis aut praestolatio adventuri, aut idem quod ózirecic 
τοῦ προσελθόντος, beneventatio coram  advenientis. Et fieri 
δέξιμον dicebatur, quando lmperator proceres et senatum 
urbanum et magistros factionum ad se adorandum et sibi 
gratulandum admitteret. 

D. 1. [507, 17.] κυρεωνύμου. Patriciatus dicitur sic , quia 

ost Augustum patriciis proprie competebat titulus χύρεος, 

i in Procopii Anecdot. locum , unde hoc probari possit. 
Sed non enotavi, neque nunc quaerenti succurrit. Cl. Cor- 


Constantinus Porphyr. Vol. II. 38 


594 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


sini in Append. ad notas Graecas diss. l. p. 9. demonstravit 
quoque pluribus exemplis , etiam consules simplices, qui ne- 
que caesares, neque augusli essent, fuisse dormunos nostros et 
δεσπότας ἡμῶν dictos. Du Cange in notis ad Alexiadem p. 
285. citat inscriptionem statuae Dominico Sylvio, Duci Vene- 
tiarum , positae ob victoriam ab ipso in Robertum Gauiscar- 
dum apud Dyrrhachium partam. Est autem haec Anno to8tr.: 


Obsesso repuli Guiscardum Marte. Robertum 
Dyrrachio ; hinc dominum me vocat praesul Alexis. 
Notat Du Cange in margine, voce dominum designari , titu- 
lum Zespotae Duci Veneto attributum fuisse. Nimis illustris 
erat Despotae titulus, quam ut eum Imperatores Graeci aliis, 
suo sanguine non cretis , communicarent. Vult potius dicere, 
Ducem illum Venetum ob praestitam egregiam operam ab Ale- 
xio Patricium nuncupatum et xvgíov , domini, titulo cohone- 
statum fuisse. Fateor tamen rarius aut forte nunquam hoc 
sensu χυριώγυμος sic occurrere. Notat enim in se vox illa 
eum, qui boc vel illud nomen proprie et vere gerit, respectu 
habito ad illos, qui improprie id gerunt , aut falso sibi arro- 
gant, τοὺς ἀκυρωνύμους aut ψευδωνύμους, ltaapud Pachy- 
merem Vll. 28. ἡμέρα τῆς τυρίγης χκυριώνυμος vocatur do- 
miuica Caseivorii, quamvis multi alii dies per annum esui 
casei dicati sint, sic tamen in specie dicta. Apud Nicetam 
Chon. p. 500. B. 10. dies dominica 7 χυριώγυμος appellatur , 
de domino dicta. Secutus fuissem hanc interpretandi ratio- 
nem, si mihi constitisset, fuisse Patricios veros et alios titu- 
lares tantum , quum dignitas patricialis non esset officium , 
sed merus titulus, mera dignitas. Intellhgunturne , qui prae- 
ter dignitatem  patricialem muneribus aulicis aliis omnibus 
vacabant ? 

D. 9. [5o7, 22.] πάλιν ἐκ δευτέρου etc. Secunda Theo- 
phili adversus Saracenos expeditio, de qua hic sermonem esse 
vix dubitari debet, contigit anno post illam superiorem se- 
cundo, sc. A. C. 858., habuitque successus triumpho certe non 
dignos, amissa À morio : πολέμου γενομένου 7117920; ὃ βασιλεὺς 
ἔφυγε xol μετ᾽ αἰσχύνης ὑπέστρεψε μόλις διασωϑεὶς, ait Symeon 
Logothetes Annal. p. 425. C. Quem ille Γούνδεπ nominat, 
(ita enim legendum cJz-, non Γουγδεὴ, ut editur,) eum 
Abulfeda Afschin Chaidsar appellat ; quae discrepantia libra- 
ris debetur. Parum enim differunt demtis punctis diacriticis 
Ou et jw Giondob εἰ Chaidsar. Praeferenda tamen pro- 
cul dubio lectio posterior, non ideo tantum, quod Abulfe- 
da, singulas litteras nominatim dictans, velut inculcat 5x4, 
Chaidsar, non aliter, legendum , sed etiam , quod Chaidsar 
Persicum nomen est Persae conveniens. Afschinus enim Persa 


AD APPENDICEM LIB. 1. DE CERIMON. 595 


.erat. Giondob autem est nomen Arabicum adeoque minus 
aptum. luvat illius belli historiam ex Abulfeda repetere, 
cum ut comparari Graecis auctoribus, tum ut Elmacini de 
eodem locus pag. 141. hinc emendari et recte intelligi possit. 


Habent autem Abulfedae verba sic T. Il. p. 170. : πλῷ ἢ 
5.8.) Rh (ehe ac à je ey! exa 2; ERU 
ἐς σον οὐ xus que) RÀ» que XS Quem X3. 
252! ςσ ὁ (92. combo Eum Sab QJ eX)Ó μοι 
gt» δοσαϑ ge δ. ὧν Q24is slab sbaoXxa |. 
Kw ελεὶ KueJ| sÀ9 ge 2.9 (5n (y UL λα 
ΚΑΘ ΘΑ em (29 Κρ) 66 qup Axio, qeu, qn àA— c3 
genxxal| ἰὼν Κ᾽ L4. 230 Lm. cT ὧν u$ xa 
7o» Ute ro Qus Mu Σὺ! ὧν -Ὁ ῦ, ;9 Le V ve^ 
sLSL) one QanAU ka Ei$ ($3 CAS Rm jam, 
39 (5995 04. QAUUE ue καλῶς Q9. QyXecmxOJ| IUl, 
KXaA ο"».- Ὁ c» ΠΡΊΝ exJÀJ, λαμ: dial, sb 
LES J.B xS) νὴ δὲ V.bo, (x υκὴδ f.bxi$ 254) ον 
Lee 4.3 (QU. Les O5 αν 43 £xxx£DD Q3 Q4 
clAulb Lee 2, Κλ wÀ$ ον ἴλϑα o qualem eed 
Am dQ433 Ces) QU$ e eJ. δ ydf Qo 
eec. (GAS go jeu ἃ au coelo οἱ xml. 
Lens Uwe Nbst sU, QuaM fg. xf MUS, ALJE 
3o, vAMAXMMS Xy au lal, Eom QM ὦ» eooxsli e TEM 
Hoc anno [aerae Muhammedanae 225., A. C. 858.] A4murzae 
contigit expugnatio, Nempe T'heophilus , Romanorum Impera- 
tor, caedem et rapinas ad Zabethram [Sozopetram] usque circum- 
tulerat per Moslemicam ditionem , et ita fideles habuerat , quot- 
quot in eius manus inciderent, ut horrori spectantibus et audi- 
entibus esset. Quod quamvis aegerrime ferret αἱ Motasem , ta- 
men ipsum maxime pupugit, aliquam | .Haschemitidem |prophe- 
tae cognatam], dum rapitur a Romanis, alta voce P roh Mota- 
sem exclamasse [absentis auxilium et vindicias flagitantem]. 


Quo ille percitus adeo fuit indigno εἰ intolerabili facinore, ut 


596 — REISKII COMM. AD APPEND. LIB. I. DE CER. 


coactis confestim. copiis die vigesimo octavo mensis quinti huius 
anni moveat tanto cum. armorum. et scorteorum, tentoriorum. 
aliarumque rerum apparatu , quantus Chalifarum nulli ante. 
eum. diem comparatus , quantus conspectus nulli fuerat. | 4gita- 
bat enim. animo urbis , Amori puta , eversionem , quam oculum 
Christianismi  penesque Romanos maiore in loco , quam ipsam. 
CPlin, esse et αὖ Islamismi natalibus inde Arabibus intactam 
mansisse acceperat. Κα igitur mente procedebat al Motasem 
usque ad fluvium. mari vicinum, sic ut a Tarso ad diei iter 
abesset , ubi copiis trifariam. distributis , dextro cornu praefi- 
ciebat. Afschinum Chaidzarum, filium Cavusi, sinistrum. adde- 
bat JAschnaso , medium ipse ducebat. | Haec ita dimissa castra, 
ut singula binis parasangts a se abessent, quod iussi fuerant, 
Jlamimis pagos et Romanum omne solum devastabant. Quo 
acto ad. Amorium primus Aschnas, tum αἱ Motasem ,  postre- 
mus Afschin provehuntur. Quam castra die septimo noni men- 
sis huius annt iuncta cingunt corona et. machinis impetunt. Cer- 
latum, Graecos inter et Moslemos fuit acerrime. | Moslemi tan- 
dem perforatis moenibus expugnabant urbem , caedebant wiros, | 
opes et debilem sexum  diripiebant. praedamque ingentem et 
captivos undecunque ad principem convehebant , cuius iussu red- 
acta urbs in cineres et. solo. aequata, fuit. — Quibus intra quin-. 
tum. et quinquagesimum a coepta. obsidione diem peractis redibat 
αἱ MMotasem ad Marchiam Syriae. 


IO. IAC. REISKII 
COMMENTARII 


CONSTANTINUM PORPHYROGENITUM 
ΘΕ 
CERIMONIIS AULAE BYZANTINAE. 


AD LIBRUM SECUNDUM. 


P ag. 293. τ. [509, τ. znscr.] πίναξ. Indicem capitum gene- 
ralem etiam primo libro fuisse olim praefixum, liquet ex eius 
reliquiis, sed corruptis, de quibus alibi dixi. Libri huius 
secundi indicem iam olim cl. Viri lo. Henr. Maius in Cata- 
logo Biblioth. Uffenbach. et Io. Alb. Fabricius T. VI. Di- 
blioth. Graecae publicaverant , interdum ab ipsis titulis capi- 
tum, qui medio in opere leguntur ; abeuntem. —Consuevisse 
veteres libris suis tales capitum indices praefi gere, demon- 
stravit exemplis Henr. Valesius initio notarum ad Eusebii Hi- 
stor. Eccles. 

N. 1. 5. [509, 2.] Σὲ ἱσταμένης. iStante , id est succedente, 
contingente, vel etiam Znstante. Proprie ἵστασθαι pro incipere, 
adesse, instare, imminere ponitur, ut infra p. 442. D. 8. ἵστα- 
ται τὸ x) ᾿ητώριον » incipit vel adest sacrum epulum , p. 161. 
. D. 2. et 4. ἵσταται ἢ προέλευσις, incipit processio , et ἵστα- 
ται τράπεζα, convivium incipit. lta quoque xa«3* ἱσταμένην 
βασιλείαν dixit Nicetas p. 5. c. fin. ed. Venet. pro inctpien- 
te, nascente, co&unte imperio. Nota formula μηνὸς ἱσταμέ- 
γου: καϑισταμένης ἔ ἔτι τῆς ἀρχῆς, incipiente imperio, Nicetas 
p. 5. c. fin.; ἱσταμένου τοῦ ἔαρος, instante vel incipiente vere, 
" o p. 224. 

N. 15. [510, 18.] Titulus huius capitis in ipso medio 
opere ab hoc variat, ubi conferri potest. 


598 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


294. IN. 16. [511, 7.] Capitis huius finis, totum sequens 
caput et initium capitis 18. desiderantur in codice Lipsiensi , 
ad minimum folia duo. Utinam rapax manus vel soli capiti 
17. pepercisset. Studio factam hanc vim fuisse et ab in- 
telligente quid raperet, fere colligas ex eo, quod etiam ca- 
put 42. desideretur , in quo series Imperatorum CPtanorum 
habebatur olim. 

N. 19. [51 1, 14.] ϑριάμβου ἐπινικίων. Bene habet haec 
dictio et elegans est. Nam ϑρίαμβος est pomposa in publi- 
cum produetio et traductio rei cuiuscunque. Ergo ϑρίαμβος 
ἐπινικίων est ostentatio processionalis spoliorum hostibus victis 
ademtorum. 

295. JN. 56.5. [515, 2.1 catio. — Ita membranae. Sed 
rectius de&/um , quod in Latinis substitui. 

N. 2. [513, 16.] Totum hoc caput deest. Quod suspi- 
cionem movet ab homine non indocto fuisse ablatum, qui 
membranarum suarum veram aetatem voluerit celare. GCon- 
stitisset enim hoc ex indice, non avum Constantinum , Leo- 
nis filium, sed nepotem, Romani filium, hoc opus condi- 
disse. 

N. 43. [515, 2o.] Exhibui titulum hunc, qualem inveni, 
Alium ex ipso medio opere expromtum dare maluit Maius 
apud Fabricium Bibl. Graecae T. VI. p. 618., cuius editionem 
horum titulorum cum nostra comparari velim. 

296. N. 49. 2. [514, 17.] ὀφειλόντων τιμᾶσϑαι. — Dedi pro-- 
moli, Strictius ad litteram est promovendi. 

AN. 52. [515, 5.] Titulum hunc aliter exhibet Fabrici- 
us l. c. 

N. 56. [515, 17.] Caput hoc, vel potius liber hic, 
cum sequenti prorsus periit, et videtur secundum huius mi- 
scellanei codicis volumen constituisse.  Dictio καϑ’ ἱστορίαν 
φάχτα idem valet atque φάκτα τῆς ἱστορίας vel ἐκ τῆς ioro- 
ρίας, facta, hoc est narrationes , historiae , consentaneas hi- 
storiae, ex historia petitas, ergo veras, non fictas, Roman- 
licas, ad quas respicitur , et quarum magnus apud Graecos , 
Arabes, Europaeos numerus est. Quamvis, ut verum fatear, 
maxima pars historiae Alexandri M. , quae pro vera circum- 
fertur , ut Arrianea illa, mihi quidem pro lepida fabella 
Graecorum , omnia sua in maius tollere natorum, semper ha- 
bita fuerit. Legat modo tantilla quis cum attentione Arria- 
num, et protinus Romanistam deprehendet, qui nullam chro- 
nologiae , nullam geographiae, nullam ordinis, quo natura 
res humanas agere solet, rationem habet. Q&xz« appellant 
novi Graeci narrationes, vid. Salmas, Script. H. A, T. II. 


p. 85. 
N. 55. [515, 19.] ἡ τῶν ἑκάστου ϑηρίου ϑαυμαστικὴ 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. Il. 599 


ἕξις. Subintellige πραγμάτων : rerum uniuscuiwsque animalis 
habitus admirationem movens. 'O φυσιολόγος alias est libri in- 
scriptio, hic ipsius ignoti auctoris designatio. Et hinc pon- 
dus accedit ad eorum sententiam, qui non Epiphanio, sed 
Anonymo cuidam, et forte vetustiori , quam Epiphanius est, 
auctori tribuunt. Editus tamen est hic Physiologus in ope- 
ribus Epiphanii. Vid. Fabricii Bibl. Graec. Vol, VII. p. 427. 

297. C. 4. [516, 12.] ἔτυχε συγγραφῆς ὑπό τινος ov)a- 
μῶς. Haec non nimis stricte ad litteram accipienda. Insunt 
enim huie quoque volumini, quae auctor non de suo dedit, 
sed ex antiquis codicibus Bibliothecae Palatinae excerpsit, ut 
est Epiphanii notitia Episcopatuum, Cletorologium  Philothei 
Articlinae , item capita 27. 28. 29. 57. 44. 49. 5o. 51. et for- 
te alia quaedam. 

D. 1. [516, 16.] τὸν φϑύνον. 14 est τὸν φϑῖνον, ut 
ita dicam, znteritum, Quidquid enim vetustatis interiit, id 
fortuna rerum humanarum nobis invidet et subtrahit ex 
oculis. 

298. B. penult. [517, 12.] διανέστημεν. Nos accinzimus, 
consurreximus , aggressi sumus. Frequentes sunt in hac voce 
novi Graeci; vid. Theophan. p. 78. B. τ. Cedren. 59r. D. 
ult. 595. A. 5. Gor. A. 6. 655. C. 6. et 12. Nicet. p. 200. B. 
6. et C. 6. Habet t«*men inter veteres etiam Polybius p. 
158. 25. ed. Gron. et ἐπαγίστασϑαι eodem sensu Arrian. 
Dissert. Epict. p. 255. 12. 

299. D. 4. [519, 14.] δωμανησίου. Est romanisium obex, 
vectis, quo fores obserantur, interprete Du Cange hac v. 
Vox est Arabicae originis: VT romman, est Arabibus malum 
granatum. Hinc vectem in uno extremo globum aut bulbum 
vel corpus habentem malo granato simile rommanisium appel- 
larunt; et hinc libra Romana , non quod a Romanis inven- 
ta aut sola usurpata esset, sed quod unum vectis extremum 
sic formatum esset, ut granatum pomum. $i recte ex hae 
voce concludere quid licet, in usu fuerunt medio adhuc ae- 
vo claustra et claves ad veterem morem facta. "Traiiciebantur 
autem olim vectes per postem sic, ut ultra eum prominerent 
nodi vel bulbi vectium , qui, si deberent tolli, non tantum 
retrahendi, sed etiam prius in altum erant tollendi. Est ad- 
modum obscura res seraria veterum , neque verbis describi 
potest, nisi coram demonstretur. 

299. Schol. lin. ult. [518, 22. not.] δαφίου. Id est óa- 
φείου. Puto locum fuisse, ubi sartores imperiales officinam 
habebant, ubi vestes aulicae et donariae consarciebantur. 

5oo. A. 3, [519, 20.] ἐστηλογράφηται. | Picta est. Graeci 
novi στήλη non de statua tantum, sed de quavis imagine pi- 
cta usurpant. "Vid. Du Cange Gloss. Gr. ἢ, v., ubi etiam 


600 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


ὃ 
ποώτιστος καὶ μέγιστος τῶν παραστατούντων τῷ ϑεῷ Goyuy- 
γέλων lMiyorh ἐσπασμένος δομφαίαν ἐστήλωται, ψηφίδων 
λεπταῖς ἐπιϑέσεσι., opere musivo pictus est. ldem p.210. A. 
1t. στήλη pro imagine metallo vel nummo ineusa habet: 
ἀργυρέον zéxops νόμισμα τὴν οἰχείαν ἐγχαράξας ἐν αὐτῷ 
ὁτήλην. 

A. 4. [519, 21.] μετάνοιαν. Νονὶ Graeci dicunt βάλλειν 
μετάνοιαν, induere poenitentiam , pro caput et corpus saepi- 
us velut poenitentem inclinare. Quoniam poenitentes et verbis 
gestibusque poenitentiam sacerdoti commonstrantes caput incli- 
nabant et genua flectebant, ideo actus hic ipse poenitentia 
dictus est, — Chrysostomi Liturgia: ὃ ἱερεὺς λέγει" πρόσελϑε 
διάχονε. xai προσελϑὼν ὃ διάκονος ποιεῖ μετάνοιαν εὐλαβῶς 
αἰτῶν συγχώρησιν. sc. peccatorum ; vid. Goar. ad Codin. p. 
97. lin, ult., ubi βάλλοντες μετανοίας τρεῖς vertit tribus fa- 
ctis reverentüs , et praecipue Du Cange Gl. utroque h. v. 
Apud Contin. 'Theophan. p. 275. C. exstat βάλλειν τινὲ μετά-- 
vouay , alicui flexo genu humiliter supplicari. Pari modo La- 
tini sequiores poenitentiam pro inclinatione corporis dicebant, 
Cassian. de Coenob. Iustitut. IIl. 7. : congregationis müissant 
stans prae foribus praestolatur , donec (gressis cunctis submissa 
in terram poenitentia negligentiae suae vel tarditatis impetret 
veniam. Petrus Damianus ipsam vocem retiuuit Epist. VI. 27.: 
lorica est homo indutus ad carnem, ferreis divisa circulis 
ambit membra , mittit cum labore metaneas, [14 est aegre 
fHectit genua ,] allidit in. pavimentum | saepius palmas. — Mitte- 
re metaneas est ipsum nostrum βάλλειν μετάνοιαν. 

€. 8. [521, 1.] μειίνσαι. V. Vales. ad Amm. Marcell. 
p. 918. B. et Du Cange Gloss. Lat. h. v., ubi non praeteriit 
locum in re praesenti capitalem Luitprandi p. 465. a. Histor. 
Vl. e. 9. : moris est palatium hoc (CPtanum) post matutinum 
diluculum omnibus patere, post tertiam vero diei horam dimissis 
omnibus , dato signo, quod est Mis, usque in horam nonam 
cunctis aditum prohibere. 'Vraductum id e veteri more Con- 
sulum Senatum hac formula dimittendi: mihi vos moramur, 
patres conscripti ; vid. Scriptor. Hist. Aug. T. I. p. 550. 

Schol. 2. [520, 21. not.] δεξεὰ etc. Non succurrit nunc , 
übi legerim, thronum Imperatorum CPtanorum geminum fuisse, 
unum a dextra vacuum Christo dicatum , a quo regnum ha- 
beré profitebantur Imperatores et. quem regem regum et aeter- 
num regem, respectu sui, ut regum temporariorum et vicariorum, 
appellabant ; alterum a sinistra, in quo ipsi sederent. Favet 
ilis quodammodo hic locus, et praecipue proxime sequens, 
qui ait, solere Imperatorem diebus dominicis thronum. dex- 


-στηλογράφημω ex Constant. Manasse citat. Στηλοῦν pro B. 
gere habet Nicetas Alexii L. 11. : ἐν προνάῳ, xa9* 0 δὴ ó 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lip. Π. ΟΟΙ 


trum, velut Christo, reverentia diei Christo sacri, vacuum 
relinquere. Et de hoc intelligo locum Nostri infra p. ὅτι. 
D. antepen. Pari modo item praesentibus legatis exteris 
ostentandae causa devotionis erga suae religionis auctorem, 
in Conciliis stabat in summo thronus vacuus cum imposito et 
publice exposito Evangeliorum codice, velut Christo summo 
doctore praesidente, et a sinistra aliquanto inferior thronus 
Imperatoris, ut videre est in imagine apud Bandurium, un- 
de repetiit Fabricius ante Volumen ΧΙ. Bibliothecae ^ Grae- 
cae, insignis est Nostri locus infra p. 359. B., ubi dicitur thro- 
no, Arcadii dicto , insedisse Romanus Iunior Imp., ad eius 
sinistram vero stetisse thronum Constantini vacuum.  Imagi- 
nes tamen vacuum hunc thronum imperialem nusquam ex- 

3o1. C. 9. [52»5, 15.] ἐσωφοροχολοβίων. In interulis atque 

colobiis. Welim sic in Latinis reponi. 
.— €. penult. [522, 17. ἀποσυγοψίζεσϑαι. ^ Denuo videre. 
Egit de verbis συνοψίζειν οἰ ἀποσυνοψίζειν et ἀποσυνοψέίζε- 
69«t Du Cange in Gl. Gr. Hic tantum monebo, id verbi. 
tam insolens aut novum non esse, quam videatur. Sane &zo- 
Vc, conspectus amici, conventus cum amico post aliqualem 
absentiam , revisio, (ἀπὸ enim in hac compositione idem 
quod re valet,) reperitur in Anthologia p. 53. n. 275. : 
ἡμεῖς δ᾽ οὔτ᾽ ἀχτῆς ἐπιβαίνομεν, οὔτ᾽ ἐν daówet 
γιγνόμεϑ᾽ ὡς αἰεὶ, Σώσυλε, xai πρότερον. 
Vult dicere: non congredimur ut olim. — Solebant autem po- 
tissimum in Piraeo et in littoribus urbium "maritimarum con- 
venire et de novis rebus sciscitari atque audire, ut. vel e 
solo Planto constat. In eadem Anthologia p. 471. circa finem 
est ἀπόπτεσθϑαι, rursus videre, ἢ πάλι τὴν τουφερὴν Σχύλλαν 
ἀποψόμεθϑα. Est prorsus idem πάλεν ἀποψόμεθα atque si di- 
xisset πάλιν αὖ ὀψόμεθα. Nam αὖ vix ab ἀπ᾽ (unde ἀπὸ 
ductum) pronuntiatione differt. Ita ἀποσυνάγεσϑαι p. 14. Δ. 
8., rursus coire. 

502, A. 1. [525, 2.] τῷ κατὰ τὴν ἡμέραν παραδυναστεύ- 
ovrt. Diflcilis hic locus cum propter ipsam vocem παραδυ- 
v«crsvor, tum propter additum κατὰ τὴν ἡμέραν. Colligitur 
enim sic satis e locis auctorum sat numerosis, in quibus τοῦ 
παραδυναστεύοντος fit mentio, plures fuisse eodem tempore 
in aula paradynasteuontas seu amicos principis plurimum 
apud ipsum gralia et auctoritate valentes , neque peculiarem 
ivisse dignitatem paradynasteuontis peculiaribus ceremoniis col- 
latam , sed qui felicitate principi placendi gauderent, quascun- 
que alias gererent dignitates aut officia, hoc nomine fuisse a 
vulgo et historicis appellatos. At quum dignitas paradyna- 
steuontis nulla fuerit, nihilominus dici τὸν χατὰ τὴν ἡμέραν 


θολ IO. IAC. ΒΕΙΘΚῚ COMMENTARII - 


παραδυναστεύοντα, illo die plurimum valentem apud dominum, 
tanquam si dominus soleret gratiam suam per dierum vices 
partiri et in orbem agere, certis curriculis cireumscriptam , id 
mirum est. Nam sive uni praecipue faveat, semper eum ama- 
bit et penes se habebit, sive plures, habebit eos simul sibi 
comites. Sed forte dictio xaz& τὴν ἡμέραν non adeo stricte 
est sumenda, nihilque aliud valet quam vetustis Graecis usi- 
tatum illud ἀεὶ, τὸν del παραδυναστεύοντα, illum, qui qua- 
vis in dynastia, apud Imperatorum quemque, alius apud alium, : 
plurimum gratia valebit, Interpretesin hac voce Latine red- 
denda fluctuant , et ipsi quoque Graeci hunc ipsum parady- 
nasteuonta aliis atque aliis nominibus appellant, modo uwvozt- 
κὸν, modo συμπράκτορα καὶ φίλον τοῦ βασιλέως, ut Malalas 
T. Hl. p. δά. c. ἢ Forte quoque titulus πατροβασιλέως huc 
pertinet. Quos alii δορυφόρους, eos loannes Phocas in de- 
scriptione terrae sanctae c. 22, παραδυγαστεύοντας appellat, 
quia nempe ambo, tam protector vel scutiger, quam parady- 
nasteuon , perpetuo girca principem sunt: πρόσεγγυς éxéivo 
τὸ φρέαρ ἐστὶ, ἐξ οὗ αἰσϑητῶς καὶ γοητῶς ὃ προπάτωρ 1- 
μῶν πιεῖν ἐπεθύμησεν, οὗ ὕδατος οἱ παραδυγαστεύοντες ἐ- 
χείνῳ ἄνδρες dvo τὰς τῶν ἀλλοφύλων διατεμόντες παρεμβολὰς, 
καὶ διὰ τοῦ καδδίου ἀρυσάμενοι. Nicephorus Gregoras Mu- 
zalonem logothetam sic describit : ἦν ó ἸΠουζαλὼν τῷ βασι- 
Act παραδυναστεύων τότε, καὶ τοῖς βασιλικοῖς καὶ δημοσίοες 
μεσιτεύων πράγμασι , καὶ παρὰ τοῦ βασιλέως μεγίστην χαρ- 
πούμενος τὴν αἰδῶ. Habemus hic paradynasteuontem et lo- 
gothetam. Apud Leonem Grammaticum p. 502. C. pen. est 
aliquis προβαλλόμενος, πρωτοβεστιάριος καὶ παραδυναστεῦ- 
o» , ubi vertitur. Zmperii administer. ln Scriptoribus post 
'"Theophan. p. 275. C. est aliquis παρακοιμώμενος καὶ naga- 
δυναστεύων τῆς συγχλήτου, ubi Combefis. reddit: senatus 
primis ab Imperatore partibus praesidem. Unde fere conclu- 
das, τὸν παραδυναστεύοντα et τὸν zgotÓQov τῆς συγχλητοῦυ., 
principem Senatus, eundem fuisse. Ergone non uni cuidam 
dignitati alligatus erat Senatus principatus, sed quicunque 
gratia principis plurimum valerent, illi,, quacunque de caete- 
ro dignitate aut officio fungerentur, erant Senatus principes. 
Ibidem p. 295. fine coniunguntur οἱ παραδυναστεύοντες xat 
πρῶτοι τῆς συγκλήτου. Goarus ad Codin. p.24. n. 12. ἐπὲ- 
perü consortem, reddit. Cl. Ritterus in dissert. de praefecto 
praetorio p. 15. eosdem putat τοὺς παραδυναστεύογτας et 
amicos principis apud Spartianum , ducem secutus Valesium 
ad Ammian, Marcell. p.138. A. Apud "Theophanem p. 84. 
A.2. vertitur ὅ παραδυναστεύων ἐν τοῖς βασιλείοις sum- 
mam in palatio potestatem exercens. — Idem paulo post 90 rov 
τε παλατίου καὶ τοῦ βασιλέως κρατῶν appellatur p. 4o2. A. 


AD CONSTANT. PORPH. ΡῈ CERIM. 118.1π1. 603 


pen., vertitur omnia administrans, et p. 65. D. 2. τῶν zagaóv- 
γαστευύντων αὐτῷ, ex üs, quorum penes se auctoritas erat 
summa. Hinc non male conversam esse apparet dictionem 
Nicetae p. 123. A. 5. ed, Venetae, παραδυναστεία τῆς δε- 
σποίνης, Augustae gratia , tanquam si dixisset ἡ δυναστεία 
παρὰ τῇ δεσποίνῃ. Verba sunt: ὅ πρωτοσέβαστος ᾿Αλέξιος 
τὴν τῶν ὅλων διοίκησιν εἰς ἑαυτὸν ἐπεσπᾶτο, τῷ ἰδίῳ φυ- 
σιούμενος κράτει χαὶ τῇ παραδυναστείᾳ τῆς δεσποίγης κατα- 
χθώμενος. Eleganter idem Nicetas p. 151. pen.: ὅ βασιλεὺς 
ἀρχέτω μὴ ὡς σταχὺς ταῖς αἴραις, τοῖς παραδυναστεύουσε 
συμπγιγόμενος. Conf. Idem p. 166. τ. Zosimus I. 4o. Clau- 
dium appellat μετὰ τὸν βασιλέα (Gallienum) τῶν ὅλων ἐπι- 
τροπεύοντα. ldem est ὅ τοῦ μεγίστου πράγματος προστατεύ- 
ὧν apud Euseb. Hist. Eccles. VII. 15., summae rei praefe- 
ctus. Cf. Zosim. p. 569. et Petav. ad lulian. Misopog. P 
565. 6. ed. Spanhem. Medio aevo apud Latinos tales appel- 
labantur deliciosi, quos recte, ut videtur, existimat Murato- 
rius T.I Ant, Ital. p. 130. fuisse non alios, quam qui nunc 
Italis audiunt confidenti sive favoriti ; item praecordiales , ut 
Conradus III. Imp. in epistola sua ad Alexium Comnenum 
apud Otton. Frising. 1. 24. legatum suum, episcopum Wirtz- 
burgensem, appellat. Fridericus. apud Du Cangium v. Ez- 
archus Heraclium Archiepiscopum Lugdunensem appellat ex- 
archum regni Burgundici et summum principem consili sui, 
et in omnibus faciendis agendisque suis praecipuum. | Auricula- 
res vel Auricularios quoque appellabant, vid. Alteserra ad 
Anastas. p. 115. [Nobiles Thracum , imperio aliquali in ple- 
bem, sed minore, quam regis est auctoritas, gaudentes, T hu- 
cydides II. 97. p. 162. 54. παραδυναστεύοντας xai γενναί- 
ovc τῶν Ὀδρουσῶν appellat, quod παρὰ τὸν βασιλέα, praeter 
regem et ad eius latus, ipsiusque vice regnarent, Ex Addend.] 

302. A. 6. [525, 6.] ἐν τῷ “αυσιαχῷ. Αἱ quaenam ec- 
clesia erat in Lausiaco? Non certe Nova Salvatoris , neque 
Deipara Phari, ambae ecclesiae palatinae. Crediderim qui- 
dem fuisse, ut in omnibus tribunalibus, ita quoque in Lau- 
siaco capellas seu aediculas privatas, in quibus quotidie , 
antequam negotiorum expeditio susciperetur, cultus Dei pera- 
geretur. Áttamen diebus dominicis debebant proceres in unam 
aut alteram ecclesiam palatinam convenire, nisi Imperator in 
publica solenni processionead aliquam urbanam tenderet, quo 
proceres eum comitabantur. "Vid, p. 517. C. το. et 525. A. 7., 
ubi memoratur oratorium S. Basilii in. Lausiaco, quod forte 
hic loci designatur. 

A. 12. [523, 10.] χελεύσατε.  Frequentissime vox haec 
occurrit hoc in codice, si quae alia, quam placeat vobis , ve- 
litis , iuvet , aliisve similibus modis reddidi. Cl. Leiche iube- 


604 10. 1.6. REISKII. COMMENTARII 


te, stricte ad litteram et exemplum Latinorum medii aevi. 
*[Seriniarzus. Pontifici. obviat, et alta voce dicit: iube, domine , 
benedicere, Ordo Roman. p. 186. Lector in cathedram ascendit, 
nec dicit : iube , domine , benedicere , Moleon. p. 155.]* lam 
illa aetate, qua vivebat auctor testamenti M. Grunnii Coro- 
cottae Porcelli, in usu erat zubete pro velitis, ut ex eius clau- 
sula Zubete signare liquet. De cuius testamenti aetate vid. 
Fabric. Bibl. Latin. p. 74/9. Ego vero utrinque παραχοῇ 
fuisse peccatum autumo, primum a Graecis male accipientibus 
Latinum zuvet domine, solennem formulam officiosae humani- 
tatis. Hanc enim mala auditione zube pro Zuvet decepti red- 
debant xéievoor. Latini deinde a Graecis transsumentes pra- 
vum hoc χέλευσον nimium fideliter dicam an stupide zube et 
iubete reddebant. Mihi quidem formulae huius liqvida vide- 
tur etymologia esse. Quodsi tamen secus alicui videatur, 
subtiliorem hanc etiam, et si quis tricas amet, non minus 
speciosam amplectatur. Venit χελεύω ab antiquo verbo xé- 
Ac, unde ce//o in compositis Latinis, significatu idem atque 
πέλω,, pello. Nam Aeoles z et x permutabant. Nota ante- 
cello, praecello , excello, percello. inde quoque lupiter κε- 
λαινεφὴς, quasi 0 χέλων vel κέλλων, κχελέων seu κλονῶν τὰ 
γέφη. Est igitur χελεύειν idem atque ὅρμᾷν, impellere, in- 
stigare. . Eo sensu habet Oppianus Halieutic. Il. v. 528. de 
asilo loquens: 
οὐ πέτρη τις ἀφοίτητος κατερύκει 
διπὴν ταυρείην, ὅτ᾽ ἐπιζέσῃ ὀξὺ κελεύων 
βουτύπος ὀτρηρῆσιν ἐπισπέρχων ὀδύνῃσιν. 
non scopulus ullus invius arcet 
impetum taurinum , quando fervet acute ümnpellens 
stimulus pertinacibus adigens doloribus. 


Ut hic loci κελεύων est impellens, instigans , urgens velut in- 
fixo stimulo (Scholiastes certe χενσῶν exponit), ita χελεύσατε 
in nostra formula potest reddi znstigate, stimulate, nempe vos. 
Saepe ἑαυτοὺς in talibus verbis subintelligitur , ut in δρμεᾶτε, 
zn unpetum date , nempe vos. KzLevoars quoque potest reddi 
celerate , accelerate ,| nempe vos. Notum celeusma, instiga- 
mentum, aliquid, quod in impetum dat. Hinc intelligitur, 
quare, quando abeundum ex aliquo loco aut de sede surgendum 
sit, dicant novi Graeci χελεύσατε. Refert Goarus ad Eucho- 
logium p. 29., solere apud novos Graecos vocem χελεύσατε clara 
voce in sacris proclamari, quando populus, ut assurgat, monen- 
dus est. Tunc subintelligitur ἐξαναστῆναι: κελεύσατε, id est 
ὁρμῶτε, ruite , celerate , ἐξαναστῆναι, assurgere. Sed iidem 
quoque χέλευσον, δέσποτα, dicunt , quando sacerdotem, ut con- 
sideat, hortantur, Ógg, rue, domine. Pariter ad considendum 
atque ad surgendum opus est animi et corporis impetu. ldem 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. II. 605 


verbum 37^, quod proprie est ógpuv, ruere, e—3» Arabibus 
et desilire et desidere motabat. Hinc nota illa grammatico- 
rum fabella apud Pocokium Specim. Hist. Arab. p.:5:. de 
Arabe quodam provinciae nescio cuius, veniente ad regem 
Homeiritarum. — Quem cum rex verbo —3 sua Homeiritica 
dialecto considere iuberet, homo accipiens verbum dialecto suae 

rovinciae , desiliebat in praecipitium et cervices sibi rumpebat. 
in multis quoque Nostri locis possit χελεύσατε reddi celeusma 
edite seu conclamate , ut p. 155. D. 7., ubi proceres admoniti 
formula χελεύσατε dicuntur ἐπεύχεσθαι εἰς πολλοὺς zai dya- 
ϑοὺς χρόνους x«i ἐξέρχεσθαι. Et saepissime legas hoc in li- 
bro secutas praepositi formulam χελεύσατε acclamationes pa- 
trum conscriptorum , ut praepositus eorum celeusta, porti- 
sculus, et haec formula ipsorum celeusma , hortatio, fuisse vi- 
deatur. Ut redeam ad nostrum χελεύσατε, videor mihi iam 
apud Euripidem hanc verbi zeAevew significationem, velle 
puta, observasse. Sic accipio v. 88r. Rhesi et v. 491. He- 
raclidarum. Tandem hoc monendum, deesse hic loci post 
κελεύσατε haec duo xai εἰσέρχονται, quae in Latinis supple- 
vi. Lacunae tamen vestigium in membranis nullum ap- 
parebat. 

B. 4. [525, 15.] ταγηνάριον βῆλον. "Velatagenaria sunt, 
quibus intexti attagenes. Solebant enim aulaeis variae figurae 
hominum, ferarum, avium, regionum aliorumque intexi et 
ab intextis appellari, Sic ταῶνας appellabant pannos intextos 
pavonibus , ἀετοὺς, aquilis, βόφους, bobus, λευχολέογτας, 
leonibus in candido fundo, et sic porro.  Scatet nostrum 
Ceremoniale talibus exemplis. De vestibus cum intextis ani- 
malium figuris v. Vales. ad Ammian. Marc. p. 26. A. et 
Salmas. ad Hist. Aug. T. ll. p. 5oo., ubi tales vestes, tam 
animalibus, quam aliis pictas, ζωδιωτὰς et sigillatas, ut sigillis, 
hoc est imaginibus, decoratas, ait fuisse dictas et ex oriente 
venisse. De pictis Persarum aulaeis res nota est. De peplis 
cum intextis figuris memorat iam Euripides lone, v. 1146. 
sqq. Dicebant quoque ZAzstoriatas, hoc est historiis seu ima- 
ginibus distinctas. Petrus, rex Arragoniae, in Chronico lII. 16. 
(apud Da Cangium v. Da/matica): una  Dalmatica de drap. 
vermell historiat ab obres de aur et ab fullatges, id est dal- 
matica panni coccinei , picta acu aurea et mustela vel pelli- 
tio. ela columbina habet idem Du Cange v. 4mphibalus. 
V. ad p. 271. dicta de vestibus cum intextis muscis aliisque 
imaginibus. Capellam, hoc est parvam capam, albam opera- 
tam de brodaria cum papagaldis seu papagonibus aureis habet 
Du Cange v. Papagen.  Abutebatur boc more ambitiosus et 
callidus Latinus clerus ad insultandum summis quibusque 
principibus ,' quibus pro illorum temporum stupore persuase- 


606 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII- 


rant, imaginem viri cum cruce in panno textam imagine bovis 
aut aquilae sanctiorem esse. Vestes igitur Christi signatas 
imagine induebant, quo summi quique reges et magnates ca- 
pita sibi submitterent , exemplar summae modestiae atque hu- 
militatis hamum facientes ambitionis. Crucem calceis intexe- 
bant, ut oscula spurcis suis pedibus venerandum omne et 
sanctam os imprimeret. V. Du Cange v. Ἐπιμανίχιον et 'T- 
πομανίχκιον et supra dicta ad p. 76. B. 1. 

502. C. 3. [524, 5.] τὸ μαγλάβιον. | Quid fuerit magla- 
bium v. p. 62. 

C. 4. [524, 5.] τὸ τζικούριν. — Acoluthum fuisse Franco- 
rum vel Barangorum magistrum , supra iam fuit expositum. 
Horum inter arma propria erat brpennis, quam pro more 
suae gentis in humero dextro iacentem gerebant. Nicetas in 
Alexio L.1I. sic Barangos describit: φρουρὰ Γερμανῶν, οἵ 
χατωμαδὸν τοὺς ἑτεροστόμους πελέκεις ἀνέχουσι. Concludas 
ex hoc loco, secures eorum fuisse non ancipites, sed uno tan- 
tum a latere secantes, simplices, non geminas. Eaque in 
sententia confirmeris ad adspectum illius tabulae collectionis 
Ferriolensis (num. 55.), quae Serdingestium exhibet cum uni- 
penni securi. Est id genus militiae Turcicae equestris. Mul- 
ta sane Turci a Graecis mutuati sunt instituta. Sed zéAexvg 
est non securis unius aciei, sed bipennis hinc et illinc secans, 
ut e bipenni Theocriüi constat. Putes ergo pro ἑτεροστύόμους 
legendum esse ἑκατεροστόμους. id est ἀμφοτεροστόμους. Ve- 
rum et in hoc falleris. Novi Graeci susque deque contur- 
bantes omnia ἑτερόστομον, érégóxomov, ἑτερότηχτον et sic 
porro pro uirinque acuto , utrinque secante dixerunt. Conf. 
Codin. p. 8o. n. 5o. et Du Cange ad Alex. p. 257. et supra 
ad p. 87. D. Sane Francorum secures, ab ipsis Zranciscae 
[Franzische] dictae, fuerunt bipennes. Hincmarus in Vita S. 
Remigii: accepit rex .franciscam eius, quae vocatur [alibi , 
quod est] bipenna; v. Du Cange v. Francisca. Describit eas Pro- 
copius Gothic. IT. p. 247. 31. ed. Hoesch.: gerit eorum unus- 
quisque E/poc xai ἀσπίδα xai πέλεχυν ἕνα, ov δὴ U μὲν 
σίδηρος ἀδρὸς τε καὶ ὀξὺς ἑκατέρωθεν ἐς τὰ μάλιστα ἣν etc. 
Nicetas p. 9. Barangorum gestamen ait fuisse ἀσπίδας περε- 
μήχεις xai ἑτεροστόμους πελέχεις. Hinc apparet origo vocis 
Branca |id est Franca], quae spatham seu gladium ἀμφίστο- 
μὸν notat, a similitudine bipennium Franciscarum sic dicta ; 
v. Du Cange v. Branca. Dicitur porro hic loci acoluthus 
subesse drungario vigiliae, ^ Atqui p. 416. B. pen. dicitur 
drungario arithmi subesse. Unde consequitur , aut vitium - 
alterutri loco subesse, aut idem esse arithmum atque vi- 
giliam. 2 

502. C. 7. [524, 6.] ὀμφαλίων.  Habebant olim in eccle- 


- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. II. 607 


5115. et tribunalibus positos per intervalla magnos lapides ro- 
tundos, in quibus statas solennes stationes aut actiones pera- 
nt, quos Latini rotas et billicos, (id est corruptela vo- 
cis umbilicus) utrumque a rotunditate, Graeci QugaA4o. appel- 
labant ; unde quoque ipsa tribunalia, in quibus tales marmo- 
reae rotae iacerent, rotas dicebant.  Celebre et nemini non 
notum Romae iudicium Rota dictum ; v. Du Cange v. AHota 
et Bülicus. Agnellus Pontific. p. 68. D.: quidam dicunt, quod 
ipsa Galla Placidia Augusta super quatuor rotas rubeas mar- 
moreas , quae sunt ante nominatas regias, iubebat ponere ce- 
reostatas cum manualia. Etiam circulos appellabant hos la- 
pides. luvat hic adscribere verba losephi Catalani e notis 
eius ad Augustini Patricii Ceremoniale tit. II. S. 11. ad ista: 
usque ad secundum circulum porphyreticum. ,,Circulus 
hic porphyreticus lapis magnus marmoreus orbicularis est, in pa- 
vimento Basilicae Vaticanae positus, designabatque olim locum , 
in quo functiones quaedam a pontifice peragebantur. Circulus 
iste porphyreticus etiam appellabatur rota porphyretica in hoc 
eodem nostro Ceremoniali , et longe ante Cencio Camerario 
in Ordine Romano ΧΙ. cap. 39. n. 64. Extant hodieque 
huiusmodi lapides porphyretici non modo in ipsa basilica Va- 
ticana, sed etiam in aliis nostris ecclesiis, de eisque videri 
iuter alios potest eruditus Turrigius de cryptis Vaticanis cap. 
8. Hactenus Catalanus. Habebant porro alios lapides in ec- 
clesiis et in tribunalibus quadratos, in quibus standum erat, 
gírag, fines, dictos, quod termini essent, ultra quos proce- 
dere non liceret. De quibus supra memini dicere. ltem alios 
ποταμοὺς dictos, fluvios, vel a venarum undulato decursu 
naturali, vel ab arte factis incisionibus, canaliculis non in 
lineis rectis, sed undante motu procedentibus. Et ut antea 
Imperatorem aut sacra tribunae adoraturus ter debebat , semel 
nempe in singulis umbilicis per certa intervalla dispositis, pro- 
cidere: ita deinceps debebant ad sacra accedentes χατὼ zoru- 
μὸν προσχυνεῖν, in unoquoque fluvio semel, id est in univer- 
sum ter (nam terni fluvii erant in. tribuna) procidere. Vid. 
Pontificale Haberti p. 27. C. 7., ubi non recte redditur zux- 
ta fluvium adorare. Conf, p. 2. B. eiusdem Pontificalis. 
505. A. 5. [525. 4. χεῖρας δεδεμένας ἔχοντες. Varias 
manuum compositiones potest haec dictio significare. — Nam 
possunt χεῖρες δεδεμέναι esse manus in dorsum , ὅπεσϑαγχη- 
δὸν reiectae et decussatim sic positae , ut crucem S. Andre- 
ae dictam referant, vel talem manuum ante pectus veluti 
cancellationem, vel digitorum utriusque manus mutuam ἐγ- 
αλλάγδην consertionem. De utro horum loquatur Dio Cassi- 
us p. 1127. 53. de legatis Decebali dicens: τὰ ὅπλατε χατα- 
ϑέντες συνῆψαν τὰς χεῖρας ἐν αἰχμαλώτων σχήματι xai — 


698 IO. IAC. REISKH COMMENTARII - 


ἱκέτευσαν, non liquet. Erat tamen veteribus in more potis- 
simum positum , si submissionem suam, servitutem, imbecil- 
litatem. suam, alteri testari vellent, aut ipsi supplicari , ma- 
nus aut super pectore, autin dorso decussatim componere, ut 
de alterutro modo accipiendum esse Dionis συγάπτειν τὰς 
χεῖρας in illo modo allato loco videatur. Facit tamen addi- 
tum ὃν αἰχμαλώτων σχήμιατε et testimonium Petri Magistri , 
ut hunc quidem locum de reiectis in dorsum manibus inter- 
pretemur. . Solent enim captivis manus post tergum revinci- 
ri. Petri locus hic est p. 15. Excerpt. Legat. Hoeschel, : ve- 
nientes illi ad Traianum égóu/«v ze τὰ ὅπλα καὶ τὰς χεῖ- 
ρας ὁπισϑὲν δήσαντες. Est hic loci δήσαντες non wincientes 
jorís, sed componentes in formam crucis decussatae. . Idem 
p.20.: χαὲ γῦν εἰ βούλεται ἐλαφροτέρας κολάσεως τυχεῖν, 
02100 τὰς χεῖρας δήσας προσπεσέτω. Sed forte mos hic sup- 
plicandi Dacorum proprius erat, Parthi et orientales aliter. 
Certe utrum designet Dio Cassius et in hoc p. 1028. 50.: εἰς 
γῆν τὸ γόνυ καθεὶς [Tiridates] xci τὰς χεῖρας ἐπαλλάξας, 
δεσπότην τε αὐτὸν [Neronem] ὀνομάζει καὶ προσχυνεῖ, non 
liquet. Dubium quoque ἐπαλλάττειν τὰς χεῖρας Plutarchi 
de manibus reiectis in dorsum, an coram pectore decussatis 
accipi debeat, in illo p. 925. 19. Vitarum, ubi ait "Tigrani 
καϑημένῳ καὶ χρηματίζοντι circumstetisse ministros ἔπηλλα- 
γμέγαις δι’ ἀλλήλων ταῖς χερσὶν, [puto δαχτύλοις dixisset, si 
consertos digitos voluisset significare,] ὅπερ ἐδόχει μάλιστα 
τῶν σχημάτων ἐξομολόγησις εἶναι δουλείας. Quum tamen 
constet, Graecos lmperatores rituum multos ex antiqua aula 
Persica adscivisse, et Graeci proceres domino suo non reie- 
ciis in dorsum manibus, sed coram pectore decussatis adsti- 
terint , ut statim demonstrabitur, et a Graecis morem hunc 
primum Longobardi, deinde quoque "Turcae acceperint , qui 
eo adhucdum utuntur , credibile est, vetustis quoque Partho- 
rum et Persarum aulis eum obtinuisse morem, ut ministri 
coram regibus adstarent manibus in pectore decussatis; unde. 
sequitur, dictionem δεδεμέναις χερσὲ esse manibus in crucis 
Andreanae formam compositis super pectore stare. Graecos 
autem proceres coram suis Imperatoribus hoc modo stetisse , 
liquet ex imagine Ceremoniali nostro praefixa, unde intelligas, 
quid sibi velit fictum a Niceta adiectivum δεσμόχειρ Isaaci 
Angeli Τὶ, ΤῸ p. 20r. B. antepen. ed. Venet.: ὃν χϑὲς ὡς 
δεσπότην δεσμόχειρες ἐθεράπευον. τοῦτον ἀϑετοῦσι σήμερον, 
quem heri ut herum manibus decussatis colebant , hunc repudi- 
ant hodie. Liquet etiam ex illa apud Horatium Blancum in 
notis ad Paulum Warnefridum (T. I. Script. Rer. ltalic.), 
quae coronationem regum Longobardicorum dare dicitur e ta- 
bula marmorea Basilicae Modoétiensis , modo ea satis antiqua 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115. Π. 609 


sit, ut. aetatem Longobardicorum in ltalia regum attingat, 
de quo non absque re dubitatur. Varia illinc discimus, quae 
non inutile erit breviter perstringere. Primum videmus re- 
gem, cui episcopus coronam imponit. Cuius id agentis pe- 
dum tenet pone adstaus aliquis clericus vel presbyter... Pone 
hunc stat acoluthus, manibus , ut videtur, δεδεμέναις, de- 
cussatis super pectore. ^ Ab altera parte proximus regi sce- 
ptrum tenenti et in throno sedenti, pone quod velum suspen- 
sum est, stat alius presbyter; tum longo ordine senatores , 
quorum alii nihil, alii tomos chartae tenent, qui aut sunt 
codices evangeliorum expliciti, aut continent sacramentum vel 
capitulationem , cui se rex coronandus adstringere iureiuran- 
do debet; alii tenent mappas manipulosve , aut, si mavis, chi- 
rothecas digitatas. "Tandem etiam in oculos incurrunt ἀπό, 
ps manus decussatim super pectore positas gerunt. In me- 

ia chirotheca episcopi una, quae in conspectum venit, fo- 
ramen conspicitur, quod sitne errori lapidari, an rupto 
marmori, an denique istius saeculi mori tribuendum, per- 
tusas in medio manus dorso chirothecas gestandi, viderint 
ahi. Sed ut redeam ad antiquum morem coram rege decus- 
satis super pectore manibus standi , manavit ex eo ritus in 
precibus quoque coram deo sic standi. * [Inter ritus precan- 
tium erant manus cancellatae ante pectus. Ordo Roman. XIV; 
p.905.]* Eo quoque modo iunctas habere manus, ut la- 
nitzari Turcarum habere solent , id etiam est stare manibus 
ligatis , scilicet non super pectore sursum versus compositis , 
sed super abdomine deorsum. "Talis. manuum compositionis 
in illo militiae genere occurrit aliquoties imago in illa tabula- 
rum Ferriolensium collectione, quae Parisiis prodiit A. 17t4., 
ut tab. 29. 

C. 7. [526, 4.1 συρτοῦ βήλου. Erant quaedam vela συρ- 
τὰ , quae ope funiculorum in diversa, διχῶς, oiov δεξιὰ xai 
ἀριστερὰ, ut noster ait p. 15. A., distrahi poterant, ala d»eA- 
κύμενγα., quae funium ope in altum attollebantur , alia deni- 
que αἰρόμενα vel βασταζόμενα, quae manibus sublevabantur; 
vid. p. 38. A, 107. C. 7. 108. B. 6.: In quorum primo loco £7- 
λον eigóutvov , in altero βῆλον συρτὸν συρόμενον legintus ; 
in ultimo ἐξ ἴσου ταγύσαντες [nempe τοὺς ἱμάντας τῶν βή- 
λων αἴρουσι τὰ βῆλα. Chrysostomus ἀγελχόμενω βῆλα 
habet in illo: ὅταν ἴδῃς ἀνελκόμενα τὰ ἀμφίϑυρα [vela 
tribunde] , τότε νόμισον διαστέλλεσθαι τὸν οὐρανὸν ἄνω- 
ϑεν. Quo tamen in loco dubium est, sitne 'GyéAxew sursum; 
an in latus trahere. Quae demitterentur ex alfo, diceban- 
tur χαλᾶσϑαι:. Vid. Nostri p. 257. A. 7. et Du Cange v. 
ΖΣυρτή. 


L4 


Constantinus Porphyr. Vol. Il. 39 


610 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


503. D. antep. [526, 15.] στρατηγὸς. Non est vitium ty- 
porum , sed membranarum. 

D. ult. [526, 15.] ἐπαλείφοντα. Instigantia, hortantia , 
acuentut,  Nerbum ἐπαλείφειν hoc sensu, sumtum ἃ palaestra, 
in qua luctaturi ἀλείφονται ἐπὶ τὸν ἀγῶνα, ad ineundum cer- 
tamen unguntur, translatum ad aliam quamcunque adhorta- 
tionem, perfrequens est novis iuxta vetustisque scriptoribus. 
Apposite Cedrenus ad originem p. 678. D. 4.: ἀλείφειν πρὸς 
τοὺς ἀγῶνας, ad fortitudinem incitare. Scriptor. post Theo- 
phan. p. 95. C. 10.: ἀλειπτὴς καὲ διδάσχαλος κακῶν, incen- 
sor et ἀτελεῖ malorum. Martyrolog. Basilian. T. I. p. 208. : 
ϑεραπεύων xab ἐπαλείφων πρὸς τὸ μαρτύριον, ad. martyrium 
fortiter subeundum impellens. Anna Comnena Alexiad. : p- 214. 
B.: “μεταπεμπόμενος δι’ ὅλης νυχτὸς τοὺς στρατιώτας πολλὰ 
περὲ τῶν “Σκυϑῶν ὡμίλει, ἐπαλείφων οἷον αὐτοὺς καὶ τὰ 
συνοίσοντα πρὸς τὴν ἐλπιζομένην εἰς γέωτα μάχην ξυμβου- 
λεύων. "Theophan. p. 260. B. 8.: ὁ δὲ βασιλεὺς ἐπισυνάξας 
τὸν στρατὸν λόγοις ἀνεπέῤῥωσεν xoi παραινέσεσι τούτους ἤ- 
λειφε. Manuel Comnenus, teste Niceta p. 55. C. 2., sm 
κατὰ τῶν ᾿Δλαμανγνῶν γράμμασιν. ἐπήλειφεν. ldem p. 41. A 
τῶν στρατιωτιχῶν καταλόγων ᾿ἐφρόντιζ: ε; μάλιστα πιαίγων 
συχνοῖς φιλοδωρήμασι,, καὶ ταῖς xa9' ὥραν γυμνασίαις ὑ- 
παλείφων πρὸς ἔργα πολέμια. — ldem p. 8ι. Ο.: «εἰδὼς, ὡς 
μέγα πολλάκις ὥνησε, τὸν ἀϑλοῦντα ᾿βραχεῖά τις ὑποφώνησις 
τοῦ ἀλείφοντος πρὸς τὸν ἐν χερσὶν ἀγῶνα. διανίστησι λόγοις τὸ 
στράτευμα. — Conf. eiusd. p. 275. pen. 284. D. 7. Hine emen- 
dandus Cinnamus p. 8. init., ubi ait: monachi quidam Joan- 
nem Comnenum ἐπήλειφον [male editum est daéAeyor] πρὸς 
τὴν ἐγχείρησιν μογονουχὲ, tantum non incitabant ad conatum 
ilum, ϑαρσεῖν τὰ éni τῇ Γάγγρας ἁλώσει διατειγώμενοι., 
iubentes verbis fiduciam | facientibus | urbis occupationem. certo 
sperare. Eadem medicina sanandus Nicetas p. 16.: τὸν Εὐ- 
στράτιον φωγαῖς ἐπήλειφον (vulgo editur ἀπείληφον) οἱ Ῥωμαῖ- 
οι xol ἀντιπλήττειν αὐτὸν ὑπεφώνουν. Neque sic soli novi, 
scd etiam veteres. lta Polybius p. r9o. 55. ed. Gronow.: 
βουλόμενος αὐτὸν ἐπαλείφειν ἐπὲ τὸν Ἀντίγονον. et Plutar- 
chus in Themistocle p. 206. 12.: ἀρχὴ μειζόνων ἀγώνων, 
ἐφ᾽ οὖς ἑαυτὸν ὑπὲρ τῆς ὅλης Ἑλλάδος ἤλειφεν ἀεὶ xai 
τὴν πόλιν ἤσκει. Conf. Aristid. T.Il. p. 29. penult. et e 
gen. Laert. p. τοῦ. δ. 18. 

δοά. D. 4. [528, 2.] πατέρα πόλεως. De hoc titulo, qui 
praefectis Urbi proprius erat, egi ibi loci, ubi de patriciis 
egi, ad caput L, ubi monstrayi,, patricium et patrem Impera- 
ioris idem olim. fuisse, titalum patris idem atque  curatofis 
valuisse. Sic Imperatorem milites appellabant patrem suum. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERI!M. LIP. 1l. Ort 


"Unde intelligitur obscurus alias et vexatus locus Lampridii 
in Ántonino Diadumeno p. 779. : Antoninum nobis [milites lo- 
quuntur] di dederunt patrem [nempe militum], Antoninus 
dignus imperio. Sic patrem monasterii dicebant. "Testamen- 
tum S. Fuleranni apud Du Cangium v. Advisor: tali teno- 
re,ut Macfredus episcopus sit provisor et pater et ordinator et 
defensor ipsius monasterii. Ya concilio Ephesino memoratur: 
aliqus Dalmatus: πρεσβύτερος xoà ἀρχιμανόρίτης πατὴρ uo- 
va0r5oícr. Hinc est, quod lanuenses olim, item Brixienses 
et Mediolanenses populi rectores, praetores et collegiorum 
quorumcunque praefectos J/bbates appellarent, id est patres. 
"bbas enim patrem significat; v. Du Cange v. Abbas et 
Advocati urbium et v. Πατρόβουλος. Est enim 6 πατρύβου-- 
Aoc vel ὃ πατὴρ τῆς βουλῆς pater senatus, princeps, caput, 
defensor atque curator eius. Hinc patet, recte intellexisse 
Scholiasten Anthologiae Graecae, quisquis ille fuerit, locum 
illum Anonymi L. 1V. cap. 5. carm. 2.: 

Ταῦτά σοι, € βασιλεῦ Πηδοχτόνε, δῶρα κομίζει 

σῆς Ῥώμης γεϊέτης καὶ παὶς Εὐστάϑιος. 

Explicat ehim vocem γερέτης per ὡς σύμβουλος, alteram 
autem παῖς per ὡς πολίτης. Erat igitur ille Eustathius Ro- 
manus, Romae incola, idemque Pater Urbis seu princeps 
Senatus. Male illum locum Brodaeus interpretatus fuit. Idem 
Brodaeus fine capitis 25. Libri eiusdem 1V. non recte illum 
Agathiae locum interpretatur, quo is se πατέρα. πόλεως 
appellat : 

᾿Αλλὰ πατήρ us πόληος ἐναλλάξας Mya9íag 

ϑῆκεν ἀρίζηλον τὸν πρὲν ἀτιμότατον. 

Sic apud Libanium ep. 8:6. 5.: χρώμενος τοιαύτῃ δυνάμει 
πατὴρ ἐχλήϑης πολλάκις [militum pater], δείξας ὡς ἔστι xai 
στρατιωτῶν ἡγούμενον μὴ χαλεπὸν εἶναι. Vid. dicenda ad 
p. 415. Ἃς, τῆς, 6 

305. A. 9. [528, 15.] ἡ βασιλεία μου. Converti ex more 
nostri saeculi maiestas nostra imperialis.  Potuissem ex for- 
mula medii aevi vertere zmperium meum , de qua vid. Du 
Cange v. Imperium. *[O9 κατὰ βασιλείαν Ρωμαίων. indi- 
gnum maiestate Imperat., 'Theophanes p. 9. Zmperium tuum 
pro Zotre Majesté est apud Luitprandum p. 12. et 7 ἁγία 
gov δεσποτεία ibidem.]* 

B. 3. [528, 16.] φεάλιν. Phiala wel phialium est cucul- 
lus, Kutte, pannus exteriori vesti circa cervicem assutus, qui 
replicatus caput tegit; ἐρέαν τῆς κεφαλῆς appellat Nicetas 
Choniat. p. 249. C., ubi monachis et clericis velut peculia- 
rem habitam. tribuit: οὐδεὶς τῶν $wo9górav ἄρ χιερέων, ait, 
καὶ τὰς πρώτας χαρπουμένων τιμὰς, ἢ τῶν τὴν ἐρέαν τῆς 


e 


6123 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


᾿ κεφαλῆς μέχρι xai δινὸς διαχαλώντων βαϑυπωγώνων uora- 


στῶν. Fuisse tamen apud Graecos elegantiorum hominum et 
nobiliorum hunc vestitum, observavit Du Cange ex Georg. 
Acropol. in Gloss. Gr. h. v. Figuram phialae talis et ea in- 
duti conspicere licet in illa imagine Hippocratis, quam Boivi- 
nus notis suis ad Nicephorum Gregoram p. 778. inseruit. Re- 
centior Graecus eam procul dubio ad sui saeculi morem ef- 
finxit. Ex eadem imagine quoque intelligatur, quid sit zregz- 
βεβλαττωμένον. Nam phiala illa praetextam nescio qualem , 
aureamne an sericam , habet , an plumatam seu acu pictam, 
phrygionicam , friszum et frisum vulgo dictum. — Hinc intelli- 
gas illud veteris chartae apud Ughellum Italiae sacrae T. VII. 
p. 1275.: obtuli ecclesiae unum. amictum cum ,friso magno , id 
est cum lata praetexta plumata. Latini medii aevi amuctum 
appellabant; vid. Du Cange Gloss. Lat. v. 4mictus et Du- 
randus ΠΙ, 2., ubi sic describit: sacerdos celebraturus assumit 
amictum, quo caput tegitur, quem Pontifex loco ephot seu su- 
perhumeralis habet, et nunc etiam superhumerale. vocari po- 
test — amictus. super humeros circumquaque diffunditur — duo 
Juniculi sive chordulae , quibus amictus ante pectus ligatur. — 
ZAmictu collum | stringitur , illo etiam caput operimus , ne cir- 
cumquaque prospiciendo illicita cogitemus. — Pectus seu cor eo 
tegitur. — mictus, quo sacerdos caput obnubilat. — Corrigatur 
hinc locus Innocentii IIl. de mysteriis Missae apud Du Can- 
gium l. c. Legitur ibi: duo vasculi, quibus amictus ante pe- 
ctus ligatur etc. Durandus Jfüniculos aut chordulas uppelldt. 
Ergo legendum est duo nastuli. —Nastel est longum et tenue 
lorum coriaceum , quo e. c. calcei apud rusticos, item pecto- 
ralia iuvenum et mitrae costis balaenarum differtae, quibus 
domicellae mamillas castigant, die Schnierleiber, per foramina 
utrinque crebra traiecto, constringuntur. Hine JVeste/ knü- 
ήδη, nodum in loro facere; die MNestel pro reste patibulari 
olim dicebatur; vid. Du Cange Gloss. Lat. v. JVastuli et 
Frisch. Lexic. German. v. JVestel. 

C. 5. [529, 6.] ἀριστητήριον. | Pransorium , ἀριστήριον, 
ut apud. Du Cangium ad Alex. p. 411. et ΟΡ], Christ. p. 
121, n. 15. et 123. n. 35. 

C. pen. [529, 15.] μαφόριον. Est depravatum ex c4uo- 
φόριον. Apparet ex paulo post sequentibus, vestem hanc fu- 
isse pallam, quae totum corpus ambiret, ἀπὸ τῆς χεφαλῆς 
τὸ πᾶν αὐτοῦ σῶμα ουγκαλύπτεσϑθαι. Adeoque fuit id, quod 
Latini cloccam appellabant, Est autem c/occa vox Germanica, 
campanam notans, et ad eius instar factum pallium circa 
collum angustius, infra latius et per orbem ambiens; vid. Du 
Cange ad Alex. ad p. 329. 530. , ubi quod aliis est ὠμοφό- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. It. 613 


ριον τῆς ϑεοτόχου, aliis est μαφύριον, item Salmas. ad Script. 
H. Aug. T. II. p. 542. : ὦ 
D. 5. [529. 19.] Codex habet ἐν ἀλλῃ τοίψοι a». 
506. C. 6. [551, 5.] τεϑῆναι. | Cod. τεϑεῖνα. 

€. 7. [531,6.] ἀποχοπτὸν. Saepe occurrit haec vox in 
nostro Ceremoniali, praesertim dictio τράπεζα ἀποχοπτὴ , 
mensa sequestrata, ut Latini medii aevi loquebantur , id est 
aliquanto spatio.semota , separata, distans a reliquis, remoti- 
or, ut dixit lIuvenal. Satyr. VIII. 176.: communia pocula le- 
ctus Nonalius cuiquam , nec mensa remotior ulli. a. p. 546. 
B.5.: ἵσταται ἀποχοπτὸς ὡς ἀπὸ ὀργυίας μιᾶς. Solebant 
illae sequestratae mensae et subsellia sequestrata altiora esse, 
idque ex oriente ductum. ^ Parthorum: enim reges ἐφ᾽ ὕψη- 
λῆς χλίνης χατέκειντο, et vocati amici seu convivae aua 
. ὑποχαϑήμενοι τὸ παραβληϑὲν κυνιστὲ ἐσιτοῦντο, ut ait Athe- 
naeus p. 152. fine. Hic autem sequestratum scamnum syn- 
celli humilius est, quam patriarchae; et si quidem syncellus 
unus esset, sedebat in sinistra patriarchae , si vero adhuc 
alius adesset, (nam eum tempore vulgabatur ille titulus et 
multi metropolitae eum adipiscebantur,) sedebat recens hono- 
ratus in dextra. . Nam semper habebatur recens honorato 
praerogativa τῆς προβολῆς seu collocationis in superiore loco 
prae alis eiusdem ordinis iam veteranis. De mensa seque- 
strata Lmperatorum alibi agendi erit locus. Hie tantum no- 
tabo, in Russia quoque, quum adhuc gauderet patriarcha , 
hunc praesedisse in throno quatuor gradus altiori, quam reli- 
quorum praelatorum throni essent, V. 'eründert Russlandt 
pP. 157. 
- e €. τὰ, [531,9] o£ σύγχελοι προεισέρχονται τῶν μητρο- 
πολιτῶν. Saepe agitata videtur fuisse controversia de praesiden- 
tia vel praecedentia inter syncellos et metropolitas, et quam- 
vis hie definita videatur fuisse, tributusque illis super hos 
gradus, recruduit tamen sub Romano Argyro, ut patet e 
Scylitze p. 725.: ἐγένετο xarà τὴν ἡμέραν τῆς ἁγίας πεντη- 
χοστῆς ταραχὴ διὰ τὴν κάϑεδραν ἐν τῇ λειτουργίᾳ, μὴ κα- 
ταδεξαμένων τῶν μητροπολιτῶν προχαϑίσαι τοὺς αυγχέλους 
ἐν τῷ συνϑοόνῳ. 

D. 5. [531, 14.] κάτωθεν τῶν μαγίστρων. | Erat quae- 
dam proportio dignitatum ecclesiasticarum | in aula Byzantina 
cum aulicis, ut quaedam illarum quibusdam harum essent 
pares: quod argumentum latius persequitur Cletorologium ; 
sic tamen, ut semper aulicae dignitates iis ecclesiasticarum , 
quae sibi gradu analogae essent, praeirent. Melius ergo Grae- 
€us clerus, quam Latinus, memor erat praecepti Christi de 
humilitate et imitatione simplicitatis puerilis et contemnendo 
ambitu pompae mundanae, quamvis paupertatem mon. pro- 


614 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


fessus; aut potius Graecos, natura non minus ambitiosos et, 
si libertate non caruissent, eadem ausuros cum Latinis, re- 
pressit praesentia Imperatorum. Quae sequuntur obscurius 
tradita non parum negotii mihi fecerunt vertenti. Quod si 
recte perfecero, laetabor, sin autem sinistre, non mirum. 
Coniectura enim magis. quam certa scientia hie utendum 
mihi erat. 

307. B. 5. [532, 7.] Κωνσταντίνου ἐτήσιος μνήμη. |. Memo- 
riae, μνῆμαι, appellabantur solennes cum supplicationibus et 
agapis seu silicerniis appositis et distributis inter pauperes et. 
apud tymbos martyrum aut in porticibus ecclesiarum | con- . 
sumtis celebrationes emortualium aut natalium mortis marty- . 
rum aut suorum cuique aífinium annuatim iteratae. ^ Vid. 
Du Cange utroque Gloss. h. v. et Muratorius in Anecdotis 
Graecis dissert. de Agapis veterum. | Quum itaque Constanti- 
nus. M. die 22. Maii obierit, institutum fuit ab eius excessu 
illo die annuum eius memoriae sacrum festum , idemque simul 
matris Helenae memoriae dicatum ; vid. Menologia Graeca 
ad istum diem.  *[In codice Graeco DBasileensi N. T., scripto 
in usum alicuius ecclesiae, additur in margine: εἰς τὴν μνήμην 
τοῦ J(cvoravr(vov καὶ Ἑλένης. quae duo postrema festa a 
Constantino et Helena instituta fuisse, ex Ceremoniali Constan- 
tini apparet. Wetsten, Prolegom. in N. T. p. 19.]* Smtne 
Wetstenii an Leichii haec verba, non expediam , quum ad 
manum non sint illa Prolegomena. Vellem clarius et uberiu 
exposita , mihi certe non omnino pervia. 

B. 4. [532, 7.] ἐγκαίνια. Dedicatio. Dixi de verbo &yxocvr- 
Cetv ad p. 27. C. Quando autem encaenra non primam quamque 
dedicationem, sed dedicationis renovatam memoriam notat, posi- 
tum est pro ἀγαχαίγια. Saepius celebrabant encaenia, non tan- 
ium urbium aut ecclesiarum, sed etiam natalium aliorumve 
dierum , quibus cuique laetum aliquid contigisset. Hine ez- 
caeniare, hilaria agere , encaenía , munera , quae occasione 
talis hilaritatis ad amicos mittuntur; encaeniare aliquem , bi- 
lariter aliquem. excipere et in lautis habere, de quibus vid. 
Du Cange h. v. ) 

b. 4. [552, 8.] τῶν ἱδουϑέντων τιμίων σταυρῶν. Crucem 
figere , depangere in aliqua ecclesia, est eam dedicare, cultui 
divino aptam declarare, celebrandi veniam dare et initium 
facere.  Fiebat haec crucis fixio plerumque sub initia structu- 
rae, interdum quoque aede iam exaedificata..—. Vid. Du Cange 
v. Crucem figere et Σταυροπήγιον.  Celebratio igitur natalium 
fixarum. crucium. in. aliqua ecclesia (nam wna. pluresve pro lu- 
bitu depangebantur) est idem atque celebratio natalis dedica- 
tionis eius. 

B. 5. [53., 8.7 ἐν τῷ γέῳ παλατίῳ τοῦ Βόνου. Est in hoc 


AD CONSTANT. PORPiH. DE CERIM. LIB. II. 615 


loco argumentum, Constantinum Seniorem, Leonis filium, non 
luniorem , Romani, auctorem esse huius Ceremonialis. Nam. 
Romanus Senior vel Lecapenus, teste Cedreno p. 644., pala- 
tium prope cisternam Boni et in vico Boni construxit, idem 
illud, quod hie loci non ab auctore, sed a vicinia palatium 
Boni novum appellatur. Novum ergo potuit dici sab Constan- 
tino Seniore , at sub Constantino luniore iam vetustum illud 
erat. Accedit, quod paulo post Leonis Sapientis et Basilii 
Macedonis sepulcra , non recentiora , memorantur. 

B. 9. [552, 10.] παραμονῇ. Sic dictus fuit dies proxime 
festum antecedens, quia fideles eo inclinante in sacras aedes 
conveniebant et tota nocte ibi παρέμενον, manebant, id est 
vigilabant et exspectabant adventum festi. 

B. το. [552, 11.] τοὺς ἁγίους σταυροὺς. Non de cruci- 
bus illis magnis, spectabilibus, pretiosis et insignita venera- 
tione olim cultis, «(uae cireumferri per urbem lustrandi causa 
solebant et in quibus vera crux iaetabatur esse, sed de cruci- 
bus ecclesiae palatii Boni proprii intelligendum esse puto. 
Nam istae supra dictae processionales cruces maiores asserva- 
bantur in ecclesia palatina Deiparae Phari. Obstat tamen, 
re p. 508. D. 4. dicitur magna Constantini crux, id est 
illa, quam Helena, mater eius, invenit, aut sane illa, quam 
iuxta visionem crucis coelestis fabrefieri curaverat, in aede 
palatii Boni stetisse. 

C. 4. [552, 16.] ξηοοχήπιν, Non ignobilis in historia By- 
zantina locus, de cuius situ fatisque agere mei non est insti- 
tut. Tantum rationem appellationis reddere animus est. Sci- 
licet ξηροκήπιον notat hortum nudum , absque palatio nempe 
hortensi aut suburbano, quae alias adesse hortis imperialibus 
solebant. £700» Graecis id notat, quod nostratibus drucken 
in dictione drucken Brodt, panis siccus, absque obsonio quo- 
eunque tandem. ta ξηροὶ λίθοι sunt rudía, agrestia saxa, 
absque arte, ut creverunt sua sponte, ferro non caesa, ut 
vult Du Cange ad Alex. p. 268., aut nullo caemento iuncta , 
ut statuit Goar. ad "Theophan. p. 529. B. ult. Ita ξηρὸν ἔδα- 
goc, durum solum, est Cedren. p. 495. D. 8.; ἐπὲ ξηροῖσε κα- 
ϑῆσθαι, nempe λίθοις, Idyllio primo Theocriti, super duris 
lapidibus sedere, nullo stragulo, vellere virgultisve substratis. 
Gloss.: χαμευγία, 5 Ξηροχοιτία,, humicubatio , cubatio in sicca 
dura humo, nulla substrata stragula. .S/ccum vehiculum est 
apud Script. Hist. Aug. T. IL p. 57., stragulis aut stramine 
non stratum; πγεῦμα ξηρὸν apud Cinnamum pag. 18. B. 10.) 
ventus solitarius , quem nulla pluvia comitatur ; λόφοι ξηροὲ, 
colles terrei aut arenacei, nullis saxis, nullis venis metallicis 
intermixti , sed mera terra aggesti, e quibus fluentem aquam 
Hippocrates maxime probat; vid. Casaubon. ad Athen. L. Hl. 


616 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


c.8. p. 95. Suidas v. Ζπονύσιος ϑεοφάντωρ : μάλιστα Πρό- 
κλος ϑεωρήμασι πολλάκις τοῦ μακαρίου Διονυσίου κέχρηται 
xo αὐταῖς δὲ ξηραῖς ταῖς λέξεσι. ᾿Ξηροπυρῖται iidem panes 
atque o£ αὐτόύόπυροι, tritico solo, absque alterius admixtione. 
Caeterum adhuc notandum τὸ ξηροχήπιν sic nude positum 
esse pro εἰς τὸ ξηροχήπιν, quod in Latinis expressi. Saepe 
omittitur εἰς vel ἐν et similes praepositiones; vid. ad 508. D. 6. 

D. 4. [533, 4.] πρὸς τοὺς τάφους. Nam in aede SS. Apo- 
stolorum sepulti erant plurimi Imperatores et in his, qui 
hoc loco memorantur, Leo, Basilius, Constantinus M. , ut 
capite 42. libri secundi constat. εὐ 

808. A. r1. [555, 19.] λιταγεύουσιν. | Est pro λιτανεύεε. 
Sic paulo post χαϑέζογται pro χαϑέζεται. De hoc desultorio 
schemate, quod singularem et pluralem promiscue habet , ali- 
bi iam in superioribus egi, 

B. 5. [554, 1-] ἀρχοντογεννημάτων. | Sunt ἀρχοντογεν-- 
»5u«r&, quos posterior aetas ἀρχογτοπούλους nominavit, filii 
magnatum , interdum quoque sanguinis regii iuvenes ad mi- 
nisteria minora, non tamen ignobilia, peragenda destinati; vid. 
Du Cange h. v. εἴ δά Alexiad. p. 537. fine et v. Z4delingi. Sic 
enim eos, item scutiferos et servientes armorum appellabant E 
item paedagogianos, de quibus omnibus conf. Du Cange Gl. 
Lat. Ut hic loci archontogennemata sellas Imperatori in pro- 
cessione deferebant, sic etiam in Ceremon. Romano faldisto- 
rium cum suis atünentüs portant servientes armorum , ut mo- 
ris est, Veterum quoque tyrannorum aliqui ἠγάγχαζον τῶν 
πολιτῶν τοὺς μὲν διφροφορεῖν, τοὺς δὲ δαβδουχεῖν etc., teste 
Athenaeo p.259. E., quo in loco δεφροφορεῖν sitne sellam 
gestare, ut pedisequus, quam procedenti domino et alicubi 
sedere cupienti substernat ad mandatum , an sit dominum in 
lectica ferre, in medio relinquo. : , 

C. 4. [554, 10.] ἀχολουϑία. am saepius vidimus, hanc 
vocem pro tota serie, ordine liturgiae occurrere. Latinis me- 
dii aevi est sequentia et officium. Ordo Rom. in ritibus pa- 
schalis convivii: cantores ex: praecepto. domini: pontificis cantant 
sequentiam, quae sit conveniens paschae modulatis organis. Vid. 
Du Cange Gloss. Lat. ἢ. v., qui tamen aliter derivat. Neque 
vetustis Graecis ignota fuit vox hoc sensu. Alciphro p. 408. 
τῆς ἑστιάσεως τὴν ἀχολουϑίαν dixit, et ordinem convivii Pe- 
tronius. Medii quoque Latini consequentia pro serie dicebant. 
Lambertus Vita S, Heriberti : favet in id: ipsum tota curia una 
consequentia, T di 

C. 6. [534, 12;] ἀνοίξεων. — pertio, ἄνοιξις, τὰ ἀνοίξια 
sunt ritus dedicationis ecclesiae. Ad dedicationem et inaugu- 
rationem ecclesiae requiritur primum τὰ ἐγκαίνια, ea, quae 
iu nova nondum consecrata ecclesia fieri debent, preces et 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 617 


consecratio ecclesiae cum trinis processionibus , cum laudibus et 
gloria, ut loquebantur, seu hymnis et funalibus circa eccle- 
siam adhuc clausam ; alterum 7j ἄνοιξις, quando ad flagitatio- 
nem episcopi vel presbyteri alteriusve dedicantis, extra portam 
narthecis cum reliquiis deponendis in ecclesia stantis, aperitur 
porta ab illis, qui intus sunt ; tertium ὃ ἐνθρονισμὸς, quando 
dedicans sacerdos semet ipsum , aut alium ecclesiae illi praefu- 
turum in throno seu sede presbyteriali in summa tribunae 
collocat ; vid. Du Cange v." 4rorEc et auctores , qui de ritibus 
Graecorum sacris scripserunt. Interim iuvat quae Durandus 
Rationalis divinor. offic. L. I. c. VI. de ritibus, quibus Latini 
ecclesiam dedicant, tradit, pro parte adscribere. Quarto, ait, di- 
cendum. est, qualiter ecelesia dedicetur. Et quidem omnibus de 
ecclesia eiectis , solo diacono ibi remanente recluso , episcopus 
cum. clero ante fores ecclesiae aquam | non. sine sale benedicit ; 
interirA intrinsecus ardent. duodecim | luminaria ante. duodecim 
eruces in ecclesiae parietibus depictas. — Postmodum vero, clero 
— insequente , circumeundo ecclesiam exterius cum fasci- 

o hysopi parietes aqua benedicta. adspergit et. qualibet vice 

ianuam ecclesiae veniens. perculit superl!iminare cum baculo 
pastorali, dicens: attollite portas, principes, vestras etc. Ἐξ 
diaconus deintus respondet: quis est iste rex gloriosus? Cui 
pontifex : Dominus fortis. Tertia vero vice reserato osto ingredi- 
tur pontifex ecclesiam cum paucis ex: ministris, clero et populo 
Jforis manente, et dicit litanias etc. — Longam tractationem de 
sacra aede dedicanda habet Symeo Thessalonicensis a p. 114. 
— 125. multis capitibus, quorum indicem habet Fabricius 
Bibl. Gr. T. ultimo p. 64. 65., ubi inter alia cap. 118. quae- 
ritur, quare claudantur portae, διὰ τί χλείονται αἱ πύλαι, 
xai τὸ ,,ἄρατε πύλας" ἄδεται; C. 120.: τί δύναταν 7j πρὸ 
τῶν πυλῶν ἐγκαινίων εὐχή; Caput 124. est περὲ τῆς τάξεως 
τῶν ἐγχαινίων, ααοά, πἰδὶ brevitati studendum esset, totum 
transscriberem. 

C. 8. [554, 13.] ἐν τῷ βήματι τοῦ ἁγίου ἹΚωνσταντίγλυ. 
Pro sancto habere Graecos Constantinum M., et dies festus 
eius memoriae sacer, et arae ipsi dedicatae testantur. Nihil 
ergo, quamvis Christianus, Augusto deterioris in apotheosi 
conditionis fuit. Quum autem in una ecclesia multas aras ha- 
beant Graeci, necesse est, ut tribunas quoque totidem , quot 
aras, habeant. 

309. A. 5. [535, 4.] προελεύσει τῶν ἁγίων πάντων. Festum 
Sanctorum omnium incidebat in festum S. Trinitatis more no- 
stro seu in octavas Pentecostes. 

Δ. 5. [555, 7.] μεσονηστίμου, Est omnino 7 μεσογήστι- 
uoc mediana seu hebdomas Quadragesimarum media ; vid. 
Du Cange h, v. utroque Gloss. Rectius tamen hic quidem 


618 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


praecipuam istius hebdomadis partem, dominicam eius diem, 
intelligas, eamque nomine totius appellatam existimes , ut par- 
tem capitalem. 

A. 11. [555, 11.] δηριγευόμενος. lta est in membranis 
pro δηριγευύμεγοι, quod praecedentia et sequentia pluralia . 
flagitant. 

C. 2. [556, 61] ᾿“΄ποστόλων. lta membranae. Contextus 
tamen monstrat, legendum esse &z&rrov, ut in Latinis dedi. 
Nam Imperator ex aede SS. omnium in aedem SS. Apostolo- 
rum procedebat , patriarcha vero e patriarcheo vel S, Sophia 
protinus ad SS. Apostolos. 

910. C. 4. [537, 19.] ἵσταται. Stetisse ad. evangelii lectio- 
nem Imperatores, e variis Nostri locis patet ; vid. p. 508. D. c. 
fin. Fideles quoque idem fecisse, demonstravit Valesius ad 
Philostorg. ΠῚ. 6. Conf. Leo Allatius de libris Graec. Eccles. 
Bibl. Gr. Fabric. T. V. p. 24. 


S11. A. 7. [558, 175.] ἐξέρχεσϑανι ἀπὸ τοῦ σχευοφυλακίου 
τοῦ μεγάλου παλατίου. Magnum palatium est ordinaria resi- 
dentia Imperatorum et opponitur aliis urbanis et suburbanis. 
Quia vero sceuophylacium est tantummodo aedium sacrarum, 
debet hic quoque ecclesia palatina intelligi, et quidem Deipara 
Phari, ut e p. 512. A. 9. patet. Quapropter verba aut et 
INea in Latinis huius paginae 511. D. 5. deleri velim. 


B. 1. [558, 21.] βαλσαμιζόμενος. Magnam curam adhi- 
bet Grzeca ecclesia in idolorum suorum cultu, neque minus 
Latina. "Tergebant, ungebant ea singulis annis , novam quo- 
que stolam annuatim induunt, concedere gentilibus impium 
ducentes. Ordo Roman. p. 572.: crux est desuper inuncta 
balsamo et singulis annis eadem. unctio. renovatur , quando do- 
minus Papa cum cardinalibus facit processionem" in exaltatione 
$. Crucis. Sic quoque pagani, qui, teste Artemidoro p. 122. 
c. 34., idola sua solebant ἐχμάσσειν , siccis pannis laneis aut 
linteis extergere , καθαίρειν, aqua, sapone, scalptris, setis 
polcinis sordes abluere et revelere, ἀλείφειν, ungere, quod 
Noster βαλσαμίζειν appellat, σαροῦν τὰ πρὸ τῶν νεῶν xa 
τὰ πρὸ τῶν ἀγαλμάτων. Quibusdam gentilis ea erat digni- 
tas et cura ungendi et lavandi idola. Sic Phidiae &xyoros 
erant φαιδρυνταὶ lovis Olympii, teste Pausania in Eleis, 
quorum erat statuam illam celeberrimam semel per annum 
abstergere et ornare. 

D. 3. [539, 19.] περιπολεύειν.  Describit Christianorum 
ambarvalia, qui cruce et Sanctorum reliquiis circum urbis 
muros et per plateas circumgestatis putabant mala omnia se 
averruncaturos esse. Vita S. Aniani Episcop. Aurelian. (apud 
Du Capgium x. Zmbulatorium) : pontifex fisus in Domino per 

/ 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. n. 610 


muri ambulatorium [est τὸ μεσοτείχιον, pomoeria, nos Zavinger 
appellamus] .Sanctorum gestans pignora. j 
S12. A. 1. [540, 7-] στερεοῦγτες. Quid sit στερεοῦν et sicne 
simpliciter , an στερεοῦν τὴν εὐχὴν dicatur, fateor me nescire. 
Quod in Latinis dedi, non certa scientia, sed coniectura ductus de- 
di, ne omnino praeterirem intactum, et quod videretur locus im- 
putatam sententiam, si non flagitare, saltim ferre. Favet ci certe 
coniecturae id, quod inter acta seu laudes et acclamationes festi- 
vas votaque felicitatis unanimi voce cantari solita esset etn 
haec formula: στερεώσει ὃ ϑεὸς τοὺς βασιλεῖς ἡμῶν: vid. 
e. c. p. 576. B. 10.: item haec: τοῦτο τὸ βασίλειον, Κύριε, 
στερέωσον , ut p. 164. D. pen. Et pondus tandza certitudinem- 
que addit Goarus ad Eucholog. p. 26., claris verbis tradens 
στερεοῦν esse preces recitare, quibus deus rogatur, ut reges 
confirmet , ipsamque precum formulam  recitans: Zézovgavis 
βασιλεῦ eic., et tandem addezs, Graecos sacerdotes de huius 
orationis vi loquentes dicere se στερεοῦν τοὺς βασιλεῖς, con- 
Jirmare reges, hoc est, ut deus eos confirmet, rogare. 

... .À, ult. [540, 17.] ἐν δευτέρας. Sic paulo post recurrit ἐν 
παρασχευῆς. Non insolens novis Graecis est ἐν cum genitivo 
componere. | Infra p. 573. D. 2. habemus £v z«uocogtov pro 
ἐν yauoccoptp , in humili et parva arcula. Supra p. 162. B. 
4. ἐν κυριακῆς estin membranis, quod Editor credidit refin- 
gendum esse. Procopio perquam frequens est ἐν yeirovov 
pro £v γείτοσι vel ἐκ γειτόνων, in vicinia, Malalas T. lI. p. 
226.: γεγεϑθλίου ἀγομένου ἐν Βυζαντίῳ ἐμαξία [id est &za- 
Ea, tumultus,] ἐγένετο ἐν ἀμφοτέρων τῶν μερῶν. 

D. 9. [542, 2.] σπεκίων. Specia, nomen vestitus haud in- 
frequens hoc in codice, fuerunt mea sententia nihil aliud, 
quam quod nobis Spitzen sunt, Gallis de points, de dentelles, 
Belgis Canten, subtilis e candidis filis tenuissimi lini textura 
cum minutissimis ocellis, tessulis, rhombis, speculis, innu- 
meris figuris intextis. Neque improbabile est, a Graeco σπέ- 
Xi& , specia , manasse nostrum .Spitzen, quamvis etiam a voce 
Germanica j$pitze, acies , mucro, repeti possit, quia opus hoc 
punctatum , dentatum ' prominentibus cuspidibus velut bispi- 
dum est; unde Francicae appellationes desumtae sunt. Latini 
medii aevi texturam hanc :asselos appellabant , unde Anglis 
remansit /assel, idem significans, a taxillis intextis, vid. Du 
Cange v. Tasselus, et nostram Zatzen , quamvis diversae non- 
nihil significationis. Hinc emendandus est Anastasius in Be- 
nedicto 1I.: zm ecclesia ..B. F'alentini fecit coopertorium super 
altare cum clavis et fascellis. Sic vulgo editur ; sed leg. cum 
tascellis , id est taxillis; item in Leone III.: super altare ma- 
1us fecit tetravela holoserica alythina cum astillis et. rosis chry- 
soclavis. Leg. cum tascillis wel tassillis, quod perinde est. 


620 IO. IAC. ΒΕΙΘΚῊ COMMENTARII 


Liceat hac occasione Isidorum quoque corrigere, in cuius 
Glossis haec leguntur : vasculum, discus, fasculum, Dubito pro 
ultima voce flasculum, φλασκχίον., (de qua voce supra dixi.) 
dagenam witream vini, am bassinum , λεχάγην, patinam , an 


denique tastulum , quod idem est, reponam. u« et («3, [LDast 
et Tast, patinam , discum , scutellam ,  missorium significat, 
Sed ut redeam , unde deflexi, ozéxi« est vox Latina a spe- 
ciendo , videndo. Specium. et speculum idem est. Quae ergo 
lexturae specula, id est figuras orbiculares aut ovales, aut qua- 
dratas, aut rhomboideas referrent, (specula enim veterum 
omnes has figuras habuisse reperiuntur.) ea propter similitu- 
dinem specula appellabantur, sive illae figurae pertusae es- 
sent eoque perspicuae, ut sunt in speciis nostris, sive intex- 
tae aut insutae essent panno eoque opacae. Hinc est, quod 
specia quoque possint esse vestes ἀστραγαλωτοὶ, tassilatae vel 
tesselatae , quales talíatas appellabant et stragulatas, quae 
vox ipsissima Graeca ἀστραγαλωτὸς est, et laculatas. Wil- 
helmus Episcop. Colon. A. 1506. (apud Du Cangium v. Fractil- 
latus): monemus universos et singulos clericos, ne de caetero 
vestes partitas , virgatas , taliatas , scaccatas deferant , id est 
ne in posterum gerant vestes , quarum una dimidia pars huius 
coloris, altera alterius esset, neque vestes ῥαβδωτοὺς, striatas, 
neque talis vel areis quadratis, neque schaccis seu tessulis 
rhomboideis distinctas. — Laculatas. vestes appellant Isidorus 
XIX. 22. et Papias illas , quae lacus quadratos [id est areas] 
habent cum pictura |id est coloribus distinctivis] Znmtextos aut 
acu additos; vid. Salmas. ad Ser. Hist. Aug. T. lH. p. 556. 
et 694.  Praefero tamen priorem coniecturam , neque dubito 
ipsis quoque veteribus Romanis specia nostra non ignota fu- 
isse. Specula veterum aut quadrata, aut rhomboidea , sed 
plerumque rotunda erant, ut ex ilio Tertulliani loco de Resur- 
rectione carnis c. 12. apparet: retornantur [id est rursus tor- 
nantur, rursus rotunda fiunt,] specula lunae , quae menstru:s 
numerus [nempe dierum] attriverat; ubi vulgo male redornan- 
tur legitur. 

915. A. 6. [542, 8.] z200c. [τὰ formant Graeci: πλοῦς, 
πλόου, πλόῳ, πλοῦν et πλοῦς, zÀ00c, πλοὶ, πλόα. Pariter 
γοῦς, νοῦ vel γόου et voóc , νόῳ et voi, Non ergo debuerat 
mutari apud Diodorum Siculum Eclog. L. XXI. p. 489. fine ; 
πλοὶ xci πεζὶ est idem atque πλόῃ καὶ πεζῇ. Perinde novis 
Graecis el πεζὲ et πεζῇ scribere, et veteribus quoque fuit ; 
πλοὶ autem vel a πλοῦς, πλοὸς potest derivari, quod saepius 
apud Nostrum legitur, vid. ad p. 192. ἃ. 4., vel ἃ πλόη pro 
πλόησις, nÀsUotg repeti. 

A. 7. [542, 9.] κοιλιωμένης. | Humilis, depressae. Nam 


CET M AETNPUURPN INIT RE E RES 


ΡΟ ΘΥΥΡ TRIN WO TUNER 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. Π. 621 


movi Graeci Aumile χοῖλον appellant et augmentum perfecti 
po ii omittunt; vid. Goar. ad Codin. pag. 98. n. 8. Et 

inc dicti fuerunt o£ ἔξω χατάκχοιλοι, de quibus multum dis- 
putatur; vid. Du Cange h. v. Sic nempe dicebantur oi ἔξω 
τῆς ἀὠναβάϑρας κατὰ τὰ κοῖλα καϑήμενοι, qui extra sugge- 
stum patriarchae aliquot gradus altum in humilioribus desi- 
debant. Liquet ex Haberti Pontificali p. 27. D. 7. Et illine 
quoque cardinalium titulus repetendus est. Cardinales enim 
non ideo sic dicti, quod cardinalium titulorum νοὶ ecclesia- 
rum, parochiarum essent presbyteri , sed quod in cardine , 
hoc est in ostio, aditu throni pontificalis starent aut sederent, 
aut etiam , quod in cardine, aditu tribunae, extra bema in 
solea locum haberent. Apud Eustathium in vita S. Eutychii 
contradistinguuntur oí τοῦ βήματος ilis ὅσοι τῶν x&ro , qui 
infra bema sedent. Hos Sguropulus τοὺς ἔξω τοῦ βήματος 
appellat. Sunt tamen o£ ἔξω χατάχοιλοι, in humili sedentes, 
a clero extra tribunam sedente diversi. Significatio haec vocis 
xoiAog, humilis, praeterquam quod naturae respondet : nam 
deorsum versa, cava omnia sunt humilia: etiam vetustis Grae- 
cis non ignota fuit. Loca depressa χοῖλα dicebant ; ἡ χοίλη 
«“1αχεδαίμων est in Anthologia p. 118. (598. 5.) , Lacedaemon 
im humili sita; Qwod in Anthologia inedita Carm. 469. est 
χοίλη ἄτραπος, est carm. 470. χαταγτὲς ἄντρον , antrum in 
profundo situm. 

A. 10. [542, 12.] παραχατιὼν. ld est παραχατιόντος vel 
παραχατιόντα,, aliquanto ulterius progresso illo aut progressum; 
quoad sensum παραχάτω, aliquanto inferius vel ulterius; vid. 
ad p. 552. D. pen., ubi ὑποχατιὼν pro $z0x&r0. In Graecis 
Latinisque scriptoribus antiquis et novis frequentia huius enal- 
lages occurrunt exempla, et nemo in eo genere καταχορέστε- 
ρος Nostro et Philostrato. — Vel unum saltim locum adducam 
ex Alberti Argentinensis Chronico ad A. C, 1356.: electores 
et officiales imperii veniebant super equo usque ad mensam; 
descendentes vero [id est ut utem descenderant ex equis] 
histrionibus et mimis dabatur equus. Sic apud Nostrum paulo 
post hune locum hac ipsa pagina C. 7. στὰς ἐκεῖσε est pro 
στάντος et C. ult. περιβαλλόμενος pro περιβαλλομένου et D. 
5. γεύσας pro γεύσαντος ; pag. 514. B. 2. ἀσπασάμενοι pe 
«σπασαμέγων et p. 356. B. 12. τῷ βασιλεῖ τεχϑὲν παιδίον 
ἄῤῥεν pro τεχϑέντος παιδίου ἀῤδενος. Possent exempla in- 
tegris acervis effundi: unum tamen adhuc addam memo- 
rabile ex Georgii Hamartoli Chronico msto (apud Du Cangium 
Y. “Κύρτη), ubi de Constantino M. dicitur; κεέσας ἱππιχὸν 
καὶ παλάτιον xoi τοὺς μεγάλους ἐμβύλους καὶ τὸν 090v , 
ἐν ᾧ τόπῳ ἔστησεν Tj χύρτη αὐτοῦ ἐπανελϑὼν ἀπὸ Ῥώμης. 
Duo hoc in loco sunt memoranda, unum ἔστησεν pro éor;, 


622 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


et alterum. ἐπανελθὼν pro ἐπανελθόντος ; nolim tamen de non 
ádmisso quodam librarii peccato cavere. 

914. C. 1. [544, 19.] μυστικὸς. Fueritne peculiaris aulica 
dignitas Mystici, an appellatus sic ἃ vulgo et historicis , qui 
amicus Imperatoris familiarior esset, interioris admissionis , 
non novi. Satis frequenter memoratur Scriptoribus Byzanti- 
nis. Apud Leonem Grammat. p. 480. D. pen. retinuit Goar. 
vocem Graecam Mysticus in Latinis, ad Cedrenum vero 
p. 599. A. adscripsit in margine , senatorem secretioris con- 
silii esse. ^ Conf. Script. post Theophan, p. 224. C. 6. et p. 
251. C., ubi memoratur aliquis ὅ μυστικὸς xoà παραδυνα- 
στεύων. lbidem p. 276. D. occurrit aliquis μυστικὸς χαὲ xa- 
ϑηγητὴς τῶν φιλοσόφων. *[loannes Nicolaus cognomine My- 
sticus occurrit in cod. Lambec. iurid. 77. 1. L. VII.]* Conf. 
Du Cange v. Π]υστικὸς et Mistico. 

C. 7. [545, 5.1 δημηγοροῦντος. De hac solenni oratione 
vid. dictata superius ad p. 9r. 

D. 5. [545, 8.] τῆς βασιλικῆς περιουσίας. Quinam hi 
sint, non exputo. Debent de protectorum genere esse, sive 
Scholarii iam sint, sive Barangi , sive de alio quocunque ge- 
nere, quos Imperator elegerit sibi perpetuos comites scutife- 
rOS, qui circa se sint, quocunque eat. Hine λαὸς περιού- 
otoc est milita cara, delecta et dilecta, militia τῆς περιου- 
σίας, peculii seu peculiaris ; vid. Theophan. p. 305. C., ubi 
ait de lustiniano Rhinotmeto : ἐστράτευσε χιλιάδας A καὲ 
ὅπλίσας αὐτοὺς ἐπωνόμασεν αὐτοὺς λαὸν περιούσιον. 

515. A, 10. [545, 22.] ἐκγικᾷ. Sic reposui pro ἡγέκα mem- 
branarum lectione. 

A.12.[546, 2.] τοὺς ἀσεχρήτας. lli nempe tachygra- 
phicis notis excipere debebant sermonem.ab lmperatore pro- 
nuntiatum ; vid. paulo post B. 5. 

C. 11. [547, 1.] ποιή. Ma exstat in membranis. Non 
dubito id compendium esse formulae usitatae: πολυχρόνιον 

ποιήσει ὃ ϑεὸς τὴν βασιλείαν ὑμῶν. Auctor apographi , Drau- 

' dius, dederat ποίγμα. n Latinis dedi aliquid , quod ἐπαμι- 
φοτερίζει., et illam simul atque hane coniecturam exprimit. 
317. A. ro. [549, 8.] προσκύγησιν πάντων. Dominica tertia 
quadragesimae seu ieiunii quadragesimalis, quod incipit a domini- 
ca Orthodoxiae dicta, Graecis appellatur oravgongooxvrnotc , 
(vid. Du Cange h. v.,) et χυριαχὴ τῆς προοχυνήσεως, quia 
Graeci tunc propositam publice in ecclesiis crucem adorant. 
918. A. pen. [551, 2.] λούσασθαι ἐν Βλαχέοναις. Habe- 
bant Imperatores Graeci balneum domesticum et procul du- 
bio plura in magno palatio, quae quotidie aut saepius pro 
more istius nationis frequentarent. Blachernense igitur illud 
tantummodo  ceremoniae causa , ex vetere ritu, semel per 


a AEMUPTMLT PT VM MTSERITST PI EE 


2d r^ 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. Π. 623 


"nnum, aut certe oppido raro, (ut ad balneum , quod haud 
wulgarem sanctimoniam utentibus adderet, et benedictionem 


p tatemque largiretur , quapropter etiam infra p. 520. 
A. Hi τὸ ἅγιον λοῦσμεια appellatur) adibant. Quod si fieret , 
quibuscum ceremoniis fieret , hic exponitur. De balneo isto 
Blachernensi vid., si tanti est, inepti Graeculi commentum , 
quod habent notae Alemanni ad Procopium p. 85. Nam prae- 
ter ipsius rei absurditatem impingit homo quoque in. chrono- 
logicas rationes. Balneum illud Blachernense diu post lusti- 
num fuit conditum. 

$19. B. 8. [555, ».] τὸ ἀπὸ ταωνοπτέρων διπίδιον. Inter 
instrumenta sacra erat quoque flabellum , e tenuibus membra- 
nis, item sindone, pennis quoque pavoninis factum , (unde 
δῥιπέδιον ταωνόπτερον et χύχλος ταωγόπτερος appellatur,) quo 
diaconus aut unus adstans aut duo ad altaris singula latera 
singuli adstantes diaconi muscas, dum sacra fiebant, abige- 
bant, aut alias pulverem de sacris endytis decutiebant. Cle- 
mens Constit. Apostol. VIII. 12.: δύο διάκονοι ἐξ ἑχατέρων 
τῶν μερῶν τοῦ ϑυσιαστηρίου xartyéroca» ἐξ ὑμένων λε- 
πτῶν διπίδιον, ἢ πτερὸν ταῶνος, ἢ ὀϑόνης, $ ἠρέμα ἀπο- 
σοβείτωσαν τὰ μιχρὰ τῶν ἱπταμένων ζώων, ὡς ἂν μὴ ἐγχρί- 
πτῶωνται εἰς τὰ κύπελλα. Pontificale Haberti p. 111. C.: ἄλ- 
λοι δύο τῶν διαχόνων λαβόντες διπίδια ἵστανται ἐξ ἑκατέρου 
μέρους τῆς ἁγίας τραπέζης ἐκ πλαγίων καὶ διπίζουσιν ἐπάνω 
τῶν ἁγίων μετὰ πώσης εὐλαβείας, ὥστε μὴ καϑῆσϑαι μυῖαν 
7 τι τοιοῦτον τῶν ζωϊδίων. Quia igitur Imperatores cum in 
Graeca, tum in Latina ecclesia qualitatem diaconorum aut sub- 
diaconorum gerebant : quapropter etiam illis licebat in Tribu- 
nam intrare, epistolam publice praelegere , instratum altaris 
mutare et alia talia laico non permissa peragere, ut alio loco 
demonstratum fuit: licebat ipsis quoque, ut nostro hoc e loco 
patet, flabellum tenere, eoque sacram mensam purgare ; vid. 
Du Cange v. ἱΡιπέδιον, et ad Alexiad. pag. 546., Vales. ad 
Ammian. Marcell. p. 578., Mabillon. in Museo Italico pag. 
XLVH. Émendemus hac occasione locum Anastasii in Nico- 
lao 1. p. 210. : et ripidia duo [sic leg. pro vulgato et repidis 
duobus] in typo pavonum [id est picta, ut caudae pavouinae 
instar referrent] cum scutis [id est tabulis , tesseris pretiosi 
metalli quadratis aut rhomboideis] et diversis lapidibus pretio- 
sis. Ab his flabellis nata esse, quibus domicellae nostrae sese 
parant et ludunt, liquet. Habebant Imperatores Graeci assi- 
dentes: sibi dormientibus puellas , quae ventum agitarent et 
muscas abigerent, quod ex Alexiade pag. 254. C. patet: zzv 
παιδίσκην ϑεασάμενον τὴν τὸν ἀέρα ἀναῤ διπίζουσαν xai πόῤῥω 
ποι τοὺς χώνωπας ἀπωϑουμένην τοῦ τῶν βασιλέων χρωτός, 

"Ὁ, ὅ. [555, 8.] μητατώριο. dta solent novi Graeci pro 


624 IO. IAC. REISKII. COMMENTARH - 


μητατώριον, omissa littera finali v: quem librarii nostri morem 


praesertim in secundo volumine religiose expressi. Nihil fre- 
quentius illi quam χαρφίο, σιλέντιο et talia. Sic in speci- 
mine nostri codicis aere expresso est χαταπερίσσεια pro χατὰ 
περίσσειαν, lin, penult. et lin. 15. λαβδαρέω pro λαβδαρέων. 
Paulo ante p. 515. B. 5. habebamus γραδήλεο. Infra p. 557. 
B. 9. habebimus zA«»(0; pro χλαγίδιν, p. 548. D. 6. χλητω- 
9020yto , p. 380. C. χαρφίο et xvvoorouato et σπιϑαμιαῖο. p. 
381. B. 7. εἰς Συρία. 1n glossis nomicis Labbei est παρα- 
BAérto pro παραβλέτιον. Apud cl. Corsinum in libro de notis 
Graecorum p.36. est J4PXO pro APXON , super Q et ad 
eius latus ducta linea circumílexa , quae ipsissimum est ». 
Nam litteram istam in codicibus msstis quoque circumflexo re- 
praesentant. ldem Corsini Appendice ad laudatum opus pag. 
28. observat, in Inscriptionibus Psychario pro Psycharion repe- 
riri. Infra p. 342. D. 4. est ζ“ποχαβδᾶ pro ᾿“πουχαμβδᾶν. 
Apud Du Cangium Gl. Gr. p. 1111. παραμιᾶ pro παραμίαν. 
Ubique prostat forma ᾿ζμερουμνῆ vel L4usguovur; , «quae 
lectio nata est ab illis, qui non intelligebant , circumílexum 
et vice accentus ibi fungi et litteram deficientem v repraesen- 
tare. Nam plena et recta forma est "4ueguovuvZ», Amer 
JMumnin. Ex hoc canone multa possunt veterum auctorum 
et marmorum loca emendari, corrupta non tam antiquis ab 
librariis et lapidariis, quam a typographis et editoribus nostris, 
qui compendium scripturae veteris non percipiebant. Non 
enim vitium faciunt qui litteram | omittunt more sui tem- 
poris universali , sed illi , qui non addunt in libris typorum 
ope expressis, in quibus omitti talia non solent.  Videbor 
aliquibus ipse mihi dicam scribere et in aliis facinus meum 
improbare. Et profecto aliam institissem viam , si mihi con- 
tigisset hunc librum secundo edere. lam vero quum primus 
edam e membranis, quae gemellas non habere creduntur ; 
legem mihi scripsi eam , ut sequerer earum exemplum , quod 
mutet deinceps venturus aliquis editor. Ego vero et illorum 
et superiorum temporum mores ex aucloritate membranarum 
religiose reddere volui debuique. Bene enim novi , Graecos 
hodiernos N finale non in scribendo tantum, sed etiam in 
sermone omittere; neque novo id exemplo, sed veteres quo- 
que sic consuevisse. Unde enim Latini vocum Graecarum 
terminationes in cor ultima littera mutilassent, nisi patres 
eorum, Aeoles et Dores, id eos docuissent?  P/ato, zmphi- 
truo, item statio , generatio. dicunt et similia. Sunt enim. haec 
mere Graeca ; ut a στατὸς fit στατίων, ita a γενεράτος fit ye- 
vegaríoy. Neque v finale solummodo , sed etiam ς in ter- 
minatione zg et og omittebant. Nihil frequentius apud Lupum 
Protospatham , quam JManiaci , Stratigo , Patricio , Anatolico 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. II. 625 


et talia in nominativo efferre. Sic omnes Lupi aetate loque- 
bantur et scribebant , et ex antiqua traditione  loquun- 
"tur et scribunt adhuc Itali et Hispani Paolo, Nicolao, 
JDomingo etc. In tabula XVIII. tomi I. Monumentorum ve- 
terum Ciampini p. 55. habetur in area 25. imago S. Bar- 
o 
tholomei, qui strangulatur, cum inscriptione 0 Ba«g3oAoue 
κρεμασϑεὶς ἐπὲ σταυροῦ τελειοῦται. Et sic ipsi quoque ve- 
teres Graeci haud raro ς omittebant, ut ex ἄφνω pro ἄφγως 
vel ἀφανῶς et similibus concluditur, quorum possit immanis 
copia cogi, si hoc agerem; vid. ad p. 542. C. ult. dicenda. 
Interim unum et alterum exemplum omissi v finalis in antiquis 
marmoribus subiungam in specimen, quomodo cum talibus 
procedendum sit. [n Diario ltalico Montíauconii p. 425. legi- 
tur hoc distichon cum multis aliis: : 
Τοῦ Ζιὸς ᾿Αλχμήγης τε γόνον τιμαῖσιν ἀέξω 
υἱὸς “ασϑενέος στῆσεν ἄγαλμα τόδε. 
In primo horum versu littera ultima non vitio lapidarii , sed 
ex more vetusto abest, lectori Graece callenti suppletum reli- 
cta. Id idem censendum de inscriptione Herodis Attici , qua 
Triopium dedicavit, in qua v omissum viros doctos in erro- 
rem implicuit , ut v. 6.: 
τόφρα χε ταὶ Τριόπειαι ἐν ἀϑανάτοις ἀλέγησϑον. 

Ita enim legendus ille locus est. In eiusdem dedicatione sta- 
tuae Regillae v. 54. ἄνασσα legitur pro ἄνασσαν et v. 45. 
μὲ pro μὲν. ubi » omissum dexteritas et prudentia legentis 
tacite supplere debet, non lapidarium criminari , ut neque li- 
brarium, qui J/anchialo vastavit pro: 4Jnchialon exaravit. V. 
Script. Hist. Aug. T. I. p. 848. B. et II. 577. Rectum id est, 
sive librario tribuas, qui Palatinum codicem exaravit , lineam 
transversam z significantem omittenti, sive dialecto plebeiae, 
quae in ipsa pronuntiatione zm et m» et s finalia omittebat. 
Scatent talibus inscriptiones et tabula Peutingeriana. 4d Capsu 
Juliam pro ad Capsum 1. Corintho, Epidauro, Pireo, quae perinde 
saeculi Theodosiani atque decimi tertii, quo revera exemplum 
illud membranaceum , quod adhuc hodie superest , Colmariae 
ex antiquiore codice efformatum fuit, esse possunt. Nam 
frustra laborat V. D. demonstrare, Theodosiani saeculi mem- 
branas et litteras esse illas, e quibus tabula prodiit primum, 
iterumque nuperrime Viennae Austriacae. Textus ipse quidem 
forte Theodosium eiusve potius agrimensores babet auctores , 
at illad exemplum absque controversia est recentius ; quod 
ipsa facies litterarum monstrat, exacte similis illi, qua mo- 
nachi ante haec quatuor saecula suas membranas exarabant. 

520. A. 5. [554, 6.] τὰ χρυσᾶ λέντια. Sunt quas veteres 
lineas paragaudas appellabant. Notus locus Codicis Theodo- 


Constantinus Porphyr. Vol, 11. Áo 


6236 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


siani: nemo wir auratas habeat aut in tunicis, aut in líneis 
paragaudas. Lampridius in linea. aurum memorat p. 972. T. 
I. Scr. H. Aug.: zn linea autem aurum mitti etiam dementi- 
am iudicabat | Alexander Severus], quum asperitati etiam ad- 
deretur rigor ; vid. ibi doct. interpretes et ad T. ll. p. 452. 
et p. 251. , ubi mantilibus aureis semper stravisse dicitur Gal- 
lienus, Apud Nostrum infra p. 559. B. 5. habemus χρυ- 
go)» éyyt(giov , orarium vel sudarium aureum , aureis filis 
intextum. | S. Andoénus in vita S. Eligii I. 15. /ineas metallo 
rutilas appellat: ^ habebat quoque zonas ex auro et gemmis 
comptas, nec non et bursas eleganter gemmatas , lineas vero 
metallo rutilas , orasque sarcarum [f£. leg. saramancarum aut 
saranicarum| auro opertas. lam antiquissimis Herodoti tem- 
poribus. erant lintea aurea manuciola in usu, ut ex eius L. II. c. 
122. patet, ubi ex Aegyptiorum traditione refert, regem Psam- 
metichum in regnum Plutonis vivum descendisse , χάχεῖϑε ovy- 
χυβεύειν τῇ ZhnumiQi* — xai τὰ uiv νιχᾷν αὐτὴν, τὰ δὲ 
ἑσσοῦσϑαι ὕπ᾽ αὐτῆς" καί μιν πάλιν ἀπικέσθαι δῶρον ἔχον-- 
τα «παρ᾽ αὐτῆς χειρόύμαχτρον χρύσεον,  *[.1wórovoa tales 
vestes Graecis audiunt; vid. Theophan, p. 207. À.|* et χρυ- 
σοὕὔφαντα; vid. p. 520. antepen. 

B. 1. [554, 15.] πρωτεμβαταρίου. Protembatarius est, 


qui ταῖς ἐμβάταις vel ἐμβᾶσι, solis balnearibus praeest. Nam 


ἐμβάτας et ἐμβάδας et ἐμβάσεις ἀπὸ τοῦ ἐμβαίνειν τοὺς 
λουομέγους appellant Graeci, descensiones Latinis dictas; v. 
Salmas. ad Scr. H. Aug. T. I. p. 691r. Du Cange Gl. Gr. ἢ, 
v. Ἐμβαδὸν [nisi potius ἐμβαδὼν aut ἔμβατον aut ἐμβατῶ» 
est Constantino Porphyr. in vita Basilii Macedonis p. 201. C. 
7. phiala, lacus marmoreus, qui manantem et salientem e 
siphone aquam excipit. Vox pAiala (unde nostrum fiole) est 
bene Graeca. "Veteres dicebant πύελος. Tales lacus, in qui- 
bus lavantes natarent et se abluerent, veteres πυέλους et 
μάχτρας appellabant. Corrigam hac occasione locum Polybii , 
qui Valesio negotium creavit. Est in Excerptis Peiresc. p. 
τής. eumque adscribam, ut existimo legendum esse: τῆς τῶν 
"vrwyovéioy πανηγύρεως ἐν Σικυῶνι συντελουμένης xat τῶν 
βαλανείων ἐχύντων τάς τε χοιγὰς μάχτρας , (communis usus 
mactras seu grandes lacus ,) χαὲ πυέλους (solia) ταύταις za- 
ραχειμένας, εἰς ἃς oi κομψότεροι τῶν ἀνθρώπων εἰώϑασε 
χατ᾽ ἰδίαν ἐμβαίνειν, εἶ ταύταις ποτέ (aut εἰς ταύτας εἰποτε) 
V καϑίῃ [nempe ἑαυτὸ»] τῶν περὲ τὸν ᾿νδρωνίδαν et re- 
iqua. 
.. C. 4. [555 1.] ἡ τῆς χειρὸς τῆς Θεοτόκου Zxrvnocic ἐν 
τῷ μαρμάρῳ ἐχτετύπωται,, xai διὰ ἀργυρᾶς περιφερίας πε- 
ριχέχλεισται. Sic solent novi Graeci, ut imagini Mariae Vir- 
ginis dextram manum argenteam porrectam et extra superficiem 


b. πω d a a ἄν dram m dí o 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115. I. 627 


picturae eminentem addant, ut intelligitur e Gerlachi Ttinera- 
rio p. 65. cuius verba haec sunt: ,.circa aítare in choro |seu 
Tribuna] picti conspiciuntur Sancti Gregorius , Basilius, Chry- 
sostomus , vultu macilento: item Nicolaus Damascenus. et. aliz 
doctores ecclesiae. In summo super omnes eminet ὃ zavroxga- 
v9 sive 7. C. cum duobus discipulorum suorum. | Semper 
in tabulatis chori isuper foribus, quibus sanctarum nomen 
est] ad dextram conspicitur imago τοῦ" παντοχράτορος sive D. 
J. Christi cum argentea manu , e qua laminae et massulae ar- 
genteae , integros hamnines , nec non brachia , manus , pedes et 
ulia membra referentes pendent. In medio stat imago Dei- 
parae cum puerulo lesu , dextra quoque manu argentea di- 
ves, e qua pariter tales laminae et massulae argenteae filaque 
aurea dependent. Ad sinistram stant. imagines mulierum , quae 
speciem. plorantium praebent , e quibus etiam donaria suspendz 
solent." ^ Conferat cum his qui volet illos, qui de donariis 
veterüm scripserunt, et neget deinceps , si audebit, Christia- 
nismum Graecorum esse vcterem paganismum idolorum mu- 
tato nomine. 


321. ἃ: 2. [555, 18.] τὰ ἐβ' βασταχτὰ: —Aut,sic positum 
fuit pro τοὺς ιβ΄ feoraxróc , baiuli, aut rà βάσταλτα sunt 
idem atque τὰ βάσταχτρα,, vectes, quibus res deferuntur, 
(v. ad p. 267. B. 6. dicta). Posteriore modo si explices, ha- 
bebit metonymia locum, znstrumentum pro utente nominans. 
Hi baiuli possunt iam esse aut aquigeruli , qui aquam in ]la- 
cum congerunt aut egerunt, vegogógovc G.-aecis dictos, v. 
Du Cange v. 4quarius, aut qui corpus Augusti et Augustae 
deferunt in lecticis , aut mulos lecticarios agunt , et in uni- 
versum τῇ βασταγῇ sarcinas imperiales et impedimenta sacra 
onerant, exonerant, curant, observant; vid. de bastagis et 
bastagarüs Guther. p. 75o., Du Cange Gl. Lat. h. v. et Va- 
les. ad Ammian. Marcell. p. 85., ubi βασταγὴν exponit sarcz- 
nalia principis iumenta. 

À.5. [555, 19.] κατὰ ἀνατολικῆς: lta est in membra- 
nis. Sed leg. aut χάτω ἀνατολικῆς aut χατὰ ἀνατολὴν. lu- ^ 
certus quodnam horum amplecterer, prius arripui in Latinis. 

A. 8. [555; 25.] τὴν χεῖρα - προευτρεπίζειν. “44 aurum 
nempe cavatis dexteris accipiendum , ut ait Amm. Marcell.p. 16. 

19.) ed. Lindenbr. Alias enim protenso vestis sinu accipie- 
int. oblata. 

A. 14. [556, 4.] μετὰ τοῦ αὐτοῦ σταυρδῦ. Ergo crux illa 
sic erat formata, ut in summo extremo haberet parvam patinam 
nonnihil cavam, qua aqua haurizetur. Russi a Graecis docti 
talem patinam adhuc adhibent in lustratione aquae die Lumi- 
hum, ut ex allato Angli cuiusdam loco pag. 6. horum Com- 


6238 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


-mentariorum constat, qui nostrum hunc egregie illustrat ct 
conferri meretur. 

522. B. penult. [558, 9.] ὑπὸ τῶν πολλῶν.  Praepositio- 
nem ὑπὸ utrinque uncis inclusi, quod eam in membranis 
non invenirem , ct necessariam tamen crederem. — Fuisset 
tamen satius membranis adhaerere. ^ Saepe Nostro desunt 
praepositiones , ut de μετὰ, εἰς et alis supra p. 116. A. 
10. demonstravi. lta p. 166. A. τ, deest ἀπὸ in illa dictione 
ἡνίκα ὑποστρέψη ὃ βασιλεὺς τῆς προελεύσεως, quod idem est 
atque στρέψῃ ἀπὸ τῆς προελεύσεως. lta Herodianus 1. τι. 
initio ἄγαλμα οὐ ψαυστὸν χειρὸς ἀνθρωπίγης (omisso ὑπὸ) 
dixit. lpsi quoque veteres Graeci passim ὑπὸ omittunt, et 
subintelligendum relinquunt ; v. Hoogeveen p. 518. ad Vige- 
rii Idiotismos, et ad p. 585. B. 9. ubi περὲ omissum fuit. 

D. 5. [558, 25.] ἀνθρακιᾷ. Quum in membranis repe- 
rirem άνϑραξ , quod non esse ἀγϑραξ, carbo, et sensus et de- 
fectus accentus monstrabant, liquebat mihi litteram ultimam 
non simplicem , sed compositam seu scripturae compendium 
esse, quod d»Jgexié interpretabar, aptius nihil inveniens ; 
vid. dicta ad p. 256. D. ult. 

555. A. τ. [559, 5.1 γεύσασϑαι. — Graeci veteres γεύεσθαι 
ientare dicebant et γεῦμα ientaculum , novi pro prandere et 
prandio adhibent; v. Salmas. T. 1L. p. 615. Hist. Aug. Palai- 
ret. Observ, ad N. T. ad Acta XX. rr. 

B. 5. [559, 16.] ᾿ναργύρων. | Anargvri dicti Sancti ali- 
quot, et inter eos praecipue Cosmas et Damianus, qui pau- 
peribus medicinam gratis faciebant; v. Du Cange Gloss. Gr. 
h. v. et Ricaut Etat présent de l'Eglise Grecque p. 148. 

B. 7. [559, 18.] εἰς τὰ Παυλίνου. In tractu, in vico, 
in insula Paulini dicta, vel de aedibus quondam Paullini sic 
appellata ; vid. Cedren. p. 5o2. D. ult. Theophan. p. 518. D. 
1. et ibi Goar. et Du Cange ΟΡ]. Christ. L. iV. p. 184. *[An- 
argyrorum templa Dei genetrici et DBlachernis proxima erant. 
Wagnereck. ad SS. Cosmae et Damiani vitam p. 28.]*. Tem- 
plum hoc erat in ipsis Blachernis seu suburbio sic dicto. In 
dictione εἰς τὰ, quando hoc sensu debet accipi, subintelligi- 
tur οἰχήματα vel συνοίχια vel simile quid. 

C. penult. [560, 8.] Παντελεήμογος. Fuit et hic sanctus 
medicus; vid. Menolog. Basil. T. HI. ad diem Iulii 27. Script. 
post "TTheophan. p. 269. B., ubi dicitur Romanus Lecapenus 
ipsius nomini ecclesiam et monasterium condidisse, it. Du 
Cange CPli Christ. 1V. p. 175. fine. : ἐρεῖ 

524. B. 9. [561, 19.] τὴν ἁγίαν κάραν. Retinui vocem 
cara, id est caput, in Latinis, quandoquidem Latini quoque 
Scriptores ea utuntur; v. Du Cange v. Cara. RBhamnusius p. 
159. capitis S. Ioannis portionem CPli a Latinis expugnata 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. m. 629 


Venetias pervenisse, quod olim sub Valente Cilicia in vicini- 
am Chaleedonis, et dein sub Theodosio maiore CPlin perve- 
nerit et in Hebdomo fuerit dedicatum. 

C. 1. [561, 18.] ἀπομιύύρισμα. — Liquor vel udor e reli- 
quiis Sanetorum exstillans. Vita Theophanis p. 9. circa fin. 
et p. 562. C., ubi de capite S. loannis Baptistae apud Edessam 
asservato haec narrat. Theophanes : ἡ κάρα — μέχρι τῆς σή- 
μερον ὑπὸ τῶν πιστῶν προσχυνουμιένη εὐωδίς σωματικῇ τε 
καὶ πνευματιχῇ τιμᾶται βλύζουσα πᾶσι τοῖς προστρέχουσε 
ἐάματα. Mae sepulcro S. Demetrii apud "Thessalonicam dva- 
Bor μύρον memorat Cedren. p. 748. B. 6. et Anna Comnena 
Alex. p.60. B. ult. Cyrilli, Gortynae in Creta episcopi , san- 
guinem μύρον stillare, quod incolae spongiis excipiant , aitCon- 
tin. Theophan. p. 48. D. S. Nicolaus in Myris, oppido Lyci- 
ae, ἀναβλύζει τὰ μύρα κατὰ τὸ τῆς πόλεως ὄνομα, ut perhibet 
Constantin, Porphyrog. de Themat p. 16.'A. "Tales imagines 
uvescentes dicebantur μυροδοτεῖν, Theophan. p. 570. B. 7., eo- 
que procedebant erroris Graeci, ut vel arcas humido forte 
in loco positas, et λιβερὰς, ut ait Hippocrates, id est udas, 
uvescentes, pro.signo haberent, intus positum sanctum esse ; 
vid. Scylitz. Curopal. p. 812. B. 8. et Du Cangev. ᾿Απομύρισμα, 
Τύρον, άννα et Manna et Oleum $. Crucis. Manavit haec 
superstitio e paganismo, aut potius , ut eius alia multa apud 
hodiernos paganos Graecos, Christianos dictos, remansit. Veteres 
enim optabant quibus bene volebant, vita defunctis, ut ex 
eorum tumulis largo pr 'oventu flores suave fragrantes exsurge- 
rent, per quos ipsa eorum corpora viderentur bene olere, 
et quibus id contingeret, eos pro hominibus habebant, qui, 
dum viverent , cari diis fuerint. Clare de illa persuasione 
testatur elegans Graeca inscriptio apud Murator. Thesaur. p. 
1693., cuius haec est particula : 

᾿Αλλά συ, γαῖα, πέλοις ἀγαϑὴ κουφή t ΠΣ "ἀκυλένῳ 
χαὲ δὲ παρὰ πλευρὰς ἄνϑεα λαρά φύοις, 
ὅσσα κατ᾽ "Aoafíovs τε φέρεις, ὅσα τ᾽ ἐστὲ xav Ἰνδοὺς, 
ὡς ἂν ἀπ᾽ εὐὐδμου χρωτὸς ἰοῦσα δρόσος 
ἀγγέλλη τὸν παῖδα ϑεοῖς φίλον ἐνθάδε κεῖσθαι, 
λοιβῆς καὲ ϑυέων ἄξιον, οὐχὲ γόων. 
Tu igitur , terra, 4quilino bona esto et lewis, 
et ad eius Difera suavis odoris ferto flores 
quaecunque apud 4rabes profers, quaecunque apud 
Indos reperiuntur, 
quo de corpore bene fragrante exsudans ros 
significet, ibi tacere puerum. diis earum , 
libationibus et su iffimentis [aut sacrificiis], non lamentis 
dignum. 
C. 5, [561, 19.] σκεπαζόμενοι. — Accepi de testudine , de 


63o  . 10. IAC. REISKII COMMENTARII - 


qua supra dixi in ritibus Coronationis Augustorum, et Noster 

. 522. B. τὸ. admonet. Potest tamen sensu ordinario de in- 
fula induta accipi, quam Imperatores in ingressu in ecclesiam ἫΝ 
ponebant, in exitu rursus in capite reponebant. 

5250€. ult. 1565, 18.] χραματίζουσι. Saepius hoc in co- 
dice τοῦ χράματος xai τοῦ χραματίζειν fit mentio. Est au- 
lem χράμα et mixtum deieiunatio, ientaculum , et mixtare, 
χραματέζειν, deieiunare ; vid. Du Cange v. Mixtum ; ubi mul- 
ia huius significationis exempla attulit. Solebant nempe Grae- 
ci ieiuni ad celebrationem divini cultus et missae praecipue 
accedere; quia cibum gustare ante sumtam communionem 
pro magno crimine habent. Ne igitur nimis diu ieiunando 
sese fatigent , solent, antequam ex ecclesia decedant, bucellas 
panis aliquot et vini poculum, seu meri, seu aqua mixti, 
seu aromatibus, quae Latini sequiores pigmenta appellabant 
(v. Du Cange h. v.), conditi, et fructus horaeos atque dul- 
ciaria in porticus ecclesiae inferre , iisque sese reficere ad po- 
sitas ibi longas tabulas, antequam domum quisque suam dis- 
cedant. Imperatores Graeci, quum adhuc essent , proceres 
suos in metatorio suo seu capella imperiali proposito et ex- 
hibito hoc mixto seu ientaculo excipiebant , et quando die 
quodam festo deberent procerum aliquos ad sacras epu- 
las adhibere, debebat tempore cramatis Atriclinus nominatim 
singulos ἢ quos secum prandere aut coenare vellet Imperator , 
invitare, ut ex p. 42r. B. b patet, ubi memorabilia haec 
verba leguntur: δεῖ ὑμᾶς, c φίλοι, ἐν τῇ βασιλικῇ τραπέζᾳ, 
sub regiis epulis cramatis, vov κράματος τῆς μεγάλης ἐχχλη- 
σίας καλεῖν εἰς συνεστίασιν τῶν βασιλέων μεγιστᾶνας. Haec 
est brevis idea cramatis. am de origine et rei et vocabuli 
aliquanto uberius dicendum est. Ego quidem puto, crama 
esse reliquias, imaginem et successionem veterum agaparum., 
Sentit quidem aliter loannes Belethus c. 119. Explicationis di- 
vini officii, qui mZxrtum hoc aut parvum prandiolum, (ita ap- 
pellat, perhibet metu institutum fuisse, ne acceptae euchari- 
stiae quidquam cum saliva exspuant qui communicaverint , 
sed collutione hac oris omnia sacra probe detersa in ventri 
culum descendant. Digna sunt quae hic legantur eius verba, 
neque pigebit adscribere. Habet quoque huius sententiae gravem 
auctorem. ' Sed ea, cum multis eiusdem farinae aliis , debe- 
tur illis temporibus , quibus antistites ecclesiae in peius ruen- : 
tis et gustatam modo libertatem atque securitatem insuetam 
non ferentis in eo erant toti , ut coetum suum augerent, et, 
quos aliis modis nequibant, asservatione gentilium επροδνυ 
sed christianis coloribus ποθι sibi conciliarent. Quos 
secuti posteriores, callidi et dissimulatores minus, sed magis 
ignorantes et nugaces, exhauserunt ingenium in comminiscen- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. Π. 631 


dis ineptiis , ad quas hodie nemo est qui non nauseat, et 
quas qui ipsi prodiderunt primi et sanxerunt, non intellexe- 
runt, et in tuendis atque a gentilismi suspicione liberandis 
suis ritibus apud eos, qui quaesita ubique et ambitiose iacta- 
ta mysteria non morantur. Quod studium ubi semel coepit 
ingenia vexare, tanto sibi quisque visus est sapientior, quan- 
to subtilius nugaretur in exponendis causis et finibus myste- 
riosis actionum , nullo certo aut profecto non tam abstruso 
consilio inslitutarum. Sed audiamus ipsum Belethum. Jrpo- 
nendum, modo est, ait, de parvo quodam  prandiolo , quod 
fieri. debet ante magnum prandium | in. Paschate , quando com- 
municatum. est. Statutum enim est in quibusdam ecclesiis, et 
ubique terrarum sic deberet fieri , ut. illo die panis et vinum in 

ia haberetur, et, cum homines communicaverint ,. detur 
statim unicuique buxea panis, prius quam redeat, et. paulum 
wini, ne forte quidpiam de sacramento in ore remanserit , 
quod exspuendo facile emitti queat. Posset enim facile contin- 
gere, si non statim. comederetur. | Quae sane laudata consue- 
tudo omnibus probatur, sumsitque originem ex institutione B. 
Benedicti. | Instituit. namque vir ille sanctissimus οὗ eandem 
causam , ut illi , qui. aliis fratribus debent in prandio post com- 
munionem ministrare, aliquid prius comederent. ^ Atque hoc 
quidem. prandium | mixtum appellant. | H. T. Locum hunc 
quum primum pone Durandum (nam eius Rationali subiunctus 
est Belethus in edit. Lugdunensi,) et deinde apud Du Can- 
gium v. Jixtum quoque legerem : non poteram satis novita- 
tem sententiae mirari, quae censet, mixta fuisse ideo instituta, 
ut saporem et reliquias omnes sacramenti ex ore abstergeret , 
eiusque nihil quidquam sineret perire. Sed inveni deinceps 
auctorem antiquum et gravem Chrysostomum , qui, teste in 
eius Vita Palladio, p.66. παρήνει πᾶσι μετὰ τὴν χοιγωγίαν 
ἀπογεύσασϑαι ὕδατος χαὶ παστέλου, ἵνα μὴ ἀχουσίως τῷ 
σιέλῳ ἢ τῷ φλέγματι συνεκπτύσωσί τι τοῦ συμβύλου. Sed 
revera successit hoc mixtum vetustis agapis, quas ob luxuri- 
am et ebrietates et flagitia alia celebrantium infames ecclesia 
tandem abrogabat; quemadmodum ipsae agapae  imitamentum 
epularum erant, quas gentiles post sacrificia sua in templis 
instituere solebant. Primi Patres ecclesiae, quum viderent, 
neque ludaeos, neque Graecos absque ritibus pontificalibus 
iraduci suas in partes posse, indulserunt ipsis et hostiam et 
sacrificium et epulas sacrificiis adhaerentes. Inde remansit in 
ecclesia mos in templis epulandi, de quo quum aliquoties fu- 
isset ad nostrum Ceremoniale disserendi occasio , hie oblatam 
non dimittemus. . Adiuncta nempe erant maiori& is ecclesiis , 
in quas solenniter procedere statis diebus solebant Imperato- 
res, palatia, aut ipsis potius ecclesiis sic intexta , ut partem. 


632 IÓ. IAC. REISKH. COMMENTARII- 


earum efficerent. Erat ibi metatorium , in quo desideret Im- 
perator, quo tempore nihil ipsius praesentia opus , aut ipsi 
nihil in ecclesia peragendum esset, audiens hymnos et sermo- 
nes, si qui recitarentur. In hoc ipso quoque metatorio crama 
celebrabat seu. ientabat cum proceribus, antequam ex ecclesia 
in palatium reverteretur pransurus. Adhaerebat huic metatorio 
triclinium , in quo aut solus, aut cum proceribus, quibus vellet ,- 
epulabatur , si nempe vesperas in eadem ecclesia celebrare 
vellet et prandendi causa in palatium reverti nollet. Conf. p.508. 
€. fin. 510. c. fin. 523. A. τ΄ et alibi. Tandem erat ibi quoque 
Coeton seu cubiculum, dormitorium, si pernoctare in ec- . 
clesia vellet Imperator. ^ Huc respiciunt illa Nicetae Choni- 
atae de Andronico verba p. 175. ult.: ἀὠγεγείρας κατὰ τὸν 
γεῶὼν τῶν τεσσαράκοντα μαρτύρων πολυτελῆ οἰχήματα ξαυτῷ, 
ἀφώρισεν εἰς ἐνοίκησιν, ἡνίκα ἂν ἀφίχοιτο πρὸς τὸ τέμενος. 
Istius moris Imperatorum in ecclesiis prandendi exstant alibi 
quoque exempla, quorum non pauca Du Cange exhibuit in 
CPlis Christianae L. HI. p. 156., quibus addo Leonem Gram- 
maticum , apud quem p. 48o. C. 4. haec leguntur: προφασε- 
σάμενος ὃ βασιλεὺς ἀπελϑεῖν xal δειπνῆσαι εἰς τὸν ἅγιον 4a- 
ζαρον, et loannem Diaconum in Chronico Neapolitano p. 
5ὅ0ή.: Constantinus Augustus Romam venit , — dominico die 
processit ad. δι. Petrum. cum | exercitu suo. Omnes cum cereis 
exiverunt ei obviam , et obtulit super altare ipsius unum palli- 
um auro textilem et celebratae sunt missae. Sabbato sequenti 
venit ad Lateranum , lavit , et. ibidem pransit in. basilica F'i- 
gil, Clerici quoque in ecclesiis convivabantur, et hoc con- 
vivium xvotaxov appellabatur, teste Phavorino,, in cuius lexico 
haec glossa legitur: «vgiazó»: τὸ ἔγκληρον ἂν ἐχχλησίᾳ δεῖπνον, 
epulum soli clero destinatum et ab eo solo celebrari solitum 
in ecclesia. Saxius in notis ad Landulphi historiam Mediolan. 
ait vestigia veterum agaparum seu conviviorum ad fovendam 
charitatem mutuam institutorum vestigia usque ad saeculum XIV, 
in ecclesia Mediolanensi perdurasse, epulas nempe in ecclesiis 
soli clero sacra facienti indultas, amoto luxu omni et vulgi 
promiscui intemperantia. Solent adhuc hodie Graeci epulas 
funebres propinquorum suorum memoriae sacras, aut illorum 
martyrum  nalalitias , quibus ecclesia quaeque dedicata est , 
in porticibus ecclesiae seu in uarthece celebrare , ubi longa 
mensa una aut plures stant, quibus dapes imponuntur et as- 
sidetur a convivantibus. "V. Gerlach. ltinerar. p. 206. et 
Ricaut de l' état de l' Eglise Grecque p. 298., cuius verba, quo- 
niam crama nostrum illustrant, apponam. “1: bout de huit 
jours [ab exszuiis] om leur rend. une visite de charité pour les. 
consoler de leur perte et pour les accompagner à l'église, oi 
i se fait des priéres pour le repos de l'áme du mort. Les 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115. m. 633 
hommes mangent et. bolvent encore dans l'église tandis que les 


femmes. renouvellent leurs lamentations ; — à ἴα fin de la cé- 


rémonie on donne aux amis du bled et du ris bouilli , du virt 
et des fruits secs. Cette pratique connue par le nom de τὰ 
onégva passe parmi eux pour étre d'une trés grande antiquité 
etc. Est sane, ut e dictis hactenus patet, mos antiquus , 
qui natales debet cramati et agapis. Gerlach. hunc morem 
sic describit p. 65., cuius verba Latine reddam.  ,,Post cele- 
bratum cultum. divinum et distributam Agapen fiebant ezxse- 
quiae foeminae cuiusdam , id est cantabatur; quem. cantunt 
populus saepe suo χύριε ἐλέησον interpolabat. Sacerdos dice- 

ἢ preces, incensabat fructus , uvas passas , amygdala, le- 
gumina alia, dulciaría, in magnis lancibus in superiore parte 
coram tribuna exposita , interea dum Psaltes cum | suis disci- 
pulis antiphonas caneret, Postremo fructus illi consecrati cum 
delicatissimo vino rubro inter concionem distribuebantur. Quo 
Jacto, missae datae et discessum fuit." Dona haec, lances inquam 
saturas dulciariis et vino et bellariis onustas et in memoriis 
Martyrum aut aliorum fidelium ecclesiae oblatas et in conci- 
one distribuendas, zavíoxt«, sportulas, olim appellabant. Dal- 
samo ad canon. 4. Apostol.: τὰ ἐπὲ ταῖς μνήμαις τῶν ἁγίων 
xoi τῶν xarotyouévev προσφερύμενα καὶ χανίσκια λεγό- 
μενα διὰ πολυειδῶν ὀὁπωρῶν χοσμούμενα τῷ ϑυσιαστηρίῳ; 
προσφέρονται. Sed redeo ad inceptum de cramate sermonem. 
Manavit ab boc cramate seu distributione bucellae panis 
cum haustu vini aut bucellae vino intinctae aut cochlearis 
vini cum intrito vel iniecto panis frusto, antequam ex eccle- 
sia discederetur, mos laicis poculum negandi. Nam cum vi- 
num non male saperet sacerdotum palato, illique sibi eius 
accedere quod laicis decederet, non aegre ferrent, praeter- 
eaque laicis post communionem soleret in mixto haustus vini 
dari, putabant satis esse, si semel vinum laici gustarent, in 
mixto nempe; non opus esse, ut bis, in communione quoque, 
gustarent; verendum scilicet, ne inebriarentur. Venit tan- 
dem successu temporis etiam crama in desuetudinem , et sic 
factum , ut laici prorsus calice exciderent, atque pro sacra- 
mento id unum retinerent, quod Graeci ἀγάπην aut ἀντίδω- 
gov appellant, frustum panis consecrati, quod in ecclesia 
Graeca solet non communicantibus distribui. Cramatis quo- 
que species est illa largitio monachorum, de qua Goarus ad 
Euchologium p. 71:5. refert, solere eos die paschatis, peractis 
missae solennibus, panes, caseum et ova in ecclesia benedicere et 
consistentibus in narthece ante lautiorem cibum degustanda 
cum benedictione apponere.  Ordinarie crama consistebat in 
frusto uno panis et haustu vini, interdum quoque addebantur 
τρωχτώ, ficus, dactyli, amygdala, item saccharata. Menolo- 


634 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


logium (apud Du Cangium. Gl. Gr. p . 552.) : λαμβάνουσιν οἱ 
ἀδελφοὶ κλαστὸν καὶ πρὸς ἕν κληθέν rei ἐν τῷ. γάρϑηκι, χαὲ 
πλέον οὐδὲν, accipiunt  ffatres crustulum et singulos qyathos vini in 
JNarthece et nihilo plus. Triodium in Sabbato Sancto: εἰσέρ χεται 
ὁ κελλαρίτης , x6 ἐπιδίδωσι. τοῖς ἀδελφοῖς ἀνὰ χλάσμα τοῦ 
ἄρτου καὶ ἀνὰ ἕξ ἰσχάδων ἢ φοινίκων xai ἀνὰ ἑνὸς κρασο- 
βολίου oivov. Huc quodammodo etiam pertinet ille mos (de 
quo v. Casalius de Ritibus veter. Christian. p. 61.) lae et vi- 
num dulce mixtum recens baptizatis dandi. Nam ut haec re- 
fectio conclusio rituum baptismi et velut gratiarum actio sa- 
cerdotis ad baptizatum pro suscepta fide erat: sic erat quo- 
que crama conclusio divini officii , eoque clerus profitebatur 
quasi populo gratum animum ob praestitam sibi operam , et 
hoc quasi praemium studii dabat. Si quaeritur, unde panis , 
vinum , bellaria, totus apparatus ientaculi talis sumtus fuerit, 
coniicio procuratores ecclesiae cuiusque illas species e rediti- 
bus ecclesiae comparasse: consuevisse quoque fideles portiones 
panis, vini, aliarum rerum secum in ecclesiam afferre, quo- 
rum partem sacerdos sumeret sacrificio inde conficiendo , ali- 
am agapae seu antidoro, aliam cramati destinatam. — Trans- 
eamus nunc ad indagandam nominis etymologiam. Crama 
potuit vel ideo sic dictum fuisse, quod miscellaneis in spe- 
ciebus et velut in satura quadam lauce consisteret: vel quod 
κεκραμμένον, id. est infusum , nempe vinum, exhiberetur , aut 
quod misceretur, id est infunderetur in eo vinum: vel deni- 
que quod vinum daretur aqua mixtum et temperatum.  Ha- 
bent omnes tres etymologiae speciem, sed maximam duae 
posteriores. — Mixtum opponi solet mero et κρᾶμα τῷ ἀκρά- 
τῷῦν. Du Cange v. JMerus. Suadet quoque primorum Chri- 
stianorum , a quibus hic mos manavit, nota sobrietas, vi- 
num, quod in agape fidelibus daretur, aqua mixtum et ideo 
χρῶμα dictum fuisse, quod miscendum esset aqua et misce- 
retur, idque Chisstinnos maluisse, quam Graecorum gentilium 
ἄκρατον , Vinum merum , quo illi in suis ἀχράτοις vel ἀἄχρα- 
τισμοῖς, deieiunationibus, utebantur. Clare id patet e loco Iu- 
stini Martyris | in Apologia : ἀλλήλους φιλήματι ἀσπαζόμεϑα 
παυσάμενοι τῶν εὐχῶν, ἔπειτα προσφέρεται τῷ προεστῶτι τῶν 
ἀδελφῶν ἄρτος καὶ ποτήριον ὕδατος καὶ κράματος. Est hic 
crama vinum meracum, sed aqua miscendum; propterea paulo 
post pro ea voce οἶνον substituit : οἱ καλούμενοι παρ᾽ ἡμῖν 
διάκονοι διδόασιν ἑχάστῳ τῶν παρόντων μεταλαβεῖν ἀπὸ τοῦ 
εὐχαρισϑέντος ἄρτου xal οἴνου καὶ ὕδατος.  Patrocinatur 
huic etymologiae quoque vox εὔκρατον, de qua v. Du Cange 
Gl. Gr. p. 445. Est autem εὔχρατον et εὐχρὰς more novo- 
rum Graecorum v pro y: usurpantium. idem, quod ἐγχράτον 
et σύγκρατον. Potest tamen a vino vel maxime meraco di 


ΤΟ RR ΨΨΨ ΝΣ NNI I-A 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. it. 635 


ctum fuisse. Nam quamvis mixtum notat illud vocabulum , 
usurpatur tamen χεραγγύειν Graecis et miscere Latinis pariter 
pro Znfundere liquorem in vas quemcunque tandem. Exem- 
pla dedit Du Cange v. Míscere. Homerus: ἔλαιον ϑυμῆρες 
χεράσασα κατὰ κρατός τὲ xal cuOr , defundens oleum super 
caput et humeros. Hinc xg&oig est novis Graecis omne vi- 
num, merum perinde ac mixtum , et quia meri haustu sole- 
bant deieiunare, propterea χρᾶσιν πέίγειν ipsis est ientari, 
γεύεσϑαι. , Gloss. Graecobarb. (apud Du Cangium v. z(vrew): 
γεύεται 1) γεύγεται, ἡ πίνει χρᾶσιν. Constitisse autem ipso- 
rum ἄχρατον seu ientaculum in haustu vini, patet ex loco 
Cinnami p. 158. fine, ubi Dionysius, Hunnorum dux, in arma 
suos ire et σὺν εἰρωνείᾳ πολλῇ ἀχρατίζεσθϑαι éxéAsvotv , εἰς 
ὑγιείαν τῶν Ῥωμαίων προσιεμένους τὸ ἔχπομα, oi δὲ dva- 
στάντες ἔπιόν τε χαὶ ἐν τοῖς ὅπλοις ἐγίγνοντο. "Unum adhuc 
est quod addam de versione Leichiana huius vocabuli. Quae 
etsi mihi non probatur , potuit tamen V. D., ut χραματίζειν 
pro confabulari acciperet, inducere usus verbi miscere apud 
Latinos medio aevo, quando muscere simplex idem erat atque 
miscere sermones; v. Du Cange Gl. Lat. h. v. | 

555. D. 6. Inscript. cap. XIV. [564, 2.] χειροτονίᾳ πα- 
τριάρχου. De ritibus electionis patriarchae CPtani multi 
multa, ut Habertus in Poniificali et Du Cange v. Πήνυμα 
et Πούβλησις, quos hie exscribere nolo. De voce Patriar- 
cha id unum adhuc noto, repetendam eam esse inde, quod 
ille sit ὃ ἄρχων τῶν πατρίων, institutorum. patriorum. rituum 
a maioribus ad posteros transmissorum , ἐξηγητὴς καὶ φύλαξ, 
ordinator, praeitor et custos. Notum τὰ πάτρια ceremonias, 
instituta genti cuidam aut familiae propria notare. Plutarch. 
in Numa p.24.: ἐγια τῶν Novu& πατρίων ἀπόῤῥητον ἔχει 
τὸν λόγον. Caput nostrum de reliquo illustrat, et non inuti- 
 leerit conferre caput huius ipsius secundi libri58., quod agit 
de electione "Theophylacti in patriarcham. 

D. ult. [564, 4.1] ϑεοφιλεστάτοις. Hominum sacri ordi- 
nis et deo dicatorum hic titulus est, clericorum et monacho- 
rum.  Reddidi deo carissimis et dei amantissimis , ne vim 
-ocabuli non exhaurirem. Inest sane utraque idea.  Poteram 
tamen posterius omittere. Graeci enim quando de talibus lo- 
quuntur, ϑεοφιλεῖς appellant, non tam. ad eorum amorem erga 
deum, quam ad amorem dei erga ipsos respicientes, et ob- 
servavit Hoeschelius ad Vitam S. Antonii, deum amantes ϑεο-- 
φίλους et φιλοθέους, a deo amatos autem ϑεοφιλεῖς appel- 

ari. Quamvis enim clarum sit, ϑεοφιλὴς πάροδος apud 
Nicetam p. 52. D. 4. esse transitum dei amantem , qui pro- 
pter amorem dei fit, et neutri opinioni repugnet analogia, 
favet tamen posteriori magis. Ut ποργογεγὴς est d scorto 


636 . 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


natus, Basilicor. L. XLIX, tit. 4. c. 18., ita ϑεοφιλὴς a deo 
amatus. Hoc sensu Aristides 'T. I. p. 48. c. fin. poétas 
ϑεοφιλεῖς dixit: οἱ ποιηταὶ μόγοι ϑεοφιλεῖς εἶσι, soli sunt 
deo vel diis cari, xai παρὰ τούτων οἱ ϑεοὲ ἥδιστα δέχονται 
τὰ δῶρα. Pariter eundem eodem. loco θεοφιλῆ et ϑεῷ χε- 
χαρισμένον appellat Alexander Trallianus V. 4. lacobum 
Psychristam , medicum sic dictum ,. quod diaeta refrigerante 
uteretur , μεγάλου ἀνδρὸς, ait, καὶ ϑεοφιλεστάτου περὲ τὴν 
τέχνην γενομένου, cui deus ex ingenti amore praeclaram in 
arte. medica fortunam et derteritatem raram. indulsit , ἣν γὰρ 
ϑεοφιλὴς xai [ἐπιεικὴς ὃ ἀνὴρ καὶ ϑεῶ τῷ ὄντι xs yagtopié- 
γος. De quo loco vid. Schurtzfleisch. ad Eusebii Chronicon 
Ρ- 91. Olim tribuebatur ille titulus etiam. Imperatoribus ; 
deinde clerus eum in peculium accepit, titulo τῶν φιλοχρίς 
στῶν Imperatoribus permisso. Athanasius in Apologia ad 
Constantium Imp. : σὺ δὲ, ὦ ϑεοφιλέστατε «Αγουστε, ζή- 
σαις πολλαῖς ὀτῶν. περιόδοις καὶ τὰ ἐγχαίγια ἐπιτελέσαις. 
Deinde inter alios titulos, quibus compellahatur patriarcha 
coram et in scriptis, erat quoque ἡ σὴ ϑεοφίλεια; ut e fure 
Graeco- Romano constat. 1n nostro praesenti loco datur prae- 
dicatum ϑεοφιλέστατοι metropolitis. In formula vero renun- 
tiandi patriarcham , quam Du Cange Gl. Gr. p. 927. e Ma- 
laxo refert, datur iisdem praedicatum παγιερώτατοι, DM 
pis autem ᾿ϑεοφιλέστατοι ; vid. paulo post ad 526. 10. 
dicenda. 

926. A. τ. [564, 5.1 of καὶ αὐτοῖς. ta reposui pro οἷς 
αὐτοὺς, quod in membranis est. 

A. 5. [564, 7.] τῆς μεγάλης ἐχκλησίας. — Magna ecclesia 
est eadem atque S. Sophia , et quia olim sedes patriarchatus 
CPtani penes eam erat, dicebantur qui ad patriarchatum il- 
lum promoverentur ad  excelsissimum et magnum patriarcha- 
lem thronum magnae Christi ecclesiae promoveri. Sic in lau- 
data modo formula apud Du Cangium Hieremias e metropo- 
lita Larissae in patriarcham CPtanum sublimatur his verbis, 
quae referre haud piget neque a re praesenti alienum est. 
Ἢ ϑεία καὶ ἱερὰ σύνοδος τῶν πανιερωτάτων ᾿“μητροπολιτῶν, 
τῶν ϑεοφιλεστάτων ἐπισκόπων, τῶν τιμιωτάτων κληρικῶν, 
τῶν εὐγενεστάτων ἀρχόντων xod παντὸς τοῦ χφιστωγύμου 
λαοῦ «προσκαλοῦνται τὴν ἀρχιεροσύγην σου ἀπὸ τὸν θρόνον 
τῆς ἁγιωτάτης μητροπόλεως “αρίσσης εἰς τὸν ὑψηλότατον 
χαὲ μέγα ϑρόνον τὸν πατριαρχικὸν τῆς ἁγιωτάτης τοῦ Χρι- 
στοῦ qertus ἐκχλησέας. 

5. [564, 9] τούτους. Hoc primum τούτους pertinet 
ad piis ; denominatos, secundum vero proxime sequens 
τούτους ad electores ,. denominatores. Maluissem lamen pro 
primo τούτους aut τοῦτο aut περὶ τούτου ; ; renuntiant ad 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115. 11. 637 


Jmperatorem , se mandata perfecisse. Quorsum enim opus 
erat nomina eorum in scripto exhibere, quae iam orali rela- 
tionejsignificassent ? Nihil tamen ausus hic fui in Latinis 
movere, aut a Graecis discedere. De more ternos viros ad 
episcopatum denominandi , quorum unum primis tempcribus 
ordinator, εἰ deinceps Imperator eligeret , egit Habertus 
" TE 8. [564, 11.] ἐγγράφους. Syntagma patriarchale (apud 
Habertum p. 477.): ὠρίσϑησαν oi ἄρχοντες τοῦ πατριαρχεί- 
ov xal οἱ ἀρχιερεῖς ἐγγράφως γνωμοδοτῆσαι, xai προεβληήϑη 
διὰ προστάγματος Πίάξιμος, ^ Vocem πρόσταγμα mon recte 
accepit ibi Habertus. Est enim non , quod ipse vult , desi- 
gnatio nominum candidatorum patriarchatus Imperatori a pro- 
ceribus patriarchei scripto exhibita, sed ipsa πρόβλησις, re- 
nuntiatio ex Imperatoris ore profecta, 7 ὁμολογία τοῦ βα- 
σιλέως διὰ στόματος οἰχείου, ὡς στέργει. τὸν ἐχλεγέντα παρ᾽ 
αὐτῆς ἐψηφισμένον etc., ut ait Symeon Thessalonicensis apud 
Du Cangium v. πρόβλησις. 

A. τι. [564, 15.] εἰ δὲ καὶ μή ye ete. — Apparet ex hoc 
capite et hoc praecipue loco, τὴν πρόβλησεν seu renuntiationem 
Imperatoris non fuisse meram, ut Symeon Thessalonicensis vult, 
συγχατάϑεσιν, assensionem et contestationem suae acquiescentiae 
in proposito candidato, sed pleno cam iure constitutionem eius, 

em pro suo libero arbitrio, a clero commendatum nec ne, 
velit iubeat patriarcham esse. "Voluerunt quidem Graeci sa- 
cerdotes iugum hoc dependentiae suae a potestate saeculari ex- 
cutere, verbisque captiosis illuc viam sibi sternere studuerunt: 
sed aeque illis atque Latinis non successit. Verba Symeonis 
haec sunt. Ait Imperatorem hunc ecclesiae honorem habere, 
ut profiteatur ore suo, in actu renuntiationis, ὡς στέργει τὸν 
ἐχλεγέντα παρ᾽ αὐτῆς ἐψηφισμένον, τὴν ἐχχλησίαν ποιμαίνειν 
χαταδεξάμενον, καὶ ἐν τῇ ἁγίᾳ Τριάδι τῇ δωρησαμένῃ τού-- 
τῷ τὴν βασιλείαν, ἔγχει [gratum εἴ acceptum hàábet,] χαὲ «v- 
τὺς ἀρχιεπίσχοπον ΚΠ. νέας Ῥώμης καὲ οἰχουμενικὸν πα- 
τριάρχην, οὐ μὴν ἐνεργεῖ αὐτὸν αὐτὸς, οὐδὲ δίδωσε τούτῳ 
TL, ἀλλὰ συμφρονεῖ zai ἐπαχολουϑεῖ τῷ ἔργῳ. Falsa sunt 
haec postrema : mon tamen in functionem et exercitium mu- 
neris eum ipse Imperator immittit, neque dat ipsi quidquam, 
sed consenüt et acquiescit rei iam antea perfectae ab alüs, 
velut pedisequus pone sequens. Si vera haec sunt, nemini un- 
quam ullam dignitatem saecularem. contulit Imperator, sed ab 
ipsis honoratis arreptam tantummodo consensu suo, quem ne- 
gare non potuerit, confirmavit. Eadem enim formula, qua 
dignitates et officia quaecunque alia conferebat: Nostra per 
JDeum maiestas creat et renuntiat te. talem. vel. talem, patriar- 
chatum quoque conferebat. Quae mentiendi impudentia illud 


638 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


affirmare ad clerum- pertinere, et a solo clero tribui; quod 
ni quis ab. Imperatore acceperit, nunquam obtineat; cuius 
collationi sola voluntas ét edictum Imperatoris intercedere va- 
let. Aliquanto modestius et verius Nicephorus Gregoras.L. 
111. :. ᾿ρσένιος ἱερᾶται καὶ πατριάρχης χειροτονεῖται χοιγῇ 
τῶν τε ἀρχιερέων γνώμῃ καὶ ψήφῳ, καὶ τοῦ βασιλέως τὰ 
μέγιστα συναιγοῦντος xai ἐπιχυροῦντος, ὡς ἔϑος ἐστὲ, τὴν 
ἀρχιεροσύνην. Recte vero addit τὰ μέγιστα, quod rei caput 
est. Nam in voluntate et assensu Imperatoris vertebatur to- 
tius negotii cardo, 

B. 9. [565, 1.] ἢ ϑεία χάρις. Solennis.formula in ordi- 
nationibus seü promotionibus ecclesiasticis , et tanti ponde- 
ris, ut absque ea ordinatio irrita et nulla sit; v. Habert. 
Pontif. p. 118. Unde apparet, apud Cedrenum p. 449. B. 2. 
post ἐχπεφώνηται, non post ἐπέσκῦπον , ponendam esse ma- 
iorem distinctionem, . Habet tameii Codinus aliam, cui haec 
formula deest, hanéó nempe: 7 ἁγία Τριὰς διὰ τῆς παρ᾽ «v- 
τῆς δωρηϑείσης ἡμῖν βασιλείας προβάλλεταί σὲ ἀρχιξπίσκο- 
zov Kll., νέας Ῥώμης, καὶ οἰχουμενικὸν πατριάρχην. 

B. 11. [565,2.] τὸν εὐλαβέστατον τοῦτον. A pronunti- 
ante haec verba debebat identideim pro varia qualitate subie- 
cti addi character ordinandi patriarchae , quem hactenus quis- 
que gesserit, ἱερέα aut ἱερομόναχον aut πρεσβύτερον, ἐπίσχο- 
πον, ἀρχιεπίσκοπον, μητροπολίτην, aut denique σύγχελλον, "Titu- 
lus εὐλαβέστατος erat minoribus gradibus ecclesiasticis propri- 
üs. Concil VI. Act. 12.: οἱ ϑεοφιλέστατοι ἐπίσκοποι xai 
οἱ εὐλαβέστατοι χληριχκοὶ oí ὑπὸ τὸν ϑρόνον vvygavoviég τῆς 
᾿Αντιοχέων πόλεως. ἐς 

C. 5. [565, 5.] παρακρατούμενος. Verbum παραχρατεῖν 
significat aliquem medium interceptum a lateribus tenere, ut ela- 
bi nequeat. Eleganter M. Antoninus Philosoph. Imp. ΧΙ, 18. : 
τὸ πνευμάτιόν σοὺ xai τὸ πυρῶδες πᾶν ὅσον ἐγχέχραται — 
παραχρατεῖται ἐνταῦϑα ὑπὸ τοῦ συγχρίματος:. Hoc modo 
quos honorare vellent, deducebant comites; praesertim si 
quis ad Imperatorem adducendus esset, medius interceptus a 
duobus brachia eius tenentibus coram sistebatur; quod hono- 
ris sub specie vere erat Imperatoris securitati prospicere. 
Hodieque mos ille in aula Turcica observatur, in quam € 
Graeca cum multis aliis traductus fuit. ^ Singuij, ait Busbe- 
kius Epist, I. p. 71. de sesuisque comitibus ad Solimannum 
deductis , uf. ingressi sumus , ad eum a cubicularüis eius deducti 
sumus , brachia nostra tenentibus. (fta enim fert eorum consue- 
tudo αὖ eo tempore ; quo Croata quidam. in vindictam. domi- 
ni sui interfecti, Marci,  despotae Serviae petito. colloquio 
"muratem. | oecidit) | Posteaque , veluti. deosculata eius. manu κα 
ad parietem. oppositum | cessim. ita. sumus . reducti , ne ili terz 


ATI ΤῊ ὙΥΥΡΥ» WE V—- nain Mn GL. 


untedssioat Canes "los 


ATO LER WADNCOCNMPR AK WP T. NETTEN TRO" y THER TOHROE HE “Δ... 


"—..muwePPDU 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. m. 639 


gum aut ullam posterioris corporis partem obverteremus. Po- 
iest illa ratio, quam allegat Busbekius, Turcas cautos fecisse, 
et eo magis hunc morem suasisse. Sed procul dubio mana- 
vit in mca 'Turcicam e Graeca. llla enim se ad huius ex- 
emplum plurimis in rebus formavit. Saepius apud. Nostrum 
fit mentio patriarchae a- silentiariis tam n accessu ad Impe- 
ratorem, quam in recessu, παραχρατουμένου ; v. p. 18. B. 
15. Luitprandus Histor. VI. 3. se ipsum ait duorum eunu- 
chorum humeris incumbentem | ante. Imperatoris | praesentiam 
deductum. fuisse. Id idem in se quoque instituebant Romani 
pontifices. *[Ordo Roman. L de missa pontificia p. 15.: de- 
scendit pontifex: de sede cum primicerio notariorum et primzcerio 
defensorum tenentibus ei manus, et p. 141.: tunc surgit dominus 
pontifex a duobus sustentatus in processione progrediens , sicut 
mos est.]* 1n collectione tabularum Ferriolensium tab.. 87. 
exhibetur imago sponsae Ármenicae, quam duae amicae pa- 
ranymphae mediam interceptam ad ecclesiam deducunt mari- 
to copulandam, tenentes eam utroque brachio, sed manibus 
non nudis, sed pretioso manucciolo velatis. Vita S. Nili 
iunioris p. 152. : χρατήσαντες αὐτὸν ἀμφοτέρωϑεν τῶν χειρῶν 
ἀνήγαγον εἰς τὸ πατριαρχεῖον xa9ícavreg αὐτὸν μέσον. Sed 
praecipue elegans et memorabilis est locus Sguropuli in Hist. 
Concilii Florent. sect, IV. c. 5.: διερχομένων οὖν ἡμῶν τὰς 
6do)g, ἐχρατεῖτο ὃ πατριάρχης ἀπὸ τῶν ἀγχάλων, ἀπὸ μὲν 
τοῦ ἑνὸς μέρους παρὰ τοῦ Κορώνης Χριστοφόρου εὐπρεπέ- 
ortgorv , ἀπὸ δὲ ϑατέρου παρὰ τοῦ Πορτουγάλου ἄχροις δα- 
χτύλοις, χκαϑὼς εἰώϑασιν οἱ «rivo πρεσενταρίζειν. Ergo 
minus decorum reputabatur Graecis alicui tantum extremos 
manus articulos non tam apprehendendos, quam tangendos, 
solummodo, in speciem, Latino more, porrigere, decentius 
autem , ut Graeci ipsi faciebant, suum brachium alterius bra- 
chio subiicere et circumplicare et sic ipsum ducere. Vetu- 
stus ille: mos est et ad Byzantinos a Romanis venit. Legitur 
enim in vita Caracallae T. I. Script. Hist. Aug. p. 710., eum 
e Capitolio , ubi pro suscepto recens imperio lovi Capitolino 
gratias egerat et vota fecerat, in palatium rediisse znnitentem 
[παραχρατούμενον] Papiniano et Chiloni, ambobus praefectis 
praetorio. Plerumque qui alterum sic deducerent, ipsi erant 
dignitate suppares ; interdum etiam aequales, ut apud Nostrum 
p.963. B. τι. Heraclius iunior, e Despotae dignitate im 
Caesarem evehendus, dicitur in solenni ad ecclesiam proces- 
sione ivisse ad latus maioris fratris sui Constantini, ab eodem 
παραχρατούμενος. Significetne idem Gervasius verbo .Suba- 
scellatus apud Du Cangium Gl. Lat. h.v., viderint quibus volu- 
pe et locus ille ad manus fuerit integer. 

C. τι. [565, 15.] ὁ ὑποψήφιος, Sic appellatur, quem 


640 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


Latini electum dicunt, id est suffragiis et spe muneri alicni 
sacro civilive , sed. sacro praecipue, destinatus , nondum ta- 
men ordinatus, renuntiatus aut investitus, ille, ad quem per- 
tinet ἡ ὑποψήφισις vel τὸ ὑπεψηφίσϑαι.,, altera; denominatio, 
priori subiecta et submissa. Clericorum enim denominatio 
«ψῆφος, suffragium, simpliciter dicitur, et ψηφίζεσθαι, votare , 
ut sie dicam, dicuntur clerici, quando candidatos tres denomi- 
nant et proponunt lmperatoris delectai velut habiles et di- 
.gnos. Imperator autem dicitur ὑποψηφίζεσϑαι, subvotare , id 
.est postvotare , quando unum aliquem a clero denominatorum 
aut alium aliquem ipse denominat et ordinari iubet ; et talis 
denominatus ὑποψήφιος,, id est subvotarius , postvotartus , se- 
cundo voto designatus dicitur, Usushic, quem dixi, verbi ó- 
“ποψηφίζεσθϑαι clare patet in illis Ioannis Cantacuzeni p. 859. 
A.: τοιγαροῦν ζητήσεως προχειμένης περὲ πατριάρχου, τὴν 
ἀρχαίαν ἐλευϑερίαν ἀποδίδωμι οὐχ ὑμῖν μᾶλλον ἢ τῷ ϑεῷ, 
ᾧ μελήσει μάλιστα τὸν καλῶς τῆς ἐκκλησίας προστησόμεγον 
ἀποκχαλύπτειν. ὕστερον δὲ καὶ αὐτὸς ἕνα τῶν τριῶν ὕπο- 
ψηφιοῦμαι, ὥσπερ ἔϑος. Est ergo ὑπὸ in hae compositione 
3dem quod ἐπὲ, super, post aliud quidquam praecedens. 

D. ». [565, 18.] ὀπισϑοποδοῦσιν.  Cessim se recipiunt, ut 
ait DBusbekius loco modo laudato, ne posticam praebeant ve- 
nerabili consessui spectandam. Quorsum autem et quoad cesserit 
Amp., patet ex p. 567. C. ult. ubi dicitur Imp. parumper retro 
«&essisse μέχρι τοῦ ἀργυροῦ κίονος τοῦ χιβωρίου. Ergo intra alta- 
re et cancellos tribunae perficiebant ordinationem sacerdotes. 
Mos idem adhuc a Turcis observatur, Graecorum exemplo doctis, 
ne honoratiori, aut cui quis honorem habere velit, tergum ob- 
vertat, sed retro in vestigia sua vultu irretorto eat. dem 
JBusbekius alio loco p. τά. salutationem Ganizarorum sic de- 
scribit: ubi in coenaculum erant admissi, ait, capite demis- 
.so me salutabant. . Inde propere et paene cursim | accedentes 
vestem mihi aut. manum , veluti. deosculaturi ,| tangebant , fa- 
sciculumque. hyacinthorum. vel narcissorum obtrudebant, [90g 9«- 
δια Nostro sunt,] e£ mox pari fere celeritate recessim ad 
Jores, ne mihi tergum. obverterent, regrediebantur; id enim 
institutis eorum | habetur indecorum. | Ibi summa cum modestia 
compositis ante sinum manibus [χερσὲ δεδεμέναις} terramque 
intuentes tacite adstabant, magis ut in iis monachos nostros 
agnosceres, quam milites, Noster id ὀπισϑοποδεῖν uno verbo et 
ὀπισϑοφανως ἀπέρχεσϑαι dicit p. ro1. D. 2., item p. 85. B. 
ult., et p. 355. B. 7. habet ὀπισϑοφανῶς ἀπάγειν. Xenophon, 
si bene memini , ἀγαποδηδὸν et ἀναποδίζεσθαν dixit. Cae- 
terum non lieebat Imperatoribus electioni interesse, ne au- 
ctoritate sua scilicet clerum terrerent et ad electionem vitio- 
sam pertraherent aut cogerent; clerus vicissim nolens volens 


—— στ 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. I1. 641 


alium, quam vellet et iussisset Imperator, non eligebat, libe- 
re tamen eligebat. Sic mimum ludimus, sacrum hi, profa- 
num alii. Conf. Sigon. de regno ltaliae p. 22. v. 49. ad 
A. 595. | 

527. B. 4. P5, 15.] ἐπὲ τοῦ Σολομωντείου ϑούγου, Wa 
dictum fuit solium , super quo sedentes Iniperatores legatis 
exteris aures praebebant, ob leones per eius gradus ad in- 
star tbroni a Salomone , rege ludaeae, facti et usurpati, 
utrinque dispositos. Thuanus ad Ann. 1:606. de Pseudodeme- 
trio, Russiae tyranno, narrat, obiectum inter alia ipsi fuisse, 
quod thronum ex argento inauratum sibi fabricari iusserit , 
culus latera seni leones hinc inde gradibus divisi ambiebant, 
quo fastu nullus decessorum fuerat usus. ^| Potuit in hac ap- 
pellatione simul quoque partem habuisse illius aevi mos, quo 
miranda quaevis et spectabilia opera jSa/omonea appellabant. 
lta Nicetas L. III. Isaacii Angeli, declaraturus eius opulenti- 
am et largitatem in distributione dapum , mensam ipsi tri- 
buit Salomoneam, inter alia thrasonica et ampullosa dicens : εἶχεν 
ἀτεχνῶς τράπεζαν ΣΣολομώντειον. V. Du Cange Gl. Lat. v. 
Salomo , ubi inter alia citat ex Guilielmo Bibliothecario, Ste- 
phano VI. locum hune : contulit. ibidem cantharam exauratam 
unam, Salomonem unum, regnum aureum unum cum gemmis 
pretiosissimis etc. Fallitur procul dubio Du Cange, quando 
hoc in loco Salomonem significare ait librum Salomonis , Pro- 
verbia forte, aut alium, et regnum libros Regum. — AZegnum 
est corona , de qua siguificatione alias agimus 5 Salomo autem 


LL 


idem est atque amula. eo est situla uovorog. Est ergo 
vox Arabica. Ex altero autem, quem Du Cange proxime ci- 
tat, loco Monastici Anglicani clarius patet, medio aevo pretio- . 
sa et artificiosa quaeque opera Salomoniaca appellari consue- 
visse. Est autem ille: duas patenas argenteas cum. duobus ur- 
ceolis pretiosissimis ex operibus Salomonis. "Tertium , quem 
ibidem, sed contractius, integriorem sub voce ortera ex 
Antonii Yepez Chronico Ord. S. Benedicti citat, non pos- 
sum facere quin illustrem. — J"endant illos vasos vel forteras 
ISalomonaticas in. duplum. pro. plata , et illas alias illo valen- 
te, et toto pretio donent illud ad dona Auria et illa dispen- 
dat illud in opera de ὃ. Maria pro mea anima, et de meo . 
seniore. n his :barbaricis vasi valent opera aurea et argen- 
tea caelata et pretiosa. Forterae autem per transpositionem di- 
ctae sunt pro fotrerae vel fodrerae , fourrires ,' panier pretiosi 
foderati , pellibus murium exoticorum pretiosis et unionibus 
ornati. Haec Salomonatica appellat ista charta, quod et pre- 
tio rerum exoticarum et artificio compositionis essent rara at- 
que admiranda, et viro, qualis Salomo tunc temporis habeba- 


Constantinus Porphyr. Vol. Il. 41 


642 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


tur, digna. Sensus autem istius loci hic est, si quis aliquan- 
to meliore Latinitate reddere velit: vendant illa vasa et 
pellitas vestes  pretiosiores duplo pretio materiae eorum , sic 
ut ars operum et raritas tantidem redimatur atque ipsa mate- 
ria valet: caetera. vero minus artificiosa vendant pretio suo, 
quoniam. ingenium artificis nativo eorum. valori nihil addidit. 
JNummos inde confectos omnes exhibeant Dominae Auria , quae 
in ecclesia δὲ Mariae et Domini nostri dedicet , in salutem 
animae meae. More itaque saeculi sui locutus fuit Muham- 
med in Alcorano, quando miranda quaeque et stupenda ope- 
ra Salomoni tribuit, eaque illum non sine geniorum opera 
confecisse. fabulatur. Quod sequuti Arabes imitati deinceps 
fuerunt. Testatur de illo more locus quoque Lamberti Ar- 
densis apud Du Cangium v. P/atura (pro quo reponendum 
est plastura , gypsatum tectorium, Stuccaturarbeit). | Capellam 
ille memorat iSalomoniaco tabernaculo in plastura et. pictura. as- 
similatam. 

528. A. 4..[567, 22.] τοῖς. Pro τοὺς. Idiotismus ille est 
novae Graeciae , dativum pro accusativo usurpantis; vid. ad 
p. 290. C. 6. 

C. 10. [569, 1.] ἄρχονται βουχᾶσϑαι oi λέοντες etc. De 
spectaculis, quae hic commemorantur, aureis, vel potius ligneis 
deauratis, organis , leonibus rugientibus, arbore aurea et in- 
sidentibus ipsi aviculis variis varie cantilantibus videndi Ce- 
drenus p. 544. D., collata p. 568. B., Du Cange ad Zonar. 
p. 79- et CPli Christ. p. 128., ἃ quo allatos locos Constanti- 
ni Manassis et Luitprandi praecipue insignem , qui puerilem 
hane comoediam ipse spectavit et audivit, non exscribam, con- 
lentus unum citasse Leonem Grammaticum, qui p. 45o. B. 
nominat inter alia δένδρον χρυσοῦν, ἐν ᾧ στρουϑία ἐφεζό- 
μενα διὰ μηχανῆς μουσιχῶς ἐχελάδουν. aibi legendum est. 
Sed addam insignem Abulfedae locum , e quo apparet, inepti- 
as illas Chalifarum quoque Bagdadicorum aulam invasisse et 
aut illuc a Graecis, aut illinc ad Graecos transmigrasse , aut 
eodem tempore utramque regiam sedem corripuisse. Unde 
mirum non est, si porro a Graecis ad aulas. quoque princi- 
pum occidentalium pervasit puerilis ille sapor. Narrat autem 
Abulfeda, anno aerae Mubammedanae 505. seu Christi: 917. 
venisse legatos lmperatoris Graeci, id est Constantini nostri 
Porphyrogenneti, quos nominat Leo Magister 1». 476., in aulam , 
ubi excepti fuerint haud vulgari pompa , quam sie describit : 


E hem qx. Eig gil E-3LoXU OU cuo) Cmn edi 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. π. 643 


vil, cul θῖν gab - NOCUUENUO UU 
V3Y| xai esL Q3NP Χαμν libe, λό οἰμοῖ 453 


e» uXIÀ LUE cuih. cul «Ὁ KSYSS Quad Lexi 
MINA: sls iuo alils arl Xue gie 


lale XE Κλ eil, xfi Ὁ 2225 Gus μϑεν 
D σε eS mo : co MAS XXe HP pei: 3. Xi 
ve$3 ὧν θεοῦ Eu! EhalB ὧν οἱδο εἴων Eb Ra te. Eja 
ple, (Quay (ule, Luaà Az XSLS Qe Qaxui Roh 
ὧν (E593) eXIAES. ἀρὰν QA$X08 ον  q$bax, 7.28} 
H3 y sai), Ἀρίονα cof m Quos οὐδὲ», xa) CASOUI 
γΞΞ Ὁ A ).h. ὦ Κρ βα ον δον δ OE. o4  cob6 


DT CAU TUM fu p y y sos ce 
XRAM (e LE 


Eodem anno Bagdadum veniebant Imperatoris Romanorum 
legati, quos incredibili cum splendore excepit suarumque di- 
vitiarum admiratione implevit αἱ Moctader. | .Nam quo die 
illos ad se venerandum evocabat εἰ admittebat , | iusserat exer- 
citum in acie et armis stare. Totum palatium et armorum et 
variae pompae instructum collucebat ostentatione. Totus exer- 
citus, pedestris cum equestri , sic in Zírmate stans conficie- 
bat centum et sexaginta capitum. millia, — Adstabant Aguri cu- 
bicularii [designat protospatharios et protectores] zm splendi- 
dissimis mutatorüis et cingulis auro. gemmisque illustribus, Pa- 
riter adstabant eunuchi numero septies mille, quorum quater 
mille candidi , reliqui. nigri coloris erant. Tandem etiam pro- 
cesserant ostiarii septingenti. .Dromonia et chelandia | splendi- 
'dissimo in. apparatu missa fuerant in Tigridem. Quantum ad 
ornatum palatii Chalifici, suspensa ibi fuerant velorum 58. 
millia , quae inter blattea | aurifrisiata erant duodecies mille et 
quingenta.  Tapetum instratorum numerabantur bis et wicestes 
mille. | Conspiciebantur ibi centum leones , singuli cum singulis 
suis magistris, Inter reliquam pompae suppellectilem. erat au- 
rea partim εἰ partim quoque argentea arbor in octodecim 
ramos maiores diducta , per quos et reliquos minores aves di- 
versae formae sedebant, aureae et argenteae. Folia pariter 
huius arboris ex utroque metallo erant facta, — Ut rami ma- 


644 10. IAC. REISKII COMMENTARIE - 


chinis acti librati certa lege nutabant, sic etiam aves, demen- 
sis quoque et inditis arte organica modulis ,' pipulabant. Haec 
et alia plura magnarum opum illustria documenta, quae singula 
percensere nimium et taedio esset, postquam vidisset. Graecae 
legationis princeps, exponebat mandata sua coram al Chali- 
Ja, inf£rnuntium JFV'aziro agente. Hactenus Abulfeda. Faci- 
le liquet, hanc arborem esse reliquias platani aureae Xerxis , 
olim Graecis tantopere celebratae , sive ea manserit in aula 
regum Persarum et cum ipsorum regno ad Saracenicos Cha- 
lifas immediate et ab his ad Graecos, sive inverso ordine 
a Persis ad Graecos primos et ab his ad Saracenos transiérit. 
Id certum est, a Graecis in ulteriorem -occidentem , in ipsam 
nostram Germaniam penetrasse hanc pompae et divitiarum 
ostentationem, Lego enim in historia Saxonica, Henricum ΠΕ 
" lustrem anno 1265. in torneamento apud Nordhausen insti- 
tuto arborem argenteam spectatum exposuisse. Chronicon Ve- 
ierocellense "T. ll. Sériptor. Rer. German. Menkenii col. 405. : 
, hic princeps inclitus, magna laude dignissimus, inter omnes 
principes Alemanniae ditissimus et virtute famosissimus, quod- 
dam forestum, arboribus viridibus consitum, in Thuringia pro- 
pe civitatem regiam  Northusen mirabili pulchritudine con- 
strui fecit, ubi tanquam alter Assverus cunctis regni Aleman- 
niae optimatibus convocatis divitias regni sui ostendit. Nam 
arte fabrili ex auro et argento arborem factam mirae pulchri- 
tudinis ibidem collocari fecit et siquis comitum , baronum , 
militum in hastiludio hastam suam super alio fregit, mox fo- 
lium argenteum de arbore in signum virilitatis pro merito 
obtinebat: quisquis vero. socium. seu comparem de equo de- 
iecerat , ipso persistente, mox folium aureum de dicta arbore 
in signum virtutis assequebatur." Sed aberant ab hac arbore 
ridicula et puerilia ludicra, cantilantes aviculae et rugientes 
ad risum leones, Dixi paulo ante, ab his leonibus dictum fu- 
isse hoc solium Salomoneum. Et dubitari ea de re non de- 
bet. Erat tamen in more positum gentibus vel illis quoque, 
quibus Salomonis et ludaeorum prorsus ignota erant instituta, 
Persis puta et Graecis, ut thronis regum suorum protomas 
ferarum apponerent pro sustentaculis. A Persis docti imitati 
fuerunt Graeci, ab his Romani,  Didici hoc ex insigni loco 
Diodori Siculi T. 1l. p. 278., quo solium illud magnificum , 
sive castrum doloris aut fectum paraturae malis appellare , 
Alexandro M. vita defuncto ab eius ducibus dedicatum , co- 
piose describit. Quem locum utinam transferre huc totum et 
ad Nostri Ceremoniale applicare et uberius. exponere per in- 
stituli mei rationes possem.  Allegabo igitur tantummodo lo- 
cos illos dictae periochae, qui proprie ad rem praesentem fa- 
ciunt, Ait igitur. Diodorus, fuisse ibi conspicuum solium au- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. n. 645 


reum , ϑούνος χφυσοῦς, τετράγωνος, ἔχων τραγελάφων προ- 
τομὰς ἐκτύπους, ἐξ ὧν ἤρτηντο κρίκοι yovooi. ΑἸϊχιαπίο 
post addit: παρὰ τὴν εἰς τὴν καμάραν εἰσοδον ὕπῆροχον λέον- 
τὲς χρυσοῖ, δεδορχότες πρὸς τοὺς εἰσπορευομένους. landem, 
τῶν δ᾽ ἀξόνων, ait, τὰ προέχοντα χρυσᾶ κατεσχεύαστο, 
προτομὰς ἔχοντα λεόντων, σιβύνην ὁδὰξ χατεχούσας. Thronum 
lulianae apud Lambecium et Du Cangium diss. de nummis 
aevi medi T.I. sustinent aquilae duo, sellam consulis in 
diptycho ibid. T. I. rictus leonum. 


$29. A. 23. [569, τι. ἀποκινῆσαι ἐξελϑεῖν. "Videri possit 
posterius scholion esse prioris verbi. Sed non opus ea sup- 
positione. Commode enim subintelligitur ὥστε: ἐν τῷ ἀπο- 
χινῆσαε αὐτὸν, dum procedit e loco suo, ὥστε ἐξελϑεῖν, ea 
mente , ut palatio exeat. 

A. 12. [569, 19.] ὅσοι ἄν ϑέλωσι got. Aut excidit e 
membranis, aut tacite supplendum est εἶναι : ὅσοι ἄν ϑέλω- 
σιν [id est μέλλωσιν] εἶναι φίλοι. De usu verbi βούλεσθαι 
et ϑέλειν pro μέλλειν dixi ad. p. 1753. C. 6. et de v. φέλοε 
pro hospites p. 82. À. το. 

C. 4. [570, 12.] ἐπὲ Κωνσταντίγου etc, — Quum dicatur 
horum ex aula Bagdadica legatorum: receptio contigisse mense 
Maio Indictionis IV. , regnantibus simul Constantino patre 
et Romano filio, Porphyrogennetis, efficitur, id contigisse 
A. C. 946., adeoque iam tum coronatum fuise Romanum , 
quem Du Cange demum anno 948. collegam imperii a patre 
fuisse renuntiatum perhibet in Familiis Byzantinis. Chalifa, qui 


tunc temporis apud Bagdadum sedebat, erat ξ: 5", "A imothius. 


Sed legatio sub Al Mostacfio (2XX-«3 Dagdado — excesserat; 
si modo unquam DBagdado et non potius Tarso recta excesse- 
rit (Ad quem autem spectabat tunc temporis "Tarsus seu 
Cilieia? Quandoquidem Tarsenses hi legati non a minore 
quodam Amiro, sed nomine Amiril Mumenine vel Chalifae 
missi leguntur, necesse est Tarsum tunc temporis ad DBuiidas 
et quidem ad Moezzoddaulam, Chalifatus Bagdadici procura- 
torem vel Amiralomaraum, pertinuisse. Absque hoc loco es- 
set, credidissem alias Tarsum tunc temporis sub ditione aut 
Hamdanidarum aut Achschidi, reguli Aegypti , fuisse. 

C. το. [570. 14.] περὲ ἀλλαγίου.  Negotiandae, id est 
conciliandae et efficiendae causa permutationis captivorum utri- 
usque partis. De hoc pacto permuiandorum captivorum et 
colendae pacis procul dubio narrat Continuator Theophanis 
Constantinianus p. 275. D., dicens, Constantinum , exstincto 
Romano Lecapeno et amotis usurpatoribus, solum imperio 
gaudentem cogitasse de redimendis Christianis ex aerumnis 
vinculorum apud Saracenos. Propterea loannem Curcuam et. 


646 IO. IAC. ΒΕΙΒΚῚ COMMENTARII 


Cosmam Magistrum in Asiam ad Tarsenses misisse , qui ne- 
gotium hoc confecerint apud fluvium Lamum. Pulchre concor- 
dant haec chronologiae nostrae. Romanus senior decessit ex- 
eunte a. 944. — Sub initia anni 945. deturbavit et in exilium 
egit Constantinus Romani filios, rivales et usurpatores impe- 
rii sui. Credibile est, eum eodem anno paulo post id fa- 
ctum Romano filio stemma imposuisse firmandi regni sui 
causa; et liberum his curis cogitasse de redimendis Christia- 
nis, legatosque suos eam ob rem 'arsum expediisse aestate 
aut autumno anni 945., cum quibus redeuntibus vicissim 'Tar- 
senses CPlin migraverint vere anni 946. redimendorum capti- 
vorum causa suorum gentilium. — Caeterum vocem dAA«ytov 
varie vertunt interpretes. Goaro ad Codinum p. 52. n. 53. 
globum , agmen militum , (qua de significatione paulo post 
plura dicentur,) Fabrotto Gloss. Cedren. permutatio pecunia- 
rum , interpreti Leonis Grammatici p. 491. C. 12. vertitur 
foedus, quod videtur etiam ibi significare ; sed p. 505. B. pen. 
, est procul dubio permutatio captivorum , ut in nostro hoc lo- 
co et apud Cedren. p. 54o. B. Interdum simul hoc est et 
ilud.  Cohaerere enim solent captivorum permutatio et foe- 
dus. De archonte allagii , de quo disputant Goarus l. c. et 
Du Cange v. Z4AAayiov, breviter monendum est, eum fuisse 
praefectum τοῦ ἀλλαγίου, illius cohortis , quae ad custodiam 
palatii et sacri corporis semel per diem et noctem, aut quo- 
ties placuerit principi ordinatumque fuerit, ἀλλάσσει, cum al- 
tera, quae defuncta hactenus fuit eodem officio, szces permu- 
tat easque , usque dum ab alia succedente suum in locum li- 
beretur, usque ad tempus τῆς ἀλλαγῆς καὶ διαδοχῆς, gerit. 
Franci /a garde et ἀλλάσσειν,, monter la garde, nos die /Fa- 
che et die /!Y'ache ablüsen , auf die JY'ache ziehn dicimus. 
Hinc facile est intelligere, quare vox λόχος a scholiaste Oppi- 
ani L. I. IHalieutic. per ὠλλάγιον reddatur. Arabes exacte 
ad Graecam vocem X445, Zmnnubat,id est τὴν ἀλλαγὴν, vi- 
cem , appellant, quam vocem non Turcae solum , sed etiam 
Latini assumserunt ; vid. Du Cangium v. nubda et 'Zn- 
upda, et Leunclav. Pandecte Turcica, qui more "Turcico 
Neubet effert. Noster ταξείδιον quoque appellat L. M. c. 19. 
et 20. Non reperio, quoties mutatae per diem et noctem fu- 
erint vices excubiarum in aula Byzantina , nisi forte ex No- 
stri capite libri secundi primo concludi posset, semel per di- 
em id factum fuisse. Putem tamen id potius saltim bis fa- 
ctum, Nam Codinus τοῦ ἡμεροβιγλίου meminit. Attamen 
apud Romanos quoque semel per diem et noctem mutaban- 
tur excubiales cohortes; vid. lulii Africani locus apud Du 
Cangium Gl. Gr. p. 199. Principes Mubammedani solebant 
olim aut bis per diem , mane et vespere, aut quinquies, sub 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. t. 647 


m quina tempora, suas excubias mutare. Par illud 
Nubarum vel Nubtarum, sab diei principium et finem in 
armis cum tympanis et tubis explicitisque vexillis procedens, 
Nubat Dzil Carneni , | allagium Alexandri .M., appellabant. 
Insignis hac de re locus est apud Abulfedam, quem, quia 
dictionem quoque Nostri: αὐλοῦσε τὼ ὄργανα, sonant instru- 
menta flatilia , quo pertinent organa stricte sic dicta et tu- 
bae atque tibiae, et alteram : παίουδε τὰ 0gyava , sonant in- 
strumenta pulsatilia , tympana nempe et ahenotympana vel nac- 
carae, illustrat , non pigebit adscribere : Ul, QE -ορὸ 
EAS, δι u$, AE gol εἰς ρα coBSE uS Cour eda 
Leó» Seuil gei (σϑ Ἀρρὰν, οἱ e eoa ὁ dly 
dam. XOs£Jp ΦΝ Gb UA. 9.3 (ub exo, AS 
o» bi, cx3 ρ ὁ ὁ Less) (Xa qne, Eme 
cw ΘΟ e$.LJE 3141 ΤῺ quatuor filiis quotidie pro 
more Selgukidarum principum [quorum successores Chorezim- 
schahi et erant et videri volebant] qguinae fiebant Nubae [vel 
alternantium excubiarum processiones armatae] sub znstantia 
quinarum precum momenta. Sibi vero peculiarem nubam re- 
servabat pater , illam , quae .Nuba 1): Carnaine [seu Alexan- 
dri M. vel potius τοῦ Oixégcroc] appellatur et bis per. diem , 
oriente sole et occidente, celebratur. | His destinata nubis in- 
strumenta numero erant wiginti septem tympana aurea, gem- 
mis vari ornata , quae, quo die primum instütutum fuit, ut 
pulsarentur, a totidem primi ordinis prinezpibus, Solthanico 
sanguine cretis , percutzebantur. 3 

D.5. [570, 18.] τῆς μονῆς τῶν ἁγίων. Toto hoc spar- 
sa capite habemus exempla vasorum pretiosorum , e monaste- 
riis et aedibus sacris depromtorum et cstentationis causa spe- 
ctatum expositorum. Quod clare monstrat , illorum si quid 
vasorum Imperatores in ecclesiis dedicarent, non eo consilio 
factum | id fuisse , ut ecclesiis omni ex parte donarent, suum- 
que omne in eam suppellectilem ius ecclesiis permitterent at- 
que transscriberent , sed deponebant ea tantummodo in eccle- 
sis, ut ipsis ornamento, interdum quoque usui essent, tan- 
tisper donec necessitas veniret eam inde repetendi; quando 
licebat Imperatoribus et ipsis, qui deposuissent , et eorum 
successoribus, ablata vel restituere, si vellent, vel servare, 
nummos inde cudere alioque modo in usus suos convertere, 
Neque tamen legimus patriarchas obmutuisse. Unum illum 
(non succurrit nunc nomen) Alexio Comneno , ni fallor, ex- 
probrantem extracta e sacris aedibus vasa deo dicata et Sa- 


648 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


racenis monstrata eoque polluta, minantemque tantum non 
Imperatori anathema , facile regia maiestas in ordinem cogit, 
insolescentem ultra sacerdotis modum et rebus non suis cupi- 
dos oculos immittentem et ad Latini cleri exemplum tyran- 
nidi insidiantem. Latini enim, procul a telis Imperatoriae 
potestatis positi. et dominis non tam parentes, quam domi- 
nantes, a quibus ob litterarum ignorantiam impetrari poterant 
omnia, inulto malas has artes exercebant, quibus non Christi- 
anae rei opes, sed ignavi rerum publicarum turbatores et 
scelesti hypocritae, innocenti simplicitati illadere et insultare 
nati, crescebant. Quum enim, Italia barbaris gentibus obun- 
data exstirpatisque bonis omnibus artibus et paulo humaniori- 
bus civilibus institutis omnibus exactis, rudes Gothi et Lon- 
gobardi aeraria, in quibus nummos suos conderent, privati 
homines et parva municipia non haberent, neque litteris 
mandarent rerum memorias, sed eorum fidei sua omnia, 
qui verbis magis et astutis strophis, quam ipsa re sanctimo- 
niae magnam apud imperitos opinionem de se faciebant, eo 
fiebat, ut creduli et simplices homines, decedentes de vita 
aut etiam vegeti adhuc, si quid opum collegissent, quod a fu- 
ribus servatum vellent, id apud monachos et iu ecclesiis, tu- 
tiora loca, quibus committeretur, nescientes deponerent , man- 
dato , ut sibi servarent atque redderent, si vel ipsi, vel illi, 
ad quos eorum haereditas et dominium deinceps esset per- 
venturum , sibi reddi essent postulaturi. Servata initio per 
paulum tempus fuit ea fides; deinde vacillante et evanescente 
gestorum a maioribus traditionali memoria, clerique aucta per 
laicorum stuporem et opes potentia , quando aut liceret late- 
re praevaricantibus, aut ad reddendum aliena cogi a veris 
dominis non possent, coeperunt innatam cupiditatem , abiecta 
dissimulatione , exercere maiorumque deposita, ecclesiarum 
fidei commissa , sibi arrogare, repetentesque per vim arcere 
et ad silentium redigere. Cuius nequitiae exemplum habes in 
Chronieo Cassinensi I. 26. Consuevisse olim nummos et su- 
pellectilem in ecclesiis , ut in. loco tuto, deponi repetendos a 
proprietariis iisque reddendos, patet ex loco Gregorii M. L. 
1i. Ind. 11. ep. 49., ubi inter alia (locum integrum dat Du 
Cange v. JDesuscepta) haec habet: c/ericis eius [ecclesiae] ὦ 
pari [ἀπὸ τοῦ ἴσου, ex copia,] aliud facere desusceptum. [ho- 
die dicimus Ziecepisse } te convenit, in quo tua fraternitas fa- 
teatur , qui desusceptum. de iisdem rebus in scrinio nostro emi- 
serat, [forte vult dicere: fatearis, te ab hoc vel illo hoc vel 
illud 1n sceuophylacio ecclesiae. deponendum accepisse,] qua- 
tenus, dum necesse fuerit, competenti personae res ommnes 
possint sine detrimento | restitui , et L. lI. ep. 16. : omnium 
rerum non solum desuscepta eos , qui eas tradunt, percipere 


^ 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115. π. 649 


volumus , sed etiam a te notitias earum subtiliter [id est sol- 
licite] retineri. Adhuc hodie solere Graecos in solo non pa- 
trio. decedentes suas opes monachorum suorum fidei commit- 
tere, eosque hortari, ut haeredibus flagitantibus reddant , 
hoc est caprum hortularium facere , testatur Gerlach. in Diario 
Hineris CPtani p. 477. A. fine. Eadem olim in [talia et oc- 
cidente nostro erat facies, idem agendi mos atque apud Col- 
chos vel Mingrelios Busbekii aetate, hoc est ante duo fere 
saecula ; de quibus ille Ep. III. p. 153. sic narrat: - argent 
signati minimum penes eos est, argenteum numum. norunt 
pauci, aureum pauciores , habent fere nulli. —  Eatenus ta- 
men «argento honos est, ut, si. quod e peregrinorum commer- 
cio redactum fuit , ut fieri necesse est , id omne ad usum tem- 
plorum conferatur, crucibus aut calicibus aut. alis templorum 
ornamentis conflandis: quae rex, ubi visum, per publicae 
necessitatis speciem omnia convasat, ad seque avertit. Sic quo- 
que narrat Athenaeus p. 557. B. 5. de aliquo divite Atheni- 
ensi paulo post bellum Persicum , qui ἤτησεν ᾿ϑηναίους πο- 
τὲ ἐν ἀχροπόλει τόπον, ἵν᾽ οἰχοδομήσεται τοῖς χρήμασιν ὅπου 
κείσεται, λέγων, ὡς οὐκ ἀσφαλῶς ὃν ἐν ἰδιωτιχῇ οἰκίᾳ πολλὰ 
χρήματα εἶναι" καὶ ἔδοσαν ᾿ϑηναῖοι. Exercuisse Graecos Im- 
peratores ius suum in sua et. depromsisse vasa ex ecclesiis 
ad usum, cordatos nempe illos et vere viros, muliercula- 
rum et monachorum terriculamentis non obnoxios, constat 
eum hoc e loco et multis aliis huius Ceremonialis, tum e Leo- 
nis Chazari exemplo , qui- depositum ab Heraclio in magna 
ecclesia stemma ex ara depromebat et in processione quadam 
gerebat. ἃ qua quum haud multo post fato suo decederet , 
clamabant infruniti Graeculi clerici et aeque fatuus Theopha- 
nes, eum in capite, quo peccasset, visibiliter et e vestigio pu- 
nium a deo fuisse enato carbone, et phrenesi correptum. 
4nnvjouxodn ,dicunt, ἐν τῇ κεφαλῇ καὶ καχὴν καχῶς τὴν 
ψυχὴν ἀπέῤῥηξε, τῆς ἱεροσυλίας χομισάμενο: τὰ ἐπίχειρα. 
Non sacrilegium commisit, o boni, Leo, sed non sinebat vos 
alienis , ad vos nihil quidquam pertinentibus, incubare. Ho- 
die inepta eiusmodi ratiocinia ridemus. Sed corollae hae sunt 
virtutis praemia, quas Leo non tulisset, si mollis et indul- 
gens ignavis et nequam agyrtis fuisset. Conf. Constantin. de 
admin. Imp. p.63. 64. ed. Bandur. [Aurea vasa e templis 
sumit et non reddit Isaacius Angelus,  Nicet. p. 200. D. 
seqq. , item p. 255. n. 7. 255. B. 1. Conf. p. 294. D. τ. 
295. D. 8. et pen. Mos dedicata in templis usus tempore 
promendi derivatus a gentilibus, v. Diodor. Sicul. T. Il. p. 73. 
.68. Gregor. Turon. apud Du Cangium v. Palla. Ex 4ddend.] 

.D. penult. [570, 21.] vgozixzv. . Verti trichila , id est 
porücus curva, hemisphaerium pensile , ambulacrum cuius- 


* 


6ὅο IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


cunque formae, sive in longum productum , sive rotundum 
esset, quacunque tandem re, seu vitibus, seu palliis sericis , 
tectum et obumbratum. Ad Athenaei exemplum p. 148. C. 1. 
et 2. σχεδιὰν οἱ ἄντρον, une grotte, antrum factitium , cito. 
structile appelles. ^ Conf. eiusd. p. 196. antep. et p. 200. C. 
2. Ut Latini curvam et curvulam , sic Graeci τροπικὴν ap- 
pellabant a zgéze , verto, curvo, volvo , volutam, une voüte. 
Propterea recte Combefis in Contin. Theophan. p. 87. D.8. vertit 
apsis. P. 275. vertit tropica, sic dictus palatii locus. Forte induxit 
eum, utlocum palatiisic dictum crederet, (in quo falsum eum 
fuisse nolim equidem asseverare,) locus Theophanis p. 575. fine, 
ubi de Niceta patriarcha. imaginibus inimico haec habet: τὰς 
ἐν τῷ πατριαρχείῳ εἰχόνας τοῦ μικροῦ σεχρέτου διὰ μουσείου 
οὖὐσας ἕξεσεν xai τοῦ μεγάλου σεχρέτου τῆς τροπικῆς ἐξ W- 
λογραφίας οὔσας κατήνεγκεν, exstantes in patriarcheo imagines, 
musivo quidem. opere .factas in parvo secreto abradi, in 
magno autem secreto tropicae Im igno pictas tolli curavit. 
In quo loco interpretando institata a Goaro ratio mihi qui- 
dem non placet. Potuit quidem 'Tropica nomen proprium 
alicuius structurae in palatio fuisse, eique id nomen adhae- 
sisse ab adiuncta curva porticu. Sed in hoc quidem loco 
Theophanis tropica non palatii, sed. patriarchei memoratur, et 
secretum tropicae dictum ideo mihi videtur, quod curvulam 
adiunctam haberet.  Consuevisse tales porticus vitibus obum- 
bratas palatiis et basilicis. seu ecclesiis apponi, constat e Du. 
Cangio v. Lobia et Laubia [vox est Germanica], unde duo tau- 
tum hosce locos excerpere iuvat, unum chartae veteris apud 
Puricellum : peto , ut. tectum seu. lobiam moveant penitus et 
auferant, quam. fecerunt wel fieri fecerunt , iuxta murum. ec- 
clesiae, et alterum alterius chartae. Ludovici IV. Imp. apud 
Ughellum , quae data dicitur. zz palatio , quod. est fundatum 
iuxta basilica beatissimi principis Apostolorum , in: laubia ma- 
giore ipsius palatii. —'lalem porticüm , lobiam (a Zaub , id 
est frondibus et virgultis dictam,) Marcus carmine in S. Be- 
nedictum appellat si/vam comis domatam , id est in domae; 
tholi seu cuppolae modum arcuatam : 


pomiferisque wiret silva domata comis. 


De porticu curva vid. Salmas. ad Scr. H. Aug. T. 1. p. 656., 
de trichila ilem p. 86., ubi tamen vulgatam ego quidem ser- 
vare malim. Curvulas quoque dictas fuisse pergulas tales vitibus 
obumbhratas et perplexas, coniicio e loco quodam loannis Ca- 
nani p. 189.: x«réxavos καὶ ἐνεπύρισε πᾶν ξύλον καρπιμον 
καὶ δένδρον εὔχαρπον, χαὶ τὰς χουρβούλας τῶν ἀμπελώνων 
ἐκ δίζης ὠπέτεμον , ubi vocem illam κὀυρβούλα a Latino 
curva, curvula, nempe porticus, quam ἃ x0vouoc pro x0g- 
μος, truncus , derivare malim. Praeter exempla huius vocis, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. π. 651: 


quae Du Cange 6l. Gr. p. 16:8. in serie protulit, habet 
idem quoque aliud in v. Παραχέλλιον, latrina , p. 650. Con- 
cludo ex hactenus dictis, tropicam nostri loci fuisse deambula- 
crum, porticum, curvam, pergulam aut vitibus revera ob- 
umbratam et palliis sericis ad breve tempus pompae causa tan- 
tum amictam; aut porticum ad talis pergulae modum fa- 
ctam, non tamen vitibus perplexam , sed pompae causa 
tantummodo  asseribus aut schidiis tumultuario opere con- 
structam, quo amiciri posset palliis sericis , sub quorum 
velo et umbra consideri et deambulari , auraque libere per- 
&pirans captari posset. Differt igitur τὸ ἀναδενδροάδιον a tro- 
pica. lllud est series arborum erectarum, stantium et libe- 
rum coeli adspectum permittentium , certo ordine disposita- 
rum. ]n hac vero vites aut aliae arbores flexiles coactae in 
apsidem demunt adspectum coeli. Quando igitur paulo post 
dicit Noster, anadendradium vel topiarium iniectis paunis se- 
ricis fuisse ad imaginem tropicae conformatum , significat eo, 
fuisse topiario superimpositas camaras e lattis seu longis 
schidiis factas pro sustinendis palliis sericis, quae insterni 
debebant. Fuisse morem aevi medii talibus pergulis e lattis 
concamaratis pannos sericos in ostentationem insternendi aut 
eos de armariis ad parietes erectis suspendendi , probant 
non tantum loci auctorum, quos ibi citavi, ubi de trium- 
phalibus processionibus egi, sed etiam hi duo a Du Can- 
gio v. Mutatoria citati, unus S. Bernardi: quid wvant tot 
mutatoria vel extensa in perticis vel plicata in manticis, al- 
ter lacobi de Vitriaco : mmus et histrio ad mensam | cantat , 
multa vestium mutatoria ad ostentationem — vanitatis in per- 
tica extenduntur , et Christi pauperes fame et frigore enecantur. 

530. B. r. [57:, 11.] τῶν Ἰσπανῶν. ^ Utinam- addidisset 
Auctor, a quo rege Hispano et cuius Hispanici regni domi- 
no, (tunc enim adhuc Saraceni Haspaniam obtinebant et mi- 
nufa regna in unum corpus nondum coierant,) et quando , et 
ad quem Graecum Imperatorem haec legatio missa fuerit. 
Concludas fere ex eo , quod horum nihil nos docuit Auctor, 
et quod haec legatio in rebus memoratur sub Constantino , 
huius operis auctore, gestis, haud diu ante scriptum hoc 
opus eam legationem CPlin venisse; quapropter crediderit 
Auctor nihil amplius et propius de ea, ut re nuper gesta et 
in recenti lectorum memoria adhuc haerente, narrare. Ego 
quidem non dubito, sermonem hic esse de illis legatis Hispa- 
nis, de quibus Luitprandus Hist. VI, 2. memorat, dicens 
. paulo post adventum suum CPlin eodem quoque venisse 
nuntios Hispanos. Ait autem ipse XIV. Cal. Octobris illuc 
appulisse. Quum igitur temporum ratio utrinque concordet, 
non dubito legationem et Luitprandi et Hispanorum in au- 


652 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


num 947. aut 948. incidisse. Nam neque Luitprandus an- 
num commemoravit, maiorum negligens et minutiarum conse- 
ctator, prorsus ut Noster infra quoque p. 345. D. 5. , die Cal. 
"Augustarum , ait, Papia egressus, sed annum reticet , J"ene- 
tas veni, quo nempe CPlia iret, a Berengario secundo, 
anno 947. ltaliae regnum recuperaverat, illuc legatus. Ubi, 
pergit , et Salomonem comitem , (forte comitis appellatione pro- 
tospatharium voluit exprimere.) Graecorum nuntium , χοιτωνγί- 
τήν, eunuchum , reperi αὖ Hispania et Saxonia. regressum etc. 
At quid egerat Salomo in Hispania et Saxonia? | Videtur Ro- 
manus Lecapenus expeditionem contra Cretenses Saracenos 
animo agitans in societatem belli regem aliquem Christianum 
in Hispania, forte Arragonium, sollicitare voluisse , qui e 
mari mediterraneo eos adoriretur, aut regulum Valentiae Mu- 
hammedanum armis vexaret, eoque prohiberet, ne ille Sara- 
cenis Cretensibus , suis civibus, succurreret. Saraceni enim 
Hispani e regno Valentiae Cretam imperante Theophilo rapu- 
erant. Quid autem in Saxonia egerit tum quidem, non ex- 
puto.. Volebatne Othonem I. Imperatorem in societatem belli 
adversus rebelles Campaniae regulos pertrahere , aut adversus 
Hungariae regem armare? — Quis verum dixerit? Quidquid 
autem huius rei sit, videntur Hispani legati, quorum hic fit 
mentio , missi ab illo Hispano rege, ad quem Romanus mise- 
rat, ut responsum eius ad Graeci legationem referrent.  Ali- 
am post hoc tempus in Hispaniam misisse legationem ipsum 
Constantinum À. C. 948., forte ex eo patet, quod infra p. 585. 
regiae classi adversus Crelam destinatae computantur cum aliis 
tria navigia , haec dicitur ostiarius et nipsistiarius Stephanus 
cum regia commissione in Hispaniam missus secum sumsisse. 
Illa autem classis adversus Cretam expedita fuit , teste Nostro 
Ind. VII. A. C. 949. V. dicenda ad p. 585. C. 8. ! 

B.6. [571, 15.] τοῦ (Φύλακος.  Phylax appellabatur sie 
nude, qui integre ὅ φύλαξ τῶν βασιλιχῶν ϑησαυρῶν alias 
audiebat , (subintell. οἶχος,) domus custos, id est custodiens, 
asservans. thesauros regios, gazophylacium ; vid. Constant. 
Porph. in vita Basilii Macedon. p. 157. D. et 159. B. ». Quo- 
niam Phylax et vestiarium contiguo et sub uno tecto erant, 
hinc factum fuit, ut. unum pro altero poneretur. E Nostri 
p. 71. A. constat, Phylacem inter Chrysotriclinium et Deiparam 
Phari situm fuisse. 

551. B. 15. [5753, 9.] τὸ χκαμελαύκιον ἵσταται. Saepe fit 
in hoc codice raentio (£riclinii, im quo stat camelaucium. Pu- 
to fuisse triclinium , in cuius medio aut steterit columna cum 
superimposita umbella vel uranisco, aut pependerit polycan- 
delum , a similitudine cum | camelaucio sic dictum, quod ca- 
melaucium , hoc est infulam, almucciam (um bonet).referret , 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. π. 653 


sive ut exempla nostrum aliquibus forte captu propiora futu- 
ra allegem , campanam aut conum vel panem saccharinum , 
suffixis in. eo vel dependentibus ex eo per ambitum lucernis 
illustrantibus triclinium. Erant varii generis camelaucia. Unum 
prorsus apsidatum seu camaratum, ut cassis. "Talia gestare 
solent apud nos aut de corio viles homines, vulgo B/echmüt- 
zen appellamus , nomine a B/echinüntzen , nummis bracteatis , 
repetito, quoniam velut caucia, scyphia , cymbia, conchae 
insident capiti , exacte congruentia ipsius peripheriae et in 
conum aut vacuum spatium non assurgunt. Appellamus quo- 
que Fuhrmannsmützen, almuccias carrariorum , quia carrarii 
vectores talis formae bonetis lineis cum villis λενομαλλωτοῖς 
uti solent. Huius generis camelaucia gestant illi duo proce- 
res, eunuchus protovestiarius et canicleus, qui in imagine 
Ceremoniali nostro praefixa Imperatori ἃ dextra stant; 
item protectores 1n imagine lustiniani Ravennate apud Du 
Cangium Famil. Byzantim. p. 97. extremi a dextra Imperato- 
ris; item illi Galli in monumento sub Tiberio Aug. condito, 
quod apud Murator. p. MLXVII. aeri incisum conspicitur. 
losephus hoec genus videtur πῖλον ἄχωνον appellare, quod Ru- 
finus vertit pleum in modum calamauci sive cassidis. Locum. 
debeo Du Cangio v. Camelaucium, ubi egregia hac de re habet. 
Alterum camelaucii genus erat ἐσφεγδονισμέγον, e fundo, (fundum 
appello extremum marginem , qui frontem tegit,) e fundo igi- 
tur orbiculari latiore in apicem conicum desinens ; cui apici 
aut recto in altum stanti, ad modum pilei nautici aut Ara- 
bici, et ex parte quoque mitrae episcopalis, (quam Phry- 
giam appellabant, quod pileo Phrygio similis esset, vid. ad 
Ρ- 932. A. 5.,) aut in latus reclinato, aut nihil, aut σειρὰ, 
libella , nutans aliquid et laxe pendens additum est, eine Trod- 
del vel Pommel, Quaste dicimus (une Houppe Franci, don- 
dola Ytali dicunt). Huius generis camelaucia gerunt proceres 
duo reliqui in illa imagine nostra ad Imperatoris sinistram 
stantes, et tres Magi dona Christo recens nato offerentes in 
nummo loannis Tzimiscae apud Du Cangium Famil. Byzant. 
Ρ- :52. versu primo, et gerebat princeps Antiochiae Gerardus 
in torneamento cum Manuele Comneno apud Antiochiam in- 
stituto, teste Niceta p. 57. C.: ἔχων ἐπὲ κεφαλῆς πῖλον κατὰ 
τιάραν ἐπικλιγῆ. "Tale camelaucium erat id, de quo nostro 
in loco agitur, cuius occasione de camcelauciis dicere coepi. 
Quia enim coronae luminosae, τὰ πολυκάνδηλα, ecclesiarum 
et tricliniorum camaris suspendi solita, in imo ampliores, et 
quo altius adscenderent, eo minores circulos habebant , pari- 
terque camelaucium secundi generis ad modum coni sacchari 
coibat in apicem: factum ex eo fuit, ut tale polycandelum per 
metaphoram camelaucium diceretur. Erat quoque tertium 


654 IO. IAC. REISKI COMMENTARII - 


genus camelauciorum , ad instar modioli, angustius in imo, 
qua frontem premebat, latius in summo et planum, quale 
gestat Imperator Nicephorus Botoniates dicta in imagine. Haec 
et similia solebant plerumque στέμματα appellare. | Pertinent 
ad hoc tertium genus tulbani 'Turcici, de quorum, ut etiam 
Arabicorum , forma et differentia ad Abulfedam dico. 

Videamus nunc, unde nomen camelaucium veniat. De 
calamauco vel calamaucio, quomodo multi Latinorum scripto- 
rum efferunt, nunc non dicam, cuius origincm fateor me igno- 
rare, si nolumus cum viris doctis id pro corrupta pronun- 
tiatione camelaucii habere. Mitto alias aliorum . derivationes 
contendoque, esse idem atque cameí/a eiusque productum , 
terminatione acium et aucium apposita. Est autem camella 
diminutivum a camara, camera. Pro camera, camella di- 
ctum fuit, ut pro capera capella. Est ergo camel/a idem 
atque parva camara , omne apsidatum ,  haemisphaericum. 
Hinc fiscella haemisphaerica, vas potorium aut haustorium 
ligneum , »vztAàov , cupella , qualibus in urbibus Batavicis 
lac vendunt, item froccus, caputium , pannus, quo monachi 
capita tegunt, omnia ista Latinis cameí/a , id est parva ca- 
mara, parva apsis, dicebantur; vid. Cedren. p. 169. C. r., 
cuius quamvis obscuris et perplexis verbis, ut a Graeculo 
Latina attrectanti exspectari par est, id tamen intelligitur, La- 
tinos sportam ad circuli dimidiati modum plexam camellam 
appellasse. Neque in eo fallitur, quod camelaucium inde 
derivat. Camellam pro haustra vel scypho dixit Petronius c. 
157., ubi vid. Interpp. Pro frocco vel caputio, cucullo ha- 
bet Theodulfus L. VI. c. 18. de vestibus Episcoporum , ele- 
ganti non minus quam vera sententia: 


Fluxa [14 est ampla, sinuosa] camulla caput, mentem 
tegit atra voluntas , 
Aspera lana artus, vestis ovina lupum. 


Non repugnabo tamen, si quis camel/a pro capella dictum ex- 
istimet , idque a capillo repetat: m et p permutari novum 
non est. ltali quoque adhuc hodie capello pro capilto dicunt. 
Olim quoque capeas idem atque camelaucia appellabant. 
Ordinarius ecclesiae Rotomagensis apud Du Cangium v. Pere- 
grinus: habeant capellos super capita, et in alia charta 
apud eundem v. Purpumtum numeratur inter arma capellus 
Jérreus , hoc est galea. Essent igitur camelaucia idem atque 
capellacía vel capillatia , tegumenta capillorum. Chronicon 
Vosiense (apud Du Cangium v. Zoneta): mitras gestabant iu- 
venes utriusque sexus, quas vocabant bonetas post capellas de 
lino vel coffras. Clare patet hic loci, capellas esse tegumenta 
capitis , quae immediate capillos tangunt et hos inter atque 
bonetos intercedunt , qualibus hodie apud nos quidem solae 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. π. 655 


foeminae adhuc utuntur, (/Zauben appellant, olim autem etiam 
viri, cum apud nos, tum etiam apud Graecos, medio aevo 
nempe, utebantur. Graecorum clerici et nostratium pauci 
quidam adhuc hodie dupla gerunt camelaucia , unum interius 
angustius , alterum exterius amplius, splendidius. Prius su- 
camelaucium , id est subcamelauctum , appellabant, item suppi- 
eos, posterius camilaucium simpliciter; v. Du Cange v. Co- 
χαμιλαύχιον p. 5or. et Zpendecen. : Terminatio autem auci- 
um pro acium , camilaucium pro capillaceum , nemini debet 
mira accidere, Saepe interponunt Latini u abundans, ut pro 
πλατὺς, platus, dicunt. plautus, (vid. Salmas. ad Tertull. p. 175.) 
us pro bacalarius, de qua voce alibi in his notis dico, 

De aliis camelauciorum nominibus, ut e. c. theristro, quo 
.Luitprandus ea saepe appellat, Graeci, si bene memini, nun- 
quam, item de eorum origine (sunt admodum antiqua, vi- 
dentur tamen a Scythis ad Macedones primos sub nomine 
. causiae, dein ad reliquos quoque Graecos pervenisse,) non con- 
stitui hic disserere; — *[de camelaucio Imperatorum, quod 
pontifices imitati sunt, vid. Du Fresne ad loinvill. Ρ- 291. 
-Alteserr. ad Anastas. p. 89.;] * neque de camelauciorum di- 
versitate diversi ordinis indicio , ut sunt diversi tulbani apud 
"Turcas, ut cuique vitae generi sui, quos etiam diversos apud 
Graecos fuisse constat e Niceta p. 142. D. 9. Procedo potius 
ad polycandela, quae ex eo, quod similia vittis capitis, ca- 
melauciis dictis , essent, eorum nomine venerunt. Non me- 
ius apparebit amborum similitudo , pharorum circularium in- 
quam seu coronarum multis lucernis et cereis illuminatarum 
cum vittis conicis convenientia, quam si Tab. 26. et 27. Mo- 
nument. veterum Ciampini inspicias, ubi coronae hae e cama- 
-ris ecclesiarum dependentes cum catenis ad instar trianguli 
.aequicrurii in summo convergentibus exacte referunt conum 
sacchari aut bonetum cuspidatum vel pileum nauticum. Su- 
perest adhuc moris antiqui talia camelaucia illuminantia in 
ecclesiis suspendendi documentum in basilica Aquisgranensi 
a Carolo M. condita, corona (sic enim pharos illos pensiles 
lychniferos appellabant, unde nos retento nomine Kronenleuch- 
ter dicimus,) non aurea ; neque a Carolo M. gestata, ut vul- 
gus autumat, sed ferrea, accensis cereis et lucernis ecclesiam 
illuminare facta. Erat in eadem basilica, sic scribit de illa 
corona Eginhartus in Vita Caroli M. , in margine [id est 
cantho seu imo lato circulo ferreo] coronae, quae inter su- 
periores arcus interiorem aedis partem. ambiebat. synoptice [id 
est ἐν εὐσυνύπτῳ, grandibus, claris, perspicuis litteris , quae 
in oculos incurrerent et a quovis commode legi possent ,] scrz- 
p'um continens, quis esset auctor eiusdem templi.  Ectypum 
aere expressum huius coronae per intervalla turrium et eccle- 


656 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII - 


siarum imaginibus distinctae vidi aliquando in descriptione 
Antiquitatum urbis Aquisgranensis, auctore nescio quo; nomen 
enim memoria excidit. Latini medii aevi pharos hos orbicu- 
lares pensiles a figura arcus et coronas, et pharos ab officio, 
Graeci a multitudine luminarium, quae gerebant, πολυχάγδηλα 
appellabant. — *[IloAvx&vóziov reddit Combefis. in Contin. 
Theoph. p. 131. circulus multiplici face im orbem sustentanda 
Jactus.|* V. Du Cange v. Zrcus et Corona et Pharus, et 
Angel. de Nuce ad Chronic. Cassinens. |. 26. p. 500., cuius 
haec sunt verba: coronae erant ampli quidam. circuli penden- 
tes per catenulas 6 laquearibus in ecclesiis , ad quas coronas 
appendebantur. lychni ad. illuminandas tenebras in. nocturnis vi- 
giliis et ad ornatum. Earum nunc usus exolevit praeterquam 
Mediolani, cuius ecclesia priscorum rituum retinentissima per- 
severat, | LEae coronae ferebant cruces, de quibus hic et L. 
III. c. 13.: coronam argenteam deauratam et lapidibus | pre- 
üosis ornatam , ferens [pro ferentem] cruces sex.  H.'T. Ele- 
ganter hos pharos describit Chronicon Cassinense III. 55., sed 
multo magis adbuc Paullus Silentiarius. "Verba illius haec 
-sunt:; fecit et pharum seu coronam maximam de argento li- 
brarum circiter centum , habens [sic scribebant et loquebantur 
illo aevo pro habentem] ἐπ circuitu cubitos viginti , cum duo- 
decim turribus extrinsecus . prominentibus , sex: et triginta ex 
ea lampadibus. dependentibus, eumque extra chorum. [id est 
soleam]. ante crucem maiorem satis firma ferrea catena, se- 
ptem. deauratis malis. distincta , suspendit. Paulli autem locus 
Ecphras. v. 457. (p. 520.), ubi polycandelorum arcus in 
imo amplissimos, quo altius autem ascenditur, eo minores 
atque minores cum fagorum aut pinuum coma in conum 
eunte comparat, quod eodem redit pariterque aptum est at- 
que, quod posterioribus aevis magis placuit, comparatio cum 
camelaucio apicato , hic est : 
| Κεῖνα γὰρ ἢ κώνοισιν ὀριτρεφέεσσιν ὅμοια 

δένδυεά τις καλέσειεν ἢ ἁβροκόμοις κυπαρίσοοις. 

εἰσὶ μὲν O$vxagnva , περιτροχάουσε δὲ κύχλοι 

εὐρύτεροι κατὰ βαιὸν, ἕως éni λοίσϑιον ἔλϑῃς 

ἄντυγος, ἣ περὲ πρεμγὸν ἑλίσσεται, ἔνϑεν ἐκείναις 

ἄνϑος ἀπεβλάστησε πυρίσπορον. 

C. 12. [575, 13.] ἀπὸ δαφγνῶν — οἷον σταυρία. Perticas lau- 
ro implicitas cum trabe in summo transversa , quo crucem refe- 
rant, adhuc sua aetate cireumgestari in Graecis ecclesiis consue- 
visse easque se vidisse, testatur Gerlach. in Diario p. 64. his ver- 
bis: Jor ihnen [loquitur de sacerdotibus e tribuna procedentibus 
et Venerabile per ecclesiam circumferentibus,] gingen her zeveen 
Knaben mit. FV'achskertzen ,| und noch | zveen. andere mit ge- 
zierten. Lorberstangen ,— svelche. fast den. Crucifixen , «vie man 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. I. 657 


sie im Pabstum hoch auf/gerichtet trügt, gleich sind: [et paalo post:] 

zur Seiten. begleiteten sie zwveen Knaben , «velche zwveen verzülte - 
iSpies cder Stangen mit Lorberkrüntzen umvvunden, und oben fast 

vie ein Creutz «varen , und Vie ein SSpigel glüntzten , trugen. 

τ“ €. pen. [525, 20.] τύχοις. Ita membranae pro τοίχοις et 
καγχέλλο pro χαγκέλλῳ.  Fluctuavi, diu quomodo locum hunc 
redderem, et prius verteram sic: /auro, ut mos est fücere in 
processionibus , et aliis quibusdam , quos illa ferebat anni tem- 
pestas, floribus configuratae -— ad dextrem pariter atque si-. 
nistram parietum a cancellis inde Potamiorum sic dictorum , 
et ab illis e recte stantibus vulgo sic dictis Arboribus affi- 
cae erant. Deinde mutavi, malo fato, procul dubio. Quam- 
vis enim nescio quid Potamia, quid Arbores fuerint : non du: 
bito tamen, hanc, quam modo attuli, interpretationem iili 
praeferendam esse, quae Graecis verbis apposita fuit. Sed saepe 
contingit nobis homuncionibus, ut, per trepidationem omissis 
et abiectis melioribus , quae in promtu et in manibus erant , 
deteriora arripiamus. Τὰ δένδοα videntur arbores opere topiario 
factae, buxus vel taxus in arborum speciem concisa, ftiisse. 7 ἃ πο- 
τάμια vero forte fuerunt metae marmoreae cum lineis undan-. 
tibus, coram illis cancellis positae; vid. Du Cange v. Iloza- 
μοὶ, et quae supra dixi ad p. 521. C. de thalassis; aut fue- 
runt genus aliquod materiae seu ligneae seu marmoreae, cuius 
aut asseres aut tabulae saxeae sic pictae naturave formatae 
essent, ut undantes rivos ekhiberent, id est haberent lineas 
Serpentino more fluctuantes. Scilicet ea, quae γραδωτῶς,. per 
gradus, sed non recte, verum undatum parallelos procedunt, 
ea novi Graeci ποτάμια appellant. Contin. Theophanis L. IlI. 
n.42.: 0 Καριανὸς οὕτω φέρει τὴν χλῆσιν διὰ τὸ ὠπὸ τῆς γρα- 
δώσεως ἔχειν ἀπὸ λίϑου Καριανοῦ οἷον πλατύν τινὰ ποταμόν : 
vid. Du Cangeh. v. et dicta ἃ nobis ad p. 302. C. de unibilicis. 

532, A. 5. [574, 7.] τοὺς λώρους. Quamvis de loris, de 
scipionibus et anexicaciis vel'acaciis , de quibus hic sermo 
fit, ample disseruerit Du Cange in dissertationis de nummis 
aevi medii ingressu, reliquum tamen nihilominus nobis 
quoque , quod diceremus, fecit. "Tria, quae diximus, loros et 
Scipiones et acacias vetustis consulibus Romae propria fuisse, 
si non ipsa iisdemque nominibus, at res tamen admodum si- 
miles , aliquantum | mutatas longo temporum cursu, et inva- 
dente superstitione, morum atque sacrorum diversitate, et an- 
tiquitatis denique ignoratione, constabit protinus e nostra dis- 
putatione. Sed prius dicendum, quid loras aut lorum fuerit; 
Est autem perquam diffcile definitionem aut descriptionemi 
dare locis omnibus auctorum , qui lororüm mentionem faciunt; 
aut lororum generibus omnibus congruam. Non enim idem ap- 
pellatum | fuit temporibus omnibus, sed diversissima figura lori 


Constantinus Porphyr. Vol. II. 42 


658 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


antiquioris a loro recentiore; neque potest haec res perspicue 
sic describi, ut percipiatur, nisi nummi et vetustae imagines ad 
manum sint et inspiciantur, e quibus et diversitatem formarum, 
et quomodo successu temporis magis compositae atque φορτικαὲ 
et affectatae simplicibus antiquioribus successerint , intelligas. 
Gestabant , ut notum est, veteris Romae consules trabeas. 
Hae erant lati clavi purpurei , togae intexti aut assuti aut 
denique libere superiniecti , ad instar trabis aut, si malis, 
balthei vel lori, per pectus et dorsum transversim currentes. 
Definit trabeam Montfauconius T. ΠῚ. Antiqu, Explicat. p. 
24. sic: la trabee etoit ainsi appellée , ce que l'on croit, de 
certaines bandes, qui traversoient sur. la poitrine présque comme 
une echarpe mais qui étoient tissues dans δ habit méme. — 'ales 
trabes vel lora transversa erant initio singularia, id est unis 
non plura, et consulibus propria; sed successu temporis fie- 
bant gemina, et communicabantur non tantum senatoribus 
omnibus , sed eliam sacerdotibus et foeminis, ln arcu Con- 
stantini M. apud eundem Montfauconium 1. c. tab. 13. p. 52. 
in ipso Constantino et multis adstantibus ipsi proceribus tales 
trabes seu lora pectus et dorsum transversum secantia conspi- 
ciuntur, quae balthei vix videntur esse, de quibus haec ha- 
bet laudatus Monachus: Constantin porte en écharpe une large 
bande, ornement que portent aussi plusieurs de sa compagnie. 
Cette sog n s'appelloit selon | quelquesuns orarium et γε fort 
en usage dans les tems postérieurs. — On croit, que la. robe sur 
laquelle on portoit. ces bandes en écharpe , s'appelloit. trabea , 
et qu'elle avoit pris son nom de là. 

Animadvertenda nobis ad hunc locum quaedam sunt, 
quae inter hoc primum. — Taenias illas coloratas , quas gesta- 
re solent proceres hodie aliquo sic dictorum ordinum eque- 
strium honorati , (cordons appellant Franci, ut δ cordom 
bleu etc.) videri ab his trabibus, trabeis , loris, baltheis , ut 
appellare malis, originem traxisse. Alterum, si per orarium 
intelligitur illa taenia, quam sacerdotes ecclesiae Romanae cir- 
ca collum gerunt utrinque super pectus recta linea deorsum 
pendentem , aut etiam decussatim ad formam crucis Andrea- 
nae compositam, (stolam , ni fallor, hodie appellant ,) recte 
habet quod asserit, orarium et trabeam idem fuisse; et si 
legimus, a Constantino M. concessum clero, ut superhumera- 
li vel loro uteretur, ordinatumque fuisse a clericis , ut. pre- 
sbyteri superhumerale super utroque humero, diaconi vero 
tantummodo super uno gererent, id de loro vel stola hac in- 
telligendum esse. Tertio patet hinc origo talium orariorum , 
stolarum , lororum , trabearum , utut appellare malis. Gere- 
bantur enim initio mappae candidae super humero sinistro 
singulares, quae sudori extergendo ét aliis amovendis e facie 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. Π. 6ὅ9 


sordibus inservirent. aec deinceps manserunt quidem, sed 
solummodo ut ornamentum , usis autem eorum transiit ad mani- 
pulos, quos manibus gerebant. Hinc intelligas locum 'Theophyla- 
cti ad Acta A postolorum : τὰ μὲν σουδάρια ἐπὲ κεφαλῆς ἐπιβάλ- 
λεται, ( facialia deinceps dicebantur, hodie tuibanz audiunt; vid. 
ad p. 288. B. ult.;) τὰ δὲ σιμικίνϑια ἐν ταῖς χερσὶ κατέχουσιν. ok 
μὴ δυνάμενοι (quibus non licet) ράσια φορέσαι, id est loros , 
pretiosa collaria, οἷοί εἰσιν οἱ φοροῦντες ὑπατικὰς στολὰς, quales 
(δυνάμενοι ὠράρια φορεῖν, facultate oraria gerendi gaudentes) 
sunt ii, qui stólas , amictus consulares et tubia gerunt. 

Ab his igitur singularibus loris vel trabeis consulum , a 
dextro femore ad sinistrum humerum descendentibus, proces- 
sum fuit saeculo V. post C. n. ad lora gemina seu taenias 
plus minusve latas, pretiosi operis, auro et serico pictas et, 
pro ratione gerentis, gemmis δὲ margaritis ornatas, quae 
scilicet retro collum velut torques ambirent, ab antica autem 
super pectore sese decussarent.  Inspice nummum "Theodosii 
lunioris apud Du Cangium in Familiis Byzantinis p. 65. ulti- 
mum, qui primus est eorum, in quibus orarium aut stolam 
decussatam inveni. Luculentius apparet illa stola in nummo 
Valentiniani, primo pag.67. ibidem, et p. 77. in nummo 
Leonis quarto, p. 102. in nummis Tiberii sexto , ociavo, 
nono et decimo , p. 109. in nummis Phocae sexto ct septimo, 
p.112. in nummis Heraclii duobus ultimis. — Ab illo inde 
iempore vix reperias lora tam simplicia, μογόλωρα dicta, sed 
plerumque ó/409« aut zoAvAoQc , collaria, ut ita dicam , 
geminis aut ternis quaternis loris consutis confecta.  Processit 
ea res illuc, ut totae vestes fierent, quae meris loris consuiae 
videantur.  Dispositio striarum in his loris differebat ; modo 
enim striae adversus sese in vicem vergebant et coibant an- 
gulis acutis, modo perpendiculariter deorsum et parallele pro- 
cedebant. ^ Vestium talium multilorium imagines videre est 
apud Du Cangium in nummis Imperatorum paucorum Hera- 
clio antiquiorum, plurimorum eo posteriorum; vid, p. 92. versu 
tertio nummum tertium, et versu quinto tertium pariter , p. 
rof. lin. 4. ultimum , p. 116. habes versu 5. lustinianum 
Rhinotmetum in vestitu , qui , nisi manicam haberet, penes 
me chlamys loratus esset. Sub ea lorum seu tablium oblon- 
gum , stolae sacerdotali-simile , dependet inter chlamydem et 
chitonem. Primus hic nummus est eorum , qui lorum sini- 
stra sustentatum exhibet. Solent nempe Imperatores CPtani 
medii aevi in nummis et aliis imaginibus conspici laciniam la- 
tam, velut lorum adextro femore veniens, ventri praetentum 
sinistra manu gestare, et ab ea dependens habere. Talem 
formam licet conspicere in imagine Michaélis Palacologi apud 
Du Cangium Famil. Byz, p. 255. et dissert. de nummis me- 


660 10. JAC. REISKII. COMMENTARII 


dii aevi tab. VI. et apud Rhamnusium de bello CPtano mul- 
to clarius ; item in imagine gemina Theodori Lascaris in duo- 
bus eius nummis apud Du Cangium Famil. p. 218., item in 
imagine Balduini Flandri Imp. CPtani e Latinis primi, ibid. 
p. 216., ut et in imagine. Romani Diogenis ibid. p. 162., Ni- 
cephori Botoniatae et Constantini Ducaep. 159. Sed praeci- 
pue spectabiles sunt vestes Leonis Sapientis et Alexandri fra- 
tris et matris Eudociae p. 159. , qui omnes tres lora gestant 
per totum corpus perfusa. Nummos huius Sclavicae familiae 
p. 136. et praecedentium Imperatorum, Theophili , Stauracii, 
Leonis Isauri , Constantini Copronymi , aliorum modo inspi- 
cias, et habebis ideam lororum in genere et diversitatum eo- 
rum. Praesertim notabilis est aversa pars nummi Leonis M. 
p. 77. versu secundo, ubi lorum inusitato modo plicatum con- 
spicitur, lacinia e sinistrolatere ad dextrum recurrente. In eo 
omnia conveniunt, quod loris seu taeniis, quae margaritis et 
gemmis obsitae sunt, radiantur. ^ Lacinia illa e sinistro hu- 
mero dependens reliquias et imaginem monstrat veteris chla- 
mydis, quae sinistrum humerum , si nihil ageret, occultabat, 
si autem sinistra quoque deberet opus aliquod agere , suble- 
vare chlamydem et sub ea sese exserere debebat. Non ali- 
am, quam hanc illius laciniae originem esse, protinus patebit 
ilii, qui chlamydem in duobus loannis Tzimiscae nummis 
p. 152. Famil. Byz. Du Cangii versu 5. conspicuam , item 
p. 159. chlamydem in nummo Romani Diogenis cum loro in 
nummo Constantini Ducae proxime apposito, et cum loro in 
infra posito nummo Nicephori Botoniatae, item qui p. 20r. 
nummos l1saacii Angeli primum , in quo lorum , et secun- 
dum, in quo chlamys conspicitur, inter se comparet, et ter- 
tium quoque atque quartum, in quibus vestitus in conspectum 
venit, qui formam chlamydis et laciniam lori monstrat , ut 
nescias chlamydem , an lorum appellare debeas. 

Videor mihi satis de forma lori et eius origine .dispu- 
tasse. Qui allegatas imagines et nummos inspicere voluerit , 
imaginem eius animo poterit concipere, et qua in re novum 
lorum a veteri discrepet. Discrepat autem permultum, et no- 
vum lorum cum veteri nihil habet commune praeter striatu- 
ram. 6 caetero est, ut Graecorum novorum instituta omnia 
sunt, ridicula, affectata et φορτικὴ miscela chitonis seu tuni- 
cae , cuius formam habet , (stricte enim corpori adhaeret et 
habet manicas,) et chlamydis, cuius vestigia refert lacinia cu- 
bito sinistro gestata, et lori denique seu collaris, ad instar 
lori vel balthei, lati, per pectus aut utrinque libere propen- 
dere permissi, aut decussatim compositi. Ex his trium di- 
versarum vestium diversis dotibus consutum fuit lorum no- 
vum, a vetere prorsus diversum. Veteris lori reliquiae su- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. II. ὅθι 


pererant adhuc saeculo XVI. et XVII. et supersunt adhuc apud 
matronas nostrates ia loro pelliceo , quod liberum seu vestibus 
reliquis non ass:tum, sed exemtile circa collum gestant et ge- 
stabant, appendicem utramque super pectus decussatim com- 
ponentes. 

Hinc iam intelligatur celeber ille locus supposititiae Dona- 
tionis Constantini M. Silvestro Papae, ut aiunt, factae: deinde 
diadema, (haec fingitur Augustus Pontifici- indulsisse,) Xdelicet 
coronam. capitis nostri, simulque phrygiun vel mitram nec 
nor et superhumerale, videlicet lorum , quod imperiale circum- 
dare solet collum.  Reprehenditur huius loci Graecus inter- 
pres, quod verba mec non et superhumerale , videlicet lorum , 
reddiderit ἅμα καὶ τὸ λῶρον xai τὸ ὠμοφόριον ὅπεο κυκλοῖ 
τὸν βασιλικὸν τράχηλον. Peccavit profecto in eo, quod pro 
diversis habuit lorum et superhumerale. Sed potest facile 
excusari et emendari, τὸ ante x«/ ponendo, sic: ἅμα χαὲ τὸ 
Adgov, τὸ xai ὠμοφύριον. Male tamen ex hoc loco deduci- 
tur origo pallii sacerdotalis et concluditur, lorum et omopho- 
rium idem esse. Si Blastares omophorium hic usurpavit, 
quod putaret alia Graeca voce commodius non exprimi Lati- 
nam superhumerale , condonaudum hoc illi est, abuso dicti- 
one, "ribuit enim ipsi notionem, quam revera poterat per 
grammaticas rationes, at usu contradicente, Nam quod Grae- 
ci omophorium vulgo solent appellare, etiamsi super hume- 
ris non secus atque lorum portetur, non tamen idem cum 
loro, sed multum diversum est, ut suo loco demonstratur. 
Erravit quoque Balsamo, lorum pro mitra vel calyptra ac- 
cipiens illis in locis, quos Du Cange Gl. Gr. h. v. protulit, 
e quo reliqua, quae de loris dici queant, hauriri poterunt. 
Citat ibi inter alia locum ex Ahmedis Onirocritico, ubi ha- 
bet: ζώνην ἀπὸ χρυσοῦ xai λίϑων xai μαργάρων, ἤτοι λῶ- 
ρον. Dubium est, ἤτοε interpretative, an disiunctive debeat 
intelligi. Utroque modo recte fit, si posterius, λῶρος potest aut 
baltheum (a zona diversum quid), aut orarium significare, seu 
collare cervicem et pectus amplectens. *[Vid. Comment. ad 
Donat. Constantini M, p. 95. Theophilus lLmperator vestes, 
quae Zora vocantur, restauravit. Georg. Monach. p. 516. Conf. 
Symeon Laogoth, p. /16.]* Locum Symeonis attulit Du Can- 
ge Gl. Gr. p. 858., cui intelligendo facit hoc tenuisse, vestes 
Imperiales aulae CPtanae, quarum in processionibus publicis usus 
esset, non a quovis Imperatore, aut saepius, novas factas, 
sed veteres retentas et usurpatas fuisse, donec detritae non 
amplius possent adhiberi. Propterea ridet Luitprandus Nice- 
phorum Phocam, aitque brevem statura illum et foedum ad- 
spectu foediorem factum eo fuisse, quod ornamenta imperia- 
lia gereret vetustate detrita et ad maiorum personas sumta 


66a IO. 116. REISKII COMMENTARII - 


et conformata, . Gestabat nempe vestes illas , quas '"Theophi- 
lus Imp. ad sui íorte corporis mensuram fieri curaverat, 
quien illae a prioribus Imperatoribus ad se transmissae non 
amplius servire possent, sed vetustate difflnerent, idque ex 
instituto maiorum. Satis certe intelligitur e Niceta initio Ma- 
nuelis Comneni , non potuisse quemquam pro legitimo Impe- 
ratore haberi, qui τὰ γνωριστιχὰ τῶν κρατούντων. cOrOnas, 
sceptra, vestes, insignia imperialia vetusta omnia non acce-: 
pisset iu coronatione. Quod ipsum in coronatione Imperato- 
rum nostrorum contingit aliorumque regum Christianorum , 
qui vestes Caroli M. quamvis situ diflluentes induunt, et co- 
ronas vaegrandes eiusdem et S, Stephani et S, Eduardi et alio- 
ruin tamen gerunt. lmo procerum quoque vestes processio- 
nales et pompaticae ipsis e vestiario regio ad temporis bre- 
vis usum commodo dabantur , post finitam processionem resti- 
luendae. Propterea distinguuntur mutatoria βασιλικὰ, regia, 
et τὰ οἰκεῖα vel τὰ ἑαυτῶν, quae senatorum | propria essent ; 
sic paulo. post hunc nostrum locum p. 532. A. 8. ἀσπαϑάρι- 
0L μετά τὰ ἑαυτῶν στιχάρια memorantur, οὐ Codinus 
Office. V. 53. monet: τοιαῦτα ἐνδύματα ἐνδύονται οὐκ ἐχ τῆς 
.xovorzgc, ἀλλ᾽ ἐξ οἰκείων. Conf. p. 355. Δ. 4., ubi magistri 
collegiorum urbanorum dicuntur vestes Secreticorum gestasse. 
Apud veteres Romanos iam pretiosae vestes pompaticae in Ca- 
pitolio asservabantur et a Consulibus usus tempore exprome- 
bantur; v. Script. Hist. Aug. T. Il. p.85. τ. Vestes quo- 
que, quae recens honoratis induebantur in signum honoris, 
post peractam promotionem reddi debebant. Conf. Theophan. - 
p. 108. A. init. Vestes illae symbolicae a decedente magi- 
stratu , ut e. c. quaestore, reddi et succedenti iniici debe- 
bant, ut e Nostri p. 157. B. 7. et 158. D. 5. constat , quo- 
rum locorum in posteriore memorabilia haec leguntur verba : 
τὰ χλανίδια ἐπαίρουσιν οἱ δήμαρχοι ἀπὸ τῶν διαδεδεγμένων 
δημάρχων --- ἐπειδὴ βασιλικά εἰσι. Non gestatos fuisse lo- 
ros nisi solennissimis et splendidissimis in processionibus , 
patet cum ex praesente Nostri loco , tum e libri secundi 
cap. 40., item eloco Leonis Grammatici p. 472.: τοῦ βασιλέως 
(de Basilio loquitur) ἐν τῷ αὐτῆς ἀνακαινισμῷ [i dedicatione: 
Deiparae Phari] λῶρον φορέσαντος καὶ χρήματα πολλὰ δόντος. 

A. 6. [5γ4: 7.1] σκεπεῶνας καὶ ἀνεξικακίας. — Scipiones 
eburneos et mappas fuisse veterum. Consulum Romanorum ge- 
stamen , e diptychis et aliunde constat. Non servabant eun- 
dem ordinem in gerendo , neque semper scipiones dextra , 
mappasve sinistra tenebant, sed et illos et has modo dextra, 
modo sinistra, ut liberet, conspiciuntur gestasse. Conf. Va- 
les. ad Ammian. Marcell. p.29. B. Du Cange dissert. de 
nummis medii aevi $. 11. et. 21. Leich. de diptychis c. 2. et. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. rr. 663 


Negelin. de diptycho Norimbergensi p. 22. Nolo enim a viris 
doctis tradita repetere. Sed pro mappa, quam Circensem pla- 
cet viris doctis appellare, quia ea missa consuleg equorum 
carceribus emittendorum signum dabant , conspiciuntur quo- 
que consules interdum in diptychis volumen convolutum gerere. 
Utrumque retinuerunt quodammodo Graeci et sacris Christianis 
accommodarunt, et nugis praeterea suis contaminarunt, ut 
solent res omnes , quas attrectant, antiquas, vetustorum. mo- 
rum inscitia. Tria itaque in hac disputatione mihi exponen- 
da sumo, primum, ut commenta Graecorum de acacia vel 
anexicacia perstringam 5 secundum, ut utriusque vocabuli, ean- 
dem rem significantis, originem et rationem demonstrem ; tertio, 
ut evincam morem manu gestandi tam mappas, oraria, sudaria, 
tergendis naribus et ori, quam rotulos, pipas, volumina mem- 
branacea temporibus antiquissimis Romanorum in usu fuisse. 

Perhibet Codinus Offic. VI. 27., acaciam esse sacculum 
e panno purpureo confectum, serico subtili mantili involutum, 
intus refertum terra (ἐντὸς ἔχει χῶμα), ut significet et nomine 
et terra intus contenta, Imperatorem debere humilem et ter- 
renae suae originis memorem esse. Consentit Symeo Thessa- 
lonie., quorum amborum locos habet Du Cange v. Zfx«zía et 
diss. antea laudata. Procul dubio hinc natum est, quod Pe- 
trus Damianus Epist. l. 17. narrat, sed solus, Graecis in 
more fuisse positum , ut aliquis Imperatori recens coronato 
una manu vasculum plenum mortuorum ossibus et pulveribus 
offerat, [paulo post cineres dicet,| im alia vero stuppam lini 
subtiliter pexam ac pilis pensilibus molliter demolitam , [ἢρέ- 
μα εἰς ὕψος ἐπηῃηρμένην, ὑποχεχαυνωμένην .] cui protinus 
ignis adhibetur, et repente in ictu oculi flamma subito vorante 
consumitur, ut in altero considerare debeat, quod est , in altero 
videre valeat, quid habet, In cineribus siquidem se cinerem re- 
cognoscit, in stuppa wero colligit, in die iudicii quam subito 
mundus ardebit etc, De stuppa combusta silent Graeci scri- 
ptores. In Romana tamen curia mos erat coram coronato 
pontifice floccos stuppae comburendi , clamante praecone: sic 
transit gloria mundi, De vasculo autem illo ossibus et cine- 
ribus pleno quod narrat, videtur male auditum et male re- 
latum esse ex acacia , quam fuisse revera sacculum sericum 
terra plenum , ab Imperatoribus non postremis tantum Codini 
aequalibus, sed Constantini Porphyrogenneti iam aetate, patet 
e Nostri p. 445. B. 8., ubi dicitur: Imperatores ἐν ταῖς δεξι-- 
ai; χερσίν αὐτῶν τὸ νικητιχὸν τοῦ σταυροῦ τρόπαιον κατέ- 
χουσι, (successit nempe crux , Christianorum idolum, in vi- 
cem scipionum eburneorum veterum consulum,) ἐν δὲ ταῖς 
εὐωνύμοις τὴν ἐξανάστασιν τῆς χοϊκῆς ἡμῶν οὐσίας τη sini- 
stra vero (tenent resurrectionem , id est symbolum resurrectio- 


664 5“ 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


nis, terrenae nostrae. partis. Clarum est, nihil aliud quam 
acaciam designari. : , * 
Sed quare Acacias et Anexiícacías appellarunt hos sacculos? 
Dicam. "Veteres harum nugarum. nihil norant, sed char- 
tas, hoc est membranas , τόμους, segmenta membranae con- 
voluta, rotulos, pipas gestabant. Hoc in universum omni. 
bus in publicum procedentibus, viris foeminisque commune 
erat, ut qui aut quae manipulum, mappam, sudarium alter- 
utra manu non deferret, ferret membranae segmentum , sive 
convolutum , sive ex una tantum extremitate manu retentum, 
eaetera praependere promissum, sive dimidia ex parte prae- 
pendens , ambabus autem extremitatibus. comprehensum , ut 
commentarios rerum in publico aut gestarum a se aut gerenda- 
rum.  lmperatores autem, nisi mappam gererent, acaciam 
seu membranae segmentum, libellum. supplicem, gerebant , 
quem sibi in publicum procedentibus plebeii obtulissent, Quod 
igitur tales libellos supplices &x&xcc , clementer , absque ulla 
asperitate et morositate, et d»&£ux«xoc, cum tranquilla mole- 
stiarum a subditis suis sibi creatarum in legendo et audiendo 
iolerantia susciperent, aut sane deberent suscipere, praedica- 
bat aut saltem admonebat utrumque nomen ἀχαχία et ἀνεξι- 
καχία. dxaxía enim novis Graecis est clementia ; vid. Nice- 
tas Choniat. p. 24. C. 4. Initio quidem. nudi rotuli membra- 
nacei tradebantur a supplicibus Imperatori, deinceps autem 
ordinatum fuit, ut quidquid eius generis Imperatori tradere- 
tur, non nisi sindone serica subtili, μετὰ μανδύλου , involutum 
traderetur, Manavit ille mos libellos supplices, item litteras 
quascunque sericis capsulis includendi et has capsulas demum 
obsignandi a Graecis ad Saracenos et Turcas, ut pluribus ad 
Abulfedam dicam, et vel e solo Busbekio constat p. 76., ubi 
ait, se litteras Solimani ad Ferdinandum Imperatorem panno 
aureo tectas et obsignatas accepisse. Latinis medii aevi idem 
in usu erat, ut e Du Cangio v. Zrmigeri constat, ubi imagi- 
nem Caroli Calvi a Baluzio p. 1278. Capitul. Franc. editam 
illustrat, in qua tres monachi sacrum codicem Carolo porri- 
gunt pretioso panno involutum : mos quippe is apud mona- 
chos observabatur, verba sunt Du Cangii, ut codices , quos ad 
legendum. accipiebant , manutergio involverent , ut est in epi- 
stola. T'heodomari ad Carolum M., quae manutergia camisias 
librorum vocant statuta antiqua Cartusiensium. Videntes ita- 
que monachi Graeci suos Imperatores ex veteri instituto cum 
tali libello supplici procedentes in admonitionem , se ideo 
procedere, ut querelas et supplicationes civium accipiant , 
monachi, inquam , aut ignorantes huius vetusti moris rationem, 
aut dissimulantes et ubique mysticam suam theologiam vel 
alogiam potius ingerere studentes , persuaserunt Imperatoribus, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. π. 665 


ut pro fasciculo libellum supplicem referente bursulam pul- 
vere aut terra plenam sibi fieri et in manus dari curarent, 
tanquam alias conditionis suae non memores futuri, aut tali 
bursula arrepta protinus omnem fastum exuturi. Alii Graeci 
dubitantes, quidnam sibi vellet illa cum rotulis membrana- 
ceis processio et pictura, coniiciebant , eos rotulos esse volu- 
mina Evangeliorum. Sane Rhamnusius, forte auctore Vil- 
harduino, ubique pro aeacia codicem Evangeliorum Impera- 
toribus CPtanis in manus tribuit, ut p. río. Non admodum 
improbabile aut incongruum hoc ipsis est, et in aliis perso- 
nis admiserim: acaciarum tamen imperialium originem eáàm 
esse, quam dixi, constat ex eo quoque superstite veteris mo- 
ris documento, quod regibus Angliae adhuc hodie preces et 
requisitiones Parliamenti non in litteris more nostro complici- 
tis , sed in tomis chartae pergamenae convolutis exhibeantur, 
(pipas appellant;) quarum dorso inscribit rex, aut eius iussu 
inscribitur, si quidem petitis annuit: soit fait comme i. est dé- 
siré, si autem negat: ἐδ Zoi savisera. n reliquorum autem 
praeter Imperatores imaginibus negare nolim volumina mem- 
branacea manibus delata codices evangelicos repraesentare. 
Auctor vitae Basilii Macedonis (n. 58. ed. Allat.) narrat, Ba- 
silium in aede quadam secra a se condita liberos suos curas- 
se pingi cum , Voluminibus in manu, quae divina praecepta 
continerent: ὧν οἱ μὲν &gótvec. ait, τόμους ἐπιφερόμενοι 
δείκνυνται τὰς ϑείας ἐντολὰς, αἷς στοιχεῖν ἐπαιδεύοντο, πε- 
θιέχογτας» τὸ δὲ ϑῆλυ γένος xai αὐτὸ βίβλους κατέχον δρᾶ- 
ται γόμων ϑείων ἐχούσας περιοχήν. Ιρβ6 Basilius in nummo 
apud Du Cangium Famil. Byz. p. 158. primo sinistra globum 
vel pomum imperii cum cruce, dextra conspicitur non tomum 
seu rotulum, sed codicem quadratum , religatum , -evangelio-. 
rum gestare. Paulus Silentiarius parte 2. v. 56r, de quadam 
imagine Christi in S. Sophia : 
Ἔοικε δὲ δάχτυλα τείνειν 
δεξιτέρης, ἅτε μῦϑον ἀειζώοντα πιφαύσχων, 
λαιῇ βίβλον ἔχων ζαϑέων ἐπιΐστορα μύϑων. 

loannes Moschus Limon, c. 87. : ἐχράτει δὲ καὲ μεγαλεῖον 
ἔχον ἀργυροῦν σταυρόν. Unde patet, talia volumina habuis- 
se interdum pro umbonibus cruces sibi affixas. Est autem 
μεγαλεῖον. volumen , non Graecae, sed Hebraicae aut Ara- 
bicae originis 7-52 megillah Kl vox apud ludaeos notis- 
sima, unde ad Christianos transiit. 

Qua vero tandem manu tenebant et gerebant Imperatores 
acaciam ? Modo dextra, modo sinistra. Nullus enim certus 
in ea re modus servabatur, sed usus erat arbitrio. Apud 
Nostrum p. 16. A. 4. dicitur Imperator dextra manu acaci- 


666 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII: 


am, sinistra. crucem ferre, et p. 58. B. 1. gerit Imp. ane- 
xicaciam dextra, scipionem humero sinistro  incumbentem. 
Contra vero p. 445. B. 8. loco paulo ante citato inverso modo 
dextra crucem, sinistra acaciam gerit. Sic quoque Constan- 
tinus M. in Menologio Basiliano T. II. p. 112. pingitur sini- 
stra manu tomum convolutum gerens. Leo M. autem pri- 
mus , si recte observavi, in nummis eorum, qui acaciam aut 
tale quid gerunt, in nummo quarto apud Du Cangium Fa- 
mil. Byz. p. 77. tam ab antica, quam a postica volumen dex- 
tra, crucem sinistra gerit. Pari modo Phocas in nummo 
apud Du Cangium p rog., Leo Isaurus p. 125., Isaacius An- 
gelus p. 201, Consul in diptycho regio apud Du Cangium 
diss. de nummis tab. I. scipionem eburneum , praecursorem 
crucis , dextra, mappam, cuius succedaneum acacia fuit , si- 
nistra tenet. Et sic quoque dextra crucem , sinistra volumen 
tenet Constantinus Ducas in nummo apud Du Cangium Fam. 
p. 159., Manuel Comnenus p. 168., Isaacius Angelus ἢ. 201.» 
"Theodorus Lascaris p. 218., Michaél Palaeologus p. 253., Ma- 
nuel Palaeologus p. 242. 

Sed ne nimis diu minutiis inhaereamus ,  demonstran- 
dum nunc superest, veteres quoque Romanos in publicum. 
citi alterutra manu aliquid, aut manipulum , aut vo- 
umen membranaceum deferre consuevisse. Nil profecto fre- 
quentius conspicitur in vetustis marmoribus , quam sinistra 
manu manipulum tenentes, qui mappae interdum similis est, 
interdum clare membranam convolutam exhibet. Adspice mihi 
philosophum apud Montfaucon. T. III. Antiqu. Explicat. T. I. 
fig. 2., item tabulasV. VI. Lucian. II. 467. 92. In arcu Constantini 
M. et Theodosii uterque Imperator tenet rotulum. Sculptor 
ilus laminae aeneae, quae portam basilicae S. Pauli extra 
Urbem in via Ostiensi tegit, quam Ciampinus T. l. Monum. 
Veter. exhibet, opus saeculi XI., ex imitatione veteris moris , 
an sui quoque adhuc rotulum talem sancto, non memini cui, 
in manus dederit, non patet. Imago diptychi Bosiani apud Mont- 
faucon. l.l. tab. XXVI. conspiciendum praebet in tablio pal- 
lii , quod regina gerit, regem , Franciae, ut puto, gerentem 
in dextra manipulum vel mappam, in sinistra scipionem ebur- 
neum , qui ad formam crucis accedit, et in summo fascicu- 
lum florum cum superimposito pomo praefert. Ciampinus in 
modo laudatis monumentis tot exhibet imagines cum chartis 
membranaceis aut in rotulum convolutis, aut ad instar map- 
pae corrugatis, aut explicitis dependentibus, aut denique am- 
babus tantum extremis oris complicitis et manu compressis , 
reliquo toto sinu dependente, ut paene pigeat illas tabulas 
indicare; vid. Tomi I. tab. 15. 27. 52. 56. 76. T. II. tab. 
43. 47. 5o. 52. 53. 54. Conf. Murat. Inscript. p. 1461. Com- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. II. 667 


mune olim utrique sexui gestamen erat talis rotulus , succes- 
su temporis autem partim manserunt viris rotuli, per ali- 
quantum temporis, partim in chirothecarum , partim denique 
in baculorum Imperatoriorum (Commando -Stübe) gestationem 
abierunt.  Foeminae autem pro rotulis sumserunt in manus 
ventilabra , diz/0:« , quod neque antiquis temporibus extra 
usum erat. Certe S. Pudentiana apud Ciampinum T. H. tab. 
49. teuet aliquid in manu, quod fílabello simile est. Mani- 
pulum an chirothecam appellem id, quod Longobardi qui- 
dam. in tabula Modoétianae coronationis regis Longobardi apud 
Horatium Blancum ad Paulum Diaconum gerunt, ambigo. 
Pro rotulis gerebant Imperatores CPtani extremi , ruente illo 
imperio, γάρϑηκας, ferulas. Codin. XVII. 34. Hinc nati 
baculi summorum militarium ducum , qui a commendando 
seu imperando Commandostáübe appellantur. 

D. 6. [575, 16.] τὰ ἹῬΡωμαϊχὰ σκῆπτρα. Romana hic 
sunt Graeca; novi enim Graeci se Romanos ferebant, ut no- 
ium est. Sceptra vero sunt genus aliquid vexilli, longi con- 
ti laminis et clavis aureis vel argenteis confixi, et, ut mihi 
quidem videtur, ad crucis formam comparati , puri seu abs- 
que ferro vel mucrone, sed dependentibus velis, ut colligi 
potest e p. 7. C. nostri codicis, ubi integre sic legitur : — 
ἐχεῖσε γὰρ ἵστανται — τοὺς δεσπότας ἐκδεχόμενα Ῥωμαϊκὰ 
σχῆπτρα, τὼ λεγόμενα βῆλα, ὁμοίως καὶ τὰ εὐτύχια,, xai 
τὰ ἕτερα σχῆπτρα, πρὸς τούτοις τὰ σχεύη τῶν προτιχτόρων 
etc. Locus ille egregie nostro congruit et eum illustrat. Pos- 
sit tamen imperitus Latini sermonis librarius βῆλα, id est ve- 
la, pro πίλα, pila, exarasse, Videtur certe addita vox Ῥω- 
μαϊκὰ vexillum aliquid aut instrumentum militare apud Ro- 
manos notum et iis usitatum innuere. Favet illi qnoque vox 
πιλατίχια apud Codinum, quam idem atque vocem σχῆπτρον 
significare contendit Goar. ad Codin. p.87. n. 59. Videntur 
mihi tamen Graeci pilo Romano aliam induisse formam, pro 
mucrone scil. addidisse lignum transversum in summo, ut 
crux evaderet, vel simplex , ordinaria, qualem omnes novi- 
mus, et qualem plerumque Imperatores CPtani pro sceptro 
regio gestare conspiciuntur in nummis , vel composita. Est 
autem composita, quae vel duobus transversis lignis, inae- 
qualis magnitudinis, vel duobus contis minutis et maiori con- 
to parallelis ad-ligni transversi utrumque marginem appositis 
constat, qualis in nummo Romani Lacapeni apud Du Can- 
gium Famil. Byz. p. 156. et p. 125. rz. in nummis Leonis 
lsauri, cf. p. 127., in nummo Nicephori Logothetae cernitur. 
Quia crux sceptrum Imperatorum CPtanorum plerumque erat, 
et hic loci sceptra ut distinctum et peculiare aliquod vexilli 
genus memorantur, ex eo concludo fuisse sceptra hastas ad 


668 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


crucis formam factas; v, Du Cange hac voce et Goar. ad Codin. 
p. 97. n. 39. Non defuisse publicis processionibus cruces, et 
Graecorum erga crucis signum eximia pietas et mos Latino- 
rum suadet, qui cruces quoque praeferebant. ^ Obvíam ei 
[Henrico V.] mzsit ,Pontifex [Paschalis 11. ; verba sunt Chro- 
nici Cassinensis IV. 57.;| baiulos cereostatarios [id est cereo- 
statariorum ,] stauriferarios, aquiliferos , leoniferos , lupiferos, 
draconarios, [id est baiulos vexillorum, in quibus aquilarum , 
leonum, luporum, draconum conspicerentur imagines,] can- 
didatos , defensores , stratores , et maximam populi. multitudi- 
nem cum floribus et palmis. Non habuisse sceptra ferrum, quo 
eaederent aut ferirent, videor mihi ex loco Pselli apud Du 
Cangium Gl. Gr. p. 1589. init. colligere, si modo licet de 
loco extra connexionem posito iudicare: ὅπλοις ἐπιχρύσοις 
ἀστράπτων xoi δορυφορούμενος, οὐ σκήπτροις ἀπλήκλτοις, 
.sceptris non. ferientibus , ἐλλ᾽ ἀσπίσι καὶ ἐπιμήκεσι δόρασι. 
Sceptrum de caetero est generale nomen vexillorum generis 
omnis. Nam et ptychia, de quibus statim dicetur, in se 
complectitur (quare enim alias diceret χαὲ τὰ λοιπὰ χρυσᾶ 
σκῆπτρα Ὁ) et labara sunt;sceptri species. — Certe Sozomenus 
Hist. IX. 4.: ϑάτερον τῶν σχήπτρων, ὃ λάβαρον Ρωμαῖοι 
χαλοῦσι. Veni tamen in eam quoque. opinionem , quam do- 
cliorum iudicio submitto , fuisse forte sceptra Romana vexilla 
ex institutis militaribus veterum gentilium Romanorum asser- 
vata, ut e. c. aquilae; et has aquilas peculiariter sceptro- 
rum Romanorum nomine designari; potuerunt quoque eo no- 
mine venisse conti cum tabellis in summo vertice fixis nu- 
merum nomenve legionum aut cohortium maioribus aureis 
litteris exaratum monstrantibus. Auctor huius coniecturae mi- 
hi fuit Dexippus in Excerptis Legat. Hoesch. p. 5.: χατύόπιν 
τοῦ βασιλέως ἦν τὰ σήματα τῆς ἐπιλέχτου στρατιᾶς, [sunt 
Nostro protectores aut candidati|và δέ εἰσιν ἀετοὶ χρυσοῖ xat 
εἰχόνες βασίλειοι [nostro σίγνα et σημεῖαι] καὶ στρατοπέδων 
χατάλογοι, γράμμασι χρυσοῖς δηλούμενοι, ἃ δὴ ξύμπαντα 
προυφαίνετο ἐπὲ ξυστῶν ἠργυρωμένων. 

D. 7. [575, 16.] πτυχέα. Sic solet plerumque haec vox 
in nostro codice efferri; interdum tamen integre et incorrupte 
scribitur εὐτύχια,, ut in loco Nostri paulo ante laudato p. 
7. €., quo absque loco fuisset nunquam coniectando ve- 
ram rationem ptychiorum fuissem assecutus. "Nam quum pri- 
mum hanc vocem legerem , suspicabar (neque enim aliud po- 
teram) illam codices evangeliorum significare, quales gran- 
des, ponderosos in membranis nitidissimis summa calligra- 
phices venustate litteris grandibus exaratos rubro holoserico 
indutos et umbonibus εἰ laminis angularibus, item agrafiis seu 
uncis aureis et argenteis firmatos atque ornatos praeferre e 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. it. 669. 


contis suspensos solebant; v. Garbelli Epistol. ad Iosephum 
Blanchinum in Prolegomenis ad Evangeliarium quadruplex p. 
6. et cl..Leich. de diptychis p. XL. Sane de nihilo non erat 
haec coniectura. Nam p. 542. A. 15. dicitur πτυχία rev: 
εὐαγγελίων res inter alias pretiosas publice coram legatis Sa- 
racenicis exposita spectatum fuisse. Thuanus quoque desceri- 
bens processionem, qua Pseudo - Demetrius A. 1605.  Moscovi- 
am ingressus est Imperator salutatus: proczma secundum prin- 
cipem, ait, incedebat clericorum turba cum vexillis quadratis, in 
quorum singulis appensa erat. aut. Divi. alicuius. imago , aut 
evangeliorum liber. In illo loco libri Mubacbhiani , quem p. 6. 
horum Commentar. cilavimus, vidimus apud Russos praelatos 
quoque codices Evangeliorum in publica processione festi Lu- 
minum. Accedit huc, quod aevo medio Pontifici Romano in 
processionibus publicis pugillares praeferrentur; v. Du Cange: 
v. Pugillares, quos puto codices evangeliarios fuisse, neque 
aliud pusillum , quam codicem evangelii , memoratum illo in. 
loco, quem idem v. Pugillus citat. 

In multis quoque nummis Imperatorum CPtanorum du- 
bium videri queat, labarumne an codex evangeli quadratus 
e conto dependeat. ἃ Graecis Saraceni quoque mutuati sunt 
morem al Coranui codices e contis dependentes in acie pro ve- 
xillis praeferendi , quo de more ad Abulfedam dico. Quum ta- 
men primi lmperatores Byzantini plurima veteris Romanae 
enriae imperialis instituta retinerent, quae.secuta saecula aut 
additamentis Christianismi auxerunt, aut ineptiis suis defor- 
marunt: et inter vexilla veterum Imperatorum signa Fortu- 
nàe quoque fuerint, ipsi quoque in cubiculis suis aurea For- 
tunae simulacra , velut maiestatis et felicitatis imperii pignora, 
haberent et colerent: et in primorum Imperatoruur Byzanti- 
norum nummis alata Victoria frequeus conspiciatur:. et infra 
p. 415. C, 4. Domesticus Scholarum inter officiales suos habe- 
re dicatur εὐτυχιοφόρους et σχηπτροφόρους, quod procul dubio 
ad imitationem aulae imperialis factum fuit: (neque enim putan- 
dum, domesticum vexilla et vexilliferos habuisse, quibus Im- 
perator careret:) conf. p. 427. C.: nullus dubito vocem. 
πτυχία et εὐτύχια vel εὐτυχεῖα esse corruptam et vexilla si- 
gnificare, quorum aut contisin summo superimposita aut ban- 
dis vel pannis intexta essent Fortunae vel Victoriae simulacra, | 
yuxüQi& , vicloriolae , ut appellat Cedrenus p. 322. A. r., ubi 
exponit CONO P., solennem nummorum Byzantinorum subseri- 
ptionem , quae mihi quidem videtur Constantinopolis olim By- 
zantium significare. Nullo tempore Byzantinis desiisse usum 
Victoriae in signis constat e loco Codini Offic. VI, 20. p. 79., 
ubi memorat flamullum Archistrategum dictum. |. Hic Archi- 
strategus seu Angelus Michael aliud nihil érat. quam Victoria. 


670 ^ 10. IAC. ΒΕΙΒΚῚ COMMENTARIT 


Graeci superstitiosi credentes Angelos alatos esse, quia in ve- 
xillis retentam ex antiquo figuram alatam videbant, ignoran- 
tes eam Victoriam esse, e pagano numine angelum Michaelem 
effciebant. ἘΠῚ excusandi profecto sunt. Sane pictores nostri 
non aliter pingunt angelos, quam victoria in nummis primo- 
rum Imperatorum eflcta conspicitur; v. e. c. nummos Con- 
stantini apud Du.Cangium Fam. Byz. p. 56. et "Theodosii p. 
61. A Graecis vexillum hoc Latini medii aevi quoque assu- 
mebant, ut alia multa, et Angelum appellabant ; v. Du Can- 
ge v. ZIngelus , ubi inter alia e Wittekindo haec citat: im quin- 
ta acie , quae erat maxima , et. dicebatur regía, ipse princeps 
vallatus lecta δὰ: multis militum | millibus alacrique. iuventute, 
coramque eo angelus, penes quem. victoria , denso agmine cir- 
cumseptus.  Credebant igitur boni nostri maiores ex male in- 
tellecta ambigua traditione , victoriam ibi esse, ubi angelus 
esset. Et erat revera, Nihil enim aliud angelus, quam vi- 
ctoria, numen fictitium paganismi , novo Christiano Angeli et 
Archistrategi nomine donatum. | Consideremus nummum Lon- 
gobardicum , quem Horatius Blancus ad Paulum Warnefridum 
in eadem tabula aere expressa, qua coronam ferream Modoé- 
tiensem exhibuit, cum inscriptione .Sanctus - Michael eumque 
comparemus cum nummis victoriatis ; nullam reperiemus dif- 
ferentiam inter ambos, nisi hanc, quod victoria nudo aut 
laureato capite est, S. Michael autem non pileum , ut vide- 
tur, sed nimbum circa caput habet. Moris huius signa vi- 
ctoriae in processionibus circumferendi vestigia supersunt ad- 
huc in ecclesia Graeca. Refert enim Stephanus Gerlach. in 
Diario CPtano p. 474. , ubi ritus processionis paschalis Grae- 
corum describit, sic processisse litaniam. Primum venisse 
protosyncellum cum codice Evangelii S. loannis, lamina au- 
rea tecto , secundum hieromonachum cum cruce stationali , 
tertium  psaltum cum imagine Christi e sepulcro surgentis, 
quarto loco processise duo hieromonachos, quorum unus- 
quisque gestaverit e conto rotundam latam deauratam lami- 
nam, super qua effictus Cherubinus senis alis instructus. 
Mitto reliqua. — Aliquanto post describens idem processionem 
sacrorum; donorum e Tribuna in Naum, sic ait: ,JDarauf 
Jinge die grosse Procession oder der Umgang an , da sechs 
oder sieben zu der πίονα Thüre des Chors [porta sancta par- 
va ad dextram bematis laterali] heraus, und in der Kirche 
gar langsam herum gingen. Da beneigten sich alle Anwvesen- 
den , etliche fielen gar. darnieder, andere erwischten der her- 
umgehenden Priester Kleider und Küsten sie. Der erste trug 
das Brod zum bendmahle auf' dem Kopf mit einem rothen 
leinen  Tuche bedekt. Zween andere trugen zwveen Kelche, 
einen. voll , den anderen leer: der vierte und fünfte die zwey 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LiB. 11. 671 


-Forbilder Cherubim und Seraphim , denen allen. zwey Leser 
mit Kertzen voran gingen." | Hi Cherubini et Seraphini suc- 
cesserunt in locum Fortunae vel Victoriae , ut S. Elias in 

ionem templi, quod olim Solis erat , apud Malalam T. 

p. 4... Quod olim τοῦ Ἡλίου fuerat , iam Christiani iu- 
acad τοῦ ἁγίου Ἠλίου esse. Statuam Matris Deum tenen- 
tem manibus leones mutilabant Constantini M. tempore leoni- 
bus, et manus in speciem orantis aut benedicentis Urbi con- 
formabant , ut deinceps Christianum vulgus idem illud ido- 
lum , quod olim 7Mater Deum nominabatur, mutato paululum 
nomine pro atre Dei adoraret, teste Zosimo 1l. 51.: v. ad p. 
356. B. 3. dicenda. E .Semone sanco fabulam de Simone sam- 
cto procudit Eusebius Hist. Eccles. IT. 15. Insignis est locus 
apud Athenaeum p. 197. F. 1., equo patet, iam Ptolemaeorum 
tempore fuisse victorias in pompis publicis praegestatas. Lo- 
cus hic est: ἐπηκολούϑουν σάτυροι, xaJ' ἕχαστον τοῦ σταδίου 
μέρος εἶχοσι. λαμπάδας φέροντες κισσίγας διαχρύσους,, [id 
est inauratas et cum hederae ambientis helicibus  caelatas : 
non recte Casaubonus emendat ibi:] μεεϑ᾽ οὕς Νῖχαι χϑυσᾶς 
ἔχουσαι πτέρυγας-" nam caetera lignea erant vestibus aureis 
induta;] ἔφερον δὲ αὗται ϑυμιατήρια ἑξαπήχη χισσίοις κισ- 
σίνοις χκαταχρύσοις aut χρυσοῖς στέμμασι aut καὶ 00091; sic 
videtur leg. esse .] διακεκοσμημένα ζωωτοὺς ἐνδεδυκυῖαι χιτῶνας. 
Possent innumera talia exempla retentae paganae superstitionis 
et idololatriae , sed Christianis nominibus dissimulatae et my- 
sticis ridiculis expositionibus incrustatae referri, si id agere- 
mus. Suboluit etiam cl. Leichio huius rei. "Veteres Impera- 
tores usurpabant divinos honores, et curabant sibi i ignem, 
ut numinibus, praeferri. ^ Novis quoque praelatus ignis fuit 
ex veteri instituto.  * [Imperatori Graeco praeferebatur lam- 
pas praeter sceptrum et spatham propter illud : Zuceat lux 
vestra, Codin. p. 101. Sed fuit potius ignis ille, qui Augu- 
stis praeferri solebat.] * 

Superest nunc, ut, qui manaverit πευχία ex εὐτυχία, de- 
monstretur.  "Tenendum er go, vulgus Graecum et novum et 
vetus consuevisse € et alias vocales initiales abiicere et » ut b 
vel etiam ut ^ pronuntiasee.  Pronuntiabant igitur vocem 
εὐτυχία ut fiychia vel ptychia , ut σιδροχάψια., πλεῦσις, 
φτηνία pro σιδηροχαύσια,, Schmeltzhütten, ofücinae metallo- 
rum fusoriae, βλέψις, plaga , quo respicitur , εὐθηνία, uber- 
tas et prosperitas rerum omnium, item βημερία pro εὐημερίᾳ, 
felix rerum suarum. status, βγενιχὸς pro εὐγενιχὸς, nobilis, 
βγαίνειν pro εὐγένειν. Dicunt autem εὐγένειν pro ἐχγένειν, 
et hoc pro ἐχγεγέσϑαι: πεύχια pro ἐπεύχια (v. cl. Hemster- 
hus. ad Aristophan. Plut p.159., ) πιτιμία pro ἐπιτιμίας 
Püynchanus in lnscriptionibus pro Épitynchanus; vid. Sal- 


672. IO. IAC. ἈΕΙΘΚῚ COMMENTARII 


mas. ad Hist. Aug. T.I. p. 99., ξάρτιον pro ἐξάρτιον, πά- 
valis apparatus , πίσχοπος pro episcopo , φρύδι pro ὀφρύδι- 
ov , supercilium , βλογεῖν pro εὐλογεῖν. λάδι et λάδιν pro é- 
λάδιον, oleum , λάμγειν pro λάβνειν et hoc pro £ievrew, 
agere , λάργυρος pro ὁλάργυρος , λάφος ΡΡῸ ἔλαφος, cervus y. 
λαφρὸς pro ἐλαφρὸς " λεήμων pro ἐλεή, (ων , λίγος pro ὁλέ 
γος, λιτροβούλης pro ἀλιτροβούλιος, μάτιν pro ἱμάτιον, μα- 
τομένος pro ἡματωμένος ; cruentatus , μέρα pro Zu£ga , μιε- 
ρεὺς pro ἡμιιερεὺς, μοιάζειν pro ὁμοιάζειν, γιχοχυρία pro 
ἐνοικοχυρία, πάγειν pro πάγειν, πίον pro opium , πίσω pro 
ὀπίσω, πιτήδειος pro ἐπιτήδειος, πιτύχερος pro ἐπιτύχερος, 
ἐπιτύγχανος " ἐπιτυγχάνειν πεφυχῶς , εὔστοχος. Qéy&Y pro 
ὀρέγεσθαι , cupere, ῥημάζειν pro ἐρημοῦν , vastare , δίφος 
pro ἔριφος, hoedus , δωτᾷν pro ἐρωτᾷν ; interrogare , σάζειν 
pro ἰσάζειν, aequare, σχουρία pro ἰσχουρία , σχάζειν pro 
70V χάζειν, prae tristitia silentium agere , tristem. et. taciturnum 
esse , ,σόδημα pro εἰσόδημα , εἰσοδος, ingressus vel reditus , 
σφαλίζειν ΡΙῸ ἀσφαλίζειν, claudere, σχάριν pro ἐσχάριον, 
ἐσχάρα, oculus , τισάνη ,pro ptsana, φίδι .pro ὀφίδιον 4 
Ügic , anguis , φῦδος pro ἄφοδος », stercus, . χγάρον pro ἐχγά- 
Loy , vestigium , ψηλὸς pro ὑψηλὸς  αἰμια, ψοῦνι pro ὀψώ- 
ΨιῸν 7), panis quotidianus. Possent plaustra talium | congeri. 
Sed ohe iam satis est. [Πτυχὲς pro codicibus Evangeliorum; 
et inter thesauros ecclesiae recensentur Nicetae Choniat. p. 
255. À., quos Isaacius Angelus .spoliasse ipsi dicitur : : ἐκ σί- 
γου τὰ ἱερὰ σχεύη κἀκ τῶν ϑείων αὐτὰ ναῶν ἀποσπῶν ταῖς 
ἑαυτοῦ τραπέζαις παρεισέφερεν. . — ἀφαιρῶν xai πὸ τῶν 
τιμίων σταυρῶν χαὲ πτυχῶν τῶν ἀχηράτων «Χριστοῦ λογίων 
κόσμους πολυτελεῖς , περιδέραια καὶ οτρεπτοὺς ἐτίθετο ἐξ 
αὐτῶν. ..1)16 Russen tragen noch in ihren Processionen. Se- 
raphinen | oder Cherubinen (wie sie es nennen) herum." Staat 
von Groot - Russland. p. 557.  lmperatores Romani olim in suis 
cubiculis habebant signa victoriae, ut pignora felicitatis i imperii, 
et quot essent Imperatores collegae , tot etiam erant signa 
victoriae, ut constat non tantum e Spartiani loco in vita Se- 
veri p. 657. , quo narrat, in podio sedis Imperatoriae Circen- 
sis stelisse tres gy pseas victorias, mediam Severi patris , duas 
hinc illinc , amborum filiorum, Bassiani et Getae. tenentes 
manibus palmas et orbes vel scuta cum inscriptis cuiusque Im- 
peratoris nominibus , sed etiam ex illo loco, quo ait p. 64o. : 
Fortunam regiam, quae comitari principes et in cubiculis poni 
solebat , geminare statuerat , ut sacratissimum simulacrum utri- 
que relinqueret filiorum. Sed cum videret se perurgeri, sub 
hora mortis iussisse fertur, ut. alternis dicbus. apud | filios Im- 
peratores in cubiculis Fortuna poneretur. — Sic loquebatur illo- 
rum saeculorum infantia pro: ut alternis diebus , hoc in .Bas- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118.11. 673 


Siani, altero in Getae cubiculo haereret. Argumentum insci- 
tiae antiquitatum , quod, Niceta teste; p. 559. D. statuam Con- 
stantini M. equestrem quidam pro Pegaso et Dellerophonte , 
alii pro losua, filio Nave, haberent, Conf. eiusdem Fragm. 
T. VI. Bibl. Gr. Fabricii p. 407. Ex: Addend.] 

D. antepenult. [575, 19:} σχεύη. Videtur bic et. simi- 
libus in locis σχεύη nihil aliud quam: vexilla notare. Satis 
hoc apparet cum ex adiectivo λοιπὰ, reliqua , quod suppo- 
nit, praecedentia idem cum sequentibus esse, et e versu pagi- 
nae huius ultimo; τὰ προῤδηθέντα σκεύη. praedicta vasa, sunt 
sceptra, victoriae, sigua etc. Verti tamen vasa respiciens ad 
p. 541. C. fine, ubi inter τὰ σχεύη quaedam referuntur, quae 
vexilla. non sunt, ut magna crux et virga Mosis. 

D. autepen. [575, 19.] καμπηδιχτώρια. — Campiductoria 
erant signa, qualia campiductores gererent, aut qualia mani- 
puli haberent , quorum unusquisque a campiductore vel docto- 
re regeretur. De campidoctoribus vel campiductoribus, yv- 
μνασταῖς τῶν στρατιωτῶν, non repetam a Valesio ad Ammian; 
Marcell, a Gutherio, a Du Cangio Gl. Lat. et aliis dicta. 

-— D. pen. [525, 19.] λάβουρα. | Labara quid fuerint , no- 
tum est, et multi multa de eo. Conf. Du Cange Gl; Lat. h. v. 
De etymologia tantum monebo, linguae Graecae esse vocabu- 
lum, et non barbaricae originis; mihi videri a Aaz«9« repe- 
iendum esse, δὲ λαπαρὸν initio dictum fuisse hoc velum vel 
vexillum , quod duplo pauno aut corio paratum et intus ca- 
vum atque vacuum esset, ut vento tumescere atque detume- 
scere posset. Scribitur autem hic λάβουρα pro λάβωρα. Nam 
λάβαρον et λάβωρον perinde dicitur atque scribitur. — Atqui 
ὦ et ov saepe permutari exemplis demonstravi, ubi de ter- 
minationé οὔριον (ut Ógrerovgiov pro urnatorimm eic.) 
dicerem. i; 

D. pen. [575, 19.] σίγνα. Erant olim nomen generale 
insignium militarium omnium. ln nostro tamen codice ve- 
xilla tantummodo illa denotant, in quibus protome lmperato- 
ris purpureo panno insuta esset.  Colligo e locis Glossarum 
et commentarii msti Apocryphi de Vita Iesu Christi, quos 
dedit Du Cange v. Προτομη. Conf quae idem Gl. Gr. p. 
1343. initio de sebastophoris habet. Nicetas p. 126. D. 8.: ση- 
μεῖαι, αἵ τοὺς βασιλεῖς εἰχονίζουσι. 

- D..pen. [575, 20.] ὑποχατιῶν. d est ὑποχατιόντος vel 
ὑποχατιόντι,, si quis. descendat, εἰ, quoad. sensum , ὑποχάτω, 
infra. "Vid. dicta ad p. 515. A. 10. 

355. A. 12. [576, é] μονοπέλυχα. Sunt alias sguizéAex- — 
καὶ dictae , secures unipennés , ut ita dicam , non bipennes. 
Nam bipenues sunt proprie αἱ πελέκεις, hic autem loci τζε- 
κούρια. Graeci ἡμιπέλεχκαν vocabant τὸ ἥμισυ τοῦ πελέχες 


Constantinus Porphyr. Vol. II ; 43 


674 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


ως, τὸ ἐκ τοῦ évóg μόνον μέρους ἔχον τὴν ἀχμὴν, 0 xci 
δεξτράλιον καλοῦσι, ait vetus interpres Homeri; v. Du Cangium 
ad Alexiad. p. 257. et Gloss. Gr., ubi locum hunc citat. *[De 
dextralibus v. locus veteris Homeri interpretis apud Salma- 
sium ad Simmiaesecurim p. 200.]* — Est idem ille modo al- 
latus. Videor mihi discrimen barum duarum vocum μ070-- 
πελύχου et τζιχουρίου in isto Wilhelmi Britonis versu, quem 
Du Cange l. l. citat, deprehendere: 
scia. dum dextris , bisacuta securis δὲ ensis 
Julminat. 

Et huc conformavi Latinam interpretationem.  Potuissem quo- 
que pro ascig dextrale dare; v. ad p. 87. D. 5. 

B. 1. [576, 8.] Φαργάνων. | Phargani sunt genus militi- 
ae seu protectorum corporis augusti aut ex Aegypto aut e 
provincia Transoxana, Fargana, oriundi. Frequens eorum 
apud historicos orientales mentio, sed illi plerumque non 
KX£!4J, per Gain punctatum Farganos, sed Ἀλε!, 4}, —Phara- 
ones appellant, tanquam si non a provincia patria Fargana , sed 
a Pharaonibus , Aegypti regibus, sic fuissent appellati, ob fe- 
rociam et indomitos spiritus. Omnem enim immanem , tru- 
cem, giganteum hominem Arabes Pharaonem , aut rem im- 
manem PAaraonicam , ut Graeci Titanicum , appellant.  U- 
trascriptio, XAeljJ| an ΧΕ ΑΝ, praeferenda sit, ambigo. Po- 
sterior videri queat praeferenda esse, quia principes orientales ple- 
rumque Turcas, quorum patria Fergana erat , in corporis prote- 
ctoribus habebant. Attamen non minus famosi a ferocitate alle- 
ctique in custodes augustorum corporum fuere Afri quoque et Mis- 
renses seu Aegyptii, qui de antiquis Aegypti dominis, Pharaoni- 
bus, quorum insolentiam et immanitatem vel etiam staturam refer- 
rent, potuere X4z] CUR Pharaones, dicti fuisse. Les Egyptiens 
appellent tout ce. qui est d'une grandeur extraordinaire du nom 
de Pharaon , s! imaginant, qu'ils |les vieux roys d'Egypte] ont 
tous été de géans: verba sunt Wanslebii Voyage d'Egypte 
p. 260. c. fin. Erunt ergo hi Faraones reliquiae istorum Co- 
pthorum rebellium δὲ indomitorum , Baschinusritarum suo no- 
mine dictorum, quos Renaudot. Hist. Patr. Alex. p. 281. ait 
Almamunum, quum domare non posset, Bagdadum transtulisse 
et in militiam suam abdidisse. Certe apud Hamzam Ispaha- 
nensem invenio genus militiae equestris in aula Bagdadica , 
X3 pal Misrense dictum, ὧν &e a ooa de ow 
Ks al $J Ub (0437) Idem quoque Hamzah X343, aliud 
genus militiae pedestris in aula Bagdadica memorat , qui nulli 
alii possunt esse «(uam  Cyrenaeenses seu Afri e provincia 


Africadesumti. Kà»Ue X3. LE (Rui. quDem E XI JI oua mf. 
33» RJ] s^ MES εὖ» qot GA (94? ox 5 5» incidebat 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. π. 675 


tumultus inter. pedites. nigros et Alcarawenasi [seu Cyrenaeos] 
multisque utrinque caesis, tandem nigri superiores evadebant, 
Et Abulfeda ad Ann. 255. [Chr. 869.] de casu al Motazzi 
Chalifae narrans, tres diversos ordines protectorum seu militiae 
palatinae in aula Bagdadica hos recenset , al Magarebah seu 
Magrabinos, vel occidentales , Afros, Mauritanos et Turcas, 
Farganenses nempe et Transoxcnos, et Pharaones e$,33] (i3 
jx eg «εἰς XAcV iji, Ky LRL, De A/mogarabis et 41- 
mogaswaris, genere militiae etiam Latinis et Graecis medii aevi 
non ignoto, agendi hic locus non est. 

um [576, 8.] Χαζάρων. Nomen Chazarorum notum in 
historia Byzantina , neque habeo quod de iis addam, nisi hoc, 
apud Arabes et orientales caeteros inolevisse , ut Chozaros 
per o pronuntient. Hinc celeber ille liber , a Buxtorfio vul- 
gatus, Cosri vel Cosari, quasi dicas disputatio Cosarica. "Ve- 
nit tandem nomen huius gentis olim a fortitudine celebre in 
latrociniorum infamiam , ut latrones et sicarii Χοσεάριοι fue- 
rint appellati, si modo nomen hoc a Chozaris recte repetitur , 


et non potius ab jL«2, denudator, spoliator , vexator, aut a 


(5^, derepente opprime , repetendum sit; v. Du Cange v. Xo- 
σιάριοι. Graeci Chazaros in Chersoneso Cimbrica collocant , 
Arabes autem in Iberia vel Circassia, Et sic quoque Matthias 
aMichow de Sarmatia utraque p. 457., qui insignis est locus, 
in specie ait novos Graecos eas gentes Z/gazaros et Zbgazelos 


nominare. Soranzo p.354. ed. Conringü, j;2- 54 est mare 
Caspium, hodie il mar di Baccu. Ex 4ddend.] 
᾿ς B. 3. [576, 10.] σωλέαν. Ergo etiam extra ecclesiam erat 
solea, quandoquidem hic loci solea triclinii Magnaurae com- 
memoratur. De solea fusius egi ad caput primum huius 
codicis. ^ Mss 
B. 4. [576, 11.] πρασινορύδινα. — Vestes sic dictas a ge- 
mino colore, prasino et roseo, constat; quomodo autem hi duo 
colores mixti aut dispositi fuerint in tali panno, non item 
constat. Potuerunt enim mixti et in maculis, talis, orbibus 
aliisve figuris sparsi per totum pannum fuisse, ut fundus e. 
c. roseus, maculae autem virides essent, aut potuerunt striae 
roseae et prasinae per vices ductu parallelo una apud alte- 
ram decurrisse; aut denique potuit una dimidia vestis pars 
tota rosea colore non mixto , et altera item tota prasina fu- 
isse; quemadmodum hodie e. c. orphani in urbibus Deleii 
una dimidia corporis parte pullati, altera pyrrhati vel rubri 
procedunt , aut in quibusdam urbibus Germaniae, quod ipse 
vidi, praecones in certaminibus arcubalisticis (J"ogelschiessen) 
pallium gerunt una parte dimidia brunni, altera crocei colo- 
ris. Vestes tales partitae et divisae (ita appellabant), hoc est 


676 | 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


diversae, aevo medio admodum frequentis usus erant. Generis 
autem alterius vestes, quarum colores mixti per totam telam 
essent, mixtas appellabant. ^ loannes Signiensis (apud Du 
Cangium v. Zocularis): alii, quod proprie iocularium est, ab 
utroque latere divisis coloribus , item mixtis, westimenta va- 
riabant. Menricus de Knygthon de Eventibus Angliae L. IV. 
(apud Du Cangium v. ZLiripipium) ait dominas vestitas fuisse. 
vestibus partitis. lpse Du Cange dubitavit, quomodo vocem 
ἀσπροχόχχινος redderet. Dat enim in Gl. Gr. h. v. partim - 
albus , partim. | coccineus vel coccineus subalbidus. At in. La- 
tino Zeucoporphyrus vertit ex purpura alba. Voluit purpuram 
dilutiorem dicere (nam purpura alba est ἀσύστατον), ut patet 
ex addito Zeucorhodinus, quod vertit ex: roseo colore dilutiore. 

B. penult. [576, 17.] λευχολέοντας. Sunt intextae pannis 
fundo coloreo imagines candidae leonum rectorum stantium , 
vel et incedentium , aut etiam leonum imagines coloreae in 
fundo candido intra circulum comprehenso.  Conspicere ve- 
stem hanc licet in eunucho ad dextram Imperatoris stante in 
illa imagine, quam Ceremoniali nostro praefiximus , item in 
illa Magni Ducis Apocauci, quam notis suis ad Nicephorum 
Gregoram inseruit cl. Boivinus p.52. Latini tales leones in 
area rotunda circulo circumscripta leones znrotatos vel circum-- 
rotatos appellabant. —Histor. Episcopor. Antisidor. (apud Du. 
Cangium v. Circumrotatus): tria praestantissima pallia mille 
solidorum pretio constantia , quorum. unum. viridis coloris , leo- 
nibus multicoloribus circumrotatis fulget ,| secundum imaginibus 
regum. pariter  circumrolatis regali modo equitantium | pollet , 
tertium. quoque leonibus auricoloribus circumrotatis | adspicienti- 
bus arridet. Solebant quoque leones et oviculas in textura 
iungere. Du Cange v. $capolus , quae oviculam notat, ca/rgas 
breudatas cum scapolis et leonibus habet. 

B. ult. [576, 18.] στρατωρίχια. — luxta formam et ter- 
minationem suam deberet haec vox vestitum stratorum notare, 
ut χαισαρίχιον, σπαϑαρίχιον etc. quia tamen stratores non 
φορεῖν, quod verbum vestitui proprium est, sed βαστάζειν 
τὰ στρατωρίκια dicuntur, quod de re gestatili inter manus et 
libratili, ut est scutum, hasta, bipennis etc., tantum dicitur, 
credidi me rectius facturum, si interpretarer virgas sibi peculia- 
res. Forte debueram idem consilium secutus esse paulo ante 
p. 332. D. 9. et reddidisse non vestes, sed virgas candidatorum, 
Forte κανδιδατίχια, σπαϑαρίκια, σπαϑαροχανδιδατίκια sunt 
virgae candidatorum,  spathariorum , spatharocandidatorum. 
Certe infra, sectione secunda capitis 4o., stratoricia , candida- 
ticia, spatharocandidaticia referuntur inter τὰ σχεύῃ, a quibus 
diversa sunt, et ut diversa paulo post seorsim recensentur 
mutatoria. Sed isto quidem in loco eam interpretandi ratio- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. il. 677 


nem dissuadebat appositum. verbum tui quod, ut dixi, de 
rebus usurpatur toto corpore gestabilibus, non de iis, quae 
βαστάζεται. manibus librantur. 

C. 5. [5726, 20.] ἐστη τῆς. lta membranae. Aut excidit 
ó, aut tacite est supplendum, 

D. 3. [577, 6.] τῶν δ΄ χροιῶν. — Veneti , prasini , russi 
et albi. Videntur ergo hi tagmatici seu praesidiarii diversi a 
quatuor palatii tagmatibus fuisse, nisi putes tagmata haec pa- 
latina, scholas puta , excubitores, hicanatos et numeros, per 
urbem regiam distributos fuisse obeundis vigiliis et stationi- 
bus et illinc unicuique de quatuor factionibus attributum at- 
que deputatum fuisse numerum, qui eius necessitatibus in- 
serviret et custodiae praeesset. 

D. 4. [577. 7.] ἀποστολῖται. | Cantores aedis SS. 4posto- 
lorum, ut ἁγιοσοφῖται cantores aedis S. Sophiae. Olim enim 
non omnes aedes sacrae cantores sibi suos habebant, ut neque 
hodie habent, sed tantum praecipuae. Caeteras curabat schola 
cantorum ; vid. Du Cangium Gl. L. v. Cantores. 

D. antep. [577, 10.] βασιλίχια. — Carmina in laudem Im- 
peratoris et familiae augustae; quale illud est p. 225. per Al- 
pbabeti litteras digestum, ubi etiam aliqua de more talia car- 
mina recitandi dixi. Subintelligitur στεχηρὰ, τροπάρια, μέλη 
vel simile quid. Pari modo ἀποστολικὰ dicta fuerunt carmina 
in laudes Apostolorum cani solita in ecclesia, ϑεοτόχεα car- 
mina in laudem Deiparae. Morem hunc reges occidentales 
iranssumserunt ab orientalibus. Hovedenus in Richardo I. : 
hic ad argumentum (f. augmentum] et famam sui nominis 
emendicata carmina et rhythmos adulatorios comparabat, et de 
regno Francorum cantores et. ioculatores muneribus allexerat , 
ut de illo canerent in. plateis , et iam dicebatur ubique, quod non 
erat ei similis in orbe. Etiam in aula Attilae Hunni post fini- 
tas epulas δύο ἀντικρὺ τοῦ "rra παρελϑόντες βάρβαροι 
ἄσματα πεποιημένα ἔλεγον, νίκας αὐτοῦ καὶ τὰς κατὰ πόλε- 
μὸν ἄδοντες ἀρετὰς, ieste Prisco Rhetore in excerptis Lega- 
tion, Hoeschel. p. 52.; xe οἱ μὲν ἥδοντο τοῖς ποιήμασιν, 
continuat, οἱ δὲ τῶν πολέμων ἀναμιμγησχόμενοι διεγείροντο 
τοῖς φρονήμασιν, ἄλλοι δ᾽ ἐχώρουν ἐς δάκρυα, ὧν ὑπὸ τοῦ 
χρόνου ἠσϑένει τὸ σῶμα καὶ ἡσυχάζειν ὃ ϑυμὸς ἠναγχά- 
ζετο. Successerunt haec carmina in locum illorum veterum 
panegyricorum , e quorum immani numero superstites habemus 
duodecim a Cellario postremo editos. Graeci morem hunc do- 
minos suos quacunque occasione carminibus in plena curia de- 
cantatis vel recitatis laudandi, ut ad occidentales, ita ad Ara- 
bes quoque transmiserunt.  Persaepe legas apud Abulfedam 
fragmenta aut saltim memoriam factam carminum , quae hic 
vcl ille Arabicus poéta in huius vel illius principis Saracenici 


678 0. IAC. REISKII COMMENTARH 


diem natalem, aut diem natalem. Muhammedis , aut in Pa- 
scha Muhammedicum, aut alia occasione, non sine lauto prae- 
mio in frequentissimo conventu recitavit, Non iniucundum 
spero lectoribus fore , si locum inde vel unicum repetam , e 
quo, qualis fuerit illorum poétarum Arabicorum ratio, qui in 
aulis principum orientalium pascebantur, quae ipsorum sti- 
pendia, quod recitandi tempus, cognoscantur. Lucem inde 
illa accipient, quae supra ad p. 8. A. 23. dixi de λιβελλαρέῳ 
seu carmine gratulatorio, Imperatori in diebus festis a quavis 
factione per suum  democraten exhiberi solito. Narrans igi- 
iur Abulfeda ad a. 469. [Chr. 1076.] de principibus , qui 
tum erant, Halepensibus, haec tradit: je3 (53992 cob Gl 
QU Dee qy 23 xA cO) gMa E,Q-9504J0 χα ἃ 
UEeam οὐἱ Amo» QUE (Q4) (qa Joe qp ye 
Lia ΑΗ ados 
ce σοῦ aun 9. ἔφαθ Gi Na Loxau e ua (e AES ὦ Xulas 
QUSS CA ama δὲ Dye QL—Àe Qe (3 X4as Q6. 
Q8 οἱ JU. s Luhss Que Ga Uu» CUP sei suas 
M) ἰρχβακοῦ a3 ἰρόακολω Οἱ (2b νῶν,  Mahmudo, filio 
Nasri , filii Salehi , de gente Mardasidarum , eo , quo diximus, 
anno wivis exemto succedebat filius Nasr, quem poéta Ibn 
Goiusch [male apud Elmac. p. 285. (47, Habus legitur, ubi 
hi iidem versus et plures, sed misere depravati, habentur] 
illo carmine laudavit , cuius haec est particula : ; 
Octo sunt , quae , ex quo comparasti , nunquam separati 
fuerunt, neque separabuntur unquam : 
dMMens tua et dei timor, liberalitas tua et divitiae, 
dictio tua et elegantes sensus ; prudentia tua et victoria. 
Mahmudo, Nasri filio, [| patri tuo] mos erat quidam , 
quem aut multum fallor , aut restituet Nasr. 
1Mos ille hic erat. Quoties poéta Mahmudum carmine celebra- 
ret, mille nummos aureos ferebat, ^ Tantundem .Nasr. quoque 
largiebatur, addito , sí poétanon restituet, sed duplicabit 
dixisset, duplum se daturum fuisse. Paulo post subiicit haec: 


qi £99 O45 Ejdaxnl σὰν qJe3 Xue non Ou 203 Q5 
Ux axo, Unas qur ὧδ 95) σθὶ ἃ $9. Dac 
Cue qub se Rm. pela (b dac. ($04e ὦ 
qM db oun, ai Qc LÀ μοῦ (eA. — Die primo 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. il. 679 


mensis decimi a, 468. celebrabat Nasr festum. Ruptürae, [quo 
nempe ieiunium menstruum rumpitur , κατάλυσιν novi Grae- 
οἱ appellant,] guod quum eo anno in vernam tempestatem zn- 
cideret , fiebat , ut omnes in splendidissimis , quibus quisque 


. potuisset , mutatoriis maximoque numero ad principem  gra- 
po j og prncpem ^g 


N 


tulandi causa. confluerent. — Aderat tum. quoque Ibn Giotusch 
illudque carmen  recitabat, cuius haec sunt etc. — Instructis in- 
de epulis potabat Nasr usque ad vesperam. —  lgitur festis 
tantummodo diebus illi Arabici poétae carmina sva non exhibe- 
bant scripta, ut Graeci, sed ore ipsi recitabant, ut die principis 
natali, die natali Muhammedis, die Rupturae seu Pasehatis 
minoris, item Paschate seu Bairam maiore, et quando impe- 
rium adisset princeps, aut hostem ferasve venando stravisset. 
Sed redeamus ad nostros Graecos, Morem perantiquum  prin- 
cipes in hilariis et epulis eorum carminibus celebrandi prac- 
ter Homerum aliosque veteres poétas testatur etiam  Athe- 
naeus IV. p. :55. exemplo Antiochi M., qui cum ederet 
epulas solennes, quas armata saltatio sequebatur,  habe- 
bat in comitatu illum  Hegesianacten historicum. ^ Quem 
quum ordo saltandi tangeret, deprecabatur hoc insuetum spe- 
ctaculum de se edere, et offerebat potius carmina in eius lau- 
dem recitare: ἐπεὶ δὲ καὶ sig "Hynoutraxra — τὸν τὰς ioro- 
ρίας γράψαντα ἡ τῆς ὀρχήσεως τάξις ἐγένετο, ἀναστὰς εἰ- 
πεν" πότερον, ὦ βασιλεῦ, κακῶς ὀρχούμενον ἐμὲ ϑεάσασϑαε 
βούλει, ἢ καλῶς ἀπαγγέλλοντός μου ἴδια ποιήματα ϑέλεις d- 
χροᾶσθαι; χελευσϑεὶς οὖν οὕτως ἦσε τὸν βασιλέα, ὥστ᾽ ἐρώ- 
vov τε ἀξιωθῆναι xai τῶν φίλων εἷς γενέσϑαι. In his ver- 
bis memorabilis est significatio vocabili ἔδια ποιήματα, pro- 
pria non poétae , sed regi Antiocho, ἐδίως εἰς αὐτὸν πεποιη- 
μένα ; deinde ἐράνου ἀξιωθῆναι, convivas omnes collata stipe 
donasse; tertio poétam inter τοὺς φίλους, familiares et com- 
mensales regis fuisse numeratum.  Antiquius exemplum et 
fragmentum talis basilicii, quod Neoptolemus tragoedus in con- 
vivio Philippi , regis Macedoniae, patris Alexandri M., cecinit, 
affert Diodorus Siculus XVI. 92. p. 152. T. II. ed. Wesseling. 
354. A. 3. [577, 14.] Σκέπτου.  Coniicio, scepti nomine 
fuisse dictam miliuam pompaticam Augustae propriam, eu- 
nuchis constantem , ἀπὸ τοῦ σχέπειν, quod illi eam proce- 
dentem ambirent, cingendoque a conspectu publico tegerent. 
A. 4. [577, 14.] ὑποφιαλὶν χκαμήσια. Sic solebant mem- 
branae nostrae pro ὑπὸ φιαλὲν. Pariter quando ἀγὰ distri- 
butivum occurreret, nunquam separabant, sed iungebant 
nominibus, ut draóvo, ἀναὲξ, bini, seni; v. p. 556. À. 1., 
ubi zgocóvot» exhibui ad praescriptum membranarum. Sunt 
autem τὰ ὑπὸ φιαλὶν καμήσια idem atque τὰ ἀπὸ vel μετὰ 
φιαλίου χκαμήσια, ut ἡ ὑποχαμπάγιν σύγκλητος idem atque 


680 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


ἡ ὑπὸ νεὶ ἀπὸ vel μετὰ χαμπαγίων ovyzAnrog, camisia, quae 
simul secum habent phialia seu  capucia ,  cucullos. | Senatus , 
qui cum campagiis incedit. Infra p. 418. B. 6. est ὕποβλατ-- 
τωμένον χκαμίσιον σχήματι qieA(ov , id est χαμίσιον μετὰ 
ῥάμματος βλαττίου, δίχην φιαλίου ἐσχηματισμένου. | Dicta 
autem sunt phialia a phialis vel cymbiis, quia similitudinem 
phialae, cymbii vel ollae gerunt, in quam caput immittitur. 
Phialae autem novis Graecis idem sunt atque vetustis αὐ πύε- 
Aot, bassini, lacus, ingentia vasa rotunda hemisphaerica cava, 
recipiendae aquae. 

B. 4. [578, 5.] ἀετοὺς. Quod hic in Latinis addidi sagi 
genus, ita dicitur, respicit ad vestem militarem aquilam ideo di- 
ctam, quod .undans in aura volantem expansis alis aquilam 
referret. Potest tamen quoque vestis cum intextis aquilarum 
imaginibus designari. De utroque genere supra dixi. 

D. 4. [578, 5.] βόφους. ld est vestes cum intextis boum 
vel bubalorum imaginibus. Tales quoque confido fuisse quos 
Anastasius τὰ Leone lll. cum bubilo, quasi cum bubalo, nomi- 
nat: Jjfecit velum rubeum. cum  bubilo, LE 

B. 5. [578, 4.] πολυγύρους ἀετοὺς. Incertum est, sintne 
vestes , quibus multae institae ad Maeandrorum modum mul- 
tis gyris, flexibus, ambagibus, modo ascendentibus , modo 
descendentibus adsutae fuere, an tutulatae vel tubulatae, plicis 
et recessibus panni frequentibus, unis ad alteros appositis , 
de quibus dico ad vocem χρυσοσωληνοχέντητος p. 48. B. 7. 

C. 7. [578, 17.] σαπωνίσται. Sunt qui vestes sapone 
mundant et lavant. Latini hos candidatores et candidarios 
appellabant, et tales foeminas candidairices , ut apparet e Pe- 
tri Bellunensis epist. 14., si modo recte ibi editum est candi- 
datrices. Puto enim potius cantatrices reponendum esse, 
Recenset enim damnosam curiarum catervam, pestem prin- 
cipum , in. qua candidatores, "ut necessarii vitae commu- 
ni, numerari non possunt. Cantores autem eunuchi et can- 
tatrices ad recrementa curiae et luxuriae apparatum pertinent. 
Hic locus est; iudicet quisque. Aegis curiam sequuntur assidue 
histriones , candidatrices , aleatores , dulcorarit, caupones, nebu- 
latores [pistores nebularum, qui parant tenues cancellatas 
placentulas, /Faffeln, des gaufjres dictas], mzmz , balatrones , 
barbatores et hoc genus omne.  Necessarii autem erant candi- 
datores in aula Byzantina propterea maxime, quod color au- 
lae quotidianus candidus esset, et non tantum protectores sa- 
cri corporis in candidis lineis apparere, (unde candidatorum 
nomen acceperunt, sed etiam proceres omnes candidas vestes 
gerere deberent, traducto more ex antiqua Roma, qva ho- 
nestiores togas candidas gerebant. Quod igitur olim fullones 
Romae creta perficiebant in togis Romanorum candidis, utpo- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 110. n. 681: 


te laneis , id saponistae apud CPlin sapone et siligine perfi- 
ciebant, ut in candidis magnam partem lineis. —Consuevisse 
enim iam illo tempore lintea lota glutine siligineo inspissari 
et rigidari , quod Franci ab inspissando empesser , nos stürken 
a rigidando appellamus , patet ex loco Petri Damiani Opusc. 
42. ad Landulph. c.75.: hic itaque nitidulus et semper ornatus 
et conspicuus incedebat , ita ut caput eius nunquam nisi gibel- 
Züna [id est zobelina] pellis obtegeret, indumenta carbasina 
| niventia siliso per artem .fullonis [id est saponistae, 
candidatoris] /nficeret. Hinc intelligas illud Ugutionis: can- 
didarius , fullo , qui parat [id est ornat, comit] pannos et ex- 
candidat et eos fulgere facit. Potest tamen hic Ugnutionis 
locus aeque de fullone cretatore , quam de fullone saponista 
intelligi. Veteres Franci et Germani artem hanc lintea ro- 
borandi et ad nitorem laevigandi gZsszre appellabant, voca- 
bulo Germanis hodiernis non prorsus ignoto. Habemus enim 
adhuc et, quamvis rarius, usurpamus verbum g/eissen pro 
splendere, nitere ; v. Du Cangium v. Glissum et locum Mona- 
€hi Sangallensis L. 1. 5. 6. de rebus Caroli M. supra ad p. 
7. A. ult. in disputatione de candidatis allatum. | Lavanderos 
porro appellabant hos homines Latini sequiores, a nominati- 
vo lavander, quod nihil aliud est quam /avator , et inter of- 
fieiales aulae quoque numerabant ; v. Du Cangium v. Lavan- 
us, ubi versus hos citat ; 


ille est sinscalcus , vere buticlarius ille , 
ille lavander adest; etiam |focarius ille, 


- Numerat horum versuum auctor inter aulicos sinscalcum , se- 
nescalcum , magistrum sacrorum officiorum, sic dictum, quod 
sino vel szndo (nos hodie dicimus dem Gesinde, familiae , co- 
mitativae regiae) praeesset; secundum Zuticularium seu pincer- 
nam vel cellarium , tertium lavatorem, qui vestium lavan- 
darum, parandarum, id est ornandarum, et in vestiario con- 
dendarum gereret curan. Denique focarium , id est calfacto- 
rem simul et coquum. Hinc putem saponistas fuisse eosdem 
cum magistris lineae vestis aut certe iis affines; vid. Du Cangi- 
um v. JMagister. 

D. 1. [579, 1.] οὐσία. — Familia, quae alicui est, quam 
aliquis possidet, ut 7 περιουσία eodem sensu, (qua de voce 
supra dixi.) familia, quae circa aliquem est. Yn specie dice- 
batur οὐσία de familia nautarum, qui sacrum corpus in dro- 
moniis ad suburbana palatia et alio vectitabant. Hinc legas 
apud Constantin. de admin. imperio p. r4o. B. 4. 7j μέα 
οὐσία pro unum de duobus dromouium cum nautis ad. id per- 
tnentibus. Conf. infra p. 385. D. 2., et apud nostrum οἱ τῆς 
βασιλικῆς οὐσίας ἐλάται, regii dromonii vel mavigii remiges ; 
vid. ad Ρ. 355. b. 3. 


68a IO. IAC. REISKII COMMENTARII - 


D. 2. [579, 3.] 9 μέγας Πάμφυλος. Puto praefectum 
fuisse pamphylorum , et haec pamphyla navigia vehentia 
pamphylos seu milites nauticos ex omnibus nationibus non 
Graecis, ut Italis , Russis, Turcis, Mardaitis , Sclavis etc. 

D. 2. [579. 2.] 999x«c. .Scuta in universum omnia, sed 
praecipue cor/acea. "Vox est Arabicae originis. 33,9 Darcah 


vel Dorcah et cum praeposito articulo αὐ X$,99! J4fddarca 
idem notat. Non est pe//is cervina, ut vertitur apud Con- 
stantin, de Imp. admin. p.8:.C.7.; vid. Menag. Orig. L. 
Franciae v. Zarge et Du Cangium v. Targa. Hinc venit in no- 
strum sermonem vox Zartsche, sed hodie obsoleta, in versi- 
one Germanica Bibliorum adhuc superstes ; v; Frischii Lexic. 
Germ. v. Zartsche, et Du Cangium v. Testina, ubi locum hune 
e testamento regis Ranimiri in historia Pinnatensi adducit: 
de meas autem armas, quae ad varones [virilem sexum hae- 
reditate] pertinent — espatas et adarcas et. gelmos [id est hel- 
mos, cassides] — demitto ad filium meum Sanctium. 

335. A. 2. [579, 9.] συστημάτων. Collegia urbana artifi- 
cum et opificum designat , ut mercatorum , aurificum , Suto- 
rum, sartorum et aliorum talium. 

A. 4. [579, 11.] πλατώνια. — lta scripta in membranis 
hic erat et semel aut bis deinceps haec vox. Inferius au- 
tem D. 6. et p. 570. C. 5. reperi in. membranis nostris πλά- 
τάνιον. Reddidi ubique et in Graecis et in Latinis hane vo- 
cem qualemqualem codex dabat, nescius utra lectio melior 
et unde derivanda. Πλατάνιον possit vel a. platani foliis intex- 
tis dictum fuisse videri , vel ἀπὸ τῶν πλατῶν., quasi scapu- 
lare vel humerale. fuisset. Alteram vero lectionem si prae- 
feras, possis ab intextis platoniis, hoc est damis vel cervis, re- 
petere; vid. Du Cangium v. Πλατώγιον. 

A. rt. [579, 16.]. Τουλμιάτζοι. Videntur iidem. atque 
Dalmatae esse; quos novellae publicae saepius nuperrimo bel- 
lo nomine Zulpatschorum citabant. .Quo accedit propius al- 
tera lectio paulo post B. 4. occurrens Ταλμάτζιοι. Utramque 
scriptionem , qualem in membranis inveni, exhibendam duxi. 

D. 2. [579, 19.] τὸ πάχωμα. Videtur τὸ zv, crassum, 
Jaex , amurca veluti plebis nauticae esse; 

B. το. [58o, 2.] ὅλόφωτα.  Reddidi ex coniectura trabes 
ad instar crucium factae , dependentibus  polycandelis. gravi- 
dae. De hoc genere luminarium v, Du Cangium ad Paulli 
Silentiarii Ecphrasin p. 558. et 559. Sed quem ibi citat lo- 
cum Paulli non recte cepit. Est part. Ii. v. 440. : 

"Ec δὲ βαϑὺ χρηπῖδος ἐδέϑλιον ἁδρὰ νοήσεις 
δούρατα, δικραίροιο μέσον τροχάοντα σιδήρου, 
ὧν ἔπι νηοπόλοιο φάλαγξ διανείσσεται αἴγλης 
ἰϑυπύροις κανόνεσσιν ἐρευϑομένοισι δεϑεῖσα. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. m. 683 


Nihil hice poéta de clericis, nihil de regulis canonicis , sed 
dithyrambi hi aliud nihil dicere volunt, quam lampades in 
illis crucibus vel arboribus holofotis sic esse in altum et la- 
tum, vel perpendiculariter et horizontaliter dispositas , ut in 
duabus sese transversim ad rectos angulos secantibus rubro 
colore tinctis lineis rectis ardeant: 

Jn imo fundo molis videas robustas 

trabes, medium ferrum biceps dividentes , 

super quibus phalanz [series in longum porrecta] ἐμοῖς 

per templum vagantis transit, 

rectis lineis rubris illigata. 
Erat ergo talium arborum vel crucium luminosarum scapus 
ligneus, brachia vero ambo efliciebat pertica ferrea per illum 
igneum scapum medium traiecta. Quod etiam apparet ex 
eleganti descriptione Leonis Ostiensis II. 31.: trabem fusilera 
ex aere cum candelabris numero quinquaginta , in. quibus uti- 
que totidem cerei per, festivitates praecipuas ponerentur , lam- 
padibus subter. in aeneis uncis ex eadem trabe 56. dependenti- 
bus, quae videlicet aeneae trabes aeneis aeque brachiis ac mani- 
bus sustentatae trabi ligneae , quam pulcherrime sculpi et auro 
colorumque füucis fecerat exornari, commissa est. Locum de- 
beo addendis notarum ad Paullum, in quibus errorem suum 
ipse Du Cange agnoscit et revocat. ldem Paullus partis se-: 
cundae v. άτι. holofotum cruciatum sic describit : 

Καὶ μεγάλου oravgolo τύπον πολύωπα νοήσεις 

γείτονα μὲν δίσκοιο, [polycandeli cum cantharo suppo- 

“- 5110] πολυτρήτοισε δὲ νώτοις 

ἄγγος ἐλαφρίζοντα σελασφορον. 
Ut in nostro praesente loco dicitur ὅλόφωτον, ita κανδήλαν 
πάμφωτον dixit Auctor Actorum S. Eliae iunioris p. t94. : οἱ 
μὲν κανδήλαν πάμφωτον ἔλεγον βλέπειν ὑπὲρ τῆς αὐτοῦ x&- 
φαλῆς λάμπουσαν, lucernae scapum, multis inde prodeuntibus 

nulis instructum, omnibus ardentibus et lucem spargentibus. 
C. 3. [58o, 7.] Herranvoyíov. Quid Pentapvrgium fue- 

rit, cuius non infréquens Nostro et aliis mentio fit, non con- 
stat. Du Cange CPli Chr. p. 128. putat, aedificium quinque 
turribus constans et partem palatii Magnaurae fuisse. Neque 
dubium est, pentapyrgium in Magnaura conditum a "Theophilo 
Imp. fuisse, testantibus id Cedreno p. 515. C. 5. et Leone 
Grammatico p. 450. B. 5., quos Du Cange ibi citavit. Ve- 
rum nostro hoc in loco, p. 42. D. 6, et infra Cletorologio ap- 
paret, Pentapyrgium non aedificium , sed ornatum mobilem 
fuisse, qui non solum in Magnaura, sed etiam in Chryso- 
triclinio fuisset, qui per dies maxime solennes spectatum ex- 
poneretur, Sic enim habent Cletorologii 1, |. verba: éx δὲ 


684 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


τῆς προχειμένη à τῷ περιβλέπτῳ χρυσῷ τριχλέγῳ χρυσῆς 
τραπέζης, ἐν ᾧ καὶ τὸ περιφανὲς χτῆμα τοῦ χρυσοῦ πεντα- 
πυργίου ἐς τιμὴν προετέϑη. Veni primum in eam cogitationem, 
fuisse Pentapyrgium machinam ligneam ad instar castelli. cum 
turribus , moenibus, portis structam, (castrum honestatis ap- 
pellabant,) in quod doimnicellae includi et panni pretiosi sus- 
pendi solebant, ut. expugnata tali arce a militibus nobilissi- 
mis cuiusque esset quod rapuisset; quale imitamentum velut 
missilium. veterum in usu fuisse apud. occidentales aevo medio, 
apparet e Rolando Patavino, cuius locum cl. Muratorius 
Ant. Ital. T. II, p. 416. et 857. retulit, et ex Henrici VIII., 
regis Angliae, vita quoque , que simili modo castrum ligne- 
um mobile ludicri causa expugnandum suis proceribus propo- 
suisse, tradunt Angli scriptores. "Verum quum p. 118. A. 
nostri Codieis dicatur sub Pentapyrgio stetisse grabbatum impe- 
rialem, et p. 5930, C. describatur ut armarium, babens divérsa 
tabulata, e quo pretiosa quaeque cimelia dependerent : liquet 
armarium fuisse quinque constans arcis , singulis turritis, tri- 
bus forte in frontem porrectis, duobus autem lateralibus , 
sub quorum medio, ut maximo et celsissimo, steterit grabbatus 
imperialis, non semper expositum conspectui, sed tantum in 
praecipuis diebus festis , quandoquidem ei p. 559. À. 10. 70 
ἀδιάλειπτον καὶ χαϑ᾽ ἡμέραν ἱστώμενον πυργίον opponitur, 
turricula seu armarium turritum indesinenter et quotidie prostans. 
Solebant veteres quoque Graeci arculas rerum pretiosarum et 
eximiarum ad modum turrium comparare et πυργίσχους ex 
eo appellare. Artemidorus 1. 76. p. 64^ 1. χώτας χαὶ zvg- 
γίσχους καὶ ϑησαυροφυλάκια iungit. Et in angulis atriorum 
iales arcas turritas collocari solitas fuisse, auctor est Chronic. 
Cassinense lll. 34., cuius haec sunt verba : aedeculae illae, 
quas instar. turrium in atrii. diximus angulis constitutas. 'Ehe- 
cae propterea , in quibus Venerabile , ut appellant , et San- 
ctorum reliquiae asservantur, olim habebant turriculae for- 
mam. Glossae Gr. Lat. πυργίσχοι atque πυργισκάρια turricu- 
Jae et armaria reddunt; v. Du Capgium ad Silentiar. p. 574. 
Vid. ad p. 42. D. 7. dicta. luvat hac occasione morem , cu- 
bicula , tentoria, porticus, in quibus explicitum suum ]uxum 
et opes ostentare vellent veteres, vestibus pretiosis, item mis- 
Soriis seu, vetustiori tempore, scutis, quae a missoriis figu- 
ra parum differunt, aureis et argenteis ornandi, ex antiqui- 
tate repetere et cum loco hoc nostro illum Athenaei com- 
parare, quo tentorium describit illud, quo Ptolemaeus Phila 
delphus aliquando Alexandriae convivas excipiebat, Cuius par- 
lem tantummodo exiguam referam , totum legi velim. . Est 
L. V. ji 196.: ἐν ταῖς ἀνὰ μέσον χώραις [inter columnas 


nempe] πώνακες τῶν Σικυωνικῶν ζωγράφων, ἐναλλὰξ δ᾽ ἐπί» 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. n. 685 


Aexrot εἰχασίαι παντοῖαι xat χιτῶνες yovaougtic, ἐφαπτίδες 
δὲ χάλλισται, τινὲς μὲν εἰκόνας ἔχουσαι τῶν βασιλέων ἐνυ- 
φασμένας, αἱ δὲ μυϑικὰς διαϑέσεις" ὑπεράνω δὲ τούτων 
ϑυρεοὲ περιέκειντο ἐναλλὰξ ἀργυραῖ τε xai χρυσαῖ. 

D. 7. [58o, 21.] χοροσαγχόριν. ^ Retinui in Latinis , ut 
ar est in tam obscuris, ipsam vocem , quum de probitate 
ectionis et significatione non constet. Putem tamen 7vgooay- 

χόριν fuisse ab auctore profectum , hoc est χοιροσαγχόριν. 
Nam οἱ et v permutare solent Graeci librarii, ut alio loco 
demonstravi. Posset autem 70100647 χόριν significare vestem 
cum intextis porcis vel apris, et accipitribus vel vulturibus. 


Accipiter enim vel vultur Arabibus Sacar f&e οἵ Soncor 


vel Sungur (E appellatur , unde celebris illius Bursequint 
vel Bursekini cognomen fcsungur, accipiter candidus , quod 
Wilhelmus Tyrius et alii aequales scriptores , ut fit in barba- 
ricis nominibus, forte quoque librariis in culpae partem veni- 
entibus, Zssungur efferunt. Hoc ipsum est illud animal συγ- 
χούριον dictum in Orneosophio Michaélis Imp., quod Du Can- 
ge h. v. interpretatur a»/s venaticae genus. lnde quoque ca- 
nes cum accipitribus venari docti Graecis Lay«gr«  dicun- 
tur, quasi accipitrini. Sacre in sermone Francico ex Arabi- 
smo adhuc superest, ut notum. Quid fuerit a/?phases vulturi- 
ni in charta Hispanica, exposui ad p. 271r. A. 6. 

555. D. 7. [581, 1.] γρυπολέοντος. Ita edidi, cum in mem- 

7t 


branis esset γρυψολέοντος, quod interpretabar, zr esse super- 
scriptam emendationem eiusdem librarii peccatum suum cor- 
rigentis et iubentis z pro ᾧ substituere. Nescio tamen an sa- 
tis recte fecerim. Dicunt certe novi Graeci γρυψὸς pro gry- 
phe, ave fabulosa. Favet tamen mihi γρυπόναγροι, quod 
infra legitur p.54o. C. 5. Monstrosa animalia τραγελάφους, 
ἱππαλεχτρύονας, aulaeis intexendi mos a Persis venit; v. cl. 
Wesseling. ad Diodor. Sicul. T. ἢ. p. 278. 6o. Si modo 
tragelaphi et izzaAezrovoveg fuerunt compositiones monstro- 
sae et non potius cervi et hirci seorsim , item equi et galli 
quoque seorsim quique picti, non in unam massam commix- 
u. "[u&ri& orgov9or& , cum  aviculis intextis, iam apud an- 
iiquissimos Graecos reperio in Athenaeo. 

356. B. 5. [58:, 18.] περιστερᾶς.  Infulae Imperatorum 
habebant interdum in vertice crucem et super ea columbam 
expansis alis velut volantem. "Tractum hoc a Romanis, quo- 
rum morem Graeci novi, antiquitatum ignari, partim quoque 
Christiano mysterio sanctificare, quod aiunt , volentes , imi- 
tando vel retinendo obscurarunt. Pro scipione veterum con- 
sulum successores et imitatores eorum, Imperatores Byzantini, 
substituebant crucem, et pro aquila, quam consules super. 
eburneo scipione gestabant, ad morem veterum regum Grae- 


686 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


corum et barbarorum (vid. Aristoph. Aves v. 5ro. seqq.) 
columbam reponebant, vel potius Graecum nugax vulgus avi- 
culam super cruce videns, imperii Romani insigne, mon id 
quod erat, aquilam , sed columbam putabat esse. Inspiciat 
ectypa diptychorum consularium, qui scipiones tales cum aqui- 
la videre cupit, ut e. c. tab, I. ad dissert. Du Cangii de 
nummis medii aevi, et nummum  Philippici in Famil. By- 
zant. p. 1:6. et famosum illum nummum $Salustii Crispi , 
Constantini M. filii, Caesaris, cuius ectypum nuperrime re- 
novavit Franciscus Blanchinus, V. Cl, in fine praefationis ad 
Anastasium Bibliothecarium , credens eum mirifici momenti et 
praestantiae esse, Miror ego profecto, qui potuerit viro do- 
ctissimo de illius fraude et improbitate non suboluisse ; et 
quare, qui nummum illum corrupit, falsarius e scipione cru- 
cem non fecerit, quod facile potuerat transversa trabe addi- 
ta. In aversa certe nummi parte luculenta se produnt frau- 
dis indicia. Nummus ipse quidem antiquus et probus est; 
verum interpolavit eum nova manus in favorem ecclesiae Ro- 
manae. Nunquam enim defuerunt Romae , qui sedis Roma- 
nae auctoritatem , quum idoneis argumentis non possent, sup- 
posititiis. chartis, nummis et aliis similis farinae monumentis 
stabilire laborarunt , sed incassum, apud eos quidem, qui sci- 
entes volentes sibi non patiuntur illudi. Insculptus olim fuerat 
isti nummo Constantinus M., in throno sedens, crucem sinistra 
tenens, aut scipionem cum manubrio transverso, dextra per- 
orans, capite laureato. Sed falsarius dextram pro schema- 
ie perorantis composuit in figuram illam, qua pontifex populo 
benedicit, et pro corona laureata tonsam et nimbo cinctam 
supposuit, "Tandem in vetusta inscriptione nummi : SALVS 
ET SPES R. PVBLICAE, inter litteras S et R seu inter ter- 
tiam et quartam vocem super capite sedentis in throno infer- 
sit litteram X , tanquam si sedens ille Christus esset. Verum 
Christi nomen ibi loci opportunum non est et turbat senten- 
tiam , ipsique patroni nummi istius non Christum , sed Pe- 
irum in 60 repraesentari aiunt, Quis autem unquam aut 
Christo aut Petro aliive Sancto in nummis et reliquis monu- 
mentis milites praetorianos ad latus apposuit?  Debuerat sal- 
tim milites in apostolos mutare lepidum illud caput. De ob- 
scuratis vafritie cleri et stupore vulgi antiquitatibus iam su- 
pra dixi , quum mihi de acacia et ptychiis sermo esset. Mo- 
rem hunc columbas super sceptris gerendi Angliae quoque 
reges imitati fuerunt aevo medio. Bromton (apud Du Cangi- 
um v. DBaculus, ubi plura prostant Anglorum auctorum te- 
stimonia) : JZilhelmus Marescallus portans sceptrum regale, in 
culus summitate signum crucis aureum erat, et alter — portans 
virgam regalem , habentem. columbam. in summitate. | Viden- 


AD CONSTANT. PORPH. ΡῈ CERIM. Lib. 11. 687 


tur hae columbae exemtiles et forte cochlearum ope crucibus 
adaptatae fuisse; v. ad p. 539. B. 5. Superest alia quoque 
-yatio vocem περιστερὰ exponendi nostro boc in loco. Scili- 
cel περιστερὰν appellant novi Graeci laciniam infulae in sca- 
pulas dependentem easque tegentem ad instar caudae columbi- 
nae; quo modo si quis hic malit accipere , non intercedam. 
Notat hunc vocabuli usum  Ricaut. in descriptione ecclesiae 
Graecae p. m. 208. : Z/s portent de bonnets doubles de blanc, d'oi 
pend derrióre le dos une queue de méme étoffe, qu'ils appellent 
περιστερὰ, une colombe, pretendant, qu'elle est l'embléme de 
l'innocence de leur wie etc. ; vid. Du Cangium v. Liripipium et 
περιστερὰ. "Talis columbae seu laciniae cervicem tegentis vi- 
dere est imaginem in titulo libelli, quem P. M. Paciaudi de 
umbellae gestatione Romae anno superiore 1752. edidit, in 
gemma Musei Victoriani , in. qua Pontifex conspicitur equo 
vectus, populo benedicens , quem sequitur apparitor cum 
umbella. 

C. 6. [582, 6.] ἐργομούχια. | Quid haec vox sibi velit , 
non assequor. Liquet quidem opera arte et materie eximia 
designari, qualia. ἔργα χειμευτὰ sunt, et stemmata , et auro 
atque gemmis facta omnia, atilla terminatio μούχεα male me 
habet, neque exputo, unde veniat. 

C. το. [582, 10.] ζωνάρια. ἴῃ cingulis, ut viri, sie foe- 
minae quoque orientales maximum exercent luxum adbuc ho- 
die. "Turcae et Arabes vocem hanc a Graecis retinuerunt , 
zünnar appellantes latum cingulum , quod Christiani utriusque 
sexus super ventre gerunt. Nam quod Muhammedani gerunt, 
est c Uschach. Peraptus est locusTeixemae in libro Hispa- 
nico de regibus Persiae p. 25 — 28., ubi multis de cingulis 
orientalium disputat; unde haec decerpere iuvat: siempre en 
la Persia, fueron las cinturas sennal de honra y dignidad, 
jy aum oy lo son, y segun la materia y obra , dellas se conosce , 
qual es de mas o menos preeminencia , — porque mas noble 
es la de oro, menos la de plata; mas la guarnecida con cier- 
tas piedras, y menos la de menos hechura: de suerte que 
segun cada ual tiene el lugar en palacio , ansytrahe la 
cintura. 

D. :. [582, 15.] στηϑοχαράχαλα.  Verti cuculli. pectora- 
les, sed malim cappae vel paenulae pectorales. Nam cuculli 
pectori non conveniunt. Caracallae sunt vestes villosae tala- 
res; quare autem στῆθος ingrediatur hanc compositionem, non 
exputo. Nam sane caracalla nulla erat, quae cum trunco 
corporis pectus quoque simul non velaret. 

D. 2. [582, 15.] δεαχοπταὶ. "Vocem hanc cl. Antecessor 
meus p. 172. C. 9. per excisas vestes reddidit , respiciens pro- 
cul dubio ad vestes fissas velscissas, quae per certa interval- 


688 10. IAC. REISKII. COMMENTARII - 


la fissuras et hiatus amplos habebant arte factos, praesertimi 
in manicis et femoralibus, quales vestes in usu Latinis erant 
aevo medio et adhuc saeculo. XVI., ut eius superstites picturae 
testantur. Vestes has culrellatas, id est cultello sectas, et fracti- 
latas appellabant; v. Du Cangium hh. vv. et, ut idem vult , 
quoque ,frepatas, nisi potius frepatae fuerint contortae, contorti- 
liatae, rugatae, a awrapp, Anglico verbo, quod torquere no- 
tat. Franci veteres copées, id est coupées, appellabant, ut e 
loco Assisarum Hierosolymit. patet, quem Du Cange v. Epi- 
decen citat. Non itaque negavero, διαχοπτὰς vestes excisas 
vel fissas significare posse.  Quominus tamen hanc interpre- 
landi rationem sequerer, effecit hoc, quod nullo in monu- 
mento Byzantinae antiquitatis vestitum sic excisum usquam 
hactenus conspexerim, Ergo malui radíatae reddere. Κοπὴν 
esse radiaturam wel striaturam panni, supra p. 270. C. 5. de- 
monstravi. Et quidem duplici modo potuerunt panni tales 
διαχοπτοὶ, secti, fuisse, virgis vel deorsum parallele decurren- 
tibus, aut sese decussantibus;.cancellatas tales vestes appella- 
bant eo aevo. ' Charta vetus apud Du Cangium v. A4popla- 
cius memorat vela apoblattia coccoprasina cancellata , id est 
serica coccineis et prasinis virgis sese decussantibus, et epi- 
stola Basilii Macedonis ad Hadrian. Hi. Pontific. esophorin di- 
citrinum cancellatum. Vestes has. utroutro modo sectas, sive 
parallelis, sive decussatis virgis, ἐντετμημένας appellabant 
veteres. Sophro apud Athenaeum p. 48. C. 5. στρουϑωτὰ 
ἑλίγματα ἐντετμημένα habet, (non. ἐντετιμημένα, ut vulgares 
editiones praeferunt,) fascias aviculis intextis et radiis sectas. 

D. 4. [582, 15.] κατασειστά. Fuerunt, mea quidem sen- 
lentia, fila margaritarum, quae in nummis Dyzantinis aliisque 
imaginibus conspiciuntur ab auribus Augustorum Augustarum- 
que dependere, ἀπὸ τοῦ σείειν, a quassatione, iactatione, nutan- 
do, oscillando sic dicta. Omne laxe pendens, ut impelli et oscil- 
lare possit, est σειρὰ et σειστόν. Anonymus de templo S. So- 
phiae p.258.: ὅ σταυρὸς τοῦ ἄμβωνος ἔστενε (pendebat) 
χρυσίου λίτρας ρ΄, εἶχε δὲ xai σειστὰ καὶ λυχνίτας σὺν μαρ- 
γαρίτων ἀπιδωτῶν., habebat ex se dependentes catenulas ly- 
chnos sustinentes cum. margaritis pyrorum similibus. Recte cate- 
nulas vertit ibi interpres, quidquid Du Cange Gl. Gr. p. 1545. 
contradicat. Σεερὰ apud Theophanem anno Mauricii 7. p. 207. 
A. est dependens de camelaucio lacinia (eine Troddel οὐ δῶν 
Zipff4). ldem quod σειστὰ sunt quoque σεῖα : vid. Goar. 
ad Codin. p. 47. ult. et Du Cangium v. oz. — Latini medio 
aevo pendentes appellabant : v. Du Cangium ἢ, v. et Salmas. ad 
H. Aug. T. H. 25. , unde etiam Gallicum pendent d'oreilles : 
item plectas et flectas. — Graeci quoque κρεμαστῆρας appellant 
et χρεμαστάρια.  Achmet Oneirocr. c. 248.: ἐὰν (0m τις Ba 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 11. 689 


σιλεὺς, ὅτι τὰ ἐνώτια, ἤτοι χρεμαστάρια τοῦ στέμματος αὐ- 
τοῦ ἀπεχόπη, τὸ βασίλειον αὐτοῦ ὀλιγόχοσμον xai ὀλιγοχρό- 
vio» ἔσται: wv. Du Cange v. Clamastari. ltem χαλανδάρια, 
unde Latinorum calendaria : Tertull. de habitu mulierum : 
saltus et insulas tenera cervix Jert, graciles aurium. cutes ca- 
lendarium expendunt: ἀπὸ τοῦ χαλᾷν. Anna Comnena óg- 
μαϑοὺς appellat et sic describit: £xars ἕρωϑεν γὰρ τῶν χροτά- 
φων ὁρμαϑοί τιγες ἀπαιωφοῦνται διὰ μαργάρων zal λίϑων 
χαὶ rug παρειὰς ἐπιξέουσι. χαΐ ἐστι τοῦτο ἐξῃρημένον τι 
χρῆμα τοῖς βωσιλεύουσι στυλῆς. lnaures et dextrocheria re- 
gum insignia esse monstrat Du Cange v. Dextrocherium.  He- 
raclius apud Nicephor. Patr. CPtanum Breviar, p. 47η.: : ὃν πε- 
ριέκειτο στέφανον τῆς κεφαλῆς λαβὼν τῇ τοῦ Τούρχου χεφα- 
λῇ περιέϑετο, [de principe Turcorum circa Colchidem loqui- 
tur, quicum amicitiam coutrahebat Heraclius :] συμποσιάσας 
τε αὐτῷ, πάντα τὰ εἰς ὑπηρεσίαν τοῦ συμποσίου σχεύη ἅμα 
xat στολὴν βασιλικὴν. καὶ ἐνωτίοις ἐχ “μαργάρων χεχοσμημέ- 
νοις δωρεῖται αὐτὸν, ὡσαύτως δὲ καὶ τοὺς περὲ αὐτὸν ἄρχοντας 
τοῖς ὁμοίοις ἐνωτίοις ἐκόσμει. Imagines talium χατασειστῶν vi- 
dere es( in nummis quidem apud Da Cangium in Famil. Byz. 
persaepe, ut p. 67. v. 2. pag. 92. v. 5. p. 97. 156. 152. et alibi, in 
aliis autem monumentis apud Alemann. ad Procop. p. 7. et Ban- 
dur. T. ll. p. 655. in imagine Helenae crucem invenientis, et 
apud Montfaucon. T. ΠῚ. "Aut. Explic. tab. 26., quae exhibet 
reginam quandam Franciae, ut puto , cum filis margaritarum 
tam ex imauribus, quam e pallio dependentibus. Ut autem 
recentiores Graeci χατασειστὰ. deorsum velut oscillantia vel 
laxata, appellant plexus hos humeros aut scapulas flagellan- 
tes sive crinium purorum, sive margaritarum purarum , sive 
amborum i in se gemmisque implicitorum , ita veteres Graeci 
eosdem ἐπίσειστα vocabant , et qui ea gererent ἐπισείστους. 
Hine a Polluce in personis m8 appellantur ἐπίσειστος et 
ἐπίσειστος δεύτερος. Antequam hinc discedam, exponendum 
mihi est, quid sit σεειρομάστης. ^ Appellant sic Graeci hastam 
longam teretem ; omne recte porrectum , teres , longum, nu- 
tans , oscillans vem est σειρὰ, ut Arabibus eL Salab ct 
dos alib. Et ut Arabes hastas cum funibus comparant , 
ita quoque Graeci hastam σειρομάστην et σαλίβαν appellarunt , 
similitudine et ipsa voce ab Arabibus transsumta. Codinus 
Offic. IV. 4o. : φέρει οὗτος ἀπὸ τοῦ ἀριστεροῦ μέρους τῆς 
ζώνης αὐτοῦ σειρομάστην., ὃν κοινῶς καλοῦσι σαλίβαν. Erit 
forte , volente deo , locus hae de voce.plura dicendi ad ÀAn- 
thologiae ineditae , quam paro, editionem, ubi ad carmen len- 
sianum 23.: στᾶλαι καὶ σειρῆνες ἐμαὶ, ubi σειρῆνας esse aut 
corollas dependentes, aut prandeas dicam. Videtur mos ille elen- 
£hos aut pendulos cremasteresve tales gerendi ex oriente 
Constantinus Porphyr. Vol. 1]. 44 


690 IO. IAC. REISKI COMMENTARII 


venisse. Certe reges et magnates Fem eos gestabant. 
Ita narrat Auctor libri Arabici «οὶ —4J ux inscripti et 
rebus historiisque scitis referti , in deci praelii, quod 


Arabibus j8 (93 2e». tne ee , eum, qui Persicum Impe- 
ratorem occidit ox esJÀ S, &3 y sols seo i$, A-L35 ALL! 
eh esAL (9) cepisse vestem eius sericam auro pictam et 


utrumque cremasterem οἱ armillas eius. Nam eum fuisse or- 
natum Imperatorum Persicorum. Quod idem Brissonius quo- 
que in libro de Regno Persarum ex auctoribus Graecis de- 
monstravit. Ὁ 

D. 4. [582, 15.] πνιχτάρια.  Coniicio idem fuisse, quod 
hodie dicimus jSchnierbrüste , strictoria mamellarum, sive iam 
ea costis balaenarum rigidata, sive alio modo comparata 
fuerint. 

D. 5. [582, 16.] xoourzr. "Videtur triclinium aut sala 
fuisse , in qua aut ornarentur, pararentur Augustae (Parato- 
rium appellant Latini sequiores), aut in qua ὃ χόσμος, mun- 
dus, iocalia, gemmae , margaritae asservarentur ; eoque idem 
fuit cum τῷ μιαργαρίτῃ, cuius mentionem faeit Deo Gram- 
mat. p. 475. Si exercitia gymnastica medio aevo in usu fu- 
issent CPli, coniicerem , τὸν κοσμήτην fuisse palaestram , gy- 
mnasium. Sane aedes Jariae in Cosmedin apud Romam , de 
qua Radevicus in Vita Friderici l. 17. et 22. et Keislerus, 
ltinerar, p. 519., nihil aliud olim fuit, quam palaestra, ut etiam 
alterum eius nomen Schola Graeca satis indicat. luvenes 
Romani illuc ad discenda corporis exercitia iuxta morem Grae- 
cum ibant (der griechische Fecht- und T'antzboden). Forte 
idem cum stadio Graecorum, quod memorat Capitolinus in 
Antonino Pio c. 8. ta enim ibi leg. , non Graecostadium , 
ut vulgo editur.  Posteriora saecula pariturium appellabant. 
Descript, regionum urbis, edit. Mabillonii: a porta Flaminea 
usque pariturium , id est paratorium 5 Η quod natum e sinistra 
acceptione verbi χοσμεῖν, quod hic aliud, quam ormare, para- 
re notat : χοσμεῖν Graecis idem est atque σχεῖν, γυμνάζειν. 
Hinc iungit Arrian. dissert. Epict. saepe. ὅπλίσαι xai κοσμῆ- 
σαι, vid. p. Sof. 8. 505. 19. et pen., p. 310. 7. ubi Alexan- 
drum M. ait fuisse τάξαι x«i ὅπλίσαι xal κοσμῆσαι δαημο- 
γέστατον., scientissimum ordinandi militis ín. aciem et arman- 
di et exercendi. Maximus ,Lyrius serm. 22. p. 222. ed. 
Heins.: τί δὲ oi Κρῆτες; οὐ σοὲ δοχοῦσιν ὑπὸ βασιλεῖ τῷ 
Miro χοσμηϑέντες καλῶς 2, non tantum pulchris legibus. instru- 
cli, sed etiam cursu 1 iaculo , árcu aliisque exercitiis probe 
exerciti, ἀγασϑέντες τῆς ἀρετῆς διδάσκαλον αὐτῷ ἐπιφημίσαι 
τον Zia; ; In Graecis gymnasiis magister exercitiorum erat ó 
χκοσμήτης ; vid. Cors. Fast. Attic. T. 1L Hinc intelligas et 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 11. ÓQt 


emendes illud Antagorae apud Diogenem Laértium p. 24o.: 
χαϑαρὸς βιοτὸς σοφίας ἐπὲ ϑεῖον ἐκόσμει ἀγῶνα (non αἰῶνα), 
vita exercebat ad divinum sapientiae certamen. 

D. 6. [582, 17.] Zavyírac. Quid hoc sit , non capio. 
An διαυγίτας., fenestras ? llluc certe respexi in versione. Me- 
lius nune non succurrit. Ad sequentia conferri potest Con- 
stantini de Thematibus locus p.4. A., ubi male DBanduri de- 
dit ἀργὰ, melius Meursius ἀργυρὰ, neuter recte vertit. 

D. 7. [582, 17.] μεσοχούτελλα. Non a μέσος, sed a μέ- 
σα, hoc est uévoc , repetendum est hoc vocabulum. Medio 
aevo haud pauci mesa pro mensa efferebant et meszs pro men- 
sis. Atto Episcopus (apud. Du Cangium v. Confertum) vocat 
commessalia, quae Isidorus Mercator commensalia. Pesa pro pensa, 
pensatione, et pesare pro pensare, ponderare. Itaque omittebant 
z,'ubi non debebat, et contra praeter rem et necessitatem 
inferciebant, ut in proxime praecedente voce ut»o0vgta pro 
missoria, quae sic dicta, quod in illis missus inferrentur. Io- 
annes Episcopus Citri p. 550. luris Graecoromani non male 
observat, vocem 4uvoov ,missum, significare xarà τὴν [ra- 
λιχὴν γλῶσσαν τὸ πεπραγματευμένον τοῖς ὀψοποιοῖς ἐδεστόν. 

D. 8. [582, 18.] ἀνάγλυφα.  Verti interdum /evata ope- 
ra. Sic enim caelata in figuras exstantes appellabant Latini. 
Monast. Anglic. T. III. p. 310. : unum vas argenteum ad aquam 
benedictionis cum opere levato de imaginibus et. inter laque- 
ato de vineis, id est in quo pampini discurrentes distingue- 
rent imagines protuberantes. Appellabant quoque znterrasilia, 
quia spatia inter imagines rasa , abrasa essent, quamvis non 
negem, Znterrasile etiam esse perforatum et tralucens , ut pa- 
tet e loco auctoris incerti (apud Du Cangium v. Znterrasilis) 
de "Theodorico: Jaminam auream iussit interrasilem fieri , qua- 
tuor litteras LEGI [sic leg. , non Aegis, ut editur] habentem. 
Missoria , lances et reliquus apparatus convivalis veterum sole- 
bat levato sculptus opere esse. Hinc ait Sidonius Apollinar. 
L. IX.: 

Geruli [nempe ferculorum] caput plicantes 

Znaglyphico metallo 

Epas superbiores 

FHumeris gestant onustis. 
V. quae Salmas. ad T. II. Script. Hist. Aug. p. for. ad Poletar 
halieuticum notat.  Effigiem talis boletaris aut saltem disci 
halieutici, seu piscatorum pisces hamo extrahentium imagini- 
bus distincti videre est apud Ciampin. T. II. Monum, Veter. 
iab. I. Scyphi anaglyphi elegans et nota est descriptio initio 
Theocriti, quam comparare licet cum illis chartae veteris (apud 
Du Cangium v. Crucibolum) : scyphum meum deauratum et per 
totam. partem | exteriorem, winitoribus ad. dracones pugnantibus 


692 : 10. IAC. REISKII COMMENTARI - 


caelatum. | Hinc intelligatur , quid sit thuribulum de opere pi- 
nonato apud Du Cangium v. Pznonatus , nempe cum figuris 
pinearum seu strobilorum incaelatis. Item quid opus scapola- 
tum apud eundem h. v., ubi locum hunc citat: ca/ixr argen- 
£eus deauratus cum. pede cocleato et scapolato et pineato , id 
est in quo cochleae et scapulae seu oviculae et pineae 
seu strobili essent caelatae./ Appellabant aevo medio talia ope- 
ra quoque graveílata , quod hodie gravé dicunt Francogalli. 
Histor. Episcop. Antisidor. (apud Du Cangium v. Missorrum): 
dedit missorium  anacteum. | gravellatum , ubi Du Cange non 
audiendus est. 

537. A. 6. [585, 5.] χρυσεῶνα. Scribitur χρυσῶν, χρυ- 
σεὼν. et yovoto». Credidi aliquando, Chrysonem fuisse fo- 
rum, in quo essent officinae auroclavariorum , in quibus pan- 
ni pretiosissimi , frisiati auro et argento prostarent. Quo me 
induxit Theophanes p. 595. D. sic. narrans: ἀνήφϑη καὶ μέ- 
ρος τοῦ βασιλιχοῦ ἐργοδοσίου τῶν χρυσοκλαβαρίων κατὰ τὸν 
χουσεῶνα . conflagra»it pars Jabricae. imperialis auroclava- 
riorum in Chryseone. Posset omnino, quod dixi, inde colligi , 
sed potest etiam hoc, in Chryseone non solas officinas pan- 

norum sericorum ditissimorum, sed etiam alia peragenda fu- 
isse. Satis igitur. clare significat Nicetas , Chrysonem fuisse 
non unum, sed plures, et omnes grandes aedes, in quibus 
aurum et argentum aut in fiscum imperialem quocunque no- 
mine inferretur , aut inde efferretur et expenderetur, la douane. 
Zunra ἐῴκεισαν μελισσῶν, ait p. 31. D. 5. , &x πέτρας γλαφυ- 
οῆς βομβηδὸν ἡπταμένων, ἢ οὐδὲν τῶν ἐπ᾽ ἀγορᾶς εἰλουμένων 
διενηνό χησαν, ὅσοι τοὺς βασιλικοὺς χφυσῶγας εἰσήεσαν, ó ὑποιου- 
δήτιγος φιλοτιμήματος ἀπολαύσοντες, ὡς τοὺς περὲ ταῖς πύλαις 
συνϑλίβεσϑαι καὶ πράγματα παρέχειν xat λαμβάνειν ἀμοιβαδὸν, 
τοὺς μὲν ἐπειγομένους εἰσιέναι, τοὺς δὲ τὴν ἔξοδον éntonég- 
χοντας. Apparet ex hoc loco, fuisse lioanes domos, in quibus 
stipendia iis, quibus assignata essent, solverentur. ldem ex 
initio cap. 6. L. III. Manuelis Comneni apparet , ubi ait : 
δῶρα πολλὰ xod λαμπρὰ ἐκ τῶν βασιλιχῶν χρυσώνων ó Σουλ- 
τάνος ἀπαρυσάμενος — χαίρων ἐπανέζευξεν ἔμφορτος : : item 
ex eiusdem p. 174. c. fin. : τὴν τῶν ἀναλωμάτων τιμὴν εἰς 
τὸ πολλαπλάσιον ἐχέλευσε χαταϑέσϑαι τοὺς ἐπὲ τῶν χρυσώ- 
vov τῶν βασιλιχῶν: p. 278. B.: oc 7 ἄνϑη τῆς ὀπώρας 
πάλαι τοὺς γενάρχας ἐδουλαγώγησεν; οὕτω zai τοῦ χρυσίου 
τὸ πυρωπὸν τοὺς emi τῶν βασιλείων χρυσώνων εἰς τὴν ἐχεί- 
γου gon ἐφείλκυσεν. 

[585, τ7.1 ὀχτάγωγον χλανίδι. Quomodo forma- 
ium us ὯΝ ? Novi pallium. quadratum regum Francorum, 
de quo Du Cange ad loinvill., et supra dixi ad p. “γι. B. 
6. An ergo ut illud scissum "eral ad utrumque femur, et 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. Π. 693 


praeterea inter crura ab antica et postica, ut quatuor fissuras 
et octo angulos haberet? Sic sane mihi quidem videtur. 
€. 4. [584, 5.] ἀναγκαῖα. ^ Pretiosa. Graeci aliquanto 
recentiores ἀγαγχαῖος pro pretioso usurpant. ta Palladius in 
H. Laus.: ἦν ἐν γεύτητει αὐτοῦ λιϑουργὸς (gemmarum scul- 
ptor), ὃν λέγουσε καβιδάριον (cavatorem, caelatorem , ut Sal- 
masius vult, a eavando), καὶ ὠπελϑὼν λέγει αὐτῇ: λίϑοι d- 
γναγχαῖοι, σμάραγδοι καὶ ὑάχινϑοε ἐμπεπτώκασί uot, obtige- 
runt, occurrerunt, mhi lapides necessarii, id est pretio- 
si. Epiphanius de Lapidibus pretiosis: ὅσῳ γὰρ εὑρίσχε- 
ται ὃ λίϑος βαϑὺς [id est βαϑύτερος, ὀξύτερος, vividior , ar- 
dentior, saturatior| τῇ x99/* , τοσούτῳ ἀναγχαιότερός ἐστε 
τῶν ἄλλων. Ambo locos debeo Salmasio, illum notis ad 
Scriptor. Hist. Aug. T. II. p. 730., hunc notis ad Tertulliani 
Pallium p. 156. — Habet idem alios in addendis p. 449. Ve- 
teres Glossae: βεστεάριον παρὰ Ρωμαίοις τόπος. ἔνϑα ἡ à- 
vayxata ἀπόχειται ἐσθής.  Manavit haec notio. pretiositatis ex 
eo, quod &rayxaiog veteribus carum, iucundum , utile signi- 
ficaret ;; vid. Theophan. p. 126. D. ult. 570. C. 9. 405. A. 1o. 
Apud Procop. Anecdot. p. 18. 12. Antonina, quaedam ap- 
pellatur "Theodorae τῇ βασιλίδι φιλτάτη καὶ ἀγναγκαιοτάτη 
ἐν τοῖς μάλιστα τυγχάνουσα, amicissima εἰ carissima , tam 
ut ea careri nequiverit. Aristides T. ll. p. 174. 7.: τὰ ἄναγ- 
χαιότατα καὶ χάλλιστα. carissima et pulcherrima , ut Can- 
terus recte ibi vertit. Unde Latini quoque, quos quis caros 
haberet , necessarios dixerunt una cum Graecis. Polybius 
L. Il.:: πάσας ἐξελέγχουσε τὰς σφετέρας ἐλπίδας πρότερον ἢ 
παραχωρῆσαΐζ τινος τῶν ἀναγχαίων. Reperio apud Du Can- 
ium v. z/nax, missorium anacteum , bacconicam [Becken , 
ssin, pelvim] anacteami, . scutellam anacteam. — Posset ergo 
in mentem alicui venire, ananceam debere legi, id est pretio- 
sam. Sed recte habet anacteam , quasi dicas dominicam vel 
regiam , imperialem, Latini medii aevi anazx pro rege dice- 
bant. Ut porro Graeci pretiosa et proinde cara sibi ἄναγ- 
χαῖα appellabant, eoque titulo ex pretiosis metallis, auro , 
argento, gemmis et margaritis confecta comprehendebant, sic 
ad eorum imitationem Latini sequiores illa ipsa zoeala, res cavas , 
quibus iocetur. delectetur aliquis, ἀγάλματα, ἀϑύρματα, παί- 
γνια appellabant; vid. Salmas. ad Solin. p. 79o. D. Nostri 
maiores Kleznodia appellabant, hoe est Aleine nóthige Dinge, 
res minutas necessarias, h. e. caras. 

338. B. τ. [585, 5.] xAgrogíov. Potest κλητώριον pro tri- 
clinio, in quo eonvivatur, accipi, et eo sensu bene habent Latina 
nosira: quodsi tamen malisa χλητωρίου vulgari significatione 
non recedere, vertendum erit stabant per totum convivium. 

B. 12. [585, 15.] δι᾽ ὅλον, Traductus forte ille mos hinc in 


694 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


aulas regum Persiae fuit, de quorum inter convivia musica 
videndi della Valle, Olearius et alii peregrinatores. Cane- 
bant autem musici Imperatorum CPtanorum laudes eorum , 
ut noster appellat B«ctAizt& , pro more istorum temporum , 
quibus principes Europae, ad exemplum aulae Byzantinae, 
nutrire solebant immanem copiam mimorum, scurrarum, 
musicorum , quos omnes mnistellos appellabant (unde nati Zes 
menestreux et menestriers) velut sequioris ordinis ministros , co- 
mitativae faeces, quorum munus erat principesnon spectaculis 
tantum ludicris oblectare , sed et eorum aures variis avorum 
adeoque ipsorum principum laudibus non sine assentatione 
cum cantilenis et musicis instrumentis demulcere. ^ Verbis 
utor Du Cangii, cuius locus Gloss. Lat. v. JMinistelli conferri 
meretur, item notae eius ad loinvill. p. 161, Hagiosophitae 
autem. ad hoc impurum genus hominum non pertinent , et 
musica eorum non erat petulans, non voluptuosa, sed tem- 
perata et paene sacra , ut decet homines ecclesiasticos. Mu- 
sicam thymelicam intemperantem , flagitiosam aversabatur aula 
CPtana. 

C. 4. [585, 17.] ἐν χρυσοῖς διαλίϑοις σκουτελλίοις. Mos 
olim erat, si quid nummorum alicui donare vellent, in scy- 
pho id aut in scutula porrigendi. ^ Vetustus ille mos est et 
Herodoto iam commemoratus eleganti illo loco III. 150.: ὕπο- 
τύπτουσα ἑκάστη φιάλῃ τοῦ χρυσοῦ σὺν ϑήκῃ ἐδωρέετο τὸν “η-- 
μοχηδεα, οὕτω δή τι δαψιλέϊ δωρεῇ, ὡς τοὺς ἀποπέπτοντας 
ἀπὸ τῶν φιαλέων στατῆρας εἴο. Olympiodorus apud Photium 
p. 108., describens nuptias Athaulfi cum Placidia, sponsae 
ait a sponso donatos fuisse quinquaginta iuvenes /órmosos , 
εὐειδεῖς, ἐνδεδυμένους σηρικὴν ἐσθῆτα, φέροντος ixacTov 
ταῖς χερσὲν ἀνὰ δύο μεγίστων δίσκων, ὧν ὃ μὲν χρυσίου 
πλήρης, ὃ δὲ τιμίων λίϑων, μᾶλλον δὲ ἀτιμήτων , serica veste 
indutos, ferentes singulos bina scutula, quorum unum plenum erat 
auro, alterum lapidibus aestimabilibus, immo vero inaestimabili- 
bus (seu pretium omne excedentibus). Symmachus Ep. X. 28.: 
merito vobis solennes pateras cum quinis solidis, ut numinibus 
integritatis, offerimus , quibus nec vester pudor, nec noster census 
oneratur. De strenis loquitur. Gualfaneus de Flamma apud 
Murator. Ant. Ital, T. 1l. p. 862. describens festivos ritus , 
quibus olim Mediolani festum Epiphanias celebrabatur, inter 
alia ait sanctos tres reges coronalos aureis coronis , tenentes 
in manibus scyphos aureos cum auro, thure et myrrha proces- 
sisse. Morena in historia Laudensi p. 967. T. VI. Ser. Rer. 
Ital.: Mediolanenses unam cuppam auream et ex denariis ple- 
nam ipsi regi portaverunt, quatenus gratiam suam et bonam. 
voluntatem recuperarent. Francorum reges olim, teste Du 
Cangio ad loinvill. p. 88., quando largitiones vellent festis die- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. rm. 695 


bus inter proceres distribuere, afferri curabant in medium 
scyphos nummis plenos, unde sumebant, clamante praecone: 
largesse,: largesse. In Ceremoniali Romano  Cencii Camera- 
rii L. II. dicitur pontifici a Camerario argenteum scyphum cum 
nummis praesentari. Angli in hanapis offerebant munera an- 
nua seu tributa sua. Est autem Aanap (a Nap, ein Nap) 
aut id, quod nobis hodie vox illa, Nap, notat, patera paulo 
profundior, aut idem quod scyphus. Sane Francicus inter- 
pres Petri Crescentii L. V. verba: azerus optime convenit 
scyphis et parapsidibus et incisoriis faciendis sic vertit: — est 
trés bon pour faire hanaps [scyphos], escuelfes [scutula] et :p/a- 
teaux; v. Du Cange v. Zanappus et /ncisorium. Hinc fa- 
ctum est, ut munuscula scutellae dicerentur ex eo, quod in 
scutellis porrigerentur, quemadmodum sportulae olim dice- 
bantur a sportellis, in quibus offerebantur. Anastasius in 
Bonifacio 11. : Aic presbyteris scutellas de adeptis hereditatibus 
obtulit, id est ἀπαρχὰς, particulas, gustus haereditatum , quas 
nactus fuerat. 

C. 9. [585, 2 1.] μεσοχήπιν, Medius hortus ideo dicitur, 
quod in ipso palatio interceptus et structuris undique septus 
esset, ut eius nihil conspici posset. 

. C. pen. [586, 2.] γάλαια.  Recensentur hic aliquot spe- 
cies olfactoriae et unguentariae, quas inter γάλαια est vox 


Arabica ile, Ut hodie gestamus nobiscum pyxides tabaci in 
pulverem comminuti, ita olim non in oriente tantum, sed et 
in occidente pyxides odoriferas secum ferebant. Agnellus Pon- 
tific. Ravenn. p. 155. describens magnum luctum , prozecerunt 
a se matronae inaures, ait, et annulos et dextralia et pereseüi- 
das et monilia εἰ olfactoria et acus et specula etc. Rolandi- 
nus Patavinus in Chronico L. I. c. 10. memorat inter alia, 
quibus castrum honestatis sic dictum expugnari olim consuevit, 
etiam 7Zactatas ampullas balsami. Vox οἰνάνθια posset qui- 
dem de illo vini genere sumi, quod medio aevo claretum ap- 
pellabant. 14 enim post epulas et secundam lotionem fuisse 
inter species seu dulcia ministratum, apparet ex Ordine Roma- 
no Gregorii X. δ. 14., malo tamen de odoramento aut un- 
guento accipere, quum eiusdem generis sint, quae deinceps 
memorantur. Vid. ad p. 269. C. 6. 

D. τ, [586, 5.] ἀνογλύφων. ta estin membranis, et 1.2. 
χειρομάχτων pro ἀγαγλύφων et χειρομάχτρων ; vid. ad p. 
267. B. 6. Sic &vvuévetv. dicunt hodierni pro ἀγαμέγειν. [At 
quare toto libro nihil de cameis seu gemmis anaglyphis cavatisve 
memoratur ? Credo, quia rudis illa bonarum artium aetas non 
aestimabat, nedum faceret tam subtilis et doctae manus opera. 
luvat hac occasione vocem cameo explicare, de cuius etymo- 
logia video disceptari. Est Graeca, non Arabica vox.  Pos- 


696 IO. IAC. REISKII COMMENTARH  — 


set quidem ab Arabico &45 punzit acuto ferro, repeti. Sed 
est, si verum volumus, a x«uttov, fabrica. Sic appellant 
novi Graeci et officinam , in qua pretiosum , artificiosum, ra- 
rum quidque fit, et subtiliter aliquid efficere χάμνειν dicunt. 
Ex Addend.] 

D. 5. [586, 5.] μυριπγνόων etc. De more veterum Grae- 
corum unguentis fragrantibus post epulas sese lavandi et im- 
buendi vid. Athen. p. 409. c. fin. 

959. A. το. [586, 18.] γραμμῆς. Γραμμὴ est pictura , 
lineatura, ut dicebant medio aevo, ut γραμμίζειν,, pingere , 
γοαμμιστὴς, pictor, im eelebri loco Theophanis p. 247. A. 
Hi tales sunt, quos Themistius p. 225. A. r0. ποιχέλλοντας 
appellat, qui parietes aedium ab extus dealbant aut calcario 
incrustant opere, intus autem pingunt coloribus et figuris , 
item qui opere tesselato vel musivo ἐδάφη, ἄνϑινα cffcieban', 
de quibus v. Salmas. ad Script. Hist. Aug. T. II. p. 559. et 
710., ubi ait, eos dealbatores, coloratores et ἐγδικοπλάστας 
dictos, quod indigo vel glasto parietes inficerent. Pingebant 
quoque in luctu parietes nigro colore; vid. Du Cange Gl. 
Lat. v. Litra, — Sunt quoque γραμμισταὶ, qui non tantum 
in parietibus, ligno, linteis coloribus et penicillo rerum ima- 
gines, sed etiam in arboribus forcipe resectis exprimebant. 
Sic supra p. 331. C. 12. habebamus γραμμίζειν ἀπὸ δαφνῶν: 
σταυρία x«t στεφάνια, lauris in  crucium formam. sectis 


ct in serta contortis pingere et exornare triclinia, deambula- 
cra elc. 


m 


B. 5. [587, ».] περιστεραὶ. Paulo superius mentem me- 
am de columbis infularum exposui , fuisse nempe figuras co- 
lumbarum crucibus, quibus ornati erant infularum vertices , 
impositas. Infixaene fuerint et immobiliter iis inhaeserint, ibi 
dubitabam. Hoc e loco apparet, columbas has demi ab infu- 
lis potuisse. Fueruntne ergo crucibus ope cochlearum ada- 
ptatae? An potius fuerunt infularum capsulae? Certe sole- 
bant medio aevo capsulas pro. rebus sacris, pane consecrato , 
reliquiis condendis ad instar columbarum conformare , volen- 
tes eo significare, vim Spiritus Sancti conditis intus reliquiis 
incubare easque conservare et sanctificare; vid. Du Cange ad 
Paulli Silentiarii Ecphrasin S. Sophiae p. 575. et Gloss. Lat. 
v. Columba et Gr. x. Περιστερά. — Apparet e locis ibi citatis, 
columbae imaginem in ciboriis super altaribus et super ba- 
ptisteriis pependisse, e quorum pedibus ex unco vel catenula 
dependebant cruces. 

54o. D. 5. [589, 18.] φεγγία. Puto phengia fuisse bacu- 
los cum manubrio seu fulero manuum utrinque recurvo ad in- 
star litterae Graecae P, ita ut manubrium dimidiae lunae duo 
cornua referret. Similem adhuc hodie gerit baculum patri- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. IL. 697 


archa CPtanus διχανέχιον dictum , in eo tantum differentem 
ab ista figura, quod in summo adhuc transversam trabem 
argenteam habeat, quemadmodum ipsa quoque cornua vel 
manubrium argentea sunt. Ant fuisse φεγγία nostra tales ba- 
eulos, qualem habere conspicitar ille Basch  Giauschorum 
aut capitaneus ostiariorum in collectione Ferriolensi ta- 
bularum aenearum , tab. 14. in hunc modum conformatum. 


Graeci lunam olim σελήνη et ἀ- 

0:70 vocabant, hodierni φέγγος 

et φεγγὴν, hoc est φεγγίον, appel- 

lant. Patet igitur, quare bacu- 

los bicorni manubrio instructos /u- 

nas vel Junulas appellarint. Pari 

modo σεληνίδας olim vocabant il- 

las senatorum calceis assutas ad 

instar dimidiae lunae acutas utiin- 

que et in media cavas corrigias , 

item ἐπισφύρια μηνοειδῆ, et tales 

calceos appellat Herodes Atticus in 

dedicat. statuae Regillae ἀστερό- 

ἐντα πέδιλα, lunatos calceos, Nam 

ὃ ἀστὴρ luna est; vid. Salmas. 

ad illum locum p. m. 152. Haec 

: mihi optima et verissima videtur 
expositio vocis nostrae esse. Nunc 

proponam alias duas mea quidem sententia minus probabiles , 
sed statuant de illis eruditi. Primam quidem hanc. Appel- 
labant veteres Graeci σελήγνια calvas; vid. Salmas. Dialog. 
de Coma inter Caesarium et Curtium p. 56. Fueruntne ergo 
phengia baculi cum capitulis virorum calvis ebore factis, aut 
argento aurove, quales in baculis nostris hodie gerimus, Socra- 
tes aut Aesopos a quibusdam dictos? Secunda haec est. Qe;- 
γον notat novis Graecis nimbum , quales circa Sanctorum ca- 
pita pinguntur, "Veteres eos a luna pariter μηγίσχους appel- 
labant. Quid si ergo baculi pAhengia vel nimbi dicti habue- 
rint in summo vertice nimbos tales seu latas rotundas tabulas 
argenteas? Quemadmodum scutiferi apud Latinos pilea seu 
pileos super baculis gerebant. ^ Ceremoniale Romanum L. I, 
sect. 2. illorum pileorum mentionem facit his verbis: Aos se- 
quuntur quatuor nobiles pilea. quatuor de cremesino. supra ba- 
culos quosdam deferentes , qui. scutiferi honorari vocantur cu- 
bicularíi. Sane infra p. 418. C. 7. dicitur ostiariorum  bra- 
beum seu insigne esse ῥάβδος περικεφαλαίαν ἔχουσα, baculus 
cum. capitello. Mlud capitellum non videtur aliud, quam tegmen 
rotundum latum ad pilei aut disci plani formam factum fuisse. 


698 ἕο. IAC. REISKH ΟΟΝΜΕΝΤΑΛΙ 


542. B. 8. [592, 9.] δέσμιοι. Captivi Saraceni servaban- 
tur olim in praetorio, ut hodie in septem sic dictis turribus 
CPli, aut ut in urbium Africae balneis hodie Christiani ser- 
vantur et in balneis Genuae atque Livorni Turcae capti. Mul- 
to humanius illi captivi Saraceni a Graecis lmpp. habeban- 
tur , quam captivi Christiani hodie habentur a Turcis. Non 
tantum enim singulis diebus dominicis liberabantur vinculis et 
operis, v. Du Cange v. ZZumanitas , sed etiam tota septima- 
na paschali liberi erant , v. Durand. p. 545. c. 117. , et spe- 
ctabant ludos Circenses non minus quam ipsi cives, v. infra 
p. 359., et interdum adhibebantur sacris epulis et refectionem. 
in nummis et vestibus accipiebant , ut e variis locis nostri 
codicis constat; v. ad p. 555. C. 8. dicenda. 

C. 8. [595, 1.] Zeug. ld est “ελεμικίου. Sic novi 
Graeci ad Latinorum exemplum genitivum formant. Ubi Latini 
11 duplex , sed solutum lota habent , quod in unum contra- 
ctum maiore littera solent exprimere, ibi Graeci ponunt du- 
plex iota, sed in medio transversa trabe copulatum 17. 4/z2s- 
4ux5 est ergo idem atque Delemicf seu Delemicii. Sic in- 
fra p. 379. C. 6. est Συμβατίκη, SymbaticI , et p. 579. D. pen- 
ult. ó τοῦ Παγκράτη, Theodorus de gente Pancratf. Ῥ, 585. 
B. ult. est: ἡ παραλία τοῦ Θρᾳχήση, ora maritima Thraces, 
pro Θρᾳκησίου, nempe ϑέματος. V. ad. p. 571. C. ult. dicenda. 
Cedrenus p. 702. B. 7. Χουσοβέργη habet, Chrysovergl , pro 
Χουσοβεργίου, Leo Grammaticus p. 458. C. ᾿“ρμιένη pro !Ag- 
u£v(ov. Anna Comnen. in Alexiad. p. 250. B. habet: τόπον 
τινὰ καλούμενον τοῦ “Ἰεβούγη, quem p. 252. Δ. 8. τοῦ .4z- 
βουνίου vocat. Nicetas p. 125. D. ed. Ven. τὸ τοῦ Π|αν- 
τεχνῆ Θεοδώρου περικαλλὲς οἴκημα ἐπάρχου ὄντος τῆς πό- 
λεως memorat, id est Παντεχρίου, quod ibi nomen, familiae 
est, Hinc intelligatur et emendetur marmor, quod Arin- 
ghius T. I. L. lll. c. 22. , et Corsinius Append. ad Notas 
Graecorum p. 59. habent: Jar βαλέρη est Farl Falerl; 
non recte prima vox gra» redditur. bidem leg. 4vre»te, 
id est ᾿ἀντωγίαι, et τέχγων iot (pro 45792), e qua liberos 
suscepit. (ιλία non est vox Graeca amicitiam notans, sed 
Latina vox fiia, Graecis litteris scripta. Praeterea leg. βίον 
ἀλυπῆ. Sed hoc in transitu. Non dubito bene Graecam et 
vetustis quoque Graecis usitatam genitivi terminationem illam 
fuisse, Latinosque illam ἃ Graecis accepisse. Non dubito 
Graecos sic olim formasse: "Eoérogc e.c. pro "Egérgiog, Eoc- 
105 pro Ἐρετρίου, Ἔρέτρην pro Ἐρέτριον. | Sane ταῦρον "Egé- 
τρὴν exstat apud Diogen. Laért. p. 153., ubi metrum ᾿Ερέτριον 
non admittit. 'lerminationem ἧς in nominativo aliud nihil 
quam £02 contractum esse , alibi demonstro. Pari modo zv 
contracte pro ἐὸν dicebant interdum, exigente necessitate , 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. π. 699 


aut ferente casu. lta est βραβὴν pro βραβών in illo epi- 
grammate veteri apud Demosthenem de corona versus finem; 
qui locus sic emendandus est: 
IMagráutvot δ᾽ ἀρετῆς χαὶ δείγματος, ovx ἐσάωσαν 
ψυχᾶς, ἀλλ᾽ ᾿ἴδὴν κοινὸν ἐϑέντο βραβήν. 
Virtutis et monstrandi sui ergo pugnantes non tuebantur 
vitam suam , sed tumulum | sibi ducebant (aut sume- 
bant) commune omnibus brabeum, 
Quo loco ἀρετῆς καὶ δείγματος (non δείκεατος, ut "vulgo 
editur) μάργασθαι idem est atque ὑπὲρ ἀρετῆς xat ἐπιδεί- 
ἕξεως αὐτῆς ἐφ᾽ ἑνὸς ἑκάστου μάχεσϑαι. 

Quis autem ille De/emicius fuerit, quem codex nosterab Abu 
Hamdano ad Constantinum Porphyrogenn. ait legatum fuisse, non 
constat. Nam Delemicius vel Delemicus non est verum viri nomen, 
sed gentile, Sic ille dictus fuit, quia natione Dilemita erat. 
Videtur non sui iuris regulus , sed amirus , hoe est dux vel 
strategus vel castellanus (ut appellare malis), fiduciarius urbis 
et tractus Amidae fuisse, provinciamque Amideusem ut ti- 
marium vel feudum ab Hamdanida tenuisse. Dilemica gens 
aeque celebris est in historia cum Graeca posteriore, tum Ara- 
bica, atque urbs Emet vel 4mida, hodie Diarbekir νοὶ bre- 
vius Diarbek. Dominabantur Ciliciae parti, Mesopotamiae et 
Syriae Emiri Arabici, Hamdanidae de gentis conditore Ham- 
dano dicti, Horum unusquisque 4bu Zamdan, id est Zam- 
danides, de gente Hamdani , appellabatur. Nam neque id 
proprium, sed gentile nomen est.  Grammaticos Árabes si 
consulas, praecipiunt illi non. (Oe οἱ bu Hamdan , sed 
QM qi Jbn Chamdan vel Hamdan dicere. | Et sic sem- 
per atque ubique in libris scriptis legitur. — Usus tamen vul- 
garis hanc regulam non curat, sed “9}, Abu, quod proprie 
patrem notat, indifferenter in nominibus gentilibus pro οὐ, 
Jbn seu filio , adhibent. Memorant della Valle εἰ Teixeira iu 
suis Itinerariis principis Arabici sibi aequalis bu Risch, Exat 
ille (935 59} unus de gente Rischi , quem libri (935 (32, 
Jbn füaiesch dicunt. ^ Nil frequentius et celebrius olim  no- 
mine Avicennae. Vue οἱ, Abu Sina, vulgus dicebat pro 
— c3! , Jbn Sina, ut in libris omnibus exaratur. ber- 
roés, Abu Roschd Oe, $3 pro Oe, cy, Jbn Roschd. Sic 
ergo quoque ᾿“ποχαβδὰ (id est 48ov Xauóar) pro T9w Xau- 
Ó&», Recta enim scriptioest Χαμδᾶν et Χαμβὸᾶν. Qui au- 
tem Χαβὸᾶν exhibent, permutarunt ignoratione Árabismi fj 
et μὲ litteras in codd. msstis valde sibi dissimiles. Deficientis 
in fine » denique defectum quodammodo supplet, saltim indi- 
cat circumflexus; v. quae ad p.519. C. 3. dixi. llle Abu- 


700 IO. IAC. REISKII. ΘΟΜΜΕΈΝΤΑΒΗ 


chamdan, qui hic commemoratur , vix potuit alius fuisse quam 
Naseroddaulah , frater natu maior illius Saifoddaulae , quem 
Nicephorus Phocas apud Berrhoeam et in Cilicia aliquoties 
fudit. | 

544. A. 15. [595, 15.] δινισίων. — Forte sic appellatae fue- 
runt vestes sericae in Aegypto, cet quidem in urbe Tennis 


vel Tnnzs (93, (sic enim Arabes efferunt veterum  T'anis ,) 
aut contextae , aut inde certe advectae. Nam omnis merca- 
tura orientalis olim a mari rubro per Aegyptum et aut Ale- 
xandriam , aut ostium Taniticum vel Pelusiacum Nili in Eu- 
ropam veniebat. Vid. supra quae dixi de vestibus Aegyptia- 
cis p. 273. B. Forte tamen potius sunt panni Z'enesicr, sic 
dicti ab urbe Indiae Tenah vel Tanah, quam mercatoribus olim 
frequentatam et mereatura praesertim pannorum celebrem fuisse 
disco ex Abulfeda, cuiusin Geographia Tab. XIV. sunt haec: 
Lh Ra συνε πεν uer d 
qv elei, etn M qo j9) ὦ Ou o! ὧδ ον! 
-ορλλ — RES ΈσΞ Qe σῦν T9 οὶ» ἐξ 
Kad] ΔΗ iae (cadi ϑΣ T Teneh pertinet ad pro- 
vinciam al Guzuratte, capitali urbi' et. cognomini Guzuratae 
ad orientem sita, et ad occidentem. Mibadi. | Filius Saidi ait 
eam esse ultimam urbem provinciae Lar, celebratam sermoni- 
bus mercatorum. —Littoris huius Indici incolae omnes. sunt in- 
fideles. — Gentile inde est. Tenesi ; unde panni Tenesici. V. 
quae supra dixi de vestibus Sendes. 

B. 9. [595, 21.] γύμφη.  Nurus hic loci. Alias quoque 
Jfratris uxorem notat. Evitandae confusionis ergo interdum 
ἐφ᾽ vig et ἐπ᾽ ἀδελφῷ additur; v. "Theoph. p. 151. A. 4., ubi 
male sponsae vertitur, Per Jfugustam intelligitur Helena, Ro- 
mani Lecapeni filia , Constantini Porph. uxor; per nurum 
eius autem 'Theophano , Romani iunioris uxor. i 

C. 8. [596, 8.] ἀρχόντισσαι. — ld est principissae , quia 
Elgae consanguineae erant; alias posset quoque dominae vel 
domicellae reddi. Novi Graeci enim id, quod nos matronam 
vel dame appellamus, ἀρχόγντισσαν dicunt , v. Du Cange v. 
Nayagídsg, et ἄρχοντα id, quod nos JVobe, von Adel. ὁ 

D. 5. [596, 15.] καιγούργιον. — De Caenurgio, quasi di- 
eas novo opere, vid. Script. post "Theoph. p.91. A. 1. et 
204. B. C. Novi tamen Graeci xewovgyio» dicunt pro oeco 
seu coenaenlo ; v. Du Cange v. z4ofieovouévoc. 

945. A. 4. [596, a ἐχ πλαγίου. ld est ad aliqualem di- 
stantiam , mon ex aequali, non in recta linea. Observavimus 
supra, Imperatores CPtanos nemini principi extero ad se ve- 
nienti permisisse , ut secum ex aequali soderet , saepe quoque 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. II. 701 


flagitasse, ut adstarent ; saltim ipsos venientibus et coram se stan- 
tibus non assurrexisse, neque capitis inclinationem alia sua ,com- 
sasse, Boémundo Normanno flagitanti inter conditiones, quibus 
ad Alexium admitti volebat, ut hicsibi in tentorium Augustum 
intranti assurgeret de throno et occurreret, seque stare ad 
caput throni sineret , neutrum concedebat Alesius, ut Anna 
Comnena p. οι. refert. Locum supra ad p. 55. C. 2. attu- 
limus. Vid. et quae diximus ad p. 6. D. 5. A5 

B. 6. [597. 11.] ἴδιοι. Novis Graecis sunt familiares, 
amici, quibus praecipue quis utitur. Ita in Menol. Basil. T. 
H. p. 196. fine: ἰδὼν τὸν KAeowxov τὸν ἴδιον αὐτοῦ πλη- 
σίον ἑστῶτα, εἶπε etc. | 

B. 8. [597, 15.] 7. Hic et paulo post D. 5. scriptus erat 
hic numerus littera maiore, quae signifiearetne octo et essetne 
Eta, an quinquaginta , et esset. δὲ, dignosci non poterat. 
"Tam exaraverat librarius ambigue. Secutus fui quod maxime 
probabile videbatur. A sr VO S 

546. B. 11. [599. 11.] 0 πρόξιμος. — In scriniis epistolarum, 
libellorum et memoriae qui primi erant inter homines ordinis 
sui, proximi dicebantur, ait Salmas. ad Script. Hist. Aug. 
'T. IL. p. 259. B., aut, ut Gntherus ait p. 556., proximi scri- 
niorum sunt, qui secundum a magistris locum ac dignitatem 
in scrinüs obtinent, et qui, dum magistrorum vices agerent, 
promagistri vocabantur. "Vid. idem p. 694., ubi de proximis 
rationalium, et Vales. ad Amm, Marcell. p. 158. A. et 276. 
et Du Cange Gloss. utroque. Est ergo proximus hic loci 
proximus a drungario vigiliae et eius absentis vicarius; vid. 
p. 415. B. 5. 

D. 5. [599, 22.] βίου. Videntur mihi hae reliquiae vo- 
cis ΠΠαγλαβίου esse, idque in Latinis expressi. 

547. B. 9. [60o, 22.] ἐπεφημοῦσι. Sic est in membranis; 
vid. dicta ad p. 11. D. 6. Novi nempe Graeci v ut g pro- 
pemodum efferunt. Hinc librarii pro. sua socordia litteras 
geminandas semel tantummodo et vicissim simplices bis ex- 
hibentes, scribebant ἐφημεῖν pro εὐφημεῖν, quoniam hoc εὖ- 
φημεῖν ipsis non aliter sonabat, quam ἐφφημεῖν. Similiter 
ἐφήμησαν pro ἐφφήμησαν et hoc pro εὐφήμησαν exstat apud 
Malal. T. 1l. p. 214. τὸ. 

C. 2. [601, 6.] τὸ τοῦ μιχροῦ βασιλέως βρουμάλιον. Ap- 
paret ex hoc loco et infra e Cletorologio p. 452. D. 5., bruma- 
le Augusti senioris et iunioris et Augustae seorsim fuisse ce- 
lebratum. | Sed quo id ordine factum fuerit, omnesne illi 
uno die, sed successive, brumalia dederint, an die quisque 
suo, et quo mense quove mensis die aut diebus id factum, 
subobscurum est, et studebimus hac disputatione, quid eius 
rei fuerit, indagare. Praecipue partes brumalium erant, ut tam 


702 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


in urbe cives, quam in aula hilares essent, epularentur, can- 
iarent, saltarent coram Augustis, et bi vicissim ipsis num- 
mos, vestes , bellaria alia donarent. Insignis est locus Con- 
tinuatoris Constantiniani in Scriptor. post 'Theophan. p. 284., 
ubi brumale Constantini Porphyrogenneti enarratur his verbis : 
τὴν δεξίωσιν τοῦ βρουμαλίου τοῦ Πορφυρογεγνήτου δεῖ ἐξειπεῖν. 
ἔϑος γὰρ τοῖς πάλαι βασιλεῦσι τελούμενον [hic excidit τέως 
ἡμέλητο vel simile quid] xai 0 Πορφυρογέννητος τοῦτο [αὖ-- 
Jic] ἐξήνεγκεν. —Consentiunt haec illis, quae Noster p. 350. C. 
tradit. Pergit Anonymus: τὴν γὰρ ἡμέραν, bg τὸ τῆς 
χλήσεως αὐτοῦ στοιχεῖον άππα ἀποχεχλήρωται, λαμπροτά- 
τὴν ἑορταζων πανήγυριν, πολυάνϑρωπον ταύτην δειχνύει" ταῖς 
γὰρ πολυτελέσε χαὶ πολυόψοις ἐκείναις τραπέζαις τὴν σύγ- 
xAnrov ἅπασαν δεξιούμενος, χορηγίαις εὐεργετικωτέραις τὸ 

αἰδοὸν τῆς ἑορτῆς ἐπολλαπλασίαζεν σηρικῶν περιβολαίων 
ἐπιδίδων, ἀργυρίων πολλῶν καὶ ἀπείρων, ἐσθημάτων ἁλουρ- 
γῶν. ξύλων ἰνδιχῶν εὐωδίας, ἃ οὔτις ἀκήκοεν, ἢ γεγονότα 
τεθέαται. Diem, (sic vertit Combefisius,) cui nominis eius [Con- 
stantini] Znztialis littera. Kappa addita est , celeberrimae festivi- 
datis sibi loco ducens ingenti celebrandum conventu indicebat. 
[Maluissem sic propemodum vertere : diem enim illum, quo 
corten. ad sacras epulas vocare ex sorte litterae , quae nomi- 
ni elus initialis est, Kappa puta, debebat, maxime festum 
apparatus splendore et hominum | frequentia. exchibuit.] ^ Lau- 
tissimis enim largissimisque dapibus Senatum omnem | excipiens 
beneficientiae maioris. muneribus festivitatis laetitiam ac splen- 
dorem multis partibus cumulabat, sericarum vestium ac prae- 
textarum abunde largitione, vis magnae pecuniae et innumerabilis 
purpurissarumque vestium ac trabearum Indicarum arborum fra- 
grantia recreans ; quae et quanta nemo antea audiverat neque vi- 
derat. n his verbis maxime memorabilis est dictio: ἡμέραν 
ἐν f$ τὸ τῆς κλήσεως αὐτοῦ στοιχεῖον Κάππα ἀποχεχλήρωται, 
dies, quo vocare suo nomine proceres ad sacras epulas ex: sorte 
ütterae Kappa. debebat... Nam κλῆσις ibi non est nomen , 0vo- 
μα, sed. znvitatio ad epulas. Designat igitur diem, quo ipse 
suum Brumale debebat edere Constantinus. Huic diei litte- 
ram Kappa ait ἀποχεχληρῶσθαι. Dubium est, verbum «z0- 
κληροῦσϑαι num hic loci significet per sortes ante brumalia 
ductas ordinari , an potius fortuito , etiam absque ductis sor- 
tibus, incidere. ^ Patebit ex illis, quae statim dicentur, po- 
, Sterius hic obtinere et ἀποχεχλήρωται nihil aliud, quam. ov»- 
τυγχάνει. συμβαίνει, ἀποτέτακται notare et sortes locum 
hic non habuisse. Habebat nempe res brumalium hoc modo. 
Per viginti tres dies, quot sunt litterae Graeci alphabeti, con- 
tinuabant Prumalia, quorum singuli singulis litteris alpha- 
beticis, iuxta earum ordinem a grammaticis constitutum , ap- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115, IL. 703 


pellabantur; primus « , secundus f, tertius γ΄ et sic porro 
usque ad c». Quando ergoCletorologium infra p. 452. D. 5. . 
dicit , Leonem Imperatorem, sub quo illud litteris mandatum 
fuit, et Alexandrum, eius fratrem , et Zoén, Leonis uxorem , 
Brumalia egisse, die quemque suo, ἐφ᾽ éxdarov κλήσει, uno 
eorum quoque senalum ad epulandum secum nomine suo evo- 
cante et invitante: liquet, Alexandri brumale in diem primum, 
Zobs in septimum, Leonis in duodecimum brumalium diem in- 
cidisse. Pariter, quando capite nostro dicuntur Constantinus 
pater et Romanus filius et Augusta Helena brumalia quisque 
sua egisse, egit Constantinus suum die ab initio brumalium 
undecimo , Helena quinto, Romanus octavo et decimo. His 
diebus Imperator maior et minor et Augusta proceres convi- 
viis et donis excipiebant. Num minori quoque Augustae , 
Theophanoni , Romani uxori, et filiabus Augusti, quae etiam 
Augustarum nomen gerebant, licuerit brumalia suo nomine 
edere, in dubio positum relinquam , quum editorum ab iis 
brumalium mentio nusquam fiat. Caeteris brumalium diebus 
procerum maximi quique Imperatorem et familiam augustam 
penes se convivio excipiebant ex ordine litterarum, quae cuius- 
que nomini essent initiales. E. c. si proceres inter essent Ba- 
silii , Gregorii, Theodcri, loannes, Petri, Symeones, Phi- 
lothei etc., vocabant illi augustam gentem ad se diebus illis , 
quorum numerum valeret littera cuiusque nomini initialis, ut 
secundo Dasilius aliquis , tertio Gregorius , nono Theodorus , 
decimo loannes, septimo et decimo Petrus , nono et decimo 
Symeo, vigesimo secundo Philotheus , et sic de caeteris. Ex eo 
est, quod December in Anthologia libri primi fine de se ait: 
Zaire φέρω χαρίεσσαν ἐς οὔνομα φωτὸς ἑκάστου. 
Epulas fero iucundas in nomen hominis cuiusque. 
Inter plebeios idem mos observabatur. Ditiores ad se voca- 
bant amicos humiliores illo die, cuius littera responderet lit- 
terae initiali sui nominis, aut, quod idem est, illo die, a 
quo ad diem brumalium primum retrogradiendo tot eftluxis- 
sent dies , quot essent litterae alphabeti ante litteram sui no- 
minis initialem. lisdem quoque brumalibus natales celebra- 
bant virorum ex ultima antiquitate celebrium, ut Homeri , 
Archilochi, aliorum , qui quo die nati aut vita defuncti fuis- 
sent, nemo scire poterat. lta qui Homeri natalem agere vel- 
let, epulas eius in honorem die brumalium aut XIV. aut XV. 
instituebat. Non enim certe constat, signum ς΄, quod sex no- 
tat, inter litteras computaverint in. hoc brumalium computo, 
nee ne. intelligas hinc illud Anthologiae p. 175.: 
Σήμερον "Aoyihózow xai ἄρσενος ἦμαρ "Ouroov 
σπένδομεν. 


70Á Ὁ IO. IAC. REISKII COMMENTARII - 


Ne quid tamen dissimulem, adversari videtur nostrae inter- 
pretationi hic locus. Poeta enim uno die celebratos Archilo- 
chi et Homeri natales ait; quod ex hypothesi nostra non pro- 
cedit. Inveniat, qui melius novit, rationem aptiorem natales ce- 
lebrandi virorum, quorum natales neque nativitatis neque funeris 
noti erant. Mense certe Novembri et ex magna parte quoque 
Decembri alphabetica haec, utita dicam, convivia celebraban- 
tur, quae Ágathias τὰ ὑπὲρ τῶν ὀνομάτων συμπόσια appel- 
lat, insigni loco p. τάο. lle codex editionis Vulcanianae 
Agathiae, quo utor, non integer (sola enim Graeca tenet) 
adscriplam à nescio quo viro docto velut emendationem in 
margine ostendit οἰγωμάτων pro ὀνομάτων. Cuius ea sit con- 
iectura, Vuleaniine, an alius, non novij notae enim Vul- 
canii ad manus non sunt. Casaubonus quidem T.I. Hist. 
Aug. p. 275. festum | vindemiale τὴν τῶν οἰνωμάτων ἕορ- 
τὴν appellat, quo iure et quo auctore, non dixerim, neque 
huius est loci inquirere. Concesso etiam, ita eum recte ap- 
pellasse, non tamen huc ad Agathiam quadrat, neque de vin- 
demialibus epulis cogitari hic debet, sed recte habet scriptio 
τὰ ὑπὲρ τῶν ὀνομάτων συμπόσια, ctsignificat epulas institu- 
tas ΟΡ litteras initiales nominum litteris dierum brumalium 
respondentes. Ipse locus demonstrat, non de. vindemialibus, 
quae Septembri mense celebrabantur, sed de alia quadam hi- 
laritate sermonem esse, quae in ipsum anni exitum incideret. 
Ait enim epulas οὗ nomina celebratas fuisse illo tempore , 
quum immanis ille terrae motus, qui CPlin anno lustiniam ὅ 1.) 
Christi 557. misere afflixit, ingrueret. Contigit tristis ille ca- 
sus die XIV. Decembris, teste 'Theophane p. τοῦ. A. Ergo 
convivia ob nomina celebrata fuerunt mense Decembri. Ver- 
ba Agathiae ipsa tempus satis accurate designant: ἡγίκα γὰρ 
ἐχείγου τοῦ ἔτους ἡ τοῦ φϑινοπώρου ἔληγεν ὥρα, autumnt 
desineret tempestas, (atqui mense Septembri non desinit, sed 
incipit,) ἔτι δὲ τὰ ὑπὲρ τῶν ὀνομάτων συμπύοια ἐτελεῖτο, 
ἧπερ τοῖς Ῥωμαίοις vevopuotot , κρύος μὲν ἡδὴη ὑπῆρχεν, ὃ- 
ποῖον εἶναι εἰκὸς τοῦ ἡλίου ἐπὶ τὰς τροπάς ἔλαύνοντος τὰς 
χειμερινὰς [solstitium hibernum in diem Decembris 21. aut 
22. incidit καὶ πρὸς τὸν αἰγοκέρωτα qesgouérov [ipso solstitii 
biberni die sol in. Capricornum intrat] — τότε δὴ ἐμφὲ ué- 
σην τὴν νύχτα événtoe τὸ δεινὸν, xai ἅπαντα εὐϑὺς ἐκ τῶν 
βάϑρων αὐτῶν ἐδονεῖτο. Ex Βος ἰϊαχαο loco patet, brumalia 
(nam de illis, neque aliis, hilariis Agathias loquitur) die 
XIV. Decembris czt, quod vocabulum poudere non caret, 
adhuc fuisse celebrata. Fuerunt ergo non uno, non duobus 
acta, sed. pluribus continuata diebus, Neque pugnat locus 
Agathiae Cletorologio nostmp, quod 1. c. brumalia in mensem 
Novembrem reponit. Quum enim per23. aut 24. dies conti- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. II. 705 


nuarentur, incipiebant versus finem Novembris et desinebant 
medio fere Decembri. ^ Certius adhoe epocha illa constitui 
test ex insigni loco Vitae S. Stephani iunioris, ubi dicitur 
de mortuus fuisse uzré Νοεμβρίῳ εἰχὰς ὀγδόη, ἐν ᾧ τὸ στοιχεῖ- 
ον τοῦ E παρὰ τῶν φιλοδαιμόγων ἐχπομπεύεται βυουμαλιστῶν, 
mense Novembri , die XXV 11I., quo tempore ab amantibus 
daemonum |id est gentilibus , idololatris] brumalistis littera E 
solenni cum pompa celebratur. Si ergo in diem Novembris 
28. littera ἘΠ incidit seu numerus V., necesse est, ut in diem 
Novembris XXIV. initium Brumalium inciderit, et si per 25. 
aut 24. continuata illa fuerunt , necesse est , ut die XVII, 
aut XVIII. Decembris desierint. | Conficitur ex hoc Vitae S. 
Stephani loco, singulis brumalium diebus singulas Alphabeti 
Graeci litteras ordine ab initio inde Alphabeti ad finem usque 
continuo fuisse imputatas. Sed clariusid patet ex loco Alexan- 
.drini Chronici p. 268., ubi quamvis quae de Romulo narrat , 
vera non sint, et reliqua eius obscura sint, mire tamen rem 
nostram illustrat: τούτου ἕνεχεν ὅ “Ῥῶμος ἐπενόησεν τὰ βρου- 
, ^ * . : ὦ . , 
| uc [Romulus non brumalia, sed Ruminalia instituit] &/gz-- 
κῶς. qnot, ἀναγχαῖον εἶναι τὸν κατὰ καιρὸν βασιλέα τὴν 
ἑαυτοῦ σύγκλητον πᾶσαν καὶ πάσας τὰς ἔνδον τοῦ παλατίου 
οὔσας στρατείας ὡς ἐντίμως ἐν τῷ χαιρῷ τοῦ χειμῶνος, ὅτε 
τὰ πολεμικὰ ἔνδοσιν ἔχει. καὶ ἤρξατο πρώτους καλεῖν χαὲ 
τρέφειν τοὺς ἀπὸ τοῦ & ἔχοντας ὄνομα, καὶ λοιπὸν ἀχολού- 
Suc ἕως τοῦ c, κελεύσας xai τὴν ἑαυτοῦ σύγχλητον ϑοέψαν 
τῷ αὐτῷ σχήματι. χαὶ ἔϑρεψαν καὶ αὐτοὲ τὸν ὄχλον ἅπαν- 
τα ἕχαστος ὡς ἐβούλετο. οἱ οὖν ἑχάστου ἀριϑμοῦ πανδουροὲ 
“ἀπὸ ἑσπέρας εἰς τοὺς οἴχους ἀπιόντες τῶν καλούντων, οὺς 
ἤϑελον ém ἀρίστῳ εἰς τὴν ξξῆς, ηὔλουν πρὸς τὸ γνῶναι ἐ- 
κεῖσε ὅτι παρ᾽ αὐτῷ τρέφονται αὔριον. χαὲὶ κατέσχε. τὸ ἔϑος 
τῶν βρουμαλίων παρὰ τῇ Ῥωμαίων πολιτείᾳ ἕως τοῦ γῦν. 
Sui saeculi, non Romuli, instituta tradidit auctor Chronici. 
Si recte postrema capio, significant, panduristas seu tibicines 
cuiusque cohortis in aedes eius, qui alios in alterum diem vo- 
care vellet , sub vesperam diei convivium instituendum prae- 
.edentis abire, et acceptis vocandorum nominibus abire ad 
vocandi cuiusque aedes , concentuque tibiarum musico illi si- 
guificare consuevisse, altero proximo die ipsi apud τὸν δεῖνα 
epulandum esse. Conferatur locus des veründerten Russlandes 
Ῥ- 59., quem supra ad p. 222., ubi de ludis Gothicis dixi , 
attuli. Reliquias illas esse veterum Saturnalium, facile liquet, 
et hilaria illa non tam Romulo, quam ipsi rerum et hominum 
naturae tribui debent. Homines litterarum rudes et longas 
hibernas noctes fallere. voluptatibus eruditis nescientes torpo- 
. reque et desidia videntes vigorem corporis minui , epulando, 
saltando, iocando , ridendo ime vesperas ducebant brevian- 


Constantinus Porphyr. Vol. IH. 45 


706 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


das esse. Hinc nata tot nominibus diversa , re eadem , et 
temporibus quoque vicina hilaria, Brumalia, Saturnalia, Ka- 
lendae lanuariae, Vota, ludi Gothici etc. Fuerintne cum 
brumalibus his, mense Novembri et Decembri actis, iidem 
brumatici sic dicti, nempe dies, in Capitul. Pipini Regis 
apud Du Cangium v. Zrumatici, non liquet. Diversi forte 
fuerint , verum non re, sed tantum tempore. luvat, quum 
in eo argumento versemur, ad locum illum observationem 
aliquam adspergere: de brawis illis hominibus, (ita praecipit 
rex Pipinus,) qui brumaticos colunt , et de hominibus suis sub- 
tus maida cereos accendunt, et votos vovent. Dicuntur hic 
aliqui. de hominibus suis cereos sub maida accendere et votos vove- 
re. Quid haec sibi volunt? Je hominibus est procul dubio idem 
atque Δὰν hominibus, pro salute hominum , gentilium , familiari- 
um, domesticorum suorum. Jaida vero,est vox antiqua Germa- 
nica aut Francica, betulam significans. Nos adhuc aliquanto 
brevius /77cye dicimus. Solebant autem pagaur cereos arden- 
tes sub arboribus ponere aut de ramis arborum appendere. 
Charta vetus apud Salmas. T. II. Script. Hist. Aug. p. 802.: 
nullus Christianus ad fana vel ad petras aut ad fontes wel 
ad arbores aut ad cancellos vel per trivia luminaria faciat , 
aut vota reddere suscipiat. 

In brumalibus consuevisse proceres convivio excipi et 
nummis , vestibus , bellariis aliisque solatizs (ut Latini appel- 
lant, Graeci ea ἀντιλήψεις dicebant;) donari, patet ex hoc No- 
stri loco et toto hoc capite, quo brumalium ritus describun- 
tur. Alii quoque moris huius mentionem faciunt. Continua- 
tor Theophanis p. 91. nomen cubiculi Porphyra dicti derivat 
ex eo, quod Augustae consueverint ibi τὸ ὀξὺ, vestem purpu- 
ream, inter uxores procerum aulae distribuere: ἥτις, ait, 
οὕτω λέγεται διὰ τὸ τὴν δέσποιναν ἐχεῖσε ἔχπαλαι διανέμειν 
τὸ ὀξὺ ταῖς ἀρχοντίσσαις κατὰ τὸν τῶν βρουμαλίων χαιρόν. 
Idem auctor loco supra citato Constantinum Porphyrogenne- 
tum in:suo brumali dedisse proceribus serica pallia, argenti 
cusi immane quantum , vestes ἁλουργεῖς, purpureas aut potius 
lana marina factas, et ligna Indica fragrantia (χαπγίσματα 
Noster appellat. ^ Idem Auctor p. 87. penult. tempore Dexi- 
morum , quum liceret populo Imperatorem in Circo excipere 
et venerari, quod etiam in brumalibus fiebat, ait Phialam 
seu lacum Circi plenum .fuisse pistaciis, amygdalis, pineis, 
item condito , id est vino medicato , odoribus vel pigmen- 
tis (ut loquebantur medio aevo) seu aromatibus infecto, 
quod efflueret e cucuma aenea, siphone in imo instru- 
cta , et ad strobili modum  conformata , eoque phia- 
lam illam miscuisse, id est profudisse (respicit ad conditum) et 
praebuisse argumentorum  hilaritatis et unde genio indulgea- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. H. 707. 


tur abunde. Verba sunt: ἡ φιάλη xat τὸν καιρὸν τῶν δε- 
ξίμων πισταχίων καὶ ἀμογδάλων. ἀλλὰ μὴν καὶ χουναρίων 
πεπληρωμένη , τογδίτου ἐκ στροβίλου ἐκδιδομένου πᾶσιν ἐ- 
x ovas χαὶ παρεῖχε τρυφᾷν τοῖς ὅσοι δι᾿ ἐφέσεως εἶχον τῶν 
ἑστηκότων ἐκεῖ.  Manavit hoc ex antiquo more Imperatorum, 
qui diebus sui Consulatus , id est Calendis Ianuariis , proce- 
res convivio excipiebant, ipsis solatia dabant et in populum 
missilia spargebant. De Heliogabalo narrat Lampridius T. 1. 
p.9tr. : quum consulatum inisset , non nummos vel aureos vel 
argenteos wel bellaria vel minuta - inlata , sed boves opimos 
et camelos et asinos et servos populo diripiendos obiecit,  im- 

torium id esse dictitans. - Sed desierunt deinceps missilia. 
"[Inéidit hac occasione locus codicis "Theodosiani » quem Gu- 
therus P. 499- tractat : in praefectura praetorii patroni fisci 
. die festivitatis Kal. Januar. ipsius anni, per quem tale. pera- 
gunt officium, inter. spectabiles sacri. consistorii comites Impera- 
ioris manu puncti solatia consequuntur. Speciosa est Guiheri 
explicatio puncti pro notati , signati. Forte tamen rectius ac- 
cipias pro zctz , percussi , γυττύμενοι, quos Imperator manu 
sua tetigit. Num ex ipsis Imperatoris manibus accipiebant 
munera ; vid. p. 548. B. 5. et 551. A. 2. 

Antequam ab hoc argumento decedam , dicendum mihi 
de festis veterum nominalibus esse existimo. — Celebrasse ve- 
teres dies festos ob nomina amicorum, possit e loco Gregorii 
Nazianzeni paulo post citando concludi. Num autem  prae- 
"ter rationem superius expositam in brumalibus nominalia ce- 
lebrandi etiam aliis temporibus eadem celebraverint , non con- 
stat. Putem tamen omnino aliis quoque diebus natales sui 
quemque nominis egisse.  Àt quomodo vel quando hoc fie- 
bat? Sane tunc non calendaria habebant cum attributo diei 
cuique suo nomine. Necesse igitur est, ut natalem nominis 
sui gentiles quidem. Octavo post nativitatem suam , Christiani 
autem baptismi sui die celebrarent. Tunc enim hi novum 
nomen accipiebant. Locus Gregorii hic est in orat. de Ba- 
ptismo: xa γαρ “ἔπρεπε χαρμόσυνα ϑέσθαι τῆς σωτηρίας ἡ- 
μῶν xat πολὺ μᾶλλον ἢ γαμήλια καὶ γενέϑλια. xut ὀγομαστή- 
pto τοῖς τῆς σαρχὸς φίλοις, χουρόσυνά τε zai xarotxécie zat 
ἐτήσια. Possit ex hoc loco concludi, dies natales nominum 
quotannis renovatos fuisse. Sed quum caeterorum simul re- 
censitorum quaedam sint, ut τὰ xovgócvva et τὰ κατοιχέσια; 
quae plus semel celebrata. fuisse vix videntur, etiam 0»oua- 
στήρια satius fuerit pro festo accipere celebrari tum. solito 3 
semel per totam cuiusque vitam, quum primum et a primis 
ipsi nomen imponeretur ; quemadmodum γαμήλια festum si- 
gnificat occasione nuptiarum ; γενέθλια occasione rati infan- 

tis; xovgócv»a occasione capilli et barbae primae positae ; 


* 


708 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


χατοιχέσια Occasione immigrationis in aedes, in quibus ma- 
nendum et habitandum sit, celebratum , semel neque saepi- 
us. Officit tamen huic interpretationi appositum καὲ ér5jot« , 
quo , ni fallor , urbium dies natales annuatim renovati- desi- 
gnantur. | 

D. 6. [60r , 17.] ἀγραρίων. — Agrariae erant genus ali- 


quod lenunculorum , ita , ut videlur , appellatum , quod in 


agros vel rusticatum in suburbia peratica euntes Imperatores 
veherent. | 

348. A. 9. [602, 7.] προσυγγένειαν. Tta dedit librarius pro 
πρὸς συγγένειαν. Scilicet Graeculi illi librarii, pro eadem. quam 
modo notabam socordia, quae geminandae essent litterae, sa- 
tis sibi facere videntur , si eas simplices pingant. Hinc na- 
tum nostro hoc loco vitium, quod etiam Draudius seu. Maius 
viderat , ut alia, quae neminem facile fugiant, Contra vero 
p. 35o. C. 4. geminat σ , ubi non oportebat, et dividit voca- 
bulum unum in duo πρὸς σχήματι scribens pro προσχήματι. 

B. 5. [602, 14.] ἐπονομάσαι, "Enovou&ltww εἰς τὴν πρε- 
σβείαν τῆς ϑεοτόχου est invocare protectionem et intercessio- 
nem Deiparae, aut. saltim verbis conceptis profiteri, se hoc 
vel illud in eius nomine ipsiusque auctoritate et. in honorent 
eius facere. lta parasitus aliquis, narrante Athenaeo p. 252. 
C., quoties pranderet, regi Thraciae cuidam , quem captabat , 
παρετίϑει τράπεζαν χωρὲς,, statuebat mensam sequestratam pro- 
pe ülam, e qua ipse epularetur , absentique quamvis, 0v0- 
μιάζων τῷ δαίμονι τοῦ βασιλέως, conceptis verbis profitens, 
eam se genio regis sacram. esse velle atque iubere , vel ipsi eam 
se propinare. Apud eundem p. 426. initio Ulpianus Cituci- 
tus poculum accipiens , hoc ego aiebat: 

τήνδ᾽ ἐγὼ 
μεστὴν ἅπασαν, ἐπονομάσας προπίομαι 
συγγενέσι. πίστωμα φιλίας. 


Totum. plenum hauriam , propinans cognatis, postquam clara. 


voce nomina eorum singula citavero in amicitiae testificatio- 
nem. MHoc est quod alius poéta apud eundem p. 452. E. : 
Προπόσεις ὀρέγειν ἐπιδέξια xai προχαλεῖσϑαι 
ἐξογομαχλήδην ᾧ προπίνειν ἐϑέλεις. 
Hoc est ἐξ ὀνόματος χαλοῦντα, ἐπογομάζοντα. Propterea 
καλεῖν καὶ ὀνομάζειν iungit Appianus de B. Parthieo p. 1:56. 
init. de Ateio, tribuno plebis, Crassi in Parthos expeditioni 
intercedenti: δειγούς τινας χαὶ ἀλλοχύτους ϑεοὺς éni ταῖς 
ἀραῖς καλῶν x«i ὀνομάζων. Non possum, quin boc loco, quid 
sit δαὶς ἐπωνομασμένη apud Sophoclem Electr. v. 286., ex- 
ponam. Est coena, ad cuius mentionem δεῖ ἐπογομάζειν 
τοὺς προστροπαίους xai ἀλεξικάκους ϑεοὺς, oportet deos ma- 


"v 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. Hl. 709. 


lorum averruncatores invocare, wut nos a simili tutos servent. 
Ὀνομιάζειν novis Graecis est citare , invocare, appellare. a 
Concil. Laodic. c. 55. : οὐ δεῖ Χριστιανοὺς ἀπιέναι xai. Qvoua- 
ζειν ἀγγέλους, καὶ συνάξεις ποιεῖν, non decet Christianos cla- 
ra voce citare angelos et in eorum nomine communiones facere. lta 
quoque .Herodianus V. 5. TE προσέταξε πάντας τοὺς Ῥω- 
μαίων ἄρχοντας καὶ εἴ τινες δημοσίας ϑυσίας ἐπιτελοῦσι, πρὸ 
τῶν ἄλλων ϑεῶν, οὗς δὴ ἐπουρανίους [id excidit] καλοῦσιν, 
ἱερουργοῦντας ὀνομάζειν τὸν νέον ϑεὸν Ἐλαιαγάβαλον je a, 
novum deum montis. Hic loci intelligitur invocatio Mariae, quae 
fiebat apud finem convivii, quum ultimum poculum circumfer- 
retur. Nam quod veteribus Graecis erat poculum τοῦ ἀγα- 
So) δαίμονος. (Batavi hodie dicunt Aet groeyen en bloeyen,) 
id novis est poculum Mariae, ultimum convivii ; v. Heinecc. 
de statu eccles. Graec. ΠῚ, p. (65. Habent quoque bucellam 
B. V., quam παναγίαν appellant. Multa et de hac bucella , 
post quam absumtam poculum Mariae bibitur, et de more 
in honorem et intercessionem Sanctorum bibendi habet Du 
Cange v. παγαγία et πρεσβεία et Bibere in amore Sanctorum, 
unde non possum quin saltim unum et alterum locum repe- 
tam, ut appareat, quibus ritibus et quem in finem biberint in 
honorem aut, ut tum dicebant, in amore Sanctorum, S. Yoannis , 
Michaélis Archangeh , Mariae Virginis et aliorum.  Ducas p. 
145. narrat: ὁ χυδαῖος xai ἀγοραῖος ὄχλος ἐξελθόντες ἐκ 
τῆς αὐλῆς τοῦ μοναστηρίου ἐν καπηλίοις κρατοῦντες ἐν χερ- 
σὲ τας φιάλας πλήρεις ἀκράτου ἀνεϑεμάτιζον τοὺς ἑγωτιχοὺς, 
[Latinos et Graecos Latinis faventes 9] πίνοντες εἰς πρεσβείαν 
τῆς εἰχόνος τῆς ϑεομήτορος zai παρακαλοῦντες αὐτὴν ytvé- 
σθαι προστάτις χαὶ ὠρωγὸς τῆς πόλεως. Christianus de Sca- 
la in Vita S. Wenceslai: Jocum convivii petens , calice acce- 
pto, pocula coram omnibus portans , alta. praefatur voce: in 
nomine beati Archangeli Michaelis bibamus hune. calicem , oran- 
tes et deprecantes , quo animas nostras introducere nunc digne- 
tur in. pacem exultationis perpetuae. ^ Cui cum quique fideles 
respondissent Amen, hausto potu, universos exosculans. hospitium 
repetivit. MHinc intelligatur , quid sibi voluerit mos veterum 
Germanorum et aliorum populorum septentrionalium | medii 
aevi, in honorem, amorem et salutem dei bibendi, de quo 
vid. Keisleri ltinerar. p. 1505. Scilicet accepto calice cum 
invocatione divini nominis, eoque suppliciter rogato velit sibi 
fautor et protector adesse resque suas secundare, bibebant. 
Unde patet, morem ilum in salutem dei immortalis bibendi 
adeo absurdum non esse, quam prima fronte videatur. Nar- 
rat Mabillonus in Itinere Germanico, cauponem aliquem in 
Alsatia, ad quem diverterat, abeunti sibi poculum in bono- 


10 IO. IAC. REISKII COMMENTARII - 


. 


rem | S. loannis propinasse, et idem solere caupones: ditus 
tractus. omnes hospitibus. a se abeuntibus offerre. 

B. 5. [602, 16.] 4:x. Dubium mihi natum, unumne mi- 
liarense, an plura notet hoc compendium. Certe si reputo 
morem librarii, ubi pluralis significandus est litteras geminandi: 

Pte 
(quod hic non fecit: non enim gu sed ju) scripserat :) videtur. 
prius suaderi, singula singulis data fuisse miliarensia. —Ve- 
rum mihi quidem nimis minutum visum fuit tantillum mu- 
ipii ws pro maiestate tanti imperii. | 
C. 1. [602, 23.] τῆς ἐλεφαντίγης.  Religiose hic, ut alias, 
exhibui scriptionem et interpunctionem membranarum. Mal- 


lem. tamen sic constitutum habere : — ἀνίστανται τῆς τραπέ- 
ζης καὶ /witsena διὰ τῆς ἐλεφαντίγης y ἐξέρχεται etc. 
C. 4. [6c5, 2.] μυστιχωτέρα. — Quia tantum imperialis 


familia illis epulis intererat, proceribus exclusis, nisi qui quo- 
lidie circa Augustum et Augustam essent, diu noctuque. Fuit 
ergo illud quidem convivium quale olim sie dictum συγγενι- 
κὺν in aula regum Persarum, de quo. Athenaeus p. 48. 

D. 5.. [605, to.] διὰ ig καὶ τὼ ἐγγὺς. Quod non obser. 
varem verum, qui hic loci obtinet, significatum vocis τρά- 
πεῖα, contigit mihi, ut in hoc loco et aundibua paulo inferioribus 
vehementer a vero aberrarem , et dubiis me implicarem inex- 
plicabilibus. Τράπεζα hic loci non mensam materialem , cui 
assidetur convivandi causa et cui dapes imponuntur , sed 
conviviun ipsum significat. Est ergo ἵσταται τράπεζα διὰ 
(€ χαὶ τὰ ἐγγὺς idem dictum atque celebratur convivium de 
16. mensis aut propemodum , et p. 549. C. 7. ἵσταται μία τρά- 
πεῖα διὰ τριῶν xai τὰ ἐγγὺς , celebratur convivium de tribus 
mensis, id est de quo participant tot convivae, quot impleant 
tres mensas. Singulis autem mensis assidebant capita duo- 
dena, et alterum convivium, διὰ ἕξ, de sex mensis. Vocem 
τράπεζα convivium, δεῖπνον, non mensam , significare in 
bac formula , probat p. 428. C. 8. dictio ἡ δευτέρα ϑέσις τῆς 
τραπέζης lj secunda positio mensae , τὰ est secundus ordo con- 
vivi. In τὰ ἐγγὺς subintelligitur κατὰ: κατὰ τὰ ἐγγὺς, ἐν 
τῷ ἐγγὺς, ὡς ἐγγυτάτω. Quod autem addit &zoxozrór, vi- 
detur dicere velle , convivium hoc non solenniter, sed velut 
tacite et seorsim a pompa et tumultu celebrari. Ad hane 
normam igitur erit versio nostra Latina reformanda, ad. hunc 
fere modum : altero post Brumale die celebratur in conspicuo 
triclinio Justiniani privatim. convivium .XF I. aut propemodum. 
mensarum. Alias quae solennia et pompatica instituerentur 
convivia erant de XIX. mensis, 

540. A. 5. [605, 16.] σάσσουσιν. Hodieque adhuc post 
epulas geniales sallamus, et medio aevo ltali quoque idem, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 11. 711 


faciebant. Anonymus Patavinus apud Murat. T. II. Ant. Ital. 
p. 916. narrat, iuvenes nobiles statutis festis diebus rogasse 
viros patriae primarios, ut sibi permitterent uxores eorum 
conviviis excipere. Concesso, celebrata fuisse splendida con- 
vivia. Et quum prandiderant vel coenaverant , ibant chorei- 
zatum. cum. eisdem  domicellis, aut hastiludia exercebant. 

D. penult. [605, 6.] τρικόγχου. Triconchum et Sigma et 
Phiala idem sunt. Sigma erat aedificium a tergo rotundum, 
ut Sigma novorum Graecorum, aut C Latinorum, instar 
mediae lunae. Sed ab antica distinctum erat hoc aedificium 
in tres conchas seu porticus in summo apsidatas, e quibus 
prospectus patebat ad oppositam Phialam seu lacum marmo- 
reum, circa quem factiones et qui alii saltarent , orbes sua- 
rum pyrrhichiarum evolvebant ; vid. Leon. Gramm. p. 455. C. 

350. C. 5. [606, 12.] .4/or0vov. lta membranae pro 
“ὐσόνων. Plerumque novi Graeci ante saeculum Xl. Italos 
hoc nomine designant, ab antiquis Ausonibus, Latii incolis , 
Romanorum nomen sibi proprium servantes. Agathias p. 43. 18. 
Constantin. Porphyrog. de themat. p. 29. A. Ignatius in Vita 
S. Nicephori apud Du Cange ad Cinnam. p. 492. c. fin. Ipsi quo- 
que Latini sequiores 4usoniam pro Italia ponunt. Chronicon Cas- 
sinens, IV, 97.: zngens interea pavor et ebitudo mentis corripit 
"usoniam , et quid dicerent vel facerent, unus ab alio inquire- 
bat. Ne exempla po&tarum et prosaicorum vetustiorum com- 
memorem, quae in libris natant. Attamen Basilius patricius, 
cuius Naumachica Fabricius Biblioth. Gr. T. VIII. p. 156. sqq. 
edidit, 4usones pro Graecis dixit, forte putans Thraces suos, 
ut Romanorum nomen sibi arrogaverant , ita Ausonum quoque 
nomen mereri. f/covíov σοφίης δεδιδαγμένος ἔξοχα ἔργα 
ait initio dedicationis, £u, quum excellentia Graecae sapien- 
tae opera doctus noris. ἘΠ᾿ ne quis dubitet, Graecos, non 
Latinos, designari, appellat eum, cui librum suum inscribit v. 5.: 

-Aicovíov στρατιῆς mavvnégrarov ἄρχον. 

exercitus Graeci summum imperatorem. — 
Dedicavit autem librum suum Basilio Imperatori, si credimus 
versui penultimo, qualem Muratorius dissertat. XXV1. Antiqu. 
Italic. p. 54o. exhibuit: 

ἔνϑεν δὴ, Baoühus, πέδον Κρήτης ἀλαπάξεις 

xai γενεὴν ὀλέσεις Καρχηδονίων μεγαϑύμων. 
Carthaginenses appellat Saracenos Afros, eo quod e Creta Grae- 
cos incursionibus affligebant. ^ Quis autem Basilius ille sit, 
Macedone an Bulgaroctonus, non liquet. lllum quidem , Ma- 
cedonem , adversus Saracenos in Longobardia bella gessisse, 
sociatis cum Ludovico Balbo viribus, constat; vid. Annal. Symeon. 
Logothetae p.458. De Basiho Bulgaroctono non constat, ei 


712 IO. 1.6. REISKII. COMMENTARII 


rem cum $BÉaracenis Cretensibus fuisse. Non tamen obstat tem- 
porum ratio, quemcunque tandem Basilium putes hac dedica- 
tione compellari, quominus auctor eius paracoemomenus Con- 
stantini Porphyrogenneti fuerit, ut fuisse a Naudaeo perhibe- 
tur. Nam si Basilio Macedoni iuvenis Naumachica sua in- 
scripserit Dasilius hic patricius, potuit senior factus Constan-- 
tino, Leonis filio , accubitor fuisse. Quodsi autem Basilio Bul- 
garoctono librum suum dedicaverit, potuit apud fratrem eius 
Constantinum | accubitoris officio functus fuisse. "Videtur ta- 
mcn, si posterius statuatur, Constantino iuniori potius, quam 
fratri eius opus suum inscripturus fuisse. Quapropter lectio- 
nem Fabricii ἔνϑεν δὴ Βασιλεὺς πεδίον, quam aliquando da- 
mnàbam, praeferre Muratorianae nuné non dubito, et Basilii 
titalo Constantinum Porphyr. Imp., Leonis filium , appellari. 
Quod confirmare videtur illa in praefatione Basilii patricii ad 
fortissimum ducem allocutio, quem quamvis uberrimis et summis 
quibusque laudibus efferat, tamen non nominavit. Ego vero 
Nicephorum Phocam fuisse nullus dubito. Sed hac de re 
viderint alii. Ausones pro Graecis etiam dixit Nicetas in fine 
L.IV. rerum Manuelis Comneni et in Anthologia Graeca 
H. Steph. p. 36ο. Anonymus describens τὴν βασιλικὴν τῶν 
παιδευτηρίων ἐν Βυζαντίῳ, ait, ibi effundi πηγὴν ἄφϑονον 
«ὐσονίων νομίμων. | Scilicet novi Graeci ut οπιαπῖ, sic etiam 
"usones affectabant appellari. 

C. ult. (606, 18.] εἰ μὲ ϑέους. lta membranae, more 
suo, pro ἡμιϑέους, quod in Latinis reddidi. 

551. A. 4. [607, 5.] διπλατὰ. ta membranae. Mallem 
aut διπλωτὰ , aut potius διπλάτα, duplata, vetracto accentu, 

A. 5. [607, 7.] z«córov βηλαρίου. Vocabulum χασδίον 
notat novis Graecis sametum villosum , nobis Sammet, vel etiam 
Plisch, deterius examiti genus; v. Goar. ad Codin. p. 6o. n. 5o. 
Du Cange Gloss. Gr. ἢ. v. Occurrit saepius in Arsenii, Episcopi 
Elassonis, Itiner. in Moscoviam , quod nuper prodiit in Cata- 
logo manuscriptorum Codd. Bibl. Regiae Taurimensis. Videtur 
Arabicae aut Persicae originis esse. Sane 7, Chazz, et 5$, 
Cazz, est sericum nondum laboratum, praesertim grossius , eaque 
vox neque Latinis medii aevi ignota; v. Du Cange v. ZIchezz, 
ubi e charta vetere Hispanica citat locum , in quo nominan- 
tur ignorabiles multae species pannorum, in quibus paucas 
agnosco, et has duas paene solas, Barragan et planetas urtio- 
nes. Prius est vox Arabica o). significans pannum variorum 
colorum, ἀλλάσσογτα, qui pro 'vario situ varios luminis ra- 
dios oeulis ingerit, momento mutabiles. Planetae autem urtiones 
sunt rosei coloris, ab urd vel ord et orod 25s rosa, Hinc intel- 
ligas, quidsint casulae episcopales de orodonas apud Du Can- 
gium y. Orodona., Sunt nempe rosei coloris. Marayce videtur («474 


H 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 713 


Maraysch, plumatus esse , id est auro et opere phrygio pictus. 


Orale idem est atque ἐπεύχιον, iapes. Sed redeo ad chag- 
dium, cuius mentio quoque fit in epistola Basilii Maced. ad 
Hadrian. Il. PP. fine octavae synodi: transmisimus . Sancti- 
iati vestrae vestimenta diaspra tria, Po dicitrinum 
cancellatum unum , chagdium orobeum unum , cazzulin diro- 
dinum. Forte orobeum est habens color em dob aut 
cicerum. 

"De voce βηλαρίου dubito, sitne nomen proprium, am 


appellativum , idemque cum 2//oso et a ox//o , non a velo de-- 


rivanda. Sane χασδίον villosum est sericum seu exametum , 
et in epistola Basilii Macedonis modo laudata Latinus inter- 
pres wiarin prasinum reddidit per vellus prasinum , unde 
velu Francicum et velours, quasi dicas vellus et vellerosus ὃ 
venit, At cum locum hunc Latine verterem , eram in ea 
opinione , pannum sericum significari de urbe Indica Ze/ari 
aut Balori, ut alii efferunt, dictum, sive quod sericum inde 
afferretur, sive quod ipse pannus ibi fieret. Nemo miretur, 
me iot vestium aut pannorum nomina ex oriente petere. 
Quum pretiosissimae quaeque telae nullo non tempore illinc 
petitae et ad nos translatae fueriut, facile potuerunt cum 
ipsis telis nomina earum quoque orientalia in linguas et oras 
nostras immigrasse. Paulo post habebimus vocem Π]ουλχου- 
qur Arabicae haud dubie originis. Supra habebamus Z4- 
γίσια de Tinis, Aegypti urbe, dicta. Occurrent deinceps λω- 
ρωτὰ Σαραχηνιχὰ , unde patet, eum pannum a Saracenis pe- 
titum fuisse. Mercaturam exercuisse. Constantinum Porphyro- 
gennetum in Arabiam felicem et Indiam, patet ex eo, quod 
infra p. 599. C. occurrit formula inscriptionis litterarum εἰς τὸν v- 
περέχοντα xvgievoyra τῆς ἰνδίας εἰ εἰς τὸν χυριεύοντα τῆς εὐ- 
δαίμονος ᾿“ραβίας. Patet id quoque ex continuatione 'Theo- 
phanis Constant. p. 284. A. B., cuius locum illustrationis egen- 
tem huc apponam. Narrat ibi Aegypti Amiram , (fuit aliquis 
de gente Achschiddidarum,) Constantino panicitiara per legatos 
et litteras obtulisse. — Persidis quoque Amiram, Buiidarum 
aliquem. designat, foedus cum illo iniisse, simultatibus subla- 
tis, καὶ ὃ αὐτοχράτωρ ὄψιδας πρὸς αὐτὸν ἐχπέμπει, οἵτινες 
πρὸς τὴν χατάξηρον γὴν ἐχείγνην ἀφιχόμενοι τοῦ ἀποστόλου 
Θωμᾶ τὸν τάφον προσχυγήσαντες xai κατασπασάμενοι y καὲ 
τὰς βασιλιχὰς χατασταλείσας λαμπάδας ὑπαγάώψαντες χαὶ ἐμ-- 
πορευσάμεγοι λίϑων τιμίων xai μαργαριτῶν ἐπανήεσαν. [0- 
tima vox, aut alia similis desideratur in editione Combefisii, 
qui lectionem τὴν κατάξηρον γὴν frustra sollicitat. 4ridam 
terram Indiam esse sponte patet. 

Caeterum iam aliquoties significavimus, munera nummaria 
et vestiaria proceribus aulae Byzantinae ab Imperatoribus in ma- 


714 IO. IAC. REISKII COMMENTARIL 


ioribus. diebus festis et hilariis, ut Brumalibus, festo mnati- 
vitatis Christi et paschatis fuisse data, aut potius nomine mune- 
rum pensiones annuas, rogas dictas, ipsis fuisse partim in nummis, 
partim in telis pretiosis solutas et erogatas. Olim id Calendis Ia- 
nuaris fiebat, quapropter Paullus Silentiarius illum mensem 
Parte secunda v. 182. τὸν χρυσοχίτωνα appellat. Deinde 
translatus fuit ille mos in Brumalia. Reges occidentales quot- 
annis festo nativitatis Christi suas liberationes inter officiales 
suos distribuebant, id est novas robas, (hodie Zivrée dicimus, 
voce inde retenta,) de quibus v. Du Cange v. Liberatio. ldem 
in v. /Mantum e Grammatico quodam deterioris aevi hunc cum 
aliis versum citat: 
Qui dedit in bruma. mihi mantellum sine pluma. 


Vult dicere qui mihi mantellum non plumatum in Brumali- 
bus dedit, id est aut acu non pictum, aut plumis avium 
diversicoloribus non ornatum. Tales enim vestes tunc gerebant, 
ut alio loco exemplis demonstro. Manavit ille mos ad nos 
quoque. Nostrates enim patres et matres familias, quibus 
servi et ancillae sunt, mercedem debitam illis circa festum 
nativitatis Christi diem solvunt, cum nummis vestimentorum 
quoque calceorumque nonnihil dantes: unde factum, ut circa 
illud tempus familiarium dominos mutent quotquot velint. 
Circa idem tempus quoque monachi olim munera a suis Ab- 
batibus accipiebant. Agnellus Pontifex Neapolitanus, referente 
Joanne Diacono in Chronico p. 305., pro lavandis curis [forte 
stolis] bis in anno, nativitatis et. resurrectionis Domini , ad 
anni circulum | exsequendum | saponem | dari sancivit. | Jtaque, 
pergit, usque hodie, domino annuente, perficitur [illud insti- 
tutum scilicet] atgue mille siliquas in. natrvitate domini. mil- 
leque in ipsius resurrectione tribuitur. Si nummariam summam 
hae siliquae conficiunt, ut Muratorius credidisse videtur, emer- 
geret summa nimis grandis quam pro monachis. lpso enim 
teste erat siliqua pars vigesima quarta solidi aurei. "Videntur 
itaque tot siliquae (ponderis species) saponis inter monachos 
distributae fuisse. Quidam de piis suis legatis ita disponebant, 
ut census annui festo nativitatis Christi inter pauperes distri- 
buerentur; v, Du Cange v. Barbarinus. 

A. 7. [607, 8.] λωρωτοῦ Σαρακηνικοῦ. | Quid sit τὸ λω- 
ρωτὸν, fateor mihi certo non constare. Potest enim aut loris 
vel striis, virgis signatum , aut loris, pretioso panni genere, 
e quo lori fiebant, de quibus supra diximus, praetextatum 
esse. Propendet tamen animus magis ad priorem interpreta-. 
lionem , ideo maxime , quod apud Saracenos vel Arabes vestes. 
striatae, quas Jurdas appellant, maxime in usu essent, idque. 
pauni genus optime in Arabia felice pararetur, unde a poé- 
tis Arabicis in maximis divitiis et pretiosissima . suppellectile. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIE. H. 715 


numerantur X44 op), Burdae lemenicae , seu in Arabia 
felice, quam Arabes al lemen appellant, paratae. Mentionem 
earum facit Wansleb. in ltinerar. Aegyptiaco p. 205. Per Sara- 
cenos ergo , de quibus hae interulae nomen habuerunt, non 
Saraceni Hispani sunt intelligendi, quorum lanificia valde 
quidem aevo medio celebrabantur, et in Franciam atque 
Germaniam et Britanniam copiose evehebantur: v. Murator. 
T. If. Antiqu. Ital. p. 408. : nam cum illis negotium non erat 
Constantinopolitanis: sed intelligendi sunt Saraceni Arabiae , 
Syriae, Aegypti et Cretae, item Bagdadiei et Persici, utpote 
propiores et familiariores imperio CPtano. Patet hinc, quales 
fuerint cortinae Arabicae, quae pendent super chorum , memo- 
ratae in Chronico Cassinensi ΠῚ. 57. Scilicet erant burdae 
Iemenicae. Habebam aliquando locum hunc vitii suspectum 


et Atabicae putabam legendum esse. Sane X4UxJ «La! 
saepe occurrunt in libris Arabum, ut apud Latinos vestes 
Zitalicae, sed vulgata recte habet, Solebant medio aevo, et 
adhuc hodie solemus, pannos de gentibus, apud quas confie- 
bant, appellare. Iam Euagrius Vl. 21. ἀμφίϑυρον Ovvyizóv χρυ- 
σῷ κεχοσμημένον, velum Hunnicum, memorat; v. Du Cange v. 

unniscus. "Chronicon Cassinense pallia Sarmatica. n scri- 
ptis aliis medii aevi frequentia sunt vela de Spanisco , tunicae 
et infulae de Pignolato, blattin Byzantea , tyrea, sericum. Pi- 
aztum et Alexandrinum, vestes de Arazzo, hodie fasch, de 
Diii vel Duaco, de Damasto vel Damascenae, de Hensa vcl 
Remenses, Scarleta de Camo vcl Cadomensis, 7oaleas [non ole- 
as, ut vulgo editur] Masoricas, hoc est Maioricas appellat A- 
nastasius apud Du Cangium v. O/ea, quae in insula Maiorica 
essent factae, nisi malis Marsoricas legere, de Mansoro quo- 
dam principe Arabico, aut de Mansoria quadam urbe orien- 
tali appellatas. Et talium posset magna caterva cogi. Sed 
redeo ad Saracenicas vestes, in quibus erant praeter τὰς λω- 
ρωτὰς etiam aliae 'cum intextis arborum folis et ramis vi- 
tiumque pampinis; quarum exemplum quum musiyarii quoque 
suis in operibus imitarentur, factum ex eo est, ut musiva 
foliata aut pampinata, ut ita dicam , Zrabica appellarentur. 
In Musivis maioribus , ait Ciampinus T. I. Monum. Vet. p. 82., 
solebant veteres non hominum  aliorumve animalium imagines, 
sed folhatas tantum. picturas illisque persimiles, quas Arabicas 
nominamus , repraesentare. lnvenio quoque mantilia Sarace- 
nica apud DC. v. Mantum et Aumosniéres ou bourses Sara- 
Zinoises apud eundem v. Eleemosyna. De voce Zimonaria, 
quae bursam, fundam, pungam, marsupium motat, dubito 
adhuc, sitne, ut vulgo putant, corruptum. ex eleemosynaria, 
an potius repetendum ab Xàe&JV a/munah, wictus, commea- 
t$, provisio, ut sit veluti provisionarium. ΤῈ 


716 10. IAC. REISKH COMMENTARII - 


A. 9. [607, το. μολχαμίου. Est panni genus Saracenici. 
Noinen certe Saracenicum seu Arabicum est, e Molcham 
est trama seu subtegmine textum, alio nempe et pretiosiore, 
quam stamen vel tela est. Si putas fundatum id esse panni 
genus, quod aliam et viliorem telam, aliam et nobiliorem tramam 
seu fundum habet, aurea, argentea, serica fila, prorsus idem 
est. fundatum atque Molchamicum. Nam e, est trama, et 
C59, Sada , unde forte nostrum (Seta, id est sericum , or- 
tum fuit, stazmen est. lungi plerumque solent haec duo verba 
οι telae stamina extendit, et tramam intexuit, et 


metaphorice dicitur "T" cS9e, stamen et subtegmen texuit 
rei culuscunque , pro curate riteque eam et instituit et pere- 
git, et solidam , firmam, probam fecit. Hinc illud apud 
Scholiasten Geriri citatum : 

| le. eda. Leno eui. V4 

Frater belli, qui stamen. eius texit , et subtegmen eius. Graeci 
dicerent ὃ σπαϑῶν, 0 συγκροτῶν τὸν πόλεμον, qui bellum et pru- 
denter suscipit et fortiter gerit firmumque sibi et impenetrahile, im- 
perforabile reddit, ut textor pannum crebris spathae ictibus et forti 
συγκροτήσει deusat; vid. celeb. Schultens. ad Hamasam p. 598. 
Occurrit vox Mulchumat (vel potius J2ulchamat , foeminmum 


K«-Àa, a masculino az, JMulcham) in Epistola Basilii Mace- 
donis ad Hadrianum II. Pontific. apud Du Cangium y. Usis, quem 
memorabilem et multis obscurum procul dubio futurum lo- 
cum iuvat hic illustrare.  Zransmiszmus Sanctitati vestrae , 
ait Basilius, vellus prasinum , vilarnipinnium pro casula fa- 
cienda unum, usin rubeum aérem habentem unum , usin album 
unum, mulchumat unum, planetilia castanea. duo. 1n hoc loco 
primum delenda sunt o//arnzpinnium. Praecedens enim ve//us 
prasinum id partim explicat, partim emendat. Explicat quidem 
vellus vocem willarin. Sic enim, non elarni, dederat libra- 
rius. Est autem w//arin, βηλάριν, pannus villosus sericus, 
examelum.  Prasinum autem est proba scriptio corrupti pZn- 
nium. Porro usin est idem quód plumatum, opere phrygio- 


nico pictum. Vocabulum est Arabicum | £&», quod promiscue 
Uschi et JV'eschi effertur, et in genere quidem ornatum , pa- 
raluram omnem, in specie autem vestis picturam filis aureis 
sericisve vel insutis vel intextis, id est opere plumario factam 
significat; v. Du. Cange v. Z/guexis et Albexis. lta nempe exa- 
rant Hispani more suo hanc vocem, pronuntiando autem non dif- 
ferunt a nostro JJeschi. Affert ibi Du Cange ex Yebez in 
Chronic. Ord. S. Benedicti locum hune : mantos duos aurifu- 
sos [l. aurifrisos] alio alguexi auro texto et alia alguexi auro 
texta. Ydem v. Οὐσίον inter alia ex Achmedis Onirocritico 
affert hunc locum: ἐὰν ἴδῃ, ὅτε ἐφόρει οὐσίον, [vestem pluma- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LID. H. 717 


tam vel aurifrisiam] εὔρήσει πλοῦτον πολὺν σύλλεχτον διὰ 
τὸ τοῦ χιτῶνος πολυσύναχτον éx βελόνης ἔργον.  ér deni- 
que in loco Basilii est. segmentum, σχεώδιον, collare, vesti 
circa coilum assutum, eim Kragen. 

B. 5. [607, 16.] ϑρεάμβου ἐπινικίων. Vox ϑοίαμβος hic 
significat προαγωγὴν μετὰ πομπῆς xai φαντασίας, in hominum 

ente comitatu productionem et ostentationem. — Hinc 
ϑοίαμβος τῶν ἐπινιχίων est productio et ostentatio argumen- 
torum victoriae ab hostibus partae , qualia sunt hostes ipsi 
et eorum vestes, arma, iumenta , tentoria caeteraque spolia. 
Theophanes p. 385. C. 3: ἐθριάμβευσε τὰ ἐπινίκια ἐπὲ ἱἵππο- 
δρομίας, insignia wictoriae in ludo Circensi , coram populo 
in Circo congregato , produxit et monstravit. Noster p. 193. 
habet τὰ ἄχτα ἐπινιχίων ϑριαμβευομένων., acta seu laudes 
tum dictas, quum  pompatice traducerentur partae signá adi- 
ctoriae, et in illis ipsis. Actis hanc formulam: δόξα τῷ ϑεῷ 
τῷ ϑοιαμβεύσαντι τοὺς τῆς yag. Georg. Monach. in Script, 
post Theophan. p. 555. A. 8. ϑρεαμβεύειν τι μετὰ ἐπινιχίων, 
cun triumphali apparatu circumferre aliquid dixit. Nam et 
aliae pompaticae processiones, etiamsi ob victoriam non insti- 
tutae neque argumenta eius ostentantes , Jg/augor et trzum- 
phi apud sequiores Latinos dicebantur, et triumphi seu pro- 
cessiones pompaticae victoriales addita voce ézt»/xtog a trium- 
phis alius generis sollicite distinguebantur, ut apud Zonar. 
T. II. p. 197. B. τ. est. ἐπινίχιος ϑοίαμβος. Vocem ϑρίαμι- 
Boc pro προελεύσει vel processione usurpavit lo. Cinnamus 
V. 6. p. 120. A. 9.: ὃ βασιλεὺς τῷ τῶν εὐτυχημάτων ὄγκῳ 
φιλοτιμούμενος ϑοιάμβου ἐξ αὐτῆς ἀχροπόλεως ἐπὲ τὸν περι-- 
λάλητον τῆς τοῦ ϑεοῦ σοφίας νεὼν ἐποιήσατο μὲν ἐμπαρα- 
gxevzv, ἐφ᾽ ᾧ σὺν ἐκείνῳ [Kiligj Arslano, principe Selgjulida] 
πομπεῦσαι, οὐ μὴν εἰς τέλος ἤγαγε τὸ βουληϑέν.  Patriar- 
cha enim obstabat, negans licere δε ἐπίπλων ϑείων διελϑεῖν 
ἄνδρας ἀσεβεῖς. Hodie conversis vicibus eadem de causa 
suis a Moscheis arcent Turcae Christianos, qua hi olim illos 
arcebant. Latini quoque seriores, ut modo dicebam, trium- 
phum pro quavis pompatica processione cum laudibus seu 
faustis acclamationibus coniuncta usurpabant.  *[Benno in 
Vita Hildebrandi Papae:  Zenricus Imperator solo contentus 
triumpho fuit, quem Romae habuit. "Triumphus est applau- 
sus ille inaugurato acclamatus: Henrico Augusto a Deo co- 
ronato, magno et pacifico Imp. Rom. — vita et victoria: apud 
Goldast. ad Eginhard.p. r70.].* Luculenter describit Noster 
auctor triumphales ceremonias ut nullus alius. Meretur ergo 
elegans hic locus illustrationem et confirmationem ab aliis . 
exemplis. Observamus hic duplicem triumphum , unum in 
forum, alterum in Circum. lllius ceremonias hoc capite, 


718 10. IAC. REISKII. COMMENTARII- 


huius capite sequenti exponit. Procedebant autem vel ἐξ ἐφό- 
δου, statim atque ab expeditione venirent, neque dum ad- 
huc ingressi essent in palatium, vel etiam e palatio, si qui 
nempe non per se, sed per legatos suos victoriam nacti fuis- 
sent, primum ad S. Sophiam, et ex hac post peracta ibi 
sacra dataque ecclesiae munera, aut in Cireum , aut in fo- 
rum ad statuam Constantini M., ubi calcabant cervices princi: 
pum devictorum sub hymnis et actis. Dein dabantur ludi 
circenses , et urbs tota sertis coronabatur et facibus illumi- 
nabatur. De singulis horum aliquid amplius disserere iuvat, 
postquam prius de sgnificatu vario vocis ézivíxt« dixero. 
Significat ergo partae victoriae insignia et documenta publice 
monstrata et circumlata. [τὰ apud Theophan. p. 195. B. ult. 
τὰ ἐπινίκια sunt vestes Totilae caesi cruentae. P. 501. A. ro. 
sunt ἐπεγίκια aut literae victoriam nuntiantes. aut insignia 
victoriae cum litteris et nuntüs additis. P. 225. A. 7. ἐπενίξ 
xi& sunt epulae triumphales, quae ob wictoriam exhibentur. 
Nisi forte phrasis ἐπενέκια ἑστιᾷν est. ἐπὶ vixy ἑστιᾷν, quod eodem 
redit. Porro si triumphans e Campo veniret, imponebat ipsi 
ὃ ἐναπομένων sub aurea porta coronam auream, ut vidimus 
in Tactico sub finem, ubi triumphos Basilii Macedonis et 
Theophili descripsit, quae particula praecipue huc conferri 
meretur; si autem e palatio procederet triumphans Impera- 
tor in S. Sophiam, patriarcha ipsi ibi coronam auream impo- 
nebat; vid. Script. p. 'TTheophan. p.168. C. Ducti in Circo 
triumphi exemplum habet Contin.. Constant. Script. p. Theo- 


phan. p. 282. c. fin., ubi Kar est vox Arabica ou, ducem; 
capitaneum notans. Post triumphum edebantur populo ludi 
circenses; vid. Script. Hist. Aug. T. ll. p. 497. Themi.t. 
p. 58. init. *[Georg. Monach. p. 519. Sym. Logoth. p. 452.]* 
Ludum curulem post insignem Romanorum victoriam de Ra- 
dagaiso, Gothorum rege, in Etruria reportatam celebrarunt 
Florentini Anno 405.; v. Scipio Amiratus L. I. Hist. Florent. 
Ornata denique urbs pannis sericis coram aedibus dependen- 
tibus, et sertis et funalibus ardentibus, quod στεφανοῦν τὴν 
πόλιν appellabant. lam loca quaedam indicemus auctorum , 
ubi celebriores triumphos Imperatorum recentiorum descri- 
bunt aut memorant. *[De triumpho Maximini Herculi vid. 
Theophan. p. 7. Gilimer, Vandalorum rex, adorare Tustinia- 
num coactus est in hippodromo. Marc. Proc. Tiberius ob 
reportatam a Mauritio victoriam triumphum egit. Theoph. 
p. 2:15.]* — Triumphum Constantini Copronymi de Bulgaris 
describit Theophan. p. 564. , Theophili a Saracenis Sym. Mag. 
p.421. A., Basilii Macedonis a Tephrice redeuntis Cedrenus 
p. 571. C. et Constant. V. Basil. p. 168. C., et alterum a 
Lulu ib. p. 176. et Cedren. p. 575. B. *[Basilius triumphum 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. IL. 719 


veterum Imperatorum Romanorum imitatur, perque auream 
portam ingreditur. Const. V. Basil. c. 29. Glyc. p. 311.: χρυ- 
σῷ στειράνῳ λόφον ὕπερϑεν ἔχοντι ἐθριάμβευσε per portas 
magnas]|* id est processit per portam ecclesiae sic dictam; vid. 
supra p.287.  *[Leo Phocas orientalibus Agarenis devictis 
ἐπινιχίῳ θριάμβῳ éreríurro. Zonaras lI. p. 197.]* Constan- 
tini Porphyrogenneti triumphum de Saracenis habent Scr. 
post "Theoph. p. 282. loannis Tzimiscae e Bulgaria redeuntis 
Cedren. p. 682. D., Basilii Iunioris idem p. 717. A., loannis 
Comneni Nicet. p. 10., cuius locum , quia insignis est et tri- 
umphi ceremonias bene persequitur, adeoque ad rem praesen- 
tem egregie facit, partim iam ad p. 287. attuli, reliqua paulo 
post adscribam. *[Alphonsus triumphos veterum Romanorum 
renovavit Neapolitano regno superato anno r442. Huius facti 
memoria auctor fabulae Milesiae 7st. 7rrante Blanc eum li- 
berata CPli honoribus triumphalibus usum esse memorat. Sic 
coniicit editor Gallicus praef. p. 21.]* 

352. A. 8. [609, 5.1 συγαπτεῖν. ta membranae pro cv»- 
αἀπτὴν. De collecta iam ad caput primum dixi. 

A. 12. [609, 6.] τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ. Dearum £gen- 
tilium paene omnium, et in his quoque Palladis virtutes no- 
vis Graecis una Maria habet. Victoriam in bellis largiri Pal- 
las vetustis Graecis credebatur , novis creditur Maria. Nom 
Deo, sed Mariae victorias imputant. Propterea in bellis Im- 
perator lsaacius Angelus (apud Nicetam L. I. c. 7. p. 199. D.) 
pro scuto et hasta B. Virginis imaginem corripit et e moe- 
nibus hostibus obiicit: ἄνω τῶν τειχῶν ἀγαγὼν οἷά τε ἄμα-: 
χον ὀχύρωμα xai ἀνάλωτον γαράχωμια τὴν εἰχόνα τῆς Θεο- 
μήτορος. Et supra p. 55. D. Graeculi Virginem sie alloquun- 
tur: συστρατήγησον τοῖς δεσπύταις τοῖς λαβοῦσιν ix σοῦ τὸ 
στέφος, ὅτι αὐτοί σε χέχτηνται xarà πάντα ϑυρεὸν ἀπροσ- 
μάχητον, et p. 55. Α.: αὐτὴ ἐπισχιάζει ἐν ἡμέρᾳ πολέμου 
ταῖς χορυφαῖς ὑμῶν καὶ ταῖς νίκαις ὑμᾶς δεικνύει στεφανίτας 
etc. loannes Comnenus triumphum agens non inscendebat 
in currum triumphalem , sed sinebat eo imaginem Mariae ve- 
hi, ipse pedes ibat, crucem gestans, novo more et vetustis 
Imperatoribus ignoto. Fallitur tamen Cinnamus, quando p. 7. 
Bit, οὕπω μέχρι τοῦ τότε conspectum id fuisse, ἐξ ὅτου 
Ἡραγχλειοι καὶ ᾿Ιουστινιανοὲ τὴν “Ρωμαίων διεῖπον ἀρχήν. 
Praeiverat enim exemplum modestiae huius Graecis dignae 
loannes Tzimisces , ut Du Cange in notis ad illum Cinnami 
locum demonstravit. Rem eandem narrans Nicetas Ρ- 15. sic 
ait: Ó βασιλεὺς τὴν τοῦ ἅρματος ἐπίβασιν παρεικὼς, τὴν τῆς 
θεομήτορος εἰκόνα τούτῳ ἐπανεβίβασεν, ἐφ᾽ $ καὶ ἦν ytyn- 
9oc, xai τὴν ψυχὴν ἐκλείπων αὐτὴν καὶ τὰς νίχας ὡς συ- 
στρατηγέτιδι ὠμάχῳ ἐπιγραφόμενος, καὶ δοὺς ἄγειν τὰ χα- 


720  '10. IAC. REISKII COMMENTARIH — 


λιγὰ τοὺς παρ᾽ ἐχείνῳ δυναμένους τὰ μέγιστα καὶ τοῖς £x γέ- 
γους ἐγγύζουσιν ἀμφιπονεῖσϑαι τὸ ἅρμα ἐνδοὺς, προῆγεν αὐτὸς 
σταυρικὸν σημεῖον ἐπαγόμενος, καὶ ποσὲ τὴν πορείαν ποιούμενος, 
χαὶ τὸν ἐκ τῆς τοῦ Θεοῦ σοφίας παρωνυμούμέξνον ναὸν εἰσι- 


' " ι D. - , , , , 
ὧν, χαὶ τὴν ἐπὶ τοῖς χατωρϑωμένοις ἀγϑομολόγησιν Κυρίῳ 


- -" - ' ' , Ld L4 
τῷ ϑεῷ ἀπογείμας τοῦ λεὼ παντὸς ἐνώπιον, τῷ ἀρχείῳ οὕτω 


παρέβαλε. Neque solus loannes Comnenus tantos honores 


habuit imagini Mariae , sed etiam filius eius, teste eodem 
Niceta L. V. rerum Manulis c. 3. p. 85.,; ubi amplissime 
describens triumphum ab illo Imperatore de Hungaris actum, 
inter alia haec narrat : ἐπεὶ δὲ ὃ τοῦ τὸν αὐτοχράτορα πα- 
ρελϑεῖν ἐπῆγε χαιρὸς, προηγεῖτο μὲν ἀργυρίον ἐπίχρυσον τέ- 
τρώρον ἵπποις λευχοῖς ἑλκόμενον. ἵδρυτο δ᾽ ἐπ’ αὐτοῦ ἡ εἰ- 
κῶν τῆς ἀπροσμάχου, συμμάχου καὶ ἀκαταγωνίστου συστρα- 
τήγου τῷ βασιλεῖ ϑεομήτορος. οὐ μέγα δ᾽ ἔβραχεν ἄξων. 


. ὅτε μηδὲ ϑέαν ἢγε δεινὴν τὴν ψευδοπάρϑενον ᾿ϑηνᾶν, [re- 


spicit ad ridiculum et incredibilem, sed Herodoto tamen nar- 
ratum Pisistrati mimum ,] ἀλλὰ τὴν ὡς ἀληϑῶς παρϑένον 
καὶ ὑπὲρ λόγον διὰ λόγον τὸν λόγον λοχεύσασαν, Dignum 
patella operculum! — Quam abnormis, quam horribilis elo- 
quentia! Quam importuna! Eo enim quod arcere idolola- 
triae suspicionem studet, eo magis movet, et tantum non 
clamat, Graecos circa Virginem suam, cui tam immanes ho- 
nores tribuunt , haud aliter insanire , atque veteres circa su- 
am Palladem ; servasse superstitionem eandem , mutasse nu- 
minum nomina. Mariam τὴν συστράτηγον appellabant, quia 
et imaginem et ὠὠμοφόριον eius secum in castra sumebanmt; 
w. ad p. 269. B. 5. dicta. Loc. Nicetae p. ὅοο. C. ».  Pro- 
cessiioni huic Comnenianae haud multum, absimilis est illa, 
quam Martinus Ballaius apud Du Cangium v. Zucharistia de- 
scribit, dicens summum pontificem in introitu in Urbem non 
pedibus, ut Comnenus, sed lectica gestatum sequi Eucharistiam 
in vaseaureo portatam ab. equo albo. Cf. Herodian. V. 6. 8.16. 

B. 4. [609, 11.] μετὰ τῆς ἰδίας λιτῆς. Divisae olim ibant 
turbae processionales in certas classes; clerus cum patriarcha , 
proceres aulici cum Imperatore, cives cum magistratu urbano, 
factionales cum demarchis et sic porro. Unde nata Litania 
maior septiformis; v. Du Cangium v. Litania. Chronicon 
Cassinense p. 155. ed. Murat.: die dominico praedicavit ieiu- 
nium. — Praesul praecepit populo , ut gregatim. incederet. 
Jpse cum clericis et monachis in unam partem , laici wero se- 
nes, adolescentes et pueri unus praecepit ut esset chorus. Nu- 
ptae vero mulieres et innuptae, viduae et puellae in alteram 
partem , turma vero pauperum separatim. Non omnes in 
unum incedebant, sed separatim | quasi. medio iactu lapidis, .. 

B. 10. (609, 15.] τοῖς προῤῥηϑθεῖσι — ἀναβαϑραις, Pu- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. Il. 721 


tes, aut ταῖς προῤῥηϑείσαις aut. ἀναβάϑροις legendum esse, 
Sed novi Graeci grammaticos parum. curant, Si exempla 
huic similia in adversaria retulissem, possem eorum ingentem 
acervum dare. Sed paucis , quae annotavi, defungar. Eu- 
sebius Hist. Eccles. V. 5o. p. 159. D. 9: edit. Moguntin. : 
ἐξουσιῶν παραπεμπόντων pro παραπεμπουσῶν. Noster supra 
p. 16. D. ».: πυλῶν τῶν ἀγόντων , et paulo post εἰσφερόντων 
pro ἀγουσῶν et εἰσφερουσῶν. Herodes Atticus in dedicatione 
Statuae Regillae v. ἐλαιήεντες ἄρουραι dixit pro. ἐλαεήεσσαι. 
In edicto luliani Prisci apud Pocokium in Inscript. p. 66. : 
εἴσοδον ποιησάμενος εἰς τὸ ἡμέτερον δικαστήριον ἀτοπωτάτην 
ἡμῖν προσήγγειλεν [περὶ] πράξεων τελούντων εἰς τὸ βουλευ- 
τήριον τῶν ὑπάτων etc. Plura exempla e vetustissimis poétis 
collegit Casaubonus ad. Athenaeum p. 25o. Duker. ad Thucy- 
did. N. 59. p. 564., ubi non tantum xov ἐόντων τᾶν 
σπονδᾶν (pro xoi» οὐσῶν τῶν σπονδῶν), sed etiam «i ἀλ- 
Aat πόλιες — αὐτόνομοι, ἔχοντες τὰν αὑτῶν etc. ldem p: 
555. ult. ὧν χυρωϑέντων, quamvis praecesserit πίστεων et 
συνϑήχας. Observavi schema hoc etiam apud Sophoclem ali- 
quoties; quia tamen locos non enotavi , nunc non succurrit , 
nisi unicus ille in Oedipo Coloneo v, 1747., ubi Oedipi duae 
filiae de se dicunt : 
ἐν πυμάτῳ δ᾽ ἀλόγιστα magoígousy 
ἰδόντε xai παϑοῦσα. 

Ad quém locum Scholiasta haec notat: ἰδύντε xa? παϑοῦσά 
ἄντὲ τοῦ ἰδοῦσαι xai παϑοῦσαι. πολλαχοῦ δὲ τῷ oynuctt 
χρῆται, ἀντὶ τῶν ϑηλυκῶν τὰ ἀρσενιχὰ τιϑείς - καὶ ἐν Ἠ- 
λέχτρῳᾳ et quae ibi reliqua habet omnia conferenda, unde 
patet, schema id olim vulgare et frequens fuisse. 

€. 3. [60g, 21.] ταξεωτῶν. Τάξις et τάγμα est; ut su- 
pra demonstravimus, cohors, quae ad magistratus, praesertim 
Praefecti Urbi, dispositionem est, ipsi praesto est, eius man- 
datis expediundis servit , cohors apparitoria ; hinc milites ur- 
bani praesidiarii;. ἔἘ[Ταξιῶται in Ed. Iur. Gr. et Rom. et 
Chron. Alexandrino pro officialibus et ministris; qui magi- 
Stratibus et assessoribus praesto sunt, alias cohortales, cohor- 
talini ; ἐπαρχικοὲ et praefectiani. In novellis Iustiniani: τάτϑξ 
τεσϑαι ἐν ταξεώταις τοῦ λαμπροτάτου τῆς ἐπαρχίας ἄρ χον- 
toc l. c. p. 279.] " Hoc cl. Leich. in schedis, in quibus 
multa de correctoribus "provinciarum congesserat, ut videatur 
hoc de argumento commentari voluisse. 

C. 8. [610, 4.[ ᾷσωμεν τῷ κυρίῳ. Est ex hymno Mosis, 
quem post traductos per mare rubrum Iudaeos cecinit: Sed 
illud, quod sequitur p. 555. A. 11. τίς ϑεὸς μέγας, est e Psalmis: 
Fuisse solennem Graecis formulam iubilandi post partam vi- 


Constantinus Porphyr. Vol. Hl. 46 


722 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


ctoriam , etiam in ipso campo Martis cani solitam , patet ex 
Cedreno p. 774. A. ro. 

555. A. 5. [6ro, 18.] πατεῖ αὐτὸν.  Cervix recta et rigi- 
da est symbolum potentiae non fractae, non humiliatae; in- 
obedientiae , audaciae neminem curantis ; inclinata vero cer- 
vix et conculcata humilitatem victi et necessitatem parendi 
velut succumbentis instanti et prementi notat. Calcare cervi- 
ces victi mos est ex oriente traductus (v. Lib. losuae cap. X. 
et Baruch IV. apud Barth. ad Philipp. Guilelmi Britonis p. 
55.) Iam. Alexandri M. terapore notus erat in palaestra Grae- 
ca, ut patet e Diodori Siculi XVII. cap. roo. in fine, ubi Di- 
oxippum Macedonem victum prosternit : διφέντος δὲ ἐπὶ τὴν 
γῆν, ἐπιβὰς ἐπὶ τὸν τράχηλον τῷ ποδὲ, καὲ τὸ ῥόπαλον ü- 
vartiv&utvog etc. Obtinebat ille mos victorum cervicem pu- 
blice calcandi apud Carthaginenses quoque. Nam de Gesco- 
ne refert ,Polyaenus p. 485. : δεδεμένους αὐτοὺς προσέταξε τοῦ 
πλήϑους ἐναντίον κατὰ γαστέρος [ita leg.] κατακλίναι χαμαί. τρὶς 
δὲ ἑκάστοις ἐλ ego τῷ ποδὲ ini τὸν τράχηλον ἐπιβὰς , ixa- 
γὴν ἔφη τιμωρίαν ἔχειν τῆς τοῦ ἀδελφοῦ προαναιρέσεως. Fre- 
quentius tamen occurrit aevo medio , quo non tantum victo- 
res lmperatores de hostibus bello subactis publice triumpha- 
bant eorum cervicem calcando , sed etiam privati vindictam 
sic sumebant ab hoste victo, et poenitentes calcandas cervices 
praebebant, et adoptantes eorum, quos adoptabant, cervices, et 
libros denique igni damnatos, antequam cremarentur, pedibus 
conculcabant.  Exemplis singula haec demonstrabimus. [ta 
lustinianus Rhinotmetus quum ab exsilio rediisset, cervices 
anticaesarum suorum Leontii et Apsimarii calcavit in. Circo : 
τὸν yi gor xai Ζεόντιον ἁλύσεσι. δεδεμένους εἰς πᾶσαν 
πόλιν πομπεῦσαι πεποίηκεν y καὶ τοῦ ἱππικοῦ ἀγομένου y. χαὲ 
ἐν τῷ σένζῳ ἀγομένου ἤχϑησαν συρφόμενοι δημοσίᾳ καὶ ἐῤῥί- 
φησαν ὑποταγάδην αὐτῷ , καὶ ἐπάτησε τὸν τράχηλον αὐτῶν &- 
χρις ἀπολὺ σεως τοῦ πρώτου poiov, τοῦ δήμου βοήσαντος, ὅτε 
ἐπὲ ἀσπίδα xai βασιλίσχον ἐπέβης xai ἐπάτησας λέοντα xai 
δράχοντα. Neque solum Graeci, verum etiam Muhammedani 
priacipes solebant captorum principum cervices calcare, si fi- 
des Byzantinis scriptoribus. Narrat nempe Scylitzes p. 842. 
Αι, Glycas et alii, Asanum , ut ipsi appellant, (is est Arabi- 
cis auctoribus Alp Arslanns) pedes imposuisse iacentis coram 
se victique Diogenis Romani Imperatoris; vid. ad locum Scy- 
litzae Goar. in notis. Ego tamen vestigia moris huius apud 
scriptores Muhammedanos reperire non memini; videnturque 
mihi Graeci Turcico Imperatori triumphanti idem tribuisse ἡ 
quod norant suos Imperatores in simili casu consueto more : 


facere. Conf. Cedren. p. 5o7. C. 5. et 657. D. fine , quem 


- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LI. I. 723 


locum dignum est ut illustrem. Ait ibi, quod Leon Phocas 
dnolacaro, ἄνδρα “ἐπίσημον xai τοῦ “Χαβδὰν συγγενῆ 5 σὺν 
ἀπείρῳ πλήϑει χατὰ Piso ἐξελϑόντα τρεψάμενος xar xa- 
τασχῶὼν ἐν τῇ Κωνσταντιγουπόλει ἀπέστειλε --- ὃν ἀχϑέντα 
z006 τὴν βασιλίδα 2:9 “βασιλεὺς Κωνσταντῖνος τοῦτον ϑυίαιι- 
Bov ποιήσας xai xarà τοῦ τραχήλου πατήσας τιμαῖς τε xai 
δωρεαῖς ἐφιλοφρονήσατο. Qui hic coriiemóralur ᾿“πολασά- 


Ἴρ δὲ ode qe cem οὐ de οὐ aem σβαν οἱ, 

quem laudatum reperio in carminibus al Motanabbii. Elma- 
cinus p. 229. hoc ipsum factum narrat, et virum appellat 
EJ QR c o οὐ 9 b! aitque eum CPli in 
captivitate periisse. Tam frequens erat ille mos devictorum 
hostium cervices caleandi, ut etiam privati erga privatos sic 
agerent. ]ta narrat Theophanes. p. 572. B. de Constantino 
pseudopatriarcha : ἐλθόντος αὐτοῦ ἐν τοῖς δήμοις, χαϑῆλϑον 
χαὲ ἐνέπτυσαν καὶ κόνιν ἐπέῤῥιπτον εἰς αὐτόν. ἐνέγκαντες δὲ 
αὐτὸν εἰς τὸ στάμα 6&Q jgewav αὐτὸν ἐκ τοῦ ὄνου καὶ ἐπάτη- 
σαν τὸν τράχηλον αὐτοῦ etc.; item p. 445. Α.: Zyayor τιγας. 
- θοπολίτας καὶ ἐπισκόπους τῶν ὀρϑοδόξων τυραννιχῶς 
σύροντες, ῥήξαντες ἐν μέσῳ τῆς λῃστρικῆς αὐτῶν συνόδου, 
ἐπάτησαν, καὶ παραδόσαντες αὐτοὺς τοῖς στρατιώταις αἱμα- 
τοφυρτοὺς ἀπήγαγον εἰς τὰς φυλακάς. Severae quoque poe- 
nitentiae genus erat colum caleandum praebere. — Nicetas 
Choniates L. lH. Manuelis de patriarcha , qui ex monacho 
ad thronum sublimatus, deinde ad monasterium redierat : ἔνϑα 
xai τὸν οἰχεῖον ἀποδοχμώσας αὐχένα πρὸς τῇ εἰσόδῳ τοῦ 
προγάου πατεῖν παρεῖχε τῷ εἰσιόντι παντὶ μονάχῳ. Hine 
ego quidem non improbabile puto, ritus ecclesiae circa poe- 
nitentes, et Romanae sedis, qui tum erat et nunquam non 
fuit , et Alexandri III. Pobtilicil intolerandum íastum -consi- 
derans, hunc a Friderico Barbarossa, quem pro poenitente 
peccatore et rebelli filio ecclesiae habebat , antequam eum in 
gratiam et sinum ecclesiae reciperet, ab eo flagitasse, ut cer- 
vices suis pedibus subiiceret. Fecetitne Fridericus necne, dis- 
putatur, et adhue sub iudice lis est. Qui norit illo tempore 
tam vulgarem morem cervices hostis calcandi fuisse, atque 
hodie est osculatio pedum Sancti Patris, illumque non magis tur- 
pem fuisse saeculo, quo Papa omnibus imperantibus velut manci- 
pis imperare credebatur atque haec hodie est: et qui porro 
secum reputet, quas ad angustias Fridericum Romanae sedis 
insolentia redegerit, quae fraudibus freta suis et superstitione 
profundaque barbarie plebis et Italorum adversus Germzni- 
cam gentem odio et perfidia vim armorum quamcunque ride- 
bat, facile intelliget, quid ego quidem contigisse existimem 

Apud Graecos porro iater adoptatiouis ritus est colli calcatio. 


724 IO. IAC. REISKH COMMENTARII - 


Euchologimm Goari ritus illos describens p. 706. inter alia 
ait: post dictas a sacerdote preces ὅ υἱὸς [adoptivus scili- 
cet] πάιτει εἰς τοὺς πόδας τοῦ πατρὺς καὶ πατεῖ αὐτὸν ὃ 
πατὴρ εἰς τὸν τράχηλον λέγων" σήμερον υἱός μου εἰ Gv. 
&yO σήμερον γεγέννηχώ σε. xad ἀγιστᾷ αὐτὸν, εἶτα ἀσπά- 
ζονται ἀλλήλους. Libros quoque igni damnatos publice con- 
culeabant. ^ Anastasius in Adriano IL. p. 227.: spatharius 
calce suo enseque librum percutiens nihilominus | ait: credo, 
in hoc opusculo Diabolus habitat. — 4d extremum prae 70-- 
ribus graduum nefandi dogmatis librum | cunctorum | pedibus 
conculcatum excussit, quem, nimirum rogus, ut fomentum quod- 
dam ignis, exussit. Facit argumentum hoc, ut insolentiae 
plenos quosdam triumphandi modos attingam , saeculis a lit- 
. terarum cultura et humanitate omni remotis dignos, a quibus 
nos humanioribus artibus eruditi merito abhorremus.  Perti- 
net huc mos calceamenta | deferendi. | Olaus M., legitur in 
Chronico Regum Manniae (apud Du Cangium v. Calceamen- 
ia), rex Norvagiae, Murecardo, regi. Hiberniae, misisse calcea- 
menta sua , praecipiens ei , ut ea super humeros suos in die 
natalis domini per medium | domus suae portaret in. conspectà 
nuntiorum suorum , ut inde intelligerent se subiectum esse ma- 
gno regi. Erat hoc genus aliquod praestationis homagii. Qui 
praesens praesentis calcasset cervices, illi absens per legatos 
suos mittit calceos , iubetque eos in cervice gestare, ad de- 
monstrandum , se potestatem habere cervices eius velut man- 
cipii aut certe vasalli calcandi. *[Ense leviter contacti a 
Saracenorum duce tesseram salutis habebant. Ser. post Theo- 
phan. p.559.]* . Locus hic est: τῶν γώτων ἡμῶν λαβόμενον 
πρηνεῖς τοῖς ποσὶν αὐτοῦ ἐδάφει προσέφῥηξαν, ὃ «δὲ τὸ ξί- 
qoc, ὑπὲρ ἐτῦχε ταῖς χερσὲ κατέχων, ἑτέρως 7j ὡς πέφυχε 
τέμνειν ἀγϑυποστρέψας, ἐπάταξε ταῖς χάραις ἐφάπαξ x0 
ἕνα ἡμῶν. εἴτα ἀνίστασϑαι xai θαῤῥεῖν ἐκέλευσε. Signifi- 
cabat ea actione Saracenus, se in vitam captorum potestatem 
habere, et posse gladio in eos saevire, si velit. Forte ta- 
men traxit hoc a more Arabum antiquo, qui captis a se 
in owed quos quidem in libertatem dimitterent, antias 
gladio abscindebant, quas in pristinae victoriae et dominii 
monumentum in pharetra sua conditas domi servabant. De 
quo more forte alias dicetur.  "Triumphi genus hoc bar- 
barum quidem, dignitatis tamen et maiestatis plenum.  Pe- 
tulantiam contra et rusticitatem prodebat ille mos Italorum 
medio aevo, in asinis et porcis et tauris insultandi victis a se 
gentibus. Referunt Dandulus et Marinus Sanutus apud Mu- 
rator. T. HI. Antiqu. Italic; p. 859., ducem Venetiarum quot- 
annis die lovis viridi dicto vel sancto consuevisse publico in 
spectaculo uni tauro et duodecim porcis caput amputare in 


AD ΘΟΝΘΤΑΝΤ. ΡΟΆΡΗ. DE CERIM. LIB. Π. 725 


memoriam et simulacrum victoriae de Udalrico, patriarcha 
.Aquileiensi, partae, qua ipse captus fuit cum duodecim suis 
canonicis et deinceps dimissus ea lege, ut singulos tauros 
et duodenos porcos quotannis Venetias mitteret, in quibus 
exemplum statueretur poenae, quam patriarcha cum suis me- 
ruisset. 'Taurus enim patriarcham | debebat simulare , porci 
episeopos. Praeterea lignea castellorum simulacra confringe- 
bantur in memoriam castrorum patriarchae destructorum. Vil- 
lanus ibidem p.852. de Florentinis, qui victores moenibus 
Arretinae instabant, narrat: féciomvi correre i| palio per la 
esta di San. Giovanni, e rizzaromwi piu dificài, e manga- 
romvisi asini con la mitra in capo per rimproccio del loro 
F'escovo. 

A. το. [610,22.] τὰ τούτων δόρατα μετὰ τῶν φλαμούλ-- 
λων ἔξ ἀγτιστρόφου τιϑέασιν. Inversio armorum et flamullorum 
seu flabellorum, id est signorum, significabat partim professionem 
et agnitionem superioris novi domini, cui veluti in obedientiam 
illa inclinabantur, partim degradationem veteris domini et rescis- 
sionem sacramenti ipsi olim praestiti. Ita olim post mortem Au- 
gusti in novi inauguratione invertebantur ct sternebantur humi 
signa et hastae, donec novo renuutiato rursus erigerentur. Inver- 
sione illa profitebantur milites, Imperatorem se non habere : ere- 
ctione autem testabantur recens electo sacramentum se dicere de- 
bitosque honores exhibere. Pariter in re praesenti Saracenicorum 
signorum et hastarum inversione significabatur , Saracenos ab 
illius dominio solutos esse, cui olim ad ista signa fidem con- 
dixerint: erectione autem eos ad Graeci Imperatoris, victoris 
sui, dominium transire eique sacramentum dicere et parere 
velle. Apud Latinos quoque medio aevo in degradatione no- 
bilium feloniae damnatorum non tantum bona.et libertas 
ipsis liberisque adimebantur, sed etiam in eius rei significa- 
tionem arma proditorum publice invertebantur seu reversa- 
bantur; v. Du Cange v. Zrma reversata. 

B.2. [6:1, 6.] κράζοντος τοῦ λαοῦ μ΄.  Battologia illa 
saepius eandem formulam in votis ad deum iterandi ab eccle- 
sia Graeca et Latina ad Muhammedanos manavit. Qua de re 
alias agendi locus erit. Simile nostro loco illud est in Ritu- 
ali Romano Cassinensi apud Mabillonum : a medio noctis 
concurrente populo exeunt cum letania ad 5. Mariam minorem, 
mundatis per viam plateis et suspensis per. domos lucernis ibi- 
que in gradibus S. Mariae deposita icona omnis chorus viro- 
rum ac mulierum — una woce per numerum dicunt centies 
Kyrie eleison , centies Christe eleison , ttem. centies Kyrie elei . 
son. Concil. Vasense An. 529. (apud Du Caugium Gloss. Lat. 
v. Kyrieles) : et quia tam in sede apostolica, quam etiam per 
lolas orientales atque. Italiae provincias dulcis et. nimium sa 


726 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


lutaris consuetudo est intromissa, ut Kyrie eleison frequentius cum 
grandi affectu et compunctioue dicatur ,' placuit etiam nobis , ut 
in omnibus ecclesiis nostris ista tam sancta consuetudo et ad. ma- 
tulinum et ad missas et ad vesperam deo propitio intromittatur, S. 
August. Ep. II. caeteras inter acclamationes a notariis ecclesiae 
exceptas in Actis ordinationis Eradii haec refert: dignus est, 
Qustus est, dictum vicies , bene meritus , bene dignus est, di- 
ctum quinquies. Sed quid opus est exempla aliena citare, 
cum codex noster ubique eorum abunde suggerat , monens 
hane vel illam formulam toties vel toties fuisse recitatam. Ma- 
navit hoc ex veteri more Curiae Romanae Imperatoribus ac- 
climandi. Spississime enim legitur in Scriptoribus Hist. Au- 
gustae haec vel illa acta (sic appellabant tum , quod posterio- 
res laudes , Gracci εὐφημίας) toties atque toties fuisse dicta. 
V. e. esp. 6orc TE. IH. 

554. A. το. [612, 17.] τῷ πώλῳ ἐπιβὰς. Πῶλος seu asi- 
nus olim erat Graecorum patriarcharum et clericorum | in 
universum, utpote humilitatem profitentium , vectura in pro- 
cessionibus δὲ alias. "Theophanes p. 104. B. de Aeluro : — ἐκ 
TOU παλατίου λιτανεύων ἤλϑεν εἰς τὴν ἐχχλησίαν ὀχούμενος 
ὕνῳ. lta quoque S. Chrysostomus in exsilium abiens super 
asino conspicitur in Menologio Basiliano 'T. I. p. 184.; vid. 
Casaubon. ad Script. Hist. Aug. T. I. p. 799. et Du Cange 
Gl. Lat. v. Zsinorum ordo et Gl. Gr. v. πῶλος. Sed non 
ita episcopi Romae, qui equo vehebantur, honestiore anima- 
li et viros principes magis decente. Unum nobis caballum 
miserum transmisisti , ait Gregorius M. Epist. 3o. L. XII., 
et quinque bonos asinos. — Caballum illum sedere non possum, 
quia miser est; illos autem bonos sedere non possum, quia asinz 
sunt. *(Pipinus rex vice stratoris ivit cum pontifice equo insidente 
p. 91. Alberici, Idem facit, cum patriarcha electus est. Hunc 
ipsum hodieque ducit Vezirus.]*  Chalifas quoque olim Bag- 
dadicos, equo sedentes, ducebant interdum Sultham Selgju- 
kidae et alii, frenum tenentes et pedibus ipsi ambulantes. 
Sed hoc huius loci non est, 

B.15. [615, 9.] τά ve σκῦλα καὶ λάφυρα. Distinctio- 
nem inter has duas voces in Latinis adumbravi: σχῦλα nempe 
ea sunt, quae ἀπὸ τῶν πεπτωχύτων σκύλλονται, a iacentibus 
avelluntur , mortuis corporibus abstrahuntur , ut vestes, tor- 
ques, aurum, gemmae, arma etc., λάφυρα vero, quae vi- 
vis adhuc hostibus, sed aut captis aut in fugam coniectis adi- 
muntur, ut vestes, arma, tentoria et omnia iis contenta , 
iumenta, reliqua, πάντα τὰ λαφυσσόμενα; omnia, quae differri 
huc illuc, dividi, discerpi, velut panni, ferro contruncari et 
in cibum parari possunt, velut boves et victualia omnia. 
Suidas ita distinguit: Σχῦλα τὰ ἀπὸ τῶν πολεμίων ἀνῃρημένα 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. ll. 727 


τὰ £x τῶν νεκρῶν, λάφυρα δὲ τὰ ἐκ τῶν ζώντων. 
C. ult. [615, 19.] στάσεως. Hic est pro χαταστάσεως 
vel τάξεως positum, 

355. B. 5. [614, 18.] oi τῆς βασιλικῆς οὐσίας ἐλάται. Est 
οὐσία substantia, corpus animatum hominis, Propterea red- 
didi hanc dictionem interdum sacri corporis vectores remrges, 
interdum quoque sacrorum corporum, respiciens ad illam vc- 
cabuli οὐσία notionem , qua familiam significat, et ad Au- 
gustam liberosque Porphyrogennetos et affines imperiales. Ve- 
rum iam supra ad p. 354. D. 1. demonstravi, οὐσίαν in spe- 
cie de fama nautica dici, et metochice deinceps de naw- 
gio tale nautarum collegium tenente.  Potuissem igitur optimo 
iure et confidenter dictionem nostram reddere hoc modo, reg 
dromonii vel regiae naviculae actores. 

C. 8. [615, 11.] δεσμίοις τοῦ πραιτωρίου, —Captivi in 
Chalce, Praetorio et Numeris attincobantur sub inspectione 
praefecti urbis, praefecti castrorum et Numerorum. Vid. 
Cont. Theophan. p. rog. B. fine. Sed praetorii carceres οἱ 
captivi maxime celebres; v. Theoph. p. 249. ἃ. Leo Gramm. 
p- 467. et 485. A. 9. Cedren. p. 582. D. lu eo asservabantur 
Saraceni (conf. p. 444. A. 8.) et ibidem sacellum habebant exer- 
cendo cultui divino more suo, De quo allatis a Du Cangio 
in CPli Chr, L. 1I, p. 164. hoc unum addam, etiam Con- 
stantino Monomacho conditam aut certe restitutam εἰ frequen- 
tari rursus permissam fuisse Synagogam, ut appellant Graeci, 
Saracenorum , quam non intra praetorium , sed alio quodam 
urbis loco fuisse puto. Abulfeda enim ad A. 441. seu Christi 


1049. vel 1050. haec tradit: οἰ! 33 7e» JE Ma ees! Laus 
πε LU anim B διλφία!! xxa Lalo, Xue Xia) eJ xb 
MEAM uhi, pid) Leg aH Keliaad) Ocsuea 
Hoc anno mittebat rex Romanorum [Constantinus Monoma- 
chus] ad .Solthanum | Thogrulbekum vel "Thangrolibekum] Ze- 
gationem cum magnis muneribus , rogans αὖ eo. confoederatio- 
nem; eaque impetrata, condebat [proprie frequentari faciebat 
vel sinebat| Mesgidam apud CPlin, in qua peragi deo preces 
ct laudes atque extensam dici pro salute et imperio Thogrul- 
beki iubebat. De hac legatione memorat Zonaras XVII. 
25. p..257. 

356. Τῷ 7. [616, 6.] τῆς ἐ ἡμέρας τῆς διαχενησίμου. Ri- 
tum orationis et officii divini, quem hic loci designat Auctor, 
fusius descripsit libri. primi cap. XIV. Quem autem habue- 
rit scopum ea benedictio , non satis constat; forte instituta fuit 
pro salute Augustorum , imperii et palatii. 

B. 2. [616, 10.] ἀπευχαριστοῦσιν. Proprie est dzevya- 
οιστεῖν officio gratiarum agendarum suo ergo deum defungi. 


738 10. IAC. REISKII COMMENTARII - 


Quia vero hoc non fuit absque adoratione, inclinatione capi- 
tis et corporis, ex eo factum est, ut venerari etiam hominem 
humili gestu et positu corporis reverentiam significante ver- 
bum hoc notet. Hinc intelligatur interpretationis nostrae 
ratio. Possit quoque reddi gratulantur. Nam quaudo alteri 
bonum aliquod gratulamur, significamus, nos laetari propterea, 
quod deus ipsi hoc vel illud beneficium indulserit , ideodua 
gratias deo ut auctori et largitori agere. 

B. 7. [616, 14.] κληρονόμον. Congruit locus Athenagorae 
in fine Jegationis: περὲ τῆς ἀρχῆς τῆς ὑμετέρας εὐχόμεϑα,. 
ἵγα παῖς μὲν παρὰ πατρὸς κατὰ τὸ δικαιότατον διαδέχησϑε 
τὴν βασιλείαν; αὔξην δὲ xei ἐπίδοσιν ἡ ἀρχὴ ὑμῶν, πάν-- 
τῶν ὑποχειρίων γιγνομένων, “λαμβάνῃ. τοῦτο δὲ ἐστι xol 
πρὸς ἡμῶν, ὅπως ἤρεμον xat ἥσυχον βίον διάγοιμεν , αὖὐ- 
τοὶ δὲ πιάντα τὰ χεχελευσμένα. προϑύμως ὑπηρετοῖμεν. 

557. A. 4. [617, 17.] τόδε ὄνομα. Primum notandum, τόδε 
hic esse positum pro τόδε τὸς Deinde, ad factiones pertinu- 
isse recens nato filio Augusti nomen imponere , sed illud sibi 
praescriptum et suggestum a curia. Patet e scholio, quod e 
Zonorae codice. Vaticano manuscripto Alemanus ad Proco- 
pium Notar. p. 21. edidit, et hoc fere modo mihi videtur 
legi debere : Kovozavrtya 7 γαμετὴ Π]αυρικίου ἐγέννησεν 
υἱὸν, ὃν ὁ Mavgisiog ἐπωνόμαζε Θεοδόσιον διὰ τὸ Θεοδό- 
σιον εὐτυχῆ (vel χαλὸν κἀγαϑὸν, vel simile quid) γενέσϑαι zai 
πολλὰ enn ζῆσαι. ἤρξαντο οὖν οἱ “Βένετοι λέγειν. τὰ δωρη- 
ϑέντα ern τῷ Ἰουστινιανῷ ó xvotog παράσχοι σοι ἐν εἰρήνῃ, 
ὅτι ἔζη a erm καὶ πλείω. 5 γὰρ ζωὴ τοῦ βασιλέως duds: 
σίου ἐγένετο ἔτη vy. Simile est quod Theophanes p. 141. B 
narrat, lustino recens ad imperium provecto ; factiones uxori 
eius nomen vetus Lupicia paulo turpius honestiori Euphemiae 
mutasse , quum Augusta coronaretur : σύμβιον ἔχων͵ ὀνόματι, 
«““ουπικίαν ἔστεψεν, ἣν οἱ δῆμοι ἐχάλεσαν ἙΕὐφημῖαν εἰς τὸ 
στέψαι αὐτήν. In gentilismo pertinebat ad honoratissimum 
et proximum consanguineorum , ad epulas genethliacas invita- 
torum (qui sunt πρωτότυπον τῶν ἀγναδόχων) infanti nomen 
imponere; v. Polyaenus p.547. Idem ritus apud ludaeos , 
(conf. historia Zachariae) et apud Arabes. 

B. τ. [618, 4.1 προπυλαίῳ. Suivant Ülexemple de la 
présentation de 7. C. dans le temple de lerusalem et confor- 
mement à la benediction de Sünéon, c'est une coütume trés 
ancienne parmi les Grecs, de faire porter les enfants à l'entrée 
de l'église le huitiéme jour. Le Prétre va au devant de l'e 
fant pour le bénir, et se tenant à la porte de leglise d le 
marque du signe de la croix sur le front, sur la bouche , sur. 
l'éstomac. | C'est là le sceau de. la grace de Dieu et une dis 
position à récevotr le st. baptéme.'* S rbd sunt Ricauti in Etat 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. 1. 729 


présent de l'Eglise Grecque p. 167. Hinc intelligitur nostrum 
γενέσϑαι παρὰ τοῦ ἱερέως εὐχὴν ἐν τῷ προπυλαίῳ τῆς ἐκχλη- 
σίας. Per ἱμάτιον δὐΐοπι intelligit albam vel candidam 
tunicam, chrismale quoque dictam, quae baptizatis et unctis 
induitur, nostratibus JJ esterhemde. : 

- B.2. [618. 4.] ἐπιτεϑῆναι --- τὸ ὕνομα. Tunc dicitur 
puer λαμιβάνειν τὸ Ovouc, quando in ecclesia octavo a nati- 
vitate die sacerdos ipsi post dictas preces nomen imponit, 
antequam catechizetur et baptizetur ; v. La Croix in l'Etat 
de l'église Grecque p. 5o. Nicetas p. 89. A. 5. ed. Venet. ait, 
Manuelem Comnenum illo die, quo natus sibi fuerit filius Alexius 
et nomen acceperit, populum epulis excepisse. Designat aut 
quartum a nativitate pueri diem, quo populus in Circo ipsi 
nomen imponebat, aut octavum , «quo sacerdos idem faciebat 
in. ecclesia immediate ante baptismum. — Verba Nicetae sunt: 
ὑπεξαίρων [distinguere et praeclaram et prae aliis notabilem 
facere studens] τὴν γενέϑλιον καὶ ὀνομαστήριον τοῦ παιδὸς 
ἡμέραν ὡς εἴϑισται παρὰ τοῖς βασιλεῦσι Ρωμαίων, τοὺς ἐν- 
τιμοτέρους τῶν πολιτῶν μετὰ χλάδων ϑαλιῶν εἰς τρυφὴν ἐ- 
κάλει, καὶ ᾿Δλέξιον τὸν παῖδα ὠνόμασεν. 

Β. 5. [6ι1τ8, 7.7 ἐπισχεπάζονται. — Videtur ex his verbis 
colligi posse, Augustam suum vultum nudum proceribus conu- 
spiciendum non dedise, sed aut pone velum , aut indutam 
calyptra cum iis egisse, more a Persis transsumto et in au- 
lam Turcicam propagato. 

B. 12. [618, 12.] «t ζωσταὶ, Augusta non habebat plures 
unica zostas ; at ubi duae essent Augustae, socrus et nurus, 
ibi quoque binae erant zostae , cuique Augustae sua, uttem- 
pore Constantini et Romani Porphyrogennetorum. 

D.4. [619, 5.] λοχόζεμα. Quasi dicas ζέμα λύγῳ τῆς 
λέχους vel τῆς λοχείας, brodium pro puerpera. Quale au- 
tem, qui et unde confectum hoc brodium , non liquet. Vi- 
detur vinum  medicatum fuisse, quemadmodum passim mos 
obtinet, vinum cinnamomi caunulis, saccaro et taleolis citri 
mixtum (die süsse Canne appellant) ad puerperam invisentibus 
propinandi. Leunclav. Pandect. Turc. n. 19. perhibet , Im- 
peratorem Turcarum ob nativitatem filii novos nummos cude- 
re. De hoc more nihil apud CPtanos Imp. Graecos obser- 
vavi. 

358. A. 9. [619, 18.] ex? βαπτισμῷ. Miror quod tempus 
peracti baptismi non addiderit. In prima quidem ecclesia ex- 
spectabant saepe usque ad pubertatem , imo quidam usque ad 
horam mortis, et, si numerus adesset satis magnus , semel 
aut bis vel ter ad summum per annum baptizabant simul ca- 
techumenos eiusdem ferme aetatis festo Epiphanias , magno 
sabbato et sabbato Pentecostes. Quem morem a Graecis Mu- 


730 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


hammedani videntur accepisse, qui etiam mares suos annis 
adolescentibus demum circumcidunt, eique actui festum solen- 
nius aut circumcisionem filii principis praestolantur. ^Ve- . 
rum tempore procedente etiam infantes baptizati fuerunt, 
citius tardiusve, prout luberet aut res ferret, ^ Epiphania, 
Heraclii filia, baptizata fuit. die a nativitate quadragesimo in 
aede Blachernensi ; v. 'Theophan. p. 250. D. Constantinus 
Caballinus pariter. diu post nativitatem fuit in magna ecclesia 
baptizatus; v. idem. p. 555. A. Ait enim ibi Theophanes , 
matrem eius, Mariam, interfuisse baptismo et redeuntem ex 
ecclesia sparsisse munus consulare a S. Sophia inde usque ad 
Chalcen. ^ Hodie, nisi urgente necessitate, non baptizatur 
ante diem octavum aut decimum, teste Petit la Croix dans 
l'État présent de l'Eglise Grecque L. I. c. 16. 

B. 11. [620, 7.] ὠναδόχων. Patrinorum seu gestantium , 
ut loquebantur aevo medio; v. Du Cange v. Gestantes. *Aya- 
δογὴ est sublevatio ex undis sacri lavacri vel baptismi, et 
ἀνάδοχος qui recens baptizatum  sublevat, attollit. Latini 
posteriores ἀναδοχὴν talem acceptionem appellabant. In vet. 
inscriptione apud Corsin. de Notis Graecor. p. 34. est ex die 
acceptionis suae, id est baptismi sui, quo ἀναδεδεγμένοι fue- 
runt e sacris undis ab acceptoribus suis, nisi quis malit eam 
vocem de acceptione in ecclesiam interpretari.  Ricaut l. c. 
perhibet, hodie apud Graecos non adhiberi nisi unum ἄνάδο-- 
A9v seu compatrem. — Contrarium olim obtinuisse, ex hoc loco 
et aliis pluribus aliorum constat. Morem illum olim fuisse , 
ut patres liberos.suos susciperent, patet exemplo Caroli M., qui 
ipse filium suum Pipinum iuniorem de sacro fonte levavit , 
teste Sigon. de regn. ltaliae p. 91. ult. conf. p. 92. 4. et 
Chronic. Ursperg. anno ri2í., ubi vetaturille mos. — Adscri- 
bam verba , cum totum hunc de baptismo locum illustrent : 
Infantes suos im sabbato sanctae Paschae et Pentecostes cum 
candelis et cappa , quae dicitur vestis candida, et patrinis co- 
mitantibus ad baptismum. deferant; .— ne etiam filios suos et fi- 
lias suas ad baptismum teneant, sed sibi patrinos quaerant. — 
Conf. Du Cange Gloss. Gr. v. ᾿άνάδοχος et Lat. v. Patrünus. 
Videntur fere Graeci Imperatores una cum aliis proceribus 
suis liberorum suorum ἀγάδοχοι fuisse. Certe susceptionis 
testes fuerunt. Apud Theophanem p. 65. A. 7. legimus ἴο- 
annem Chrysostomum ut patriarcham fuisse ἀνάδοχον 'Theo- 
dosii iunioris, filii Arcadii. Idem p. 355. B. 6. ait: Constan- 
tinum Copronymum ἀνεδέξαντο οἱ τῶν ϑεμάτων προύχοντες 
καὶ 7? σύγχλητος. ldem p. 483. D. Constantinum nostrum, 
Leonis filium, a Nicolao patriarcha. die Epiphaniae baptizatum 
fuisse, δεξαμένων αὐτὸν ᾿“λεξάνδοου βασιλέως (patruus eius 
is erat) καὶ Σαμωγᾶ πατρικίου καὶ τῶν ἐν τέλει πάντων. 


ΠΑΡ CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. II. 731 


B. pen. [620, τι. χατέρχονται. | Hedeunt , nempe e Nar- 
thece in navim ecclesiae , unde exiverant in. Narthecem ,. ubi 
baptisterium. erat. Nam eos prius in Navim ivisse, deinde 
illinc in Narthecem rediisse, patet ex eo, quod sceptra et mi- 
lites Augusti protectores dicuntur in Nao miagnae ecclesiae 
manere. 

B. ult. [620, 11.] τοῦ φωτίσματος. Cum pucllo recens 

ato. Vid. dicenda ad p. 54. A. 4. et (45. C. 9. 
τς Ὁ, 4. [620, 15.] ἐν τῷ ὑποστρέφειν. | Nihil hic memorat 
de sparso munere consulari , cuius exemplum paulo ante e 
Theophaue citabam. Morem illum missilia spargendi redeun- 
tibus Augustis a pueri Porphyrogenneti baptismo adhuc tem- 
pore Basilii Macedonis obtinebat, ut e Georg. Monach. patet 
(indicium loci debeo schedis Leichianis) narrantis de illo Imp. 
sic: ὃ βασιλεὺς προελϑὼν ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῶν Χριστοῦ γενεϑλί- 
ων ἐν τῇ προελεύσει εἰς τὴν μεγάλην ἐχχλησίαν ἐβάπτισε 
Στέφανον τὸν υἱὸν αὐτοῦ. ἀγαγὼν δὲ ἵππους λευκοὺς μετὰ 
ἁρμάτων [stipantibus currum armatis | satellitibus] ἐχάϑησεν 
ἅμα τῇ Jyovory , καὶ ὃ πραιπύόσιτος Βαάνης σὺν αὐτοῖς, 
βαστάζων τὸ παιδίον μιέχρι τοῦ παλατίου, τοῦ βασελέως 
δίπτοντος ὑπατείαν ἐν τῇ ὅδῷ. Vid. ad p. rij. A. pen. 
dicta. 

C. pen. [620, 19.] χουρεύματι. Detonsio capilli fit oeta- 
vo die post nativitatem ; v. Goar. Eucholog. Heinecc. de ec- 
cles. Graec. III. 464.  Deductus videri posset hic mos crines 
puerorum detondendi ab illo veterum gentilium, quo. solebant 
ephebi utriusque sexus comam alicui numini, cui se dedica- 
bant, velut signum servitutis dare et deponere, Arabes cer- 
te comam pro signo libertatis habent. Cui coma salva, ille 
liber est; et si quis bello quem cepit atque in libertatem di- 
mittit, abscindit eius antias suaque in pharetra condit, velut 
signum pristini in dimissum dominii. Verum medio aevo per 
abscissionem comae solebant filios adoptare. Cui alter comam 
abscindebat, is eum in filium adoptabat. Praeclare Du Can- 
gius ad loinvill. p. 272., ubi de variis adoptandi modis agit , 
nos historiens, ait, nous fournissent encore une autre espéce 
d'adoption d'honneur, qui se faisoit en coupant les cheveux de 
celui qui étoit adopté en fils. — Paulus Warnefrid. in Histor. 
Longobard. de Carolo Martello: czrca haec tempora Carolus, 
princeps Francorum , Pipinum suum parvulum filium ad Luit- 
prandum direxit, ut eius iuxta morem capillum | susciperet. 
Qui eius caesariem. incidens ei. pater. effectus est, multisque eum 
ditatum regiis. muneribus genilori remisit. Anastasius Vita 
Benedicti IL. p. 57. : Aic una cum clero et exercitu suscepit 
maílones [id est cirros, cincinnos] capillorum domini Justiniani 
et Heraclei, filiorum clementissimi principis, simul et iussio- 


73a. IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


nem, per quam significat eosdem capillos direxisse. ln ordi- 
ne Romano exstant orationes ad incidendam capillaturam et 
ad puerum tonsurandum. Exstat quoque talis formula apud Mura- 
tor. T. II. Ant. Ital. p. 299. Conf. P. Pithoei Miscell. L. I. c. 1. 
T. H.Facis Gruter. p. 739. Ergo qui talis pueri capillos ab- 
scindebant, aut, ut hic loci, supposito sudario detonsos a sacer- 
dote et decidentes crines excipiebant, illi puerum spiritualiter 
adoptabant et compatres eiusfiebant. Erat mos capillos vel suos. 
vel alterius ad aliquem cum litteris mittendi medio aevo val- 
de usitatus , et nihil aliud paene significabat , quam si nos 
hodie scribimus: Je vous baise les mains , Je suis votre servi- 
teur trós humble. Nam crines erant signum servitutis. Qui 
alterius. crines haberet, poterat illam, cuius crines erant , 
servum aut certe libertum suum appellare. Et ille, qui cri- 
nes mitteret alteri, profitebatur se ipsius mancipium. Insigne 
exemplum babemus in Historia Saladini a cl. Schultensio edi- 
ta, p. 5. Excerptorum ex Abulfeda. Narrat ibi princeps Ara- 
bicus, Chalifam Aegypti a Nuroddino auxilium contra Francos 
flagitasse ΑΚ δι δι ἷν Aaa oig à! κοι ess 
sU js*9 miüttebat litteras αἱ “ἀρὰ αὐ Nuroddinum, qui- 
bus auxilium ab eo flagitabat, una eum crinibus uxorum. suarum 
(vel gynaecei sui) quos litteris incluserat. ta integre legitur 
in codice msto. Postrema et maxime notabilia omittere consul- 
tius duxit cl. Editor. Apparet, Chalifam voluisse Nuroddino quo 
quis excogitare poterat maximo blandiri, et humillimam suam 
venerationem ipsi testari. Genus supplicationis et humiliatio- 
nis extremum est, si princeps unus alteri comas non suas , 
sed gynaecei sui mittat, in regione, ubi mulieres tanta sunt 
in veneratione , ubi honestatem violare videtur, qui eas vel 
nominare audet; ubi foeminae vultum suum nemini nisi 
mulum  honestiori monstrant , nedum comam suam imper- 
tiant, 

959. B. 7. [621, 21.] χρυσοῦν ἐγχείριον, ἐν Q καὶ αἱ d- 
SUM ue τρίχες ἔγχεινται. Mappula quoque excipiebant 
crines, qui barbam pectenti Imperatori excipiebant. Narrat 
de filiabus Roberti Guiscardi Ordericus Vitalis L. VII. , offt- 
cíum earum fuisse, mane dum Imp. CPtanus (Alexius Co- 
mnenus) de strato surrexisset, manusque suas ablueret, mappu- 
lam et pectinem  eburneum .afferre et barbam Imperatoris pe- 
ctere, o autem, quod compatres quotquot essent omnes 
mappam, qua crines decidentes excipiebantur, tenebant, sigoifi- 
cabant, se tonsum infantem in coetum suum recipere, id est 
ad communionem Christianorum admittere, eum pro uno 
commilitonum suorum et confidentium agnoscere, quemadmo- 
dum episcopi , alterius electi episcopi ordinationi praesentes, 
omnes simul evangelii codicem cervici et capiti electi imposi- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. Il. 732 


tum v trio ai ὁ eoque ipsum collegam profitebantur; vid. 
Haberti Pontific. p..8o. 

B. 9. [02:, 25.] διαρπαζόμενα, Talis fuit ille mos, 
qualis ille hodie est, quam pannos, super quibus processit 
aliquis princeps in coronatione, discerpit plebs, aut quale illud 
est, quod de Christina, regina Sueciae, abdicante narratur 
dans les Mémoires de Msr. Arkenholtz T. l|. p. 411.: Jes 
spectateurs, qui etoient le plus prés, se saisirent de son manteau 
royal, et eux et les autres assistans le mirent en mille. picces , 
voulant chacun en garder une en. mémoire de leur reine. Huc 
pertinet, quod Ceremoniale Burchardi perhibet, in corona- 
tione Pontificis equum, e quo Papa descenderit, primi occu- 
pantis fuisse, unde multa praelia non sine Pontificum periculo 
saepe orta fuerint, item baldachinum, sub quo portatus Papa 
fuerit, discerptum a furente populo fuisse.  Soidati quoque, 
ait, sedem vi rumpentes et lacerantes sibi windicabant, vid. 
los. Catalanus ad Ceremon. Augustini Patricii p. 151. Codi- 
nus Offic. 10. n. 1. ait, festo Palmarum Imperatorem cum proces- 
sione per factum manu et ramis palmarum aliisque ornatum πε- 
ρίπατον in ecclesiam ire, quo facto illum Barangis caeterisque sa- 
tellitibhs diripiendum permitti. Die quodam annuo diripiunt Ia- 
nitzari ferculum Sultano inferendum, teste Busbekio p. 200.: per- 
actis precibus. Imperatori prandium inferebant, quibus ferre mos 
est, cum, ecce, Ganitzari manus ferculis iniiciunt, omnia diripiunt, 
atque ipsi multa cum festivitate vescuntur. Datur illud ex ve- 
teri instituto diei illius hilaritati. Principi aliunde provisum. 

960. A. pen. [623, 12.] χαρζάνιον. "Vocem hanc reddit 
Du Cange Gl. Gr. /orum, quae significatio mihi huc quadrare 
non videtur. Recensetur hic inter vestes muliebres una cum 
propolomate et maphorio; quae ambo sunt ornamenta capitis 
mulieribus usitata. Paulo post dicitur imponendum esse re- 
cens creatae cubiculariae maphorium seu calyptram, dein 
charzanium, tandem propoloma. Ergo fuit charzanium capi- 
tis muliebris quoque ornamentum, Ut dicam, quid mihi vi- 
deatur charzanium fuisse, puto id fuisse, quod nostrates 
iSchneppe appellant, vittam frontalem, cuius acuta lacinia su- 
per frontem ad oculorum et nasi confinia usque descendit. 
Coniecturae ratio haec est. 3,2-, Cherzon (/j ἀσφάλεια pro- 
prie) est Arabibus amuletum, phylacterium, qualia, ut reliquo 
corpore, sic etiam fronte gerunt. Ad huius simihtudinem 
E talis vitta rostrata appellari. Forte quoque insutas phy- 
acterio reliquias sanctorum, textus Evangeliorum et alia, ma- 
lis oculis averruncandis destinata, gesserunt foeminae in ta- 
libus vittis rostratis frontalibus. "Vel fuerit χαρζάνεον aliquid 
ad formam lori vel taeniae super frontem dependens, quan- 
doquidem χαρτζάγιον etiam Jorum notat, etiam ex Arabica 


734 ^ 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


origine. 377 charaza enim verbum notat cerium ita consuere, 


ut puncta certis intervallis distent, et candida fila conspician- 
tur, quemadmodum qui lora coriacea equorum consuunt su- 
tores helciarii, Erit itaque ;;£» Charzon lorum arte sutorum 
lorariorum (emer ncs dicimus) consutum , qualibus utuntur 
equites milites, quando commilitonum aliquem castigant et 
caedunt nudum. Simile exemplum vocis Arabicae a Graecis 


per ἄγον terminatae, quae (j! apud Arabes in fine non habet, 
occasionem illi rei dante nunnatione (quod intelligent pau- 
lum Arabice docti) babemus in voce γαιτάγιον, de qua vid. 
Du Cange Gl. Lat. v. Gaitanum, quod interpretatur. zona , 
cingulum. | Sed est potius là,2- cheith, et cum nmunnatione 


chaithon, filum , quo netur vel traiicitur; unde deinceps forma- 
runt gaianum et gattanium. Ex quo apparet, vocem Zo in 
loco Marcelli Empirici ibi citato e scholio natam adeoque 
delendam esse. 

D. τ. [624, 12.] ὡς τρισσὴν εἶναι τὴν ταύτης προσχύ- 
γησιγ. Saepius iam admonuit Codex noster de lege et more 
aulae CPtanae, quo debebant qui mperatorem | adoratum 
venirent, per certa rotundis marmoreis lapidibus signata in- 
tervalla, in universum ter, humi procidere, Idem quoque 
mos apud Mubammedanos obtinebat, ut e Wilhelmo Tyrio 
conslat, qui, quomodo legati regis Almerici Hierosolymitani 
ad Chalifam Aegypti a Solthano seu primo ministro eius 
introducti ad ipsum fuerint, exponens L. XIX. c. 18, inter 
alia. haec habet : Zzngressis porro et in interiorem palatü 
partem | admissis. |legatis] Soldanus de more consuetam domino 
exhibens reverentiam [τὸ σύνηϑες νέμων σέβας] semel et se- 
cundo humi prostratus , quasi nemini debitum cultum. et quod- 
dam | adorationis genus coepit supplex impendere. Tertio ite- 
rum prostratus gladium, quem de collo gerebat suspensum, de- 
posuit. .Et ecce subito. contractis mira velocitate velariis mar- 
garitarum varielate auroque contextis, quae media depende- 
bant et obumbrabant solium , revelata facie, throno sedens 
aureo habitu plus quam. regio, paucis circa eum de domesticis 
et. familiaribus  eunuchis apparuit Chalifa. | Tunc. accedens 
ad eum cum omni reverentia Soldanus, sedentis pedibus oscu- 
lum humiliter imprimens adventus legatorum causam —. aperit. 

561. €. 5. [625, 22.] δῆσαι. Non ausim probitatem le- 
ctionis huius spondere, (wet vel βαλεῖν vel ϑεῖναν aptius 
et usitatius esset. Quod si tamen dictionem δεδεμέναις 790€ 
considero, de qua v. ad p. 505. A.5. dicta, et quae mani- 
bus complicatis significat , videtur nil mutandum esse et haec 


dictio notare manus suas in alterum Unplicare. luiungitur: 


autem cubiculario mandatum de manibus violentis in bar- 
batum, id est procerum reliquorum non eunuchorum quem- 


x Aa af μα. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. ΕΒ. I. 799 


cunque alium, non immittendis, ideo, quia eunuchi, ut in- 
timi et perpetui familiares Lperatoris secretissima quaeque 
eius ^onsilia sciebant et mandata maximi momenti, ut e. c. 
de proceribus in custodiam aut vincula rapiendis, aut cajite 
plectendis exsequebantur, iisque absque mora et tergiversa- 
tione. parendum esset. Debebant igitur sacramentis obligari, 
ne potestate sua abuterentur, neve non iussi privato ex odio 
per causam regis hostes suos perditum irent. 
C. 7. [625, 25.] πέρπερον. De hac voce quae afferam plura 
aut certiora iis, quae Gataker. ad Antoninum V. δ. 5. p. 188. 
edit. sec. Londin., non habeo, nisi hoc, habere magnam affi- 
nitatem πέρπερος cum farfaron, farfaronade Francico. Conf. 
Salmas. ad. Scr. H. Aug. T. II. p. 605. Cyrillus in Lexico 
Msto (apud Du Cangium v. Κουρτέσης): πέρπερος προπετὴς 50 
xovor£onc, et περπερεία τὸ μὴ διὰ χρείαν, ἀλλὰ διὰ καλλωπι- 
σμὸν παραλαμβάνεσϑαι 7 zal ἣ κολαχεία χαὶ 7j προπετεία. Nisi 
apud Suidam sic quoque legeretur, nempe παραλαμβάνεσϑαι (et 
recte quidem ibi legitur), tentarem hic παραβάλλεσθαι. periclitari. 
Longe enim alia sermonis in Suida constructio est, quam in Cy- 
rillo. Apparet τὸν πέρπερον esse τὸν áxatgor, importunum, in- 
consultum, inconstantem, qui levi impetu ad ridicula quaeque et 
noxia quoque dicendum ct agendum, unde sperat se placiturum 
esse , impelli potest , voZatre, ut Franci dicunt, f/atterig, ut nos. 
Qualis est ille apud Theophrastum in Characteribus, qui τῷ xav- 
ματεζομένῳ, ardenti febri laboranti, spreto medici interdicto, vi- 
num porrigit, ne scilicet aeger viribus deficiat. Arrian. dissert. 
Epictet. p. 267. ο.: μηδέποτε ἡσυχίαν ἔχοντα, πέρπερον. Hinc 
a quibusdam tumultuator redditur hoc vocabulum , ab aliis pro- 
cax, ab alis inconstans: omnes recte. Polybius Excerpt. Peiresc. 
p- 189. aliquem στωμύλον xat λάλον xa πέρπερον διαφερόντως 
appellat dicacudum, garrulum et incredibilis hominem levitatis. | De 
hoc verbo multis egit Fabric. ad Sext. Emp. p. 227. Ex Addend.] 
D. 5. [626, 6.] ἀναλαμιβάγει. a in membranis ex dia- 
lecto Attica pro ὠναλαμβάνῃ aut ἀναλαμβάνεσαι, ut p. 560. B. 7. 
D. 7. [626, 9.] ἀναβάσεις ἐν τῇ καρδίᾳ σου διατιϑέμενος. 
Gradus in corde tuo disponens, id est qualitates animi, virtutes, 
quarum unae aliis itidem altiores et nobiliores sunt; transiens ex 
una virtute in aliam sublimiorem, merearis quoque ex inferioribus 
dignitatibus saecularibus ad sublimiores alias aliasque ascendere, 
362. A. pen. [626,25.] σχεπάζεται. Rursus imponit sibi, 
aut imponitur ipsi, camelaucium. Nam supra p. 56r. B. ult. 
legitur, ei detractum fuisse illud, ὠποσκεπάζουσιν αὐτὸν, quum 
introducendus esset in oratorium, ubi initiandus significatione et 
praeceptis novi muneris esset, eiusque symbolo, stola aurea, 
induendus,  Habebant nempe illum honorem Graeci ecclesiis 
et sacelis suis, ut nudo capite ea intrarent et cultui sacro 


736  . 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


interessent, quo de ritu egi ad p. 9. illud ὠποστέφεται ὅ βα- 
σιλεὺς ecclesiam ingressurus. — Quod autem cubicularius non 
prius reposuisse dicitur camelaucium in caput, quam receptus 
esset in collegium suum et a collegis pro collega agnitus, posset a 


quibusdam pro exemplo illius apud Hispanos moris accipi, quo. 


non licet coram rege versari capite operto, nisi in collegium 
Grandium sic dictorum recepto. Sed hac de realibi disputo. 

B. 8. [627, 7.] ἔμενεν ἔνδον. *[Sozomenus ait, Impera- 
tores a populo separatos intra altaris conspectum consedisse , 
sed id mutatum ab Ambrosio et praeeminentiam | sacerdotibus 
permissam, VII. c. 25, Thom. Smith. de statu ecclesiae Grae- 
cae p. 49.] 5 Menolog. Basil. T. lI. p. 13. ad d. 7. Decem- 
bris de Ambrosio haec habet inter alia: ζῆλον ἔχων ósixóv 
xai ἐλευϑέραν ψυχὴν, ὅτε eide τὸν μέγαν Θεοδόσιον πικραν- 
ϑέντα xai ἀποστείλαντα λαὺν καὶ σφάξαντα τὸν ἐν Θεσσα- 
λονίκῃ λαὸν, ἐπειδὴ ἔπταισαν εἰς τὸν βασιλέα, εἶτα ἐλϑόντα 
εἰς τὴν ἑορτὴν τῶν Χοιστοῦ γενγῶν, ἵνα εἰσοδευσῃ καὶ evir- 
ται χαὶ χοινωνήσῃ τῶν ἀχράντων μυστηρίων, ἐκώλυσεν αὐτὸν 
καὶ οὐκ ἀφῆκεν εἰσελϑεῖν εἰς τὸ βῆμα, εἰπὼν, ὅτι φονέας 
καὶ μάλιστα τοσούτων ὁμοφύλων Χριστιανῶν ἡ ἐκκλησία τοῦ 
Θεοῦ οὐ δέχεται. τὸν δὲ ἅγιον ἐθαύμασεν ὃ βασιλεὺς xci 
ἐτίμησε καὶ ὑπεχώρησεν, εἰπὼν, ὅτε ἀληϑῶς ἀρχιερεύς 
ἐστι. Conf, Theophan. p. 62. et Cedren. p. 318. 519. Rem 
sic narrat 'Theodoretus V. 17. Post reconciliationem cum 
Ambrosio admissus in ecclesiam et in ipsam Tribunam Theo- 
dosius, post oblata et in altari l4 cs dona , ἔνδον τῶν ἀ- 
ναχτύόρων παρὰ τὰς κιγχλίδας μεμένηκεν. | Notabile hic παρῶ 
τὰς κιγκλίδας stationem Imperatoris fuisse. Quaesivit Am- 


brosius, quid ei opus esset, quid sibi vellet: τοῦ dà βασιλέως 


εἰρηκότος, ὡς προσμένῃ τὴν τῶν ϑείων μυστηρίων μετάληψιν, 
ἐδήλωσεν. ὑπουργῷ τῷ τῶν διακόνων ἡγουμένῳ χρησάμενος, 
ὅτι τὰ ἔνδον, ὦ βασιλεῦ, μόνοις ἐστὲν ἱερεῦσι flava , τοῖς δὲ 
ἄλλοις ἅπασιν ἄδυτώ τε xai ἄψαυστα. ἔξιϑι τοίνυν καὶ τοῖς 
ἄλλοις κοινώνει τῆς στάσεως. ἁλουργὶς γὰρ βασιλέας. οὐχ 
ἱερέας, ποιεῖ. καὶ ταύτην δὲ ὁ πιστότατος βασιλεὺς ἀσμὲπ 
voc δεξάμενος τὴν εἰσήγησιν, ἀντεδήλωσεν, ὡς οὐ ϑρασυτητι 
χρώμενος ἔνδον τῶν κιγχλίδων μεμήνεκεν, ἀλλ᾽ ἐν Κωνσταν- 
τιγουπόλει εἶναι ἔϑος τοῦτο μαϑών.  Fortem regem , qui a 
sacerdote se sivit in ordinem cogi. Nam dubio caret, tyran- 
nidem hanc fuisse ab Ambrosio, viro quondam militari, exer- 
citam; qui dominandi cupidinem que in mundanis monstra- 
re forte non posset, quod multi faciunt, ad sacra transtulit , 
non minus formidandus Theodosio futurus tyrannus , si 
rapuisset imperium. Qui vero potuit Imperatori locum intra 
Tribunam negare, qui semper locum et personam diaconi; 


aut certe subdiaconi in ecclesia sustinuit? lLmperatores occi 


ufi ad cs Wo 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB, H. 737 


dentis Christianos ante Theodosium, qui sane perpauci fue- 
runt, extra tribunam in Romanis ecclesiis sedisse , nullo te- 
stimonio constat. Sed elucet undecunque animus Ambrosii 
violentus et iniquus, quo superare in sacris studebat et prae- 
ire atque sub iugum mittere illum, quem in saecularibus non 
aequabat. Claris verbis Sozomenus VII. cap. 26. Ambrosium 
moris huius auctorem nominat, Adscribam eius verba: ἔϑος 
ἦν τοὺς βασιλεῖς ἐν τῷ ἱερατείῳ ἐχχλησιάζειν, intra septa al- 
taris in. ecclesia consistere , XGl ἐξοχὴν τῶν ὁρίων τοῦ λαοῦ 
κεχωρισμένους. χολαχίας δὲ ἢ ἀταξίας εἶναι τοῦτο συνιδὼν 
[immo vero volens se clerumque et actiones suas inspectioni 
tentiorum subtrahere, et affectans licentiam pone velum pro lu- 
itu agendi et eminentiam supra dominos suos, quibus eum di- 
vina et humana lex subdebat] τόπον εἶναι βασιλέως ἐν ἐχχλησίᾳ 
τέταχε [ipse ergo primus Ambrosius assignabat Imperatori lo- 
cum extra septa Tribunae, non veterem morem secutus , sed 
novum instituens] τὸν πρὸ τῶν δρυφάχτων τοῦ ἱερατείου, 
Gre τοῦ μὲν λαοῦ τὸν χρατοῦντα τὴν προεδρίαν ἔχειν, 
αὐτοῦ δὲ τοὺς ἱερέας π οχαϑῆσϑαι. ταύτην δὲ τὴν ἀρίστην 
παράδοσιν ἐπήνεσε Θεοδύσιος ó βασιλεὺς xai οἱ μετὰ ταῦτα 
ἐχράτυναν, xai ἐξ ἐχείνου νυνὶ φυλαττομένην δρῶμεν. 

C. 4. [627, 15.] Ἡράκλειος.  Meraclius senior duo filios 
sibi cognomines babebat, unum, qui ipsi successit et parum 
diu regnavit, alias Coustantinam novum dictum, e priore 
coniuge Eudocia susceptum ; alterum , vulgo Heracleonam di- 
ctum, e Martina, secunda coniuge. De posteriore noster lo- 
cus agit. Nam prior iam À. C. 615., nondum anno aetatis 
primo impleto , Imperator fuerat a patre dictus et coronatus ; 
v. rdi not. ad Nicephori Breviar. p. 58. 


D. :. [627, 18.] ἀναγορεῦσαι. lta M. Sed sensus flagi- 
tat ἀναγαγεῖν. 

D. 4. [638, 5.] ὃ πατριάρχης. lle tum erat Sergius, 
qui etiam ipsum Heraclium patrem A. 61:0, recens patriarcha 
recentem Imperatorem coronaverat. Nam Thomae 20. Martii 
A. 610. vita defuncto Sergius hic successerat die Aprilis 20. 
et coronabat Heraclium , qui eiusdem mense Octobri Phocam 
Disp sustulerat. Haud diu quoque supervixit Heraclius 

rgio. Hoc enim defuncto mense lanuario A. 659. (v. ad 
p. 564. B., ubi exsequiae eius describuntur.) decessit Heraclius A. 
641. mense Martio. Apparet hinc, caput hoc nostrum cum 
sequentibus tribus non Constantini nostri, sed vetustioris scri- 
ptoris, Heraclii aequalis, esse , quandoquidem circumstantias 
eius domesticas ita minute exsequitur, ut quaedam ab eo di- 
scas alibi haud obvia. Non solet Constantinus noster in re- 
bus vetustis tam prolixus, tam rimator minutiarum esse, si 


Constantinus Porphyr. Vol. II. 47 


738 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


de suo loquitur et res. suae domus non persequitur. Con- 
ficitur id quoque e quibusdam dictionibus Nostro non sic usi- 
tatis, ut p. 565. D. ἐν τῷ Av yovotén et ἐν τῇ ἱπποδρομίᾳ 
legitur, Noster autem ἔν τῷ Av yovotém et ἐν τῷ ἑιποδρομίῳ 
solet enuntiare. 

D. 7. [628, 4.] τοῦ αὐτοῦ γνησίου ἀδελφοῦ. Videatur qui- 
dem αὐτοῦ ad proximum redire, id est ad Imperatorem, Hera- 
clium seniorem, de quo in proximo sermonem praemiserat. 
Verum pro negligentia illorum temporum minus distincte lo- 
cutus auctor respicit ad remotius , ad Heraclium iuniorem 
puta. Heraclii iunioris fratrem γνήσιον appellat Constantinum, 
Sed quomodo accipienda vox γγήσιος ἢ — Estne frater germa- 
nus , eodem patre et matre natus, an qui solummodo alter- 
utrum parentum cum fratre communem habet? — Credas , 
prius potius esse. Et habuit profecto Heraclius senior duo 
filios Constantinos , quorum seniorem , alias Heraclium, in- 
terdum quoque Constantinum novum, ex Eudocia, priore 
coniuge, iuniorem e Martina, posteriore coniuge , susceperat. 
Posset ergo credi, de iuniore Constantino sermonem hic esse. 
Quare tamen in Actologia capite sequente non huius quoque 
iunioris Constantini fit mentio? — Nam ibi liberi Heraclii se- 
cundum ordinem aetatis recensentur, tum in vivis supersti- 
tes, hi: Constantinus Aug., Heidclius Aug., Augustina Au- 
gusta , Anastasia Augusta, David Caesar , Martinus Nobilis- 
simus. Liquet Constantinum , Martinae fliuin qui Heracli- 
um, ex eadem matre foeni ἢ aetate praeibat, in hac serie 
desiderari. Nam Heraclium ,  Eudociae filium, praeteritum 
fuisse, qui patri supervixit et successit, ratione caret. Ergo 
nil superest . quam Constantinum hic lodi et deinceps p. 564. 
A. 6. nominatum esse Heraclium , Heraclii et Eudociae filium Ü 
alias Constantinum novum dictum , vocem γγήσιος autem si- 
gnificare bic quidem loci fratrem ex eodem patre , sed diver- 
sa matre natum. 

D. 8. [628, 5. ] ἐπήρϑη. Id est ἀφῃρέθη . tollebatur, Eo- 
dem sensu ἐπαίρειν pro ἀφαιρεῖν usurpavit Plutarch. Vitar. 
T. HI. p. 1486. 12. Ita quoque Theophanes p. 147. D. ult. : 
ὃ βασιλεὺς Ἰουστῖνος ταῦτα μαϑὼν μεγάλως ἤλγησε τὴν ψυ- 
χὴν, ὥστε ἐπῆρεν τὸ διάδημα τῆς κεφαλῆς. Hinc κατεπαίρε- 
σϑαι Cedreno p. 516. C. 10. est abesse, e medio, e conspe- 
ctu sublatum esse. 

363. A. 7. [628, 15.] πάγτες οἱ ἀπὸ ὑπάτων. Ambigua 
dictio potest reddi omnes ex-consulibus, vel omnes, nempe 
senatores , Znde ab ordine consulum. Posterior sensus tamen 
hic unice obtinet. Posset o; delendum videri. Sed retine- 
ri tamen satius est. Subintelligitur ὄντες: οἱ ὄντες ἀπὸ 
ὑπάτων. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115. H. 739 


B. 6. [629, 1.] ἐνδ. β΄. Ita membranae. Verum quume 
sequentibus liqueat, vitium id esse librarii, et pro β΄ legen- 
dum esse :f', numero denario addito, non dubitavi duodecima 
in Latinis exprimere, id est A. C. 659. 

B. το. [629, 4.] z9«oexorov. ta M. Nihilominus apogra- 
phi Draudiani praeferenda lectio , quod , e consilio Maii pro- 
cul dubio, dabat πραίτεχστον- 

B. r1. [629, 5.] ἐφόρεσαν δὲ τόγας. ὃ δὲ πατρίκιος —. 
Ita membranae, Sed in Latinis iam indicavi leg. esse: — 
τόγας Ó,r€ πατρίκιος, iunctis omnibus sublata distinctione. 

B. 12. [629, 5.] Νικήτας. "Videtur ille Nicetas Patricius 
consanguineus Heraclii fuisse , cuius, Nicetae, filiam Gregori- 
am Heraclius iunior, Constantinus novus cognominatus, in ma- 
trimonium duxit et matrem Heraclii Constantist Imp. fecit , 
teste Zonara T. 1I. p. 87. Vid. stemma Heraclii infra. 

B. ult. [629. 6.] ὃ κατὰ Ἰέσδην. d est Ἰέσδιον, si nem- 
pe hominis nomen est ; alias T£cóz potest nomen urbis in Per- 
sia esse. Est ergo ὃ χατὰ Ἰέσδην aut qui ad Iesdium , homi- 
nem aliquem , magnatem Persicum , lesda oriundum, vel les- 
dae dominum olim pertinuit, ut filius, aut affinis, aut servus, 
aut ratione quacunque tandem, aut qui ipse lesda oriundus 
vel potitus aliquando fuit. Quum Heraclius bella multa feli- 
citer cum Persis gesserit, fieri non potuit, quin. captivos mul- 
tos, nobiles quoque, Persas acciperet, inter quos forte fuerit 
aliquis écógc , Jezdius, lezdensis, qui hic 0 χατὰ Ἰέσδην 
appellatur, aut cuius noster ὃ χατὰ '"[foórv fuerit olim ser- 
vus aut domesticus aut filius etc. Κατὰ cum accusativo in tali 
formula nihil aliud quam genitivum notat; ὅ κατὰ Ἰέσδην 
ergo est vel ὃ zo? Jeod/ov , vel ὃ τῆς Ἰέσδης. Ut in isto 
τὸ εὐαγγέλιον xarà lMar9abov, Evangelium | mom secundum 
Matthaeum , sed Matthaei ipsius est. Hac particula κατὰ pro 
genitivo non memini qui frequentius fuerit usus Aeliano in li- 
bris historiae animalis. Ita apud Nicephorum Patriarch. Brev. 
Hist. p. 68. Σέργιος ὃ κατὰ Νικήταν estSergius, filius , aut 
affinis , aut quacunque tandem ratione ad Nicetam pertinens, 
et quomodocunque de ipso appellatus, — Theophylactus Candi- 
datus ὃ κατὰ Π]ῆαρινάκην apud Theophanem anno 25. Copro- 
nymi est vel filius vel affinis vel £xyovog vel libertus alicu- 
ius Marinacii. Frequens nomen gentis Καταχάλων εἰ gentis 
Kaeragoócov. Harum institutores, ὃ χατὰ KaAor, vel potius 
Γάλον, et κατὰ Ῥόδιον, erant filii vel affines vel posteri vel li- 
berti alicuius Galli et Rhodii; vid. Alexiad. p. 44o. C. Scy- 
litz. p. 608. Monasterium δ. Stephani Cata Galla Placidia 
[id est Gallam Placidiam] et monasterium Cata Barbara Pa- 
iricia apud Du Caugium v. Cata sunt monasteria Gallae et 
Barbarae et de conditricibus appellata. "Io««xtog ó ἀργυρο- 


7ÁO 10. IAC. ἈΕΙΒΚῚ COMMENTARII 


πράτης ὃ κατὰ Βελλισάριον apud Malalam T. IL. p. 24r. 
9. est campsor Bellisarii , de ipso nomen habens et ad ob- 
sequium eius pertinens. Apud Theophanem p.568. D. fine 
est 0 xarà Βησὴρ σπαϑάριος et ὃ κατὰ "usgíov πατριχίου 
σπαϑάριος, spatharius τοῦ nobilis de. Bisir et patricii de Hi- 
merio. Posset quoque, si res non sub Heraclio , sed serius 
contigisset, hoc nomen ὃ χατὰ ᾿Ιέσδην vel ó τοῦ ᾿Ιέσδη, quod 
prorsus idem est, pro gentili haberi. Fuisse temporibus He- 
raclio posterioribus familiam Graecam o£ xaz& ' Iécórr , origine 
tenus Persicam et a lesda, urbe Persidis, venientem constat. Pos- 
sem hac occasione contra cl. Muratorium demonstrare, nomina 
familiarum distinctiva a maiorum aliquo aut a territorio de-. 
sumta saeculo VI. post Christum natum in usu fuisse et 
cum ipsis Gothis et Germanis in imperium Romanum inva- 
sisse. Negat enim V. Cl. τῇ praefatione ad Magistri Moysis 
Bergomatis carmen de laudibus Bergomi, et in Antiquitati- 
bus Italiae, nomina familiarum propria ante saeculum deci- 
mum in usum venisse. Sed ea res alium locum postulat, et 
vel levi Cedreni, Theophanis aliorumque scriptorum historiae 
Byzantinae inspectione ista sententia refelli potest. Apud No- 
strum p. 579. C. 5. est ó τοῦ Συμβατίκη, filius, non proprio et 
stricto sensu, sed laxiori , id est é&xyorvoc , de posteris unus, 
iSymbaticii. Omnibus hac gente oriundis commune nomen. 
hoc erat ó zov Συμβατίχη.  lbidem est simile nomen Θεῦ- 
δωρος ὃ τοῦ ΠΙαγχράτη. Apud Theophanem anno 7. Rhino- 
tmeti est ὃ τοῦ Π͵ανσοὺρ λογοθέτης. Ἐϊαϊι5. viri aut pater, 
aut avus, aut atavus, aut unius de maioribus eius herus. fue- 
rat aliquis. Arabs Zansur. Nomen enim illud Arabicum 
est. Malalas T. II. p. 41. et 65. gentem Χουτζὼν et Στούμμας 
nominat. Postremam esse Germanicam ex eo liquet, quod 
adhue hodie Stumnmesdorf (pagus Stummae) appellatur aliquis 
pagus haud.procul patria mea Sorbiga, qui fuit olim peculium 
alicuius de Stummarum gente. Sed haec, ut dixi , ad alium 
locum pertinent. 

C. 4. 1629; 9.] κατὰ ὑπατίας.  Hypatiae sunt processio- 
nes consulum Cal. lanuariis consulatum auspicantium — et 
missilia consulatus nomine in populum spargentium et dona 
amicis mittentium , quo factum , ut dona quaevis, largitiones, 
sportulae ὑπατέαι appellarentar, qua de re forte alias. Ap- 
paret ex hoc loco, sub Heraclio adhuc consulatum obtinuisse; 
neque sub lustiniano, ut vulgo traditur, exspirasse. 

C. 7. [629, 12.] ἄξια. Digna nempe magnitudine istius 
actionis et imperii maiestate et spectaculo.  Conieceram ali- 
quando αἰσια, Sed non opus vulgatam mutare. 

564. A. 6. [650, 5.] ᾿ναστασία. Solum Martinae nomen 
absque illo priore. Anastasiae , reperio apud Du Cangium. Con- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LID.4I. 741 


tra tantum Anastasiam appellat, omisso Martinae nomine, Ce- 
drenus p. 450. C. 10. Intelligas quoque ex hoc loco, quo ae- 
tatis ordine liberi Heraclii senioris Imperatoris sese exceperint. 
Constantinus enim , qui primo loco nominatur, est Heraclius 
iunior, senioris ex Eudocia filius, ille, quem privigna Marti- 
na paulo post patris excessum veneno vita et imperio priva- 
vit. Heraclius autem secundo loco nominatus est ille, quem 
ali Heracleonam appellant, filius Martinae; tum sequuntur 
caeteri eiusdem Martinae liberi hoc aetatis ordine: Augustina 
et Anastasia, soror eius minor, ambae a patre paulo ante vi- 
tae finem (ut Du Cange ait, quod tamen laxius accipiendum, 
scilicet A. C. 659., ut e nostro loco patet,) Augustae dictae ; 
stea David Caesar et Martinus Nobilissimus. — Videtur haec 
tio Martinus ili praestare, quam Petavius notis ad Nice- 
n Breviar. p. 47. in liberorum Heraclii indiculo et Du 
zange Fam. Byz. p. 119. exhibet, Marinus , auctore Nicepho- 
ro, qui p. 8o. ait, et filios Davidem atque Marinum a patre si- 
mul Caesares fuisse renuntiatos, (qua in re Nostro discrepat, qii 
Davidem Caesarem , Martinum Nobilissimum facit,) et eodem 
tempore filias Augustinam et Martinam Augustas. Ve:ba eius 
sunt: μετὰ τοῦτο ἐδιχαίου τὸν υἱὸν ὑπατεῦσαι. Z[fafió δὲ 
καὶ Παρῖνον τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ Καίσαρας ὠνηγόρευσε, Αὐ- 
γουστῖναν δὲ καὶ Πῆαρτῖναν τὰς ϑυγατέρας “ὐγούστας. 

Β. 5. [65o, 15.] ἐτελειώϑη “Σέργιος. In chronologiam 
huius casus inquirit Petavius ad Nicephor. p. 128. seqq. 

B. 10. [65o, 20.] z90«za. ^ Apponuntur τοῖς λευκοῖς", 
quia nempe albus lanae color pro colore non reputatur, ut 
qui nativus, &zAo)c,simplex et lanae non conciliatus est. Nam 
peregrinus color proprie. coZor dicitur, Pari modo apud La- 
tinos colores opponuntur albis. Augustin. Patric. Cerem. Ro- 
man. ll. :2.: Zn consecratione utuntur hodie paramentis 
albis, quamvis antiqui secundum temporis colore uterentur , 
id est tali colore, qui per illud tempus, quo consecratio Pa- 
pos fiebat, a sacerdote debebat gestari. Quid velim , doce- 

it Durandus III. 18. 1. Cuiuscunque igitur coloris sit vestis , 
dummodo alba non sit, ea colorea est. Conf. Salmas. ad Script. 
Hist. Aug. T. II. p. 555., ubi de τοῖς χροαχοῖς et coloreis pluri- 
bus agit, et inter alia locum Ahmedis Onirocritae adducit, in quo 
στρώματα ἁπαλὰ opponuntur τοῖς χροακοῖς. Quo de loco quid 
statui debeat, quandoquidem difficile est absque Arabico textu , 
quo caremus, pronuntiare , non video. Quodsi tamen oppositum 
τοῖς χροακοῖς significare voluitauctor, videtur potius ἄβολα, non 
tincta , quam ἁπαλὰ scripsisse, aut saltim ἁπλᾶ, simplicia. Luge- 
bant seu luctum significabant Graeci novi, quod et hodierni fa- 
ciunt, vestibus venetis et purpureis, rarius nigris. Demetrius Bul- 
garus apud Goar. ad Codin. p. 99.: πένϑους eio τὰ πορφυρᾶ 


| 
7423 - 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


ἐνδύματα σήμαντρον" ἐν μόναις γὰρ ταῖς νηστίμοις ἡμέ- 
ραις καὶ ἐν μνημοσύναις ἀπελθόντων λαμβάνονται. Proxime 
quoque purpura, color in splendente nigredine rubicans, ad 
colorem sanguinis aridi accedit. Sed venetus color praecipue 
lugentibus servit; et fieri possit, ut hic loci Noster non alias 
vestes, quam venetas voce χροαχὼ designaverit, quum. vestes 
caeruleae in specie coloratae dicantur Latinis, si satis tuto id 
colligitur e loco Ioannis Monachi. in Vita S. Odonis L. ΠῚ, 
(apud DC. v. B/avus): non induebantur similia (vestimenta , 
id est eiusdem coloris cum lana nativa), sed colorata, quae nos 
vulgo vocamus blava. Caeterum, quod dicitur positis candi- 
dis coloreas fuisse sumtas, id intelligitur ex more aulae By- 
zantinae candidas quotidie gerendi et in candidis in aulam 
veniendi , nisi ob processionem solennem alius splendidior ve- 
stitus. coloratus esset induendus. Propterea Lazorum regi 
non licebat χλαμύδα ἁλουργῆ ἀμπισχέσϑαι, sed λευκὴν μόνον, 
referente Agathia p. 85. 21., tanquam vasallo et senatori aut 
patricio Romano ; aut potius, quia color albus erat hilaritatis 
indicium, coloreae autem vestes in luctu gestarentur. Id quod 
antiquis quoque Graecorum temporibus obtinebat, ut ex Athe- 
naeo constat, qui p. 290. C. ex Hegesandro coquum ita lo- 
quentem introducit: 

Ὅταν ἐν περιδείπνῳ τυγχάνω διακονῶν, 

ἐπὰν τάχιστ᾽ ἔλθωσιν ἐκ τῆς ἐκφορᾶς 

τὰ βαπτὰ ἔχοντες, τοὐπίϑημα τῆς χύτρας 

ἀφελὼν, ἐποίησα τοὺς δακρύοντας γελᾷν , 

cum In silicernio ego ministro , 

redeuntes ab exsequiis E 

et ipsis adhuc ccloreis indutos flentesque ridere facio, 

sublato tantummodo ollae operculo. 


Quod Noster χροαχὰ, id Hegesander τὰ βαπτὰ appellat. 

B. 11. [650, 21.] μέχρε τῶν &yíov ᾿“Τποστόλων. | Nam 
ibi cum Imperatoribus iacebant quoque defuncti patriarchae , 
v. Du Cange CPlis Christ. L. IV. p. rro. 

C. 1. (651, 1.] ze. Ita M. Aut delendum hoc ze, aut post 
Κυριαχοῦ transferendum. 

C. 2. [655, 1.] Κυριακοῦ καὶ Θωμᾶ. Cyriacus, A. C. 
606. defunctus, fuerat "Thomae antecessor, ut 'Thomas fuit 
Sergii, defunctus A. 6ro. - 

C. 3. [651, 2.] ἐν κυριακῇ ἐτελειώϑησαν. — Vult auctor 
significare, ut videtur, quid agendum sit, si die dominico pa- 
triarcha. decedat. Verum perobscure et insufficienter id facit. 
Collgas ferme ex eo, eodem die dominico et mortuum et 
sepultum fuisse. Probabilius tamen est proximo die dominico 
ab emortuali sepultum fuisse. Forte huc respicit dictio ἡ 
αὐτὴ ταξις. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. π. 743 


D. 1. (651, 8.] ποτήρεον. Hoc cst celebre illud poculum, 

de quo Cedrenus p. 557. init. et Script. post Theophan. p. 
151. B., quem postremum locum Leichius quoque citaverat. Ca- 
put hocet sequentia omnia usque ad p. 568. B. 2. omnia sunt 
non Constantini, sed e monumentis 5ibliothecae Palatinae, sub 
Michaele Ebrioso exaratis, decerpta, ut praecedentia e monu- 
mentis aevi Heracliani. 
—. D. 5. [631, 10.] χουσοεψητὴς. "Vel χρυσοχόης, forte est 
comes auri, de quo v. Guther. p. 660. Leo Grammat. p. 450. 
B. 5. forte hunc ἄρχοντα τοῦ χρυσοχείου appellat. ldem p. 
497. C. 9. vorágiov xai ἄρχοντα τοῦ χρυσοχόου habet. Ex 
utraque lectione una bona conficienda χθυσοχοείου,, quae etiam 
Anonymo in Script. post Theophan. p. 247. D. fine restitu- 
enda pro prava χρυσοχέστου.  Artemidor. p. 221. cap. 55. 
τοῦ βασιλιχοῦ χρυσίου ἐργεπιστάτην appellat. 

365. B. τ. [652, 4.1 αὐτοχρατορίας χαὶ στεψίμου. Fal- 
luntur, qui putant eundem esse τῆς αὐτοχρατορίας et τοῦ στε- 
ψίμου diem, quo imperium adierat aliquis et quo' coronatus 
fuerat, quam tamen in opinionem venire pronum est. Multi 
adhuc parvuli infantes ἃ patribus coronabantur et renuntia- 
bantur Augusti, verum αὐτοχράτορες fiebant demum et au- 
diebant post patrum obitum. Exemplo liquet Nostri. Pag. 448. 
D. 2. dicitur τὸ στέψιμον τοῦ δεσπότου celebratum fuisse, id 
est Constantini Porphyrogenneti, die post festum Pentecostes 
proximo : p. 451. D. t. die 50. Augusti celebrari natalis τῆς «v- 
τοχρατορίας Leonis et Alexandri fratrum, altero die postquam 
pater eorum Basilius vivis excessisset. 

566. A.9. [655. 16.] τῆς πολιτικῆς. Subintell. συστάσε- 
ὡς, corporis vel collegii civilis. Nam russa et alba erant col- 
legia suburbana, peratica; prasina et veneta vero urbana, 

B. 3. [655, 19.] ἐν τῇ τετάρτῃ — χαταστάσεε τοῦ σαξίέ- 
μου. Proceres saltatione suam hilaritatem in die quodam Im- 
peratoris natali significaturi per corpora vel classes saltabant 
barbati primum primi ordinis, tum eunuchi praecipui, dein 
officiales, post eos eunuchi sequiores, denique factiones. Cho- 
ream igitur unam vel classem, corpus saltantium , in cuius 
decedentis vicem aliud subit, Noster χατάστασιν appellat. Lu- 
culenter hunc locum illustrat alius Nostri p. 175. C. D., ubi 
quod hic χατάστασιν dicit, modo hoc ipso nomine, modo 
τάξιν appellat, et nominatim designat, quinam proceres sin- 
gulis χαταστάσεσε seu scenis, ut ita dicam, (Zufiritten) vel 
vicibus saltatum processerint, et usque ad sex καταστάσεις 
(ordines vertit Leichius) enumerat. Eodem vocabulo in simili 
re utitur Athenaeus L. IV. p. 155. B. 9.: ἐπεὲ εἰς Ηγησιάνα- 
ZI& τὸν τὰς ἱστορίας γράψαντα ἡ τῆς ὀρχήσεως τάξις ἐγέ- 
γετο, ἀναστὰς εἶπε. 


744 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 
B. 9. [654, 3.] σαξίμῳ. Liquet ex ipso capite, δεξέμῳ 


legendum esse. Quod in Latinis etiam expressi. 

B. penult. [654, 5.] ἐν πρώτοις ἀπὸ τῆς συγκχλήτου. 
Quantum video, significant haec verba: de toto corpore sena- 
ius est expracfectus primus, qui eo die ad purpuram ado- 
randam admittitur. 

C. 2. [654, 7.] αὐτοῦ, Ita M., sed leg. αὐτῆς. 

C. pen. [654, r1.] Σχλάβους. De hac defectione et secuta 
subiugatione Sclavorum narrat Constantinus Porphyrog. p. 155., 
unde colligitur, regionem subdititiam, quae hic memoratur, mihi 
quidem ignota, in Peloponneso et quidem circa Spartanum agrum 
fuisse. Forte tamen de alia rebellione Sclavorum sermo hic est, de 
alia vero apudConstantinum loco citato. Paulo post enim memora- 
tur defectio Sclavorum Thessalonicensis agri, et apud Ortelium in 
thesauro geographico reperio ,. Subdalia apud Balsamonem esse 
sedem episcopalem sub patriarchatu CPtano. Quae nimis va- 
ga est designatio , nisi Subdalia in vicinia CPoleos fuerit. Sae- 
pius mentio fit Sclavorum in Thessalia et Peloponneso , quas 
sedes potissimum invaserant, tumultuantium. [τὰ memorat 
Luitprandus defectionem Sclavorum  Thessalonicensium sub 
Romano Lecapeno L. III. c. 5. 

D. 6. [654, 17.] ἠμφιεσμένην. Ita M. L. ἠμφιεσμένον, 

967. A. 5. (655, 6.| ὡς ὑπηκόοις. Nempe acceptio vestis, 
libreae vel liberatae, ut appellabant medio aevo, erat confes- 
sio clientelae. lam antiquis temporibus Romanae liberae rei- 
publicae legimus a senatu missas fuisse variis in Aegypto, 
Africa, Asia minore regulis, clientelae nexu cum republica 
iunctis, sellas curules, trabeas purpureas, scipiones eburneos 
in maiestatis quidem iactatum signum, sed quam donante 
republica, non sua vi atque iure, obtinerent. Inter signa 
regia, quae lustinus regi Lazorum clientelari tribuit, refert 
cum aliis chlamydem aureo tablio instructam "Theophanes 
p. 144., Procopius et Agathias.  Imitati fuerunt orientales 
principes, Persarum reges et Turcarum Solthani , de quorum 
more Veziris suis et Deyis aliisque regulis de se dependenti- 
bus Challas c»ls|Z-, mittendi, quas repudiare nom licet illi, 
cui mittuntur, et admittens in obsequio se profitetur esse, 
pleni sunt itineratorum nostrorum libri. Vid. Du Cangium v. 
Robae novae. 

A. 6. [655, 8.] OcopvAdxrov. "Theophylactus erat filius 
Romani Lecapeni lmp., ordinatus in patriarcham Februar. 2. 
A. C. 953., ut perhibet Fabricius Bibl. Gr. 'T. VI. p. 711., 
auctore Du Cangio in Famil. Byz. p. 147.5 et sane Indictio 
sexta, cui Leo Grammaticus hanc promotionem tribuit, in 
A. C. 933. incidit, verum annus mundi 6442. iuxta compu- 
tum Graecorum incidit in A. C. 954. "Videtur ergo apud 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. π. 745 


Nostrum vitium in numeris esse et pro β΄ supponendum o 
seu 6í(r. Ego quidem in Latinis secutus fui plurimorum 
auctorum rationes chronologicas. iiic 

A. 8. [655, 9.] 7. lta membranae. Forte ἐν aut 7» erit 
substituendum. 

368. A. 8. [657, 6.] ἀσφαλείας. Est ἀσφάλεια tam cau- 
tio, ἡ εὐλάβεια, προσοχὴ , attentio , provisio, ut aevo me- 
dio dicebant Latini, qua quisque curat, ne sibi aliquid aut 
pravum factum excidat, quam sponsio scripta et pignus, 
quo alter iubetur de accipiendo dammo aut adversitate, quam 
metuit,.securus esse, custodia iuxta Latinos sequiores et fir- 
mitas, proxime ad Graecum vocabulum; prorsus ut in Lati- 
nis cautio utrumque notat. Priore sensu habet Artemidorus 
p. 97. 8.: δεδιὼς τὸ ὄναρ ἐφύλαττε τὴν γυναῖκα, xai δια 
πάσης ἀσφαλείας διεγίρετο, εἰ Cyrill. Hierosolym. Cateches. 
s. Mystag.: μετ᾽ ἀσφαλείας [id est μετ᾽ εὐλαβείας, εὐλαβού- 
βίενος] προσέχων μὴ παραπολέσῃς τι ἐκ τούτου. — εἰπὲ γάρ 
μοι, εἴ τίς σοι ἔδωκε ψήγματα χρυσίου, οὐκ ἄν μετὰ πάσης 
ἀσφαλείας ἐχράτεις, φυλαττόμενος μή τι ἄν αὐτῶν παραπο- 
λέσῃς. Posteriore Arrianus Epictet. diss. lI. 15. p. 205.: δια- 
ϑήχκην uiv οὐ γράφει, μὴ εἰδὼς πῶς δεῖ γράφειν ἢ παραλα- 
Bav τὸν εἰδότα οὐδ᾽ ἐγγύην ἄλλως σφραγίζεται ἢ ἀσφάλειαν 
γράφει. Potest in hoc Arriani loco ἀσφάλεια aut assecura- 
tionem de non accipiendo damno, aut przvilegium notare vel 
immunitatem, quia nempe privilegia muniunt , securos faci- 
unt adversus noxas metuendas. Palladius Histor, Lausiac. c. 
$1. ἀσφάλειαν appellat praemunitionem adversus damna futura: 
ἀναγχαῖόν ἐστι τοὺς τῶν ἠπατημένων βίους ἐχϑεῖναι τῷ Di- 
βλιδαρίῳ τούτῳ πρὸς ἀσφάλειαν τῶν ἐντυγχανόντών. | Hinc 
intelligas, quare Glossae Lat. Gr. tabulas publicas 2. quas ho- 
die vulgo :zstrumenta solemus appellare , quoniam notitia rei 
actae aut pactae lectores instruunt, ἀσφαλίσματα reddant. 
Habent enim instrumenta, γραμμάτια, ἀσφαλίσματα, διχαιω- 
pera, litterae, quibus aliquis ὠσφαλίζεται, securus et tutus a 
noxis praestatur, etius aliquid exspectandi, postulandi, agendi 
accipit. Hinc in specie ἀσφάλεια dicebatur illa sponsio, pro- 
pria manu scripta, quam dignitate aliqua, ut imperatoria, 
auctus, aut in collegium aliquod , ut sacerdotale , receptus, 
subditis aut collegis flagitantibus dabat, qua eos de non ac- 
cipiendo per se damno, de non amittendis vetustis iuribus, 
de non turbanda doctrina orthodoxa etc. securos esse iubebat. 
lta apud Habertum Pontific. p. 495. est 7 παρὰ τῶν» ϑεοφι- 
λεστάτων μητροπολιτῶν χαὶ ἀρχιεπισχύπων συνήϑως ἐν τῷ 
καιρῷ τῆς χειροτονίας γινομένη τοῦ συμβόλου ἀσφάλεια, 
sponsio et professio fidei, quae pro more solet a religiosissimis 
metropolis et archiepiscopis tempore ordinatiomis praestari. 


746 ^ 10. IAC. REISKI. COMMENTARIH -- 


Pari modo Imperatores, priusquam coronarentur, non tantum 
cum palatinis suis proceribus paciscebantur seu, ut vulgo 
loquuntur, capitulationem erigebant, ut patet e Nostro p. 245. 
D. fiue, sed etiam debebant patriarchae scriptum | propria 
manu symbolum fidei Nicaenum et crucis signo sacramento- 
que firmatam ἀσφάλειαν seu sponsionem , cautionert , exhi- 
bere de patriarcha, clero et ecclesiis atque omni Christiana 
doctrina et re in antiquis iuribus et statu tuendis , servandis, 
arcendaque ab iis omnibus omni cum sua, tum aliena iniuria. 
Et talis erat ἡ ἀσφάλεια, quam hic dicitur Heraclius Sergio 
praestitisse.  *[Coronandus princeps apud Graecos iurabat pa- 
triarchae. de. conservanda. religione per sancta crucis ligna et 
in ambone, ut e P. Diacono Graecisque scriptoribus docet 
Freher. notis ad Script. Germ. p. 184.]* De hac avzoygág o 
ἀσφαλείᾳ recentium. Imperatorum. patriarchis et ecclesiis data 
v. Du Cange v. ἔγγραφον et ᾿Ιδιόχειρον εἰ Οἰχειόγραφον, 
et Habert. Pontific. p. 652. sqq. et supra dicta ad p. 245. 
Db. pen. Potest quoque Du Cange Gl. Lat. v. Ermunitas, Pro- 
wésio, Firmitas, Custodia οἱ Munimen conferri. Sic enim 
reddebant Latini vocem ἀσφάλεια. Histor. Trevirens. in Spi- 
cilegio Dacheriano p. 245.: inm examinationis anzietate con- 
stitutus, omnipotenti deo de admissis poenitentiam , de, futuris 
custodiam [cautionem , ἀσφάλειαν, προσοχὴν, ἐφ᾽ ᾧ μὴ πα- 
θαπίπτει»} pollicens corde contrito supplicavit. Venit mihi 
hoc loco vox Graecobarbara ἀμαγάτη exponenda, quae pror- 
sus idem atque ἀσφάλεια, securitas, firmitas, privilegium , 
immunitas, cautio de non dando damno etc. notat. V. Du 
Cangium v. ᾿“μανάτη, ubi Mart. Crusius verba ὑπὲρ ὧν xai 
ἀμανάτη εὑρίσκεται recte vertit promissione firma interposita. 
Est vox Arabica 3L, tutela, ab (4, 32N, tutus et securus fuit. 

B. 5. [657, 14.] περὲ τοῦ τίνι τρύπῳ etc. Caput hoc 
totum libello suo de diptychis edito Lipsiae A. :745. in- 
texuit p. XI. sqq. cl. Leichius Graece cum sua interpretatione 
et maguifico elogio, plane id eximium esse, rem diptychorum 
egregie illustrare et multa hactenus ignota attingere. Ego 
vero toto hoc libro non inveni locum nugis et incondito ser- 
mone foediorem , in quo interpretando laborandum mihi fuit, 
ut coniectando asse«uerer sermonis non cohaerentis et singu- 
lis paene verbis in grammaticam impingentis sensum, aut id 
si nequirem , saltim darem humanum qualemcunque.  Pueri- 
lis dicam an anilis garrulitas inscitiam prodit Romanarum 
antiquitatum , quam ferre aequo animo non valeo. Commen- 
tum monachi Latini est in Graecum sermonem transfusum ab 
homine, qui aeque bene Latine atque Graece callebat et re- 
rum omnium veterum novarumque erat ignorantissimus. 

C. 4. [658, 1.] ἐνταφιασμοῦ. | Graeculi novi omnia my- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Π15.1:. 747 


stice explicant et in eo suum acumen consumunt; vid. Heinecc, 
Ilf. p. 74. et integrum librum eius argumenti a Goaro im 
Euchologio p. 212. editum. Et hinc quoque natum futile et 
ridiculum hoc caput, in quo summa sermonis peregrinitate , 
obscuritate et confusione, quae, tanta profecto, in nostri 
Constant ni sermone non regnat, et antiquitatum mera insci- 
tia, nugarum bene multum, sani sensus perparum est. Mihi 
certe in interpretando hoc capite paene ubique coniecturandum 
fuit, quid sibi vellet auctor, quem Constantinum Porphyr. 
non esse, mihi quidem persuadeo, sed Graeculum aliquem 
monachum a capite ad calcem , nugacem, nugivendulum, il- 
litteratum. Zoros ex hac doctrina mystica et symbolica pro symbo- 
lis sepulturae et resurrectionis Christi accipiunt. Lor? enim vestis 
genus erat ita formatum , ut striae sese decussare viderentur, 
quemadmodum olim mortuos χερεαῖς involvebant. Clare id 
alio nostri operis loco enuntiatur p. 445. D. 5.: λαμπροφο- 
ϑοῦσι τοῖς λώροις tig τύπον TOY ἐνταφίων Χριστοῦ σπαργά- 
vor ἑαυτοὺς ἐνειλίττοντες.  Appellat igitur σπάργανα fasctas, 
quae alii χεεριὰς, Artemidorus 9x5 ἐσχισμένα, fine cap. τά. 
"LL. IL : oi ἀποθνήσχοντες ἐσχισμένοις ἐνειλοῦνται ὁάχεσιν. 
Conf. quae Noster hic loci paulo inferius de cruribus λεγῷ 
ἀμφίῳ ἐσφηνομέναις ait. Simili nugacitate ait Durandus L. 
Ili. c. 2. n. 13. cappam vel pluviale szgnum gloriosae corpo- 
rum immortalitatis esse. Non exscribam eius naenias, Suffe- 
cerit cubile indicasse. In donatione Constantini legitur: τὸν 
ὑπέρλαμπρον λῶρον, σημαίνοντα τὴν ἁγίαν ἀνάστασιν, τῇ 
ἁγίᾳ κεφαλῇ αὐτοῦ ἰδίαις χερσὶν ἐπεθϑήχαμεν. lnepti huius 
gustus atque iudicii aliud specimen habet Theophanes p. 272. 
D. init. 

C. 5. [658,2.] λαμπρύτητα. Constat ex antiquitate, 
nullum diem a Christianis primorum saeculorum maiore re- 
ligione et laetitia celebratum fuisse, quam diem Paschatis. 
Hinc τὴν λαμπροφόρον eum appellabant (v. Du Cange v. Kv- 
οιακὴ p. 769. init.), seu quod candidi tum procederent pro 
maxima parte (saepe enim ἡ λαμπρὰ ἐσθὴς idem est atque 7 
λευχἢ), seu quod, labent;ibus praecipue saeculis, quanto maxi- 
mo- quisque posset culta et splendore procederet. 

C. 7. [658, 4.] ἐν τύπῳ χρηματίζειν τῶν ᾿“΄ποστόλων. 
Ut hic Patricii XII. Apostolos totidem et Imperator Christum 
debebant referre, ita Romae Pontifex Christum et Cardinales 
Apostolos faciebant : qua de re dicetur infra in Cletorologio 
Ρ- 429. D.ult. Unde manavit etiam eorum numerus, qui ex lege 
debet numero septuaginta duum Apostolorum respondere. lta in 
hierarchia ecclesiastica deterioribus saeculis instituta episcopi prae- 
tendebant Christi personam se repraesentare, assessores suos 
presbyteros Apostolorum. gnatius in epistola ad Trallianos: 


748 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


AE ἐπίσχοτιο )m 
* d J 
Dedi. ς τοῦ πατ 


) " , &C xf 

.. "TEQ0L (OG Pete ide ΓΝ τῦπος ὑπάρχει, 0i δὲ πρε- 
of oqua: Men iran: » V£0U χαὶ συγδεσμος ἀποστύλων Χριστοῦ. 
Symene rang ii rir de templo de patriarcha: zar n 
τῷ, LU M ME θισεὸν ἐκμιμούμενος συγκαϑέδρους ἔχει 
τοὺς χαὶ ὁὐονῃ τὰ ποὺς XL ἱερεῖς ἐχμιμουμένους τοὺς dno- 
στύλους. Quou p autem Imperatores se crederent et dicerent 
personam dei in ER iaa gerere, sumtum id fuit e veteri do- 
ctrina symbolica, quá. Ἢ €x natura rerum manavit. Artemido- 
rus p. 128. cap. 58: κοι ον πάντες οἱ ϑεοὲ λόγον πρὸς τοὺς 
δεσπότας ἔχουσι. -- ὑρϑῶς γαρ". καὶ τοῦτο τὸ παλαιὸν ἔχει. 
τὸ χρατοῦν δύναμιν ἔχει ϑεοῦ.  [Mc'os in rebus omnibus my- 
steria inveniendi iam obtinebat saeculó*,. VI. Vide modo quas 
nugas de significatione Circi et rerum. at£1 eum pertinentium 
comminiscatur Cassiodorus Τῷ, III. Variar. !&n epistola "Theo- 
doriei ad Faustum (apud Panvinium de Circ 
ZLddend.] 

C. 8. [658, 4.] χριστὸν. Sic scripsit librariuXs more guo 
pro χρηστὸν: v. dicta ad p. 218. B. ἃ. 

C. ir. [658, 6.] λεγόμενα σχεπαῖα. ta est in 
nis. Apographum Draudianum dabat λεγόμενα doxes. 
unde idem reddidit cl. Leiche, qui persaepe nimis seveure 
apographo illi, licet multa cum cura et eruditione sub o*q. 
lis cl. Maii confecto, acquievit, quum in promptu esse, 
membranae, quae in locis dubiis mihi paene ubique praeclai 
ram facem praetulerunt inspectae, saltim. securum de non ad- 
misso a Draudio errore fecerunt. 

C. τι. [658, 6.] ἔχειν. L. ἔχει. Dictio incondita σύμβολα 
ἐπινίχια., ἃ (scil. ἐστὴ κατὰ τὴν — ἔγερσιν videtur significa- 
re τὰ σύμβολα τῆς νίκης τῆς ἀνῃρημένης &x τῆς ἐγέρσεως 
ἐκ τῶν νεχρῶν, vel διὰ τὴν &yegow.  Ratiocinatur sic: crux 
est. symbolum victoriae Christi de morte et inferno reportatae. 
Crucis victoriosae imaginem praestant scipiones , ii patricii 
manibus gerunt. — Yam aliis in locis nugax Graeculorum anti- 
quitates ignorantium notavimus ingenium. 

C. ult. [658, 8.] εἰς ἀφομοίωσιν τοῦ σταυροῦ. V, libellum 
Leichianum de diptychis p. XII. 

D. 3. [658, 10.] τόμους. Huic vocabulo adscripserat re- 
centior manus, non vetus librarius, qui codicem exaravit, in- 
terpretationis loco vocem χάρτας, quam cl. Leich. in textu 
suae editionis exhibuit uncis inclusam. 

D. 8. [658, 14.] χρατεῖν. "Videatur hic aliquid deesse. 
Verum nihil deest, sed tacite repetendum a communi e supe- 
rioribus ἐοίκασι. n ταύτην respicitur ad praecedens γομοϑε- 
etay , Chris tanae legis institutionem. 

D. o9. [658, 15.] ἐσφηγῶσϑαι. — Ya membranae recte. 
Apographum Draudianum et ex eo editio Leichiana ἐσφιγῶ- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 719 


σθαι. | Miretur quis significationem verbi ag»ro?v, cingere, ob- 
volvere. ldem quoque significat σφηχοῦν. Conveniunt ambo 
in origine; oquyyei nihil aliud est quam σφίννειν. Nam ge- 
minum » Graeci ut geminum y pronuntiant. Ergo ocq/r&vw 
quoque et σφίγειν idem est; σφὴξ et σφὴν est omne conicum 
seu longum , gracile, teres, in acutum desinens; qualibus co- 
nis aut tigna findebant, aut ampullas obturabant. Inde omne, 

od ad instar coni et cylindri aliquid obiret, cingeret, σφή- 
xoa vel σφίχωμα et σφήνωμα dicebatur, et obire, cingere, 
cireumvolvere, circumplicare, σφηχοῦν et σφηγοῦν, Scholia 
ad illud Hiad. ρ΄. [v. 5».] 

πλοχμοί 9', of χρυσῷ τὸ καὶ ἀργύρῳ ἐσφήκωντο, 

haec habent: ἐσφιγμένοι ἦσαν, ἐδέδεντο. ὅϑεν χαὶ σφήχωμα 
εἴρηται. ἈΑἀ hunc locum intelligendum notari debet, σφήκωμα 
novis Graecis esse tenue restis a restione torti genus illud, 
quod nos Bind/aden solemus appellare, Franci de /a ficelfe. Eu- 
chologium Cryptoferratense (apud Du Cangium Gloss. Gr. p. 
1062. c. fin.): εἶτα περιτίϑησι ξυλοχάρτια, zai δεσμεῖ αὐτὰ μετὰ 
σφηχώματος καινοῦ, πρὸς παραφυλαχὴν τῆς κηρομαστίχης. 
Neque putandum, σφήχωμα hoc sensu adeo novum esse. Ni- 
comachus Gerasenus iam sic usurpavit, loco a Salmasio ad 
Aram  Dosiadae p. 189. ed. Cren. allato, quem non inutile 
erit etiam hic referre, quum ex eo appareat, σφὴξ et σφὴν 
idem esse: σφῆνες rexrovixo( τε xai οἰχοδομιχοὶ x«i χαλ- 
χευτιχοὶ χαὶ οἱ τῶν ἄλλων τεχνῶν πλάσσονται ἀπὸ ὀξυτέρου 
ἄχρου διαδύγνειν ἀρχόμενοι xat Gti μᾶλλον πλατυνόμενοι ἀν- 
ομοίως κατὰ πάντα τὰ διαστήματα, ili σφῆνες, cunei , qui- 
bus fabri lignarii ad findenda ligna et compaginandas | aedifi- 
ciorum trabes, item fabri ferrari et alii artifices utuntur , sic 
conficti sunt, ut ab acutiore extremitate divergere incipiant , 
semper crescente latitudine in omnes distantias. Descriptio haec 
cuneo congruit utrique , tam illi, qui latus est et planum in- 
clinatum refert, quam conico. Et est sane cuneus nihil aliud 
quam xc»(oy, parvus conus.  Respexisse tamen Nicomachum 
ad conicum cuneum , demonstrant sequentia : τοιοῦτος γὰρ ὃ 
τῶν σφηχῶν 0yxoc, ἀποσφιγγόμενος κατὰ μέσον καὶ τὴν λε- 
χϑεῖσαν ὅμοιότητα ἐμφαίνων. παρὰ τοῦτο εἰκὸς x«i τὸ σφή- 
xoa ὠνομάσθαι" ἔνϑα γὰρ ἄν ἀποσφίγξη., τὴν τοῦ σφηχὸς 
ἐντομὴν μιμεῖται, talis enim [id est similis cuneo conico, 
in summo latiori, in fine angustiori] est. vesparum massa vel 
corpus, in medio velut fascia interceptum et adstrictum eoque 
referens dictam. similitudinem [cunei scilicet]. Propterea quc- 
que funiculum, quo adstringere fasciculos solemus , dictum fuisse 
σφήχωμα, probabile est. Ibi enim, ubi. adstringitur, facit. sul- 
cum , et introrsum premit subiecta , ut ad modum  vespae in- 
cisa wel insecta wideantur. ^ Apparet hinc, quare ὀφηνοῦν 


750 I0. IAC. REISKI COMMENTARII 


dixerint veteres, teste Hesychio, pro στρεβλοῦν. Cruciatur enim, 
qui tam firmiter constringitur et illaqueatur, ut membrum 
movere non valeat. Apparet quoque, quàáre conos vel cuneos 
[/e coin] Latini medii aevi dixerint et dicant hodie Franci 
formas metallicas nummis malleo incudendas. V. Du Cange v. 
Cuneus. Mem, quare Graeci ligna illa coniformia, quibus ever- 
lendis impacto globo ligneo pueri virique occupamur [Fran- 
cis Jes quilles] σφῆνας appellaverint; plane ut mos, quibus 
Keil est. cuneus findendo ligno, Kegel (quod prorsus idem 
est cum Ae/7) talis conus. ludicrae gymnasticae destinatus. 
Non ignotus fuit híc ludus Graecis. Ego quidem mihi videor 
eius vestigia in Artemidoro deprehendisse p. 49. 2., ubi σφα- 
φίΐδες vulgo male editur in illis verbis: ϑυλακοὲ δὲ zai σφα- 
φίδες x«i ὑπεράλματα, καὶ ὅσα ἄλλα τοιαῦτα γυμνάσια παι- 
διχὰ, φιλογειχίας προαγορεύουσι. Suidas locum hunc citans 
pro quarta voce οφῆγες exhibet. Recte vero. Putabam qui- 
dem aliquando aut σφαιρίδες, pilae, aut σφαλίδες esse legen- 
dum, id est /gna, quae σφάλλονται, evertuntur , sternuntur , 
eadem illa quae dixi. "Tutius tamen est, Suidae auctoritatem 
sequi ;; σφῆνες prorsus idem sunt. Recenset igitur Artemido- 
rus inter pueriles ludos haec tria, τοὺς 9vAaxovg, id est e 
balon, pilam inanem, vesica bubula factam, vento targidam, 
τοὺς σφῆνας, tigilla lusoria, et τὰ ὑπεράλματα., quod ludi 
genus me quoque puerum exercuisse memini. Scilicet ponun- 
tur in medio baculi aut trunci lignei modicae altitudinis, aut 
strues pileorum ad altitudinem libitam , super quae ita trans- 
siliendum est, ne aut baculi aut aggesti pilei evertantur. Haec 
libuit illustrando Artemidori loco adspergere. | Sed redeo nunc 
ad meum gqvo)r , quod esse cingere , obire , ambire , patet 
ex hactenus dictis. Inde est quod illa candelabri foveola, 
quae candelam in se recipit, tenet et ambit, σφήνωμα ap- 
pellatur. Graecis; Latini uncum, &yyocg, et cuneum. appellant. 
In Anthologia p. 478. est τὸ πρόϑυρον σφήνου pro σφίγγε , 
claude fores loris. constrictis. "Veteres enim ianuas loris alli- 
gabant, quibus deinde serae successerunt. 

D. pen. [658, 15.] μετὰ καὶ χρυσωμένων. Novos Grae- 
cos perfecti augmenta omittere, alibi iam dixi Quod hic 
etiam. factum. 81 quis tamen ex xa χρυσωμένων unam vo- 
cem χεχρυσωμένων facere velit, non intercedam, 

569. A. 1. [658, 17.] L. τὸ μὲν. Nam respicit ad sequens 
δὲ DB. ». χειρίζεσθαι δὲ etc. ij 

A. 6. [658, 21.] πραγματικῶς. ld est ovrog , ἀληθῶς, 
quamvis nomine tenus consules tantum, non reges ; essent , 
erant tamen ipsa re reges. Alias notat πραγματικῶς unanimi 
consensu totius senatus et promulgata sententia approbatum 
vel factum aliquid. Id autem huc non videtur quadrare. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115. Il. 751 


A. 6. [658, 21.] χρονοχράτορες. Sunt οἱ διὰ χρόνου, id 
est per annum, κρατοῦντες, summa rerum potientes. Nam χρο- 
γον anmum, novis Graecis esse , pervulgata neque nobis in su- 
perioribus intacta res est. 

A. ro. [659, 5.] διηρευνᾶτο.  Respicitur ad morem maro- 
rum, de quo Velleius Paterculus I. ro. de L. Paullo Aemilio 
narrans: 7s cum in concione extra urbem more maiorum «nte 
triumphi diem ordinem actorum suorum | commemoraret , deos 
immortales precatus est etc. Cl. Leichio in libro de Diptychis p. 
XIII. huic Nostri loco hanc notam adscribere placuit. *[lu- 
sStinianus quoque hnperator consulatus nomen et officium ílo- 
rente republica bellorum causa institutum ac sorte lectos et 
in provincias missos consules esse, eiusque rei causa scipiones 
a senatu accepisse docet. Novella CV. ed. Scrimg. p. 268. : 
τὸ τῆς ὑπατείας Ovouá τε καὶ πρᾶγμα τοῖς μὲν πάλαε' Ρωμαι- 
οἷς πρὸς τὴν τῶν πολέμων ἐπενοήϑη χρείαν, xay ταῖς ψήφοις, 
ὥς αὐτοῖς ἐπὲ τῇ χειροτογίᾳ τὸ χοινὸν ἐδίδου τῆς πολιτείας 
σχῆμα. διελάγχανον γὰρ εὐθὺς τὰς ἐπαρχίας, ἐν αἷς “Ῥω- 
μαίοις πόλεμος ἦν, xai xur αὐτὰς ἐχληροῦντο τὰς ῥάβδους." 

B. 9. [659, 12.] ἀποσχέφϑαι. Post hoc verbum in mem- 
branis punctum erat, id estcomma. Nam commata nostra in 
illis nusquam apparent, et maiorum minorumque distinctionum 
vice funguntur ubique puncta; propterea dederat apographum 
hie comma. Non commemorarem id genus minutias, nisi de- 
berem significare, unde comma hic loci in editionem Leichia- 
nam venerit. Sustvli distinctionem hic importunam et post 
πρὸς ταῦτα promovi. ᾿“ποσχέφϑαι est idem atque ἀπεσχέ- 
φϑαι. Novi enim Graeci augmentum perfecti, quando lubet , 
omittunt, ut paulo post χαταχλασμένα. Vera scriptio esset 
et ad grammaticae leges exacta ἀπεσχῆφϑαι. Non enim ἀποσκέ- 
z1609at, sed ἀποσχήπτεσθϑαι est inniti re, se fulcire aliqua 
re, toto vel corpore vel animo in eam ruere , incumbere. 
Unde σκῆπτρον et σχῆπτον, fulcrum, in quod incumbitur; 
σχηπτὸς, fulmen incumbens , irruens in. aliquid omni cum οἷος 
lentia, &vazocxnnrtv , irruere et se applicare aliquo cum im- 
petu: quae omnia satis nota sunt. 

... B. penult, [659, 15.] φωνὴ. lta membranae, apographum. 
et editio Leichiana. Sed leg. φωγῇ ; aut retento nominativo 
φωνὴ leg. προσηγύρευσε. V 

E54. ult. 659» 16.] ἀλλὰ μὴν xai τὸ ὀχυροποιεῖσϑαι. Va 
omnes. Sed leg. ἀλλὰ μὴ χκατοχυροποιεῖσϑαι., id quod ctiam 
Latina nostra exprimunt. 

C. 2. [639, 17.] περιπλοκῆς.. ἢ τὸ διασχέπασϑαι. | Leg. 
περιπλοχὰς (propter τὰς praecedens) z διὰ τὸ σχκέπασϑαι. 
Nemo miretur σχέπασϑαι, aut vitium typis errorive meo 
imputet, tanquam si oxézeoJat aut σκέψασϑαι vwoluissem, 


"52 IO. IAC. ἈΕΙΒΚῚ COMMENTARII 


Novi Graeci miris modis aoristos primos formant. Omnes 
aoristos secundos mutato o in « transfundunt in primos, Ex 
ἐγενόμην faciunt ἐγενάμην, ex ἦλθον faciunt ἦλθα; vid p. 187. 
C. 8.; ex ἐσχεπόμην faciunt ἐσχεπάμην. Deprehendet, quod 
dico, verum qui eorum scriptis vel parum consuescet. Qui 
autem σχεπάσϑαι tueri velit, me non intercedente et optima 
cum ratione faciet. Potest enim infinitivus perfecti passivi a 
verbo σχεπάζω esse, augmento iuxta morem. novae Graeciae 
carens, 

C. 4. [659, t9.] περινενοημένης. Ita membranae et apo- 
graphum. Sed cl. Leich. zegivevozguévovg edidit, ut versioni 
suae constaret auctoritas. 

C. 5. [640, 1.] εἰς τὸν γαόν. Libri, in quibus ecclesia- 
rum cimelianotata erant, brevia appellabantur. Anna Comnena 
Alexiad. p. 156. A.6.: τὰ βιβλία εἰς μέσον προὐτίϑετο. βρέβια 
ταῦτα ἡ συνήϑεια οἷδε χαλεῖν, ἐν οἷς ἀγαγέγραπται τὰ ἐν 
ἑχάστῳ τεμένει χειμήλια. Plus temporis et studii monachi 
tunc impendebant codicillis conficiendis , in quibus describe- 
rent, qualis abbas aut Papa qualia pallia, cruces et alia sa- 
cra vasa confecerit, quot et quanta pii vel simplices alii laici 
monasterio aut sanctae sedi apostolicae donaverint, aut ia- 
ctati saltim fuerunt donasse, quo aliena ad se arriperent, quam 
condendis historiis rerum. gestarum , quae forte quoque infe- 
lici illo saeculo, maledictionis divinae in rebus humanis 
tristissimo exemplo, non multae illustres fuerunt. Invenimus 
tamen etiam in vetustorum monumentis tales indices. ὕ e. 
c, edidit Chishul Antiqu. Asiatic. p. 67. recensionem donario- 
rum in templo Apollinis Didymaei apud Milesios repositorum, 
sub titulo monumenti  Milesii Seleuci Callinici et aliam p. 9r. 

D, 2. [640, 5.] χρυσοτρικλίνῳ. d significare credidi com- 


: | ) : ρ ; 
pendium scripturae, quod in membranis erat * , quod alias 


Christi nomen significat. Recte expressum a nobis esse com- 
pendium, non sinit dubitare locus Nostri p. 4. D. 5. 

' D. 8. [640, 9.] κατακλειδίων. — Verti vecticulis hanc. ob 
rationem : χαταχλεῖδες et χαταχλείδια videntur idem atque 
μοχλοὲ fuisse. Ad horum similitudinem infixi baculi trans- 
versi, veluti clavi vel brachia, quibus manus innititur, viden- 
tur χαταχλείδια dicta fuisse. Fuerit ergo talium  baculorum 


haec imago ad instar crucis. 


D. ult. [640, 12.] δλόχανα.  Dubitavi, quomodo hanc 
vocem redderem. Recurrit infra p. 4r1. A. 5. vox zovooxavoc, 
ubi credidi significare capulo aureo instructus, tanquam si can- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. Il. 753 


.ma capulus esset. Hic autem ὁλύχαγα διάχρυσκ σπαϑία 
dicuntur spathae seu enses, quorum cannae totae suut inaura- 
tae. MHic nequit canna capulum eusis significare, sed visum 
mihi scapum eius seu ipsum totum ferrum, quod essentiam 
ensis efficit, significare, Norant autem eo iam tempore artem 
flores et alias figuras scapis seu ferris ensium incudendi vel 
incidendi et eas deaurandi, ut nos hodie facimus. Qua de 
arte dixi iam supra ad p. 59. D. ult, 

570. A. r. [64o, 12.] erui Quale nempe Imperatori 
Caesarive una cum hasta imperiali praeferri debebat a spa- 
thariis vel protospathariis, 

A. 2. |64o, 15.] ἕτερον. Μ. dabant compendium ἔτ) 

essetne ét, an ἕτερον, ambigebam.  Praetuli tamen prius. 

E 4. [640, 15.] xóvra. Possis quoque χονσάρια. M. 


xo» debet; unde utrumque pariter eflicias. 
B. τὶ [641, 2.] χαμιπηδιχτώρια, — Campidoctoria, forte 
i nuspiam memorata, erant signa, qualia gerebant campi- 


B. 2. [641, 5.] σκευοφοριχὰ. Videntur idem atque τὰ 
σχεύη fuisse, de quibus meam sententiam ad p. 415. D. 5. dixi, 
nempe longi conti, in quorum acumine trophaea fixa conspi- 
cerentur. 

B. 5. [641, 5.1 μὴ ἔχοντα περιποίησιν. Μετ non. na- 
cia reparationem. Possit ea dictio quoque significare non Àa- 
bentia in se locum reparationi , eam non admittentia, non 
ferentia amplius. Περιποίησις est reparatio , per quam 
efficitur, ut aliquid zegi7 , superstes sit et maneat ia rerum 
natura. 

C. τ. [6£r. 11.] ἀληϑινάερα. dem sunt atque τὰ ἀλη- 
ϑινηρὰ seu GAj9iv& , nempe éc9ruara , westes verae et ex 
veris factae. Ambiguum iam est, num lanae marinae, pin- 
narum generi cuidam aurescentes, de quo geaere lanae alibi 
iam dixi, an succus purpurae designetur voce vera. Pari mo- 
do dubium est, vox &Aovgyrc ad materiam vel telam, lanam 
marinam, an it colorem, succum purpurae respiciat. Utrum- 
Que maris productum erat. Porro dicunt vulgo aüthzmun et 
oxy idem esse, utrumque purpuram. Atqui bic loci oppo- 
muntur τὰ ἀληθινὰ et τὰ ὀξέα. Dicunt quoque τὸ 03) υἱο- 
Jaceum esse. Atqui hic dicuntur v3ém χροαχαὰ et digSwesoa 
χροαχά. Ergo τὸ ὀξὺ non est color, sed modificatie coloris, 
praeter album , cuiuscunque. Idemque de ἀληϑινῷ statuens 
. dum. Reddidi εἰ go hic quidem loci ἀληϑιενάερα per veri iu» 
ris, et ὀξέα per acuti iuris. Primum Le , quo tingeban- 
iur panni, erat ἀληθινὸν, merum et verum ius; nihil enim 


Constantinus Porphyr. Vol. 11. 48 


254 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


ad species colorem dantes accedebat, quemadmodum in se- 
cundo iure. Panni alii, dilutiore colore imbuendi , immer- 
gebantur in ius, natum ex recoctis iisdem speciebus coloran- 
tibus cum addita urina aut alio sale particulas coloris 
omnes penetrante et resolvente et veluti emungente. Secundum 
hoc βάμμα, propterea quod additamento alcalino fuisset acu- 
tum , ὀξὺ, acutum ius, audiebat. Obtinebat utrumque hoc ius 
non in purpura tantum, sed etiam in veneto, violaceo, pra- 
sino et aliis coloribus; iidemque panni non poterant utrum- 
que ius bibere, sed qui primum seu merum et verum hau- 
sissent, ii profundius, saturatius lumen dabant; qui vero se- 
cundum, ii dilutius. De vero et acuto iure vid. Salmas. ad 
Tertulliani Pallium p. 175. ed. Paris. Adhuc noto, visum 
aliquando fuisse, ἀληθϑινάεργα legi debere. Quod nune non 
probo; forte non desit, qui nihilominus probet. Forte quo- 
que erit, qui vocabulum ἔρεον in hac voce sibi videbitur in- 
venisse, tanquam si esset composita ex ἀληθινὸν et ἔρον, 
unde productum ἔρεον, lana vera. 

C. 2. [641, 11.] ὀξέα xgoaxa. M. et hanc dictionem 
et sequentem φουγδάτα χροακὰ velut unam vocem exhibent , 
ad hune modum, ὀξεαχροακὰ et φουγδαταχροακά. 

C. 10. [641, 17.] 27. ^ Post haec verba, in quibus fo- 
lium 216. b. membranae Lipsiensis desinit, periit integrum 
folium, ni plura, et in eo indiculus Imperatorum CPtanorum 
a Constantino M. inde usque ad auctorem huius libri. Quod 
constat ex indiculo generali capitum huius secundi libri ipsi 
praefixo. Non magna quidem haec iactura est, et prostant 
tales indiculi magno numero, ut apud Scriptores Graecos mi- 
nores historiae Romanae a Sylburgio editos p. 894 -900., apud 
Petavium pone Nicephori CPtani historiam p. 296. sqq., qui 
indiculus usque ad Alexium Comnenum procedit et in meo 
exemplari ab eius antiquo domino, nostro celeberrimo Du Can- 
gio passim emendatus est, qui etiam ad Codicem regium 5214. 
remittit; item apud Lambeccium in Codino eius p. 75. *[Fra- 
gmenta falis catalogi msti Impp. CPtnorum apud Boivin. ad 
Nicephor. Gregor. p.749. Chronologia Romana a Caesare usque ad 
Constantin. VIII. exstatin Vindobonensi codice 54., Chronologia 
Impp. CPtnoruma Constantino M. usquead "Theodosium Adra- 
mytenum Lambec. V. cod. CV. 16.]* et res illae notae sunt aliun- 
de: verumtamen potuisset hinc verus auctor libri et aetas , qua 
conscriptus ille fuit, intelligi. Quis novit, qua mente folium 
hoc evulserit, quisquis fecit? 

C. ult. [642, ».] περὲ τῶν τάφων τῶν βασιλέων. Quum 
editionem huius operis institueret cl. Decessor meus, edebat 
singulari folio duarum paginarum in forma maxima capitis hu- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. IL 755 


ius initium usque ad verba p.372. À.7. Θεοδῶρα ἡ γυνὴ τοῦ 
μεγάλου "Iovorwiayo?, cum Latina interpretatione et notis 
suis, ut haberent eruditi specimen, e quo, quid ab ipso et a 
librario atque typographo possent exspectare, ipsi existimarent. 
Notas illas cum pauculis eius manu isti singulari folio adscri- 
ptis hic reddo.  Versionem vero eius non retinui, sed meam 
dedi, quo Latina omnia unius fili essent. *[Similis Impera- 
torum in aede SS. Apostolis dicata sepultorum catalogus ex 
Anonymi Originibus CPtanis editus est a Du Cangio Constant. 
Christ. L. IV. p. 109. et plenior cum notis Anselmi Banduri 
in Imperio Orientali T. I. L. VI. Hunc auctorem post Con- 
stantinum , cuius scrinia passim compilat, vixisse apparet, 
de quo dixi in Prolegomenis.]|*  Interciderunt ea cum cl. Viro, 
nullo relicto in chartis eius vel vestigio. Neque quum ista 
Scriberet, neque tempore post ea Prolegomena habuit exarata, 
sed in memoria et adversariis depositam eorum materiam. 
Catalogos illos conferam , Bandurianum litteris AB., Cangia- 
num litteris DC. compendii causa designaturus, et annotabo , 
quae momenti alicuius fuerint, minutiis omissis. Bandurii 
quoque notas libenter adderem, nisi pigeret transscribere; par- 
cendum quoque chartae est.  Concludimur spatiis iniquis , 
quae nostras copiolas nos satis explicare non sinunt , nedum 
ut alienis locum faciant. Constabit e collatione istorum  ca- 
talogorum inter se, nostrum et omnium plenissimum et scitis 
notitiis refertissimum et ad ordinem temporum adstrictissimum 
esse. 

D. τ. [642,2.] ἐν τῷ veg τῶν ἁγίων ᾿“ποστόλων. 
*[ Templum hoc sanctis Apostolis dicaverat Constantinus, addito 
decreto, ut ipse et successores in eo sepelirentur, teste Zonara, 
Eusebio de vita Constantini L. IV. c. 58., Theophane, aliis 
citatis Du Cangio in CPoli Christ. L. IV. Muhammedi, 
qui urbem debellavit, hodie dicatum est templum, quod olim 
memoriae Apostolorum dicatum fuit, et ubi multi Imperato- 
res sepulti iacent. Th. Smith. Notit. eccles. Gr. p. 87.]* In 
illo templo, quod Constantinus aut Constantius, eius filius , 
secundum alios, condidit (patre forte incipiente opus et pro 
maxima parte conficiente, filio dedicante), celebri et spectabili 
monumento, aiunt auctores paene omnes et ipsum Constan- 
tinum M. (vid. Codin. Offic. p. 115. n. 10.) et secutorum Im- 
peratorum plerosque depositos fuisse. ^ Non itaque video, 
quomodo cum illis conciliem Continuatorem Theophanis ma- 
nifeste illis contradicentem , Script. p. Th. p. 120. C., ubi 
sic ait: παρεδίδου τὸν ᾿Ιγγάτιον ὃ Βάρδας φρουρᾷ, x«i qgov- 
Qd ἀπηνεῖ τε χαὶ χαλεπῇ. 5 δὲ ἦν ἐν τῷ τῶν ἱερῶν ᾿Ζἴπο- 
στύλων τεμένει. οὐχ ἐν τιῇ δὴ μεγάλῳ TE καὶ σεμγῷ, ἀλλ᾽ 
ἔγϑα οἱ τάφοι xai λέγονται καί εἰσιν. traditur a Βαγία 


i 


756 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


Ignatius carceri, eique immani et funesto. Fuit ille in $8. Aposto- 
lorum delubro, nor. magno illo et venerabili, sed in illo, quod 
iSepulera. vulgo. audit, et ubi quoque revera sepulcra sunt. — 

D. 5. [642, 4.] ἥρῷον. Est ex paganismo Graeco. "Vete- 
res pagani ἥρωας appellabant manes defunctos eorum , qui 
in vivis bene se gessissent. Inde ἥρῷα loca, ubi versarentur 
tales manes non movendi, et ἐφηρωΐζειν alicui opor, talem 
locum inviolabilem attribuere et consecrare: de quo verbo vid. 
doctam epistolam cl. Valckenari, Virgilio illustrato Fulvii Ur- 
siui praemissam p. LXIX. 

D. 4. [642, 5.] 9 λάρναξ. Catalogi AB. et DC. effe- 
runt hoc nomen in genere foeminino , 7; λάρναξ —- πορ- 
φυρᾶ, ἐν $ — et sic porro. 

D. 5. [642, 6.] πορφυροῦς, ἤτουν “Ῥωμαῖος. Marmor 
Romanum dictum est rubri coloris, et caeditur in Aegypto, 
unde quoque Aegyptium dicitur. *[Constantin. in Vita Basilii 
c. 55.: ἐξ Αἰγυπτίου A(9ov, ὃν ἡμεῖς Ῥωμαῖον εἰώϑαμεν λέ- 
y&w.]*  Porphyreticum et Romanum marmor Noster pro 
eodem habet. Hodie tamen diversa haberi, constabit e loco 
Keisleri proxime citando. De variis marmorum generibus , 
quorum. hoc capite fit mentio, egit Du Cangius ad Paulli Si- 
Ἰδη αν! EÉcphrasin S. Sophiae cap. X., ubi haec genera 
marmorum describit, Aegyptium, Tebaicum [de marmore 'Ehe- 
baico v. Aristid. T. Il. 549. 9. Ex 4ddend.], Romanum. et 
porphyreum , quae omnia illi eadem sunt; tum Phrygium va- 
rium colore, ac roseum albo caeruleo permixtum referens, 
Laconicum virens ,. Carium obliquis ex sanguineo alboque li- 
vido semitulis distinctum , Lydrzum virenti palhidoque colore 
mixtum , Proconnesium , Libycum caerulei simul et crocei co- 
loris, Celticum nigrum , osporicum album , hessalicum et 
IMolossium , ad ductum maxime Paulli Silentiarii , quem mar- 
mora haec describentem p. 5:5. a versu 200-220. non inu- 
üle neque iniucundum erit relegere. Acgyptium marmor sic 
describit Paullus ibi : 

πολὺς δ᾽ εὐπήχεϊ Νείλῳ 

φορτίδα πιλήσας ποταμήτιδα λᾶας ανίσχων 

πορφύρεος, λεπτοῖσι πεπαρμέγος ἀστράσε λάμπει. 
Magna οορία super Nilo, cuius longe praetensa brachia pulchrum 
adspectum praebent, onerarias naviculas roferciens, surgit lapis pur- 
pureus , tenuibus. stellis relucens , quibus. confixus videtur. esse. 
Quum itaque in Aegypto nascatur hoc marmor , mirabuntur 
nonnulli, qui fiat, ut Zomanum appellatum fuerit. For- 
te occasionem illi appellationi hoc dedit. ^ Romani veteres 
Augusti obeliscos et alias grandes moles marmoreas Aegypto 
Romam curabant devehi, eoque saxo utebantur frequenter in 
suis aedificiis. Hinc factum, ut Aegyptium vel Thebaicum 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 757 


marmor Rómanum appellaretur, ut a Romanis adamatum, 
requisitum et usurpatum frequentissime et deinde a Constan- 
tino M. et aliis Roma CPlin transvectum. — Non obscure 
suggerit hanc etymologiam Anna Comnena Alexiadis p. 100.» 
describeus Salam, Porphyram dietam : διὰ μαρμάρων 30,8 
ἔδαφος κατέστρωτο, καὶ οἱ τοῖχοι περιεστέλλογτο οὐ τῶν 
τυχόντων, οὐδὲ τῶν ἄλλων, ὁπόσοι εὐποριστότεροι τῶν τιμιιωτέρων 
λίϑων εἰσὶν. ἀλλ᾽ ἐξ ἀπὸ Ρώμης οἱ ἀνέκαϑεν βασιλεῖς ἐπε- 
σύραντο. ἔστι δὲ οὗτος ὃ λίϑος ὡς εἰπεῖν πορφυροῦς δι 
ὅλου καὶ οἷον στιγματά τινα ψαμμοειδῆ λευκὰ αὐτῷ περιτρέ- 
χουσιν. ἐχ τουτωνὲ τῶν λίϑων, οἶμαι, πορφύραν τὸ οἰχη- 
μα οἱ ὠνέχαϑεν ὠνόμασαν. 

D. 6. [642, 7.] μετὰ Ἑλένης τῆς μακαρίας. "[Hoc etiam 
testatur Theophanes p. 21.: ἐτάφη δὲ ἐν τῷ ναῷ τῶν ἁγίων 
"AnooróAcv ἐν Κωνσταντίνου πύλει, ὃν ἔχτισεν ὃ υἱὸς αὐτῆς 
Κωνσταντῖνος εἰς τὸ ϑάπτεσϑαι τοὺς τελευτῶντας βασιλεῖς 
χοιστιανούς,, sepulta autem. est in templo SS... d postolorum 
Constantinopoli , quod exstruxit filius eius Constantinus , ut ibi 
sepelirentur Imperatores Christiani defuncti.  Nicephor. Callist. 
L. VH. c. 51. de Helena: μετὰ δὲ διετῆ χρυόνον ovv τῇ 
λάρναχε ἐν τῇ Κωνσταντίνου ἀνατεθεῖσα πρώτη ἐν τοῖς Ba- 
σιλικοῖς μνημείοις τῶν ἱερῶν ᾿“ποστύλων ταφῆς ἡξιώϑη, post 
duorum vero spatium annorum cum arca CPln translata in 
sepulcris Imperatorum , quae sunt in Apostolorum aede, pri- 
ma deposita est. Couf. Codini Ant. CPlit. p. 54.]* fane 
notam addiderat V. D. in illo singulari folio, de quo supra 
dixi. In adversariis eius haec alicubi deposita reperi. *[ile- 
lenae matri mausoleum fecit Constantinus, ubi sepulta est 
in sarcophago porphyretico.  Alteserra. ad Auastas. p. 29.]* 
Nunc ad manum non est Alteserra ; unde dubito, ubi is dicat, a 
Constantino mausoleum matri conditum fuisse, Romaene an CPli ; 
puto tamen, Romae eum dicere. Sane hodieque Romae in Latera- 
nensi asservatur et monstratur arca Helenae, de qua adscribam 
quae Keislerus habet in Itinerario p. 5ot.: das Áostbarste ist der- 
porphyrne Sarg Helenae, der Mutter Constantins εἷος Gros- 
sen, von einem eintzigen Stücke, so mit grossen basrelrefs von. Reu- 
tern. und "andern. Figuren. geziert. ist. — Dieses Stück ist. noch 
grüsser αἷς das. vorgegebne Grab Bacchi in der Kirehe S. 
Constantiae |w. p. 49o. init.], aber an wielen Orten be- 
schüdiget. Der Ort, «wo man es unter einem runden Thurme, 
Torre Pignattara genant , aufgegraben , ist ohngefiihr 5 Mei- 
len von Rom in Fia Labicana.  Pabst Anastasius der IF. 
liess 65. hieher bringen, damit es gun zu seinem Graben 
dienen solte, Es 4vurde aber aus diesem Znschlage nichts 
und steht es noch ledig. Paulo post habet locum, e quo 
discas, marmor Aegyptium et porphyreticum idem non esse, 


758 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


quod Constantini Porphyr. locus paulo ante citatus vult. 
De sellis stercorariis loquens ait: beide sind von porphyr, oder 
vielmer von pietra egizzia rossa , der nicht so schón und hart 
als porphyr ist. Yidem p. 505. Aegyptium lapidem οἱ grani- 
tum. rubrum. eundem facit, p. 518. autem ipsum corpus He- 
lenae Romae apud aedes S. Mariae Arae Coeli iacere ait. 
Jer Hauptaltar ,| verba eius. sunt, ἠδέ mit acht Seulen von 
ZA Labastro orientale umgeben , und. stehet in. selbigem der Leich- 
nam St, Helenae, der Mutter Constantius des Grossen , in. ei- 
nem Sarge von Porphyr. Vita Constantini M, et Helenae 
matris (apud Du | Cangium V. Εἰληματικὸς): χαὶ ᾿κατελϑοῦσα ἕν τῇ 
πρεσβυτέρῳ “Ῥωμῃ τελευτᾷ καὶ κατάχειται ἕξω τῆς πόλεως 
ἐν στρογγυλοειδεῖ' εἰληματιχῷ ναῷ ἐν λάρνακι πορφυρῷ. Non 
mirum haec corpora Romae et CPli simul iaeuisse. Sanctae 
reliquiae illo tempore id valebant et valent adhuc hodie pe- 
nes credentes. 

D. 9. [642, 8.] Κωνστάντιος. Perperam in Anonymi Ori- 
ginibus legitur Κωνσταντῖνος, quem auctorem notat Bandu- 
rius, quod in aede Apostolorum sepultum dicat. Constanti- 
num, quem proelio ad Aquileiam eum fratre Constante com- 
misso caesum corpusque in Alsam fluvium deiectum Victoris 
Epitome, Zosimus, Theophanes, caeteri testentur. Sed emen- 
dandus est ex Nostro. De Constantii funere : Gregor. ἢ Nazianz. 
orat. seeunda. contra Iulianum p. 95.: τὸ δ᾽ ἦν ἀποκυσμήσαντα 
τὴν κεφαλὴν τοῦ διαδήματος καὶ ὑποχύψαντα τῷ βασιλεῖ τὰ 
εἰχότα οὕτως. émi τὸν τάφον συμπαραπέμψαι τοῖς ἄγουσιν 
ἐπὶ τὸν ἀοίδημον τῶν ἀποστόλων σηκόν. οἱ δὲ τὸ ἱερὸν γένος xai 
ὑπεδέξαντο καὶ διαφυλάττουσιν, lulianus detracto a capute 
diademate: demissoque , ut decebat ,| ante. Intperatorem adspectu, 
deinde simul cum üs, qui efferebant , ad sepulcrum nobileque 
illud apostolorum fanum , qui sanctum genus, aequos prope- 
modum honores carpens, et susceperunt, et custodiunt, pro- 
sequebatur.|* Cedrenus p. 505. Constantium ait apud Mo- 
psuerenas quidem periisse in expeditione, quam instituebat ad- 
versus lulianum , sed tamen corpus eius a loviano , ransla- 
tum et in heroo (ad latus patris depositum fuisse , οὗ τὸ σῶ- 
μα ᾿Ιωβιανὸς, ὁ μετὰ ταῦτα βασιλεὺς , προτέχτωρ τότε ὦν, 
ἐἀποκομίσας (relatum. ad CPlin ; id enim ἀποχομίζειν. notat) 
ἀπέϑετο πλησίον τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ἐν τῷ ἡρῴῳ μετὰ Εὐσε- 
βίας τῆς πρώτης ᾿αὐτοῦ γυναιχός. Liceat hic in transitu no- 
tare, vocem ἄγνοια paulo ante praecedentem non recte trans- 
latam esse. Notat enim vitam impie, scelerate, absque co- 
gnitione veri dei et viae salutis transactam. — Heroum hic idem 
est atque ἠρέον., sacellum , quo heroes seu defunctae animae 
requiescunt. Solebant enim defunctos omnes, etiamsi obsceu- 
ros ct ignobiles, heroes appellare. Reliqui Constantini filii 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. H. 759 


ubi iaceant, tacet historia. Constantinus iunior, ut in aquas 
proiectus , videtur nunquam sepulcrum nactus, sed a piscibus 
consumtus fuisse. 

D. ult. [642, 10.] Θεόδόσιος ó μέγας. *[De hoc sepul- 
cro exstat apud Anonymum mentio, ut et Theodosii iunioris 
hic omissi, Leonis M. et Marciani. "Theodosii vero M. corpus 
Mediolano , ubi obierat, CPlin translatum et ab Arcadio filio 
conditum in Apostolorum aede fuit. Zosimus L. IV. in fine: 
Θεοδόσιος εἰς τὴν Κωνσταντίνου πόλιν ἐπανιὼν ἐτελεύτησε 
γόσῳ, καὶ τὸ τούτου σῶμα ταριχευϑὲν τοῖς ἐν τῇ Κωνσταν- 
τίνου πόλει βασιλιχοῖς τάφοις ἐναπετέϑη, caeterum Theodo- 
sius, dum CPlin revertitur , morbo vitam finit, eiusque cor- 
pus pollinctum sepulcris Imperatoriis, quae CPli sunt, illatum 
Μιᾶς. QCedren. p. 527.: μετήνεγκε δὲ τὸ σῶμα Θεοδοσίου ἐν 
ΚΠλει ᾿Αρχάδιος, ϑεὶς ἐν τῷ ναῷ τῶν ἁγίων ᾿“ποστύλων, 
Theodosii corpus Zrcadius CPlin detulit, atque in fano - 4ρο- 
stolorum deposuit.|]! ^ Non praeteriit Noster Arcadium neque 
"Theodosium iuniorem , sed infra p. 573. B. demonstrat sedes 
eorum aei:7nas. De Leonis M. sepulcro v. Cedren. p. 550. 
D. 7. et de Marciani p. 546. C. 

971. A. τ. [642, r1.] ἱἑερακίτης, Ὥς Areracite vel mil- 
vino marmore vid. Salmas. ad Solin. p. 50»., ubi ait esse mar- 
mor nigris vel furvis et candidis maculis respersum , ad in- 
star plumarum milvi. Aetius ibid. λίϑον ὑπόχλωρον appellat, 
quod eum Nostri πράσινος congruit. 

A. 6. [642, 15.] πράσινος Θετταλὸς.  "Thettalicum mar- 
mor viride est; vid. Contin. "Theophan. p. 88. C. 4. et 9o., 
ubi varia inter genera marmoris memorat quoque πρασίγους 
ποταμίους Θεσσαλιχοὺς, viridis T'hessalici undulati laminas. 
*[A4(í9oc Θετταλὴ ἡ τὸ πράσινον χρῶμα χκεχτημένη. Vita Da- 
sil. c. 58.]* 

A. 8. [642, 15.] ᾿“΄χυιτανὸς. Tta Membranae. -Apogra- 
phum Draudianum et ex eo editio Leichiana dabant ^4x8tra- 
vóc. Ad hunclocum V. D. haec notat. *[Reddidi 4guitanus, 
quum in illa regione marmora fodi Plinius scribat. Caeterum 
in hae voce variant scriptores. Cedren. p. 565. ἐν Aagraxt 
"duvruava, ex marmore flavo, quod in Acyntho monte effo- 
ditur. Anonym. in Orig. CPtanis Νηκιτιαγῇ, seu, ut in 
Colbert. cod., ᾿“ναχητιανῇ, ubi A4nanchitin , cuius lapidis Pli- 
nius meminit, legendum esse coniicit Bandurius.]* De mar- 
more Aquitano v. Alteserra ad Anastas. p. 42. in Hilario. 
Forte idem est cum marmore Ce/o, quod inter marmora 
5. Sophiae ornandae adhibita recenset Paullus Silentiarius in 
Ecphrasi v. 220.: 

ὅσσα δὲ ἹΚελτὲς ἀνεῖχε βαϑυχρύσταλλος ἐρίπνη, 
χρωτὲ μέλαν στίλβοντι πολὺ γλάγος ὠμριβαλοῦσα. 


760 .-- 10. IAC. REISKI ΟΟΝΜΜΕΝΤΑΚΗ : 


Unde apparet, marmor nigrum candidis maculis respersum 
fuisse. Memorat quoque marmor Aquitanicum Sidonius Apol- 
lin, Epist. Hi, 10.: eon 
Hinc est porticus explicata triplex , 
Fulmentis Aquitanicis. superba. 

A. 12. [642, 17-] Πιχαὴλ ὁ βασιλεὺς, ὃ υἱὸς Θεοφέλου. 
*[Qui vino. madidus in S. Mamantis palatio ab aulicis occisus 
fuit. Corpus autem eius Leone imperante humo mandatum 
esse in aede SS. Apostolorum , Cedrenus p. 595. affirmat: δὲ- 
o9/oui0 τὸν ἀναιρεϑέντα βασιλέα ΠΠιχαὴλ — ἐν τῇ πόλει 
εἰσαγαγεῖν , κἀκεῖθεν μετὰ δῶν καὶ ὕμνων ἄχρι τοῦ ναοῦ 
τῶν ἀγίων ᾿“ἰ'ποστόλων προπέμψαι καὶ ἐν λάρνακι ϑεῖναν 
μαρμαρίνῃ, ὃ καὶ ἐγένετο, zussit. trucidati. Imperatoris Mi- 
chaélis cadaver ΟΡίδα afferri. [bi cum cantu. et hymnis ex- 
ceptum usque ad aedem ^postolorum deductum est et repositum 
in arca marmorea.|* Fuerat enim antea sepultus in mona- 
sterio Philippici apud Chrysopolin. Conf. Script. post Theo- 
phan. p. 117. 

A. ult. (642, t9.] Ἰουστινιανοῦ. Ha membranae. Sed 
prave procul dubio et pro more librariorum, lustini et lu- 
stiniani nomina perpetuo permutantium. lustinum enim de- 
signat, ut constat ex huius loci et p. 575. C. uit. collatione: 
cum aliis auctoribus. Dicuntur nempe inferius lustini et uxo- 
ris eius Sophiae exuviae ex ipsorum arcis exemtae et in mi- 
nuta humili arca depositae fuisse. Nostrum itaque si audias, 
non lustinus senior, alias Thrax cognominatus, sed iunior 
designatur. Senioris enim uxor primum Lupicia et deinde 
Euphemia mutato nomine fuit appellata, iunioris autem So- 
phia. Verum quae Noster p. 575. C. ult. lustino , Sophiae 
marito, videtur tribuere, ea alii auctores lustino, Euphemiae 
marito, tribuunt; vid. Du Cange CPli Chr. L. IV. p. 153. 
n. XII. et p. 160. n. LXXVII. et notam sequentem. ἘΠ 
procul dubio recte. Primum quidem ustinum | maiorem , 
non minorem, hic loci designari, prodit zo? μεγάλου, quod 
de nihilo non est. Deinde in heroo lustiniani comparet 
urna lustini iunioris et quidem candido marmore, senioris 
non item, quam Cedrenus, ut Noster, marmore viridi fuis- 
se perhibet. "Unde conficitur , praesente nostro in loco pro 
Justiniani nomine substituendum esse Justini nomen , et p. 
973. D. 1. pro Sophia .Euphemiam. 

B. 1. [642, 20-] τῆς “ὐγούστης. Augusta, de qua mona- 
sterium vel potius moniale hoc (erat enim foeminis destinatum) 
nomen habuit, fuit Euphemia, lustini senioris uxor. Origin. 
CPtan.: τὴν γυναικείαν μονὴν τὴν καλουμένην «Αὐγούστης 
Ἰουστῖνος ὃ Opa ὄχτισε τῇ γυναικὲ αὐτοῦ Εὐφημίᾳ" τεϑὲν 
τὸ αὐτοῦ σῶμα πρότερον ἐκεῖσε. Extrema baec verba sunt 


* 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. H. 761 


perobscura. Suggerunt, ossa lustini ex illo monasterio abla- 
ta fuisse. Atqui Noster ait, ea in eodem monasterio mansis- 
se, quamvis ex antiqua arca in aliam translata fuerint. 
Forte audiverat vel legerat Anonymus ille de arca lustini e 
monasterio illo in SS. Apostolorum aedem translata, quod 
de ipsis lustini exuviis ille deinceps referebat. Cedrenus p. 
366.: ἐτελεύτησεν Ἰουστῖνος xai ἐτέϑη τὸ σῶμα αὐτοῦ ἐν 
τῇ μονῇ τῆς «Ἀὐγούστης ἐν λάρνακι πρασίνῃ μετὰ τῆς γουνγαι- 
xóg Εὐφημίας. Egestas autem exuvias Imperatoris ex aica 
sua et in aliena translatas fuisse, non satis possum murari. 
Certe, ut haberent ossa Michaélis Ebriosi, ubi quiescerent , 
non satis erat causae, ob quam turbarentur et honore suo 
spoliarentur sepulti manes. 

B. 2. [642, 20.] τοῦ ἁγίου 14zooróAov Θωμᾶ. Ergo in- 
tra ambitum monasterii Augustae erat aedes Apostoli Thomae, 
eadem , ut videtur, cum S. 'Thoma Anthemii ; v. Du Cange 
CP. Chr. L. IV. p. 117. Ergo iam quinto quoque saeculo 
aífectabant morientes Christiani viciniam ossium pro sanctis 
reputatorum, ea spe, fore, ut ex contubernio ossium profun- 
dam superstitiosae plebis venerationem  merentium ad sua 
quoque si non sanctimoniae, gloriae et venerationis nonnihil 


-certe, demanaret. Quae autem illae sint hic memoratae SS. 


Apostolorum stolae, non novi. Quis omnes teneat reliquias, 
quae CPli , haud minus uberi earum solo, quam hoimnanum 
fuit, aeque copiose atque fungi solent, succreverunt? 

B. 8. [645, 4.] Βασίλειος εἰς. V. Cedren. p. 608. D. ult. 
Script. post "Theoph. p. 254. 

B. ro. [645, 6.] Σαγαρινὸς 5 avevuovovotog. Forte sic 
dictus est a colore, pulmonis colorem imitante. .Sagarius aut 
Sagarmus dictus est ab urbe Dithyniae Sagara vel Sangarus, 
de qua dico ad p. 417. D. 1. *[Constant. Vit. Basil. p. 201. 
C. 9.: 0 λεγόμενος Σαγάριος λίϑος, ὃς τῷ παρά τινων ὀστρί- 
τῇ χαλουμέγῳ λίϑῳ καϑέστηχεν ἐμφερής." 

B. (1. [615, 0.] “έων ὃ ἀοίδημος σὺν τῷ υἱῷ Κων- 
σταντίνῳ ὕστερον τελευτήσαντι. *[Posset ex hoc loco aliquis 
concludere , non ab ipso Constantino haec profecta , sed post 
obitum eius ab alia manu addita esse. Quum vero Impe-- 
ratorum , qui post ipsum regnarunt, nulla mentio appareat , 
magis inclinat animus, ut credam , Constantinum voluntatem 
ac desiderium ad patris latus aliquando quiescendi his verbis 
siguificasse. Praeterea certum est, ipsum eodem, quo pater, 
tumulo conditum fuisse. Cedrenus p. 641.: ϑάπτεται ϑανὼν 
σὺν τῷ οἰχείῳ πατρὶ, sepultus est iuxta patrem suum. Sy- 
meon Mag. in Constantino p.496.: καὶ ϑάπτεται ἐν τῷ vag 
τῶν ἁγίων ᾿ΑἸἰποστόλων μετὰ “έοντος βασιλέως τοῦ πατρὸς 
αὐτοῦ, sepelitur in templo $$. “ροσιοίογισια cum patre suo 


- 


762 IO. IAC. REISKII COMMENTARH 


Leone.]* Haec cum scriberet V. D., ánimum et oculos non 
advertebat | ad verba paulo inferius posita D. 5., ubi 
arca Dasilii, fratris Constantini Porphyrogenneti, memoratur ; 
qui ambo fratres ex Romano Porphyrogenneto nepotes Con- 
.Stantini erant, de quo hic sermo est, et qui pro auctore 
Ceremonialis nostri habetur. Locum quoque alium praeter- 
videbat V. D., qui infra p. 575. A. 8. habetur. Ibi enim Con- 
stantinus, de quo disputatur, Leonis filius, ὃ μκαχάριος βασιλεὺς 
appellatur, beatae memoriae Imperator. Atqui de vivo for- 
mula illa non usurpatur , sed de mortuo tantum. Concluditur 
ex his, Ceremoniale nostrum Constantini quidem illius esse, 
qui Leonis filius et Romani pater fuit, sive is ipse compila- 
verit, sive, quod potius videtur, illud alicui suorum amanu- 
ensium vel bibliothecariorum consarcinandum demandaverit : 
nepotem eius autem , avo cognominem, aut potius aliquem 
eius familiarium, qui cliens simul gentis Phocarum fuerit, (ut 
e capite libri primi XCVI. patet) nonnulla addidisse. Nihil 
enim vel hominum, vel casuum, vel institutorum | aulicorum 
hoc iuniore Constantino posteriorum per totum hunc librum 
reperies. Ego quidem talium quamvis sedulus et vigil vena- 
tor, vestigium non observavi. - 

C. r. [645, 8&.] βασιλίχην. Τά est βασιλίχιον,  subintell. 
A«gQraxidiov , ut Ἰαισαρίχην, subintell. στεμμάτιον. — Hoc 
rectius, quam βασιλιχὴ AB. et DC. et editio Leichiana. 
Nominis rationem quis reddat? Estne arca haec ideo sic 
dicta, quod reguli, id est Imperatoris designati, qui tamen 
imperium non adiit morte praeventus, repositorium esset ? 
Coniectura haec exigui penes me momenti est; et forte prae- 
slitisset bullam, quam talem, dare. Forte melior hace erit, 
arcam hic dictam fuisse, quod unum de gente Basilii teneret. 

C. 5. [645, 9.] Κωνσταντῖνος ὃ υἱὸς Βασιλείου. Hie 
est ille Constantinus, nomine et specie tenus Basilii, sed, 
ut fama tulit, revera Micha?:is Ebriosi filius , qui ante DBasi- 
lii finem. c. A. 879. obiit et quem auctorem "Tacticorum a 
Meursio editorum esse, in praefatione ad primum volumen de- 
monstravi p. Vlil. 

C. 5. [645, 10.] ἡ ἁγία Θεοφανὼ. Non in ipsa SS. 
Apostolorum aede, sed in vicina aedicula "Theophauoni de- 
dicata et a marito, Leone, condita, sepultam ait Symeon 
Magister p. 463. B.: πλησίον τῶν ἁγίων ᾿“΄ποστόλων ἐξωνησά-. 
μενος οἰκήματα “έων ὃ βασιλεὺς κτίζει ἐκκλησίαν περικαλλῆ 
εἰς ὁγομα Θεοφανὼ τῆς πρώτης αὐτοῦ γυναικὸς χαὶ χατᾶ- 
τίϑησιν xai ταύτην ἐχεῖ. Verum Codinus exstructum πος 
monunientum a Constantino, Leonis filio, ait. Vid. Du Cange 
CPli Christ, IV. p. 162. "Theophanonis huius imaginem reddidi 
folio primo nostri huius Ceremonialis e Menologii Basiliant T. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. i 763 


HM. p.54. *[Nicephori Gregorae oratio in S. "TTheophaniam, 
Imperatoris Leonis Vl., philosophi vel sapientis dicti, primam 
coniugem , in cod. Ili. apud Lambec. L. l11.]* 

C. 6. [645, 11.] σὺν Εὐδοχίᾳ τῇ ϑυγατρὲ αὐτῆς. *[lta 
quoque Anonymus in Origin. Hinc emendandus est supplen- 
lm Du Cangius, qui in Famil. Byzant. p. 141. ex Zoé, 
quarta uxore, natam esse Eudociam e Constantini libro de 
admin. imperio c. 26. coniicit; contra vero "Theophanonis fi- 
liae, quam tenera aetate mortuam: esse scriptores nonnulli 
contendunt, nomen veterum monumentis destitutus indicare 


τ 

non potuit.]* In membranis est ἐν, quod aeque αὐτοῦ atque 
αὐτῆς legi et ad Leonem referri potest. Dubium tamen non 
est, αὐτῆς praeferendum et "heophanonem Eudociae matrem 
fuisse, quia haec in illius arcam illata fuit, et ambo Catalogi 
αὐτῆς quoque exhibent. | 

-. Ὁ. 8. [645, 12.] Βιϑυνὸς. ᾿Βαϑυϊνὸς λιϑος est apud 
Constant. Continuat. L. Ill. p. 89. 91.]* Conf. Leo Gram- 
matic. p. 479. B. 8., emendandus e Symeone Mag. p. 465. B. 
et Cedren. p. 598. D. 

C. 11. [645, 14.] Εὐδοχία. Nomen hoc habet quoque 
DC, absque Hainae tamen cognomine ; verum ἡ Β. deest. 

C. 12. [645, 15].  ἐπονομαζομένη Boivg.  *[De hoc 
cognomine Eudociae, tertiae uxoris Leonis, nihil apud cae- 
ieros historiae Dyzantinae scriptores reperio. ^ Quapropter 
eius originem indicare non licet. Est forte a βαὶν, palma, 
ad insignem pulchritudinem Augustae, quam Zonaras aliique 
praedieant, designandam.]* In^his verbis desinunt notae cl. 
Leichii in ilio, de quo supra dixi, specimine folii unius editae, 
Deivr est nomen gentile. Εὐδοκία ἡ τοῦ Baitvg , JEudocia 
. de gente F'aenl. Gens Romana est Vaenia, unde in mascu- 

lino ó τοῦ Borg et in foeminino 7 zo? Βαΐνη dicitur. De 
illa gentilium terminatione in z vide supra dicta ad p. 541. 
B.8. Vel si in Berg terminatio 7 foeminina est, gentile 
hoc nomen celebris familiae origine tenus Avaricae aut Hun- 
nicae, item Longobardicae et Dulgaricae Zaianorum et Paga- 
norum. Multorum Daianorum memoria fit in historia sequio- 
rum temporum. Menander Protector p. 89. sqq. edit. Hoe- 
schel. Daiani alicuius Longobardi meminit, et p. 104. alicuius 
Baiani, Avarum Chagani, quem p. :4o. promiscue modo 
Boiavóv et Βαϊγὸν appellat. Reinesius Syntagm. Inscript. p. 
Á4oo. duos habet Baianios. Unde apparet, si in masculino 
perinde Baer«vóg et Batvóg, Paianus et Painus dicitur, etiam 
im foeminino Jaívy idem esse atque Βαξάνη. Ammian, Mar- 
cell. p. 51. 5. ed. Lindenbr. memorat tribunum aliquem .Jai- 
nobandes, ut Thaynus est apud Du Cangium v. Missae presbyter, 


764  . 10. IAC. REISKII. COMMENTARIE — 


pro Thayanus, id est diarius. "Vid. Theophan. p. 564, C. 
13. et ibi Goar. Nicephor. Patr. Breviar. frequenter nominat 
Baianorum principale apud Bulgaros genus, ut p. 102. et 218. 
'"Transiit cum Longobardis hoc nomen ad Italos et Francos, 
et perfrequens erat medio aevo, neque dubito adhucdum in 
Francia esse, qui nomine, ut appellant, baptismali Pagani di- 
cantur, Jn charta vetere apud Murator. Ant. Ital. T. Il. p. 
791.: JT'ido. Abbas cum Pagano , advocatore suo. .AÀunae 
Comnenae p. 390. Δ. 9. memoratur in exercitu Boamundi 
Normanni aliquis Conte Pagano. Chronici Gassinensis L. I. 
c. 47. occurrit fara (id est σειρὰ, stemma , gens) Longobar- 
dica, quae βαίαπα dicitur. | Est vox fara Germanica aut 
Longobardica , unde adhuc superest hodie compositum J^or- 
Jahren, maiores, ad quod exemplum commode formari posset 
vocabulum JNach/ahren , postert. 3 

D. 1. [645, 16.] Προιχκονήσιος. ^ Marmor Proconnesium 
passim laudat Agnellus, ut p. 184. a.  Candidum esse, patet 
ex Cont. Theoph. p. 9o. B. 3. et infra p. 572. B. 1. *[Cyzico 
proxime adiacet Proconnesus, hodie Marmora, ob fodinas 
marmoris, quod illic effoditur; quod, uti et Cyzicenum ἃ 
Plinio memoratum , adhuc est in pretio. Smith. notitia CPlis 
Y T4851 
! ἊΝ 2. [6{5, 16.] ννα καὶ ννα.  Probabile non est, 
ambas filias idem nomen gessisse. Quum igitur ambo ca- 
talogi tantum unius filiae Annae mentionem faciant (Αννα q 
9vyar59), Du Cange vero in Familiis Byz. p. 142. e Constan- 
tino demonstret, ipsi, Constantino, sororem , Eudociam di- 
clam , fuisse: temperamento hoc diversas auctoritates conci- 
liare volui, ut pro altera Anna Eudociam in Latinis sub- 
stituerem.. In textu autem nil mutavi, 

D. 5. [645, 19.] Βασίλειος. Dignus hic vindice nodus 
est, quem ego quidem expedire non valeo. Et deserunt nos 
hie ambo catalogi. Basilius, Constantini Porphyrogenneti 
frater, dicitur in templo SS. Apostolorum sepultus esse. 
Non potest ille alius Pasilius esse, quam filius Romani iunio- 
ris, vulgo Bulgaroctonus dictus. Atqui quominus illum hic 
designari credamus, duo faciunt obstacula perardua. Primum, 
quod Cedrenus p. 719. C. expressis verbis ait: ταφῆναι πάθε- 
κάλεσε τὸν ἑαυτοῦ ἀδελφὸν, ὃν xai διάδοχον κατέλιπε τῆς 
ἀρχῆς ἐν τῷ κατὰ τὸ ἕβδομον vag τοῦ Εὐαγγελιστοῦ καὲ 
Θεολύγου: 0 xai γέγονεν. Longo tempore quoque post sub 
Michaele Palaeologo narrat Pachymeres L. ll. c. 2:. et alii , 
repertum in aede S. loannis Theologi Hebdomi fuisse illae- 
sum et constans adhuc cadaver illius Basilii , cum arca ' sex 
versibus iambicis inscripta, quae nomen viri prodiderint igno- 
rantibus, Versus illos prodidit Du Cange in notis ad Zona- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lr». i 765 
ram p. rog. et AB. in T, I. Lnp. Orient. L. VII. p. 179., 


ui etiam ad illum locum in notis (T. 11. p. 810.) historiam 
illarum repertarum reliquiarum narravit. Posset quidem tota 
illa res pro commento levibus et superstitiosis et credulis 
Graeculis digno baberi, et ego quidem persuasus sum, me- 
ram subesse imposturam monachalem. ^ At gravius et impe- 
ditius hoc est. Dicitur huius Dasilii z&zz0g esse Basilius. 
Atqui vocem πάππος si vulgari sensu accipias pro patre pa- 
tris, fuit Basilii Bulgaroctoni avus non Basilius, sed Constan- 
tinus. Quodsi vero fingas, latiore sensu accipiendum esse 
vocabulum πάππος et significare hic loci avi avum, fuit qui- 
dem Constantini avi avus Basilius Macedo, et nolumus negare 
vocabulum eo sensu usquam poni, quamvis exempla nobis ad 
manum non sint: assumta tamen et admissa ea hypothesi, 
vel sic obstat ea difficultas, quod Basilii Macedonis filius hic 
dicitur Bardas; de quo quis fando unquam inaudivit? Ego 
quidem, ut dicam quod sentio, in primo exemplari, unde 
et hic catalogus et DC. atque AB. derivati fuerunt, ma- 
culatum puto hunc locum et lituris obscuratum atque con- 
fusum fuisse, unde manarunt et errores atque lacunae nostri 
Xodicis et confusio apud DC. atque AB. Bardae nomen in fa- 
milia Basilii nullum fuit, Dasilii contra nomen familiaePhocarum 
in usu non fuit. Ergo exciderit aliquid de Nicephoro Phoca 
Imperatore, qui Dardam filium et Bardam patrem et Bardam 
ex fratre nepotem habuit, necesse est. Confirmant id cata- 
logi ambo, qui arcam Nicephori memorant. Forte igitur 
lacuna post Πορφυρογεγγήτου sic esset sapplenda: ἑτέρα λάρ- 
vai, ἐν ἡ ἀπόχειται Νιχηφόρος ὁ φωωχᾶς χαὶ Βάρδας ὃ υἱὸς 
τοῦ βασιλέως τοῦ αὐτοῦ, aut zai Βάρδας ὃ υἱὸς “έοντος τοῦ 
ἀδελφοῦ αὐτοῦ. Bardas nempe Phocas, magnus domesticus 
et magnarum rerum sub Basilio Bulgaroctono auctor, erat 
Nicephori Phocae Imperatoris ex fratre Leone nepos. —Veruim- 
tamen probabile non est, aut Bardam, filium Nicephori Imp., 
in tumulos imperiales illatum fuisse, qui obiit patre imperi- 
um nondum adepto; aut Dardae Phocae, Leonis filio, eun. 
dem honorem habitum fuisse, qui adversus Basilium Imp. 
insurrexit prospera fortuna elatus, et imperium affectav:t , 
quapropter a Basilio commisso proelio victus et caesus, aut 
veneno, ut alii perhibent, sublatus fuit. Mentem subiit alia 
coniectura. "Videbatur nenipe auctor dedisse: xa? Βάρδας ὃ 
Καῖσαρ ó ἀναιρεϑεὶς ὑπὸ Βασιλείου τοῦ πάππου αὐτοῦ, 
et Bardas Caesar [avunculus Michaelis Ebriosi] occisus a Ba- 
silio avo eius [nempe Constantiri Porphyrogenneti]. Adeo 
placébat mihi haec coniectura (praesertim quum huius Bardse 
Caesaris filia in his tumulis memoretur infra p. 574. C. 6.), ut 
cam saltim in Latinis expressissem , nisi me repressisset alter 


766 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


Nostri locus p. 574. €. 8., ubi ín quadam arca dicitur asservari 
Bardae Caesaris maxilla. Ergo totum corpus eius relatum 
CPlin non fuit, sed in loco illo tamulatum , ubi confossus 
fuit Bardas. Carebat enim ratione, in eiusdem templi alio 
quidem loco corpus eiusdem viri, alio autem maxillam hu- 
mare. Malui igitur in Latinis lacunam relinquere, quam in- 
certas coniecturas dare. 

D. ult. [645, 22.] ὠπόχκειται. Post hoe verbum erat 
vacuum spatium unius versus. Αἵ plura deesse, patet ex am- 
bobus catalogis, quorum Du Cangianus haec habet, a quibus 
AB. paene non discedit. Scilicet post factam memoriam ar- 


cae Annae, quae fuit filia Leonis et Zo&s, statim subiungit 
haec DC.: 


Ἕτέρα λάρναξ, ἐν $ ἀπόχειται Νικηφόρος ὃ Govüg.'' 
Ἕτέρα λάρναξ, ἐν ἢ ἀπόχειται Πϊιχαὴλ ὃ ᾿Αμοῤῥαῖος. 
Ἕτέρα λάρναξ, ἐν ἡ ἀπόκειται Ρωμανὸς ὃ υἱὸς Κωνσταν- 

, ^ ia c , 3 M JU 

,, tov τοῦ Πορφυρογεννήτου ὃ λεγόμενος τὸ Καλὸν παιδέίν. 

Ἔσωθϑεν τοῦ αὐτοῦ vao) ἑτέρα λάρναξ, ἐν d$ ἀπόκειταν 

Kovararivog ὃ Πορφυρογέννητος ὃ ἀδελφὸς τοῦ Βουλγαρο- 

xróvov. [addit AB. οὕὑτοί εἰσιν} οἱ vio? Ρωμανοῦ τοῦ λεγο- 

μένου Καλὸν παιδὶν, ὧν μήτηρ Θεοφανὼ ἡ κειμέγη εἰς τὸ 
δεξιὸν μέρος τοῦ ναοῦ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου. 

Quod in his monumentum Romani recensetur, miratus fui, 

postquam T.I. ltinerarii Sponiani legi p. 15. versionis Ger- 

manicae, Sponium in monasterio S. Lucae. inter Delphos et 

"Thebas, ab isto Romauo condito, vidisse sepulera duo, 

unum ex monachorum traditione /tomanz Zmp., filii Constan- 

tini F11., nepotis Leonis , alterum uxoris eius. Ibidem affert 

Sponius inscriptionem Graecam duorum versuum iambicorum; 

Constantinopoli a se conspectam, quam putat ad illud mona- 


sterium. respicere; quo iure, ipse viderit. Quum tamen nul- 


libi dicatur a scriptoribus Romanus CPli excessisse , sed. ibi- 
dem diem suum supremum obierit, probabile est, funus eius 
in tumulos maiorum illatum fuisse, meramque esse monacha- 
lem fabulam eam, quam Sponio obtruserunt Graeculi. 

572. A. 3. [644, 5.] Ἰουστινιανοῦ. Ἔ Νεχρὸς lustiniani 
inventus est a Latinis, nec ii manus ab eo abstinuerunt. 
Fragm. Nicet. Chon. apud Fabric. Bibl. Gr. T. VI. p. 4ο5.}" 

A. 6. [644, 5.] Ὀστρέτῃ. | Vid. Constant. Vit. Basil. p. 
201. Dictum videtur hoc genus marmoris ab 'Üsrgog et Ὄ- 
στρους, loco in Phrygia Salutari ; vid. Hierocl. Synecdem. p. 
676. et ibi Cel. Wesselingium. 

A. 7. [644, 6.] “Ιεραπολίτου. Ab Hierapoli, urbe Phry- 
giae, sive Salutaris, sive Pacatianae malis. Nam utraque 


Phrygia Hierapolin habuit; vid. Wessel. l. c, p. 665. et 676. 


— —RÓ 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. n. 767 
Phrygium marmor album perhibet lulianus Opp. p. 541r. D. 


Sed multa sunt genera marmoris Phrygii. ^ Dociminum diei- 
tur deinceps ῥοδοποίκιλογ. | In Synnadico marmore candida 
purpureo distinguitur area. gyro ; vid. Salmas. TT. lI. Hist. 
Aug. p. 129. et Du Cangium ad Paulli Silentiarii Ecphrasin 
550. 

" A. rr. [644, 8.1 4οχκιμενὸν. | Est etiam Phrygii marmo- 
ris species, de urbe Docimium, Phrygiae Salutaris, dictum. Vid. 
Wesseling. l. c. p. 677. et Cas. atque Salm. ad Ser. H. A. T. 
l. p. 569. ἹῬοδοποίκιλον idem est atque ἀληϑιγοπέπερον, quod 
memorat Continuator 'Theophanis Constant. p. 87. B., id est 
habens maculas nigras, velut grana piperis, in fundo rubro 
seu colore roseo punctulis alieni coloris resperso. 

A. ult. [6í4, 9.] Ἰουστινιανοῦ τοῦ μεγάλου. lustiniano 
Magno praeter 'lTheodoram neque Eudocia, neque ulla alia 
uxor fuit. Neque cogitari hic potest de [ustino seniore iuni- 
oreve. llli enim uxor erat Lupicia, deinceps Euphemia 
dicta, huic Sophia. (Sunt tamen qui posterioris Iustini con- 
iugem Eudociam appellant. Forte ergo sic dicta fuit prima 
uxor lustiniani Rhinotmeti , cuius nomen Du Cangius non 
reperit. Vid. eius Famil. Byzant. p. 121. Etiam infra p. 
458. C. 7. Ἰουστινιανὸς ὃ μέγας pro 6 μιχρὸς vel ó νέος 
appellatur, ut ibi notavi. Coniecturam meam confirmat se- 

ens in continenti mentio arcae lustiniani minoris. Hic 
loci habent ambo catalogi Ἰουστίνου pro lustiniano. ΑΒ. 
mulierem non nominat, dicens tantum ἀπόχειται 7 γυνὴ 
Ἰουστίνου, DC. tamen in nomine Eudociae Nostro con- 
sentit. 

B. 2. [644, το.] Ἰουστινιανὸς 0 μικρὸς. Alias Rhino- 
tmetus. Ambo catalogi ZJustinum minorem nominant; mari- 
- tum Sophiae, proxime sequentis. 

B. 6. [644, 15.] ὀνυχίτου. Alia species marmoris Doci- 
mini, quod gemmam onychem colore imitatur. 

Ihid. [644, 15.] Ἥράκλειος. Vid. Cedren. p. 430. Β., 
ubi eum accubare uxori suae Anastasiae in aede SS. Aposto- 
lorum ait. Anastasia illa est alio nomine celebrior Martina 
(vid. supra p.364. A. 4), Fabia vero hic memorata est 
pror Heracli uxor, Fabia Eudocia; vid. Du Cange Fam. 

yzant. p. r18. Pro Fabia λαβέα, Flavia, habent ambo 
catalogi, 
B. ult. [644, 17.] Φαῦστα. Apud Cangium l. c. p. r20, 
Anastasiam reperio appellari uxorem Constantini Pogonati. 
Forte id ipsi nomen fuit , praenomen autem Fausta. Ambc- 
bus catalogis deerant extrema verba ἡ γυνὴ Κωνσταντίνου 
Πωγωνάτου. Suspicatus tamen fuit Bandur. T. II. p. 8:2., 
Pogonati uxorem hanc Faustam fuisse. Forte nata illa lacuna 


"08 IO. IAC. ΒΕΙΒΚῚ COMMENTARII 


ex eo, quod librarius, qui istos catalogos aut potius catalogum 
exaravit, inveniret in primigenio exemplari confusionem hic 
loci, cuius vestigia in nostris membranis supersunt. Post 
Faustae nomen enim leguntur inserta haec: ὃν ᾧ ἀπύχειται, 
quae delevi. 

C. 5. [644, 19.] Κωνσταντῖνος --- υἱὸς Kovoravrtvov. Fili- 
um Constantini Pogonati patri cognominem nullum movi. Filii 
illi erant lustinianus Rhinotmetus et Heraclius.  Posui ergo 
in Latinis pater loco huius vocis. Certe Pogonati pater Con- 
stantinus fuit in coronatione dictus, quamvis vulgo Constans 
audiat; v. Du Cange l. c. p. 120. Neque obstat quod Con- 
stans ille in Sicilia interemtus in balneo perierit. Filius 
enim eius exuvias Constantinopolin reportavit et in aede SS, 
Apostolorum penes patrem eius Heraclium Constantinum de- 
posuit, teste Cedreno p. 456. C. Longe aliter locum hunc 
exhibent catalogi AB. et DC. Prior quidem solum articulum 


habet, quem DC. posteriore loco refert ; DC. autem habet hos 


duos: ἑτέρα λάρναξ Σαγγαριχὴ, ἐν ἡ Gn Óxevzat. ἹΚωνστάντιος, 
ὃ υἱὸς Κωνσταντίνου υἱοῦ Ποαχλείου. ἑτέρα λάρναξ &xarov- 
τάλιϑος, ἐν ἣ ἀπόχειται Κώνστανς, ὃ υἱὸς Κωνσταγτίγου 
υἱοῦ Ἡρακλείου. 

C. 5. (644, 20.] ἑχατοντάλιϑος. Ῥαΐο ἃ multitudine 
colorum variorum, qui marmori inerant, sic dictum fuisse ; 
non quod praecise tot, sed forte pauciores, semper tamen 
multi, sive ea naturale productum, sive artis tesselariae vel 
musivae opus fuerit; vid. Salmas. ad Solin. p. 295. 

D. 1. [645, 4.] Καβαλλῖνος. Alias Copronymus. De 
ipsius in aede SS. Apostolorum sepultura habet Creden. p. 
468. B., de urnae autem et ossium infortunio idem ib:dem 
memorat, et Leo Grammat. p. 467. D. et Symeo Mag. p. 

..D. 

e D. 5. [645, 5.] τὸ δύστηνον. "Verti Zmpuras. Νὰ quis 
miretur, videat quae de significatione huius vocis dicam ad 
p. 575. C. 4 

D. 5. [645, 7.] τοῦ Φάρου. Secutus sum interpretando 
lectionem amborum catalogorum , qui pro φάρῳ posteriore 
exhibent φόρου. Nam pro primo φάρου habent παλατίου. 
lidem pro συστεμάτια habent στήϑεα. Hae sunt columnae 
saxeae, ad pectoris humani altitudinem procerae , συστήματα 
autem sunt compages et series plurium columnarum (quod paene 
eodem redit). — Placuit tamen magis in Latinis lectionem, 
quam alii quoque suggerunt, συστρεμμάτια sequi. Sunt nem- 
pe συστρέμματα et συστρεμμάτια omnia repagula, carceres, sive 
saxo, sive ferro aut aere, quidquid συστρέφει, coercet tur- 
bam, neque sinit libere evagari. “ββώκια autem sunt latae 
tabulae, quae aut superimponuntur talibus systematibus colu- 


» aa 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. im. 769 


mnarum, aut ad muros appositae sunt, velut scamna, ut in 
ipsis sederi queat. 

D. 7. [645, 9.] εἰσιν. At qui potuerunt ex una arca 
marmorea concisa tot et tanta opera effici? 

D. 9. [645, το.] Εἰρήνη. Est Chazara, de qua filius 
eius Leo Chazarus dicitur. 

D. ult. [645, 12.] ἡ γυνὴ. Ante hanc vocem deest no- 
. men aliquod, forte Éudocia aut Maria , quarum haec secun- 

da, illa tertia uxor Caballini fuit; vid. Du Cange Fam. Byz. 
"2125. 
Ε 575. A. r. [6{5, 12.] σταταραία. Non invenio usquam 
hanc vocem. Quantum tamen concludere potui ex locis huius 
capitis, quibus occurrit, debet notare conditorium plurium 
corporum capax; sive ea arca fuerit in duos, tres, quatuor- 
ve loculos interpositis asseribus aut tabulis marmoreis dissepta 
(vid. Du Cange Gloss. Lat. v. Bisomum), sive fuerit coassa- 
mentum foris vel tabulatis pluribus sibi.in altum parallelis 
constans, ita ut arca una in peculiari suo tabulato super al- 
tera staret, qualia sunt repositoria librorum, in quibus series 
minorum librorum super maioribus stant, crescente cum magni- 
tudine librorum altitudine tabulatorum, quomodo in Cata- 
cumbis Romanis et Neapolitanis iacere defunctorum corpora 
testatur Keysler in Itinerario. Ut posterius credam fuisse, 
facit locus, quem Du Cange Gloss. Gr. v. Σταζάριος e Glos- 
sis Graecobarbaris citat, ubi χληματερὴν, ἤγουν σταταρίαν 
legitur. Non potest κληματερὴ ibi aliud notare, quam pe: 
damentum, coassamentum (das Latenwerk oder Gerüste), 
super quod in altum enituntur vites, quod amplectuntur fla- 
gellis suis; cuius perticae una super alteram altius atque al- 
tius ad certa intervalla dispositae atque affixae sunt.. Zidi- 
cas aiunt Latinis tales compages appelleri, item escharas s 
unde Francicum echa/as derivant , quod idem notat; v. Du 
Cange v. Eschara. Sane facile potuerunt tales compages 
escharae dictae fuisse, quia ut in escharis seu cratibus ferreis, 
quibus focus instruitur in Belgio et alibi, perticae perpendicu- 
lariter et parallele ad certa et aequalia intervalla iuxta se de- 
currunt. [De bisomis seu loculis, quibus bina corpora 
n * locata continebantur, vid. Mabillon.  lter Italic. 
. IA 1T. | 
A.2. [645, 15.] Κοσμὼ x«i Εἰρήνη. Harum nulla 
mentio apud Du Cangium Fam. Byzant. p. 125. 

Α. το. [645, vei JMiyark. Vid. Cedren. p. 515. B. 
Contin. Theoph. p. 52. fine. 

B. 2. [643, 22.] Κωνσταντῖνος. Constantini huius, The- 
ophilo nati, nullus scriptorum meminit.  Eruit tamen eum 
Du Cange l. l. p. 155. e numismate quodam, in quo tamen 

Constantinus Porphyr. Vol. 1]. f9 


770 0. IAC. REISKII COMMENTARII 


"an hic ipse designetur, frater Michaelis Ebriosi, dubium ad- 
huc est. Potest enim ex eo, quod Michael ibi seniore vul- 
tu, Constantinus iuniore exhibetur, colligi, patrem illum, 
hunc filium fuisse. 

B. 4. [645, 24.] αρία. Ὥς huius arca vid. Cedren. p. 
525. B. et Leo Grammat, p. 451. A. 

B. 8. [646, 2.] Θεοδοσίου. lunioris nempe, Arcadio et 
Eudoxia nati; vid. Cedren. p. 554. C. c. f. 

B. ro. [646, 5.1 ἄρχτον. Ya reposui pro ψότον, quod 
erat in membranis, flagitante sensu et auctoribus AB. et DC. 

C. 4. [646, 9.] δύστηνον καὶ παμμέαρον. Habet vocabu- 
lum δύστηνος hic loci eum significatum, quem Arabum , £2, 
quod proprie quidem serum, frequenter autem sceleratum ; 
impurum , nefandum , dirum et diris devovendum hominem 
notat. Hoc sensu paulo ante habebamus p. 575. D. 5. τὸ δύ- 
στηνον σῶμα Copronymi; et sic quoque accipi debet apud 
Cedren. p. 308. A. x. et apud Euripidem Hercul. Fur. v. 
1546. δύστηγοι λόγοι, scelesti sermones (locus enim correctione 
non eget), et apud Theocrit, XV. 51., item apud Sophoclem 
Oed. Tyr. p. 810., ubi ἄϑλεα et δεινὰ et δύστηνα iungit poé- 
ta, et apud Simonidem in Stobaei Florilegio p. 515. ed. 
Grot. : 


τὴν δ᾽ ἐκ γαλῆς, δύστηνον, ὀϊζυρὸν γένος, 
Joeminarum felis indole praeditarum 7]αρτξίοσισι,, οαῖα- 
mitosum genus, 


quod nempe multas calamitates efficit; et apud Basilium 
Epist. X. ad Gregor.: ὅσῳ ἐπὲ τὸ ἀσϑενέστερον ὑποῤῥέουσιν 
αἱ ἐκκλησίαι, τοσοῦτον ἀχμάζουσιν αἱ τῶν ἀνθρώπων φιλαρ- 
χίαι, καὶ εἰς δυστήνους ἀνθρώπους (perditos, corruptos 
homines, vel etiam infelicitatem aliis creantes) οἰχοτρίβων 
oixórgiflag , περιέστη νῦν τὸ τῆς ἐπισχοπῆς ὄνομα.  Si- 
mili modo pro scelerato dicunt ἀτυχὴς, ἄϑλιος, τάλας, τα- 
λαΐίπωρος, οἰκτρὸς, ἐλεεινός. ᾿“ιτύχημα pro scelere dixit Po-- 
lybius p. 572.2. et 656. 11. Insignis locus de δυστυχὴς pro 
scelerato Dio Chrysostom. p. 6o4. B. 8. Polybius in Excer- 
ptis Peiresc. p. ὅδ. 15. (1397. 2.) ἀτυχίαις παλαίειν dixit pro 
nefandis flagitiis vitam et famam | maculare vel probris con- 
taminari, ut recte Valesius vertit. Idem ibidem p. 54. 6. 
(1398. 5.): εἰ κατ᾽ ἀλήϑειαν ὑπῆρχέ τι τοιοῦτον ἀτύχημα περὲ 
τὸν Ζ2ημοχάρην, si culpa hac revera laborasset IDemochares , 
eodem interprete. P. 95. (1424. 1.) proditionem appellat 
ἀτυχίαν. Dinarchus orat. contra Demosthen. p. 42. edit. 
Gruter. eum appellat ἀτυχῆ x«i δωροδόχον., ubi non satis 
apte Canterus znfelix reddit. ^ Debuerat enim  :celeratus. 
Epictetus apud. Arrianum I. 3. fine et alibi saepissime ἀτύχης 


|." AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. II. 771 


pe appellat monstrum hominis ob scelera et animi pravitatem. 
Ἠτυχηκὼς pro ἀσεβὴς est apud Diogen. Laért. p. 481. 7. ed. 
Meibom. De voce ἀτυχέστατος pro sceleratissimo v. Habert. 
Pontific. p. 5653. ta usurpatur ἄϑλιος in Anthologia p. 5o. 
(n. 164. antepen.) et ταλαίπωρος p. 65. 2., item p. ror. (n. 
5o5. 4.) τλήμων. Ibi enim ὅ τλήμων ᾿“Ιϑώμας tantundem 
est atque sequenti carmine v. 6. ὅ ἀσεβής. Ha Euripides 
Herc. fur. v. 1386. ἄϑλεον xiva, miserum, id est infelicis , 
non invidendae, sed horrendae potius sortis, canem, dete- 
standum, exsecrandum canem appellat Cerberum , non absur- 
de plane et ridicule , ut persuasit sibi et nobis persuadere 
voluit Piersonus in Verosimilibus p. 229., sed apte et more 
sui aevi et indole linguae suae. [dem pota in Electra v. 
1161.. Clytaemnestram coniugem r&Aatra» appellat, scelera- 
tam, qui locus sic legendus est: ὅτε γαμετὰν τάλαιναν ἐσχ᾽ ἀγκα- 
λῶν, quod in ulnis habuit sceleratam coniugem 3 item Polymestor 
in Hecuba Troianas foeminas, quae ipsi oculos eruerant, 
ταλαίνας κόρας appellat v. 1065. et versu deinceps proximo 
᾿ χαταράτους. Οἰχτρὸς pro scelerato est in carmine Ammiani, 
Anthologiae p. 167. ed. H. St. Adverbium ἐλεεινῶς pro 
scelerate, impure, flagitiose habet Canonarium loannis Mona- 
chi (apud Du Cangium Gl. Gr. p. 890. 2.) in his verbis: ἐστε 
δὲ zai ἑτέρα ἁμαρτία, ἥτις μείζων ἐστὲ μαλακίας, ἐλάττων 
δὲ ἀῤδενοκοιτίας, ἥτις ὑπὸ δυῶν ἀνδρῶν ἄνευ ϑηλείας ἐν 
τοῖς μηροῖς ἢ χαὶ παρ᾽ αὐτῶν τῶν ϑηλειῶν ἄνευ ἀνδρὸς 
ἐλεεινῶς ἀἐποπληροῦσϑαι πέφυχεν. Quid denique vulgatius 
in sermone nostro, quam formula eim armer Sünder, id est 
miser peccator, pro malefico , cui extremum supplicium sub- 
eundum est. Haec omnia ex eo manarunt, quod animi pra- 
vitas vere infelices homines et commiseratione dignos facit, 
ut qui et in hac vita scelerum poenas corporis animique tor- 
mentis, quae patiuntur ; odioque publico luunt, et in altera 
Vita sortem miserrimam experientur. 

C. 5. [646, το. Ἰουλιανοῦ. Vid. Cedren. loco lau- 
dato et Lindenbrog. ad Amm. Marcell. p. 478. In loco 
Cedreni tollendus asteriscus; nihil enim deest, tantum τις 
subintelligenlum , quód Graeci solent omittere, vel ó ἐγ- 
γράψας. 

C. 9. [646, 15.] τὰ ᾿Ιουστινου. Est idem atque superius 
memoratum monasterium foemininum τὰ τῆς .4Uyovorzc. 
Vid. p. 37:. B. 1. 

- D. ». [646, 17.] χαμοσωρίου. Notanda hic duo, primum, 
quod librarius more suo ὦ pro o posuit. "Venit enim voca- 
bulum ab antiquo χαρῆ (unde antiqua scriptio dativi X2471.41 
pro χαμᾷ adhuc est in usu ; scribitur enim χαμαὶ:) et aogóc, 
arca mortuaria , conditorium. Deinde ἐν constructum cum 


772 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


genitivo, ut in illo apud Procopium frequentissimo ἐν γειτό- 
voy. V. ad p. 312. Δ. ult. 

D. 5. [646, 19.] γλωσσοχομεῖον. "Videtur a λάρνακι dif- 
ferre. Quod colligo e Ser. post Theoph. p. 217. Forte dis- 
crepabat et magnitudine et forma. 

D. antep. [647, 2.] ἀπόκειται. Post hoc verbum deest 
nomen Imperatricis, uxoris Mauritii. AB, eam Constantiam 
appellat. i 

D. pen. [647, 5.] 7Maevoixíov. Vid. Du Cange ad Zo- 
nar. p. 65. fine, Script. post Theoph. p. 250. A. et Cedren. 
p. 405. D. fine, apud quem epigramma pro ista aetate non 
inficetum ita legendum putem : 

ἃ δ᾽ ἐγὼ ἡ τριτάλαινα καὶ ἀμφοτέρων βασιλήων 

Τιβερίου ϑυγάτηρ, ΠΠαυρικίου τε δάμαρ 
7 πολύπαις βασίλεια, καὶ ἡ δείξασ᾽ ἀλοχείην, 
ὡς ἀγαϑὸν τελέϑει., καὶ πολυκοιρανίην. 
κεῖμαι σὺν τεκέεσσιε καὶ ἡμετέρῳ παρακχοίτῃ 
δήμου ἀτασϑαλίῃ καὶ μανίῃ στρατιῆς. 
τῆς Exam ἔτλην πολὺ χείρονα, τῆς Ἰοχάστης, 
vai καὶ τῆς Νιόβης. &unvoóg εἶμι véxvc. 
εἰ xoi τὸν γεγέταν, τί μάτην τὰ νεογνὰ δ᾽ ἔχτειναν 
ἀνθρώπων κακίης μηδὲν ἐπιστάμενα s 
ἡμετέροις πετάλοισι κατάσχιος οὐχέτι Ῥώμη; 
δίζα γὰρ ἐκλάσϑη Θρηϊχίοις ἀνέμοις. 
Sapit hoc carmen vetustatem : alias piguisset describere. Sed 
vertere Latine non vacat. Saltim id monebo , sensum secun- 
di distichi esse hunc, numerosae prolis regia mater quae 
meo exemplo monstravi, quam. praeclara res sit non perperisse, 
non regnasse monarchice. Si quis nominativum pro accusa- 
tivo substituere velit, hilum quidem non melius dabit, ha- 
bebit tamen auctoritatem in Zonara, e quo Bandur. T. I. 
L. VII. p. 179. exhibuit λοχείη et πολυχοιρανίη cum inte- 
gro carmine et eius antiqua Latina interpretatione metrica 
ex Anthologia Pithoeana depromta. V. 9. in εἰ x«4 τὸν 
γενέταν sub intelligendum ἃ communi et huc trahendum 
sequens ὄχτειγαν., occiderint genitorem: at quare tandem tam 
nullo cum. fructu. parvulos occiderunt , humanae nequitiae im- 
peritos. .[V. Pontan. ad Th. Simocattam p. 495. Ex 4d- 
dend.| 
D. ult. [647, 4.1 καταφυγῇ. Est quod Latini dicebant 
refugium, receptaculum interius, absconditum a conspectu; v. 
Casaub. ad Script. Hist. Aug. T. I. p. 87. Guther. p. 225. 4. 
Nos diceremus der Áreutzgang. 

574. A. 11. [647, 11.] Κυρᾶς Εὐφροσύνης. | Monasterium 
hoc ita fuit appellatum de conditrice sua Euphrosyna, eadem 
illa, quae paulo post commemorabitur, filia Coastantini , 


Bebés i m E a cd MEL ὦ M o o e 


TRAP 


ἌΨΟ ΗΝ 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 779 


filii Irenae, a matre excoecati et imperio privati ; quam Eu- 
anh ier e monasterio in matrimonium duxit Michael DBal- 
us Imp. 

X: oa: [647, 15.] ὃ τυφλωϑεὶς. Addit AB. (nam DC. 
hunc articulum non praestat) παρ᾽ αὐτῆς. 

B. τ. [647, 15.] Εἰρήνη. Huius non meminit Du Cange 
Fam, Byz. p. 127. 
B. 5. 67, 19.] Θεοδῶρα. V. Theophan. p. 408. C. 

B. 11. (647, 22.] λϑου. Videtur nomen adiectivum ex- 
cecidisse, quod natale solum aut colorem marmoris indicaret. 
Carent hoc articulo et sequentibus ambo catalogi. 

B. 11. [647, 22.] Πετρωγνᾶς. Est idem ille, qui supra 

. 208, C. 9. memoratur. 

C. 7. [648. 6.] Εἰρήνη. Videtur haec esse, quam Du 
Cange p. 155. F. B., sed absque nomine, designat in stem- 
mate Theodorae, atque nuptam fuisse Symbatio Logothetae 
Dromi. 

D. 5. [648, 11.] Παγκαλὼ. Nomen hoe ignotum Du 
Cangio 1]. e. p. 158., adeoque procul dubio caeteris scriptori- 
bus Byzantinis indictum. 

D. 8. [648, 16.] Συμβάτιος. Marianum quidem, at non 
hunc Symbatium , habet Du Cange I. c. 

375. A. 1r. [648, 20.] ᾿“ναστασία. Haec ergo una est 
quatuor Basilii filiarum, quas Du Cange p. 141. memorat 
quidem, sed absque nomine. Duas alias in continenti nomi- 
nat Noster, Annam et Helenam. Tandem in fine capitis 
Mariam nominat. Habemus ergo nomina omnium quatuor 
sororum illarum. 

Α.9. [649, 2.] τοῦ μακαρίου.  Praetervideram hunc 
locum , ideoque omiseram eum in argumentis illis. allegare , 
quibus demonstratum ivi in praefatione, nonnulla Ceremo- 
niali huic assuta fuisse, ignotum qua manu, vero eius au- 
ctore, Constantino Porphyr., Leonis filio, posteriora. JMaexa- 
QLoc enim ea certe aetate nonnisi de vita. defunetis dicebatur, 
ut hodie μαχαρέξτης nemo de vivo dieit. Ideoque, quum 
dictus Constantinus μεαχάρεος appelletur , constat eum illo 
tempore, quum ista scriberentur, in vivis amplius non fuisse. 
Scio quidem , Olympionicas. olim μεαχαρίους faisse dictos; v. 
Artemidor. L. V. n. 76.: verum ex illo ipso loco quoque 
eonstat, mortuos illa iam aetate eodem nomine laudari con- 
suevisse. Scio quoque Alexandrum Episcopum apud Euseb. 
Hist. Eecles. L. VI. c. rr. fine Clementem Alexandrinum 
adhuc vivum τὸν μαχάριον πρεσβύτερον appellare, et in uni- 
versum beatos, felices homines adhuc vivos olim μαχαρίους, 
vita functos autem. μαχαρίτας fuisse dictos, quod clare ap- 


77Á 10. IAC. ΒΕΙΒΚῚ COMMENTARII 


paret ex Athenaeo p. τι, E. ult. Sed ille usus vocabuli 
perrarus est et decimo saeculo p. C. n. iam dudum desierat, 
Possem nunc in fine huius Mortuarii multos addere Impe- 
ratorum tumulos et eorum ]oca indicare, quos Noster 
praeteriit. Verum omitto, quia perparum ea sedulitas profu- 
tura esset. 

B. 2. [649, 8.] εὐφημουμένη. Ferri potest et debet in 
ferreo scriptore dictio perquam dura εὐφημία εὐφημουμένη, 
quamvis leni mutatione refingi possit ἐχφρωγουμένη. in ge- 
nerali indice capitum huius libri (v. p. 295.) sic concipitur 
titulus huius capitis: Εὐφημία ὑπὸ τῶν στρατοπέδων γέκης 
καὶ ϑριάμβων ἀγομένων. Pro νίκης erat in membranis γι- 

Η 
ΚΉΤ7, quod non potest aliud quam γεχητηρίων esse. 

B. 9. [649, 10.] παρὰ τοῦ στρατοπέδου. index modo 
dictus inserit λοιποῦ ante postremam vocem. Perinde est 
adsit, vel absit, Notat autem in ea positione non id, quod 
solet, reliquus, sed omnis. Παρὰ τοῦ λοιποῦ στρατοπέδου 
idem est atque παρὰ παντὸς τοῦ στρατοπέδου. Sic usurpant 
Arabes quoque suum j3- reliquus, pro totus, exemplo a 
Graecis sumto. i 

$75. D. pen. [65o, 15.] βασιλείαν. Et reliqua. uncis in- 
clusa e sequentibus addidi ; membranis enim deerant. 

976. À. 1. [650, 14.] Σάρδων. Ergo etiam in aula CPta- 
na peculiare corpus excubitorum vel protectorum vel ap- 
paritorum et cursorum aulicorum de gente Sarda conífe- 
ctum habebatur, ut hoc ex loco intelligitur. ^ Pontifices 
Romani certe iam octavo saeculo Sardos habebant corporis 
custodes et ministros, ut ex Anastasio constat; quemadmo- 
dum adhuc hodie habent. ^ Verba Bibliothecarii sunt in 
Nicolao 1.: quod etiam per domesticos suos de genere BSardos 

novit. 

A. 8. [65o, 15.] Χριστὸς νιχᾷ, «Χριστὸς βασιλεύει. 
Haec est illa formula in nummis et imaginibus regum Franco- 
rum occurrens, Christus ancit, Christus regnat, Christus impe- 
rat. Quod Latini per duo, regnat et zmperat explicabant , 
id contractum in breve. βασιλεύει Graeci praestabant,  For- 
mulam 'Igoo?g Χριστὸς vix monachi Graecorum in illa sui 
camelaucij appendice , quam περιστερὰν -appellabant, item 
nonnulli in suis scapularibus intextam gerunt, teste La Croix 
Etat présent de l'Eglise Grecque p. 86. 

€. 5. (651, 15.] ϑεολέστου. Videntur Arabes a Graecis 
morem assumsisse, urbium, quibus favent, uomina bonis votis 
prosequendi, contra vero quas odio habent, earum memoriae 
male imprecandi , eoque animum suum significandi. Sic 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. ll. 779 


saepe addunt nominibus urbium, ubi lucem primam adspexe- 
runt, aut in quibus degunt, aut quas alio nomine veneran- 
tur X» 9, Xb.àsM » Seal, quam deus custodiat , pro- 
tegat, ἡ ϑεοφύλακτος ; contra SàssAiV, ἡ ϑεόλεστος, quam deus 
perdat. A Cretensibus autem Saracenis male vexatos fuisse 
Graecos apparet e Luitprandi Historia p. 426. b. c. f., ubi ait: 
habent Byzantini a meridie illam vicinam  nimisque sibi invi- 
sam Cretam. 

C. 6. [651, 15.] Κρήτης. De hae expeditione memorat 
Leo Grammatic. p. 484. sqq. Script. post Theophan. p. 226. 
sqq. Du Cange ad Zonar. p. 97. 

D. 3. [651, 19.] διπλοῦς. Puto esse homines vicarios, 
qui exigente necessitate in aliorum decedentium locum succe- 
dere possint. 

577. D. 4. [654, 1.] Mao9airov. Sunt gemini Mardaitae, 
orientales et occidentales. llli erant veteres Pisidae et Pam- 
phyli, et habitabant circa Attaliam in themate Cibyr- 
rhaeotarum. Inde traducta pars eorum deponebatur in Thes- 
salia et Macedonia et per insulas Aegaei maris spargebantur. 
Hi dicti fuerunt occidentales. Heraclius eos suo tempore in 
montem Libanum et Palaestinam mittebat, ut Saracenos ibi 
vexarent et reprimerent, Quod egregie fecerunt, totum tra- 
ctum a Nigro monte, hoc est ab Antiochia inde et finibus 
Ciliciae, usque ad Urbem sanctam excursionibus et depraeda- 
tionibus infestantes. ἘΠ vicinia Saracenorum videntur nomen 
accepisse. Cl. Assemannus certe Bibl. Or. T. I. p. 5o». id 
derivat a 2,4, JMarada , rebellis , ferox, indomitus fuit. Non 
improbabilis ea etymologia est. Possit quoque vel a 25, vel 
a 9h, derivari. Scilicet a priori est in partieipio VIII. con- 
- jugationis O34, 7Murtadd et $203,1, αἱ Murtaddah sunt a- 
postatae , relapsi , haeretici. Forte sunt hi AMurdaitae iidem 
cum Paulicianis, haereticis, qui ex Armenia et Asia in Thra- 
ciam a Copronymo traducti et cica Philippopolin depositi 
fuerunt. Si vero a 2), repetas, significabit 398435, αἱ 
AMurtadah, homines, qui ad quaerendum id, quod appetunt et 
quo indigent, exeunt et oberrant. Erant enim hi Murdaitae 
magis subitis in agros hostiles incursionibus, agendis praedis, 
locandis insidiis, quam pugnae statariae utiles , husaris nostris 
similes. In omni certe historia ut feri, crudeles bomines de 
scribuntur. Cedrenus p. 451. C. 6. laudat eorum dexteritatem 
ex insidiis hostes obruendi: δίκην Magóaizóv χρυπτόμενοι oi 
Ῥωμαῖοι ἐξαίφνης τούτοις ἐπιῤῥίπτοντες. οἰ) notat. pabu- 
latum vel aquatum exire, vel quaesitum , ubi aqua, ubi pa- 
bulum, ubi in universum vietui necessaria sint, eoque, saltim 


776 IO. IAC. REISKII COMMENTARII - 


quodammodo , conveniebant cum  praecursoribus exercitus, 
τοῖς z900góuotz , ut Noster appellat in Tactico. ΠΗ ουρτάτοι 
appellantur a Codino Offic. Ii. n. 65. et V. n. 87. ; v. Du 
Cange v. Πυρταἵτης, ubi vir doctissimus et de his litteris 
optime meritus nonnulla habet, quae ipsi ut orientalium lit- 
terarum haud perito facile condones; ut est illud de μυρσαΐ- 
τῆς, quod non dignitatis, sed proprium hominis nomen est. 


αν ταῦ, Mir [vel Emir, nam illud huius est compendiosa 
vulgaris pronuntiatio] Sazd. Adhuc notandum , e Nostri p. 
582. D. 6. apparere, occidentales Mardaitas, ut in provinciis 
maritimis depositos, nautas potissimum et remiges et piratas 
fuisse. 

D. 5. [654, 2.] σὺν ἀρχόντων, Frequenter iungit Noster 
ἔν et σὺν genitivis. Paulo post habemus quoque συγάρχον- 
τες in nominativo, tanquam si una vox esset. Procopius 
Hoeschelii p. 127. ult. ξὺν φυλαχῶν. Et in veteri inscriptione. 
apud Pocokium p. 5o. 14.: i 

Περσεφόνη πρόπολον σφετερὴν εἰς ἤγαγεν αὐλὴν 

πατρὶ σὺν aivoyóov μητέρος, ᾿ἡβλαβίῳ 
Proserpina suam in aulam induxit [hanc puellam], u£ esset 
ministra patri suo Zblabio et moestissimae matri. 

579. A. 5. [656, 7.] προχρέου. Quid πρόχρεον sit, non 
exputo, neque invenio, qui doceat.  Fuitne quod nos dicimus 
Handgeld , Angeld , Vorschuss ,, avance d'argent, nummorum 
summa , quae militi in bellum ituro in mensem unum alte- 
rumve ante debitum terminum solvebatur, ut sibi arma, vi- 
ctum et alia necessaria expeditioni comparare posset? 


B. ult. [657, 4.] γαλαίας. Est vox Arabica XAL , de 
quo dixi ad Taraphae Moallacám p. (8. Commodum hie ex- 
ponendus venit locus Continuatoris Constantiniani p. r22. 
Script. post "Theophan., ubi tria navium genera nominantur , 
xovufaous , γαλέαι et σατοῦραι. — Nisi malis cumbarias a y6- 
μος derivare (χούμβος, xóufloc'et γόμος idem esse alibi dixi, 
et valeret tunc vocabulum idem atque oneraríae naves); possit 
ab Arabico jG5 , Cubar, derivari, id est naves grandes, pri- 
mi ordinis, maximae formae. [Γαλέαι sunt, ut patet, nostrae 
galeres et galeones. Ὥς σατοῦραι tandem non constat, 
itane recte, an rectius σαχτοῦραι seribatur, ut apud Scripto- 
rem Vitae Dasilii Macedonis p. 185. A. legitur. Si posterius 
praeferas, nihil different nominis quidem significatione a ταῖς 
zovufegisic seu onerariis , si ita velis, Nam cazrovgot es- 
sent pro σαχτωρίαι, à σάττειν, offercire, Mihi tamen melior 
videtur altera lectio σατοῦρας vel certe oxorovgat, eaque pa- 


: * . . Ds ste otn REN Ὁ 
riter Arabica vox esse. Significat nempe 52-9 dimidiam vei 


cuiusque partem, Ergo . ja naves dimidiae sint, quae 


ad onm fac Ld MN 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. II. 777 


ad cumbarias seu grandes naves habeant rationem dimidiam. 
Neque haec sola sunt vocabula nautica Arabica Graeca civi- 
tate donata. Sunt et alia, ut e. c. T«r ob, velox navis, 
quasi dicas venatrir, ut Batavi appellant suas Jagden. Unde 
autem tot Arabica vocabula in Graecum sermonem se pene- 
trarunt , quum Graeci multis saeculis ante Saracenos naviga- 
tionem excoluerint, et medio quoque aevo, si non plus, certe 
non minus quam Saraceni Andalusii, Afri, Cretenses, Ae- 
gyptii, Syri naves et praelia atque itinera maritima exercue- 
rint, ideoque navium haec genera dudum ante Saracenos ha- 
buerint, eorumque cum ipsis nomina. Quis hoc dicat? Mira 
res est linguarum mutatio. Ut res omnes, ita dialecti quo- 
que certo stabilique loco non manent, sed mutantur in dies, 
ut homines. "Vicinitas gentium et consuetudo et studium no- 
vandi homini innatum multum in sermonem quoque valent. 
V. ad p. 58o. B. 

C. 8. [657, 1e.] τὰ Στόμια. Sic reddidit vocem Arabi- 


cam 5,»33 TLhogur velTsogur, quae loca omnia patentia, hian- 
tia, aditum aliquo concedentia et in specie confinia Syriae 
et Ciliciae, olim Pylas dictas, significat. Forte haec est illa 
regio limitaneorum , cuius ex Actis SS. Sergii et Dacchi men- 
tionem facit Ortelius "Thes. Geogr. v. JBarbalesus. Scilicet 
Arabes tractum Ciliciae et Syriae et Armeniae conterminum 
duas in provincias dividunt, unum eolendt; al A4wasem, 
loca munita, les barrires , et , 93:23, loca hosti exposita et 
obnoxia; :$3 est omnis hiatus, praecipue oris, item fenestra 
quaevis. Non consentiunt auctores in figendis harum provin- 
ciarum limitibus et saepe ambas confundunt. Ut Nasiroddin 
"Thusensis et Ulug Beig in tabulis Geographicis (T. IH. Geo- 
graph. minor. Hudsoni p. 95. et 1:25.) metropolin Tsogur 
seu τῶν τομίων faciunt Antiochiam. Contra vero eandem 
urbem metropolin provinciae Alawasem facit Abulfeda , cuius 
in prolegomenis ad Tab. VI. haec sunt verba [Ed. Lips. 1786. 


p. 26.]: d$» qi JS μοὶ ἡ μον 8 ἘΠ GIU ὦ» 
— ous 8.95.9. Qua EP. mmm lua (am. LL93X$ μοὶ, 5} 
Kaabl, ji μαὶϑὶ Laud lox Uum. — Χρίλο ἢ, [omiss. «lo. ] 
μα Ea, [in imp. 8*4 ell] ete. “4 loca Syriae 
celebria perünet quogue al Jwwasem; id nomen, ut monet 
Jin Haucal, non uni loco proprium , sed provinciae commune 


€st. culus capitalis est Antiochia. 4bn. Chardadeba multas nu- 
merat Awasem et huc refert curas [hoc est curatorias, praetu- 


778 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


ras] Mambeg, Tizin, Risapa, — Saizar , .4pamea ,  Marrah 
iNomani etc, Paulo post [p. 3o.] de Tsogur haec habet: 
(xx y am. ($ quy) qune (X μ᾿ — X 
uMoSSb οὐ LAS. JE Lus ijs ΑΔ ce ὁ 
us?» d$ 43 A4XUP um Q2 XI TET 96 L2 ens 
R3) ;&. Tsagr est nomen omnis loci, qui est im vultu hostis 
[in quem primum incurrit tuae ditionis aggressor]. 4d Tsogur 
Syriae pertinebant olim 4dena et Tarsus et vicinus ager, quem 
ZArment [Christiani] hodze tenent. Sunt alibi quoque Tsogur 
seu στύμια. — Ut in. Transoxana sunt Tsogur, nunc idololatris 
parentia; item in. 4ndalusia. Idem auctor eo nomine appellat 
quidquid citra montem. Locam: [Taurum] est et in. ditionem fo- 
manorum |seu Graecorum] usque ad diei iter procurrit. — Ibrz 
Chordadebah Malatiam ad Tsogur Mesopotamiae refert etc. 
Primus quis fuerit huius appellationis auctor, Graeci an 
Arabes, quis dicat? [Sind es denn etwan die Mordit- 
schen, die in der Gegend son Croatien noch heutzutage 
wohnen? Ex 4ddend.] 

C. ult. [657, 14.] μεναύλια. | Est, vox Latina venabula ; 
βεναύλια primum et dein corrupte μεναύλια scripserunt, so- 
lenni confusione litterarum f et μι. 

D. τ. [657, 15.] Κριτὴς Ἑλλάδος. Est idem qui ixa- 
στὴς Ἑλλήνων apud Cedren. p.755. D. Goaro ibi non eon- 
sentio, "Videtur horum iudicum fuisse non tantum, ut htes: 
componerent, sed etiam tributa cogerent. Colligo ex Cedreno 
p. 757. D. 8. 9. ludicem Graeciae τὴν πραιτωρίαν ἀρχὴν 
ἔχοντα τῆς Ἑλλάδος xai τῆς τοῦ Πέλοπος ev τὰ ἐχεῖ διαϑη- 
σύμενον χαὲ τὰς τῶν εἰρημένων ἀνδρῶν [nempe incolarum Hel- 
ladis et Peloponnesi] διαλυσόμεγον ἔριδας appellat Nicetas 
p. 391. B. 3. Tales iudices χριταὲ ϑεματικοὶ appellabantur , 
quod Leunclav. Nov. Const. Porph. p.235. ed. Meurs. vertit 
iudices delegati, Guther. p. 442. pedanei.  Ydem Leuncl. 
ibid. p. 226. χριτὰς μαϑηματικοὺς vertit cognitores, Sed f. 
leg. ϑεματικοὲ pro μαϑηματικοί. Korg δρόμου fuit ex mente 
Goari ad Codin. p. 27. n. 27. iudex et cognitor litium cir- 
censes inter factiones nascentium. Nam ógóuog etiam circum 
notat. Forte tamen rectius credatur ille fuisse, qui causas 
cursus publici et evectionum cognosceret. Κριτὴς φοσσάτου, 
iudex castrensis, qui militum lites dirimit; vid. Goar. ibid. 


p. 51. n. 52. et 67. n. 72. Κριτὴν τοῦ βήλου idem habet 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118. IT. 779 


p: 98. n. 5. et 44. n. 19. Indicem navium imperialium dro- 
madariarum memorat Constant. Porph. de administrando impe- 
rio p. 14o. ἘΓΣπαϑαροχαγδιδάτος xai κριτὴς Script. post 
Theoph. p. 294.]* Dubium, qualis κριτὴς hic fuerit , quum 
expressum non sit. 

D. 5. [657, 17.] Xezzov. Id est Euripi vel Euboeae. 
Natum id ab Arabibus. Hi quum Graecorum pronuntiatio- 
nem AfHipos in suos libros reciperent, scribebant primo 


Uv» ,333. Deinde sequentes, qui in voce praesertim barba- 
ra discrimen inter litteras paene similes * et £ non agnosce- 


bant, efferebant et scribebant («42 X3, Egripus, unde tan- 
dem corruptius Χρήπος, Chripus et ANegroponte fecerunt. Pari 
modo corruperunt Árabes in sermone suo Graecam vocem ge- 
ographia, Quam quum priores recte exararent. l3ltz- Gia- 
grafía, posteriores inde effecerunt L3liz-, Giafrafia. 'Vel 
etiam ab ipsis Graecis hoc est petendum, qui v et y permu- 
tant. Pro Εὐρίπος dixerunt υρίπος et pro hoc vgíaog et tan- 
dem Xoínoc. lta εὐλύτωσον (vel εὐλύτρωσον) pro éxivrgo- 
σον, ἔχλυσον, exsolve, est apud Malal. T. II. p. 95. med. Per- 
saepe occurrit διευχρίγειν pro διεχχρίγειν ; εὐπετρος pro &- 
πέτρος. e lapide factum, est in Anthol. p. 458. n. 2580. 8. 
lta alibi observavi, vocem εὐλογία apud Graecum interpretem 
Rhasis esse positam pro ἐχφλογία ; positum nempe εὖ fuit pro 
ἔχ. et ob concursum düarum litterarum v et y , quas Graeci 
paene eodem modo efferunt, omissa fuit una, y, hinc natum 
εὐλογία pro ἐχφλογία. 

$80. A. 6. [658, 4.] χατὰ πλήρης. Ma passim librarius 
pro χαταπλήρη, ut κατάπλεων. Saepe xarà in compositione 
perfectionem οἱ plenitudinem notat, et ut ita dicam (totalita- 
tem ; v. ad p. 270. C. 6. 

A. 6. [658, 5.1 ὠσχολάριοι. lta M. Sed leg. oi σχο- 

οι. 

A. 8. [658, 6.1] ἐλλιπεῖς.  Coniicio, dictionis huius sen- 
sum esse qui autem, rogam. non acceperint aut mon accipiant. 

A. το. [658, 7.] ἐχϑέσεως τῶν μονοπροσώπων. Videtur 
esse index eorum, qui soli pro se, non combinati cum aliis 
σύνδυο aut συγτρεῖς, scd seorsim militant, et quot eorum 
quisque equos in militiam praestare. debeat. 


À. ult. [658, 10.] χριϑοῦ. Vel potius χριϑαρίου.  Mem- 
ϑ 


branae dabant χρέ per compendium. 

B. 2. [658, 11.] παξαματίου. "V. Lindenbrog. et Vales. 
ad Amm. Marcell. p. 185. D. 

B. 6. [658, 14.] ἔχει. ld est ἔχῃ. Sic nempe solet 
librarius noster.  Subinielligitur autem, e sequentibus huc 
trahendus , proionotarius 'Thracesiorum thematis. 


780 ^ 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


B. 6. [658, 14.] Φύγελα. Scribitur Pygela et Phyzela 
et Phygella. Est urbs thematis Thracesiorum seu loniae. 
Traiectus illinc est in Cretam; v. Ortelii Thesaur. Geogr. v. 
Pygela et Phygela et Ricaut de l'Eglise Grecque p. 5o. 

b. 6. [658, 14.] σακκία. — Res ipsa loquitur, pro hac voce 
substituendum esse χαρφία,, quod in Latinis reddidi. 

B. penult. [658, 19.] πάϑγας. ld est φάτνας. Novi Grae- 
ci saepissime z et q promiscue habent. Potest vox proprio 
significatu accipi et praesepia notare; aderat enim huic expe- 
ditioni equitatus quoque. Potest tamen etiam foros notare et 
armaria , vasis ibi reponendis. 

C. 5. [658,22.] κχκοινοστομαῖο. ld est χοινοστομαῖον, 
Valde (luctuavi ad hanc vocem nescius rectae rationis inter- 
pretandi. Fuit quum credens οὐ pro v positum fuisse, verte- 
rem canum rostris similium, Quod quum deinceps videretur 
prorsus improbabile, assumsi aliud quid , magis, ne vacuum 
locum sinerem , quam persuasione, sic vertendum esse. 

C. 9. [659, 5.] γερακαραίας. lInesse huic voci aliquid 
de yéga$ vel ἱέραξ, aeetpiter, falco , video; non autem quid 
ipsa vox sibi velit. 

D. 4. [659, 10.] καλὸν ὅρος. Ubi situm fuerit hoc Ca- 
lon Oros seu JMons pulcher, non novi, neque invenio. 

38t. A. r. [659, 17.] Κορφιτιάγνους. Quid Corfitiani 
mihi videantur fuisse, exposui in ipsa interpretatione.  Vide- 
rint alii, quam recte coniectaverim. Nunc tantummodo ety- 
mologiam nominis Corfz addam, quo hodie insulam olim 
Corcyram dictam appellant. Scilicet habet novum nomen in- 
sula a promontorio Κορυφὼ, unde contracte factum Corphos 
et Corphiz et Corphu. Yllius promontorii mentio fit apud Ni- 
cetam p. 38. A. 
A. 6. [659, 21] παραχώπιον. ^ Videtar remus vicarius 
τε 
esse, fracto aut amisso substituendus. In M. erat παραχῶ. 


A. 8. [660, x.] τρεβολίων. .'Tribulorum seu muricum in 
bellis usitatorum accuratam memini me legisse descriptionem 
in Procopii historia, Gothica ni fallor, sed locum£non anno- 
tavi; vid ad p. 389. A. ult. 

A. το. [660, 5.1 zsgovróv. lta est in M, Forte novi 
Graeci sic enuntiant pro περυσινῶν. 

B. x. [660, 7.] τῶν αὐτῶν. Forte τῶν ἀστῶν. ld certe 
in Latinis espressi; at solent ambae voces a librariis permu- 
tari , ut monstravit doct. Io. Piersonus Verosimil. L. I. 5. p. 57. 

B. ult. [660, 14.] ἐνδ. 5. Incidit in A. C. 955., qua 
tamen in temporis nota subesse videtur error, ut e dicendis 
ad titulum proximum constabit. Romanus non lunior, sed 
Lecapenus intelligitur. Ἢ 


C. 2. [660, 16.] βασιλοπλόϊμα, —Veletiam, si quis malit, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. II. 781: 


βασιλοπλοίμου. 1n M. est βασιλοπλο!. Apographum dede- 
rat BaotAtxonio]. |. Ἵ: 

C. 4. [660, 18.] καράβια. Sunt navigia minora, quae 
maioribus inserviunt. Tale navigium designat vox Arabica 
5, unde haec orta; v. Du Cange v. Carabus. Non confun- 


denda species haec cum altera navium specie «τὸ,  Gorab 
seu corvus dicta, unde Latini sua go/abia nominarunt; vid. 
Caffari Annales Genuenses T. VI. Scr. Rer. Ital. Murat. p. 
261. et Du Cange v. Golafri. 

C. 9. [660, 20.] Χαραχιωτῶν. "Videntur iidem esse at- 
que οἱ Χαραχηγοὶ, milites gregarii, qui destinati sunt expe- 
ditionibus bellicis, et ut in vallo, τῷ χάρακι, versentur. 

D. 5. [661, 5.] 7Moveovitvoi. "Videntur esse Arabes aut 
Turci ex provincia Musulensi seu e Mesopotamia bello capti 
et abducti. 

D. 5. [66r, 4.] Τοῦρχοι. Sunt qui hodie Hungari di- 
cuntur. Nam hodierna Hungaria olim Turcia audiebat. 

D. 4. [661, 5.] βουλῆς. Non dubito, me recte expres- 
sisse compendium scripturae, quod in membranis erat , βουλ]. 
Nos tales voluntarios appellamus, Arabes Xes&hX4, JMuta- 
thawsvaah. 

D. 5. [661, 7.] Ἠτταλίας. Vocabulum Ttaliae strictiore 
sensu hic sumendum est, quo nempe sumi eo saeculo so- 
lebat. ltaliam enim med:o aevo appellabant id , quod hodie 
Lombardiam dicimus, olim Galliam Cisalpinam dicebant. De 
illo vocabuli significatu egit Muratorius praefat. ad Acta 
Translationis S. Geminiani T. Vl. Scr. Rerum ltalicar. Ve- 
teres contra ltaliam appellabant, quae alias magna Graecia 
audiebat, hodie regnum Neapolitanum dicitur. Artemidorus 
5 26. lin. 3i., ubi Pialia, ludos ab Imp. M. Antonino 

io in honorem Adriani Imp. celebrata ait ἐν Ἰταλίᾳ. desi- 
gnans Puteolos. Polybius p. 5o. fine ed. Gron. Jtaliam pro 
Japygia nominat; et sic alü saepius. Rex ille Italiae, ad 
quem Romanus legationem misit, fuit Hugo, qui legatos ad 
Romanum miserat, auxiliumque ab eo contra Saracenos Ita- 
liam vastantes rogaverat. Mittebat ipsi Romanus suppetias , 
sed ea conditione, ut regulos Campaniae Longobardos, Lan- 
dulphum εἰ Adenulphum, Capuae et Beneventi principes, 
item Gaimarium et Gaiferium (nostro hodierno scribendi more 
JZVaimar et JF'aifer, aut, quod idem est, J7'aibel), Salerni 
dominos, in ordinem cogeret, et ad agnoscendam CPtani Im- 
peratoris maiestatem adigeret. In historiam et chronologiam 
illorum principum admodum intricatam me non immiito ; 
sed conferre iubeo Camilli Peregrini histor. principum Lon- 
gobardorum, quam Muratorius T. 1T. Scriptorum rerum lta- 
lie inseruit. De legatione Hugonis ad Romanum, quam pa- 


782 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


ter Luitprandi obiit , conferre invabit dicti Luitprandi histor. 
L. iil. cap. 5.  Legationis eius finis forte fuit, ut Romano 
a se occupatum [taliae regnum significaret, quod A. 926. 
suscepit, id est indictione XV. aut I., et ut societatem belli 
cum co iniret. Regnum enim, ut novum, nondum composi- 
tum tum erat, habuitque illud nunquam fere satis pacatum. 
Incidit haec prima legatio in A. C. 927.  Respondebat huic. 
Hugonis ad se legationi Romanus hac ipsa hic commemorata, 
ut videtur, aut alia paulo antiquiorelegatione. Id enim exacte 
definire non licet. Quotiescunque tandem ultro citroque comme- 
averint legati, certum hoc est, Romanum l1mp. studuisse Hu- 
gonem ad partes suas pertrahere, eumque sollicitasse, ut iun- 
ctis Italicis suis copiis cum Graecis rebelles regulos Longo- 
bardici sanguinis in ordinem cogeret. Nam anno 955. Bene- 
ventanus, a Theobaldo , Hugonis affini, Spoleti et Camertis 
marchione, adiutus, gravi clade Graecos afficiebat et pot 
omnes Graecos per ludibrium castratos domum  remittebat. 
Videtur ffugo ea lege Romano annuisse et operam socialem 
praestitisse, ut Bertha, spuria sua filia, Romano iuniori,, se- 
nioris e filia nepoti, tum admodum infanti adhuc , aliquando 
matrimonio iungeretur; et sic factum, ut Campania' Graecum 
ad ius rediret. Intelligitur hoc e Luitprando, cuius in libello 
de legatione sua ad Nicephorum Phocam haec leguntur ver- 
ba: terram (ita obiurgabat Luitprandus, se teste, Nicepho- 
rum p. 480.), quam imperii tui esse narras, gens incola et lin- 
gua ltalici regni esse declarat [adeoque ad Graecum ius nihil 
quidquam pertinere, De Neapolitano regno controversia est.] 
Landulphus , Beneventanorum et Capuanorum princeps, septen- 
nio potestative eam sibi subiugavit [id est usurpavit per ty- 
rannidem , possedit de facto, ut aiunt, mon de iure] ut a 
servitulis eius seu successorum suorum iugo usque ad praesens 
non exiret [id est non exiisset. Ergo redierat Campania tum 
ad Graecos.], s non immensa data pecunia fomanus Imperator 
nostri regis Hugonis amicitiam emeret [id est emisset]. Et haee 
caussa fuit, quod nepoti suo et aequivoco [Romano iuniori pu- 
ta] eiusdem Hugonis spuriam coniugio copulavit. Antequam 
autem id fieret, mittebat Hugo aliam legationem CPiin, circa 
A. 959. ferme, qua auxilium a Graeco Imperatore adversus 
Saracenos Fraxinetum insidentes rogabat; et Romanus mittebat 
ipsi copias, quarum ope A. 941. Saraceni illi Fraxineto depulsi 
fuerunt. Legationis huius meminit Luitprandus Hist. V. 4. 

382. A. 2. [661, 9.] “ανδούφον. lta est in M., ne quis - 
vitium typorum reputet. : 

A. 4. [661, ro.] ἀποστατήσαντας. Quibus legibus Bene- 
ventani et Salernitani illi principes tenuerint suos principatus 
a Graecis Imperatoribus, patet ex charta veteri Waimarii 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. II. 783 


apud Muratorium T. I. Ant. Ital. p. 181., ubi sic iacet: de- 
claro ego JY aimarius, princeps et Imperialis patricius, quia 
concessum est nihi a sanctissimis et. piissimis Imperatoribus Leo- 
ne et Alexandro per berbum (διὰ λόγου, vid ad p. 408.) et fermis- 
simum praeceptum bulla aurea sigillatum integram sortem .Be- 
nebentane probincie — ut liceret me exinde facere omnia, quod 
voluero , sicut antecessores mei omnes principes fecerunt etc. 
De potentia eorum latius ibi disputat Muratorius, qui tamen 
eos vasallos Imperatorum Graecorum fuisse non negat, quia 
—X4nempe titulum Znthypati et Patricii gesserunt. De casu hoc 
exstat insignis inscriptio Tarenti, a Muratorio Thesaur. T. I. 
P. 468. edita, quam cum hactenus disputatis conferri velim: 


POMANOS BACLAEVS POM AION 
KPATISTOS ΜΕΤ, AEA4A4M ACMENOTS 
ΤΟΥ͂Θ AHOSTÁATIKOTS ΚΑῚ TOTS A4A40TS THS 
KAAABPLAS OOPTBOAHS EHI ATTOKP.ATOPOS 
KONSTANTINOS CIN TON CAPPAKENON 
BOHGEILIATO ΝΈΟΝ OPOTPION EN TH IIOAEI 
XA4PANTO EK OEMEAION KEKEAETKE OIKOAO- 
JMEIN. 


A. 5. [661, 11.] ““αγοβαρδίας. Quando thema Lango- 
bardiae nominant Graeci , intelligunt eam regni ltalici scu 
. Langobardiae partem, quae ad ipsos adhuc tum spectabat, 
alias mznorem LLangobardiam dictam. »Fuit Graecis in more, - 
ducatus Beneventani partem ac praecipue Apuliam ZLongobar- 
diae minoris vocabulo peculiari designare.« ^ Verba sunt Cl. 
Muratorii T. I. Ant. [1]. p. 72., quem conferri velim, et 
Angelum de Nuce ad Chronic. Cassin. 1. 49., ubi inter alia 
. haec habet. »In Historia Miscellanea I. 25. loannes Sacella- . 
rius et Logotheta missus legitur in Longobardiam , una cum 
Adelgiso dudum maioris Longobardiae rege. Nimirum ut intel- 
ligamus , ' duplicem fuisse Longobardiam, alteram, quae fuit 
Longobardorum regnui, et idcirco maior, alteram, quae duci 
paruit Beneventano.«  Adscribam quoque verba Carusii ad 
Excerpta ex Annae Comnenae Alexiade 'T. II. Biblioth. Sicu- 
lae p. 1156. Sunt autem haec. »Longobardiae nomen olim 
tam late patuit, ut universa [tala hoc vocabulo intelligere- 
tur. Charta Caroli M. pro divisione imperii: talia vero, 
quae et Longobardia dicitur etc. Postmodum Graecis ea po- 
tissimum pars, quae in Calabria et Apulia eorum imperio 
paruit. Sic in Themat. Constant. Porphyr. L. II. c. τι. De- 
mum Aemilia et Liguria hoc nomine appellatur ab Alberto 
Mussato L. VI. de Gestis Henrici VIL. c. r4.« Videatur ita- 
que utraque Lombardia a Lombardis nomen accepisse. Ve- 


794 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


rum: res secus habet. De Longobardis solummodo appellata 
est Gallia Cisalpina, quae hodienum adhue nobis Germanis 
die Lombardey audit, olim Longobardiae regnum et Longobar- 
dia minor. Verum alterius Longobardiae minoris, Calabriam: 
et Apuliam complexae , nomen ab Arabibus repetendum. est. 


Habent illi vocem 32, Barr, quae terram continentem , in 
specie maritimam , rzperiam , notat, Sic barr al A4dwah ap- 
pellant continentem Africae, qua traiectus fit in Hispaniam. 
Rodericus Toletanus Hist. Arab. c. r5. promontoria transdu- 
ctiva reddidit. “41 Barr at Thawil, longam barram seu longam 
riperiam aut continentem appellant totum tractum Italiae a 
freto Siculo usque ad clisuras Genuae et confinia Franciae. 
Lombardiam autem proprie dictam , in qua Mediolanum est, 
KO ΟΣ, al Lambardiam, et X32543475, αἱ Lombardiam ap- 
valli Vocem Jarrae ab ipsis non Hispani tantum , sed 
et Franci et Itali assumserunt.  ÁÀimoin. Continuat. L. V. c. 
22.: Saraceni de Barra [id est Africa] egredientes et hostem 
Ludovici post tergum sequentes. Cf. Abulf. Ann. T. V. p. 
1[7. seqq. [De differentia Lombardiae et Langobardiae, item 
de maiore et minore Lombardia, illa Gallia Padana, hac du- 
catu Beneventano, disputat anonymus quidam Monachus Cas- 
sinensis in notis ad Morenae historiam Laudi p. r:30. Tomi 
VI. Script. Rer. Ital, Murat, Expendatur locus Nili Doxo- 
patrii de quinque patriarchatibus: ἐπεὲ γὰρ τὸ Ζουχάτον 
πάσης “ογγιβαρδίας, τῆς παλαιᾶς Ἑλλάδος οὔσης, ἦν ὑπὸ 
τὸν βασιλέα ΪΚωνσταντινουπόλεως. ^ Ergone magna Graecia 
erat patria Hellenum, et proprie olim, ante Romam condi- 
tam, Hellas dicta, unde traiecti in Graeciam Hellenes huic 
regioni nomen suum imposuerunt? Ex 4ddend.] 

A. penult. [66:, 13.] O»vzízov. Vel ὀγυχιτιγὸν. M. 

τ 


ὄγυχι 
; πτ 
À. penult. [661, 14.] ὑέλια κλεο. Ἐχίιγίοαγε. hoc com- 
pendium scripturae non valui. In Latinis ut aliquid darem 
non prorsus alienum, dedi Heliopolitana. Saepe K et 77 a li- 
brarüs permutari, demonstro ad p. 439. B. τ... et in nostris 
membranis ambae litterae tam gemellis erant modis exaratae, 
ut ovum ovo similius esse nequeat. De vitro in tractu Tri- 
polis Palaestinae et Baalbeki seu Heliopolis et apud Byblum 
ex arena fluvii Byblini mire candida et pellucida factitato, et 
veteres, ut Plinius, et recentiores ltinerarii ad unum paene 
omnes memorant. ln compendio quoque zz latere πολιτάνα; 
πτ 
vix est dubium. In M. erat sic scriptam &2c0 . Unde eti- 
amsi velles χλεοπατρικὰ elicere, mihi quidem de vitris 
Cleopatricis non constat. 


* 


. AD CONSTANT. PORPII. DE CERIM. LIB. i 795 


- A. ult. [661, 14.] ὠλειπτὰ. Debuerunt ergo haec aleipta 
bursulis aut pyxidibus e, c. stanneis inclusa fuisse, quia nu- 
merabantur. [nter alia dona, quae Alexius Comnenus Hen- 
rico V. mittebat, est quoque opobalsamis. | Dignus est locus 
Annae, qui totus apponatur. Pag. ο΄. fine ait epistola ibi in- 

inserta: τῇ μέντοι εὐγενείᾳ gov νῦν ἀπεστάλησαν ὃε- 
ξιωμάτων ἕνεχεν ἐγκόλπιον χρυσοῦν μετὰ μαργαριταρίων. 
Suxm διάχρυσος ἔχουσα τμήματα ἔνδον διαφόρων ἁγίων, ὧν 
ἕχαστος διὰ τῶν ἐφ᾽ ἑχάστου αὐτῶν ἐντεϑέντος χαρτίου γνω- 
eíLerat , misimus nobilitati tuae [semper eo vocabulo Graecus 
Imperator in illa epistola Germanicum compellat] amicitiae et 
bonae voluntatis ergo, insinuale aureum [pyxidem in sinu ge- 
stabilem] margaritis obsitum, pyaidem auream habentem in se 
diversorum reliquias sanctorum , quos inscriptum pergameno , 
quod unumquodque fragmentum | involvit Q nomen significat , 
χαυχίον σαρδωνύχιον, patina e sardonyche, zat ἐμπότης κρύος, 
poculum crystallinum , ἀστροπέλεκυν δεδεμένον μετὰ. yovoa- 
φίου καὶ ὀποβάλσαμον. Quid in his sit dorgozéAsxvc, fate- 


tur Du Cange ad h. l. se ignorare. Quid si lapidem cerau- 


nium significet, genus gemmae rutilantis, ignitae, de qui- 
bus 'Pertullianus apud Salmas. Exerc. Plin. (ubi de cerau- 
niis plura): Ceraunizs gemmis non ideo substantia ignita est, quod 
coruscent rutilato rubore. Forte capsula pro opobalsamo con- 
dendo fuit e tali gemma. — Traductus hic mos species odoratas 
dono mittendi cum ipsis speciebus procul dubio ex oriente 
venit, ubi missitata inter principes viros inter alia dona mu- 
scum , ambram et agalloctum tradunt historiae. Abulfeda ad 
An. 255. [Chr. 869.| de lacobo, filio Laitschi, Soffarida nar- 
rat, eum , occupata Perside, inter dona, quibus et victoriam 
nuntiaret, et obsequium atque clientelam Chalifae "deferret , 
huic misisse decem falcones candidos et centum globos (vel bur- 


sas) musci XlÀe- X3X9 αἱ (5491, axclh; x&AS 1 £5 
eso] (y XX. (ca 8 S.Xe. ἃς ον Locum hunc sic 


vertit Teixeira [Relaciones d'el Origen etc. de los Reyes de 
Persia ete. Amberes, 16:0. 8. p. 248.] e suo Kbondemiro 
paulo aliter tradente : veynte falcones — dies blancos y dies 
de diversas colores y 200. manos de AImiscar muy puro que son 
ἦδο libras; y esto con los falcones mandó de presente αἱ Ka- 
lefah de Bagadad.  Renaudot. p. 558. Histor, Patriarch. Ale- 
xandr. inter dona a Saladino ad Nuroddinum missa refert 
umbarae fragmenta duo magna, alterum viginti, alterum tri- 
ginta librarum. Gynaeconitides nempe principum orientalium 
talia appetunt, cet stupeas diffidasque fere legens, quantos 
illae sumtus quotannis in odoramentis fecerint. [Inter prae- 
cipia dona, quibus Romanus Hugonem ad suscipiendum bel- 


Constantinus Porphyr. Fol. ΤΙ. 5o 


«P» 


786 IO. IAC. REISKII COMMENTARIH . 


lum adversus rebellos Longobardos, inferioris Italiae regulos, 
incitabat, recensentur pallia, vestes pretiosae , blatteae.  Pa- 
riter enumerat Alexius Comnenus in epistola ad Henricum V. 
Imp. Germanum, in Alexiade p. 95. fine, inter ea, quibus 
ipsum permovit, ut bello Robertum Guiscardum Normannum 
aggrederetur, pecuniae quidem , ex pacto missae, 144. mil- 
lia nummum aureum, et mittendae 216. millia, vestium autem 
ἑκατὸν βλαττία. Ex Addend.] 

B. 1. [661, 15.] τοὺς ζ΄ κόμητας τοῦ αὐτοῦ ὁῆγος. Qui- 
nam hi septem regis Hugonis Comites fucrint , dictu difficile 
est. Videntur Marchiones et Comites iidem esse. Erant au- 
tem tum celebres et potentes maxime Marchio [taliae vel In- 
subriae , cuius metropolis Mediolanum (adeoque rex Hugo 
ipse tum erat Marchio Insubriae), Marchio littoris Italici vel 
Ligurici, Marchio Tusciae , Marchio Romaniae, Marchio 
Fori luli vel Tridentinus et Spoleti, Marchio Eporediae 
denique. "Tusciae Marchio circa A. 9355. erat Hubertus, 
post eiectum  Bosonem , Hugonis regis fratrem. — Marchio 
Tridentinus erat Manasses, olim episcopus Arelatensis, tunc 
autem ab affine suo, rege Hugone, in ltaliam vocatus et 
episcopatu atque marchia Tridenti, item episcopatu Mantuano 
et Veronensi donatus. ^ Marchio Eporediae erat Berengarius, 
filius Adelberti. Spoletinum protinus nominabimus. Sed AI- 
bericus Romam consulis nomine regebat, Marociae filius, 
Hugonis regis privignus. In reliquos, si tanti, inquirant hi- 
storiae Italicae medii aevi curiosi ruspatores. 

B. 2. [661, 15.] τοῖς ς΄ ἐπισκόποις. Quinam etiam hi 
sint sex episcopi regis Hugonis, me melius dixerint historia- 
rum medii aevi periti. Forte fuerint hi Pisanus aut lanu- 
ensis , '"Ticinensis, Mediolanensis , Veronensis, Aquileianus et 
Ravennas. 

B. 5. [661, 17.] τοῦ χόμητος xa? μαρχησίου. Marchio, 
regi Hugoni parens, ad thema Longobardiae proximus erat 
circa illa tempora "Theobaldus, Spoleti et Camertis Marchio, 
eoque Α. 954. defuncto, Ansgarius, filius Adelberti, Mar- 
chionis Eporediae. Spoletani, quamvis duces plerumque au- 
dirent, revera tamen marchiones et comites erant, et, ut 
ait Murator. T. I. Antiqu. Ital. p. 270., nunc ducis, munc 
marchionis , interdum etiam. comitis titulo. insigniti cernuntur. 

C. 4. [662, 5.] ἐξόδου. Ergo non nummos, sed vestes 
ipsi addebant, quas venderet (erant autem panni CPtani in 
Europa occidentali cari et rari) et inde viveret. Parum digna 
haec res esset legatis nostrorum regum. — 1n Abyssino et orien- 
talibus quibusdam regibus minorum gentium paupertinarum fer- 
tur, si legati corum Armeni aut ludaei mercatores sunt, et cum 
mancipiis castratis mercaturam exercent. Conf. Bernieri lti- 


᾿ 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. π. 787 
nerar. et relatio historica de Choadja Morado, regis Aethiopiae 
quondam ad Batavos legato, post opuscula Ludovici du Four 
de Longerue Lipsiae anno 1:750 edita. ^ Attamen erat eo 
tempore mos mercatores pro legatis mittendi, pro istorum 
hominum parsimonia et paupertate. [τὰ Otto I. Imp. Luit- 
fredum , institorem seu mercatorem, πραγματευτὴν Mogun- 
tinum, legabat CPlin ad Constantinum Porphyrogennetum ; y. 
Luitprand. Hist. VI. 2. 

D. 1. [665, 12.] ἐρογεύϑησαν. At quoties id iteratum ? 
Ad quantum spatium imputata ipsis fuit roga? Singulisne 
mensibus, an trimestribus ? Ego crederem, in singulos annos 
aut certe pro tota expeditione (pour une campagne toute en- 
tiere) fuisse tantum erogatum illis militiae diversis ducibus, 
quantum hic recensetur. 'Minutum certe pro nosira aetate. 
Patet ex p. 586. B. 5., singulis quidem mensibus datam fuisse 
rogam, sed quovis mense tantummodo quartam partem eius 
summae, quae hic scripta est, quum tota expeditio non ultra 
quatuor menses durare subsumeretur. 
^. 2.8. [662, 18.] Χαρπεξιχκίου.  Themà Charpezik aut 
Any nullibi reperio. Cogitavi aliquando de "L7 d 
JJarbesek in confiniis Cihciae et Syriae, in faucibus et py- 
lis sito , celebris nominis clisura in historia Arabica. Re- 
ctene coniectaverim, viderint alii. Sed scrupulum movet, 
quod Χαοπεζώκιον recurrat p. 595. D. 7. et aliquoties deinceps, 
eaque scriptura constanter servetur. 


385. A. 1. [662, 22.] χαϑισϑέντες. Vel χαϑεζόμεγοι. M. 
9 


nihil dabant praeter χα. 

A. 7. [665, 5.] Ozodocriazor. Reliquiae hae sunt e ve- 
teri disciplina militari Romanorum, in qua legiones passim 
ab Augustis appellabantur. —zctores pariter videntur iidem 
cum Zegione victrice esse, Nicetas p. 16. A. legiones quasdam 
sub loanne Comneno memorat, unam τῶν 'Exiéxrov, aliam 
Macedonicam , aliam Scythicam, aliam Persicam. 

€. 8. [664, 4.] Κρήτης. Expeditionem hanc Constantini ad- 
versus Saracenos Cretenses infelices successus duce Gongyla eunu- 
cho sortitam fuisse, Cedren. p. 500. narrat, et ita in extremis Con- 
stantini rebus refert, ut immediate isti narrationi mortem eius sub- 
iiciat, certe post res ex eius calculo Ind. XIV. A. M. 6464., id 
est A. C. 956.gestas eam tradit. Noster autem in Ind. VIL, . 
id est A. 949. reponit. Non concilio hanc pugnam. 

D. 5. [664, 7.] πάμφυλοι. Videntur navigia esse in 
Pamphylia fabrefacta, aut qualibus in Pamphylia utebantur. 

584. A. 5. [664, 15.] παιδέα τὰ ποιοῦντα ταξειδεῦσαι- 
Pueri, qui faciunt castra metari. aut in castris agere. Obscu- 
re dictum leyiter et ambigue expressi in Latinis. Videntur 


788 0. IAC. REISKH. ΟΟΜΜΕΝΤΑΆΠῚ, 


fuisse, qui tentoria erigerent et destruerent, aquam gererent 
et alia ministeria facerent. Verum tam paucine tot homini- 
bus, 584. numero, suflciebant? Vix putem. 

A. ult. [665, ».] ξυλὴν. d est SvA(av , lignaturam , 
materiam ligni caedendam pro indictione seu anno futuro. 
Nautae otii tempore vel quando non in expeditione nautica 
essent, ad opera publica adhibebantur, ut ad comportandam 
aedificiis publicis struendis materiem (vid. Leo Gramm. p. 472: 
A. 6. p. 48r. B. 4. Cedren. p. 585. A. 599. B. fine), ita 
hic loci ad caedenda ligna in silvis pro usu aut palatii aut 
forte totius urbis CPtanae. 

B. 5. [665, 5.] ἐν -4qoívg. Africa hic est non pars 
terrarum orbis de quatuor una, sed aut provincia stricte sic 
dicta , aut huius provinciae capitalis cognominis, sedes regia 
Fathemidarum , antequam in Aegyptum transmigrarent, alias 
de conditore et gentis istius et urbis, Mahadi, Mahadia dicta 
(v. D'Herbelot. Bibl. Orient. v. JMehedia p. 573.)  Domina- 
batur autem eo tempore, ἃ, C. 949., Africae Almansur, ne- 
pos illius Almahadii, quem modo nominavimus , primi de 
gente Fathemidarum in Africa et Mauritania dynastae, Non 
bene conveniebat his Fathemidis, Africae et Siciliae atque 
Sardiniae dominis, cum Ommiadis, qui supremum tunc impe- 
rium in Hispanos Arabes eorumque multos diversos regulos 
omnes exercebant.  lllae simultates tempore post sub Al- 
moézzo , istius Álmansuri filio, in apertum bellum erumpe- 
bant. Videtur itaque legationis illius in Africam scopus fuisse, ut 
Almansur, dominus maris mediterranei inter Siciliam et Grae- 
ciam interiecli , Saracenos Cretenses, ut a Saracenis Hispanis 
dépendentes, eorumque olim ἀποίχους, vexaret quantum 
posset; vid. ad p. 550. B. 1. dicta. 

B. pen. [665, 11.] φύλαξιν. Stephanus, filius Romani 
Lecapeni, olim Imperator, tandem anno 945. ineunte a Con- 
stantino imperio exutus et in Proconnesum primo, deinde 
Rhodum translatus, exilium et privatam vitam per r9. annos 
toleravit. Vid. Cedren. p. 654. et Luitprand. Histor. L. VI. 
cap. IO. II. 

C. 4. [665, 15.] τῆς Lvrioysíac. Antiochiam tenebant 
Graeci ab A. C. 905. (teste Hagi Chalifat) ad A. 1070., quo 
Turcis cessit post infelix Romani Diogenis cum Alp Arslano 
praelium. Atqui tamen invenio apud Abulfedam , anno Chr. 
965. eam Saracenis Tarsensibus paruisse, Anno tamen 969. 
homanos eam recuperasse idem ait. 

385. B. 8. [667, 1.] ζήτει εἰς τοὺς ἄρχοντας. Sic mihi 
videbatur integris litteris exarandum esse, quod in membranis 

T 
per compendium scriptum erat εἰς dy. Conf. p. 586. A. 4. 
lbid. [667, 1.1 λεπτομερέστερον.  F. post hanc vocem 


" -»*" eo δ 
| v ὁ 
& Y » * 
"La ^ " i» ? 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. H. 789 


excidit aut saltim tacite. supplendum est περὲ, aut excidit 
τὸν ἀριθμὸν, sciscitandum apud. praefectos accuratius , quot nu- 


nero milites cum classe iverint. 


386. Α. 4. [668, 5.] ζήτει ete, Haec rhesis per compen- 
T 
dia sic erat in membranis exarata Lz (quod etiam potest legi 


ex 
ζήτει) &c ἀρ τοῦ δδίου. Non soleo haec talia minuta at- 
tingere, nisi ubi ipse mihi diffido, rectene mentem scripturae 
abbreviatae assecutus fuerim. Nam si omnia huius generis com- 
memorare vellem, totus hercle liber a capite ad calcem retractan- 
dus esset, et locus melioribus proferendis non relinqueretur. 

B.2. [668, 14.] τοῦ Οὐρανοῦ. Celebris haec gens Ura- 
norum vel Uraniorum etiam in historia Turcica, vulgo 
Eurenosorum a Turcis dicta; vid, Leunclav. Pandect. Hist. 
Turc. cap. 27. ; 

B. το. (668, 2o.] φελοτιμίας. Ante hanc vocem inseren- 
dum , saltim tacite, καὶ, quod codici deest, et sic quoque 
paulo post aliquoties. Potest pro βραχυλογίᾳ plebeia haberi, 
Praeterea notandum duco, in his computis, ubi ante nume- 
rum aliquem stant duo haec commata apposita sibi ,, aut 
duo puncta superposita, id signum esse numismatum, aut 
solidorum aureorum , ubi vero conspicitur hoc signum ς. 
sequentem numerum esse miliaresiorum. 


^ 

D. 8. [669, 16.] «καράβων. Videntur praefecti carabio- 
rum esse. Siphonarii sunt, qui Graecum dictum ignem e si- 
phonibus eiaculantur; v. Theophan. p. 532. C. :2. et 425. 
C. 2. Constant. Porphyrog. de administr. imperio p. 64. *[Cal- 
linicus repertor ignis Graeci. Zonar. ll. 9o.; de igni Graeco 
et ritibus, quibus fuit expeditus, v. Fulcher. Carnotens. in 
gestis peregrinor. Francorum p. 407.; conf. Du Cange ad loin- 
vill. p. 71. Vossius in Obser. var. c. 9.; classis imperatoria 
siphonibus instructa πυρφύρος στόλος p. 4o. Luitprand.]* 
Praetereundus mihi non est egregius locus Annae Comnenae 
in Alexiade p. 355. B., ubi ait, Alexium patrem suum confe- 
cisse naves et in earum unaquaque prora protomas bestiarum 
terrestrium. cum apertis rictibus: ἐν ἑχάστῃ πρώρᾳ τῶν πλοί- 
e» διὰ χαλχῶν x«i σιδηρῶν λεόντων καὶ ἀλλοίων χερσαίων 
ζώων κεφαλὰς μετὰ στομάτων ἀνεργμένων χατασχευάσας. χου- 
σῷ τε περιστείλας, ὡς καὶ ἐκ μόνης ϑέας φοβερὰ φαίνεσθαι, 
τὸ διὰ τῶν στρεπτῶν κατὰ τῶν πολεμίων μέλλον ἐφίεσθαι 
πῦρ διὰ τῶν στομάτων αὐτῶν παρεσχεύασε διϊέναι, curavit, 
ut τὰ στρεπτὰ, Lortilia per. ora istorum animalium ignem con- 
tra hostes eimitterent, ὥστε δοχεῖν rovg λέοντας xai τάλλα τῶν 
τοιούτων ζώων τοῦτο ἐξερεύγεσθαι., adeo ut leones caeteraque 


. talia animalia ipsa viderentur ignem eructare. Quid hic loci 


790 IO, IAC. REISKII COMMENTARII 


sunt fortia, τὰ στρεπταὶ Puto esse siphones versatiles , tor- 
tiles in quam quisque partem velit. Ab his siphonibus exem- 
plum desumtum videtur inventoribus nostratibus musquetarum 
et canonum, qui revera sunt siphones ignivomi. Dum locam 
hunc tracto , venit in memoriam alter Diodori Siculi, quem 
intelligere ante hunc Anuae locum non potui. Est Biblio- 
thecae Histor. L. XIII. c. 99. p. 622. 75. Narrat Callicra- 
tiden, Spartanae classis praefectum , navem suam in navem 
Atticam , qua Pericles iunior vehebatur, impegisse tanta vio- 
lentia, ut expediri naves rursus non potuerint: τὸ τελευταῖον, 
δοὺς Callicratides ἔμβολον τῇ τοῦ Περικλέους τριήρει βιαιότε- 
ρον, τῆς μὲν τριήρους ἐπὶ πολὺν ἀνέῤῥηξε τόπον, τοῦ δὲ 
στόματος ἐναρμοσθϑέντος εἰς τὴν ἀχίδα καὶ μὴ δυναμένων 
αὐτῶν ἀναχρούσασθϑαι εἴα. Non satis clore Latina interpreta- 
tio haec reddit hoc modo concepta: frons adversae navis 
mucroni tam. firmiter infixerat, ut etc. τὸ στύμα navis Atticae, 
cui infixa haerebat ἡ «&zég, cuspis aenea navis Spartanae, erat 
rictus maioris cuiusdam bestiae hians , in quem intrusus ma- 
gna vi mucro navis Spartanae obhaerebat. 

D. penult. [669, 18.] αὐτοπρόσωπα. Videntur mihi vul- 
tus galearum esse, seu laminae, quibus vultus muniuntur , 
circa os, nares et oculos pertusae, caetera solidae et ex 
uno frusto ferri aut chalybis, non compositae. Sunt enim 
galeae quaedam compositae, quarum genae et mandibula et 
tota pars, quae nares et oculos tegit, revolvi in frontem aut 
infra mentum deprimi potest. Anna Commena p. 15. ἃ. ult. 
ϑωρακίδιον τῆς χόρυϑος χύχλῳ ἐξηρτημένον appellat, Latini 
medii aevi nasale , item visiere, vid. Du Cange ad illum lo- 
cum. Has mobiles et rotatiles galeas hic non intelligit, sed 
immobiles. Scuta ῥαπτὰ puto esse e coriis bubulis consuta. 
Unde autem Lydiatica, num a Lydia, an a Lydda Palaesti- 
nae, et cuius formae aut compositionis ea fuevint, mihi non 
liquet. Xei:gowéAAta forte non tantum carpos, sed etiam ipsas. 
manus tegebant; et videntur Latini chirothecarum hoc ge- 
nus manipulos appellasse.  J4ssessores (id est zusessores) dex- 
trariorum, habebant. loricas ferreas, habebant et caligas, manipus. 
los ferreos , ait Chronicon Colmariense apud Du Cangium Cl. 
Lat. v. zrma. 

587. A. 1. [669, 19.] χοντάρεα. Conti cum terebris ser- 
viunt perforandis ex commoda distantia navibus hostium. — 7707- 
χοδοέπανα seu hastae falcatae, falcibus praeferratae ad lace- 
randa vela et funes velorum faciunt. JMevavAuw& corruptum 
est e Latino venabula. “Ῥικτάρια est pariter corruptum e La- 
tino directaria , id est spicula , jacula, quae versus scopum 
directant:r, id est diriguntur, collineantur, — Vel potest a 
ῥίπτειν repeti, et « pro z positum censeri. "Pézrew dicunt 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. Il. 791 


novi Graeci pro ῥίπτειν. | Veteres quoque persaepe x et z per- 
mutabant, ut χόσα et πύσα, κοτέ et ποτέ. 

A. 5. [670, 1.] χορδῶν μεταξωτῶν. ^ Hic et deinceps 
verti hanc dictionem per funes per strias arte restionica torti. 
Notat alias μεταξωτὸς sericus; vid. p. 275. Et sane non in- 
audita res est funis serico et cannabi intertextus , quo fortior 
fiat. Verum quum in nostris hisce locis ubique iunctum ha- 
beamus σπαρτίναι, malim potius altero modo vertere. Nam 
si voluisset auctor indicare funes partim serico partim can- 
nàbi tortos, dixisset mea sententia μεταξοσπαρτίγας una voce. 
Ratio meae interpretationis in hoc est. Zetara usurpatur 
quoque pro stria, radio , taenia , eo quod nostrates Straehl 
appellant : eim $traeh]l Haare e. c. Significant voce Straehi 
plexum aliquem modicum, μαλλὸν, longum in recta linea 
proeedentem; vid. Du Cange v. 7Metaxa. Sic autem dicuntur 
χόρδαι, funes, ut hi a restionibus striatim e multis minori- 
bus funibus compositis torti ad instar columnae canaliculatae 
a chordis seu nervis, qui ex intestinis animalium toti teretes 
et rotundi atque aequabiles fiunt, distinguerentur. — Potest 
qnoque χορδὴ μεταξωτὸς funem e bombyce vek e byblo con- 
tortum notare. Herodoto saepius byblini funes memorantur. 
Et metaxa est omnis materies in longum duci, plecti, con- 
torqueri, ad modum lini, lanae, bombycis, serici, apta. 
Chronicor Cassinense lll. 57.: albas de metaxa [id est πήνῃ, 
filo] bombaci? octo. 

A. 6. [670, 2.] μῦας. "V. Du Cange Gloss. Gr. v. JMvía 
et Lat. v. Muschetta. lta enim scribendum esse μυΐας , non 
μῦας, Rigaltius existimat, et interpretatur sagztas parvas , 
quae velut muscae parvae , muschettae vel musquettae pun- 
gant. ldem de nostro hoc loco censeo, et de p. 590. C. 9. 

A. 6. [670, 2.] &yg/govc. Videtar vox Germauica esse 
angriphus, angreiffer; notat uncos. lnde F rancicum agrafje. 
Conf, Murat. T. II. Ant. Hal. p. 485., ubi de grap/zis agit 
seu uncinis ferreis, quibuscum per muros demissis appropin- 
quantes hostes sursim attrahebant: quoles unci ctiam hic loci 
videntur designari. Posset tamen , si quis velit, ἀγροίζους et- 
iam a Graeco γρυπὸς,, curvus, arcessere. . 

B. 9. [670, 12.] λαβδαρέωι. Sunt tigna, eantheriü, ad 
figuram litterae-Graecae 4f commissi; vid. Du Cange Gl. Gr. 
v, “αμβδαρέα. 

B. τι. [670, 14.] κρικελοπάγουρθε. Videntur miht for- 
eipes fuisse, quorum ambo rostra vel mandibulae perfectos 
duo semicirculos , et commissae unum integrum circulum, xg£— 
χελλὸν referrent, sed qui reduci et aperiri posset ad appre- 
hendendum aliquid. —"eAA/e et δαχτύλους (forte daxrvArovc) 
torques et annulos , non. puto forma, sed iantum magujtudine 


792 IO. .IAC. REISKH  COMMENTARII 


discrepuisse , illa maiora, hos minores fuisse, ambo cireulos 
ferreos ad apprehendendum aliquid aut ad illigandos funes. 
Post σιδηραῖ aut inserendum est zai, aut saltim comma in- 
terponendum. 

C. ». [670, 16.] σείστας.  Dubitavi, quo modo vocem 
hane redderem. Poteram catenas interpretari et sic feci p.990. D. 
5. Nam supra ad p. 256. D. 3. demonstravi, σεερὰ et σειστὸν 
omne pendulum, larum, oscillans esse. Malui tamen malleos 
vertere , ἀπὸ τοῦ σείειν, ab incutiendo. —- 
|... €, 4. [670, 17.] χαπούλια, | Venit a Latino capulus, quod 
arcam esse mortuus cflerendis, nemo ignorat. Proprie tamen 
capulus est omnis arca cuiuscunque usus, facta ad instar 
χάπης, praesepis, φάτνης, unde iumenta pabulum capiunt, 
Ἱζάπη est id quod χάπτεται. pabulum , et vas ligneum, saxe- 
umve, unde κάπτεται, die Krippe. lade χάπαλος et capulus , 
arca praesepi similis, et tandem καπούλιον novis Graecis est capu- 
lus, arca ahenea vel lignea, labrum, in quo lavatur, eine JJ asch- 
^vanne. Clare hoc patet ex loco Pseudo- Dioscoridis, quem 
Du Cange v. KazoAiv citat: χαὶ ταῦτα ἕμβαλον εἰς xa- 
πούλιον καὶ ἐπιϑύσας [ἐπιϑύειν est idem quod ἐπισπένδειν, 
ἐπιχεῖν., superfundere] ὕξους, χάϑησον ἐν τῷ χαπουλέρ τοὺς 
χάμγοντας χοιλιαχούς, inditis his im labrum, δὲ superfuse. 
tantillo aceti iube ex. ventre. laborantes in labro desidere, .Li- 
ber ille, unde haec rhesis deprompta, procul dubio ex Ara- 
bico Graece versus est; si haberemus Arabica, dubium non 


est, quin pro χαπούλεον ibi vocem Zpzan (; jj reperiremus.. 

C. 5. [670, 18.] ἀρμελαύσια. Armilausium est sagi ge- 
nus infra pubem statim desinens et manicis carens, quarum 
loco hiatus vel fenestras habebat amplas exserendis brachiis. 
Non diíferebat a Romano sago nisi in eo, quod manicas pror- 
sus haberet nullas, cum Romanum perbreves haberet et non 
ad articulum humericum cubito pertinentes. "Videtur vestis 
e Germania in Italiam et deinceps in Graeciam venisse. No- 
men cerle Germanicum est. rmelausia idem est atque Zr- 
melos, quod caret armalibus seu manicis," vel potius bra- 
cbialibus. ^ Aut falsus et nugatus fuit Isidorus L. 10. 
c. 22,, aut non idem vestimentum omni tempore eo nomine 
venit, JDescribit ille sic: armelausa vulgo sic vocata, quod 
ante et retro. divisa. atque aperta est , in armis tantum. clausa; 
quasi armiclausa , litera C ablata, Ydem repetit Ugutio, ad- 
dens armelausam et Sclavinam eandem vestem esse. Quod si 
recte perhibet, idemque est Selavina atque vestimentum , 
quod in Saxonia vocabulo inde derivato Scehalaune appella- 
mus, toto coelo differunt armelausia lsidori et armelausia 
.Sclavina. la enim Isidori Graecorum est ézogc, Latino- 
"morum scapulare', cuius elegantem habet imaginem Paullus 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. Il. 799 


Rhamnusius in descriptione belli Venetorum cum CPtanis, 
tabula tertia , repetitam a Du Cangio dissert, de nummis tab. 
VI. et aliam Horatius Blancus in notis ad Paullum Warne- 
fridum in imagine coronationis regis Longobardici, et item 
aliam. Bandurius Ant, Imp. Or. T. IL. p. 652. tab. 5., ubi 
Helenae Imperatrici crucem invenienti adstant ostiarii duo eu- 
nuchi gerentes epomidas seu armilausas , Zm armis causas, 
ut ait Isidorus, id est in regione brachiorum solidas epomi- 
das. Est revera scapulare hoc armulausia, id est vestis bra- 
chialibus carens. Verum solet potius scapulare , quam armi- 
lausia vocari. lllud autem vestimentum , quod vulgo eo no- 
mine veniebat olim, fuit quale descripsimus sagum pro ma- 
nicis amplas fenestras habens, per quas brachia exsererentur. 
Militaris haec armilausia erat. Militum enim gestamen fuisse 
armilausiam , constat ex illis auctorum locis, quos Du Cange 
Gl. Lat. h. v. allegavit. Alterum illud superius armilausiae 
genus pompaticum magis erat, certe militi arma tractanti 
inutile. Sane non poterat armis, hoc est thoraci , superindui, 
quod tamen de armilausa Mauricius affirmat. Fuit igitur al- 
tera haec militaris armilausia diversa ab illa superiore pom- 
patica et prorsus eadem cum Sclavina. Schalaunam appella- 
mus pallium talare non amplum, a pectore apertum, aut 
globulis consertile, loco manicarum ampla foramina habens 
exserendis brachiis. A schalauna hac non differebat veterum 
Sclavina, nisi sola longitudine. JDesinebat enim intra pubem 
et genua. Imaginem eius videre est in notis Angeli de Nuce 
ad Chronicon Cassinense T. IV. Script. Rer. ltalic. p. 517. 
Vestis, quam sancti duo viri ibi aere expressi gerere conspi- 
ciuntur, Sclavina est, et exacte refert westam seu camiso- 
lium vel tunicam nostratium rusticorum demtis brachialibus , 
quorum loco fenestrae patent. In pectore scissa non est, sed 
tablio praetextata, margaritis per utramque oram continuis 
ornato. Circa femora habent illae duae sclavinae scissuras, 
quae a fenestris humeralibus haud multum absunt. 

C. 7. [67 1, 2.] εἰλαχτιῶν. Non invenio hanc vocem ali- 
bi notatam. Quid crediderim esse, 6 Latinis patet. Putavi 
nempe aut male sic scriptum a librario, aut a novis Grae- 
cis ita corrupte pronuntiatum aevo medio fuisse pro ἤλαχα- 
τιῶν. Est ἠἡλακάτη malus, truncus, scapus procerus omnis. 
Sententia perobscuri huius loci, quantum ego equidem pervi- 
deo, haec est. Ad singulas quatuor petrariarum pertinere di- 
cuntur bini circuli ferrei , vel torques etc. ; eadem totidemque 
ad singulas quatuor Labdarearum, et eadem totidemque de- 
nique ad singulas quatuor ἠλακατεῶν. | 

D. 1. [671, 6.] διὰ. Ab hac voce incipit membrana- 
rum p. 125. b., quam aeri incidi curavi, et primo volumini 


794 IÓ. IAC. REISKII COMMENTARH 


ΒΩ 


ἄρχοντι TOU p.999. À. το. 
D. 4. [671, 8.] καλυμβομάτων. Est pro χαλυβωμάτων, 


^^ N 
adiunxi, finitque in verbis 209975 Ἰωακεὶμ ἀασπαϑαρίῳ xut 


ut paulo post scribitur. Est autem χαλύβωμα materia omnis . 


χαλυπτουσα, legens, σχέπουσα,, οἷον καλύβην παρέχουσα, 
item res, quae χαλύπτεται. tegitur. Forte sunt hic loci τὼ 
καλυβώματα camaratae illae aediculae vel diaetae, velut χα- 
λύβαι, in navium tabulatis, in quibus nauclerus et capita- 
neus navis et honestissimus quisque vectorum agunt, aut sunt 
ipsa tabulata, quae.solent nonnihil arcuata fieri, δὰ χαλύ- 
Pc, tugurii instar. : 

D. 5. [671, 9.] oj. Quid haec figura sibi velit, certo 
non dixerim. E coniectura est, quod in Latinis posui; vi- 
debatur nempe compendium hoc scripturae orívrovaot aut στίγ- 
γουσαι significare. Sic novi Graeci pronuntiant pro ἑστῶσι, 
pendent, aut ἱστῶσαι, pendentes. 

D. 7. [671, 10.] τρεβύλια. Non puto differre a τοῖς 
τριβόλοις veterum Graecorum, ferramentis triangularibus cum 
irinis aculeis, quae adversus incursus subitaneos equitatus. 
hostilis in terra disseminabantur. Conf. p. 381. Δ. 7. Non ta- 
men video, quis illis usus.in navali apparatu fuerit. 

D. antep. [671, 11.] χαταπερίσια. | Pro κατὰ zeo(ocetav, 
quae ultra praescriptum, praedeterminatum numerum. ascen- 
dunt. 

D. penult. [67r, 11.] ἀρμενόπουλα. Reddidi vela mz- 
nora, quia terminatio πουλὺν diminutiva est. Ita Glossae 
Graecobarb. apud Du Cangium v. Σιδηοόπουλλον reddunt v. 
ἀκίδες per σιδήρια et σιδηρόπουλλα. . Forte tamen idem est 


7 
atque ἄρμενα, vela. In membranis crat ἄρμενο. Non dubito, 
me defectum. recte explevisse. ἴων 
D. penult. [671, 12. ἀργὸν. Medio aevo talia metalla, 
quae adhuc in certa opera et instrumenta impensa et elabo- 
rata non essent, sed iacerent adhuc cruda in grandibus mas-. 
sis, non facta appellabant; v. Du Cange v. JMedalia p. 549. init. 
998. A. 6. [671, 17.] ἀτέγια. Tuguria , tentoria;, qualia. 
sunt militum rudiuscula , a papilionibus diversa; v. Du Can- 
ge v. ᾿“τέγια et Ittegiae. í 
B. 2. [G72, 5.] γονάτια. Sic (aut potius γογατία) puto. 
scripsisse librarium pre yovazst«, quod reddidi modosa.  Sci- 
licet nodi in arundine certis. intervallis. distincti γόνατα Grae- 
cis audiunt. Sunt igitur , ni fallor, ἀκόντια γογατεξα iacula: 
nodis geniculata, scapo non per omnia aequabili et laevi. 
B. 2. [672, 4.] βουχολίων. De bucculis, parte scuti, ali- 
as θμφάλοις, umbonibus, dictis, v. Du Cange Gloss. Lat. h. v.5 
κύγχους appellat Polybius, et κύμβαλα vetus Glossator,: zéA- 


E cmm on 


el e ΕἸ * 


-AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. π΄ 795 


"ται, μιχρὰ ὅπλα (scuta) ἔχοντα κύμβαλα προσπεπηγότα, uter- 
que a figura. Chrysostomus ὀφϑαλμοὺς, etiam a rotunda et 
eminenti figura :᾿ ἀσπίδες, ait, χουσοῦς ἔχουσαι ὀφθαλμούς, 
Bucculas autem. appellabant Latini et Graeci sequioris aetatis, 
non a Pucca, Latina voce, sed a voce Germanica buckel, 
quae gibber, tuber notat. 

B. 3. (672, 4. παραπελέκια. Particula παρὰ aut mi- 
nuit hic loci (ut interdum facit) aut potius abundat, quando- 
quidem πελέκεον per se deminutivum est. lia abundat παρὰ 
e. c. in παραβούνι, collis, aut minuit et significat co/iculus. 
Παραναγνωστιχὸν est idem atque ἀναγγωστιχὺν, commonito- 
rium. Παραχάτω idem est atque simplex x«ro, znfra, nisi 
malis reddere aliquanto inferius. ldem de παραξεφὲς, παρα- 
μάχαιρα et talibus statuendum. 

B. 5. [672, 5.] καστελώματα. Καστέλλωμια, castellamen- 
tum, idem est quod veterum δρύφακτα, navium τούχοις super- 
structi e praetensi cancelli lignei , e quibus milites arma sua 
suspendebant; v. Du Cange Gr. Gl. h. v. 

B. 4. [672, 5.] μανεπέλεα. Alias idem sunt atque superius 
τὰ χειροψέλια, munimenta manuum et carporum. Sed hic loci 
sunt τὰ ταῖς κώπαις περιτιϑέμενα σχύτη ἢ δάχη ὅμοια μαγιχέῳ. 

B. 5. [672, 6.] γονατίων. Videtur haec vox segmenta 
coriacea significare, quibus nautae genua muniebant adversus 
attritum et duritiem scamnorum , adversus quae obnitendum 
ipsis est ad maiorem vim impulso remo communicandam. 

B. ult. [672, 15.] yvAegixór. Ex p.590. D. 7., ubi γυραρι- 
χὸν legitur, veni eam in opinionem, esse clavos cum gyro 
seu foramine in summo ad instar acus. 

D. 2. [675, 4.1 μαγαρικὰ, Magarica et Maiorica quo- 
que dicta vasa sunt dolia, seriae fictiles , urnae, gastrae, 
sic dictae a Megaris, ubi fictilia fiebant apud antiquos cele- 
brata, vid, Hemsterhus. ad Aristoph. Plutam p. 274. Mazer 
quoque ea dicebant; quae omnia scriptione quidem, at non 
sono diversa sunt; g et z et z veteres eodem modo ante vo- 
cales e et ; et alias quoque pronuntiabant ; v. Du Cange v. 
JMazer, ubi longam dissertationem de murrhinis veterum texit. 
Recenset ibi quoque inter appellationes horum vasorum /Ja- 
der, quae longe alius originis atque Jazer est, et cum hoc 
confundi non debet. Est enim Arabica vox »sJ«4 , gleba vel 
argilla. Errant quoque, qui Maiorica vasa ab insula Hispa- 
nica Jaiorica derivant, nominis similitudine inducti. — 

D. 5. [675, 8.] λεπτάρια. — Videntur esse funiculi tenuio- 
res, quales nos Bzndfaden dicimus, Franci de /a ficelle. Conf. 
p. 388. D. 5. 

D. 5. [673, 8.] τετράχουλα. "Videtur esse pro τετράχω- 
À«, quatuor pedibus fulta pegmata, super quibus quiescunt 


706 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


siphones igniarii. ZLafetten nos dicimus, e Francico afit. 
lam alibi demonstravi, saepe c et ov vices alternare. 

D. antep. [675, 9.] ὑπεγντίχοντα. lta scripsit librarius 
more suo pro oL πεντήχοντα, Nam ot et v, item t et 7 pro- 
miscue habebant. 

D. pen. [675, 11.] στεγαδερὸν. Quia στέγη est tabulatum, 
credidi xaggiv στεγαδερὸν hic significare clavos compaginan- 
dis tabulatis navium. Certe rectius et aptius extundere non 
valui. Cogitavi tamen , essentne clavi cum latis rotundis ve- 
luti capitellis aut umbellis in summo. 

389. A. 7. [6γ5, 16.] αἰχμαλώτων. Ut sic interpretarer 
compendium scripturae, quod in tabula aenea T. 1. inserta 
linea quarta a fine est αἱ cum gemino 7 superscripto, induxit 
me lin. pen. huius paginae. 

B. 5. [674, 5.] τζιπάτων. | Ut aliquid darem, non quod 
rectum me dare crederem, verti pro fabris gladiarüs. Est 
quidem CX», τζαίφ, vel τζαΐπε, Saif, Arabice gladius. Sed 
pro gladiario fabro illi τζιὰπ, (3L, Siap, dicunt, Ergo 
saltim τζιαπάδων deberet hic scriptum esse pro τζιπάτων, 
a nominativo τζιαπάδες, et in singulari τζιαπάς.  Exspeeto 
igitur meliora et certiora. Utinam liceret locum Heronis , 
quem Du Cange Gl, Gr. p. 1571. v. Τζιπάτα adducit, in. con- 
nexione legere, itaque perspicere, quid ea sibi velit ; forte con- 
grueret nostro loco. 

B. 9. [674, 6.] X Insolens hoc compendium non. vi- 
deo quid possit aliud significare, quam χρυσοῦ, quod librarius 
alias consuevit per exprimere. Signum CY ^ hoc ipso 
versu positum simile fere est illi, quod membranae dabant , 
et quod mihi visum fuit miliaresia significare, quorum cer- 
tum numerum auctor in promptu non habebat. Pro eo in 
Latinis iussi cifram o poni, significaturus non id, quod vulgo. 
solemus ea cifra, nulla miliarensia, sed mailiarensia quidem , 
at non noti numeri. 


o 00 
C. 6. [674, 15.] τῶν [ UU »». Quomodo legi debeat 


hic locus, melius dixerit, qui magis versatus in numeris et 

codicibus Graecis msstis, quam ego quidem sum, Dedi ali- 

quid e coniectura, ne nihil darem. Apud Montfaucon. in 
P^ 


Palaeogr. Gr. p. 560. reperio figuram qi significare scribis 


Craecis miliaresia sex. Hic locus me induxit, ut unoquoque 

panno senis miliaresiis emto darem. — Similis nostro huic loco 
. - ς ^ EJ 

quodammodo est alter proxime sequens p.390. A. 5. ὑπὲρ &yo- 


i n4 
B 


A » ἢ t 
, , 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. IL 707 


dos 0 
ρᾶς κιλιχίων α τῶν c »gic Cc. Verti similem in mo- 
dum singula pro senis numismatibus etc., bene gnarus id non 
recte versum esse. Nam si mille pannorum singuli emti fue- 
runt pretio senorum miliaresiorum , necesse est sex millia mil. 
totius numeri pretium fuisse. Atqui sex millia miliarensium 
ad numismata redacta (continent autem numismata singula duo- 

. dena miliarensia) efficiunt numism. 5oo. Hic autem tantum 
expensa dicuntur numismata 1:66. mil. 6. Apparet ergo, calcu- 
lum falsum esse. Sed per trepidationem, quum urgerent ty- 
pothetae et meditandi atque alios consultandi mortuos vivosve 


otium non esset, dedi aliquid, ut dixi, ne prorsus nihil darem. 
o 


Emendent haec post nos venturi. Haec ipsa figura | ( ; 


quasi esset ; et 9 cum superposito o parvo est in membranis 
nostris ibi, ubi cl. Leiche in sua editione p. 195. C. r. 
dedit :£, hoc est XVI.; videtur tamen potius ibi decuria de- 
. lenda esse. ; 
39o. A. το [675, 9.] βυσαρίων. lta M.; verti tanquam 
βυρσαρίων legissem. 
B, 4. [675, 21.] Miza5A χυτῇ, Non puto aliud, quam 
ἘΣ χε 


hoc latere sub compendio scripturae ut yv, quod in membra- 
nis erat. Χυτὴν hic puto eundem esse atque quem nos ap- 
lira Rothgiesser, fusorem metallorum , fabrum cuprarium. 
. Paulo ante pro ἑτέρων et ἑτέρου erat utrobique et p. 590. B. 9. 

in membranis hoc compendium ad Porro χαταχολίσεως 


scripsit librarius more suo pro χαταχολλήσεως. i 

B. 9. (676, 4.1 τῷ δοθέντι. Ita membranae. Ego qui- 
dem quid sibi velit, non intelligo et prorsus deleta ambo vo- 
cabula mallem. 

B. 11. [676, 6.] μεσέων. Est pro μεσαίων., et xv93po- 
καχαβίων pro χυτροχαχαβίων, more novo Graeciae χύϑρα 
pro χύτρα dicendi, cacabus, qui chytrae seu ollae similis est, 
Cacabus est alias bulbosus, sed olla gracilior et paene cylin- 
drica. 

. B. penult. [676, 8.] χαλκοσταμνίου. Σταμνίον est quod 
nos Stánder appellamus , Latini matulam , vas rotundum ori- 
ficii angustioris, fundi latioris. Gloss. Gr. Lat.: AMatu/ata, 


ἀρύταινα.  Matellata, σταμνίον. 
τ 


ἘΠ ΝΡ . 

C. 8. [6η6, 15.] ἀπο κα «gue. Ex hoc scripturae com- 
pendio aliud nihil extundere valui quam ἀπὸ zov κατεπάγω 
τοῦ ἄρματος. Fuisse armis praefectum aliquem olim in aula 
CPtana, sub cuius dispositione essent arma et armorum bhor- 
reum, dubium nullum est, Num autem Catepanus Zirmatis 


a 


798 ' 10. AC. REISKII. COMMENTARII- 


ille fuerit appellatus, dubito , quum nuspiam eius mentionem 
fieri inveniam. 

C. 4. [677. 1.] τζαπία.  Sappae, quam vocem Glossa- 
rium Romano -'Theodescum apud Eccardum T. 1, Hist. Fr. 
orient. in appendice reddit per /Zavva. Est ergo non id, 
quod .Seaten, ligo , sed quod aue, Radehaue. Nescio, quo- 
modo Latini hoc instrumentum appellent. ATA 

391. A. τ. [677, 6.] γανωτὰ. —Reddidi stamnata. Ἐπ id 
sane alias significat hoc vocabulum. | Huc tamen mibi non 
videtur facere, sed aliud desiderare loci nexus, genus aliquod 
armorum. 

B. 8. [675, 20] xaz«c«oaxj. Dubito κατὰ Σαρακηνοὺς, se- 
cundum Saracenos, more Saracenorum , an una voce zezaoca- 
Qux5vixau eodem sensu legendum sit. ' 

C. 6. [6η8, 7.] τουβία χουχουλάριχα. ^ Quid commune 
sit cucullo, capitis tegumento, et tubiis seu femoralibus , 
non intelligo. 

D. 5. [678, 15.] τὰ Πευχία. Locum hune nusquam re- 
perio, et sitne urbs maritima, an insula, ignoro. Patet enim 
ex situatione , diversum esse ab illo loco, quem commemorat 
Nicetas in Alexio, Manuelis filio, cap. 9. , ubi ait: τὰ Πεύχια 
τόπος ἐστὶ ἐν τοῖς ἄνω Χαλκηδόνος διαχείμενος μέρεσι. Si 
supra Chalcedonem iacet, aberat a mari versus continentem 
orientalem, | 

D. 6. (628, 15.] 4:1. Deerat hic loci numerus milia- 
rium membraneo codici a prima manu. Recentior 7; adscri- 
pserat. "Tutum tamen haud putavi auctorem dubiae fidei sequi, 
praesertim cum ne illo quidem admisso numero summa sub- 
ducta in fine collectis singularibus quibusque numeris respondeat. 

D. το. [678, 17.] (ovgrovc. Neque hanc, iusulam ut 
videtur, chartae geographicae auctoresve exhibent. 

D. penult. [678, 19.] Jov. Hodie ion appellant, 

592. A. 1. [678, 21.] τὰ Χριστιανὰ, — Vidi chartas geo- 
graphicas, quae Christiana et Diam confundebant 2. duas insu- 
las in unam. ; 

A. 7. [679. 2.] ὀνόμασι. — *[Formulae subseriptionum in 
epistolis observatae a Pontificibus Romanis exstant ad calcem 
libri diurni , p. 15o.,, ubi forma, qua Imperatores ad Papas 
veteris Romae et hi ad illos usi sunt. — Quomodo patriarcha 
ad Papam et reliquos patriarchas scribat, v. Append. Codin. 
p. 410-419. Inscriptio epistolae Ioannis Papae ad Nicepho- 
rum Phocam apud .Luitprandum Legat. p. 153. feit haec: 70- 
annes Papa Romanus Nicephoro , Constantino , Basilio , ma- 
gnis Imperatoribus et. Augustis. Liber, quo continentur formu- 
lae, quibus Turcarum imperator ad suos praefectos utitur, 
Latine exstat inter. codices orientales Viennenses apud Lambec., 


ἄ »᾿ 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118,1. 7099 


VHIL n,39.]' Tale formulare exstat apud Habertum in Áp- 
pendice Pontificalis. 

Α. 8. [679, 2.] τοῖς μεγιστᾶσι. Sic ferebant ea tempora, 

ut loquerentur, pro τοὺς μεγιστάνας. lta Nicephorus Patr. 
CPtanus p. 47.: ὅσαύτως δὲ καὶ τοῖς περὲ αὐτὸν ἄρχουσι (id 
est τοὺς περὲ αὐτὸν ἄρχοντας) τοῖς δμοίοις ἐνωτίοις ἐχόσμει. 
lpse Noster sic passim loquitur, ut p. 328. A. 4. εἰσάγουσιε 
τοῖς (pro rovc) τοῦ κουβουχλείου, et p. 354. A. 2. τελειῶσαι 
αὐτοῖς (pro αὐτοὺς) τὴν εὐφημίαν, p. 409. C. 5. καταχϑέντος 
πρὸς τοῖς (pro rovc) κάτω, reducto ad eos, qui infra stant. 
Pari modo Latini permutabant dativum et accusativum illo 
aevo. Charta vetus apud Murator. T. Il. Ant, Ital. p. 1223.: 
Regalis celsitudinis est füleliter sibi famulantibus donis multipli- 
cibus et honoribus ingentibus honorare atque regiae sublimitatis 
liberalitate donare. 
.. 4. 10. [679, 4.] ἐξουσιοχράτωρ. ^ Qui cum potestate et 
maiestate imperat: ἐξουσία enim Graecis est maiestas; v. p. 
397- À. penult. et o9. Α. 9. et Cedren. 563. D. 7. Alexius Co- 
mnenus in epistola ad Henricum V, Imperatorem in Alexiade 
p. 95. C. appellat eum τὴν σὴν μεγαλοδύναμον ἐξουσίαν. 
Cedrenus p. 729. D. 5. ἐξουσιάρχην Ldoutwíag et p. 741. B. 
6. ἐξουσιαστὴν L4faoyíac. Ad modum Graecorum celebra- 
bant Latini eo tempore suos Potestates; v. Du Cange v. Ποδε- 
στάτος et Potestas. Caeterum in huius capitis interpretatione 
veniam rogo mihi fieri, si non omnia verba Graeca Latinis 
totidem reddo. Ipsa res non patitur. Si mei fuisset arbitrii, 
titulorum hanc farraginem absque interpretatione dedissem. 

A. το. [679, 4.] ἄρχων τῶν ἀρχόντων. Vel respicit ad 
Armenos, de quorum Archontibus Archontum multa Con- 
stantinus habet in libro de administrando imperio , vél respi- 
. cit ad Buüdas in aula Bagdadica Emiros Emirorum dictos, 
quod idem est. 

B. 5. [679, 8.] -F 075, πρίγκιψ, Signum crucis hie idem 
valet atque usitata Anglis linea transversa — pro nostro efc. 
Aut aequivalet nostro item. Titulos rex et princeps dabant 
Graeci Latinis maioribus et minoribus dominis , ut e sequen- 
tibus constabit amplius. 

B. 4. [679, 10.] πατράρχης. Qui praeest πάστρᾳ, quod 
idem est atque φάτρα, φατρία, φρατρία, familia hominum 
eiusdem originis et cohabitationis iisdemque πατρίοις institutis 
viventium.  Insolens quidem est haec forma , nec tamen. im- 
proba. De patriarcha sacrorum antistite hic non. cogitan- 
dum est. 

C. 3. [679, 18.] ἀμάντωρ. Forte depravatum est e La- 
tino amator. Sed videtur tamen potius legi debere ὠμύντωρ, 
defensor, protector. 


800 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 
C. 6. [68o, 5.1 ἐρχόμενοι. lta per errorem dedit libra- 


rius. L. ἐρχομένων. 

C. 8. [68o, 4.] πρεσβυτέρας Ῥώμης. [Scilicet nova 
Roma est Constantinopolis; vid. p. 84. notar. ad Donationem 
Constantini M., cuius auctor est Ioannes Diaconus, qui vixit 
saeculo VII., p. 22.]* Ideoque Graeci Byzantini o véor '"Po- 
μαῖοι apud Priscum Rhetor. Excerpt. Legat, p. 60. ed. H. 

D. 2». [68o, 8.] ὅ πνευματικὸς πατὴρ ἡμῶν.  Radevicus 
I. 8. legati Adriam Pontificis ad Fridericum Barbarossam al- 
loquium, quum litteras ei exhiberet, quibus Papa se super 
omnem in terris potentiam efferre," suosque Cardinales ipsis 
Imperatoribus aequiparare studebat et quae discordiarum at- 
que malorum semen spargebant, ita refert : salutat vos bea- 
tissimus Pater nostersPapa Adrianus et. Universitas Cardinalium 
iS. Romanae. ecclesiae , ille ut paier , illi ut fratres, | Verum 
in litteris postea missis multo aequioribus et humilioribus , 
quibus placare iram imperatoris ex tanta indignitate susce- 
ptam studebat, sic eum compellabat: Praesul iS. Atom. Ecclesiae 
vestrae excellentiae  devotissimus ἐπ Christo Pater | vos. sicut 
carissimum et specialem filium. salutat ; salutant. etiam vos ve- 
nerabiles fratres nostri, Clerici autem | vestri, universi. Cardi- 
nales , tanquam. domizum et Imperatorem Urbis et. orbis. 

D. 4. [68ο, 9.] οἰκουμενιχὸς. Hunc titulum sibi tribue- 
bant Pontifices Romani; propterea legimus eum in hac for- 
mula salutationis legatorum Romanorum ad Imperatorem. | At 
Graeci eum sibi vindicabant; propterea in formula saluta- 
tionis. Graeci. Imperatoris ad Papam non conspicitur; vid, 
Habert. Pontif. p. 505. Recte negari patriarchis CPtanis non 
potuit, et iniuria Romani pontifices eum titulum ad se solos 
traxerunt, si vim et originem vocabuli spectes. Nam 6 οἱὐ- 
κουμενιχὸς procul dubio est episcopus τῆς οἰχουμένης aut 
τῶν οἰχουμένων. Atqui demonstravimus in superioribus, τῷ 
οἰχούμενα esse imperium Romanum , quatenus Imperatoribus 
Graecis parebat, exclusis omnibus alienae ditionis. Quum 
ergo Romani pontifices ab imperio Graeco se totumque occi- 
dentem avulserint, qui poterant se appellare oecamenicos epi- 
Scopos, qui extra oecumena seu solum imperii Graeci consti- 
tuti erant, quibus in oecumena nihil licebat. ^ Aut pro- 
bandum erit, τὰ οἰχούμενα etiam medio aevo fuisse Italiam 
et omnem occidentem appellatum. Non negamus, ipsis olim 
fuisse hunc titulum, quo tempore CPtani adhuc Italiae im- 
perabant. "Verum ex quo iugum legitimorum suorum domi-. 
norum causationibus non legitimis excusserunt, eo ipso 
quoque se titulo illo tantopere ambito et adamato Oecumenici 
spoliarunt, et ius fuit CPtano patriarchae eum sibi vindicare, 
ut ἐν τοῖς οἰχουμένοιφ habitanti et ius sacrum dicenti. .Grae- 


AD CONST^NT. PORPH. DE CERIM. LID. Il. 801 


οἱ vocabuli vim. ex more Graecorum loquendi isto aevo aesti- 
mandam esse, nemo facile neget. Oecumenicus non notat 
universalem , sed eum, qui orbi Romano, id est Byzantinae 
iurisdictioni praeest. Oecumene non est orbis illa pars, quam 

" Christiani tenent, sed tantum illa, quae Byzantino | sceptro 
suberat. ld in superioribus demonstravi et luculenter appa- - 
ret ex Anastasii Biblioth. praefat. ad Synodum VII.: Graeci 
frequenter oecumenicum , universalem , in ea synodo patriar- 
cham suum  inconvententer appellant. — erum cum. apud 
CPlin positus frequenter Graecos super hoc vocabulo redargue- 
rem , asserebat, quod non ideo oecumenicum , quem multi 
universalem. interpretati sunt, dicerent umen ; quod 
universi orbis teneat praesulatum, sed quod cuidam part orbis 
praesit, quae a Christianis habitatur, — Quae adversus haec 
oggannit Cariophylus apud Habertum 1. c. Graeculus novus, 
vetustatis ignarus, Romanae sedis parasitus et mercenarius, 
nauci sunt, Notanda praecipue verba Anastasii, quod cuidam 
Orbis parti praesit, quae a. Christianis habitatur. | Voce Chri- 
stanorum soli Christani Graeci iuris et ritus intelliguntur. 
Solebant enim illo tempore Christiani eximie dici, qui ortho- 
doxe, pro cuiusque partis opinione, deum colerent; quod 
eo non pertinet, ac si caeteri Christiani ritus homines 
eo titulo arcerentur. ^ Hinc reperies in formulis inscri- 
ptionum hoc capite exhibitis Bulgarorum principem  Chri- 
slianissimum appellari, principum occidentalium neminem. 
lle nempe Bulgarus Graecum ritum sequebatur. ^ Eodem 
modo Latini quoque Graecos titulo Christianorum  ex- 
cludebant; v. locus Wilhelmi Tyrii, quem ad Abulfedam 
notavi. 

595. B. 2. [681, 5.] πάππος, Ut in foto et rebus civili- 
bus filius adoptati nepos erat adoptantis, ut patet e Cassio- 
dori VHI. Epist, 1.: pacem non longinquus, sed propinquus 
peto, quia tunc mihi dedistis gratiam | nepotis, quando | meo 
parenti gaudia adoptationis praestitistis : ita in foro sacro 
quoque filius eius, qui ab aliquo in filium spiritualem rece- 
ptione e baptismo adoptatus fuisset , nepos adoptantis erat. 
Debuit ergo, quum haec formula in usu aulae CPtanae esset, 
ille regnasse, qui Bulgarum principem primus: ad Cbristianam 
fidem admisisset, ipso illo Bulgaro iam vivis exemto et filio 
atque successore eius superstite. | Non potest hoc in alia tem- 
pora, quam extrema Basilii Macedonis cadere, quo Bogoris, 

rimus Bulgarorum Christianus princeps, et eius filii regna- 

i; vid. Du Cange Famil. Byzant. p. 510. 511. Quod 
autem paulo post dicitur; mutatum nomen a7 et nepotis 
nomine patris et filii fuisse, id congruit in tempora Romani 

ecapeni et Petri Bulgari, fiii Symeonis , qui Romani e Ste: 
Constantinus Porphyr. Fol. Il. 51 


$902 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


phano neptim in matrimonium ducebat. | Caeterum de Chri- 
stianismi apud Bulgaros ortu et progressu v. Fabricii Lux 
Evangelii p. 480. 481. Cedrenus p. 468. C. iam sub Leone 
Chazaro ait eorum principes fidem amplexos fuisse; totam 
vero gentem Chrisü sacris initiatam sub Michaéle, 'Fheo- 
hili filio, et eius matre Theodora, ait p. 54o. B. C. Basi- 
Lis denique Macedonem Bulgaros in fide confirmasse idem 
tradit p. 589. B. et Contin. Const. in Script. post "Theoph. 
p. 210. fine. d 

B. 4. [681,6.] ἡ .4vyovere. Quare Augustae non item 
titulus aviae aut matris spiritualis tributus? Quia ad Bul- 
gari receptionem e baptismo et ad fidem Christianam adhibita 
non fuerat. Non enim foeminae apud Graecos e baptismo 
levant. 

B. 9. [681, 11.] οἱ δ΄ λογοϑέται. | Varii sunt Logothetae: 
in specie et nude sic dictus, alias Logotheta Dromi, item ὅ 
μέγας λογοθέτης , tum ὃ γεγικὸς, rationalis generalis seu fisci 
publici, ó s/d:x0g , rerum privatarum , ó στρατιωτιχὸς, fisci 
militaris, τῶν osxgérov, tribunalium variorum, 6 τῶν ἀγε- 
λῶν, gregum etc. Puto hic intelligi quatuor illos, quos pri- 
mo loco nominavi. 

C. 5. (681, 14.] ὃ ἐκ ϑεοῦ ἄρχων. Dicitur Bulgariae 
princeps et principissa £x ϑεοῦ, ex deo vel a deo, id est gra- 
tia dei et auctoritate divina regnare, quia consensu lmpera- 
toris Graeci populique Romani princeps constitutus et bene- 
dictione patriarchae CPtani consecratus esset. Omnis enim , 
qui iussu lmperatoris aut populi et consecratione clericali 
rituque Christiano inauguratus munus aliquod publicum ge- 
reret, id éx ϑεοῦ, ἐν ϑεῷ, σὺν JeQ, a deo , gratia det, dei 
nomine etc. gerere dicebatur , etiamsi ofliciis fungerentur non 
honestissimis. lta apud Malalam T. 11. p. 150. legitur o£ 
φυλάττοντες κελεύσει ϑεοῦ, ex voluntate et iussu dei, τὸ ma- 
λάτιν δξκουβίτωρες. In charta veteri apud Murator. T.H. 
Ant. Ital. p. 807. occurrunt sex consules municipales, quo- 
rum singuli subscripserunt zn dei nomine consul et dux 5 'X. Y. 
p. 197. habet idem hanc formulam: cepzstis rogare et postu- 
lare nos, videlicet Ioannes, domini gratiam | archiepiscopus , 
et Sergius in. dei nomine eminentissimi. consuli et duci , atque 
domini gratia magister militum. Anna Comnena p. 55. Ale- 
xiadis — c. fin. hane refert epigraphen litterarum Roberti 
Guiscardi ad Papam Gregorium VlI.: τῷ μεγάλῳ ἀρχιερεῖ zat 
κυρίῳ μου “Ρομπέρτος Ζοὺξ ἐν 9:9. Hinc nata formula no- 
stris principibus et regibus solennis, qua apposita nomina sua 
illustrant: Jos Dei Gratia. 

C. 5. [681, 14.] ἄρχων. Ergo illa aetate, Basilii forte 
et Leonis, adhuc Archontes audiebant Bulgarorum principes. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. H. 903 


Quod etiam ex epistola Lotharii Hl. ad Basilium Macedonem 
constat, quae titalum Basilei seu Imperatoris ea aetate nega- 
tum fuisse dominis Bulgariae ab Impp. CPtanis.et solum titu- 
lum principis Bulgarum, hoc est A4rchontis, permissum.  'T'em- 
pore autem post titulum Basilei a Graecis invitis per vim ar- 
morum impetrarunt, ut e p.598. D. 7. Nostri liquet, et Luit- 
prando, qui p. 482. a. Petrum Bulgarum ait a Leone, fratre 
Nicephori Phocae lmp., titulo Basilei fuisse appellatum; v. 
Seld. Tit. Honor. p. 52. ; 

|. €. 5. (681, 17.] Βολιάδες. Scribitur quoque Βοϊλάδες. 
Forte posterius rectius. Appellantur autem sic duces Bulgariae; 
vid. Theophan. p.567. A. 8.574. D. τ. et pen. Forte agnata 
est haec vox notae voci Polonicae J7^oy«vooden. 

Ὁ. 8. [681, 18.] οἱ ἔσω καὶ ἔξω. Appellant Graeci novi 
τὰ ἔσω quae in urbe regia sunt, τὰ ἔξω quae in provin- 
ciis; τὰ ἔξω ϑέματα, provinciae ab urbe regia remotae, 
"Theophan. p. 375. A. 3.; oi ἐξώτεροι Scylitzae p. 817. A. 
9. sunt omnes CPlin non incolentes; τὰ ἐσὼ τάγματα contra 
praesidia in urbe regia collocata, apud Theopban. p. 579. B. 5. 

D. τ. [682, 1.| πάλεν. | Dubium facit hoc vocabulum , 
unane eademque in allocutione priorem et hanc alteram quo- 
que formulam recitaverint, an significet πάλιν alio modo. 
Ego quidem posterius malo. Absurdus enim, paene dixerim, 
prior fuisset mos, et praeterea , illam priorem formulam sub 
Basilio aut Romano Lecapeno, posteriorem hanc sub Caon- 
:stantino et Romano filio obtinuisse, clare demonstrat hoc, quod 
ibi p. 595. B. 5. οἱ vio? xai βασιλεῖς, hic autem ὅ υἱὸς xat 
βασιλεὺς memoratur. Habebat autem Basilius Constantinum, 
Leonem et Alexandrum filios, Romanus item Lecapenus ha- 
bebat Constantinum et Stephanum. At Constantinus, Leonis 
filius, habebat praeter Romanum filium non alium; 

394. A. ro. [682, 18.] ἀπὸ Συρίας. *[Constant. de ad- 
ministr. imperio p. 79. fine. Amarumnes, Agarenorum prae- 
fectus. Vit. Leonis inter Script. post. Theophan. p. 329.]* 

B. τ. [682, 20.] εἰρήνη. Cum hac et sequente formula 
salutandi vel bene coniprecandi conferendam apponemus il- 
lam, qua litteras suas ad Henricum "V. Imp. claudit Alexius 
Comnenus apud Annam in Alexiade p. 95.: μαχρύναι ó ϑεὸς 
τὴν ζωήν σου. πλατῦναε τὰ τῆς ἐξουσίας cóv ὅρια. xat 
ϑείη σοι πάντας τοὺς ἀντιπίπτοντας εἰς θγειδισμὸν xai εἰς 
χαταπάτημα. εἰρήνη εἴη τῇ ἐξουσίᾳ σου καὶ γαλήνη. ἥλιος 
ἐπιλάμψαι πάσῃ τῇ ὑπηχόῳ σου, καὶ γένοιντό σοι πᾶντες εἰς 
ὀνειδισμὸν οἱ ἐχϑοοὲ, τῆς ἄνωϑεν χραταιᾶς ἰσχύος κατὰ πάν- 
τῶν got χαριζυμένης τὸ ἄμαχον, τοσοῦτον τὸ ἀληϑενὸν αὖ- 
τοῦ ὀὁνομα ἀγαπῶντε καὶ κατὰ τῶν ἐχϑρῶν αὐτοῦ τὴν χεῖρα 
ἑπλίζοντι, 


ϑοά IO. IAC. ΒΕΙΘΚῚ COMMENTARII - 


B. ult. [685, 7.] ^4uzoGc. V. Du Cange Gloss. ut e 
h. v. YN Lose τι uod princeps. Acts SS. Iunii T.I. 
p. 2012. dmiralis ex Saracenica lingua deducendum, v. 
Giannoni p. 248. Tutini scripsit librum de officiis magni Ad-- 
miralii, 1n eo titulus Zdmirati admiratorum. —Giannm, l. c. 
TX. H. p.!2ag.]* 

C. 5. [685, 12.] διέσωσεν. *[Hinc diasostes apud Luit- 
prandum in Legat.]* Hoc margini Apographi Draudiani ad- 
scripserat V. Cl. : 

395. A. 5. [684, 8.] ὑποταγέντες. Subditos Romano im- 

peto et tributarios fuisse multos talium Emirorum, quales 

ic nominantur, non puto. Forte dedit aliquid Aegypti Emi- 
rus (Constantini enim aetate nondum erant ibi Chalifae) re- 
spectu possessionum quarundam in mari Aegaeo. Sed caetero- 
rum aliquem , ut Persidis aut Chorasanae dominum , Buiidam 
aut Samanidam tributa misisse CPlin, vix crediderim. Re- 
guli forte, maris Caspii accolae, ut DBaspracani et Iberiae ex 
parte Samanidarum et ex parte Buiidarum vasalli, pendebant 
aliquid Romano Imperatori, ut solent minuti, qui in duorum 
potentium regnorum confiniis medii iacent et coacti sunt 
ἐπαμφοτερίζειν. 

B. 4. [684, 17.] οἰχεῖος.  Familiaris, domesticus, va- 
sallus, ad eius οἶκον, domura, comitatum et familiam per- 
tinens. 

C.8. [685, 9.] εἶτε xai uz.  Debebat quidem de iure 
Chalifa omnibus imperare per omnem ditionem Muhammeda- 
nam regulis, et hi quidquid tenerent provinciarum ab eo feu- 
datario nomine et ut vasalli tenere. Verum rapuerant legati 
provincias, in quas missi fuerant, ad se, Chalifis aut non va- 
lentibus corpus nimis vastum regere et ubique simul esse, 
aut potius otio et deliciis Babylonicis torpentibus eoque in ser- 
vitutem delapsis. Audiamus ex Abulfeda (T. II. p. 598.], qualis 
fuerit A. C. οὔθ. status imperii Saracenici et qui quas pro- 
vincias tenuerint reguli : 

o LS (XL, Lunas sx Là XRJDRIU (us 2 
(Uem Ufo QGR5b οὐ δ ὦ Sae cL 
»5 o "πικρὸ ὍΔ» XbRSO qu x,9J o-95 os a$ 
(O99 jg dee. Lu. Qui—À3 gus ce? 


δ ὁ GJ n (qe σὴ 02 d Xx. $m» 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. n. 805 
pul o. à Xdou uà, (4b οὐ Xu audei 
στ sc C ὁ g4X. qeAeUD Cor cess 
Aa o QJ rhy Gy queo, νοῶν Qaid Ouch qi 
pu! ὧς. ὁ gi οὔτ» dbuJE Dui qi oye 


usa Uo (Qu os à καῖ οὐ G9 
Ad nihilum paene redierat pristinus ille Chalifarum splendor 
et venerabilis quondam maiestas. — .Nam non tantum lis 
praeter. Bagdadum et suburbanas praeturas reliqui nihil fe- 
cerant raptores provinciarum legati, sed etiam in ipsa urbe 
regia nulla erat auctoritas Chalifae , sed solus. Raiekides re- 
gnabat, qui praeterea. JV'asetham et αἱ Basram peculium te- 
nebat. ΑἹ Baridicus incubabat  Chuzistanae , | Emadoddaulah , 
filius. Buieh , habebat Persidem ; Abu. Ali Mohammed , filius 
Eliasi, Samanida , Kermanam ; alter Buiida , Rocnoddaulah , 
cum JVaschmegiro, filio Zaiiari , fratre Mardawigi , de pos- 
sessione Arriae et Isfahanae et Parthiae contendebat armis. 
Hamdanidae Mesopotamiam , id est Almauselam et. reliquas 
"Arabum. Sunitarum de gente Becri et. Modhari et Rabiah sedes 
partiti inter se fuerant. — Aegypto atque Syriae dominabatur 
αἱ Achschid Mohammed, filius Thagagi , Libyae et. Maurita- 
niae οἱ Caiem , filius Almahadii , lita.  Andalusia parebat 
Abdorrahmano , qui vulgo ab Elogio an Naser audit, iMo- 
hammadi filio, de gente Ummiah. ' Chorasana et quae ultra 
Oxum patent Nasro, filio Ahmadi, iSamanidae ,  Thabare- 
stan et Giorgian Dailomitis αἱ Baharain et al Iamamah Abu 
Thahero Carmatkhitae. : 

596. A. 9. [686, 5.] ἀσολδίᾳ. Id est μονοσολδέα , ut 
constat e sequentibus δισολδία, τρισολδία, τετρασολδία., bi- 
norum , ternorum, quaternorum solidorum bulla. Erat autem 
mea quidem sententia bulla unius solidi non pro qua in 
consuetudinem cancellariae penderetur solidus unus, sed quae 
haberet appensam bullam , hoc est capsulam rotundam au- 
ream cum cera eique impressa Imperatoris imagine, cuius 
bullae aurum aequaret pretium et pondus unius solidi aurei. 
Et sic porro bisoldiae , trisoldiae , tetrasoldiae bullae erant 
quarum appensae bullae valerent binos, ternos aut quaternos 
solidos. Paulo post dicuntur Papae Romano missae fuisse 
bullae bisoldiae. Minoris ergo fiebat, qudm Chalifa vel Papa 
Saracenicus , cui bulla quatuor solidorum mittebatur ; mino- 
ris quoque, quam patriarchae Alexandrinus, Hierosolymitanus 
et Antiochenus , quorum singuli trisoldiis bullis cohonestati 
dicuntur fuisse, Est certe minutum quid et pauperiem pro- 


806 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


dit bulla unius solidi. Quam tenuis debuit talis bractea fuis- 
se! Nobilius tamen vel sic quoque bulla aurea unius solidi 
more illorum , qui, affectatione humilitatis aváritiae et censi- 
bus suis valde. favente, nonnisi plumbeis bullis utebantur 
nonnisi plumbum ad alios mittebant, aurum sibi servabant. 
Dignius Imperatore se gessit Carolus M., quem monasterio 
cuidam Compendiensi diploma donationis cum appensa bulla 
aurea octo vel decem ducatos aureos pendente concessisse 
narrat Du Cange v. Bulla; vid. dicenda ad p. 398. B. rr. 
B. το. [686, 14.] πρωτοσύμβουλον. | Confuderunt Graeci 
Amiralomarai | V3 «53 seu principem principum wel ar- - 
chontem. archomtum , quae in aula Bagdadica prima post 
Cbalifam dignitas erat et omnia nomine Chalifae agebat, 
eum Chalrfa, ut huic titulum tribuerent, qui illius erat; et. 
praeterea vocem Zr alia notione, quam vulgo non habet,. 
habere tameu per rationem linguae Arabicae potest, accipie- 
bant. Scilicet 4mara verbum, quod alias imperare notat 
et Zubere, debet quoque interdum notare comsilium dare. 
Hoc patet clare ex octava eius verbi coniugatione, quae est 
QM Jüamara, et notat βουλεύεσθαι, sibi consilium ab altero 
petere vel sumere. Ergo 3555 Amir vel Emir, est ea ratione 
aliquis, cui consilium datur. Ergo £V 5595 Amiralomarai 
recle potest verti primus consultorum, προωτοσύμβουλος, quam- 
vis ordinarie soleat Arabibus Zzmperantem imperantium mo- 
tare, Arabici tamen scriptores sollicite, ut par erat, digni- 
tates diversas Chalifae et archontis archontum vel protosym- 
buli distinguunt, contra quam Graeci fecerunt : quem morem 
scholium subiectum recte reprehendit. Exempla,. ubi Chalifae 
Protosymbuli appellantur a Graecis scriptoribus, exstant apud 
Theophan. p.509. C.8. 529. B.6. 562. D. ult. Insignis est 
locus apud Selden. de "Titul. Honor. p. 5o. ex epistola 
Ludovici 1I. ad Basilium Macedonem , ubi de titulo Zasieus 
cum eo rixatur, eumque ad se quoque pertinere contendit, 
Sed nec hoc admiratione caret, ait, quod asseris, Arabum 
principem. | Protosymbulum | dici, cum. in. voluminibus | nostris 
nihil tale reperiatur ,/ et vestri codices modo zírchigon , modo 
regem vel quolibet. alio vocabulo nuncupent. Sed mos ommni- 
bus lüteris sacras. scripturas praeferimus , quae non Proto- 
&ymbulos , sed reges Arabiae et Sabae perspicue profitentur ; 
Chaganum vero non Praelatum [ἄρχοντα͵ 4varum, non. Cho- 
zarorum , aut lNorthmannorum '|ita eo tempore appellabant 
quos nos hodie hussos et Tataros dicimus] nuncupari reperi- 
mus, neque Principem  Bulgarum , sed regem. vel. domimum 
DBulgarum. Érgone sacri codices eorum temporum pleniores 
nostris et de Chalifis Saracenorum, de Chaganis Chazarorum 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. II. 807 


et Bulgarorum memorabant? Videntur eo tempore principes, 
quod alios libros non nossent, omnia iura sua e sacris bibliis 
deduxise,  *[De Protosymbulo, Saracenorum duce, Basileo, 
nomine lmperatoribus Graecis proprio, item de Zfrchego vid. 
Anonym, Salemit. Chron. apud Murator. T. IL. p. 247.]* 
Locum quaesitum non inveni, interea conferri velim Du Can- 
qua qoo Lat. h. v. Venit hic mihi exponendus et vin- 

icandus locus Achmetis Onirocritici, qui capite XLV. p. 55. 
edit. Rigalt. agit περὲ τοῦ Or&/garog τοῦ πρωτοσυμιβούλου. 
Du Cange Gloss. Gr. p. 860. ex illo capite contendit, non Ach- 
meten, filium Sirini, auctorem esse illorum Onirocriticorum , 
sed recentiorem aliquem , et Protosymbulum ibi memoratum 
non esse al Mamunum, illum ab amore litterarum celebratum 
Chalifam, sed alium aliquem recentiorem Chalifam Aegy- 
ptium, idque ideo, quod dicatur ibidem ille Mamun non esse 
de gente Protosymbulorum. Sed perperam intellexit obscuram 
et inscitam , ut erant illa tempora, narrationem. Vocabulum 
Gv (ὅτι τοῦτό συ οὐχ ξώραχας, oV γὰρ εἰ ἐκ τοῦ τῶν πρω- 
τοσυμβούλων αἵματος) non ad Mamunum, sed ad illum hominem 
redeunt, quem al Mamun ad Achmetem, filium Sirini, misisse 
dicitur propositurum ipsi somnium illud et simulaturum sibi 
obtigisse. | Verumtamen est Graeculum istorum Onirocritico- 
rum auctorem tempora confudise. Nam Achmet, filius Sirini, 
saeculo paene citius obiit, quam al Mamun Chalifa fuit factus. 
Hoc posterius A, F. 199. seu A. C. 814. contigit, illud prius, 
obitus Achmetis, A. F, t10. seu A. C. 728.  Debuisset nempe 
Graeculus sic narrasse; » Abdol Malek, filius Merwani, videbat 
somnium, quo sibi videbatur quater in al Caaba mingere. 
Mittebat igitur familiarem sibi aliquem ad Achmeten, filium 
Sirini (D'Herbelot. Bibl. Orient. p. 8. ἃ fine ait ad Saidum, 
filium al Mosajjebi). Cui cum ignotus ille, Chalifae famiharis, 
somnium, tanquam sibi oblatum , exposuisset , nolebat Sirini- 
des interpretari, dicens, id ad eum non pertinere, ut qui 
ad gentem Protosymbuli nihil faceret. ^ Spectare autem so- 
mnium ad Protosymbulum. gitur curasse Abdal Malecum ad 
se Siriniden arcessii; qui coram al Chalifa constitutus hanc 
dederit interpretatonem : futurum esse, ut —« etc. 

B. penult. [686, 16.] διατάχκτορι. Respondet hoc vocabu- 
lum Arabico Xi4l2- Chaljfah, idque interpretatur. — Proprie 
quidem illud et successorem , διάδοχον, et vicarium, ronorg- 
ρητὴν notat; deinde vero, quia qui loco alterius est et rei 
alicui praeest, eam curat eaque ipsi curanda committitur ab 
€o, qui legat: ex co factum, ut Chalifah quoque vulgari Ara- 
bum et Turcarum usu commissarium, μαγδάτωρα, un commis, 
notet, ordinatorem, διατάχτορα. De nomine Ágarenorum 
eiusque vero significatu et origine ad p. 253. B. 13. dixi, 


808. . 10. IAC. REISKII. ΟΟΜΜΕΝΤΑΆΠ. 


C. ult. [687, 5.] zvevuarixóv ἡμῶν τέχνον. Quare Ar- 
menum Lmperátor spiritualem filium suum appellet, non in- 
telligo, quum neque a Graecis Imperatoribus Armeni sic e 
baptismo recepti et Christianis sacris initiati fuerint atque 
Bulgari : saeculo enim quarto iam profitebantur haee sacra: 
neque cum ecclesia Graeca fecerint, sed ab ea nullo non 
tempore damnati et conviciis atque odiis exagitati fuerint , 
tanquam haeretici. Si πγευματικὸν abesset, mon mirarer. 
Solebant enim Impp. CPtani principes exteros se minores et 
quibus faverent, etiamsi barbaros et paganos, τέχνα appellare. 
lta Heraclius "Turcarum in Lazica principem céxvo» appellat 
apud Nicephorum Patr. CPl. p. 47. Breviarii. Manuel Co- 
mnenus de Sultano Iconiensi, quamvis minor natu, sed maior 
imperio et opibus, τὸ τῆς ἡμετέρας παιδίον βασιλείας, ὃ 
Σουλτὰν, ait apud Cinnamum p.25. c. fin. Idem Stepha- 
num , regem Hungariae, suum , ut volebat, vasallum , ὦ παῖ 
compellat p. 126. c. fin.: ἥχομεν, ὦ ἐμὲ παῖ, οὐ πόλεμον 
Θὕννοις ἐπάγοντες. Puto itaque filii quidem appellatione in- 
feriorem illius, qui sic appellatur, gradum et subiectionem re- 
spectu appellantis indicari, addito autem spzrtualis vocabulo 
significari, eum Christianum esse. Sic infra formula ad Impe- 
ratores Germaniae et reges Galliae, ut pares, est ἀδελφὸς, 
quia vero Christiani illi sunt, quamvis non ritus Graeci, 
additur πνευματιχὸς, quasi dicas ad nostrum in | Christo 
Jratrem. 

D. 1. [687, 4.] τὸν ἄρχοντα τοῦ ᾿“σπουραχᾶν, ἤγουν τοῦ 
Βασπαραχᾶν.  Aspuracan ergo etiBasparacan idem est. Ba- 
sparacanorum bis vel ter fit mentio apud Constantin. de 
administrando imperio, ut p. 123., et semper cum Iberibus 
aut cum Abasgis ibi nominantur. Ego non dubito, gentes 
has easdem esse cum Aspurgis et Aspurganis vel Aspurgianis, 
qui, teste Strabone et Stephano Byzantino, olim circa Maeoti- 
dem paludem sederunt, deinde autem in tractum illum, 
Caspio mari contiguum, qui hodie tantilla mutatione vetusti 
gentilis nominis Astracan appellatur. Multum ab his differt 
Guil. de l'Isle, qui in charta geographica ad Constantini li- 
brum de administrando imperio pertinente et a Bandurio edi- 
ta regionem Buspracan in media Armenia ad lacum. Wan 


ponit. Cum οὔ 2 Baschburacan σοὶ Aspuracan confun- 


dendum mon est (8 && ,Sopuracan, in Chorezania situm, de 
quo Abulfeda et Marcus Venetus [.. 1, c. 50. 


D.8. [687, 9.] Koxofiv. De nominibus oppidorum et 
tractuum Armeniae hic designatis nullum agnosco, neque aut 
apud Arabicos geographos , aut apud Constantinum Porphyr. 
reperio praeter Ταρὼῶ et JMosL, quod coniecto esse Us» 
Musch vel Mos Arabicorum geographorum, et Z4vGa» ours 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. Π. 809 


D. ro. [687, 1o.] 7M. Videtur (s^ esse, dequo Abulfe- 
da haec paucatradit: ὁ je ἢ à -α &4Xe Jb (a 
Quia Ege οὐ» εἰ ξυϑ C$ Xe he So, Ly οἷ» 45 
pae x9 Que qb GA qe Uie Conley oA Lay 
dolus ἘΞ ΟΣ SE de Jd o£5 
Musch est parva urbs , in pede montis, cum longa valle ad 
itineris bidui longitudinem , vulgo vasta planities |Musch dicta. 
Jbi sunt prata et pascua. Abest Miafarekina duabus fere sta- 
üonibus et Chelata fere tribus. E libro Longitudinum colla- 
cat ad grad. long. G4. min. 30., latit. 59. m. 3o. Cl. Schul- 
tens margini codicis Leidani adscripserat haec verba: Mosis 
amnis Armeniae apud Plinium. ^ Nisi autem hoc sit, forte 
est οἷν», Moésch, Geogr, Nub. p. 292. 9., nisi forte (Ss et 

U9l»^ idem sint. 
D. 11. [687, 11.] dvZav. In codice membranaceo erat 

v 


sic exaratum ar»Lev, unde effeci 4vCa», Qu»! ZAugian, de 
quo oppido Abulfeda, qui ad grad. long. 71. m. 35. et lat. 
59. 55. collocat, sic tradit: sb οὐ 0 8E 8M 
ELA Xuaz (99 (Use. qwe Lg. (M5 jo la, 
μὲ oppidum parvum cum fonte aquae wivae, paucis arbo- 
ribus, foris et pagis, foecundo in solo et abundanti bonis. 
Voluitne librarius “40γαζ indicare, vel A4bchas, ut hodie 
efferunt, veterum Z/basgia? Non putem. Nam de Abasgia 
paulo post sequitur, et Abchas etiam extra Armeniam est. 
lila ultima figura 5 referens estne compendium scripturae ?/7 
significans, Z4oLavíxg vel ziLavíxg? An voluit Z4oCa» et 
LdoLavixg?  ldemne est ᾿ρζανίγνη et “υζαγίνη Sane fa- 
cile fieri potuit, . ut Graeci Arabicos libros tractantes 
pro oj ἡ ZArzan , legerint ω) οἱ La». Talium errorum, 
inscitia natorum , deinde usu confirmatorum, immanem ob- 


^ 
servavi numerum.  Diversae tamen sunt urbes Zugan et 
ZArzen. 
D. τι, [687, 11.] Συνῆς, In notitia antiqua. Armeniae 
(v. Fabricii Luc. Evangel. p. 645.) KA/ue Ζιγησινῆς. Estne 
nostra leclio ex illa mutilata et depravata? 

397. B. 4. [688, 2.1 ἐξουσιοχράτορα, Hoc nomen vel hic 
titulus peculiariter attribuebatur Alanorum domino, Graeci 
imperii yasallo; vid. Constant. Porphyr. de admin. imp. p. 
62. A. et praecipue Du Cange ad Alexiad. p.209. et 595. - 

B. 4. [688, 5.7 ᾿Ζλανίας, Du Cange ad Alexiad. p. 209. 
eosdem putat esse Abasgos, Alanos et Iberos. Alani vel Al- 
lani et Albani num iidem sint, disquirit Barth. ad Guil. 


810 IO. IAC. REISKII COMMENTARII- 


Briton. p. 31. Quod mihi definire in promtu non est, Abulfeda cer- 


te nunquam cjl Albanos, sed semper (939) Allanos nuncupat, 
tanquam si αὐ articulus esset praepositus, ipsum nomen 


ὧδ Lan. Abasgi autem. et Allani procul dubio diversi sunt, 
non tantum ideo, quod bie tanquam diversae gentes enume- 
rantur, sed etiam situs demonstrat, Allani enim multo al- 
tius versus septentrionem in ipso Caucaso habitant, Abasgi 
autem in littore maris Caspii , quod etiam adhuc mare 


(yel, Abosgun , de ipsis appellatur, ^ Aut ergo diversi 
sunt ab J4bcassis, qui ad Pontum Euxinum habitarunt, ubi 
etiam Abulfeda (45, 4bchas, collocat, aut migrarunt, vel 
ex parte, vel tota gens, ut in non magna terrarum distan- 
tia, vel a Ponto Euxino ad Caspium , vel ab hoc ad illum. 


Tüavegía forte est regio. (jl, Zzanorum, circa Pontum Eu- 
xinum. Arabes videntur eos (57! appellasse, ar απ, unde 


per corruptionem. fluxit nomen Zram (y, quod toti illi tra- 
ctui inter Ármeniam et mare Caspium commune est.  Tza- 
norum sedes designat Agathias initio libri V. : οἰκοῦσι τὰ πρὸς 
ψότον ἄνεμον τοῦ Εὐξείγου πόντου ὑπὸ Τραπεζοῦντα τὴν 
πόλιν. Sequens Σαρβὰν videretur idem esse atque Schirwan, 


cl» σῦς nisi additum esset, medium id iacere inter Allaniam 
et '"'zanaream. De JZocan haec habet Abulfeda, qui ad long. 


78. latit. 55. (aut 38.) collocat: ἄλριλο oises Qu à Js 
d$» qu JS exo εἰς δ Qd» Lee oia L4 04594 
ὧν ἄλλαν (5 5} ὁ ὁδ eu citu ob uou, leas 
Q5?! ὰφ à (usa XJ (8:3 eos da—9 )—2495 Jes 
KxwwXA QOL) (2). (ym.  ο luna εν Uil S p 
Que. jme ὑπ d ua) ceras visi sali Bie 
Os JU, cux uua $112. πϑ qa veu Que 
ὁ XX» (5) ας ἰῷ». Qe A .£,9 Qj 41y8 
Qd. oM Ede d$ qEee q6Rj9 Q3 08 quee Ils 
c [0] ES "Ὁ ^ qd» quyeRS (hs veux Xi ga 
Myr A 

ge) UL ES] 
IMucan est, ut ait αἱ Lobab , urbs in tractu IDerbend, quem- 
admodum. perhibet os Samanensis. Plura non dat, Filius Hau- 


cali asserit, biduo a Bab el abwab distare [seu portis Caspiis]. 4d 
ditionem: ZzLrdobil. refert αἱ Azizicus. Hoc, iuquit , tempore uon 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB, Il. 81: 


superest Muganae celebritas; tantum notae sunt terrae Mugan , 
terrae illae vastae , frequentes aquis et cannis Sacthari, et pascuis, 
in litore maris Thaberestanict prope mare, in. puncto occiden- 
tali septentrionali T'ebriz ad decem fere diaetarum | inde 
distantiam, : Ibi hibernatur Ordu (Horda, castra vel aula) 
Tatarorum wt plurimum. Porro addit αἱ Azizicus, Mogan esse 
in extremitate terrarum | Kilan a plaga occidentali ; inter 
eam. et ostium fluvii Corr [vel Cyri], s? mempe super littore 
maris versus occidentem cum aliquali versus boream incli- 
natione procedas, interesse 26. parasangas, inter ostium. 
vero idem Cyri et αἱ Bab, in littore maris Chozari esse 21. 
parasangas. 3 care hinc, falli auctorem nostrum in eo, 
quod Mocan ad paludem Maeotidem collocat et hanc ab illa 
incipere ait. 

D. 2. (688, 19.] καϑολιχὸν. Ut Romae et CPleos epi- 
scopi se o/zovuerixovc appellant, ita Christianorum orientalium 
summi episcopi, qui nempe Antiocheno non parent, catholicos 
se appellant seu generales.: Arabes (iS Tschasolik  effe- 
runt, et sic quoque extulit hoc nomen Marcus Paulus Ve- 
netus L 1:5. more [Italico Jacolick exarans, v. Du Cange v. 
Catholicus. Hodie tantum unus superest Christianorum per 
Chaldaeam summus pontifex , catholicus dictus, Bagdadi re- 
sidens. Olim tamen plures erant. Hic certe tres diversi 
nominantur Catholici, Armeniae, lberiae, Albaniae, et for- 
te qui hodie episcopi audiunt, catholici tum appellabantur. ἡ 
ZInnensis catholicus, quem Du Cange l. c. e Wilhelmo Tyrio 
memorat, sedebat apud 3X3le Zfmam, urbem ad Euphratem, 
de qua Teixeira et della Valle in ltinerariis, Ad locum Ni- 
li Doxopatrii ibidem citatum tenendum , Bagdadum- a Grae- 
cis Εἰρηνόπολιν appellari, quia ea urbs Arabibus ον EaiOva 
urbs pacis, audit. Sed “Ρωμογὺρ quid sibi velit, nescio. Ἐχ- 
ponitur ἦτον Χορασάν. Forte itaque legendum Βαμογὺρ , id 
est 5*2» “2. Βὰμ ὁ yovg, Bam et Gur, quae ambae 
provinciae pro una solent considerari, et Indiam aique Cho- 
rasanam interiacent. 

398. A. 1. [689, 4.7 εἰς τὸν ózye Σαζωνίας. Graeci re- 
rum Germanicarum ignari et incurii regem e duce faciebant ; 
ut in multis aliis fecerunt. Princeps olim paulo potentior 
ipsis $75 erat ; βασιλεὺς solus suus lmperator, Saxones hic 
et Boioari in specie nominantur, quia lmperatores Germanici 
e gente Saxonica tum regnabant, quum Constantinus Por- 
phyrogennetus et eius gens Byzantio dominarentur,  Con- 
stantinus Porph., Leonis filius, aut Romanus Lecapenus lega- 
tum misit in Saxoniam [ad Ottonem I, circa A. 946. aut 945., 
ut perhibet Lambert, Schafnaburgensis] Simeonem eunuchum 


, Ga 
812 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


κοιτωνίτην, et Otto vicissim ad eum misit Luitfredum , in- 
süitorem?seu negotiatorem, πραγματευτὴν, Moguntiaeum 5 v. 
Luitprand, Hist. VI. 2, Lambertus modo citatus A. 949. : ite- 
rum. venisse nuntios Graecorum ad regem Ottonem cum pre- 
tiosissimis muneribus in memoria omnium Sanctorum, ldem 
ad A. 973. legationem Graecam memorat, quae ad Ottonem 
in urbe regia Quedlinburg residentem — venerit. Hinc noti 
fuerunt Graecis Saxones et simul quoque Baioari, quia Otto 
simul dux Saxoniue et Bavariae erat, Veteres pronuntiabant 
iSacae, Σάζοι, Sassi; p. 4. Notitiarum Holstenianarum post 
Caroli a S, Paulo geographiam sacram legitur ἄχρε τῶν ὁρίων 
Σάζων, et notatur in margine ZaSóvov, Sed non opus est, 
Pagus ille prope Leidam Batavorum, milliari fere inde ver- 
sus septentrionem distans, e quo Saxi olim, ut videtur, in 
Augliam traiiciebant , adhuc hodie Sassenhezm, patria Sasso- 
rum, dicitur, *[De nomine ῥὴξ ab Impp. Graecis tributo 
vid. p. 516. Dissert, loinvill, Croatiae duces quando duces 
vocati sint, v, Giornale dei Letterati IX, 455, Venetorum prin- 
cipes Constantinopolitani Imperatores ut reges considerant; ibid, 
XVI. p. 484.5; de regis regum titulo Francorum regibus dato 
v. Du Cange Alex, p. 552.]* De titulo regis, Germanico lm- 
peratori a Graecis velut minore tributo vid, idem ad Alex, 
p. 236. et Selden. Titul. Honor. p. 5o. et Goar. ad Codin. 
p. 72. n. 34. "[Imperatoris titulus a Graecis negatus est oc- 
cidentalibus, Manuel Imp. paciscitur cum Friderico Imp., velle 
se ipsum Imperatorem et orientalem Neo- Romae Imp. vocare, 
teste Radevico ; vid. Eginharti interpretes p. 85. Symeoni 
ut Imperatori et regi acclamatum Romana lingua, Georg. 
Monach. p. 58o, Imperatores Graeci titulum hunc Βαβι οὶ 
Carolo M, negant, vid. Eginharti interpretes p. 128.]*  Agno- 
verant quidem renes legati Carolum pro Imperatore et 
Basileum salutaverant, Sequentes tamen Imperatores Graeci 
protestati fuerunt adversus factum vel auctoritate legatorum 
privata, vel iussu foeminae tyrannicae, quae iuribus suis de- 
rogare non potuerit , ut illi aiebant, V. locus Sigeberti Gem- 
blacensis paulo post citandus,  "[Michaél Curopalates Carolo 
M. titulum Imperatoris negat, Giorn, d. Letter, XVI. 48. De 
Basileo nomine Imperatoribus Graecis proprio v. Anonymi 
Chronic, Salernit, p. 247. T. II. Mureat.]* Gravi sermone 
querulus debacchatur Cinnamus p. 127. in arrogantiam lm- 
peratorum Germanicorum , quod Lmperatorum titulum  arri- 
puerint et reges alios faciant, iure nullo. Sed opus non erat tan- 
tis iris, Ut enim omittam hoc urgere, ius illud eo titulo uten- 
di solis Graecis proprium non esse et nunquam fuisse et eos 
falsa imaginatione sibi illudere, qui asseverant; hoc tantum- 
modo dicam, Graecos Basilei titulum non tantum Bulgarorum 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 813 


incipibus saeculo decimo concessisse, sed iam saeculo sexto 
mena Iustiniani M. Aretam, filium Giabalae, phylarchum 
* Arabum, Basilei nomine compellasse, teste Procopio p. 28. ed. 
Hoeschel. lin, 54., qui idem Procopius tamen saeculo V. dis- 
crimen a Graecis inter Basileum et Hegem fuisse factum in- 
dicat Gothicor. 1. p. 166. ed. Hoesch. narrans de Theodorico : 
αὐτὸς ἔσχε T0 τῶν Γότϑων καὶ ᾿Ιταλιωτῶν χράτος, καὶ βα- 
σιλέως μὲν τῶν Ῥωμαίων οὔτε τοῦ σχήματος οὐδὲ τοῦ ὀνύ-- 
ματος ἐπιβατεῦσαι ἠξίωσεν, ἀλλὰ δὴξ διεβίω καλούμενος. ov- 
TO γὰρ σφῶν τοὺς βασιλέας οἱ βάρβαροι καλεῖν γνενομίχασι. 
Esset hic locus de legationibus CPtanorum Imperatorum ad 
occidentales agendi, saltim quae aetatem Constantini antece- 
dunt, Sed nunc non vacat, Interea saltim paucula haec ad- 
spergam,  Leichius observavit, ad Carolum M. venisse ab 
Imp. CPtano legatos, de quibus memoret Eccardus de Salz- 
burgo p. 34. et Annales Bertinianos ad A. C. 859. narrare 
legationem CPtanam ad Ludovicum Pium p. 525. ed. Murat, 
.  Legationem lrenes ad Carolüm M, Sorbigenses, eives mei, 
celebrant, putantes eam apud Sorbigam a Carolo exceptam 
esse anno Sor. Sigebert.'Gemblac, ad A. 805. ait, CPtanos 
€rebris legationibus Carolum sibi firmissimo foedere conciliasse, 
Quia memorabilia sunt verba, adscribam ea, Sed prius con- 
nexionis gratia quae ad A. 8or. habet afferam ; illustrant enim 
praesentem rem, Romani, ait, qui ab Imperatore CPtano 
: am -diu animo desciverant , nunc accepta occasionis opportuni- 
tate , quia mulier excoecato Imperatore Constantino, filio. suo, 
eis imperabat, uno omnium consensu Carolo regi imperatorias 
laudes acclamant, [id est acta , qualia Imperatori, βασιλεῖ, ac- 
-lamari faüs est, nuncupant eum Imperatorem,| eumque per 
manum Papae coronant, Caesarem et Augustum appellant; Pipi- 
num vero, filium eius , regem Italiae ordinatum [ϑεύστεπτον collau- 
dant [εὐφημοῦσιν, ἀχτολογοῦσι]. Dein pergit ad A, 805.: Ca- 
olus Imperator. indignantibus contra se Imperatoribus Constan- 
tinopolitanis propter invidiam. imperatorii nominis a. Romanis 
"sibi depositi [ia est impositi], magna patientia et magnanimitate 
eos tulit, et quia suspectam habebant suam potentiam, crebris 
legationibus sibi eum firmissimo |foedere conciliabant.  Rhegino 
PPrumiensis ad A. C. 81:2. haec narrat: JNicephóro Generali 
mortuo Michael [Balbus], gener eius, Imperator factus legatos 
omini Imperatoris [Caroli], qu ad Nicephorum Imperatorem 
3nissi fuerant, suscepit in. CPln. et absolnt [expediit , dimisit] ; 
«um, quibus et suos legatos direxit , Michaélem scilicet episco- 
qum et Arsacium [aut Arsenium| atque Theognostum proto- 
spatharium , et per eos pacem a Nicephoro coeptam. confirma- 
"it. Nam Aquisgrani, ubi ad. Imperatorem venerunt, conseri- 
ptun: pactum [tabulas foederis] αὖ eo im ecclesia susceperunt 


ϑιή IO. IAC. ΒΕΙΒΚῚ COMMENTARII 


et more suo, id est lingua Graeca, laudes eius dixerumt 
Imperatorem eum et. Basileum. appellantes. De Nicephori Ge- 
neralis ad Carolum legatione ideni Rhegino ad An, 805. 810. 
et ὅτι, habet, De legatione Michaélis Balbi ad Ludovicum 
Pium v. Sigebert. Gemblac, ad An. 824.  *[De legatione 
Theophili ad regem Francorum auxilii petendi causa v. Con- 
tinuat, Theophan. p. 84.] De legatione Basilii. Macedonis 
ad Ludovicum, regem Germaniae, v. Sigebert. Gembl. ad A, 
872. Possent hoc modo legationes Graecorum ad occidenta- 
les ex Latinis et Byzantinis scriptoribus, item ad Orienta- 
les principes ex Arabicis excerpi, si vacaret et luberet ae- 
rumnosam inquisitionem ordiri, [Jer Ausdruck Rex Saxoniae 
hiess ebensoviel , als rex Germaniae, denn die Russen , .Esten 
und Finnen nennen die Deutschen Sazen oder Saxen. Stiern- 
hielm Anti-Cluver. p. 65., recitante Stadenio in Memoria Sta- 
deniana p. 554. Ex A4ddend.] . 

— A. 2. [689, 6.] Νεμίτζιοι. — Wenedi sic appellant Ger- 
manos; vid. Leunclav. apud Du Cangium ad Alexiad, p. 257. : 
et Turci quoque; vid. Clodii Lex, Turc. v. Germani, Pro 
Τερμανικείας leg. Γερμανίας. Quare autem Cinnamus p. 46. 
B. et alibi regem Franciae τῶν 1 Ἑρμανῶν ó7y appellet, non 
exputo; item, quare Anna Comnena Alexiad, p. 65». A. Ne- 
mitzos appellet gentem τῇ βασιλείᾳ “Ῥωμαίων δουλεῦον avéxa- 
Sev, quod a longo iam tempore Romanorum (id est Byzantinorum) 
imperio pareat. Non certe videtur voluisse dicere, Germa- 
norum multos in militia palatina Byzantii militasse, 

. A. το, [689, 12.] ἀδελφὸν.  *[Fratres appellabantur re- 
ges exteri ab orientalibus Imperatoribus; v. Eginhart, interpp. 
p. 128.5 de mutua fratrum appellatione, qua utebantur Impe- 
ratores, Du Cange ad Alexiad, p. 274. et ad Ioinvill, p. 
279.]* De recepta inter reges mutua compellatione frater 
vid. Vales, ad Amm. Marcell. p.' 179. a. et Aleman, ad Pro- 
cop. p. 23. Apparet quoque ex inscriptionibus litterarum Calo- 
ioannis ad Conradum lll. et lsaacii Angeli ad Fridericum 
Barbarossam , quas adfert Selden. Tit. Honor. p. 535. Prior 
sic sonat: Joannes in Christo deo fidelis rex: Porphyrogenitus, 
sublimis, fortis, Augustus, Comnenos et. Imperator Romanorum, 
ad nobilissimum fratrem οἱ amicum imperii mei. — Posterior 
autem sic habet: Zsaacius a deo constitutus Imperator. sacratis- 
simus, excellentissimus, potentissimus, sublimis, moderator Roma- 
norum Angelus totius orbis, haeres coronae magni Constantini, di- 
lecto fratri imperii sui maximo Principi Alemaniae suam et fra- 
ternam et plurimam dilectionem, Malala Τὶ 11. p. 219. ait, Lusti- 
nianum et Cosroém inter alia pepegisse, ut se deinceps fratres ap- 
pellarent secundum veterem, usum. Alexius Comnenus ie litteris. 
Henricum V, fmperatorem παγευγενέστατε καὶ TQ Ovrt χρε- 


? 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. I. 815 


στιανιχώτατε ἀδελφέ appellat Alex, p. 93. C., item ἡ πρὸς 
τὴν ἡμετέραν βασιλείαν ἀδελφιχή σου δοπὴ καὶ διάϑεσις. 
Isaacius Angelus apud. Odonem de Diogilo p. 15. per legatos 
suos ad Ludovicum VIL, Franciae regem, prolixam adula- 
tionem depinxit, regem nostrum nominando sanctum , amicum 
et fratrem. Otho Frisingensis L. I. de rebus gestis Friderici 
Barbarossae c. 59.: Conradus, Romanorum Imperator, naves apud 
Ptolemaidem ingressus, fratrem et amicum suum Manuel , re- 
giae urbis [Constantinopoleos] princrpem, in Z4chaiae seu. Thes- 
saliae finibus inveniens adiit. luvat etiam thrasonicam illam 
inscriptionem litterarum Cosrois ad lIustinianum ἃ Menandro 
Protectore p. r1:4. Exc. Legat. Hoesch,. relatam apponere: 
ϑεῖος, ἀγαθὸς, εἰρηνοποιὸς ἀρχαῖος “Χοσρύης βασιλεὺς βασι- 
λέων, εὐτυχὴς, εὐσεβὴς, ἀγαϑοποιὸς, ᾧτινι οἱ ϑεοὶ μετὰ τύχην 
καὶ μεγάλην βασιλείαν ἔδωχαν., γίγας γιγάντων. ὃς ἐκ ϑεῶν 
χαραχτηρίζεται, ᾿Ιουστινιανῷ Καίσαρι ἀδελφῷ ἡμετέρῳ. Vix 
fieri potest, quin male versa sint haec e Persicis non bene 
perceptis, Capitolinus in Clodio Albino litteras Severi exhibet, 
quarum hoc est initium :  Zmperator Severus Augustus Clau- 
dio Albino. Caesari , fratri amantissimo et desideratissimo , sa- 
lutem. | Stante adhuc imperio Romano Imperator collegam aut 
Caesarem suum fratrem appellabat. —Capitolinus vita Albini 
T. I. Scr. H. Aug, p. 695. habet epistolam Severi, cuius 
hoc est initium: Zmperator Severus Augustus Claudio Z4lbino 
Caesari , fratri amantissimo et. desideratissimo , salutem, 

B. 6. [689, 17.] ἐξουσιαστὴν τῶν Πίουσουλημιτῶν. Red- 
dit hoc. Arabicum titulum ee ταῦ . ZAmir οἱ Mos- 
lemine. Atqui titulus ille non fuit in usu tum temporis , et 
longo tempore post saeculo demum XI, usurpatus est a Mo- 
ravedis in Mauritania et Hispania, Gerebant se quidem iam 
tum principes Africae seu Libyae de gente Fathemidarum pro 
Chalifis, verum  Z4mir ol Mumenine utebantur, eorumque 
hostis et aemulus, Abdor Rahman ,* Hispaniae hactenus Emi- 
rus seu princeps, ab anno inde Christi 956. incipiebat eum 
quoque titulun, aemulatione accensus, usurpare, Arabici 
tamen scriptores constanter perhibent ambos, et Fathemidas 
et Ommiadas Andalusenos titulo Zmzr il MMumenine, non autem 
titulo miri! Moslemine fuisse usos, 

B. τι, [689, 21.] ἐξάγια Uta τετρὰς, τετράδος fit τε- 
τράδιον, quaternio, item quarta pars, ita ab ἑξὰς, &&adoc 
fit εξάδιον, sexaríum , sexernio seu complexus sex parti- 
cularum , ut sex assium, aut sexta pars assis, vel totius, 
Et quia veteres Graeci Latinique à et d ante i ut g ante Σ᾿ 
aut z pronuntiabant, hinc factum, ut perinde scriberent 
ἐξάδιον et ἑξάγιον, ut campadium et campagium. - Exemplis 
complusculi hanc ἰσοδύγαμον in scribendo varietatem :de- 


816 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 
monstravit Salmas, ad Script. H. Aug. T. I. » 269. Pro- 


miscue has terminationes in aficum, atium, adium, agium et 
ariumn, habebant Latini medii aevi, ut e Du Caàngii Glossa- 
rio sexcentis exemplis posset demonstrari, ut parochiagium 
pro παροιχιάριον, ovagtum pro pensitatione ex ovibus, ova- 
rio, pedagium pro pedatico , operagium pro operario seu 
inercede operae vel opere ipso, praestagium pro praestatico 
seu praestatione ; summatium ,. summuagium et suminarium pro 
vectigali de sumunis, hoc est saumis vel sagmatibus et sagi- 
naris reddendo; podium et pogium et talia, quae in Du 
Cangii Gl, Lat, abundant, Quaeritur iam, ἑξάδεον aut ἐξάγιον 
sitne senarius, complexus senorum individuorum, an unius 
individui sexta pars. Credo equidem potius esse posterius, 
quam prius, inductus ab analogia, Nam si tertiagium est 
tertia pars, triens, quartagium quarta pars seu quadrans; 
nonagium pars nona, quorum auctoritates habet Du Cange, 
necesse est, ut sexagium, ἔξάγιον, sexta pars sit, Patet quoque 
e loco Marini Sanuti, quem Du Cange v. Sagium citat, 
Memorat ibi Sanutus quatuor .sagia, id est quatuor sextas par- 
tes. Nam sagium nihil aliud. est, quam ἐξάγεον., ut sarcid 
idem atque ἐξάρτια, instrumenta nautica, € selasticum. pro 
εἰσελαστιχῷ vel ἰσελαστικῷ, — Qualis autem. veteris. unciae ra- 
tio ad litram recentiorum fuerit, me quidem latet, qui ta- 
lia indagare nunquam curavi, Supra demonstravi, Constan- 
tini nostri aetate numismata 74. in litram fuisse computata. 
Vulgatior tamen opinio litrae tantum numismata 72. imputat, 
Haec igitur opinio si vera est, et hexagium, solidus et nu- 
misma idem si sunt, ut perhibentur esse, estque hexagium 
sexta unciae pars: fuerunt in libra seu 72. mnumismatibus 
unciae duodecim, ^ Nam si sex cum duodecim multiplices , 
emergit 72. Porro numisma et solidas aureus idem sunt, 
Pependit igitur bulla litterarum ad Emirum Aegypti numi- 
smata aurea octodecim, Probabile hoc non est, quum bullae 
ad Papam Romae unum aut ad summum duo solidos, et 
quae plurimum quaternos pependisse dicantur, Quarto in- 
tervallo vasallus Chalifae Bagdadici , Emirus Aegypti puta, 
abest a domino suo. Et tamen Chalifae bulla quatuor soli- 
dorum tantum missa dicitur, Emiro: Aegypti autem bulla 
octodecim hexagiorum aut solidorum, Non compono hanc 
difficultatem, Aut aliud est hexagiam et multo minus, quam 
diximus , aut superior nostra sententia de unisoldiis, bisol- 
diis, trisoldiis et tetrasoldiis bullis vera non est, De hexagio 
v. Du Cangium in Gl, utroque et dissert. de nummis aevi 
medii $. 77. 
ες €. ». [699,.2.] Σαρδανίας. a scribebant et efferebant 
tum temporis; v, Notit. eccles, Holsten. post Car, a S, Paulo 


nme vvv —EDEUEP—-LS 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. Π. 817 


Geogr. p. 4. Πα quoque Arabes E33O,«, quod Sardania et 
Sardenia potest efferri. ; 

€. 5. [699o, 4.1 δοῦχα Βενετίας. Ergo tum temporis 
adhue suberant Graecorum imperio Veneti, quia χέλευσις 
ad eorum duces ex aula Byzantina veniebat, qualiscunque 
tandem de caetero fuit ratio Imperatorum CPtanorum et 
dueum Venetorum inter se respectu dominii; vid, Murat. 
T. I. Ant. [τὰ]... ubi scita multa habet et inquirit , quando 
sui iuris esse coeperint Veneti; quod  contigise videtur 
saeculo undecimo exeunte. Colligit quidem laudatus Murato- 
rius T. ll. p. 618. e nummo quodam Veneto, quem sae- 
culo X. currente cusum putat, Venetos eo tempore iam ar- 
ripuisse independentiam et autocratoriam , quia neque nomen 
neque vultus Imperatoris Graeci Latinive in eo conspicitur. 
Verum ex eo non sequitur conclusio ; praetereaque res incer- 
ta est de aetate nummi. Sane ex eo, quod in hoc codice, qui 
aut saeculo X. currente sub Constantino seniore, aut XI. sub 
Constantino iuniore editus est, χέλευσις dicitur ad Ducem 
Venetum venire, conficitur absque controversia, Venetos 
nexu clientelae iunctos adhuc imperio orientali fuisse. ' Immo 
adhuc Manuel Comnenus medio saeculo duodecimo et incli- 
nante iam Venetos per legatum suum tanquam subditos 
tractat apud Cinnamum p. 133. B., accenset eos τοῖς ἄλλοις, 
ὅσοι ὑπὸ τὴν παλάμην τελοῦσι τὴν αὐτοῦ, et C. τ. inter τοὺς 
$z5x00vc. Alexius Comnenus apud Annam in Alexiade p. 
161. ducem Venetorum dignitate Protosebastorum et roga au- 
get. Fuit ergo de proceribus aulae Byzantinae et stipendiatis. 
*[Ducibus Venetorum ornamenta et titulum Hypati dabant 
Impp. CPtani, unde etiam vestitus. Giannon. T. lI. p. 567. 
Impp. CPtani considerabant Venetorum principes ut reges, 
Giorn. dei Letter. XVI. p. 484.]* Caeterum adhuc noto, x&- 
λευσιν dici mandatum ad magistratus, sacram ad populum, 
ut e Theophane p. 555. D. 5. patet. 

C. 6. [690, 5.] δοῦχα Νεαπόλεως. ^ Eligebatur Neapoli 
(verba sunt Muratorii T. I. Ant. Ital. p. 194.) a populo duz, 
suprema gaudens auctoritate , nisi quod interdum , aut potius 
Jere semper , cum. civitas , tum duces pro supremo domino re- 
verebantur Imperatorem Graecum, *[De duce et consule Nea- 
politano citato a Constant. Porphyr. v. Muratori Annali d' 
Italia T. V. p. 556.]* 

In fine. pag. schol. [690, 25. schol.] μαστρομίλης. | Graecz 
praefectos urbium. magistros militum appellabant , ait Sigonius 
Regn. Ital. p. 5. lin. 44. Atqui eos etiam appellabant duces. Er- 
gone duces et magistri militum iidem? Videtur. Hic sane loci 
nostri δοὺξ Νεαπόλεως εἰ μαστρομίλης pro eodem accipiuntur. 
Sed apud Sigonium l. c. p. 12. 4. collat. τι. distinguuntur 


Constantinus Porphyr. Vol. II. 5a 


818 IO. IAC. REISKII COMMENTARII- 


dux et magister militum ; et p. 22. 16. numerat in una Pe- 
rusia tres praecipuos magistratus, praefectum (ἔπαρχον). ma- 
gistrum militum et ducem. | Dubitavit quoque cl. Muratorius 
l. c., diversine an iidem fuerint duces et magistri mulitum. 
Verba eius sunt: magistri quoque militum olim appellati prin- 
cipes, quibus eiusdem ciwitatis regimen. committebatur. — Qui 
litulus aut. minorem aut. breviorem. quam ducis. auctoritatem 
nescio an. indicare possit. Conf. Bandur. ad Constant. Por- 
phyr. T. Il. Antiqu. Orient. p. 62. Forte pro ἤϊέλης apud 
Cedren. p. 706. D. ant. et Glycam p. 510. C. scribendum est 
ἹΗαστρομίλης. 

C. 7. [69o, 6.] ᾿“μάλφης. De ducibus Amalphitanis 
egit Muratorius Ant. ltal. P. I. p. 201. et Chronicon Amal- 
phitanum ab eodem ibidem editum frequentem eorum facit 
mentionem, De ducibus Caictae conf. idem p. 218. 

C. 9. [69o, 7.] εἰς τὸν ἄρχοντα. Constantinus et Ro- 
manus dicuntur hic Bulgaro Archontis titulum aliquando , 
succedente autem tempore tandem illum Basilei quoque tr;- 
buisse. Ergo ante horum, et quidem postrema, tempora 
collegialis imperii non obtinuerunt Bulgari principes titulum 
Basileus, Quid igitur faciemus loco Cedreni, quo ait p. 625, 
D. Symeonem Bulgarum fuisse εὐφημηϑέντα ὡς βασιλέα, lau- 
dibus celebratum ut. regem ? Videtur dicere velle, Symeoni ac- 
clamatum non iisdem quidem formulis atque Imperatori 
Graeco, neque attributo titulo Basiici, attamen eodem modo 
atque apparatu fuisse, quo solebat Byzantinis acclamari. 

D. 5. [690, 1 1.] τοῦ χριστιανικωτάτου é3rovc τῶν Bovà- 
γάρων. Ut hic Bulgari, ita apud Nicetam Choniatem p. 
277. C. ult. Russi τὸ χριστιαγνικώτατον γένος appellantur, 
Ea aetate, qua ista exarabantur, nondum vocabulum christi- 
.anissimi titulus erat ad unam certam gentem hominemve al- 
ligatus, ut hodie regem Franciae per eminentiam vetusto ti- 
tulaturae ritu christanzsstimum. regem appellamus, de quo ti- 
tulo v. Selden. de Tit. Honor. p. 74., ubi demonstravit, non 
Solis Franciae occidentalis regibus tributum eum olim fuisse, 
sed Imperatoribus quoque utriusque orbis Christianis et item 
regibus Angliae. Sed neque soli Imperatores aut reges sic 
audiebant, sed etiam privati homines christianissimi et inte- 
grae gentes christianissimae audiebant, et nihil plus quam 
christianus, aut valde christianus id vocabulum significabat , 
id est vere pius et orthodoxus et fervidus dei secundum ri- 
tum christianum cultor. Propterea monachi et clerici in 
.Specie cliristiani dicuntur et laicis opponuntur, christianorum 
nomine.exclusis ; v. Du Cange v. Christiani. Sylvanus | rhe- 
tor ἀσχητὴν καὶ ἀχριβῶς χριστιανίζειν ἐσπουδακότα ali- 
quem appellat ; v. dicta ad p. 592. D. 4. Simplicius Papa in 


Ἵν ον" PEN 


ΨΨΎΨΨῃ. COO 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. ig. 81:9 


Epist. τά, ad Zenonem Imper. sic scribit: temet B. Petrus 
Apostolus hanc pietatis. vestrae sponsionem δὲ christianissimi 
Jfidelissimique principis mentem in haec werba iurasse.  Aga- 
ens Pontifex Rom., apud loannem Diacon. in Chronico 

eapolitano lustinianum sic alloqui fingitur p. 200. : ego 
quidem peccator ad. lustinianum Imperatorem  christianissimum 
venire desideravi, nunc autem Diocletianum inveni. Luitpran- 
dus p. 46r. Radamirum Galitiae regem christianissimum | ap- 
pellat. Alexius Comnenus in litteris ad Henricum V. Impe- 
ratorem sic eum compellat: παγευγεγέστατε xai τῷ ὄντε χρι- 
στιανιχώτατε ἀδελφέ. Exemplum hominis privati titulo cAri- 
stianissimi cohonestati habes. apud 'Pheophanem anno sexto 
Rhinotmeti: παρεχάλεσεν αὐτὸν Σέργιός τις, ἀνὴρ χριστια- 
νιχώτατος, ὃ τοῦ JMuvaovo, γενιχὸς λογοθϑέτης. 

D. 5. [69o, 14.] αὐτοχράτορες βασιλεῖς, Dasilei quidem titu- 
lum Bulgaris tandem vi expressum inviti concedebant Impp. 
CPtani ; ut tamen privum haberent aliquid et eminentiae 
super illos indicium, αὐτοχράτορος addebant titulum ad suum 
βασιλεύς. : 

309. Δ. 7. [691. ».1 Tovoxov. Inteligit Ungaros, qui 
quod Hunnicae et Tartaricae, hoc est Turcicae quoque 
originis essent, olim Turci solebant vocari. Nam cum Turcis 
orientalibus, qui primum Saracenicum et deinde Graecum 
quoque imperium everterunt, Constantino nostro et maioribus 
atque nepotibus eius negotium nulium fuit, 

À. ult. [691, 8.] Χρωβατίας.  Chroatos , Serblos, Za- 
chlumos, Canalitas, Terbuniatas et Diocletianos eodem ordine 
atque hic recenset Constantinus cap. 29. de administr, im- 
perio p. 87. sqq. Pro Τερβουνειώταις autem. memorat. noster 
"FPrabunos, Occupabant hae gentes oram omnem maris Adria- 
tici septentrionalem ab Istria inde usque ad Dyrrhachium, 
Pro zixiz/ag, quod hic dabant membranae, alibi quoque 
alio errore z/oxAíe scribitur, Rectum est Zi0xÀ&ta, ut in La- 
tina interpretatione submonui, 

C. 5. [691, 20.] Ινδίας. Nempe commercium fuisse Con- 
stantino cum Índis, supra demonstravi, adeoque cum domi- 
no Arabiae felicis quoque. 

4oo. A. rt. [692, 16.] z βδόγα αὐτοῦ μέχρι νομισμάτων 
HK. Dicitur bic litras 16. in taxam vel consuetudinem prae- 
slare ille, cuius roga est, ad 4o. solidos aureos.  Roga 
vero hic loci estne annua an menstrua? Si annua, debuit 
receptus in hetaeriam hanc dignitatem nimio emere et quin- 
decim annorum reditus simul et semel eífundere et in ante- 
cessum imperiali camerae solvere, quod vix quindecim anno- 
rum decursu ipse recuperet per minutas portiones, Vix vi- 
detur hoc mercimonium aequum et in usu fuisse. Quid si 


3920 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


ergo statuamus, rogam eam menstruam fuisse? Atqui pau- 
pertina curia Byzantina tantum non,solvebat. Qui potuisset 
imperium medio et ultimo aevo valde accisum tot expensarum 
onera ferre?  Fuitne ergo litra argenti hic designatá, ea 
proportione minor litra auri, quam argentum ad aurum vul- 
go habere censetur. 

B. 9. [695, 5.] νὰ. Sic dicunt novi Graeci pro ἕνα. Hic 
loci notat ubi vel quando ; quo sensu ἵνα eliam apud vetu- 
stissimos et probatissimos scriptores habetur. 

D..5, [695, 40,7 χαλιγίων. Videtur ex hoc loco cubicula- 
riorum anusquisque habuisse curam peculiaris servitii ad. corpus 
augustum pertinentis, ut unus « calceis , alter a barba vel 
coma , tertius a malluvio et sic porro. 

p. 7. [695, 22.] 9 διὰ πόλεως. Cubicularius urbanus aut 
in urbe videtur illi opponi, qui in palatiis suburbanis servit, 

D. ult. [694, 3.1] προσϑήκην. . Credidi hoc significare com- 


pendium membranae 79 δ 


Aor. C. 3. [694, 55.1] Σαρακηνῶν. Medio aevo Saracenus 
et Arabs idem erat, unde nobis quoque est. Sed veteres di- 
stinguebant Arabes a Saracenis, ut e Script. Hist. Aug. ToUIK 
p. 229. 444. et 494. patet; et illi quidem erant Arabes in Syriae 
confinis et Palaestina oberrantes, hi autem Saraceni, qui in 
Mesopotamia et Syriae pueda orientalibus ad Euphratem 
sitis viverent, sic dicti ἃ, ὃ μῶν, Schark, oriente. 


C. 4. [694, 22.] ϑέματί. Poterat quoque θέματος re- 
T 


poni. Nam in membranis erat ϑέματ, ultima syllaba breviata. 
Utrumque dicitur, £z/ ϑέματος et ἐπὶ ϑέματι, pro ὃν ϑέματι. 

402. A. 9. [695, 2o.] τήρωνας. Conf. Constantin. Por- 
phyr. Tacticon p. 16. ed. Meurs. 

B. ». [696, 5.] ἀδορεύονται. Satis constat de sensu ver- 
bi, idque notare suspenduntur , cassantur, eximuntur, excu- 
santur, pro minumis habentur. Unde autem derivandum sit, 
adhuc dubito. Forte repeti debet ab adorare Latino, id est 
non προσχυγεῖν, sed ad oram reiicere , velut feces et reie- 
cianea, χαϑιστῶνται πρὸς τοῖς πέρασι xai ἐσχατιαῖς τοῦ στρα- 
τεύματος. 

B. ». [696, 4.7 ἀπελάτας. Apelatae, abactores, abiegi, 
erant militiae genus, ut hodie Husari, praedis abigendis tan- 
tummodo destinati, unde ipsis nomen. Glossae nomicae 
Labbaei : ἀπελάτης κυρίως λέγεται, ὅστις θρέμματα ἀπὸ βο- 
σκῆς 5n βουκολίων ὑποσύρει, ἢ ἀπὸ τῶν ἀγελῶν ἵππους. ὃ 
γὰρ βοῦν ἢ ἵππον. πλανώμενον εὑρὼν ,Let. hero, quem novit, 
non restituens] οὐχ ἔστιν ἀπελάτης, ἀλλὰ κλέπτης. V. M 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. ij, 821 


Cange Gloss. Lat. v. 4bigare et Latrunculi. |Manetho Αρο- 
telesmaticus mst. apud Du Cangium v. Βερεδάριοι iungit Beoe- 
δαρίους, innoxouovc, καβαλλαρίους (domitores, gymnastas 
equorum), ἀπελάτας, ἀνελάτας, sed leg. συγελάτας, qui sunt 
similes nostris 4ussreiter, ofliciales , qui in viis publicis in 
equis cireumcursitant, videntes, qui in iis eant, mendicine 
aliive malefici, num merces prohibitae aat vectigalibus non 
liberatae deportentur etc. ^ Appellant quoque Graeci novi 
fures, latrones dntlarag, et abiecta prima littera, ut solent, 
πελάτας. Exemplum habet Du Cange v. πελάτης. 

B. 3. [696, 4.] Τζέκωνες. Huccine pertinent 7*acomes, 
de quibus Goar. ad Codin, p. 54. n. 66., quos Codinus p. 68. 
n. 88. appellat τοὺς εἰς τὰ κάστρα £$gtoxouérovc , praesidiarios 
in castris seu. urbibus mulites? Videntur omnino iidem esse, 
Tzacones sunt hodie qui olim Lacones, extremae Peloponnesi 
incolae, et 7zaconia est ille tractus, in quo est mons olim 
Cronion dictus, adeoque inter Laconiam et Elidem; vid. Du 
Cangium v. Τζάχωνες. Hi Laconesaut Peloponnesiaci solebant 
ad praesidium agendum in castellis deponi, ἀφορίζεσϑαε εἰς 
τὰ χάστρα, ut Noster ait. Insignis est locus Michalonis Li- 
tuani de moribus Tatarorum apud Du Cangium v. .Sacones, e 
quo intelligitur, Sacones et Sungaelones appellatos fuisse, Li- 
tuanico, ut videtur, sermone, agasones, qui milites in bellum 
comitabantur, Nostro aut συντρύφους, aut τίρωνας dictos. 

D. 4. [697, 1.] λαμβάνων ἀπὸ τοῦ zovusoríov. Est 
idem ac si diceremus: hic vel ille accipit salarium suum ex 
ZAccisa , seu ex illo tribunali, ubi vectigalia recipiuntur. Κου- 
μιέρχεον est ipsum commercium, mercatura, negotiatio et por- 
torium pro importatis aut exportatis mercibus; v. Du Cange 
ad Alex. p. 515. Κουμέρχιον τοῦ πανηγυρίου, vectigal nundi- 
narum, est apud 'Theophan. p. 596. C. τι. Guther. p. 725. 
commercium nonnihil a vectigali differre monstrat. 

405. A. 5. [697, 7-] ““εοντοχώμεως. Ad formam ter- 
minationis πόλεως, quae in multarum urbium nomine obtinet, 
formarunt quoque κώμεως in hac compositione. “εοντοχώμη 
aut “εοντόπολες est in themate Lycandi seu in lsauria. 

B. ult. [697, 18-] zzger&rov γενομένου.  Tiropatum hie 
esse puto non statum seu conditionem tironis, sed solennem 
congressum militiae rudis et nuper conscriptae ad condictum 
locum, ut tirocinium ibi ponant coram stratego thematis 
et dexteritatem suam in tractandis armis monstrent. 

C. 11. [698, 4.1 ἑπποχράτας. Poterat quoque ἱπποχρά- 


τορας. ln membranis erat ἱπποχῷ. 
4o4. A. ult. [699, 1.] τοῦ Στενοῦ. *[Stenum cervix Euxini. 
Constant. Vit. Basil. c. 63. Les nautonniers Stenitae appel- 


822 -..]O. IAC. REISKII. COMMENTARII 


lati ὠπὸ τοῦ στενοῦ, quod medio aevo est Stanor, p. 290. Vill- 
harduin.]* $tenum est tota ora tam Europaea, quam Asia- 
tica, quam angustus canalis et meatus maris Euxini alluit et 
pervadit et ipsa simul ora CPtana. Zosimus 1l. 50.: μῆχος 
ἔχει τὸ στενὸν τοῦτο μέχρι τοῦ Πόντου σταδίων περί που 
τριαχοσίων. j 

B. ro. [699, 8.] τὰ ὀῤῥία. De obitione Imperatoris per 
horrea elegans locus est apud Themistium p. 221. B. C. Vi- 
deri quoque meretur Salmasius ad illud Spartiani de Hadria- 
no T. |. S. H. A. p. 97.: /aborabat, ut condita militaria 
diligenter agnosceret. ^ Condita hic sunt usu sequioris aevi 
non species annonariae, ut putat Petavius ad "Themistium p. 
455. , consentiente profecto analogia, sed conditoria, prorsus 
ut Graecum 4z09ez« non species depositae, sed depositoria. 
Utitur ea voce Theophanes p. 124. D. 4., ubi de Alypio ait, 
eum fuisse τὴν δεχομένην περί τὲ τὴν φυλακὴν τῶν πόλεων 
xai τὰ ἀπόϑετα τῶν τροφῶν ἐπιμέλειαν ποιούμενον. Rursus 
p. 129. Δ. coniungit ὠρεῖα ἀπόϑετα σίτου. ubi tamen poste- 
rius pro prioris scholio habendum est. De horreis ab lmpe- 
ratore visitatis agit quoque Vales. ad Amm. Marcell. p. 518., 
unde etiam constat, horrea gemina fuisse annonae civicae et 
annonae militaris, et Xiphilin. p. 1r251:. 17., ubi Pertinacem 
habet τὴν τοῦ σίτου παρασχευὴν ἐξετάζοντα. 

C. 3. [699, 11.] ταγγίων. lta membranae. 

C. 6. [699, 15.] χρειῶν. — Necessariae Latinis et χρεῖαι 
Graecis novis sunt Zatrinae ; vid. Du Cangi Gl. utrumque 
utraque voce, Sic iam usurpavit Artemidorus p. 8. lin. 4i., 
ubi vid. Rigalt, notam, 

405. A. 11. (700, 15.] 0 μουλέων. | Mulio etiam pro equi- 
sone dicitur. Lamprid. in Alexandro Severo T, l. p. 999., 
ubi mulis et equis muliones tantum , non muliones et equiso- 
nes, ut curatores attribuit. Etiam in Glossis. est μουλάρας, 
ἱπποφόρβος, κτηνοτρόφος, ἀναβολεύς, mulio superiumenta- 
rius , strator. 

B. 1. [700, 17.] ὃ δηκουρίων. | Ergone tunc temporis ad- 
huc decuriones appellabantur CPli Consules et Senatores ur- 
bani, ut vult Scholiastes , qui βουλευτὴς interpretatur? Vix 
putem. | Potius probabile mihi est silentiariorum decuriones 
vel decanos hic intelligi, qui iidem sunt atque primicerii si- 
lentiariorum; v. Vales. ad Ammian, Marcell. p. 264. b. Si- 
lentiariorum autem erat aureas virgas praeferre. 

B. 7. [70o1, 1.] 9 κόμης τῶν ὀῤῥίων. ldem, aut similis 
muneris, atque Aorrearius apud Agnellum; vid, Murat. Scr. 
R, jtalie, T. II. p. roo. 

B. 8. [7o1, ».] ὁ νουμεράριος... Videtar numerarii mu- 
nus fuisse numerare modios frumenti; quod in horrea infe- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. II. 3923 


rebatur, et expensas in annonam militum pariter; v. supra 
dicta ad p. 14o. C. 

C. 7. [701, 8.7 τετραγόνιν. Επ|ὶξ quum putarem, hoc vo- 
cabulo apocombium seu sacculum sericum designari in formam 
quadrangularem consutum et conformatum, cui insutae essent 
decem auri litrae, Verum si in numismatibus seu solidis con- 
stiterunt illae decem litrae, nimis grandis evasit illa bursula , 
ut quae decies 74. numismata seu 740. numismata contineret. 
Litras in integris auri massis cusas fuisse, quandoquidem mihi 
non constat, quamvis admodum probabile sit , .in dubio re- 
linquam.  Putem igitur potius, tetragonium. hoc fuisse mas- 
sam auream in monetae formam cusam decem litras penden- 
tem. Sed ut verum fatear , non habeo exemplum massae in 
nummum. cusae forma quadrata apud Graecos aut Romanos. 


FO, ΤΑ REISELI 
COMMENTARII 


AD 


CLETOROLOGIUM 
SEU 


LIBRUM DE RITIBUS SACRARUM EPULARUM 
AULAE BYZANTINAE. 


P ag. o6. A. 4. [702, 23.] κλητωρίων. Focare apud Latinos 
simpliciter pro vocare, invitare ad coenam usurpatur. Hinc 
in Vit. Basilii Macedonis p.207. C. 7. οἱ κεχλημένοι sunt illi, 
qui ad sacras invitari solent. Hinc xÀzro , vocator, invi- 
tator, κλητώριον, convivium, ad quod vocantur amici, adhibe- 
tur cletor, invitator, nomenclator, et χλητωρεύειν, ad convi- 
vium vocare. Notat quoque χλητώριον triclinium νοὶ sa- 
lam, in qua convivia celebrantur, De quibus omnibus vid, 
Du Cangium Gloss, Gr. ἢ. v. 

Magnam Labeo gratiam fortunae, «quod opusculum hoc 
scitum et lectu dignum nobis conservavit, in quo totus ordo 
cum dignitatum et officiorum aulicorum et militarium, tum 
etiam sacrarum epularum publice editarum accurate exponitur. 

B. 13. [702, 7.] svg. A. M. 6408. incidit in annum 
Christi 9oo, 

B. ». [702, 8.] ἀτριχλίνου. Sic plerumque scribitur baec 
vox; interdum tamen etiam reperitur ἀρτοχλίγης et peius adhuc 
ἀρτιχλίγης. Quamvis enim originem ipsi dederit corruptela 
prioris, quodammodo tamen et ipsa haec quoque forma proba 
est et significat atriclinii officium. ᾿“ρτοχλίνης est panistru- 
ctor, Id enim illi agebant, et praeterea quoque convivas futuros 
e schedula secundum gradum quemque suum et eo ordine, quo 
assidere debebant aut accumbere , evocabant , introducebant , 
locum cuique suum assignabant, quod olim τῶν ἐδεάτρων 
erat, vid Athen. IV. p. 142. D. i, et p. 171. tota atque 


COMMENT. AD CONST.PORPH. DE CERIM. 8:25 


seqq., particulam porrigebant et largitiones dominicas dis- 
tribuebant. Caeterum prima eorum fuit appellatio atriclinzo, 
qui a triclinio essent et id curarent; vid. Du Cange v. Or- 
ticlineum , quomodo triclinium appellabant aut diaetam , quod 
nos hodie chambre, Kammer, dieimus. [Sed habebantne Graeci 
Imperatores, ut veteres Persarum reges atque alii habebant 
et curiae nostrates adhuc habent, suos προτέγϑας vel zgo- 
γεύστας. praegustatores ferculorum ? | Equidem huius rei nihil 
inveni, neque hoc in codice, neque alibi. x A4ddend.] 

C. 2. [702, 14.] σχετικῶς. Toto cordis affectu, propensto- 
ne, «amore, toto corde. Σ χετιχῶς 7.906 τινα ἔχειν. toto 
corde aliquem diligere , affectionatum erga aliquem esse, ut 
vulgo loquuntur, habet Cedren. p. 647. A. το. Xyéo:g est 
affectio, propensio animi, benevolentia , apud Theophan. p. 
991. B. r. et σχετικὴ -προσκύγησις adoratío (qualis erga San- 
ctos obtinet) affectiva , seu ex affectu animi et benevolentia 
erga eos, non ex debito procedens. 'H σχετικὴ προσχύγησίς 
ἐστιν ἀσπαστικὴ προσχύνησις ἐχ φιλιχῆς καὶ εὐγνώμογος δια- 
ϑέσεως οἰχείωσιν xai εὔνοιαν τοῖς ἠγαπημένοις ἐπαγγελλομέ- 
γη. De quo cultu vid. Goar. ad Theophan. p. 54o. C. D., 
Du Cange CPli Christ. III. c. 6r., ad Alexiad. p. 295. et 
Gloss. Graec. ἢ. v. et Latin. v. 4ffectivus. 

D. 57. [705, 5.] ἐγκειμένων. Est idem atque συγχειμένων, 
literis consignatorum. Saepe novi Graeci ἐν et σὺν promi- 
scue usurpant. ]ta Procopius p.85. τά. ed. Hoeschel. ἔνδε- 
90» pro σύνδεσμον posuit. Zosimus ll. 19. δ. 7. ἐμπέπτειν 
pro συμπίπτειν. Anthol. p. 296. n. 1455. 2., item p. 475. , 
ubi est ὀφρῦς éveoz&oaro , contrahebat supercilia. 

408. B. 5. [704, 19.] λογέον. Raro usu adhibuit. pro Z- 
bellum, proprie parvum sermonem. | Alias solet oraculum notare. 

B. 10. [705, 1.] ὑποκλήσεις.  Hevocationes, avocationes, 
iussiones abeundi, pro ἀποχλήσεις. Saepe ὑπὸ pro ἀπὸ po- 
nitur, ut ὑποστρέφειν, sc. éavróv, se avertere ab aliqua re , 
abscedere, recedere. 

B. ult. [705, 2.] βοραβείων.  Opponuntur hic dignitates 
διὰ βραβείων et διὰ λόγου collatae. Illae sunt per Znsignia 
vel cum insignibus, hae auctoritate vel elogio collatae. Cum 
insignibus conferebantur, quando Imperator aut conferens 
honorando pallium aut gladium aut codicillos aut. torquem 
aut annulum aut aliud quod novi honoris indicium trade- 
bat. Auctoritas vero vel λόγος, elogium , quando nuda voce, 
sacro edicto, aliquem iubebat hoc vel illo munere fungi. 
Constant. Porphyr. de administr. imperio p. 126. memorat ve- 
stem magistri vel magistratus , qua donandus in. magistri dignita- 
tem immitteretur : ἔδωχεν αὐτῷ ἱμάτιον τοῦ μαγιστράτου 
πρὸς τὸ ποιῆσαι τὸν Κουρχένιον τὸν Ἴβηρα μάγιστρον. Ha- 


826 IO. IAC. ΒΕΙΒΚῚΙ COMMENTARII 


drianus l. in epistola ad. Carolum M. scripta significat Archi- 
sum, Beneventanum ducem, ab Imperatore Graeco petiisse au- 
cilium. et honorem patriciatus una. cum. ducatu. Neapolitano sub 
integritate. Pro qua re pollicitum illum fuisse tam n tonsura, 
quam in. vestibus Graecorum usu perfrui, sub etusdem Imperatoris 
ditione |id est iurisdictione et auctoritate, tanquam vasallus]. 
Haec audiens autem. Imperator , addit , emisit illi suos legatos , 
scilicet. spatharios duos, in ditionem Siciliae , ad patricium 
eum. constituendum , ferentes secum vestes auro. textas. simul 
et spath«am vel pectinem et forcipes, sicut. illi praedictus Archi- 
sus induz et tonderi promiserat. Patet hinc, vestem ab altero 
datam aut missam induere fuisse speciem quidem honoris, 
sed revera professionem humilitatis , subiectionis et clientelae. 
Vasallus domino fidem condicens debebat missam a domino 
vestem induere, et ut ipse induendo profitebatur se clientem 
eius esse, a quo vestem accepisset, ita dans aut mittens eo 
ipso profitebatur, se illum, cui vestem daret aut mitteret , 
in familiam ministrorum vasallorumque, id est comitum, 
recipere, pro ministro et comite suo tali et tali provinciae 
sollicitudinique praefecto agnoscere. Inde natum vocabulum 
investire. Mos vestem in signum tam honoris, quam homa- 
gii mittendi illis , qui in munere quodam aut primum consti- 
tuuntur, aut confirmantur et continuare jubentur, adhuc ob- 
tinet apud Turcas et Persas, ut e della Valle, Busbekio et 
aliis Itineratoribus constat. V. dicta ad p. 367. A. 3. De modis 
variis investiendi, ut per pileum, scyphum, sceptrum , evan- 
gelium, veru, cultrum , festucam , wasonem, vexillum , gla- 
dium , hastam, lapidem, librum missalem , martyrologium , 
linteum , denarios, eleemosynariam seu marsupium, floccil- 
lum capillorum, corrigiam, et quaecunque tandem ad manus 
essent , de his omnibus fuse Du Cange Gloss. Lat. v. Z/nve- 
süre egit. Sunt porro auctoritates plerumque quidem rescri- 
pta principum , mandata litteris consignata, v. Du Cange Gl. 
Lat. h. v., puto tamen interdum quoque effata, elogia, ora- 
lia praecepta esse. De voce elogium v. ad Amm. Marcell. 
p.19. zfid λόγου, per verbum , redditur in veteri charta. Gu- 
aimarii, principis Salernitani, apud Murat. 'T. 1. Ant. Ital. p. 
181., ubi opponitur mandatum per verbum οἰ χρυσοβούλλιον. 
Declaro ego, ait, JFaimarius princeps et imperialis patri- 
cius, quia concessum est mihi a sanctissimis et püssimis. Im- 
peratoribus Leone et Alexandro per verbum. et firmissimum 
praeceptum | bulla aurea -sigillatum; id est tam ue λόγου 4 
edicto verbali, quod ad me retulit apocrisiarius imperialis , 
quam scripto mandato. "Testamentum S. Caesarii, episcopi 
Arelatensis : si cui aliquid per epistolam ἀπ per putacium 
aut verbo , pietatis intudu , contuli, valere volo. Distinguit. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 118.1.:. 827 
hic indulta per epistolam , seu, quod idem est, per pittaci- 


um , (nam posterius est tantum explicatio prioris,) et zndulta 
verbo. lngulfus p. 9ot.: conferebantur primo multa praedia 
nudo verbo absque scripto vel charta, tantum cum | domini. gla- 
dio vel galea vel cornu vel cratera , et plurima tenementa 
cum. calcari , cum. strigili, cum arcu et nonnulla cum sagitta. 

409. A. pen. [706, .».] βασιλικῶν. lta iacet in. membra- 
nis, quod ne dubites rectum esse, aut saltim τῶν βασιλι- 
κῶν, persuadebit paulo post D. 7. , ubi 0 τῶν βασιλικῶν 
πρωτοσπαϑάριος legitur. 

B. 6. [706, 7.] πετασϑέντος. Immo vero συρέντος, ἐφελ- 
xouévov, contracto, reducto velo. Nemo enim ingredi potest 
βήλου πετασϑέντος, velo expanso. 

C. 9. [7068, 20.] συνέρχεται. ]ta membr. Lege cvrez- 
ἔρχονται. 

410, Α. 2. [707. 11.] εἰς συγχλητικοὺς καὶ εἰς προελευ- 
σιμαίους. Quaenam sit differentia inter proceres insignibus 
creatos senatorios atque processionales , non plane liquet. Vi- 
dentur tamen illi fuisse interioris admissionis, consiliis et ad- 
ministrationi rerum adhibiti , hi vero tantum pompatici, qui 
quotidie in curiam procedere et comitativae splendorem au- 
gere debebant; v. quae ad p. 58. D. 1. dixi. 

B. 4. [708, 3.] κυρίως, Omnia enim munera et dignita- 
tes aulae sunt ἀξιώματα, officiis etiam simul comprehensis, 
sed in specie distinguuntur τὰ ἀξιώματα εἰ τὰ ὀφφίχια, 
dignitates et officia seu munia. Propterea addit χυρίως. 

B.7. [708, 5.] προβάϑμιος. Notandum hic, non a primo 
quoad dignitatem auspicium fieri, sed a primo in ordine 
processionis seu infimo, ab inferioribus ad magis magisque 
superiores procedendo. 

B. ult. [708, 8.] ἐγγεγοαμμένος γάρτης.  Codicilli Latini 
dicunt, nisi tamen codicilli erant πτυχτίδια ad formam libel- 
lorum formae quartae compositorum , ut sunt nostrae $chreizb- 
tafeln , aut ut erant veterum diptycha. Χάρτης autem erat 
frustum pergamenae convolubile; z:rz«xtor appellat Constantin. 
de: admin. imp. c. 46.: ἐκ προστάξεως τοῦ βασιλέως ἔλαβε 
τὸ πιττάκιον τοῦ πατριχίου Συμεὼν etc. 

C. 9. [7γοϑ. 15.] φιβλατώφιον. Ego quidem non dubito, 
hic loci fibulatorium esse fibulam. Solebant nempe eius rei 
traditione, cuius in officio conferendo (frequens usus esset, 
investire, ut mandatorum , quorum officium erat currere et 
nomine regis imperare, brabeum erat baculus, ad utrumque 
utilis; stratorum flagellum regendis et incitandis equis, spa- 
thariorum ensis ad terrendos et abigendos a rege insidiatores 
et aggressores. Ideoque fibula investiebatur vestitor, quia in 
functionibus eius erat fibulam sacrae chlamydis in dextro hu- 


8538 ^10. ΙΔ6. nEISKII COMMENTARII 


mero adstringere. Alias notat fibulatorium sagum vel chla- 
mydem fibula instructam 5 vid. Salmas. ad Script. Hist. Aug. 
T.H. p. 276. et Du Cange h. v., unde patet, fibulatorium 
quoque dictum fuisse illud pretiosi panni lorum vel corrigiam , 
quae assuta orae vestis in fibulam immittebatur , Graecis 
z1£QVytov dicta. Gloss. mst. : Jmbus, ora vestis auro texta wel 
fibulatorium. | Liceat mihi hoc loco in transitu Papiae locum 
emendare, quem Du Cange sie citat: extrafilatus, exserto 
humero, quasi extra manum praeferens. Legendum putem ex- 
trafiblatus , exsserto. humero , [scilicet incedens, vel perorans 
vel conspiciendus,] quasi extra fibulam manum proferens. 

C. pen. [708, 16.] ἐρυϑροδανωμένη. Rubro colore in- 
fecta. Quod. rubia, ἐρυϑούδαγον et ἐρευϑόδανον, rubrum tin- 
geret, ex eo rubro colore undecunque tandem tingere ἐρυ- 
Suodavo)r dixerunt novi Graeci; vid. Salmas, Exerc. Plin. 
p. 260. B. 810. F, 

Dp. 4. [799, 20.] zorxoufov. "Tribus combis, id est no- 
dis, globulis, bullis vel bulbis interstinctum. [ἃ enim notat 
vox xOóuflog, omne quod tumet, gibberum est, prominet ; 
vid. Goar. ad Codin. p. 49. n. 25. et p. 7o. n. 20., sed 
praecipue Du Cange Gloss. Gr. h. v. 

D. 4. [708, 20.] τέρνων. Positum est pro στέρνων (non 
enim putem quidquam hic esse sollicitandum). ^ Ut ante cappa 
saepius apud novos Graecos exsulat c, (vid. dicta ad p. 265. 
D.53.,) ita quoque puto ante z exsulare initio vocum, — Neque 
desunt exempla. ta dicunt τοβέον pro. στοίβη, scabiosa, τρέ- 
λος et τρέλλυς pro az9£8Aoc , curvus. Neque dubito plura talia 
inveniri. 

άτι. À. 7. [709 , 8.11 χρυσόκανος. Credo esse, quod babet 
aureum manubrium , κώπην ; quia manubria gladiorum longa 
cylindrica sunt , potuerunt optimo iure caznae appellari; vid. 


ad p. 369. D. ult. dicta. 
A. 9. [709, 9] τῷ δομεστίχῳ. Ita non dubitavi repo- 


nere pro τῷ χκατεδὰ , quod in membranis erat, vilioso, 
fretus — auctoritate loci paulo inferius recurrentis B3. 


Nam X est compendium scripturae pro integra voce do- 


μέστιχος, et xar& sunt procul dubio reliquiae non deletae 
vocis perperam e superioribus a librario supino, sed errorem 
protinus animadvertente , repetitae. 

A. penult. [709, 15. χεχαλασμένον. Monetur hoc re- 
spectu habito ad τὸν κλοιὸν (v. paulo post D. 1:1.) seu tor- 
quem illum aureum, qui rectus et rigidus stricte ambiret et 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. Π. 829 


circumstaret collum. "Torques autem ó χεχαλασμένος laxe 
nonnihil super pectus infra claviculas dependebat. 


A. ult. [709. 15.] ἐκ περιλεύχιος. Est genitivus a. nomi- 
nativo “περίλευχις. Sic novi Graeci efferunt.  Veleres autem 
περιλεύχιος jn nomin. et in genitivo περιλευχίου Íormabant, 
Est autem ó vel potius 7; περιλεύχιος (nempe Ai9oc) gemma 
ad candorem accedens , genus aliquod hyacinthorum vel rubi- 
norum , sed vilissimum et dilutissimi coloris. Docet Epipha- 
nius de Lapid. pretiosis apud Salmasium ad Pall. Teriull. 
p. 168. de hyacinthorum generibus : ὃ μὲν πρῶτος καλεῖται 
ϑαλασσίτης, purpureus , ὃ δὲ δεύτερος δοδινὸς, ὃ τρίτος να- 
τίβος, ὃ τέταρτος, ὑδαρέστερος τούτων, λέγεται χαυγιαῖος, 
ὁ δὲ πέμπτος περιλεύχιος ; vid. Du Cange Gl. Gr. h. v. 

B. 6. [709, 17.] ἐγγεγραμμιένος. M ἐν ἡ γέγρα- 
πταῖ. quae tota impleta est scriptura, perscripta. Puto enim 
eam purae. membranae opponi, neque de codicillis pictis hic 
cogitari debere.  Codicilli enim erant zzvxro/, diptychi, t te- 
traptychi , polyptychi, membrana autem talis, ὃ χάρτης; 
erat συνείλητος, convolubilis. Pingi consuevisse tales mem - 
branas vix putem , quum scriptores Graeci medii aevi nihil 
ea de re memorent. 

B. rr. [709, 20.] xÀvóc. ta recentes Graeci exarant pro 
χλοιὸς, pro more suo v et o: permutandi. Voluerat quoque 
κλοιὸς quisquis ille fait, qui superscripserat in membranis 
xA&tüg , et in margine περιτραχήλιος δεσμὸς ; vid, Suidam 
h. v. et vir. doct. ad Euripidis Cyclopem , ubi etiam comice 
de homine usurpatur, quod vulgo reputatur tantum canum 
esse, Unde imitatus quoque fuit Lucianus in Apolog. : : παρέ- 
χειν ἑαυτὸν ἕλχεσϑαι καὶ φέρεσϑαι, χαϑάπερ ὑπὸ χλοιῷ 
τινι χρυσῷ τὸν αὐχένα δεθέντα.  Arripuit quoque insoliti 
sermonis affectator Nicetas L. VI. Manuelis Comn. cap. 2. 
Ρ- 94. fine: τὴν κόμην ἀγλαοὲ, φαιδροὶ τὰ πρόσωπα, χαὲ 
κλοιοῖς χρυσέοις καὶ περιδεῤῥαίοις διαφανέσιν ἐχ λίϑων τη- 
λαυγῶν καὶ μαργαρίτων τιμαλφῶν τοὺς τραχήλους περιδεόμε- 
voi. Differt χλοιὺς ἃ μανιχίῳ, quod hic, torques , sit χα- 
A«góc, pendulus, plus minusve latus , interdum satis tenuis Ü 
plexus aut concatenatus ; χλοιὸς autem est lata lamina, στεῤῥὰ, 
collum stricte ambiens, ut est collare canum. 


C. 9. [71o0, 6.] χκεχοσμημέναι. Auro, argento, scul- 
pturis; res nota de tabulis et diptychis consulum atque 
patriciorum. 

C. τι. [710, 7.] εἰς τύπον τοῦ νόμου. Fateor, me dicti- 
onem hanc non intelligere. Vultne dicere: quemadmodum 
leges novae, recens editae, ad praefectum Urbis mittuntur 
in publico provonendae , tabulis diptychis eburneis inclusae ; 


B 


83o IO. IAC. REISKIl. COMMENTARII 


an potius: quemadmodum lex hac de re lata edicit et iubet? 
Inquirant legum et rituum Romanorum peritiores. 

C. penult. [710, 8.] x«/ μηνυϑῆ. Dubitavi, quomodo red- 
derem hunc locum ; num. sz ab zpsis intro nuntietur ad. do- 
minum , an potius sz zpsi ab ills praenuntiatum fuerit , eum 
nempe in numerum. patriciorum allectum iri. Praetuli poste- 
rius, quia nemo intromitti ad Imperatorem poterat nisi prius 
a cubicularüs vel alio familiari nuntiatus, posterius autem 
non semper fiebat. Et confirmat me p. 419. B. rr., ubi 
dicitur praepositus ab unoquoque officiali recens honorato ac- 
cipere consuetudinem 24. solidos aureos propterea quod loco 
et nomine Imperatoris zzv ἀπύόχοισιν τῆς προβλήσεως ἐχκομί- 
ζετάι , significationem promotionis effert, quod interpretor: 
praenuntiat honorandis, eos hoc vel illo officio vel honore 
mactatum iri. 

D. 3. [710, 12.] ἄγευ τοῦ Gwixíov. Et hic quoque du- 
bium est, sitne. obsequium. nomen taxae vel consuetudinis pro 
obsequio  pendi olitue seu pro comitatu (ita videtur) , 
quem ceremoniarius recens honorato patricio addebat , quo 
eum cum pompa in eius aedes deduceret; an sit potius obse- 
quium, ipse comitatus. Ego prius praetuli, 

D. 9. [710, 16.] ἁλουργοειδεῖς. De membranis purpureis 
res nota et nuper admodum VV. CC. Breitingerus et. Dlanchi- 
nus de iis tradiderunt in libello de Psalterio Turicensi et 
Evangeliario quadruplici. 

412. À. 5. [710, 21.] ἐπεμιὲς. In. margine membranarum 
recens manus, nescio cuius viri docti, adscripserat: Jfor- 
tasse éncoulc , quicum facio. 

A. 5. [710, 22.] βαλτίδιν. —.Balthei diversi a zonis. Hae 
medium abdomen horizontaliter praecingunt ; illi super alter- 
utrum humerum et pectus oblique decurrunt et rursus ἃ 
tergo oblique ascendunt, ut e Sidonio Apollin. IV. 2o. liquet : 
viridantia saga limbis marginata | puniceis. penduli ex humero 
gladii baltheis | supercurrentibus | strinxerant etc. 5 de baltheis 
gemmatis vid. ad Script. Hist. Aug. T. I. p. 89. Casaubon. 
et Salmas. , item Du Cange Gloss. Lat. v. Baltheus et Dextro- 
cherium. Ad Abulfedam quoque monstravi exemplis, sum- 
mum cultum procerum in aula Bagdadica et caeteris orienta- 


libus fuisse positum in LJ, baltheis et ex iis aestimatos 
fuisse viros, eo amplioris fortunae atque potentiae , quo splen- 
didiores auro et gemmis , magisque floribus sericeis pictos bal- 
theos gerant. Ut Noster ζώγην ἐκ λίϑων τιμίων κεκοσμημένην 
inter brabea magistri sacrorum officiorum memorat, ita quo- 
que lvo Carnotensis in Chronico (apud Du Cangium v. Baithe- 
us) memorat baltheos gemn:eis culturis honoratos et cingula 
auro compta. Zona veterum , quae deinceps pro symbolo ho- 


- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115.π. 891 


noris accepta fuit, ut diceretur zona donare pro honore vel 
officio quodam beare, si non semper, saltim interdum bal- 
theus erat. Et apud Arabes eodem prorsus modo σῶς. pro 
officio vel militia , στρατείᾳ, ponitur. Sed Abulféda ad A. 
250. [Chr. 843.] narrat , al Watschecum Aschnaso dedisse 
tigjam seu cidarin et geminum baltheum, οὐδ! (959 "- 
UL. ἰοῦ; quod quamvis materialiter accipiendum sit: 
dabat enim revera geminum baltheum , qui ambo sese in 
humeris et pectore decussarent: symbolice tamen idem signi- 
ficabat, Aschnaso commissam esse curam rerum tam politica- 
rum, quam militarium. Ex his baltheis rati sunt cordones 
aut prandeae, caerulei, aurantii, rubri aliorumve colorum, 
quibus ornantur equites variorum ordinum, 16 cordon Leu 
etc., quae nota. 

A. 6. [710, 22.] χρυσοστορίου. Sic compendiose dictum 
pro integro χρυσοϊστορίῳ , quod p. 455. D. 4. habetur et nihil 
alid est mea sententia, quam sala plena statuis aliisque ima- 
ginibus aureis. Coniectura enim, qua χγρυσηστόριον olim 
mihi videbatur esse sala aureis storeis vel tapetibus instrata , 
item alia, qua videbatur male scriptum aut compendiose pro- 
latum pro zovcoxovotorógtov, nunc merito displicet. 

À. 7. [711, 2.] χαμίσιν. Mos est, quem iam alibi his 
in notis tetigimus (v. p. 155. A. 9.), in aulis Ottomannica et 
Persica hodie adhuc obtinens, ut Sultanus vel rex Persarum 
praefectis provinciarum seu in praefecturam suam immittendis 
in signum investiturae, seu in praefectura confirmandis in 
signum benevolentiae et confirmationis , trabeam mittat, (quot- 
annis id contingit illis, qui in sporta sua continuant,) quam 
Xxlo, Challam , nominant, unde nostrum enm Gala manavit. 
Mittitur haec trabea per mandatorem regium, qui de adventu 
suo ad praefectum nuntiari curat. Praefectus illum. solenni cum 
pompa extra moenia in agro suae capitalis excipit, obviam 
mandatori procedens cum tota sua comitativa, nova et splen- 
dida veste indutus. Hanc exutam tradit et donat mandatori, 
et acceptam ab eo invicem trabeam Solthanicam induit; vid. 
Petro della Valle IV. 26, Ep. ltinerar. Hinc manavit ipsa 
vox Xxlo, Gala. Significat enim ἔχδυμα, vestem , quae ex- 
uitur, non quae induitur. Quod mirum forte videatur. Sed 
facile concipitur, si origo dictionis spectetur. Quando Ara- 
bes significare volunt aliquem a potenti aliquo viro principe 
insigni honore affectum fuisse , dicunt: taZs vel talis princeps 
exuit vestem suam super hunc vel illum , id est donavit ipsi 
westem, quam ipse corpore suo gestaverat. Neque incogni- 
tus erat ille mos Imperatoribus Graecis. Nicetas certe p.100. 
B.ed. Venetae narrat, Manuelem Gabrae, Sultani Iconiensis 


8325 IO. IAC, REISKII. COMMENTARII- 


ad se legato pacis constituendae causa , gallicam suam vestem 
corpore detractam donasse: τὴν ἐπιϑωράχκιον στολὴν ἐποδὺς 
ἐχείνῳ δίδωσι πορφύρᾳ καὶ χρυσῷ διηνϑισμένην. Et talis 
vestis a principe gestata, alicui, cui benevolentiam suam 
monstrare volebat, donata, initio sola dicebatur Xxl9, chal- 
la , vestis exuta. Deinde ampliato usu et significatu omnis 
vestis honoraria a principe, etiam si nunquam ab ullo ge- 
stata, vasallo tamen alicui suo aut legato ad se aulae cuius- 
dam peregrinae honoris et benevolentiae causa missa et in- 
iecta, fuit exóvu« appellata , sic paene, ut ἀλλάξιμα et mu- 
tatoria vestes in genere sunt. Hae enim ambae voces non magis 
τὼ ἐϊδυύματα, quam τὰ ἐχδύματα notant. Mos igitur ille, 
de quo hactenus exposuimus , quo eius vestis, qui trabeam 
a domino missam induit, illi cedit, qui missam a domino 
perfert, etiam in aula Byzantina olim obtinebat, ut ex hoc 
loco et paulo post lin. 12. patet, et cum aliis multis institu- 
tis in Turciam e Graecia migravit. 

B.2.[711, 8.] ἐπιδίδωται. Tta membranae. Leg. aut 
énididovra: , ut Draudius quoque in apographo exaraverat , 
aut exaravit librarius more suo ἐπεδίδωται pro ἐπιδίδοται 
schemate Pindarico, quo singularis pro plurali ponitur; vid. 
ad p. 224. B. 8. dicta, ubi αἱ ἀρεταὲ ὑμῶν ἀνέτειλεν φῶς 
μέγα legitur pro ἀνέτειλαν. | Neque dubito, schema hoc et 
olim vulgo Graeco antiquissimo in usu et aliis quoque recen- 
tioris aetatis Graecis scriptoribus tritum fuisse, quamvis pro- 
batiores et aurei veluti scriptores ab eo sibi caverint. Mala- 
las certe ab eo se non abstinuit, qui p. 161. 9. : ἦν ἐν τῇ 
πόλει συναλλαγαὲ Ρωμαίων καὶ O?vvov , in ea urbe Roma- 
nis cum Hunnis erant, intercedebant, commercia ; ubi frustra 
est Chilmead. mutare tentans. Siluit certe ad p. 210. 5., 
ubi legitur: zv γὰρ λαβόντες ὠπόχρισιν ὑπὸ τοῦ αὐτῶν βα- 
σιλέως. Pariter ἦν pro ἦσαν habet Sophocles Trachin. 550.) 
ubi vid. Schol. Sed erunt, quibus haec forma contracta pro 
integro ἦσαν videatur, ut μέχϑην pro μέχϑησαν et similia 
apud Homerum. 

C. 2». [711, 18.] ἀναβιβαομοὺς. Promotiones , ab «va- 
βιβάζειν. in. altiorem. locum. promovere; vid. Du Cange v. 
Znabatrum. Sed. quomodo poterat Curopalata promotiones 
dare? Non certe in officialibus aulae , sed in ministerio suo , 
in familia privata, ad dispositionem suam pertinente. Conf. 
p. 412. D. 8. 

D. 4. [712, 7.] σὺν τῷ τοῦ χουβουχλείου. Subint. χορ, 
nisi malis τοῖς legere. 

415. A. 2. [712, 14. τῇ συγκλήτῳ ἁρμόζονται. | Hunc 
locum fateor me non intelligere. Quare enim rector, ma- 
gister sacrorum ' officiorum Curopalates , patricii magis inter 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 115. π. 833 


basilicos, quam inter syncleticos numerati, quumtamen hi ma- 
ximam et praecipuam sacri senatus partem conficerent? et vi- 
cissim , quare inter senatores relati vestitores,. quibus in se- 
natum prorsus non patebat aditus? Silentiarii ad senatum 

rtinebant ut ministri paene et ut apparitores. Expraefecti , 
rm et Anthypati meri tantum turbam eius implebant. Et 
hi tamen syncletici dicuntur, illi maiorum veluti gentium dii , 
senatus principes, eo eximuntur? Sunt in constitutione pro- 
cerum et dignitatum aulae CPtanae multa, quae non expedio, 
et hoc ipsum Cletorologium quamvis argumentum hoc egre- 
gie illustret , saepe tamen nos deserit et in tenebras magis 
coniicit. WVultne dicere, illas quidem, quas nominat, quinque 
dignitates a senatu stipendia accipere et ad codices senatus 
pertinere, reliquas autem relatas esse ad codices regios et ex 
aula sua salaria accipere? Sed neque huius rei rationem per- 
video. 

A. ult. [712, 22.] τοῦ βασιλεοπάτορος. Vere et recte 
traditur, Leonem primum invenisse nomen et dignitatem Dasi- 
leopatoris. Quamvis enim haberent primi Imperatores CPtani 
suos πατέρας βασιλέως. et Cedrenus p. 595. D.  Arsenium 
πατροβασιλέα '"lheodosii iunioris appellet, confundit tamen 
bic tempora et nomen suo aevo notum, illis antiquis inco- 
gnitum tamen, imputat. Diversi erant illi πατέρες τοῦ βασι- 
λέως aevi Theodosiani, et πατροβασιλεῖς vel βασιλεοπάτορες 
a Leone Sapiente instituti, Olim patres Imperatoris diceban- 
tur omnes patricii. Sed Basileopator erat nonnisi unus et 
eminentis dignitatis, et fere non dabatur hoc nomen, nisi illis, 
quorum filiae Augustae, regnantis [mperatoris coniuges essent ; 
quo fiebat, ut tales DBasileopatores multum in administratione 
imperii valerent, et praesertim, si generi adhuc admodum iu- 
venes aut imbelles essent, omnem auctoritatem ad se raperent. 
Saeculo undecimo inclarescebant in aulis orientalibus  eX3G5t, 
ZAtabeki , ut quaedam familiae principales inde nomen habue- 
rint; v. D'Herbelot. Biblioth. Orient. v. Atabekian. — Liquet, 
ut multa alia instituta , etiam hanc dignitatem ex aula Byzan- 
tina in orientales fuisse derivatam.  Atabekorum horum 85 
miliarum puta sic dictarum primi conditores, seu primi et 
χυρίως sic dicti Atabeki, erant omnes soceri iuvenum princis 
pum Muhammedanorum iidemque tutores , sed sub nomine et 
specie tutelae generos et pupillos snos auctoritate omni, saepe 
quoque vita exuebant et in eorum bona invadebant. Par 
paene ratio erat Romani Lecapeni, qui non conientus ho- 
nore Basileopatoris, Augusti quoque honores non ipse solum 
sibi arrogabat , sed etiam filiis suis tribuebat, et loco atque 
gradu libenter submovisset Constantinum nostrum , si fortuna 
ipsi favisset. Nicephorus Phocas autem et ioannes Tzimisces, 

Constantinus Porphyr. Vol, II. 53 


834 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


etsi Basilii et Constantini, Romani filiorum , tutores essent, 


quum tamen eorum soceri non essent, ctiam Dasileopatores 
appellati non fuerunt. Est tamen quod disputationem nostram 
haud parum percellit, hoc nempe, dignitatem Basileopatoris 
inter eas referri, quae adimi possidenti et in alium conferri 
possunt. At quomodo socer Augusti id non fiat, quod est, 
el qui potest hic tantus honor in alium transferri, quum non 
liceret Imperatori uxores pro lubitu frequenter mutare? Con- 
üngebat profecto, quamvis raro, ut moriente Augusta ces- 
saret Basileopator esse qui hactenus fuerat, et alius in eius 
locum succederet, ille, cuius nempe filiam Augustus secundis 
nuptiis duceret. Vid. Du Cange v. Βασιλεοπάτωρ et Pater 
Imperatoris et quae supra ad p. 7. de patriciis disputavimus. 

Quandoquidem hic catalogum texit Noster Philotheus di- 
gnitatum aulicarum, visum fuit in hunc locum conferre , quae 
de earum singulis notanda habebamus. 

B. 2. [715, 2.] ἡ τοῦ ῥαίκτωρος ἀξία. Non habeo post 
Du Cangii Gl. Gr. h. v. diligentiam, quae de rectore dicam, 
nisi hoc unum, ecclesiasticam hanc dignitatem non fuisse, ut pu- 
tavit V. D., neque solis viris sacri ordinis tributam. Nam 
et e nostro codice, et ex ipsis illis, quos allegavit Du Can- 
ge, auctoribus constat, res non sacras, sed civiles rectorem 
tractasse, ducendisque exercitibus interdum praefectum fuisse, 
quod, apud Graecos certe , a viro sacri ordinis alienum at- 
que maxime indecorum semper fuit babitum, Fuerunt qui- 
dem apud Latinos rectores ecclesiarum dicti iidem, qui cura- 
tores hodie (/es curés) et rectores patrimonii S. Petri ii ex 
ordine clericali, quos summus pontifex in provincias mittere 
soleret ad denarios Petri cogendos et Romam  transmittendos. 
Verum rectores aulae Byzantinae a tam minutis curis et offi- 
ciis abfuisse, patet ex eo, quod post Basileopatorem protinus 
haberent gradum ante syncelium, strategos, magistros et 
patricios omnes. P. 421. C. 6. post magistros ambos et ante 
syncellum Romae atque Neapolis locantur; p. τά. DB. 9. ante 
praepositos sacri cubiculi et in comitatu sacri cubiculi re- 
censentur, ui perspicuum sit, eos spadones fuisse. lNon pa- 
rum tamen momenti opinioni Du Cangii, dignitatem hanc 
ecclesiasticam reputantis, addit hoc, quod rectores illi omnes, 
quos laudato loco adducit, antequam ad eam dignitatem pro- 
moverentur, aut monachi aut clerici fuerint; item hoc, quod 
ante syncellum, patriarchae coadiutorem , gradum haberent. 
Crederem eos conscientiae Augusti directores seu confessiona- 
rios fuisse, nisi diversus a Latina ecclesia Graecae mos con- 
fitendi esset. Certe nusquam legitur Imperator unquam pec- 
cata sua fassus fuisse, aut praeter patriarcham alio consilia- 
rio in rebus sacris usus fuisse. Praeterea claris verbis Scy- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 835 


litzes p. 78r. Nicephorum ait aliquem, eunuchum , postquam 
amore mundani splendoris sacerdotalem statum repudiasset , 
a Constantino Monomacho dignitate rectoris honoratum et 
ad gerendum militiae imperium in Orientem missum fuisse. 
Idem argumentum coniecturam quoque eam evertit, fuisse 
rectorem caput cleri palatini, eiusque veluti patriarcham 5 
rectori enim, quantum scio, nusquam legitur cum rebus sacris 
communionem fuisse. 

C. 5. [715, 5.] ovyxélov. Multa de syucellis habet 
utroque Glossario ἢ, v. et v, Ce/lulanus Du Cange, vir do- 
ctissimus et stupendae diligentiae atque lectionis, ut quod illis 
addam, paene nihil habeam. — Quid fuerint synceli,  disputa- 
tur. Mihi quidem videntur coadiutores et vicarii episcopo- 
rum fuisse, qui, absentibus illis a sedibus suis aut aegrotan- 
tibus, eorum munia peragerent. Succedebant interdum in 
episcoporum locum , non tamen semper. Memorabilis est lo- 
cus Zonarae, quem absque animadversione nequeo praeter- 
mittere, p. 204.: Oc γὰρ σύγκελλος τοῦ πατριάρχου Juvóv- 
τος εἰς τὸν ἐχείνου τύπον dvrixaJ(gratat, οὕτω xai ὃ Σερί- 
quc, τοῦ Χαλιφὰ φϑαρέντος, τὸν τελευτήσαντα διαδέχεται. 
Quod hic de Serifo perhibet Zonaras, totum nugax commentum 
est. Facile quidem credo, Scherifum aliquem CPlin missum 
fuisse a Toghrulbeko seu Thangrol Beko vel Tangrolipia, ut 
Graeci efferunt, ad Constantinum Monomachum pacis con- 
ciliandae causa. Nam eo tempore Scheriforum gratia et au- 
ctoritas erat magna in aula Bagdadica, et praecipue memoran- 
tur ab Abulfeda tres Scharifi , caeterorum gentilium suorum ; 
id est Scheriforum Alitarum, Nakibi seu Generales per omnem 
Orientem , duo fratres, os Scherif or Radhi, excellentis in- 
genii vir et egregius poeta, qui Anno Chr. ro:5. obiit, et os 
Scharif οἱ Mortadhi , qui ἃ. C. i044. obiit, et tandem pri- 
mo loco nominati filius Abu Hamed Adnan, qui A. C. 1057. 
obiit, et quem ego coniicio CPlin fuisse missum. "Verum 
Schariforum cum Chalifis ratio erat diversissima a ratione syn- 
cellorum cum patriarchis. Erant Chalifae omnes nativitate 
Scharifi, et gentiles eorum omnes pariter quoque Scharifi. 
Notat ea vox ὑπερέχοντα vel ἄρχοντα, nobilem , quasi Hi- 
spanice Znfantem diceres aut Francice Prince. Et hi quidem 
erant Scharifi Abbasitae, ab Abbaso, Muhammedis patruo, 
oriundi, quorum caput identidem erat Chalifa regnans. Scha- 
rifi porro erant quoque omnes de gente Ali, qui fuit gener 
Muhammedis, oriundi. Habebant hi Nakibum seu Capita- 
neum vel Generalem suum, unum Dagdadi, qui per orientem 
ipsis imperabat, alterum al Cairae, qui in Aegypto rector et 
proteetor eorum erat. Sed hi Nakibi nihil ratione sui mu- 
neris cum Chalifa commune habebant, nisi quod ad curiam 


836 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


eius pertinerent; et pro ratione temporum hominumque plus 
minusve de rerum administratione participabant. Ut. syn- 
celli erant pars praecipua consilii patriarchalis , ita quidem 
Scharift quoque de consiliariis Chalifarum erant, sed non 
praecipuis et intimis, nisi forte unus eorum aut alter fortuna 
gauderet Chalifae placendi. Verum Chalifae non ut praesum- 
tivi successores, neque coadiutores et vicarii erant ad latus 
appositi, quemadmodum syncelli patriarchis.  Chalifarum quo- 
que non solum potentia ad sacra, sed etiam adfcivilia specta- 
bat. Successores illis vivis non .designabantur; neque hae- 
reditarium erat regnum , sed electivum. Defuncto Chalifa quo- 
que novus ipsi sufficiebatur ex arbitrio procerum; attamen Abba- 
sita Schariforum Alitarum Nakibus, de quo Zonaras procul dubio 
loquitur, poterat quidem, ut unus procerum, suam quoque sen- 
tentiam in electione Cbalifae ferre et adhibebatur semper tali de- 
liberationi ; at ipse tamen ad dignitatem Chalifae non poterat ad- 
spirare. Eius enim gens ab illo gradu in perpetuum erat exclusa. 

B. 5. [713, 5.] στρατηγοῦ τῶν ἀγατολιχῶν.  Subintellige 
ϑεμάτων. Strategi posterioribus aevis erant iidem, qui olim pro- 
praetores et proconsules in provinciis erant, praefecti nempe 
provinciarum et iuris dictatores tam in rebus civilibus, quam 
in militaribus, magistri militum simul et gubernatores urbium. 
Qui hie memoratur, erat strategorum omnium princeps, et non 
unius thematis, ut caeteri, sed omnium orientalium | supre- 
mus dux, ut qui auctoritate duces alios creandi gauderet , 
qua caeteri carebant. "Theophanes eum ozgarzyóv τῆς ἑῴας 
πάσης appellat p. 110. A. 7. *[Apud Anastas. Biblioth. occur- 
rit strategus Orientis.]|' Militaris ordinis erant strategi, contra 
quam olim, quum civilis magistratus essent. Quod natum 
ex diversa usurpatione vocis στῥατὸς, vel potius ex diverso 
militiae genere. Initio quidem cives urbis alicuius contra 
hostes suos ipsi in arma ibant. Propterea στρατὸς diceban- 
tur; et 0 δῆμος at(ue ὃ στρατὸς idem erat, et saepe Pinda- 
rus posterius posuit, ubi alii prius ponere maluissent; et ma- 
gistri eorum, οἱ Ózuzyot vel praetores, στρατηγοὶ vel ozga- 
τάρχαι audiebant. Deinde vero mansit quidem significatio 
vocis στρατὸς, itaque dicti qui adversus hostem arma gere- 
rent, sed oppidani ipsi non amplius in campum ibant, sed 
milites mercede seu ad tempus, seu ad perpetuum conducti 
pro ipsis bellabant. Quo factum, ut eorum magistri, quam- 
vis immediate, plebi non imperarent , oroerzyor dicerentur. 

B. 4. [713, 4.] τοῦ δομεστίχου τῶν σχολῶν. Domesticos 
appellabant olim eos, qui principi familiariores essent eoque 
rebus eius gerendis deputabantur. Hinc factum , ut dome- 
sticus pro legato, commissario diceretur. Est ergo dome- 
sticus scholarum idem atque legatus scholarum , qui ab lm- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. n. 837. 


perátore legatus scholis praeest, ἐξάρχων. προηγούμενος, cui 
cura scholarum comumissa est. Sunt autem scholae idem atque 
cohortes et quidem, quae hic designantur scholae, erant septem 
militum palatinorum, non tam pompaticorum, quam vere mili- 
tantium et Imperatorem domi forisque comitantium et protegen- 
tium. Colligas tamen e p. 513. B. 4. collata cum p. 414. C. 5. 
scholas et themata seu legiones provinciales idem esse; ut ergo 
domesticus scholarum idem possit significare atque magister 
legionum vel militum. Prius tamen rectius puto. Quia do- 
mestici hi, utpote magni gradus et magnae auctoritatis viri , 
ipsisque provinciarum singularium strategis maiores, gradu- 
que a stratego orientis proximi, aliquoties summa cum au- 
ctoritate copiis in Oriente praefuerant, et maximis cladibus 
Saracenos aífecerant, quo «etiam domestici nomen clarum 
apud historicos Arabicos evasit: ex eo factum, ut illi crede- 
rent falso persuasi, domesticum eum dici, qui Orienti ceu 
legatus Imperatoris CPtani praeesset: οϑιλὰς e οὐλὴ 
domestici. nomen apud eos (Romanos) habet omnis, qui prae- 
est ditioni Graecae ad orientem Propontdis positae. 

B. 15. [715, 11.] Χαλδίας. Chaldi sunt qui veteribus 
Chalybes dicti. Chaldi et Cordi vel Curti, Gordyaei, iidem. Perhi- 
bent Soranzo et Leunclàvius, Curdistanam hodie ab Arabibus 
Keldan appellari. Forte recta illi tradunt et forte sic solent 
hodie Arabes. In libris tamen Arabum semper 2,99 αἱ Curd 
ναὶ Cord et oL$3V αἱ Acrad appellantur. Videntur interea 
Chaldi infra Trapezuntem et Curdi Mesopotamiae et Parthiae 
interiecti eadem gens et montes amborum unum iugum esse. 

B. ult. [715, 11.] ἐξχουβίτων. Quatuor erant tagmata 
militiae: palatinae : Scholarii, Excubitores, Hicanati et Nu- 
meri. Quomodo autem discrepuerint, quae cuique munia et 
stationes fuerint, ad quosnam horum spatharii, candidati, 
spatharocandidati et similes pertinuerint, fuerintne tales in 
unoquoque istorum quatuor tagmatum , an tantum in schola- 
ris, et alia talia, non liquet et supervacuum esset in talia 

inquirere. 
D. pen. [714,5.] ἐκ προσώπου τῶν ϑεμάτων. — Puto 
eum fuisse, qui legiones integras repraesentaret, eorum loco 
et nomine ad Imperatorem peroraret, causas eorum ageret, 
flagitationes eorum ad Imp. perferret; legatus, patronus, syn- 
dicus, orator militum. 

414. A. 1. [714, 7.] κουράτωρος τῶν μαγγάνων. | Rectene 
CPli Christ. lI. p. 155. et 155. τὰ μάγγανα in duas diver- 
sas aedes dividerit, in palatium seu curatoriam a Basilio Ma- 
cedone, ut perhibetur, conditum, et in aedes, quibus machi- 


838 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 

nae publicae asservabantur, non dixerim. *[T& μάγγανα ἢ 
ὃ véog oixoc Basilii Imperatoris opus. Vita eius cap. 6o.] 

Quod ille dicitur eo consilio struxisse, ut baberet inde redi- 
tus et sumtus pro conviviis, quae recepto ex more suis cu- 
rialibus annuatim certis statisque periodis edere debebat, no- 
lens publicum fiscum. e tribulis subditorum conflatum in suos 
privatos et eorum usus consumere, τῶν rà πᾶν ἔτος Wm 
αὐτοῦ κεχλημιένων , quos annuatim ad sacras epulas vocaret ; 
vid. Goar. ad Codin. p. r16. n. 15. et ad Cedren. p. 618. 
D. Bandur. p. 606. Quid si vero τὰ μάγγανα fuerint talis 
domus in portu Byzantino, qualis est e. 6. Amstelodarmi 
das Admiralitaetshaus, ubi rudentes, anchorae , ferrum, plum- 
bum, pix, trabes, tormenta bellica etc. quaecunque instruen- 
dae navi et classi faciunt, velut in apotheca iacent et asser- 
vantur ; simulque fuerint telonium, ubi recipiuntur portoria, 
vectigalia mercium  ingredientium et éxeuntium. Curatores 
sane olim dicebantur receptores portoriorum, et tale tribunal, 
in quo vectigalia recipiebantur, audiebat curatoría; vid. Mu- 
rat. T. II. Ant. [tal. p. 28. 

C. 11. [715; 12.] ὀφφικιάλιοι. Apparet hine, unde ma- 
naverit mos magistratus militares officiales sermone  Francico 
appellandi. Officiales sunt, qui apud principem. vel alium 
aliquem maiorem magistratum in officio sunt, id est in ob- 
sequio, domestici, apparitores, qui exspectant mandatum eius 
aliquo. eundi, aliquid exsequendi. Hi semper armati erant , 
ut cogere possent eos, qui forte mandatis principis adversari 
auderent. Gloss. Gr. Lat.: ταξεώτης, apparitor, officialis ; 
et Du Cange h. v. et quae modo de domesticis diximus; 
item p. 415. C. : 

415. B. 9. [716, 12.] Zuegtagzot. Ita membranae. Sed 
procul dubio leg; oi μερεώρχαε, vel potius abiecto articulo. 
Sunt autem. μερεάρχαι, μεράρχαι et μοιράρχαι iidem. Quod 
turma in equitibus, idem fere in pedestribus erat μοῖρα vel 
μόρα, manipulus. ; 

B. 9. [716, 12.] χόμης τῆς x0grgc. Habebat quisque 
strategus suam cortin vel praetorium , sive in stativis et ur- 
bibus, domum, sive in castris, tentorium.  Ubiubi ageret 
strategus, ibi erat eius cortis. Hanc parare, conducere, in- 
struere suppellectile necessaria, .si in urbe esset, erigi, re- 
velli, transportari tentorium, si in castris, curare, pertinebat 
ad comitem cortis strategi. ^ Chartularius thematis rationes- 
redituum suae legionis et expensarum conficiebat et curabat, 
ut necessariae species annonariae praesto essent, Domesticus 
thematis videtur fnisse legatus strategi thematis, qui commis- 
siones eius exsequeretur et vicem absentis gereret. Drunga- 
riorum bandorum et comitum bandorum differentia non li- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. 11. 839 


quet. Forte illi fuerunt quod nobis hodie sunt sic dicti Lzeu- 
tenants, hi autem quod nobis Caporals. Centurio spathario- 
rum strategi docet, strategum quemque centuriam spathario- 
rum secum duxisse seu militum pompaticorum et prote- 
ctorum natione Romanorum, qui ipsum procedentem aut pe- 
dites peditem , aut equites equitem, gerentes fultas humeris 
nudas rhomphaeas, stipabant. Hoc gentis gestaminis, rhom- 
phaearum puta, discrimine ab altero protectorum genere sese 
distinguebant, scilicet ab Hetaeria vel Hetaeris, qui erant 
alienigenae et secures aliave arma, quisque gentilia sibi, 
gestabant. ^ Protocancellarius erat magister cancellariorum 
seu ostiariorum vel admissionalium. Stabant enim ad can- 
cellos et vela, quae admittendis ad strategum et emittendis 
aperiebant et tollebant. Protomandator autem magister man- 
datorum, qui perferendis mandatis, hoc est significationibus. 
 Strategi ad Imperatorem, et imperiis ad legionem deputati erant. 

C. 4. [716, 18.] προέξημας. Procul dubio. non alius est, 
quam proximus; proximus a gradu domesticorum , eorum vi- 
carius et praesumtivus successor. 

C. 5. [716, 19.] εὐτυχοφόροι. Ῥτο εὐτυχεοφύροι, ut in- 
fra δεησογράφοι pro δεησιογράφοι; vid, dicta ad p. 5523, D. 
7. Erant ergo signa victoriae et sceptra scholariis propria, . 
dracones autem , aliud vexilli genus satis notum,  excubito- 
ribus, quandoquidem paulo post h. l. in officio domestici ex- 
cubitorum draconarii memorantur. 

C. 6. [716, 19.] ἀξιωματικοὴ. Quinam hi sint peculia- 
riterita dicti, non novi. Nam omnes quocunque tandem ofhi- 
cio aut dignitate macti erant ἀξεωματικοὲ aut honorarii. Sunt- 
ne igitur hic loci designati iidem cum τοῖς ἐπὲ τῶν d&toua- 
των, ut p. 420, À. ult. appellantur, illis, gui praesunt axiomati- 
bus ? Sunt autem ἀξεώματα ibi loci sportulae, consuetudines, 
quae a recens promotis vel honoratis ex taxa pendebantur, ut 
colligitur e verbis immediate sequentibus of za συνάγουσι τὰ 
ἀξιώματα παρὰ τῶν λαμιβανόγτων τὰς ἀξίας. Nulla tamen 
ratio patet, quare hi ad domestici scholarum officium magis, 
quam alterius pertinuerint. 

D. 4. [717, 6.] σχκευοφύροι.  Monui ad p. 55». D. an- 
tep., mihi videri σχεύη generale nomen vexillorum omnium 
esse. Hic tamen loci et alibi velut diversa ponuntur σχευη 
et σίγνα et reliquia genera vexillorum. Ergo debent peculiare 
quoddam eorum genus fuisse. Quid siergo hie designati oxevo- 
φύροι in contis trophaea gesserint, id est totum apparatum, 
τὴν ὅλην oxtvzv, militis. Ego quidem nullus dubito, trophaea 
inter signa militaria quoque praelata fuisse, quum nihil ma- 
gis militem deceret, nihil auspicatioris ipsi sit ominis, quam 
irophaeum , firmiterque mihi persuasum habeo, signum mili- 


840 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


tare tropaeoforum esse id, quod Victoria in nummo Constantini 
apud Du Cangium Famil. Byz. p. 17. lin, 4. n. 5. tenere dex- 
ira conspicitur. Vid. ad p. 570. B. 2. antepen. dicenda. — 
D. 8. [717, 9.] ἐπισχεπτῆται. Diversos hos fuisse ab 
epoptis, hic locus monstrat, quamvis eosdem fuisse ambarum 
vocum significatus, idem aliud suadeat. Qua autem in re fue- 
rint distincti, et quae utriusque fuerit et quibus terminis cir- 
cumscripta provincia, non facile dixeris. Quantum coniectura 
assequor , fuerunt οὐ ἐπίσχοποι, οἱ ἐπισχεπτῆται., curiosi, et 
Almutasafti Saracenorum. in Andalusia iidem, eorumque mu- 
nus providere, ut panis et reliquae species annonariae probae 
et iusto pondere atque mensura venderentur, lustrare aedificia 
publica et privata, hientne et labascant, satin praecautum 
incendiis, fures co&rcere, intrare in domos et illinc res furto 
subreptas eruere, deportare in exilium agendos, si qui motus 
contingant in plateis et foris, moliaturque nova et concursi- 
tct plebs, significare et reprimere. Nisi forte nimium extendi- 
mus limites unius magistratus eique tribuimus partem iuris- 
dictionis, quae penes magistros vicorum erat. Oi ἐπόπται 
autem videntur tantum rationes curasse et forte iidem cum 
τοῖς ἐξετασταῖς aut τοῖς ἐξισωταῖς fuerunt. De episcopis ur- 
bium eorumque muuiis egit Pancirol. c. XHI. de magistr. 
municip., putans ad eos pertinuisse curam iustitiae. in vendi- 
lioe specierum victualium. V. Aristophan. Av. v. 1:024. 
Procul dubio hi fuerunt olim sic dicti f/rumentari, Quo no- 
mine sublato deinceps curiosi et opinatores fuerunt dicti, quod 
curiose omnia fora et artopolia obirent, lustrarent , opinaren- 
tur, id est aestimarent, iudicarent annonas vendibiles, satin 
probaene, et annonas militares, quas exigere debebant , satin 
sibi arriderent (v. Salmas. ad Script. Hist, Aug. T. Il. p. 
265.); et quoniam sic agendo non poterant non observare et 
audire, si quid novarum rerum agitaretur et rumores tumul- 
tuosi spargerentur, ut qui in conferta plebeculae turba ver- 
sarentur, ex eo factum, ut ad curiosorum curam. spectaret 
quoque conciliabulorum, seditionum et concursitationum ob- 
servatio , repressio et ad superiores significatio. . Fuisse quo- 
que eorum deportandos in exilium deducere et exigere ex urbe, 
patet e Du Cangio v. Kovgíococ. His itaque frumentariis 
et curiosis ratione utriusque observationis, tam frumenti, quam 
seditionum fuisse similes τοὺς &oxemrQrac, wisitatores sic 
dictos, coniicio ex eo, quod infra p.416.D.4. οἱ ἐπισχεπτῆταε ὦ 
subesse rationali gregum dicuntur, quorum officium sane aliud 
nihil potuit fuisse, quam explorare , sintne sana pecora lanie- 
nae destinata, probaene species annonariae, praestone sint suf- 
ficienti copia. Etp. 417.D.2. alii episceptetae una cum aliis im- 
perialium praediorum officialibus rationali privatae rei subesse 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LID. it. 861 


dicuntur. | Proeul dubio ad horum visitatorum exemplum 
appellarunt Arabes Andaluseni illos suos magistratus urbanos 
Mutasephos vel ALmutasephos, quorum erat furta requirere 
eL asserere, ponderare panes et mensurare vinum; vid. Du 
Cange v. A[mundacaphi (qua in scriptione c u* s efferri de- 
bet) et imutazaphi, Significat enim Axe vel cuaisaJt 
exploratorem , eum, qui in statum rei alicuius inquirit. Si 
quis autem putet, τοὺς ἐπισχεπτήτας fuisse eosdem cum no- 
stris visitatoribus sic dictis, qui collocati in portis urbium 
lustrant:et corbes speciebus venalibus onustas et arcas mer- 
cium, quae in curribus onerariis deferuntur, omniaque in 
tabulas referunt , non habeo, quo eum refellam. n univer- 
sum fieri nequit, ut magistratuum nominibus idem paene 
significantibus dictorum, et quibus nihil inest , quod cuiusque 
munus et iurisdictionem distinctive exprimat , differentiae at- 
que rationes perspicue vereque definiantur. lla aetate vi- 
ventibus, qua liber hic exarabatur, ex usu quotidiano ποία 
illa erant omnia, neque expositione sollicita ambitus iurisdictionis 
cuiusque magistratus opus habebant ; nobis autem , deficiente 
usu et magistro, nou potest hoc negotium obscurum non esse. 
D. 9. [7175, 9-] πρωτοχαγχελλάριοι. Videntur fuisse pri- 
micerii cancellariorum seu ianitorum praefecti urbi, qui ad- 
mitterent et emitterent foribus apertis eos, quibus coram 
praefecto standum esset. Centurio videtur fuisse praefectus 
tagmaüs militaris, quod custodiae corporis causa circa se 
praefectus habebat, qua de re nullus dubito.  Exarchi forte 
erant, qui nomine et ex persona praefecti urbis mandata 
eius denuntiabant iis, ad quos pertinebant, et exsequebantur. 
Reddidi w/carZ; τοὺς βικαρίους τοῦ ἐπάρχου certe habemus 
infra p.446. D. ult. , ubi etiam gitoniarchae seu magistri vi- 
corum XlÍ. numerantur et duo protocancellarii et IV. epo- 
ptae. Nomici erant iuridici, qui praefecto ius dicenti assi-- 
stebant et iuris rationes suggerebant. Bullotae vel bullatores 
videntur iidem cum notariis publicis caesareis fuisse, qui con- 
tractus et testamenta facerent et bulla imperiali obsignarent , 
qui mandatis praefecti urbi publice proponendis bullas im- 
primerent, qui aedibus et bonis fisco addictis bullas affige- 
rent. Prosiatae penes me quidem sunt causidici, patroni 
causarum, tuentes eos, qui suas ipsi causas dicere nequeunt. 
Ὁ παραϑαλασσίτης erat curiosus littoris in Novella "Theodosii 
et Valent. de tribut. fiscal. memoratus, qui lustrabat merces 
invectas navibus et evehendas, vectigal cogebat, naves et 
merces confiscatas co&rcebat, merces inferri in horreum pu- 
blicum curabat. TES 
D. antep. [717, 10.] ἐπόπται. Hos cum τοῖς ἐξισωταῖς, 
peraequatoribus, eosdem. facit Pancirolusl. c., et sane in Glos- 


842 . 10. AC. REISKII COMMENTARII 


sis Nomicis legitur: ἐπόπτης λέγεταε ὃ ἐξισωτής; vid. Du 
Cange v. Znspector. Quia tamen znspectores et peraequatores 
in üt. 58. L. II. Cod. lustin. de censibus et censitoribus et 
peraequatoribus et inspectoribus , et a Nostro οἱ ἐπόπταε et 
οἱ ἐξισωταὶ distinguuntur , debent diversi esse , quamvis vi- 
deantur affines fuisse. Forte igitur discreti sic fuerunt , ut 
οἱ ἐπισχεπτῆται,, visitatores , inspectores , opinatores inspice- 
rent, opinarentur, arbitrarentur seu aestimarent praedia , 
domos, facultates civium; οἱ ἐξισωταὶ vero tributorum par- 
titionem in capita singula ex aequo et iusto facerent, fundo- 
rum pereuntium seu talium , quorum domini periissent aut 
solvendo essent inhabiles facti , tributa in vicinos repartiren- 
tur, eaque in tabulas referrent et exigerent. Ἐποψία certe 
esL inspectio et aestimatio facultatum "Yheophani p. 411. D. 6., 
Cedreno. p. 48o. B. 5., 590. B. 4. Ἐξίσωσιν autem seu perae- 
quationem olim fuisse dictum tributum, quod pro capite et 
fortunis penditur, ex eo patet, quod Arabes, a Graecis procul 


dubio exemplo sumto, tale tributum Je9x23JI peraequationem 
appellant. Boivinus in notis ad Nicephorum Gregoram p. 57. 
ed. Venet., qui regalia et alios principum reditus exigendos 
certo constituto pretio redimebant, eos a Latinis medii et 
infimi aevi scriptoribus peraequatores, recuperütores, atque etiam 
descriptores , a Graecis ἐξισωτὰς, énónrag et ἀναγραφεῖς fu- 
isse dictos perhibet. Eosdem igitur existimavit V. D. hos 
omnes fuisse. Sed vereor, ne epoptas cum τελώγαις confun- 
dat, Mihi quidem videntur ἐπόπται iidem esse cum illis, 
quos Dio Cassius τοὺς τὰς τιμήσεις ἐγχεχειριομένους appel- 
lat apud Salmasium T. I. Scriptor, Hist. Aug. p. 105. A. ; sed 
ibi Vir summus confundit genmicos et epoptas. Non mul- 
tum dissimiles sunt, qui lustiniani aevo tractatores , τραΐτευ- 
ταὶ, et vindices appellabantur; bi quod census et tributa ein- 
dicarent , vi exigerent, cogerent, hi, quod computos census 
publici tractarent, chartularüi, qui census cuique impositos in 
scripta referrent. De quibus insignis locus est Cyrilli Scytho- 
politani apud. Alemannum ad Procopium p. too., passim quo- 
que a Du Cangio Gloss. utroque in περισσοπραχτία, in Tra- 
ctatores et F'indices laudatus. "Tandem quoque ἐπόπτης pro 
carnifice invenitur. Hoc. venit a Latino speculator vel spicu- 
lator, quod Graeci reddunt ἐπόπτης, ἀποχεφαλίζων, δήμιος. 

D. antep. [717. 10.] ἔξαρχοι. Ἔξαρχος est vel princeps, 
principium faciens in aliqua re et velut chorum ducens, im- 
perator ; vel est vicarius, commissarius, ἐξ ὀνόματος ἄλλου 
τινὸς ἄρχων. Priore significatu appellat "Theophanes p. 557. 
B. 4. Abulabbasum τὸν πάντων ἐξάρχοντα et p. 99. D. 9. 
aliquem. στρατηγὸν xai ἔξαρχον τοῦ στόλου ; quamvis ibi quo- 
que pari iure possit reddi qui loco [mperatoris classi impe- 


» 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. π. 843 


ráret; item p. τι. D. 6. ἔξαρχον τῆς τυραννίδος, auctorem 
et principem rebellionis; p. 557. B. nominat Pipinum πρό- 
OixOv xui &£$apyov τῶν ὅλων πραγμάτων καὶ τοῦ τῶν Φράγ- 
χων £9vovc, ubi dubium est, siguificetne principem , an wi- 
carium regis wel regentem. — Coniungit idem pag. 125. B. 5. 
στρατηγὸν et ἔξαρχον τῆς ἑῴας in uno homine, qui strate- 
gus Orientis erat et ibidem nomine Imperatoris auctoritatem 
exercens. Tales Exarchi erant illi celebres Ravennates , qui- 
buscum nihil praeter nomen commune fuit exarchis hic 
commemoratis. Nam illi vicarii Imperatorum erant; hi qui- 
busdam in rebus gessisse vices praefectorum Urbis videntur ; 
vid. paulo ante dicta. 


D. penult. [7:7, 11.] βουλωταὶ. Cogitavi aliquando βου- 
Atvrai, decuriones ; sed nunc non puto sollicitandam lectio- 
nem membranarum βουλωταί, Videntur eo designari qui 
bullas imperiales seu sigilla formis sacris imprimere debebant 
et id opus habent; quemadmodum solent notarii publici cae- 
sarei, item qui chartam bullatam (Srempelpapier , papier. de 
timbre) obsignant. — Applumbarios et bullarios appellabant me- 
dio aevo. .4pplumbarii Papae dicuntur Glossatori Gratiani 
qui summorum Pontificum bullis plumbum aptant. Du Cange 
Gl. L. h. v. Bullarii in Gestis Innocentii IlI. PP. apud eun- 
dem ἢ. v. sunt, ubi iunguntur scrzptores et bullarii; quod 
apprime Graecam vocem exprimit et illustrat. Habet Du Cange 
in Gloss. Gr. vocem fovALorzc e Sgyropulo, aitque ibi szgi//£ 
custodem designare. Non ergo sigilli custodes tam | spectabiles 
erant tum temporis in aula Byzantina , atque sunt hodie in 
regnis Europaeis. Forte quoque munus eius erat, sindones, 
quibus involuti debebant libelli supplices ad Imperatorem in- 
ferri , (qua in re orientales quoque Graecos aut Graeci illos 
imitati fuerunt, ut pluribus dico ad Abulfedam,) sindones, 
inquam, illas obsignabat. Colligo id, si modo licet, e loco 
Nicetae in Manuele L. Vll. n. 2. , quem Du Cange l. c. ad- 
ducit: 0 δὲ ὡς χερδοσυλλέχτης προεδρεύει xoi τὰ φασκιώλεα 
oqoayiót διασημαίνεται (in codice Graecobarbaro ibi est βουλ- 
λεύειγ, & ἔμελλον εἰσφέρεσθαι βασιλεῖ. Eundem puto fuisse 
Hispanis medio aevo illum, qui ipsis ex Arabica lingua al 
Muserifus &$254J! appellatur, ille nempe, qui chartis regiis 
τὸ Taschrif £3 XU, monogrammum vel bullam, subscribebat 
aut subsignabat. Citat Du Cange Gl. L. v. A/caydus et AImocabat 
hunc locum: et vestras tendas nullus Alvacil [5355 χριτὴς vel et 
lictor| neque AImuserifus | bullarius scilicet imprimendo vestris 
aedibus signo regio , quo sequestrentur] neque ZImocabel wi- 
olenter intret. Qui hic ALmocabel, collator, ὃ ἀντιβάλλων, 
appellatur, forte fuit notarius publicus, qui notitias faceret 


844 IO. IAC. REISKII. COMMENTARH 


rerum repertarum in aedibus mobilium, aut qui inventaria 
recognoscit et cum rebus praesentibus , e. c. in haereditate , 
in subhastatione , sequestratione, comparat, et, ut vulgo di- 
cunt, confrontat; vid. ad p. 416. D. 2. de v. σχέπτωρ dicen- 
da. Vel potest βουλλωτὴς percussor monetarius , signator- 
monetae esse, qui formam, den Stempel, incudit monetae. Gloss. 
Basilicor. : μονίτα, βουλλοτήριον ἢ τὸ ἀρχέτυπον σφραγιστή-. 
Qt0y , μεϑ' οὗ ὃ τῶν νομισμάτων τύπος ἐγχαράττεται. Prae- 
fero tamen priorem coniecturam. Esset hic locus de bullis 
regiis et sigillis imperii loquendi. Sed parum mihi de illis: 
constat. Videntur lmperatores diversa sigilla habuisse. Certe 
unum, quo τὰς δωρεὰς ἐπεσήμαινε Manuel, memorat Cinna-- 
mus p. 75. A. τι. 

D. penult. [717, 11. προστάται. Sintne praesides, au. 
patroni , nescio. Praesides forte nimis magnificus est titulus , 
quam ut huc congruat. Melius ergo est patronos vertere ; 
vid. Libanius oratione περὲ zgooraGtor , quam lacob. Gotho-. 
fredus edidit Genevae 1651. et quae V. D. ibi habet in ar- 
gumento, et subiunctis excerptis e codice "Theodosiano de 
patronis vicorum, et Petav. ad lulian. p.565. A. 6. 

416. A. 8. [717, 17.] κόμητες ὑδάτων. Ad comitem aqua- 
rum pertinebant aquaeductus, nymphaea, thermae, fontes: 
publici et privati. 

A. 9. [717, 17.] 9 κιστικὸς, Tra. estin membranis. Quod 
si quis velit interpretari praefectus cistís , id est cisternis seu 
lacubus, in quibus aqua in publicos usus asservatur, prae- 
fectus , potest tolerari. Malim tamen reddere ac si o/xiozt-. 
xoc invenissem (vid. p. 426. C. antep.) scriptum. Notandurm ad- 
huc, duas litteras x: a recentiore manu adscriptas esse, veteri 
lectione erasa. Cogitavi quoque de πιστιχός. lta appellaba- 
tur famulus quicunque fidelis et probus ; in specie praefectus 
navis, item gregis; vid. Du Cange v. Πιστικὸς et Credita- 
rius. Sed haec alieniora videntur. "Turcae inspectorem ae- 
dificiorum i$] ;l«xa Mimar 4ga appellant; La Croix de l'Etat 
de l'Eglise Grecque pag. 20. Einhardus apud Du Cangium v, 
Operarius Gerwardum aliquem memorat palatii bibliotheca- 
rium, et simul pa/atznorum operum ac structurarum curae a 
rege praefectum , et Sozomenus L. 1l. Hist. Eccl. e. ade 
πάντων ἄρχοντα τῶν TOU βασιλέως τεχνιτῶν. 

A. 9. [717. 18.] κουμερκιάριοι. Κουμέρχιον et κομμέρ- 
κιον (vid. Du Cange h. v.) est vectigal pro commercio , id 
est mercibus intrantibus et exeuntibus debitum. Sunt ergo 
commerciarii vectigalium exactores. 1 

Α. 9. [717, 18.] ὃ τῆς xovourograc. Quidquid peculium 
esset Imperatoris, curatoria dicebatur. In specie duae erant 
curatoriae, magna iu Ásia, et Manganorum dicta in urbe ; 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERJIM. Lib. n. 845 


quae videntur praedia inseparabiliter cum imperiali digni'ate 
iuncta fuisse, ut qui hanc, etiam illa adipisceretur. 

A.10.[717. 18.] 6 χύμης τῆς λαμίας. Comes lamnae 
vel laminae, id est metallorum tam eorum , quae in metal- 
lifodinis , quam quae in monetariis officinis tractantur; vid. 
Du Cange v. Comes IMetallorum et Petav. ad Themist. p.468. 
Latini olim Lama dicebant, quod testantur adhuc superstites 
dialecti ltalica et Francica, pro bractea; et habet Horatius 
Epist. 1. 15. 56. Inde dicebant /amea et Jamba. Nam 2£4- 
MEA et A14 D.A 1dem esse, ad p. 252. D. demonstravi. In 
Glossis est scapula , λάμβα. Ut os scapulae a planitie et 
latitudine plata et ὠμοπλάτη, quasi plata , hoc est tabula, ad 
humeros pertinens dictum fuit; sic etiam eadem manente idea 
lamea seu lamena vel bractea, ossea nempe, potuit appellari. 
Α lama fit ergo lJamea et lamia, quod hic habemus. Ab 
illo porro Zamena et lamella, ab hoc lamina et lamilla. 
Frequentes sunt tales formae pariter usitatae: cocceus et coc- 
.cinus, coloreus et colorinus , iunceus et iuncinus, fageus et 
Jfaginus, hyacintheus et hyacinthinus. .Sic ergo lameus, la- 
menus et lamius , laminus fuit usurpatum. Est enim /amia 
et lamina proprie adiectivum , sub quo tabula subiweiligitur. 
Quod sappa , ligo fossorius, /Jamea dicitur , inde est, quod 
ligo lamina ferrea praemunitus est. Conf. Du Cange v. Bagu- 
βακηρὸς εἰ aura. 

À. 10. [717, 19.] διοικηταὶ. | Dispensatores, υἱεῖ. Potest 

quoque reddi exactores tributorum et vectigalium. Eo sensu 
occurrit apud '"Theophan. p. 545. D. 8. , ubi Anastasius ordi- 
natorem vertit, sed alii rectius publicanum | exactorem ;. vid. 
Du Cange Gl. L. v. JXoecetes, ubi citat ex Adriani epistola 
ad Carolum M. haec: missi Graecorum duo spatharii Imperato- 
ris cum. Diucitin, quod Latine dispositor Siciliae dicitur. *O ué- 
γας διοικητὴς est apud Codin. p. 52. n. 55. et 53. n. 58. 
Hic tamen loci credo procuratores, dispensatores, administra- 
tores significare. 
B. τ. [718, r.] σκέπτωρ.  Lustrator vel revisor, forte 
J4UAJI ,. A Imocabel , collationator, qui originalia cum copiis, 
lturasve antigrapheorum seu dictatorum cum mundatis char- 
tis et apographis scribarum comparabat et explorabat , num 
hi praescripta ab antigrapheo omnia fideliter reddidissent in 
suis calligraphicis chartis absque detriznento aut additione 
alieni; vidimator nos diceremus, a subscribenda formula 
J'idimus , per quam apographa auctoritatem originalium nan- 
ciscuntur. 

B.7.[7:18, 5.] λεγατάριοι. Citat Du Cange Gl. Gr. h. 
v. Novell. 1:50. lustin., tanquam si ibi legeretur haec vox. 
Locum invenire non potui, sed inveni δελεγάτορας, qui . 


816 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


forte iidem sunt, et sic describuntur: δελεγάτορας, τοὺς τὴν 
φροντίδα ποιουμένους τῆς αὐτῶν ἀποτροφῆς. Sermo est de 
militibus provinciam transeuntibus. Zubemus, ait lustin. Imp., 
quoties transitus fit. nostrorum Tudicum et exercituum , delega- 
tores simul esse cum eis , qui. curam habeant. alimenti eorum. 

B. 7. [718, 5.] ὀπτίονες. Parum videntur optiones a le- 
gatariis discreti fuisse , si nempe hi id fuerunt, quod conie- 
cimus, procuratores annonarum , qui militibus annonas prae- 
starent. Nam id ipsum quoque opus erat optionum , militi- 
bus annonas distribuere hospitiaque assignare. 

B. 11..[718, 5.] ἀχόλουϑος. Ergo Hetaeria pertinebat 
ad Arithmum. Nam acoluthus erat magister Barangorum , 
qui pars erant Hetaeriae , et vicarius veluti drungarii vigiliae. 

B. pen. [7:18, 8.1 9ovzivi&rogec. Puto eosdem esse cum 
ducenariis seu duarum centuriarum praefectis, quibus duceni 
viri attributi erant; vid. Du Cange Gloss. Lat., Guther. p. 
426. et 605. Pari modo ducenarii appellabantur, quibus du- 
cena sestertia in salarium erant assignata , et centenarii , qui- 
bus centena, et sexagenariüi, quibus sexagena; vid. Salmas. 
ad Scr. H. Aug. T. I. p. 555. 

C. 7. [718, 14.] ἐπισκεπτῆται. Hi sunt procul dubio cu- 
riosi provinciales, drungario cursus subditi , qui quae in pro- 
vinciis contingebant nova, rerum mutationem sive ab hostibus, 
sive a civibus minantia, aut etiam alia scitu necessaria per 
celerem cursum ad drungarium et sic porro ad Imperatorem 
signifieantes, similes urbanis curiosis, qui sub praefecto ur- 
bis erant. 

C. 8. [718, 14.] τοῦ ἀποχρ΄. Wa est in membranis. Quo- 
modo autem legi et efferri debeat hoc compendium scriptu- 
rae , ἀποχρισιαριείου aut ἀποχρισιαριάτου aut ἀποχρισιαρι- 
xíov, ambigo. De apocrisiario aliquid inesse, nullus dubito. 
Nam ad logothetam dromi pertinebant res legationum. Non 
memini alibi me legere de curatore apocrisiariatus. , 

D ult. [719, 5.] πορτάριοι. Forte sunt carcerum iani- 
tores. Vid. ad p. 4. B. 7. Paulo post tribuuntur quoque do- 
mestico castrorum portarii; forte 1i, quibus portae castrorum 
custodiendae commissae erant. 

417. A. pen. [719, 15.] τῶν οἴχων. Posset de imperialibus 
palatiis recreatioms et rusticationis, in quas processus facere 
solebant , tam urbanis, quam suburbanis intelligi. Quia tamen 
ista palatia seu praedia sic absolute non solent oi ouxot ap- 
pellari , sed οἱ βασιλικοὶ οἶκοι ; vid. p. 426. C. 6.; et de xe- 
nodocho et gerocomo seu inspectore hospitalium et .senilium 
(ut ita dicam) sermo praecessit, malim potius τῶν Ootxov 
accipere pro τῶν εὐαγῶν οἴκων positum , et aedes venerabiles 
(ita monasteria appellant) hic designari credere. Conf. p. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. π. 847 


417. D. et. (26. C. et 456. A. 5. Agnosco tamen ultro, 
menta haec perquam debilia esse. 

B. 5. [719, 17.] ἐξαρτιστὴς. Quis hic zntegrator aut sar- 
tor vel restaurator sit , non exputo, De sartore vestium co- 
gitare non licet. Hic enim nimis humilis, quam ut in ofli- 
cium regium veniat; et Graeci ῥάπτην vel ἀχεστὴν eum ap- 
pellant , non ἐξαρτιστήν. Penes me dubium non est, huic 
officio cum moneta negotium fuisse, sed quid proprie egerit, 
alius dixerit. luterea negare nolim potuisse Graecis eorum 
temporum in usu fuisse, ut sartorem vestium ἐξαοτιστὴν ap- 
pellarent, prorsus ut Latini sartorem. Nam sartor est, qui 
sartum facit, non vestimentum tantum, sed aliud quodcun- 
que. Et Latini medii quoque paratorem appellabant, quem 
nos sartorem ; vid. Du Cange v. Parator. 

B. 6. [719. 18.] Χοσβαῆται. Perinde estsic, vel Χοσβα- 
(rat scribas, ut plerumque solet exarari. lta est in Glossis : 
“Χοσβαΐτης 0 βεστιαρίτης.  Vestiaritae igitur erant Chosbai- 
tae omnes; at non vicissim omnes vestiaritae erant Chosbai- 
iÓtae. Erant autem hi mea sententia ἃ calceis et tibialibus 
Augusti, et sic dicti ab Aosis, quod hosarum bayi, tibialium 
et ocrearum pueri vel servi essent. Quod ut, demonstrem , 
primum mihi de voce bay et bag , deinde de Aosa disserendum 
erit. Ad hanc, quam proposui, etymologiam manu me duxit 
vox JMarepai, Marepalhis, Marepazis et Marepagis. Omnes 
enim hi diversi sunt modi pronuntiationis et scriptionis eius- 
dem vocis, quae puerum equorum, equisonem  siguificat. 
Composita illa est ex voce mare, equa, et pay , puer. Ma- 
navit haec vox pay vel bay plures in linguas. Angli inde 
boy retinuerunt. Nos Bube, bufe, unde Francicum boufjon 
et boufonerie , Büberey. Deinceps demonstrabo, y et g et f 
et 4v saepe vices permutare inter se. Nos quoque Germani 
vocem bag retinuimus, et Franci atque ltali medii aevi no- 
biscum pagus, vagus, pro adolescente formoso et strenuo 
adhibentes , unde natum pazis et page; vid. Murator. Ant. 
Ital. T. li. p. 1525. fine. Germanis olim terminabant dimi- 
nutiva in e, quam terminationem, ut reliquae gentes Germa- 
nicae paene oblitterarunt, ita Silesi et, si bene memini, 
Austriacdi tam terunt adhuc, ut nimii in eo sint et omnia 

aene vocabula in e/ terminent. Supersunt tamen adhuc ta- 
ia in nostro quoque sermone, sed pauca, ut Schenkel , Hen- 
Kel, Enkel, et nomina quaedam propria Frenkel et Frenzel, 
Franculus, .Schwübel, Suevulus etc. Quorsum haec spe- 
ctant? Huc nempe. ἀ bag, puer vel adolescens, dicebant 
veteres bagel, adolescentulus. Hinc bagelarius et corruptius 
adhuc baccalaureus pro tirone, tam militari , quam litterario, 
qui nondum miles aut magister artium est. Conf. Du Cange 


848 . 0. 1AC. REISKII. COMMENTARII 


v. JBaccalaurceus. | Baccalaría vero , quae est praedii rustici 
species, ut hoc liceat in transitu attingere, est corrupta pro- 
nuntiatio vocis bucellaria , praedium alicui in bucellam datum, 
unde victum .habeat. Vox baiularis apud Ugutionem, qui 
iuvenem fortem significare ait , est eadem atque bacalarius vel 
baccalaureus. | Vox autem bayulus pro. curatore, unde bailif 
natum, si quis ab hoc bay et eius deminutivo bayel derivare 
velit, me quidem non habebit repugnantem: malim tamen 
ab Arabico d», JVaghil, (id notat. ἐπιτετραμμένον, ἐγ- 
χεχειρισμένον., cuius fidei et curae aliquid commissum est.) 
repetere. Sed hoc in transitu. Nunc exemplis demonstran- 
dum est, litteras Z, y et g alternasse. Nempe veteres bai et 
bay et bag dicebant. Immanis talium posset acervus construi, 
sed ne tamen desim desiderantibus, paucis defungar. Et sane 
nescio, annon veteres nostri Germani et eorum soboles Angli 
ibi ὁ et y.semper scripserint, ubi nos solemus g scribere. 
Nos dicimus 72g pro die, Angli day , veteres Germani. tai , 
ut ex Ammiano Marcellino et Zosimo constat, qui Tai/alos, 
Θαϊφάλους commemorant, hoc est Falos australes. Nam ut 
ZT'estfali erant seu Fali occidentales, adhuc hodie celebres, 
sic etiam erant Osrfali seu Fali orientales, et Tajifali , quasi 
dicas T'agfali, meridionales. Nos hodie dicimus /J'ache, Bel- 
gae, retinentiores veteris linguae, J7'/acht pro vigilia, Veteres 
hoe scribebant guayta , id est 77 αγία vel /Y'agta , unde Fran- 
cicum guet; vid. Du Cange v. jScaraguayta, Schaarwache , 
manipulus vigilum, Conductor nobis PacAhter, olim Peyter. 
Pluvia nobis est Regen, Anglis rain. Nummus Pfenníg, An- 
glis penny. |n universum omnia paene vocabula nobis in 7g 
vel ich exeuntia Angli in y terminant. Quomodo iam veteres 
 pronuntiabant, Germanicone more, ut g, an Anglico, ut z 
vel y ? Ex allato exemplo Taifalorum et Χοσβαΐται putes, 
eos Anglico more pronuntiasse 7a; et Bai, non 7«g neque 
Bag.  Nibilominus tamen putem longe plurimis in locis y in 
vetusta scriptione g significare ; pro qAéyue scribebant fleyma, 
quod ipsi quidem veteres ut //egma propuntiabant , recentiores 
autem, ignari veteris orthographiae, eamque ex more sui aevi 
aestimantes , istud y ut 7 pronuntiarunt, //uym. Sic Belgae 
phlegma appellant. "Veteres pro Lugduno exarabant more suo 
Luydunum, quod scribendi tantum , non autem pronuntiandi 
ratione differt. Id novis imposuit, ut inde primum Zuyden 
(Lüden) et deinde Leiden efficerent. Pro estugium. scribebant 
estuyium , unde natum e/uy, theca, sic dicta a stecken , 
abdere; Besteck, theca, ubi aliquid abditur. psi veteres An- 
gli pro foy scribebant bog; vid. Du Cange v. Gilbog, infans 
praestationis, solutionis, pro quo certa taxa, gil/e, Geld, 
Entgeldung, debet praestari. Sed satius est, nos ex his etymo- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. i. 949 


logicis tricis expedire, et ad argumentum hostrum redire; 
Dixi mihi videri rovc Χοσβαΐτας esse hosarum bayos seu 
servulos. lam demonstrandum , quid faermt hosae. Sunt fe- 
moralia et tibialia strictiora in una massa, qualia Hungari 
estant adhuc, et ministrorum in famulitio magnatum nostro- 
rum illud genus, quod Zeiducken appellamus , et qualia me- 
dio aevo gestabant Graeci, ut e figuris Menologii Basiliant 
quam plurimis constat, penes «quos militares quidem eas hosas, 
alio nomine fubia dictas, in roig πεδίλοις vel ταῖς τζάγγαις, 
id est ocreis dimidiatis , condebant , civiles autem in campa- 
giis seu genere illo tibialium , quod e longis loris laneis con- 
Stabat, quae decussatimi super crura plectebantur et tubia seu 
hosas a talo inde usque ad genu constringebant , de quibus 
suo loco diximus. Hoc genus vestimenti femora et crura in- 
guinaque simul in una massa velans Graeci κάλεζας appel- 
lant (vid. Du Cange h. v.), unde ca/zoni et calecons Malis 
et Francis pro femoralibus, et Belgis Caussen pro cruralibus 
usurpatur. Negat cl. Muratorius T.H, Ant. Ital. in diss. de 
vestitu Italico recte sibi constare , fuerintne hosae veteribus 
celebratae tantum crüralia, an sint vestimentum ocreis Hun- 
garieis simile, quae tibias, femora et coxas simul vestiunt. 
Inclmat iamen eo, ut posterius rectius credat. Neque falli- 
tur. Ignotus erat hic vestitus vetustis Romanis, qui aut toga 
aut tunica utebantur, quae ambae a collo inde usque ad ge- 
nua aut media vel et infima crura hominem vestiebant, aut 
sago , quod. citra femorum cum genu articulum , interdum in 
medio femore desinebat, vel etiam perizomate, quod a coxis 
inde nondum ad genu pertingebat ; quomodo dicunt Scotos 
montanos adhuc vestiri, tam brevibus indutos perizomatibus ; 
ut ad minimum paene corporis motum τὰ γόνιμα (ut. '(Theo- 

phrastus in Character. appellat) appareant. Ab istis militum 

Romanorum perizomatibus, qualium effigies nummi praestant; 

manaverunt vestes inferiores foeminarum, quales Franci Jup- 

pes appellant. Hae enim nihil aliud sunt, quam talia peri- 

zomata'talaria, producta et ampliata. Memorabilis est , sed 

subobscurus locus Pauli Diaconi IV. 25., quem ex parte ci- 

tat Du Cange v. Osa. Longobardos ille ait olim vestimenta 

laxa et linea gestasse, qualia Anglo Saxones gestare consue- 

verint ornata institis latioribus varii coloris. Postea coepe- 

runt hosis uti , ait, super quos equitantes tybruggos byrreos 

mittebant. Sed hoc de Romanorum consuetudine traxerunt. 

Hoc in loco sunt hosae vestimenta cruralia et femoralia ex 

una massa; fybruggi autem perizomata , de quibus paulo ante 

dicebam. Z7 (vel ut hodie scribimus die) est articulus omnis - 
generis nominativi et accusativi pluralis, o£, αἱ, τὰ vel τοὺς, 
“τὰς, τὰ, et Brugg erat olim vox Germanica, adhuc Saxo-- 


Constantinus Porphyr. Vol. II. 54 


850 IO. IAC. ΒΕΙΒΚῚ ΟΟΜΜΕΝΤΑΒΗ ^ 


niae inferiori et Belgio usurpata pro femorali praecinctorio ; 
ut intelligas ex nomine Perizoni, quod aliquis de maioribus 
celeberrimi Professoris Leidensis, lacobi Perizonii, more sui 
saeculi assumebat, abiecto veteri gentili nomine J'orbrugge. 
Gestasse Romanos saeculi VII. tales hosas, liquet ex Ciampini 
tab. 52. tomi secundi Monument. vet. , ubi exhibetur imago 
S. Sebastiani ex musivo ecclesiae S. Petri ad Vincula Urbis , 
anno Chr. 682. exstructae, qua in imagine praeter alia vul- 
garia notandae sunt hosae seu caligae in una massa seu ex 
uno solido panno factae, apud talum desinentes, sic tamen 
distinctae , ut auriphrygium in regione genu positum videatur 
femoralia a cruralibus dirimere. velle. Procopius eas ait 
p. 92. Anecdot. Graecos aetatis suae gestasse ab Hunnis ac- 
ceptas : aL ἐπωμίδες καὶ ἀναξυρίδες καὶ τῶν ὑποδημάτων τὰ 
πλεῖστα ἐς τῶν Ovrvov τό,τε ὕνομα καὶ τὸν TQÓnOY ἀποχέ- 
xgir0, Ait Graecos ab Hunnis assumsisse non tantum epo- 
mides et anaxyrides et ocreas, sed etiam earum rerum ipsa 
nomina. Designat armelausía et hosas et tzangas. Et procul 
dubio Hunnicum atque Gothicum gestamen sunt hosae; qua- 
propter eas Mauricius p. 302. etiam ζωστάρια Γοτϑικὰ ap- 
pellat. Inspice Gothos vel Scythas in arcu 'Theodosiano apud 
DBandurium.  Gestant hosas satis laxas χρωσσοτὰς aut denta- 
tas, id est exeisas, et ab iis Romani protinus assumebant, 
Consul in diptycho Du Cangii (tab 1. dissert. de nummis aevi 
posterioris) hosas conspicitur gerens paene talares. Sed iam 
dudum ante saeculum V. Romanos gestasse hosas, ipso iam 
saeculo Ilf. a Christo nato, colligo ex loco Herodiani IV. 13. 
S. 11., ubi describens caedem Antonini Caracallae a Martiali 
quodam peractam sie narrat, In itinere ,Antoninmm  exone- 
randi ventris causa secessisse, Martialem igitur , quasi nutu 
ab eo vocatum, accurrisse, et eum a postica confodisse , 
dum in eo esset Caracalla , ut vestes femorum sibi detraheret $5 
ἐπιστὰς αὐτῷ τὰς ἐσθῆτας τῶν μηρῶν καϑέλκοντι ἀπεστραμ- 
uve παίει ξιφιδίῳ. — Qui potuit Caracalla vestes de femoribus 
detrahere, deorsum destringere, si hosas non gessit ? Graeci 
et Romani ventrem laxaturi non detrahebant, sed attrahe- 
bant, revolvebant, regerebant in superius vestes, ut foeminae 
nostrae, Hinc hosas etiam ἀναξυρίδας appellabant, id est 
ἀνασύρτους ἐσθῆτας,  adaptantes appellationem — mori. suo , 
non gentium mori, de quibus loquebantur. Hosae enim pro- 
prie sunt. χαταξυρίδες, destrictoria, non ἀναξυρίδες, regesto- 
ria. Verum si hosas χαταξυρίδας appellassent , vulgus Grae- 
cum mon intellexisset , quum femoralia destringere non pos- 
sent, sed semper regererent.  Hosae igitur hae, quocunque 
demum tempore invectae in usum Romanorum et Graecorum, 
duplicis erant generis, vastae, quales nautae et Helvetii adhuc 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. ii. 851 


gerunt, de quibus etiam Schifferhosen et Schweitzerhosen ap- 
 pellantur : (habent quoque tertium nomen P/auderhosen, a 
strepitu, quem venti earum sinubus et plicis intercepti mo- 
tus inter eundum facit:) et aliae stricfae , stricte carni ad- 
, quales politiores gentes Europaeae hodie gerunt; 
medio aevo Germani nostri hoc genus Streichhosen,: id est 
strictas hosas appellabant. Faust. in Chronico Limpurgensi 
ad A. C. 1562. haec natrat: Zn diesem Jahr gingen die lan- 
gen Ledersen oder  Lersen an, anstátt der weiten Hosen, 
Die gewapneten. [milites] führen an ihren Beinen Streichhosen; 
r grosse 4veite Ledersen. ^ Dieselben hatten Krap- 
pen. [ἀγρίφους, des ágraffes , grapones] einen. bey den ander 
von der n Zeh an bis oben hinaus, und hinten auff ge- 
μα λει bis απ den Ruken. Eleganter hoe hosarüra genus de- 
scribit Nicetas Manuel. Comnen. L. IV. c. 5.: ἐπτοημένος 
[de Andronico loquitur] περὲ rác ἐξάλλους στολὰς καὶ τού-. 
των ὅσαι περὲ “γλουτὸν xai μηροὺς καταβαίγουσαι διὰσχίζον- 
ται xai οἷόν εἰσί πώς ξυνυφασμέναι τῷ σώματι. Saepe in 
historia sua harum διασχίστων, sectarum vel fissarum vesti- 
 &m, sed ut habitus in Graecia peregrini , meminit, ut p. 18o. 
D.2.: τὸ σῶμα λωπίῳ διχρώμῳ συνεῖχε περὲ τὴν ἔξὺν xa- 
ταβαίνοντε ; ἔχτοτε δὲ διαιρουμένῳ διχῇ. Apud Caylus dans 
son Recueil des Antiquités Tab. LXX. conspicitur inter mi- 
mos aliquis hosas gerens ad malleos paene productas: une 
de culoíte qui descend à la cheville du pied et qu "enfin 
les jambes sont couvertes d'une sorte de bas oi l'on n'apercoit 
ni attache, ni lien, Aprés la lecture εἶδ cette déscription lori 
ne manqueroit pas de décider que cette figure est moderne : 
si Ü On ne scavoit, que les mimes issoient avec toutes les 
éces de  vétement qui pouvoit rendre comiques.  Zinsi 
nul. doute sur l'antiquité de cette fiue, que prouvent invin- 
ciblement son aspect et sa composition. Si tam antiqua sit illa 
figura, Romani etiam hosas cognoverunt. 

Has igitur hosas, vel alio Latino-graeco noniine dicta tubia , 
qui curabant , ut Imperatori apte sederent, qui eas cruribüs eius 
seu campagiis alligabant, seu tzangiis inserebant , adeoque qui 
simul campagia et tzangas seu ocreas eius curabant , illi erant 
Chosbaitae seu hosarum bai, hosarum servi. Non mirum est 
his hominibus, qui vestitum origine Gothicum aut parabant 
pro Imperatore; aut ei induebant, aut utrumque faciebant , 
retinuisse nomen Gothicum seu Germanicum. Veterem Gothi- 
cam nostrae Saxonicae matrem esse constat. Gothi satis ma- 
ture saeculo statim altero post C. N. tempore Traiani se in 
rempublicam et militiam praecipue Romanam penetrabant, 
et ritus quosdam suos vocabulaque Romanis quaedam sus 
tommunicabant. Denique tam ad boream, quam ad occiden- 


852 IO. IAC. ΒΕΙ͂ΘΚΙΙ COMMENTARII 


tem Gothi Byzantinum imperium obsidebant. Sedes eorum 
erat Chersonesus Taurica et tractus circa Istrum et Borysthe- 
nem per Moldaviam usque in 'Transylvaniam , ubi supersunt 
adhuc hodie posteri eorum Saxonice, ut fama fert, loquen- 
tes. Adhuc saeculo XVI. incolebant Gothi Chersonesum 'T'au- 
ricam , ut ex ltinerario Ambrosii Contareni pag. m. 20. ed. 
Italicae Aldinae et Epistola 111. Busbekii p. m. 244. constat. 
Mirum ergo non est, si voces quasdam Gothicas aut Germa- 
nicas in hoc. Ceremoniali nostro reperimus. Sed neque hoc 
praetereundum , hosas non tantum fenioralia significare scri- 
ptoribus medii aevi, verum etiam ocreas, ut e multis locis 
a Du Cangio v. Osa citatis constat. Erant ergo Chosbaitae 
iidem cum olim sic dictis ministris a. calceis "Augusti. 

D. 8. [719, 18.] τοῦ κανικλείου. Non dubito, chartularium 
caniclei eundem esse alique τὸν χανίχλειον aut τὸν τοῦ χα- 
vixAt(ov , canicleo praefectum. Erat autem ille, qui servabat 
et usus tempore praestabat Imperatori canicleum seu tubulum 
vel vasculum continens sacrum encausium vel liquorem coc- 
cineum , quo Imperator subscribere chartas publicas solebat. 
Erat ergo canicleus vel praefectus aut chartularius caniclei 
idem, saltim. nomine tenus, qui olim in aula Macedonica ὃ 
ἐπὶ τοῦ γραμματείου. quem commemorat Polybius p. 485. 
20. edit. Gronov. *[De canicleo vid. Du Cange ad Alexiad. 
p. 257. 578. Imperatores rubro litteras suas signabant. Georg. 
Acropolit. p. 455. De cinnabari , qua Impp. CPtani in sub- 
scriptionibus utebantur, vid. Giorn. dei Letterati VI. p. 480. 
et Michael Lazari Confutat. dissert. Maffei de fabula ordinis 
Constantiniani p.24.]* ltem Alemann. ad Procop. Anecd. p. 
19. 20. , Goar. ad Codin, p. 35. n. 77. , Du Cange v. Cani -- 
clinus et ΙΚανίχλειος et zfoyo9érgg τοῦ ÓgOuov , quem per- 
peram cum canicleo eundem facit. Egregius est ille locus . 
Procopii, ad quem Alemannus de caniclio disserit, sed ipsi 
non bene perceptus; quem bac occasione exponere. volo. 
Narrat, lustinum lmp. seniorem rudem litterarum fuisse. 
Quum autem moris esset, ut Imperator libellis supplicibus et 
mandatis subscriberet assensum suum, excogitatum hoc fuisse. 
artificium : ξύλῳ εἰργασμένῳ βοαχεῖ ἐγχολάψαντες μορφήν" 
τινα γραμμάτων τεττάρων, ἅπερ ἀναγνῶναι τῇ «““ατίγων' 
φωνῇ δύναται, γραφίδα δὲ βαφῇ βάψαντες 7; βασιλεῖς γράφειν 
εἰώϑασιν ἐνεχείριζον τῷ βασιλεῖ τούτῳ etc. , tabellae ligneae 
perpolitae formam. quatuor litterarum | vocis Latinae, quae 
siguifecaret , Imperatorem. ista legisse, incidendam curant , ea-. - 
que libello imposita. calamus: colore imbutus , quo scribere mos 
est. Imperatoribus , huic principi in manus tradunt etc. Vox 
autem illa Latina quatuor litterarum, quam Procopius desi- 
gnat, est LEGI, non autem lUST., id est Justinus, quod 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. i. 853 


existimavit Alemannus. Hine intelligi simul et emendari po- 
test locus Auctoris incerti de Theodorico, Gothorum rege , 
quem integrum aliquando legi apud Murator. Antiqu. ltal. 
CT. Hi., sed nune non' succurrit quo loco ; ex parte habet 
Du Cange v. Z7nterrasilis, et quidem haec eius verba: lami- 
nam auream iussit interrasilem fieri [id est passim locorum 
pertusam] quatuor litteras Regis [immo vero Legi] habentem, 
unde et, si subscribere voluisset , posita lamina super chartam 
per id subscriptio eius tantum videretur. Sed satis de hoc 
Procopii loco, quem mittemus, quando unum adhuc Nicetae 
addiderimus , e quo constat, interdum ab eo regii sanguinis 
viro, qui multum apud dominum valeret, eiusque rei facul- 
tatem nactus a domino esset, viridi liquore subscriptum man- 
datis imperialibus fuisse verbum Ἐτηρήϑησαν, observata vel 
lustrata sunt haec, vidimus. Locus est L. VII. Manuelis cap. 
5.: δόγμα ix βασιλέως ἐξήνεγχε μὴ ἄλλως εὐπαράδεχτα οἵ- 
εσϑαι ὅσα ἡ βασιλικὴ χεὶρ ὕποσημαΐγεται γράμματα, εἰ μὴ 
πρότερον οφϑεῖεν τῷ ᾿“λεξίῳ xai οὗτος τὴν δεξιὰν τῷ βα- 
τραχείῳ ἐπιδοὺς χρώματι τὴν τοῦ Ἐτηρήϑησαν ἐπισημασίαν 
βοαβεύσειε. Videndum nunc,.unde venerit vasculo sacrum 
encaustum continenti nomen caniclei. Recte monstravit Sal- 
mas. Exercit. Plin. p. 91., venire a cano, canistro vel lance. 
Cuius verba continere me non possum quin ex parte adscri- 
bam: ,,Festus, Cana dicunt Graeci, mos canistra. Ab hac 
voce canum Latini diminutivum deduxerunt caniculum et pro 
atramentario dixerunt recentiores, in quo sacrum encaustum 
reponebatur. Inepte sic dictum censent [Alemannum notat], 
quod caniculi formam effigiemque prae se ferret." H. I., qui- 
bus, quae addam , haec habeo. Canna erat Graecis et Lati- 
nis omnis scapus cylindricus sive solidus sive cavus. Hinc 


adhuc est Arabibus 8U3, Canna, tam hasta, quam canalis 
aqude. Hinc χανόεν et contracte χαγοὺῦν erat vas omne 
cylindricum cavum, in quo quod quisque vellet gestare posset, 
ut fructus, liba , molas salsas aliaque ad sacrificia pertinentia, 
item prunas ardentes, unde retinuerunt Arabes 05) s pro 
Patillo prunis ardentibus onusto. Hinc nos quoque tubos me- 
tallicos, e quibus globi ferrei igniti exploduntur, canones 
appellamus, id est tubos vel cylindros cavos. Fallitur enim 
.Du Cange. v. Guna, putans tormenta nostra canoaes a guna esse 
dictos. | Guna nihil aliud proprie est quam foramen , fenestra, 
hiatus omnis , nostrum 77'uhne. Per gunam telum explodere 
nihil aliud est, quam per foramen explodere. Inde est quod 
Angli vocem gune adhuc pro sclopeto usurpant. Ka«roiv apud 
Athenaeum p. 111. D. est vas cylindricum ferreum cum oper- 
€ulo ferreo , in quo mazae genus γαστὸς dictum coquebatur. 


854. 10. IAC. REISKI COMMENTARII 


ΝΝαστὸς ilii nomen erat mazae, quod in altum exstructa esset. 
Nos appellamus .Scherbelkuchen. — Kavvía, sic habent Glossae 
Basil. , οἱ xóvdvÀot τῶν xaGA&qov», καὶ οἱ σωλῆνες, χἀκ 
τούτου πάντα τὰ σωληνοειδῆ ἀγγεῖα. Minc apparet quoque, 
quare xaro» dicta fuerit matricula, rotulus , volumen , codi- 
cillus, in quo nomina hominum ad coetum aliquem pertinen- 
tium, ut monachorum, monialium, clericorum , militum, 
civium etc. , item rátiones redituum aut expensarum describe- 
bantur; vid. Du Cange v. Κανών. Proprie non ipsa volu- 
mina nomen id gerebant, sed ligneae cylindricae capsae , in 
quibus condebantur. Deinde extendebatur appellatio haec ad 
ipsa volumina in illis capsis abdita. 

C. 6. [720, 1.] ὑπὸ. Aut ὑπὲρ aut potius ἐπὲ legend, 

C. 8. [720, 3.1 ἐργοδοσίων. Ἐργοδόσια erant officinae, 
in quibus sedebant et opera perficiebant ab imperiali aula 
sibi pro certa mercede locata, Ita apud Theophanem p. 595. 
fine memoratur τὸ βασιλικὸν ἐργοδόσιον τῶν χρυσοχλαβαρίων, 
officina regia auroclavariorum , iu qua sedebant et vestes 
auroclavias pro aula faciebant certo in eam rem pretio con- 
ducti. Sic supra habuimus δαφίον vel potius ῥαφεῖον, lo- 
cum, ubi sedebant et artem suam exercebant sartores impe- 
riales. Erant ergo oi ἄρχοντες τῶν ἐργοδοσέων ili, qui 
curarent, quae opera factu necessaria, quibus artificibus , 
sutoribus, sartoribus , fabris lignariis , ferrariis, argentariis , 
serrariis, et sic porro, qua mercede locarentur. Vel etiam 
erant τὰ ἐργοδύσια ofücinae forenses, in quibus venum ex- 
positae merces erant, et fabricae , ἔργα, quarum reditus ad 
privatas rationes pertinebant; et recuperatores illorum redi- 
tuum elocatoresque offücinarum erant ἄρχοντες et μειζότεροι 
τῶν ἐργοδοσίων hic memorati; ἔργα et fabricae medio aevo. 
de vasis aureis et argenteis affabre elaboratis] usurpabatur ; 
vid. Du Cange Gloss. Lat. ἢ. v. Pro ἐργοδοσίῳ dicebant 
quoque ἐργοστάσιον, quia τὰ ἔργα, opera, fabricae iam para- 
tae et confectae, aut adhuc parandae, item οὗ ἐργάται, ope- 
rarii, ibi starent. Id apparet ex illo Codini loco in Origin. 
CPtanis n, 2:., ubi pro ἐργοδόσιον Codex Vaticanus habet 
ἐργοστάσιον, Operari, qui ad tales fabricas pertinerent, ergo- 
stasiarii audiebant, aut et ergostatarii. Hinc emendanda est 
lex 5. Cod. lust. de episcopali audientia, ubi pro dioecetis 
ergostatariorum , id est fabricensium , vulgo male dioecetae 
ergosiatanorum circumferuntur. In genere ergodosium est 
omnis officina, ubi opifex operam suam ad aliquid efficiendum 
pro mercede conducentibus elocat, aut ubi [ suis, tironibus, 
opus faciendum dat. | 

, € 9- [72o, 4.1 μειζότεροι. — Minores hos fuisse, quam 
τοὺς ἄρχοντας τῶν ἐργοδοσίων, apparet; qua vero,in re di- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. n. 855 


versi fuerint, non liquet. Forte mercedem numerabant con- 
ductis artificibus, aut naulum pro officinis elocatis exigebant. 
Exprimit μειζότερος Latinum medii aevi maior, de quo v. 
Du Cange Gl. Lat. h. v. pro curatore, praefecto, unde apud 
nos superest vocabulum Jayer. JMetlórtgog pro μείζων iam 
apud Malalam T. M. p. 256. r., de cuius auctoris aetate Iu- 
stiniano aequali dubitare non debebat Hodyus ob dictionis 
sordes, (stius iam saeculi et ratiocinia inepta erant et dictio 
monstrosa. Ex quo Christiani doctores turbare publicam rem 
inutilibus quaestionibus , omissisque studiis litterarum huma- 
niorum ad speculationes ridiculas, et quas ne ipsi quidem in- 
telligerent, prolabi coeperunt, periit omnis in cogitando re- 
ctitudo, in dictione perspicuitas, cura et nitor. Non tam bar- 
baris barbariem , quam Christianis debemus, "Vide, quantus 
tumor, quanta peregrinitas in Codice Theodosianeo, quam 
non anilis saepe Procopius, omnium sibi aequalium absque 
controversia optimus , quam coacta et Latinissans eius dictio, 
Affectatum artificium, per quod oratio Cimmeriis tenebris fie- 
ret obscurior, laudi erat, et tanto quisque doctior, quanto 
Cassiodorum et similes superaret. Sed hoc in transitu. So- 
loecismi hi, quales sunt μειζότερος et similia, fuerunt quidem 
nunquam non in usu apud vulgum, sed scriptores vel parum 
elegantiae memores ab iis sibi abstinebant. Christiani docto- 
res ex quo coeperunt homilias suas tales in lucem edere, qua- 
les ex ambone effuderant, periit omnis honor litteris. | Malalae, 
ut ad eum redeam (et liceat hoc in transitu adiicere) ex ipso 
nomine constat aetas.  alalas est nomen Syriacum. Sermo 
Syriacus obtinebat in Syria usque ad initia Muhammedanismi, 
Eo surgente, Saracenis Syriam rapientibus, exegerunt Syria- 
smum , eiusque loco Arabismus omnia ohbundabat, Syriasmo 
in ecclesiarum Christianarum angustias concluso. Debuit ergo 
Malalas eo adhuc aevo vixisse et scripsisse , quo sermo Syria- 


cus in usu erat, Pro rhetore Arabes non Ja/aZ, sed «432», 
Chathib dicunt. Ad similitudinem nostri μειζότεροι dixit No- 
ster quoque ἐλαττότεροι pro ἐλάττονες p. 382. D. antep. 

. €. ult. [720, 6.] χκουράτωρες τῶν χτημάτων. Reddidi 
curatores praediorum et pecoris rustici. "Utrumque enim χτή- 
era novis Graecis significant, tam praedia et agros, quam 
pecus, greges, ut χεήγη vetustis Graecis, Utrumque enim 
a χτήσει venit; v. Cedren. p. 586. D. 3. 587. €. 5. Immo 
ipsi quoque veteres Graeci χτήματα iumenta appellabant, ut 
patet e Sophoclis Antigon. v. 795., ubi non recte interpretes 
vocem pro fortunis aut possessionibus acceperunt. Qui hic 
loci. curator τῶν xrzu&zov est, eum διοικητὴν appellat Olym- 

iodorus apud Photium p. 106. 25., ubi memorat aliquem 
᾿οικητὴν τῶν ἐν Σικελίᾳ κτημάτων Κωνσταντίγου xai Ha- 


856 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


χιδίας.  Ctematinus appellatur p. 245. C. Scriptorum post 
Theophanem. ^A Graecis, ut videtur, docti Arabes eX, 
AMulck in specie pro agro et pr aedio dixerunt, quamvis voca- 
bulum omnem omnino possessionem significet ; v. Du Cange 
v. Movàxís, ubi locum hunc: e Malaxo producit: σχεύη πο- 
λύτιμα διάφορα ἐπροσήλωσε [dedicavit, ecclesiae obtulit], 
χρυσᾶ xat ἀργυρᾶ καὶ χτήματα [villas] πολλὰ, ἤγουν μουλ- 
χία, διὰ τροφὴν τῶν καλογήρων. Ergo vox Arabica JMovA- 
χίον erat usitatior et notior eo tempore et loco, quo Mala- 
xus haec scribebat , quam ipsum Graecum χτῆμα. 

C. ult. [7206, 7.] τῶν ᾿Ελευϑερίου. Maior palatii - 'Eleu- 
theri videtur reditus illius palatii ex pecore et agris et offici- 
nis et pistrinis ill: adstructis et illuc pertinentibus collegisse 
et in rem privatam intulisse. Palatium hoc ab Eleutherio 
conditum non fuit, sed ab lrene, Leonis Chazari uxore, sic 
tamen dictum quod prope portum Eleutherii esset conditum ; 
v. Du Cange CPlis Chr. H. p. 150. 

"Dev. [720, 7.] Z«yy&oov. Sangarus est urbs Bithyniae 
ad mare, haud procul Helenopoli, de quo vid. Ortelii 'The- 
saur. Geogr. h. v. et Wesseling. ad Hieroclis Synecdemum 
p. 665., nam procul dubio .Sangarus Nostri et Hieroclis Saga- 
ra idem est. Saepe y simplex et duplex promiscue scribitur , 
ut σιγιλλίων pro singilios vid. dicta ad p. 371. B. ro. 

D. 7. [720, 12.] τοῦ oixov. Quisnam οἶκὸς hic intellici- 
tur? Itane sppeliatüi fuit orphanotropheum ? Τοῦ ὅσίου in- 
terpretor capitalium in pios usus legatorum et depositorum , 
ut sacra sint et inviolabilia et ad alios usus nequeant trans- 
ferri. Alias τὸ ὅσιον idem est atque τὸ δημόσιον ; verum 6 
TOU δημοσίου vel ὃ τοῦ γενικοῦ hic loci in censum non venit. 

D. 8. [720, 12.] ἀρχάριος. De arcariis v. Du Cange 
Gl. L. hae voce. Tantum hic loci etymologiam vocis do- 
χεῖον, archivum, tradam, invitatus occasione vocabuli arcarius. 
ZErcarium, vel archarium idem est atque ἀρχεῖον, locus, ubi 
chartae, tabulae publicae depositae sunt. Hoc non ab ἀρχῆ, 
sed ab «arca vel archa venit. Vox haec non Latina, sed Grae- 
ca est, ἴῤῥιχος et ἀῤδίχη est fiscella,, corbis. Per syncopen 
archa inde effecerunt. Hinc ἀρχεῖον pro ἀῤδιχεῖον est locus, 
übi arcae, corbes cum tabulis publicis asservantur ; σιτάρ- 
χειον, sitarcium , horreum, ubi frumentum iu ἀῤῥέχοις, corbi- 
bus iacet; v. Du Cange v. Sitarcium et Panes melliti, wbi 
pro Sistarciis in loco Arnoldi Lubecensis restituendum est .$7- 
tarciis. 

D. ro. [720, 14.] δευτερεύοντες. Habebat unumquodque 
paene officium suum δευτερεύοντα , Secundicerium vel vicarium 
proximum gradu a primicerio, τῷ τοῦ πρώτου γέρους. Se- 

cundicerii ergo defignati erant vicarii demarchorum. Sed de 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. 11. 857 


magistratibus factionalibus alio loco disserui, Caeterum facile 
Observabitur paulo attentiori non congruere numero posito , 
eseptem. puta, deinceps recensitas dignitates, quae sunt iuxta 
caleulum nostrum decem, aut octo secundum calculum mem- 
branarum , in quibus sic erat exaratum : ὃ χαρτουλάριος ὃ 
ποιητὴς ἄρχοντες absque ulla distinctione , tanquam si omnia 
ista unus articulus, una dignitas essent. 

418. A. 1. [720, 1G.] τῷ ἐπὲ τῆς καταστάσεως. llli, qui 
invigilat tuendae rerum consistentiae, id est illi,: qui curat, 
ut ex statuto ordine modeste , tranquille , decore, perscnae, 
actiones , res omnes procedant, . quapropter etiam alias ó ἐπὲ 
τῆς εὐταξίας appellatur saepissime in Pontificali Haberti , ut 
preceres in suas quisque classes secedant, et gradum sibi con- 
gruum occupent, ut τὸ χαϑεστηχὸς observetur , verbo cere- 
moniario. st enim τὸ καθεστηχὸς id, quod ex weteri insti- 
tuto. usu receptum. et servatum est. Ma apud Xiphilin. p. 1245. 
51.: μάλιστα δὲ ἐπεκάλουν τινὲς αὐτῷ, ὅτι καϑεστηκότος ἔς 
ze τῆς Ἰταλίας — τοὺς σωματοφύλαχας εἶναι, maxime ac- 
cusabant eum. nonnulli, quod , quum ex weteri instituto custo- 
des principis ex: Italia legerentur. | Apud eundem est p. 1085. 
72. ἥ χατάστασις τοῦ βίου, ordo , sequentia, institutum vitae, 
nbi vid. cl. Reimar, Apud Nostrum p. 554. D. 2. est 7 xa- 
πάστασις τῶν δεσμίων, in ordinem collocatio captivorum ; xa- 
τάστασις τῶν πραγμάτων est apud Theophanem p. 65. C., re- 
rum antea turbatarum constitutio , restitutio in ordinem. Apud 

. eundem sunt ἀχαταστασίαι, res turbidae, p. 73. C. Idem p. 245. 
€. 8. μάϑε τὴν χατάστασιν habet, disce modeste, ordine, 
sedate agere. ln officialibus patriarchae erat ó τῆς ἱερᾶς xa- 
ταστάσεως, de quo Goar. p. 13. ad Codin. et Gretser. p. 167. 
Petrus Magister scripsit libros περὲ τῆς πολιτικῆς καταστά- 
σεως; de quibus dixi in praefatione ; vid. Du Cange Gloss. Gr. 
Ceremoniarii erat ordinare proceres secundum praecedendi et 
sequendi iura, incipere troparium, evocare proceres secundum 
Suos ordines ad sacram communionem, in magnis processio- 
nibus in magna ecclesia osculum pacis ab Imperatore acce- 
pturos manu ad eum ducere, vela seu classes procerum et le- 
gatos introducere eic. E p. τά. C. 5. Nostri fere concludas, 
ceremoniarium fuisse caput silentiariorum. 

: A. pen. [721, 1.] ἔργῳ. Est idem, quod supra habuimus 
et protinus recurret, διὰ βραβείων. 

2o 8. 5. [721, 5.] γεψιστιαρίων. Qui malluvium. Impera- 
tori tenent aut apponunt sunt γεψιστιάριοι. Malluvium enim 
est vupíort0v ; a γίπτω fit ν΄ψις, hinc. νεψέζειν formant. novi 
Graeci, hinc ψεψιστὴς et νεψίστιον et tandem illinc γιψιστιάριος. 
᾿ B. 7. [721, 6.] ὑποβλαττομένων. ^ Sic placuit librario 
€xarare pro ὑποβλαττωμένον, quod idem est alque ἀποβεβλατ- 


958 10. IAC. REISKII COMMENTARII 


vouéyov, blattea seu serica praetexta, vel hic loci (quia se- 
quitur σχήματι φιαλίου) blatteo : cucullo super scapulas depen- 
dente instructum. 

B. 7. [721, 75.] φιαλίου.  Phiala Graecis inter alia cu- 
cullum vesti assutum et quo sursum attracto caput velatur, 
regesto pone cervicem nudatur, item almutziam vel bonetum 
aut biretum. | Nominis ratio haec est, quod talia capitis te- 
gmina referrent phialas vel cymbia aut cymbala, quibus lac, 
calida et alia hauriuntur.  Coppam adhuc hodie appellant 
Itali occiput, quia, cupam aut cuppolam refert. Nostrum Ger- 
manicum Kopf/; id est caput, videtur quoque a cupa seu cym- 
bio manasse. 'Tunicas cum caputiis appellabant £umicas pal- 
diolatas et ipsa caputia palliola; v. Salmas. T. Il. Script, 
Hist. Aug. p. 771. b. Casulas quoque medio aevo appellabant 
vestes cum assuto caputio vel cucullo. Isidorus: casula est 
vestis cucullata; v. ad p. 271. C. 6. dicta, et Murator. An- 
tiqu. Italie. T. II. p. 425. sqq. 

C. το. [72t, 19.] περικεφαλαίαν. Vid, dicta de phengiis 
ad p. 54o. D. 5. | 

D. 5. [721, 25.] ἐπομίοις. Verte scapularibus. ^ Procul 
dubio enim librarius hic o pro ὦ posuit more suo. Est ergo 
idem atque φεώλεν aut simile quid. . Forte φεάλεν amplius, 
latius est et caput tegit, scapulare caput non item, sed solas 
scapulas tegit, 

D. 5. [721, 23.] πώλοις. —Verti equis. Certe πῶλος eti- 
am equum novis Graecis notat, plerumque tamen ponunt eam 
vocem pro asino. Sed indignum videbatur procerum Byzan- 
tinorum eorumque semper circa Imp. versantium vesti hono- 
rariae, qua investiri solebant, asinos intexere. Propterea 
equos malui. 

419. C. rr. [725, 15.] ἐφίσσης. Est pro ἐπ᾿ ἴσης ; vid. 
dicta ad p. 245. C. : 

D. 1. (725, 16.] διαγορεύει. Nempe ὅ διαγορεύων vel 
auctor. Possit quoque ἀγωτέρω pro τὰ ἀγωτέρω accipi, 

uemadmodum superiora edicunt. 

D. 5. [725, 17.] ἐξέρχεται. — Ante hoc verbum videtur 
ob similitudinem excidisse ἐξερ χομένου. — Conf. p. S11. A. 4. 
M. tamen editis plura non habent. 

D. 8. [725, 22.] ἐπέχει. Verti curat, id est habet in- 
spectionem tam hominum, ut diaetariorum , candelaptarum 
etc., quam rerum non animaiarum, ut olei, quo nempe illi 
officium faciant, hoc ne desit. ᾿Ἐπέχειν τινὲ est eminere su- 
per aliquem , imminere, invigilare, habere oculum super. 
ipso , imperare. Thucydides p. 572. 23. naves Lacedaemo- 
niorum navibus Atticis instantes, vigili oculo observantes, ne 
elaberentur, ἐπεχούσας appellat. Hinc inferius p. 425. D. penult, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. ni. 859 


legimus episcopos ἐπεχομένους, qui sub inspectione archiepi- 
scopi aut metropolitani sunt.  Ápud Cedrenum p. 547. D. 
dicitur philosophia πάντων ἔποχος, quod potest verti rebus 
omnibus exaltior et rebus omnibus invigilans, imperans, leges 
praescribens, Valde luculentus est locus Procopii Vandal. 
L. 1. p. τοῦ. τή. ed. Hoesch., ubi narrans de insolentia Van- 
dalorum et Arrianorum erga ecclesias et sacerdotes orthodo- 
xorum, τοὺς ἱερέας, οὃς ἂν λάβοιεν, ἐῤῥάπιζόν τε xaisEac- 
ψοντες χυτὰ τοῦ νώτου πολλὰς, ὑπηρετεῖν σφισιν ἐκέλευον, 
ὅσα δὴ ἐπέχειν [id est ἐπιτάττειν, ἐπιστέλλειν] τῶν οἰχετῶν 
τοῖς ἀτιμοτάτοις εἰώϑεισαν. Ῥανὶ modo dicunt ἐνέχειν pro 
curare, invigilare alicui ταὶ, ἐνοχὴ inspectio , ἔνοχος inspe- 
ctor, praefectus; v. Du Cange v. ““ρχων τῶν φώτων, ubi le- 
gitur: ὁ ἔχων τὴν évoyrv τῶν νεοφωτίστων. 

ες PD. 9. [725, 22.] τὰς ἕξ ἑβδομάδας. Forte intelliguntur 
sex septimanae quadragesimalis ieiunii, 

420. À. 1. Tox 9.] ψιαϑίων. Ῥίαϑος et ψιάδιον est 
storea, matta e iunco plexa. Quae quid huc faciat, non vi- 
deo. Καμινάδες quoque sunt camini, non caminorum calfa- 
ctores; atqui hos videtur loci nexus requirere. F. tamen xa- 
μινάδες sic dicti ut βαλαντάδες p. 463. B. 5. , ubi vide. 

Α. 5. [724, 6.] ζαράβας. Barbaricum esse hoc vocabu- 
lum, liquet; ad quam vero nationem pertineat, non novi. 
Arabica lingua nihil hic commodi praestat. Est quidem in ea 
elu, Zarrab, percussor, pulsator , et posset ergo de pulsa- 
tore τοῦ σημάντρου seu ligni horas precum et conventus in 
ecclesiam indicantis accipi. Verum videtur hoc officium ad 
τοὺς ὡρολόγους pertinuisse , a quibus hi Zarabae diversi no- 
minantur; et 22 non in specie pulsatorem talis hgni, sed 
rei cuiuscunque tandem, ut cusorem monetae, percussorem 
iympani etc. notat. 

Α. 5. [724, 7-] Ayr. Yd est λείψῃ, ἐλλείψη, ἐπιλείψη, 
deficiat, decedat, vel de vita vel de munere. 

A. 6. [724, 7.] ἀντισικοῦντας. ld est ὠντισηκοῦντας, 
ddem facientes, alos vicem alterius explentes. Pro figura 94 
quam ex apographo Draudiano typothetae dederunt, erat aliud 
quid in membranis, quod assequi haud valui. 

A. 6. [724, 8.] ὁ. Quid sibi hic loci velit hoc compen- 
dium, non exputo. Solet alias centenarium seu massam cen- 
tum auri librarum significare; quod tamen huc non quadrare, 
ultro patet. iliaresia in Latinis substitui ex coniectura. 

B. 2. [724, 15-] τὰ σκεύη τῶν ἀξιωμάτων. Supellex axio- 
matum sunt e. c. virgae aureae ostiariorum et silentiariorum, 
codicilli et tabulae eburneae patriciorum , torques candidato- 

etc. 


B, 5, [724, 15.] ἐπὲ τῶν ἀξιωμάτων. Hinc ct ex illo 


8600 IO. IAC. REISKII COMMENTARH 


proxime sequente of xa) συνάγουσι τὰ ἀξιώματα ἀπὸ τῶν 
λαμβανόντων τὰς ἀξίας apparet, ἀξεώματα hie notare idem, 
quod notant «i συγήϑειαι, consuetudines, taxae solvendae pro 
novo munere. 

B. pen. [724, 22.] ταβλία. Non hic de tabliis seu prae- 
textis vestimentorum cogitandum, sed sunt tabulae vel arcae 
vestiariae vastae, latae, formae quadratae, cum τὰ xog»ízÀia 
sint pyxides cylindricae. τὴν 

C. ἡ. [725, 4.] εἰς τὰς ϑήχας αὐτῶν. Non enim nudis 
gladiis, sed in vagina conditis adstabant protectores principi- 
bus et archontibus , ut exemplo memorabili Ardeschiris apud 
Procopium Vandalic. L. 1I. sub finem, p. 162. 56. ed. Hoe- 
schel. 

C. 5. [725, 5.] παρὰ τοῦ βαρβάρου. Quis hic sit bar- 
barus , fateor me nescire. Si analogia hic obtinet vocabulo- 
rum in,nostro frequentium , Aicanatus , excubitus etc. pro 
praefecto hicanatorum , excubitorum , barbarus hic erit prae- 
fectus barbarorum seu Hetaeriae. Nunquam tamen alias in 
nostro codice sic appellatur. 

421. À. 2. [726, 2.] ἔργῳ καὶ λόγῳ. Potest baee dictio 
significare et honoratos tam per brabeum , quam mero effato 
regio, et honoratos tam in ipso actu constitutos, quam. vacan- 
ies, ἐμπράττους καὶ ἀπράττους. ᾿ 

-. RB. 7. [726, 16. πρὸς τὸ εὐώνυμον μέρος. Similis huic 
locus est p. 55. C. r., ubi dicitur: ὅ πατριάρχης χαϑέζεταε 
ἐπὲ σελλίου ἐξ ἀριστερᾶς τοῦ βασιλέως. Ergo locus hono- 
ratior erat sinistra. Sane adhuc hodie est apud Turcas. 
-Animadverti, ait Busbekius p. 18. , apud. eos digniorem. ha- 
beri locum sinistrum , nisi quid aliud. obstaret , quod eam par- 
tem] gladius honestet et. qut sit in. parte. dextera. quodammodo. 
gladium habeat sub. manu eius, qui. sinistrum latus claudit ,. ille. 
vero eum gestet liberum et expeditum... Observaverat quoque 
Ὁ]. Leichius in. Adversariis, notaverat e Memoriis "Trevoltinis 
Ann. 1707. p. 822., Abbatem Batelli in libello Romae A. 
1705. edito de Sarcophago marmoreo Probi Anicii et Probae 
Falconiae multa disputasse de more S. Pauli imaginem a dex- 
ira et S. Petri a sinistra collocandi, et demonstratum ivisse, 
sinistram, fuisse honoratiorem. Non tamen apud Graecos quo- 
que sinistram fuisse honoratiorem, evinci idoneo argumento 
potest, quum potius multa sint, quae dextram illis habitam 
fuisse honestiorem clare testentur. Sane ubicunque lmperator 
cum patriarcha procederet, semper dextram occupabat. [η- 
ier conditiones , quibus lustinianus M. 'Theodahatum in regno 
Gothorum Italico confirmabat, erat, teste Procopio p 175. init., 
et haec, ut 'Theodahato nunquam poneretur statua soli, sed sem- 
per eum lustiniano , et sic, ut Impp.;dextram , ipse sinistram 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. π. 96r 


- teneret. Multa possent talia exempla congeri. Sed parco in 
re manifesta. 

B. 8. [726, 17.] ἀξίας. Accipio pro ἀξιώσεως, munere, 
quo quis alterum dignum censet et donat. Caeterum non 
video, qui possit discus epulis onustus ad sinistram sedenti 
commodius quam ad dextram sedenti tradi. 

C. 3. [727, r.] τοῖς βασιλεῦσιν. Potest de collega im- 

ii accipi, qualis erat Alexander, frater Leonis, sub quo re- 
gnante Cletorologium hoc concinnatum fuit. Quum tamen alias ot 
βασιλεῖς sint Augustus et Augusta, et inter mensae separatae 
membra Patricia Zoste nominetur, quae erat in aula Augüstae | 
praecipuae diguitatis foemina et post Augustam prima, et 
prorsus ad officium Augusti nihil faciebat , dicunturque prae- 
terea, Augusta ubi nulla esset, celebrari non potuisse convi- 
via XIX. accubituum , admodum probabile est, Augustum et 
Augustam praesedisse, quo accedit, sex tantum dignitates hic 
recenseri , quae ad mensam separatam admitterentur; et ta- 
men ubique per hoc Cletorologium leguntur illi mensae prac- 
ter Augustum duodecim assedisse. Forte igitur aderant sum- 
morum illorum principum uxores et maritus Patriciae Zostae. Non 
ausim tamen hoc affirmare, recogitans summum aut fastum ant 
verecundiam Augustarum, quae oppido raro proceribus se spe- 
ctatum dabant, Et praeterea non semper aderant Basileopa- 
"tores, neque nobilissimi. Et quod praecipuum est, Augustae 
eodem modo et iisdem temporibus, quo Augusti, conviviis so- 
lennibus excipiebant uxores eorum procerum ,, quos Augustus 
penes se convivas haberet; v. ad p. 172. C. ult. et p. 227. 
B. τ. Etiam in convivio principis Moldaviae, quo clerum et 
proceres suos excipit, et quod in multis cum solennibus ve- 
terum Impp. CPtanorum conviviis convenit, ut possit eo- 
rum imago merito dici, principissa non adest. Describit il- 
lud convivium La Croix in l'Etat présent de l'Eglise Grecque 
L. r. c. 15., quem totum locum, quia Cletorologium hoc 
nostrum egregie illustrat, non pigebit contulisse. Colligas qui- 
dem e loco Nicetae p. 252. A., foeminas quoque regii sangrui- 
nis cum Imperatore epulatas fuisse. Sed ille ibi de privatis 
epulis, non de publicis statis conviviis loquitur. 

Ὁ. 5. [727, 2.] τῆς δευτέρας ὑπάρχουσι τάξεως. Satis 
haec verba indicant , reliquarum omnium dignitatum nullam 
ad separatam mensam fuisse admissam; Atqui tamen contra- 
rium toties deinceps asseveratur. 

C. 4. [727, 95] ὃ μάγιστρος, ὃ μάγιστρος. ^ Credebam 
aliquando, secundum 6 μάγιστρος vitiose iteratum esse, Certe 
p. 425. C. 4. tantum semel nominatur magister. Verum potest 
librarius defendi. Nam et alib: nostri Codicis memorantur 
duo magistri, quorum unus videtur in parie Augusti maioris, 


862 IO, IAC. REISKII COMMENTARH - 


alter in parte minoris, aut potius unus in parte Augusti, al- 
ter in parte Augustae fuisse. Luitprando ad XXIV. diversa 
officia primi ordinis aulae Byzantiuae cüm praeposito magi- 
stri nomine recensenti in Historia derogare fidem nolim. Forte 
illa aetate, qua CPli ille erat prima vice, circa A. C. 947. 
magistri nomen praemittebatur primariis quibusque dignitati- 
bus. In nostro tamen codice semper hic tenor obtinet patri- 
cius et. anthypatus ille vel ille. "lempore post titulus prohe- 
driin usum veniebat, prohedrus et protovestiarius , prohedrus 
et canicleus , et sic porro. 

C. 4. [727, 5.7 εἰ δέ τις τούτων ὀφφίκιον τετίμηται. At- 
qui magister officiorum non mera dignitas, sed ipsum officium 
unum de praecipuis erat, Τούτων itaque non de magistris , 
de quibus proxime praecessit sermo, sed de ταῖς λοιπαῖς τά- 
ξεσιν accipiendum , quae deinceps nominantur: ut?patricius 
in officio constitutus, etiamsi recens creatus, praecedit patricio 
officium non gerenti , etiamsi veteri. | 

C. 6. [727, 5.] σύγχελος Ρώμης. Quamvis saeculo X. 
rarius CPlin irent legati Pontificis Romani, quam saec. V. et 
VL, quum adhuc Imp. CPtano Roma pareret, nonnunquam 
hegotiis expediundis Roma illuc legati mittebantur, syncelli 
seu vicarii Pontificum plerumque. Cardinales enim tum 
nohdum valde frequentes erant, quamvis noti iam essent, 
ut patet e Nostro p. 428. C. 5.  Rarius quidem legitur nomen 
syncellorum sedis Romanae; fuisse tamen illi quoque suos 
epeition et ex hoc loco et ex aliis patet, quae Du Cange v. 

yncellus collegit. Docet quoque Noster, Romanae sedis cle- 
ma CPtano praehabitum, ordinem scilicet quemque suo pari; 
uisse, 

423. À. 3. [729, 14.] στρατηγήματα. Volebat, aut certe 
debebat , librarius στρατηγάτα dare. 

C. 2. [750, 11.] τῆς. Ante hanc vocem excidit aut περὶ; 
aut διὰ, quod novi.Graeci pro illo usurpant. 


424. C. ult. [732, 17.] πάλαι. Id effeci e compendio 
T qüod in membranis et apographo Draudiano reperi. 


(25. B. 2. [755, 16.] πρεσβύτεροι. Vox haec bis hic le- 
gitur, ut puto, otiose. Quae secundo loco est, cam aut de- 
lendam , nullo dato successore, aut si cum alia permutari de- 
bet, pro ea sufficiendum ἀββάδες, monachi, putem. ἘΠ᾿ prae- 
terea τῆς μεγάλης ἐκχλησίας leg. Attamen p. 425. B. 5. quo- 
que legitur τῆς ἐκκλησίας, absque μεγάλης, ubi nulla alia, 
quam magna ecclesia seu S. Sophia intelligitur. Huc quoque 
refero dictionem τῶν οἴκων p.417. A.pen., ubi dubium, βασι- 
Aux», an εὐαγῶν subintelligi debeat. Monachos ad magnam 


^AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. π. 863 


ecclesiam pertinuisse constat. Ubi autem sunt monachi, ibi 
quoque presbyteri et hegumeni locum habent. . ᾿ 

B. antep. [754, 5.] φιβεράτων. lta scribitur interdum 
vox foederatorum , sed rectius φοεδεράτων. — Male enim distin- 
guit hos ab illis Goar. ad Cedren, p. 487. A. Non habeo 
quae de foederatis post Du Cangium in Glossar. Gr. h, v, 
addam. 

426. B. 5. [735, 16.] ϑεμάτων. Puto rectius 9Zuaroc, 
et sic verti. Nam de themate Anatolicorum seu Natoliae , 
non de thematibus orientalibus sermonem hic esse, monstrant 

entia. 

C. 5. [756, 2.] τῶν Bacuixóv οἴχων. Tam in urbe, quam 
in suburbiis et in. ora Asiae maritima erant ab Imperatoribus 
successive condita palatia et praedia, in quae aut ipsi sece- 
debant rusticatum, aut quae bene meritis ad dies vitae fruenda 
utenda permittebant, ut e Script. post Theophan. p. 6. C. 6. 
constat, 

C. pen. [756, 7.] οἰχιστιχὸς. ta claris litteris hic loci 
scriptum exhibent membranae ; v. dicta ad p. 416. A. 9. Oc- 
κιστιχὸς est pro oixigrzc. Sic loquebantur medio aevo, vav- 
τιχὸς vel πλευστιχὸς pro nauta , στρατιωτικὸς pro milite , oi- 
κιστιχὸς pro architecto. ; 

C, ult. [736, 8.] πόλεων. Leg. πόλεως. ut in superiori- 
bus aliquoties, Nam opponitur urbs regia τοῖς ἔξω, subur- 
biis, municipiis , provinciis. . pog 

427. Δ. 2. [736, 20.] στράτωρες, σχρίβωνες. Forte iun- 
gendi bi sunt per intersertum καὶ, ut im Latinis feci. 

B. 4. [737, 10.] ὁμοίως. Sic reddiderat apographum Drau- 
dianum pro sigla, quae in membranis erat ad hanc formam 


e, , neque dubito, hanc siglam id significare, quod ad il- 


lius apographi eXemplum, seu, quod idem est, ad I. H. Maii 
monitum expressi. 

C. το. [758, 5.] οἱ ἀξιωματικοὶ τῶν σχολῶν. Sunt forte 
assessores in iudiciis militaribus criminalibus. Forte tales quo- 
que erant penes hicanatos, Senatores dicti. 

428. A. 8. [758. 22.] τῶν χορῶν. Non dubito, vitiosam 
hanc vocem esse. Quum tamen alia melior non suceurrat , 
debui eam in Latinis quoque reddere. 

B. 4. [739, 5.] o£ ἀπὸ Ῥώμης. Haec et sequentia uncis 
a me inclusa efficiebant in membrana unum versum, et erant 
paulo maioribus litteris, (capitales aut quadratas appellant ,) 
seripta, tanquam si titulus essent. Sed sunt potius nota mar- 
gnalis. Eandem ob causam paulo quoque post C. 5. καὶ 
οἱ ἀπὸ ᾿Αντιοχείας etc. maioribus litteris exarata obsepsi. 


864 10. IAC. REISKII COMMENTARIL 


428. C. 2. [759, 12.] διὰ τὴν ἕνωσιν. | Cl. Leich. in dis: 
sert. de Constantino Porphyr. nostro operi praefixa δ. IV. 
narrat, Leonem Sapientem , Nostri patrem, a Nicolao, CPtano 
patriarcha, ob quartum initum coniugium communione sacro- 
rum fuisse exclusum; Sergium autem, Pontificem Romanum, 
(is est numero tertius) legatis CPlin missis coniugium illud 
approbasse et pro legitimo declarasse, Nicolaum autem cen- 
sura sua, ut Photio faventem , notasse. [ἃ contigisse A. 906. 
idque confici e Baronii Annalibus. Non dubito nostro in lo- 
co ad hanc legatioriem respici. De anno subest adhuc levis 
scrupulus. Anno 906. nondum sedebat Sergius in throno. Vi- 
detur igitur legatio illa non a Sergio , sed ab eius antecessore, 
Benedicto 1Π]., expedita fuisse. Quinam fuerint illi Nicolaus 
episcopus et Cardinalis loannes ; quorum hic fit mentio, me- 
lius forte scirent , quam ego, illi, quibus historia ecclesiastica 
familiarior est. ! 

C. 9. [759, 18.] ἐν τῇ δευτέρᾳ ϑέσει τῆς τραπέζης: 
Verti in secundo convivii ordine. Primum  némpe ordinem 
efficiebant qui mensae imperiali separatae assidebant , se- 
cundum magistri et omnes, quos p. 421. C. 5. dixerat τῆς δεὺυ: 
τέρας τάξεως ὕπάρχειν. Est igitur ϑέσις hic loci idem at- 
que τάξις, et τράπεζα pro toto convivio ponitur, ut iam su- 
pra ad p. 348. D. 5. observavi. Paulo post (eadeni p. C. 
ult.) recurrit vox 9éotc , sed alio significatu, ut ibi dicám. 
Potest quoque ϑέσις pro ἐχϑέσει, ferculo , àccipi, quod habe- 
tur p. 429. C. 7. 

. €. pen. [759, 21.] τῶν ἑσπερίων. Agareni vel Sarace- 
ni occidentales sunt Aegyptii et 'Libyes, in Sicilia et Sar- 
dinia tum potentes, et quibus ob oram Italiae maritimam, Apu- 
liam, Calabriam frequentia cum Graecis bella et negotia erant. 
Tota Africa ab Aegypto inde usque ad fretum Gaditanum mari 
mediterraneo praetensa Arabibus XM, al Magrab, occidens j 
appellatur. | 

C. ult. [759, 22.] ἐν τῇ εὐωνύμῳ ϑέσει. Hic loci est 
ϑέσις idem atque plaga vel latus. Stabant nempe mensae in. 
triclinio XIX. accubitorum sic. E regione introitus stabat 
mensa separata regia praetendens summam triclinii partem, 
Ad huius mensae dextram pariter atque sinistram partem sta- 
bant aliaé mensae utrinque novenae. Dextra igitur pars erat 
ἡ δεξιὰ θέσις, sinistra ἡ εὐώνυμος 9écic.  Convivae tantum 
ab uno mensae latere sedebant, illo nempe , quod ad parie- 
tem spectabat; alterum. vacuum erat, quo inferentibus dapes 
eundi et redeundi locus esset. Unde facile est colligere, tri- - 
clinium lustiniani aedificium non valle latum , sed admodum. : 
longum fuisse, quum ab utraque parte novenae mensae sta- 
rent, ad quarum singulas una continua ser bini et deni ho- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LiB. π. 865 


mines sederent. Conferri meretur narratio Luitprandi de mo- 
do, quo ipse fuit exceptus in convivio augusto. .Haud parum 
enim rem nostram illustrat et dicta confirmat. 

. JD. x. [γήο, 1.] πρὸς τὸ αὐτοὺς ἐν τῷ δευτέρῳ μίνσῳ 
τῆς τραπέζης τυγχώνειν. "Tria fercula solebant in. convivium 
augustum inferri. Primum, quod promulsidem possis appellare, 
provocando appetitui; alteri nomen erat τὸ ὀπτόμινσον, mis- 
$Us assae carnis, tertium τὸ δουλκὶν, placentarum et mellito- 
rum vel saccaratorum missus. De his missibus sermo hic 
loci.non est, sed alio sensu debet vocabulum issus hic ac- 
cipi. De unoquoque superius dictorum missuum participabant 
convivae omnes. Quia vero, ut e Luitprando et Graecis scri- 
ptoribus constat, non mensis singulis lances epulis oneratae 
imponebantur, sed solummodo in mensam regiam , e qua Im- 
perator unicuique suam portionem mittebat, necesse erat, ut 
admodum grandes essent lances , quae imperiali mensae im- 
ponerentur; propterea etiam leguntur illae curribus invectae 
et trochleis atque funibus sublevatae atque sic in sacra mensa 
depositae fuisse. Quantumvis autem magnae essent lances 
illae, non poterant unius ferculi seu cibi tantum capere, quan- 
tum 228. hominibus sufficeret. Quapropter una lance vacua- 
ta, debebat altera eodem ferculo plena inferri, et tertia et 
quarta, et sic porro, donec omnes de eodem ferculo portionem 
suam accepissent. Cum secundo ferculo seu assae carnis et 
tertio eodem modo procedebatur. Erant cuiusque ferculi plu- 
res missus, Primus missus destinatus erat sedentibus in pe- 
culiari vel separata mensa regia; secundus patriciis et simi- 
libus; tertius et reliqui magistratibus inferioribus. Patet, ta- 
lem convivandi modum inseitum δὲ taedii tumultusque plenum 
et prorsus illiberalem fuisse. Imperator ipse diribebat partes 
et cuique mittebat. Putasne operam talem lmperatore ma- 
gis, quam servo, dignam, in qua multum temporis consumitur 
neque parum sudatur? Et qui potuit unus 228. ter in uno 
convivio, id est 684. portionibus diribendis suflcere? Fac, il- 
lum non ipsum diribuisse , sed articlinos; fac, ipsum solum- 
modo porüones ad quemque convivarum misisse; nonne vel 
in eo satis taedii, quod caput rumpat et cibum commode 
capere atque respirare haud sinat? Vix crederes ita fuisse 
actum, ni testarentur fide digni auctores. [Sed credibile est, 
Imperatorem non omnibus promiscue convivis, sed tantum 
paucis quibusdam deleciis, quos distinguere vellet ab aliis, 
fercula misisse, ut facit princeps Moldaviae (vid. La. Croix . 
l. supra citato). Olim quoque Imperatores Romani sua raanu 
convivis fercula mittebant. Lampridius in Alex. Severo. (Scr. 
Hist. Aug. T.I. p. 951.) : semper de manu sua ministris con- 
vivi et panem et partes aut olerum aut carnis aut legumi- 

Cons tantinus Porphyr. Vol, II. 55 


866 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


num dabat, senili prorsus maturitate | patremfamilías agens. 
Procul dubio quoque loannes Comnenus ex antiquo instituto 
et more sibi iam a multis annis familiari illo Paschatis die, 
quem ultimum celebrabat aeger, pridie quam exspiraret, τῷ 
παρατεϑέντα βρώματα τοῖς παρεστῶσι διενείματο. De more 
ἴϑαδοι Angeli τοῖς παρεστῶσι fercula distribuendi insanis di- 
thyrambis παρατραγωδεῖ Nicetas Choniates p. 231. E. Ex 
"Addend. | 

D. antep. [740, 9.] xAzrogevovrat 0ydoot. Yd est:in men- 
sa, cui assident, sunt octavi aut noni ab initio inde, vel sunt 
fini quam principio mensae propiores, Nam quum minus 
solennibus seu, ut noster dicit, τοῖς χοιγνοῖς corviviis pau- 
ciores convivarentur, et pauciores mensae servirent, necessa- 
rio altius sedebant hi legati exteri. 1n solennibus autem con- 
viviis numerosissimis XIX. accubituum , aucto numero con- 
vivarum , non poterant non ad inferiorem locum detrudi. 

D. ult. [74o,10.] Φράγγων. Patet ex hoc loco, secun- 
dum ceremoniale Byzantinum hunc ordinem respectu legato- 
rum exterorum fuisse habitum, ut maxime honorarentur pri- 
moque loco haberentur Saraceni, dein Bulgari: (neque id mi- 
rum, quum ambae gentes proximi illi ab oriente et meridie, 
hi ab occidente atque septentrione Byzantinorum essent vicini,) 
tum denique Franci, remotiores, et deinceps caeteri, ut Rus- 
si, Allani, Armeni etc. Causa ergo non erat, ut tantopere 
quiritaretur et indignaretur Luitprandus, Cremonensis epi- 
scopus, legatus Ottonis I. ad Nicephorum Phocam Imp., pro- 
pterea quod postpositus Bulgaricis legatis fuisset. Edicit typi- 
cum nostrum, Bulgarorum legatos statim post patricios debere in 
sacra mensa collocari, et Francorum legatos unumquemque se- 
candum χειροτογίαν seuinstallationem suam , nach seiner Be- 
stallung und 44mte. Yam erat Luitprandus episcopus. Atqui supra 
p 425. D. pen. dicuntur episcopi Graeci sequi protospatharium 
sacellarium et praecedere protospatharios caeteros; et in ima- 
gine Ravennatis ecclesiae lustinianum exhibente poculum au- 
reum. ecclesiae offerentem, apud Alemannum ad Procop. p. 72., 
clerici ut inferiores ad Imp. sinistram stant, spatharii ad dex- 
tram, ut honoratiores. Ergo non poterat Luitprandus al- 
tiorem, quam inter protospatharios, locum desiderare, adeo- 
que post Bulgaros collocandus erat, qui inter protospatharios 
et patricios medii erant. Audiamus ipsum eius locum. lllu- 
strabit. totum hoc negotium. Ze ig invisam domum, ait 
p. 481. fine., praeceperunt reduci, magnaque custodiri cau- 
tela usque in Sanctorum Apostolorum religiosis cunctis celebrem. 
diem. Qua celebritate me satis aegrotum nec non et Bulga- 
rorum nuncios , qui pridie venerant, ad Sanctos 4postolos sibi 
obviare [προέρχεσϑαι, procedere in curiam, venire in comita- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. I. 867 


tum] praecepit, cumque post naeniarum garrulitatem [τὰ ἄχτα 
εἰ τὰς εὐφημίας desiguat] et missarum celebrationem ad  men- 
sam. invitaremur, in citerior margine mensae, quae erat sine 
latitudine longa, .Bulgarorum nuncium, Ungarico more tonsum, 
aenea catena cinctum [xAoíg, ut Noster supra, id est torque, 
quem Luitprandus per contemtum aeneam catenam appellat , 
forte aeneum , sed inauratum] eft, ut mens mihi suggerit, cate- 
chumenum Christianismi candidatum nondum baptizatum do- 
ctrinaeque Christianae rudem, ideoque cum docto episcopo 
haud comparandum] muhi praeponit, ad vestram plane, do- 
mini mei Augusti [Ottonem 1. aut solum , aut una quoque 
Augustam eius uxorem compellat], contumeliam. — erum , 
domini mei, meam non considerans, sed vestram iniuriam , 
mensam reliqui. Quumque indignans abire vellem , Leo Coro- 
palates, Imperatoris frater, et Proto a secretis Simeon pone me 
; haec latrantes: ,,Cum Christophori filiam Petrus, Bul- 
garorum V'asileus, coniugem duceret, σύμφωνα, id est conso- 
mantia [pacta] , scripto iuramento confirmata sunt, ut omniuni 
gentium apostolis , id. est nunciis, penes nos Bulgarorum apo- 
stoli praeponantur , honorentur , diligantur. Bulgarorum ille 
apostolus , quanquam , τι dicis et verum est, tonsus, illotus 
et catena aenea cinctus sit, patricius tamen est, cui episco- 
pum praeponere, Francorum praesertim , nefas decernimus , 
iudicamus. Et quoniam te id indigne ferre cognoscimus , non 
te nunc ad hospitium, ut putas, redire sinimus , sed in. diver- 
sorio quodam cum imperatoriis servis ἱτοῖς βασιλικοῖς] cibum 
gustare compellimus." | Quibus ob ἱπεοπιραγαδίίεπε cordis dolo- 
rem nihil respondi, sed quae iusserant feci, indignum. iudicans 
mensam, qua non dico mihi Luitprando Episcopo [catechume- 
nus, haec vox videtur excidisse, sed necessario requiri], sed 
Bulgarorum nuncius vestro praeponitur nuncio, Sed lenivit 
dolorem meum Imperator sanctus [ὃ αὐτοχράτωρ vel ὃ βασι- 
λεὺς ὃ ἅγιος, irridet Graecos] munere magno [omnia haec 
ironice dicta], müttens mihi ex delicatissimis suis cibis hoedum 
pinguem , ex quo ipse comederat, allio, cepe, porris laute 
suffarcinatum, garo delibutum, quem. vestrae tunc mensae inesse 
optavi, ut, qui delicias sancti Imperatoris tantas [ita lego 
pro faustas| esse non creditis , saltem. his perspectis crederetis. 
T'ransactis ergo octo diebus , cum Bulgari. iam abessent, pu- 
(ans me mensam. magnificare suam, im eodem loco me satis 
aegrotum. convivare coégit. 
- 429. C. antepen. [741, 16.] εδ΄, Aberravit librarii manus. 
Leg. enim :9 , XIL., ut ex ipso contextu liquet. 
D.2.[741, 19.] ἄνευ τῶν χλαμύδων. Non licebat co- 
ram lmperatore in chlamyde, ut veste extima et honoris, 
stare , sed si in eius conspectum veniendum esset, chlamys 


868 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


debebat deponi; ut nos hodie gladium et cannam ponimus ad 
illustrem virum adituri. Historiam Roberti Guiscardi, ad 
Alexium Comnenum admissi et pallium suum sibi subster- 
nentis , quae quodammodo huc etiam pertinet, e Du Cangio 
v. Bancus alibi in his notis retuli. Et si vel maxime chla- 
mydati accumberent , tamen ad illatum primum ferculum de- 
ponendae erant chlamydes, aut etiam antequam id inferretur. 
Insignis est locus Nostri p. 162. initio, quo dicitur, postquam 
ad mensas esset assessum , praefectum mensae iussu lmpera- 
loris exclamasse: exuite chlanidia vestra. 'TIunc surrexisse 
omnes et exuisse et illa et saga, qui iis induti essent. Haee 
accepisse regios engistiarios et tradidisse asservanda suis ad- 
ministris in Scylis; conf. p. 42. C. r2. et 47. D. 9., tam re- 
verentiae erga Imp., quam commoditatis gratia, ut expeditius 
epularentur et amplius sederent convivae. Sic dicitur p. 47. 
D. 9. patriarcha Imperatori assessum iens omophorium depo- 
nere et surgens de mensa resumere. lpse Imperator chla- 
myde posita in dibetesio , genere tunicae, epulabatur, ut e 
sequentibus constat. Veteres quoque Romani aut in coenato- 
riis accumbebant , aut, si togati, saltim toga submissa; vid. 
Salmas. ad Ser. Hist. Aug. T. !. p. 195. ; 

D. pen. [742, 2-] συναναχλιϑῆναι. Graeci medii aevi se- 
debant, ut nos, ad mensas in reliquis quidem conviviis; at 
in solennibus illis conviviis imperialibus X1X.  accubituum 
accumbebant ex veteri more Romano. Claris verbis id per- 
hibet Luitprandus L. VI. Hist. c. 5., quem locum quamvis 
aliis iam laudatum non possum tamen non adscribere. lm- 
pense enim rem nostram illustrat. Est domus, ait, iuxta 
hippodromum. aquilonem versus mirae et altitudinis et pulchri- 
tudinis , quae DDecaennea. cubita. vocatur. Quod nomen non 
ab re, sed ex apparentibus caussis sortita est, — quoniam 
quidem decem et novem mensae in ea, quae secundum carnem 
est , Domini nostri I. C. nativitate apponuntur , in quibus Im- 
perator pariter et convivae non sedendo. ut caeteris diebus, 
sed recumbendo epulantur , quibus in. diebus non argenteis , sed 
aureis [id est aeneis, inauratis] vasis mznistratur. iNon colligi 
debet ex hoc Luitprandi loco , convivatum in XIX. accubitis 
solummodo festo Nativitatis Christi fuisse. Nominat enim hoc 
festum praecipue, quia reliqua convivia solennia ibi agitata 
maioribus diebus festis, ut Paschatis et Pentecostis, tam diu 
non continuabant atque hoc natale. Hoc enim per Xll. 
dies, paschale per IX. aut X. ad summum, pentecostale 
per VI. ferme celebrabatur, Ab hoc more aceumbendi di-. 
cuntur convivae in XIX. accubitorum epulis . ἀγακλέίγεσϑαι, 
ut nostro in loco et passim huius Cletorologii, et apud Leo- 
nem Grammatic. p. 458. , ubi Michael Imp. et Eudocia Aug. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. Π. 869 


corollas nuptiales seu benedictionem matrimonialem in S. So- 
phia dicuntur accepisse, γεγομένου τοῦ παστοῦ εἰς τὴν Πα- 
γναύραν, thalamo geniali , in quo sponsorum pars pro prima 
vice coneumberet , im Jagnaura posito, τῆς δὲ συγκλήτου 
ἀναχλιϑείσης ἐν τοῖς Zíéxe évvéa ἀχουβίτοις, recumbente Se- 
natu in. XI X. accubitis. 

D. ult. [742, 5.] τῆς ἀποστολιχῆς δωδεχάδος. *[De lecto 
accubitum XII. Apostoiorum exprimente, quo in Pascha uti- 
tur Pontifex, et de prosa Graeca hoc tempore decantata vid. 
Ordo Roman. p. 187.]* "Vid. dicta ad p. 568. C, 7. et Pe- 
tit de la Croix Etat présent de l'Eglise Grecque p. 57., ubi 
ait, solere Graecum patriarcham feria quinta magna pedilu- 
vium Christi imitari et duodecim pauperibus pedes lavare, 
qui XII. Apostolorum nominibus insigniuntur et ludae no- 
men sorte duci, quia nemo libenter illud subeat. 

430. A. 5. [742, 8.] ἐμπροσϑίῳ τῷ σχήματι. Diu me tor- 
sit hic locus, quia nempe verba haec cum proxime praece- 
denti ἐνδεδυμένου cohaerere mihi videbantur; non poteram 
euim concipere, quispam esset anticus ille modus vestiendi : 
donec tandem intelligerem, προκχιγσεύειν et ἐμπροσϑίῳ σχήματι 
iungenda esse; procedere aniico modo est ante mensas trans- 
ire, et ὀπισϑίῳ pore mensas. Conf. p. 458. D. 5. lta supra 
habuimus pag.64. D. ult. : ἵστανται οἱ ἄρχοντες χυχλιχῷ τῷ 
σχήματι, stant in orbem, quod paulo post p. 65. A. 6. τὴν xv- 
κλιχὴν στάσιν appellat. 

430. A. 4. [742, 8.] ὑποδεδεμένους — χαμπάγια. Non 
licebat, ne ipsis quidem militum rectoribus, ad sacram men- 
sam, ut locum securitatis et quietis, in tzangis seu ocreis co- 
riaceis, habitu militari, venire, sed comparendum.erat in 
campagiis, gestamine pacis. fei ἐν τῷ ἀρίστῳ πάντας χαμ- 
πάγια φορέσαι xai λευκὰ χγλαγνίδια xai οὕτως συναριστῆσαι 
αὐτῷ (nempe Imperatori), ait Noster p. 552. B. Etiam veteres 
Romani accubituri calceos soleis mutabant et positis togis in- 
duebant coenatoria. Memorabilis est locus Monachi Sangal- 
lensis a Du Cangio v. Osa citatus , e quo apparet, etiam in 
aula Caroli M. morem obtinuisse , ut proceres ocreas detra- 
herent, qui coram ipso comparere vellent: cum ad obsequi- 
um domini cuncti vellent hosas suas extrahere. 

À. 2. [742 , 10.] βουκαλίων, Quum aversarentur novi 
Graeci, ut rem impiam et probrosam , instrumentalem musi- 
cam, et tam ex ecclesia , quam epulis suis eiicerent , vocales 
musici cantabant per epulas a principio ad fimem usque, 
pausam tantummodo interponentes ad singula illata fercula , 
quo tempore organa pulsabantur; vid. p. 558. D. fine. Huic 
rei deligebantur potissimum  psaltae (iidem cum vocalibus) ex 
aede S. Sophiae, 44y:ocogirat , et ex aede Apostolorum , 24- 


870 IO. IAC. REISKI. COMMENTARII 


᾿ ποστολῖται dicti. Conf. Salmas. ad Scr. H. Aug. T. I. p. 
943. et Du Cange v. J/ocalóS. Canebant autem hi vocales 
βασιλίχια, cantica in laudes principis, de quibus v. dicta ad 
p. 355. D.5: 

A. 7. [742 , 11.] σχῆμα. Idem est atque σῆμα; ση- 
piov , signum. Ma infra τὸ £x βασιλικῆς χειρὸς διδό- 
μενον τῆς ἐγέρσεως σχῆμα est datum regia manu signum 
surgendi. 

A. 8. [742. 11.] χαστρησίου. Scribitur perinde χαστρί- 
σιος atque x«vorgígtoc , et loco primi lota ἡ invenitur, Nom 
inde sequitur, a canistro dictum canstrensem fuisse. Nam v 
illud novi Graeci more suo inserunt, ut nihil significans. 
Καστρίσιος, aiunt Glossae, παρεμβολῆς ἄρχων ἢ ἐντολέως 
ὑπηρέτης. lta videtur mihi locus ille legendus esse. Aliter 
eum constituit Salmasius ad Script. Hist. Aug. T. I. p. 98r. 
Nam revera erat magistratus aliquis castrensis, quamvis de 
minimis, ut respectu militum magistratus, respectu superio- 
rum, quorum mandata exsequeretur, minister esset. Initio 
quidem castrensis tantum erat gradus aliquis militaris; non 
quidem, qui locum castris metandis designasset, sed eius erat 
panem castrensem militibus distribuere. Deinde qui panem 
apponeret in mensam imperialem aut patriarchae, aut inter 
pauperes eorum nomine panem aliasque eleemosynas distribu- 
eret, etiam castrensis appellabatur ad exemplum illius milita- 
ris. Saepe fit mentio in hoc Cletorologio τοῦ χλεινοῦ χαστρι- 
σίου τῆς βασιλικῆς τραπέζης. Appellatur quoque ὅ τερπνὸς 
καστρήσιος, iucundus castrensis. lilius enim adventum avide 
et libenter spectabant convivae, «ut qui ipsis discos dapibus 
onustos e regia mensa afferret, ut ex pag. 431.À.10. apparet. 
Habebat quoque patriarcha suum castrensem , qui eius ca- 
merarius quodammodo erat, ut ex Haberti Pontificali patet 
p. 18. et 52. Conf. Du Cange Gloss. utroque h. v. et Va- 
les. ad Ammian. Marcell. p. 75. A. Goar. ad Codin. p. 15. 
n. 21. et Gretser. ad eund. p. 164. i 

430. A. 10. [742, 13.] τριβάϑμου τῆς βασιλικῆς εὐωχίας. 
Ascendebatur igitur ad sacram separatam mensam tribus gra- 
dibus. lta comparatae erant tum temporis summorum prin- 
cipum mensae, Sic ad Pontificis Romani mensam olim tri- 
bus gradibus ascendebatur, ut patet ex Augustini patriarchae 
Ceremoniali L. 111. δ. 2. p. 149. edit. Catalani; quem locum, 
quia rem nostram haud parum illustrat et ideam de dis 
sitione mensarum in triclinio X1X. accubituum facilitat , ad- 
scribere haud piget. Verba eius haec sunt: parabitur igi- 
tur aula. convivii aulaeis et pannis sericis aureisque. — n 
capite aulae erit suggestum , ad quod triplici gradu ascenditur, 
longum. pro latitudine aulae. In medio surget quadratus tha- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LiB. 1. 871. 


lamus palmi altitudine, super quo mensa paratur pontificis. 
[Haec est illa dz0x0277.] pud parietem erit sedes. papalis , 
ad quam parvo, et deinde magno scabello ascendetur, orna- 
biturque sedes cum panno aureo pendente supra caput. Mensa 
erit alta ad iustam proportionem supra suggestum. «Αἱ sinistra 
parabitur alia mensa pro credentia Papae cum vasis aureis et 
argenteis, vino et aqua et alis consuetis. — Αἴ dextra parte 
aulae infra suggestum parabuntur mensae pro episcopis et pre- 
sbyteris cardinalibus et paulo inferius pro aliis praelatis. — 
4 sinistra e regione mensae cardinalium. parabitur mensa pro 
diaconis cardinalibus, et inferius aliae mensae pro oratoribus 
nobilibus et officialibus. Pariter de Othone IIl. Imp. narrat 
Dithmarus L. IV. , eum sedisse loco eminentiore. "Verba eius 
sunt:  Zmperator antiquam cupiens consuetudinem | revocare 
magna ex parte iam suis deletam. temporibus multa ;faciebat, 
quae diversi diverse accipiebant. δοίμ ad. mensam quasi se- 
micirculum factum loco caeteris eminentiore sedebat. 

À. penult. [742, 14.] κύχλῳ τῆς τιμίας τραπέζης. Posset 
ex hoc loco quodammodo concíudi, mensam separatam fuisse 
circularem , aut saltem semirotundam , ut Sigma Graecum seu 
C Latinum. Sane ad Sigmata , sic appellabant tales mensas, 
sedebant veteres et medii aevi homines. Conf. locus Dith- 
mari modo citatus. Non tamen stringit illud argumentum. 
Nam satis recte dici possunt circa mensam etiamsi oblongam 
collocari homines. 

C. 6. [745, 6.] κατέναντε τῆς ὄψεως τῶν βασιλέων. Per- 
obscurus bic est locus. Nam si lmperator in medio sedit , 
recta prospexit ad introitum triclinii, ubi nulla mensa, et 
nemo sedebat; ad dextram vero non magis commode, quam 
ad sinistram, poterat prospicere. Ergone in angulo summo 
sinistri lateris sedebat?  Suadere videtur hic locus et p. 431r. 
B. 4., ubi ἡ ἄνω προσωπικὴ ἔξοδος memoratur, exitus, qui 
in summa triclinii parte e regione Imperatoris est. Sexta vero 
et septima mensa, ad quam accumbebant Saraceni, erat ad 
dextram ; ut patet e verbis proxime subiectis τῆς αὐτῆς πε- 
ριόδου. Dicuntur Bulgari nonam mensam eiusdem obitus seu 
lateris occupare cum Saracenis; et pauperes nonam mensam 
sinistrae positionis seu plagae. Ergo Bulgari nonam men- 
sam dextri lateris, et Saraceni duas alias eiusdem lateris 
occupabant. 

C. 9. [743 9.7 περιόδου. Liberae nempe erant mensae 
et a parietibus aliquantum remotae, ut praeter eas tam ab antica, 
quam a postica obiri posset, et introducebantur convivae a 
postica , educebantur autem ab antica. 

D. 5. [745, :6.] ἀζώνους. Absque zonis intrabant hi Sa- 
raceni, forte quia, ut capti bello, discintti, cingulo, id est 


. 87a IO. IAC. REISKII. COMMENTARII 


militia et honore omni, soluti erant. Sed in universum nulli, 
sive cinco, sive discincto, licebat olim cum cingulo ad sa- 
cram mensam venire; qui mos quamvis mutatus sub Gallieno 
fuerit, tamen deinceps revocatus est, ut e Trebel!. Pollione 
constat, cuius Lhaec sunt verba Script. H. A. T. IL. pag. 
245 — 7.: quum cingula sua plerique. militantium , qui. 
ad convivium venerant, ponerent hora convivii, — postea. rogatt 
ad convivium cincti Ms MapA — Atque hinc tractum morem , 
ut deinceps cum Imperatore cincti discumberent. .Discineti esse 
solebant epulantes. Hinc immodestia Neronis notatur a Sue- 
tonio c. 51.: quod plerumque synthesinam. indutus  ligato 
circa collum sudario prodibat in publicum | sine cinctu. et. dis- 
calceatus. 

451. A. 5. [744, 1.1 ἐξανίστασϑαι ἅπαντας. Dhudiet 
convivae surgere , quando aut benedicendum dictis laudibus 
lmperatori esset, aut in eius salutem bibendum, aut quando 
e regia mensa dapes ad convivas mitterentur. lta quoque 
apud Hunnos in usu fuisse, ut, quando unus alteri poculum 
vini propinaret, surgeret inferior neque consideret prius, 
quam poculum porrectum delibasset aut ebibisset. Πάντων 
ἐν χύσμῳ καϑεστώτων, ait Priscus in descriptione coenae, 
qua apud Attilam exceptus cum caeteris legationis comitibus 
fuerat, Excerpt. Legat. Hoeschel. p. 51. ult. , quum omnia 
ordinata οἰ parata ad epulandum essent, παρελϑὼν οἰνοχύος 
τῷ rro οἴνου κισσύβιον ἐπιδίδωσι. δεξάμενος τὸν τῇ τά- 
EcL πρῶτον "ona ero. ὃ δὲ τῷ ἀσπασμῷ τιμηϑεὶς διανίστα- 
τὸ χαὶ οὐ πρότερον ἱξῆσαι ϑέμις ἦν, πρὶν ἢ τῷ oivoyón 
ἀπογευσάκιενος ἢ καὶ ἐχπιὼν ἀπέδωκε τὸ κισσύβιον. κάϑε- 
σϑέντα δὲ αὐτὸν τούτῳ τῷ τρόπῳ οἱ παρόντες ἐτίμων δεχό- 
μενοι τὰς κχύλιχας χαὶ μετὰ τὸν ἀσπασμὸν ἀπογευόμενοι.. 
Deinde, illato et consumto primo ferculo , τῶν ὄψων τῶν ἐν 
toi; πρώτοις πέναξεν ἐπιτεϑέντων ἀναλωϑέντων πάντες. δια- 
νέστημεν καὶ οὐ πρότερον ἐπὶ τὸν δίφρον ἀναστὰς ἦλθε, 
πρὶν ἢ κατὰ τὴν προτέραν τάξιν ἕκαστος τὴν ἐπιδιδομένην 
αὐτῷ οἴνου πλήρη ἐξέπιε κύλικα, τὸν ᾿ἡττίλαν σῶν εἶναι. 
ἐπευξάμενος. καὶ τοῦτον τιμηϑέντος αὐτου τὸν τόύπον; ἐχα- 
ϑήσϑημεν καὶ δεύτερος ἑχάστῃ τραπέζῃ, ἐπετίϑετο πίγαξ ἕτε- 
ρα “ἔχων ἐδώδιμα. ὡς δὲ xai αὐτοῦ οἱ πάντες “μετέλαβον, 
καὶ τῷ αὐτῷ, ἐξαναστάντες τρόπῳ αὖϑις ἐχπιόντες ἐχαϑή- 
σϑημεν etc. Apparet ex hoc loco , duo tantum fercula in 
convivium Áttilae illata, ter tamen bibitum et ter surrectum 
fuisse. de mensis, ante illatum primum ferculum , inter pri- 
mum et secundum, et tandem sub finem secundi. "Ter quo- 
que Graeci bibebant ; ut alio loco videbimus. j 

A1. A. 6. [744 4. ] ϑυμελικόν τι τιρὸς τέρψιν ἐκτελεσϑῇ 
πρᾶγμα. lam alibi memini de scenica medii aevi et aulae 


' 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. 11. 879 


CPtanae Musa egisse, aut potias argumentum hoc, de quo 

rparum novimus, attigisse. Inficetam eam fuisse et sapu- 
isse aevi sui rus atque nugas, probabile est. Spectacula thea- 
tralia edidisse veteres Impp. Romanos inter epulas suas, con- 
stat e Spartiani Hadriano p. 215.: im comwiwio tragoedias, 
comoedias , tellanas , sambucas , lectores , poétas pro se sem- 
per exhibuit. Secutorum Imperatorum plerosque non arcuisse 
suis a convivis scenicas voluptates, colligitur e Lampridii 
Alexandro Severo, de quo ille tanquam peculiare quid re- 
fert, quod voluptates scenicas in convivio nunquam habuit, 
sed summa illi oblectatio fuit , ut catuli cum porcellis luderent , 
aut perdices inter se pugnarent. Late patet vox ϑυμέλη apud 
novos Graecos. Non solum comoedias et tragoedias significat, 
(quas s.a medio aevo saltim tolerabiles requirimus et exspe- 
ctamus, videmur iniuriam illi facere,) sed etiam, idque magis, 
omaia, quae auditu spectatuque delectare poterant, ut Atella- 
nas seu centones e scurrilibus dictis et conviciis, musicam 
vocalem instrumentali iunctam , petauristarum , funambulo- 
rum aliorumque agyrtarum θαύματα, qualia in epulas medio 
aevo fuisse introducta et e coena "Trimalchionis, quae sequi- 
oris aevi fructus est, et e ludo Gothico, de quo Noster p. 
222. narrat, constat. Et de his talibus nugis potius hic loci 
puto dictionem ϑυμελεκόν τι ποᾶγμα accipiendum esse, quam 
de dramatibus poéticis, prorsus ut ὠχρόαμα est omne specta- 
culum exhilarans, ut Casaub. ad Athen. monuit. 

431. Δ. pen. [744, 7-] τοῖς δωμαΐζουσι βουχαλίοις. Quam- 
vis novi Graeci Romanos se appellent et nomen Ἕλληγων 
ut infame devitent, (nam qui Ἕλληνα quendam eorum appel-- 
laret, is haud minorem sibi factam crederet iniuriam , quam 
si idololatra, impius, sacrilegus fuisset dictus ,) attamen ser- 
monem suum Ἑλληγιχὸν appellant, "Pogeiov autem Latinum , 
et ῥωμαΐζειν dicunt Latine loquentes, lta Photius in Excer- 
ptis vitae Gregorii M. p. 760. fine dialogos eius ait Romana , 
hoc est Latina, lingua in communem usum ecclesiae Graecae 
conyersos fuisse: Ζαχαρίας — τὴν ἐν τῇ Ῥωμαϊχῇ μόνῃ 
συγκλειομένην γνῶσιν xot ὠφέλειαν εἰς τὴν Ἑλλάδα γλῶσσαν 
ἐξαπλώσας κοινὸν τὸ χέρδος τῇ οἰχουμένῃ πάσῃ ἐποιήσατο. 
Vigebat olim Latinus sermo in aula Byzantina tempore Con- 
stantini M., deinde sensim 'desuescebat , quibusdam lmperato- 
ribus, ut Iuliano, Graeco sermoni magis, quam Latino fa- 
ventibus, quamvis alii essent, qui Graecum prorsus non in- 
telligerent, ut Valerianus et Valens, quod ex Themistio con- 
stat. Drevi prorsus exolescebat Latinus, ut necesse esset le- 
ges, quae ex antiquo more conservaudae maiestati Romani 
imperii Latinae proponebantur, simul quoque Graece propo- 
ni, et orationes, quae ad milites et senatum a novo Impera- 


874 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


tore essent habendae, utroque sermone recitari, "Tandem La- 
tina prorsus exacta nullum sui vestigium reliquit praeter pau - 
cas quasdam voces singulares et formulas salutandi, bona vo- 
ta, in diebus festis, ioci et hilaritatis et antiqui ritus servandi 
gratia coram Imperatore, quando epularetur, biberet, in pu- 


blicum procederet, recitari solitas, quales passim in hoc co-. 


dice prostant, ut J7vwite, Felicissime etc. 5 vid. p. 7. C. et cap. 
LXXIV. L. I. Si recte habet lectio apud .Luitprandum Le- 
gat. p. 495., mos erat in aula Byzantina homilias Chrysostomi 
Latine inter epulas legi , aut saltim curabat Nicephorus Pho- 
cas in gratiam Luitprandi id fieri. Sed neutrum probabile 
cum sit, malim cum iis facere, qui pro voce Latina ibi le-. 
gunt voce elata. ln sacris quoque obtinebat Latinus sermo 
apud Graecos satis diu partem aliquam. Memorabilis est locus 
Nicolai, Pontificis Romani, in epistola ad Michaélem Imp. (vid. 
Du Cange v. Obsequiare): ecce quotidie, imo vero in prae- 
cipuis festivitatibus inter Graecam | linguam , veluti quiddam 
pretiosum , . hanc | Latinam] quam barbaram δὲ Scythica. 
linguam appellatis, miscentes , quast minus decori vestro facitis, 
δὲ hac etiam. in vestris officiis et obsequiis non utamini ; item 
Leonis ΙΧ. Epist. I. c. 25. ad patriarcham CPtanum : ad 
quid vestro Imperatori Latinae laudes, et im ecclesia Graecis 
recitantur Latinae lectiones. | Scilicet volebant eo indicare , se 
cum ecclesia Latina unitos unum corpus, unum coetum effi- 
cere, Paria quoque Latini faciebant olim. quidem, partem 
suis in sacris Graeco sermoni vicissim tribuentes. Vid. scri- 
ptum vetus de Liturgia Gallica apud Martene T, I, Rituum 
Ecclesiastic. p. 464., ubi inter alia haec leguntur: ajus [id 
est ἅγιος} vero ante prophetias pro hoc cantatur in. Graeca 
lingua , quia praedicatio novi. testamenti in mundo per Grae- 
cam linguam. processit etc, Anastasius in Benedicto 1ll.: Grae- 
cas et. Latinas lectiones, quas die Sabbato sancto Paschae si- 
mulque et sancto Pentecostes subdiaconi legere soliti sunt, Idem 
in Leone Ill. de ipso haec narrat: Aic pro ore et cautela 
orthodoxae fi-lei fecit scuta. argentea duo , scripta utraque (Sym- 
bolo [ nempe fidei], unum quidem litteris Graecis , et. aliud 
Latinis , sedentia dextra laevaque super ingressum corporis. 
Ergo mos erat in ecclesiis Latinis symbolum fidei utraque 
lingua scriptum grandibus litteris in scutis ligneis vel marmo- 
reis tabulis exponendi, Saepius mentio fit in Ordine Romano 
lectionum Graecarum , ut p. 25. : deinde lector ascendens in 
ambonem inprimis Graeca legit, deinde statim alius Latina 5 
ad quem locum Mabillonius haec notat: apposite ad hunc 
locum ait Amalaricus initio L. II. |. ,,Sex lectiones ab antiquis 
Romanis Graece et Latine legebantur, qui mos apud CPlin 
hodieque servatur propter. duas causas; nam quia aderant 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LiB. ri. 875 


Graeci, quibus incognita erat lingua Latina, altera propter 
unanimitatem utriusque populi." In magna Graecia diu substi- 
tit mos Graeca Latinis in officio sacro iungendi , ut patet ex 
Angeli de Nuce notis ad Chronicon Cassinense L. 1, c. 55., 
ubi inter alia S. Anastasii, episcopi Neapolitani, haec verba 
citat: Zn qua [Neapoli] /aici simul cum clericis assidue Grae- 
ce Latineque communi prece psallunt deo. Ex eodem apparet, 
sacerdotum quosdam Graece , alios Latine per antiphonas can- 
tasse, unde Graeca et Latina pars sacerdotalis dicta fuit. 
Mansit in ecclesiis nostratibus aliquale vestigium illius moris. 
Hymnos enim quosdam veteres Latinos non chorus tantum 
cantorum , sed etiam ipsa plebs ita canit, ut alternatim La- 
tina verba et Germanicam eorum interpretationem cantent : 
e, c, puer natus in Bethlehem , item zn dulci lubilo, in quo 
hymno versus Latini Germanicis ita sunt interpolati , ut hi 
illos non interpretentur, sed coeptam ab illis sententiam con- 
tinuent. Locus Chronici Cassinensis, ad quem Ang. de Nuce 
observationem superiorem attulit, hie est: post haec incipien- 
tes letanias omnes pariter ingrediebantur in ecclesiam S. Petri 
et iterum data oratione cantabant Tertiam et deinde missam: 
F'enite benedicti patris mei, cum cantu promiscuo, Graeco vide- 
licet atque Latino, usque ad complementum Evangelii. Addi- 
dit ad hunc locum excursionem Angelus, qua indagat, num 
sacra Liturgia sermone vernaculo et vulgari apud Graecos et 
Latinos primis saeculis celebraretur , an secretiori et vulgari- 
bus ignoto, losephus Antonius Saxius in notis ad Landulphi 
lun, Histor. Mediolan. c. 22. putat etiam Mediolani saeculo 
adhue XLI. Graecam linguam in sacris viguisse eiusque rei 
vestigium et argumentum se reperisse in nomine festi Graeco 
(Jesi de Hagios puta) tum recens instituti. Conf. losephus 
Catalanus ad Augustini Patricii Ceremoniale Ecclesiae Roma- 
nae p. 117. Sq. , ubi inter alia ait olim consuevisse in regni 
Neapolitani ecclesiis epistolam atque evangelium Graece et 
Latine praelegi, et adhuc hodie Drundusii semel per annum 
in Dominica Palmarum epistolam et evangelium Graeca lin- 
gua ex prisca et immemorabili eiusdem Latinae ecclesiae con- 
suetudine recitari, In coronatione sua quoque Romani Pon- 
tifices curabant sibi laudes Graece , Latine et Hebraice dici , 
quo persuaderent non intelligentibus, Romanum episcopum 
. Oecumenicum et omnium summum esse, cui etiam Graeca 
ecclesia se submittat. Acta Concilii Pisani de Anno 1409.: 
JDominus Papa Alexander fuit coronatus. — Ex illa die multa 
fuerunt solennia , ut puta. de stupis combustis, dicendo : Sic 
transit gloria mundi ; de epistola et evangelio in Missa Graece, 
Hebraice et Latine. Crassus in Diario electionis et corona- 


tionis Leonis X. : — zn medio vadit ille, qui dicturus est epi- 


876 IO. IAC. REISKII. COMMENTARII- 


stolam , portans librum evangeliorum, et cum eo qui dicturus 
est epistolam Graecam , et post eos qui lecturus est evangelium. 
Graecum , Diaconi Cardinales sequuntur. ordine suo , inter. quos 
ile est, qui dicturus est evangelium. *[De prosa Graeca 
coram pontifice Romano cum XII. Cardinalibus tanquam cum 
XH. Apostolis accumbente decantata v, Ord. Roman. p. 187. 
Rothomagi versus ultimuslitaniae Graecus est, Moleon. p. 545.]* 
Ipso superiore anno, mense Maio puta A. 1752., nuntiabant 
publicae novellae , Parisiis, ni fallor , ab illa societate , quae 
captivos Christianos a piratis TTurcicis redimit , missam Grae- 
cam fuisse celebratam , forte ex vetere instituto, Sermonem 
Graecum Romae adhuc saeculo XI. in usu , aut potius pro 
illorum temporum Gothicis et onerosis moribus, qui aífecta- 
tionem et ridiculum mimum atque fastum rebus in omnibus 
monstrabant , iactatum fuisse , apparet ex tabula XVIII. tomi 
primi Monumentorum vetustorum Ciampini p. 55. exhibita , 
quae imaginem sistit aenearum  valvarum ecclesiae S. Pauli 
extra muros Urbis, in multas areas parallelas divisarum , et 
imaginibus Sanctorum historiisque biblicis, rudi caelo designa- 
tis, inscriptionibus denique plurimis Graecis , sed adspersis 
quoque Latinis, immo et Arabica uma et altera obsitarum. 
Quo in ectypo idiographia Graeca istius aevi cum idiographia 
nostrarum membranarum apprime conveniens observari potest, 
Mixtura Graeci et Latini sermonis. apparet in huius tabulae 
area 54., ubi ὅ ἅγιος IMovoic, et area 35., ubi ὃ ἅγιος Ζαδ, 
id est David , volumen tenens conspicitur cum inexarata sen- 
tentia : udi, filia, et vide et inclinaaurem. Est ibidem quoque 
S. Ieremias cum titulo Graeco et volumine Latinis litteris in- 
scripto. Possem liic de nummis agere ex una parte Graece 
vel etiam Arabice, ex altera Latine inscriptis. Sed redeo ad 
argumentum meum. Latinis itaque licebat episcopis CPlin 
venientibus publice lingua sua in ecclesiis Graecis missam 
celebrare, Marcellinas Comes narrat, Ioannem Romanum pon- 
tificem, Anno 555. CPlin venisse miroque honore a lustiniano 
lmp. exceptum fuisse, et dextrum dextro insedisse ecclesiae 
solio , diemque resurrectionis domini nostri plena voce Romana 
precibus celebrasse. lta quoque loannes Diaconus in Chronico 
Neapolitano p. 506. refert, legatos Romani Pontificis sanctum 
officium in: ecclesia CPtana Latine celebrasse et Imperatori 
Constantino Pogonato Latine laudes dixisse. nta gratia 
legatos catholicae pacis subsecuta fuit, ut ad. laetitiam populi 
Joannes Portuensis episcopus, qui erat unus ex: ipsis , Dominica 
Octavarum Paschae missas publicas in ecclesia $. Sophiae 
coram principe et patriarcha Latine celebraret , et omnes una-. 
nimiter in. laudes creatoris et Imperatorum idem Latinis vocibus 
acclamarent, Quamvis idem dicat, aut potius repetat ex illo 


E 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. 18.111. 877 


Chronico Anselmus Havelbergensis Dialog. IIE, 12., incredi- 
bile tamen est, concionem Graecorum hominum Latine haud 
callentium Latinorum laudes et intellexisse ét recitasse. Ut 
autem Latini legati Latinas laudes lmperatoribus CPtanis 
acclamabant , ita vicissim Graeci legati Graecas acclamabant 
Imperatoribus Occidentis et Pontificibus Romanis, Notus est 
locus Rheginonis Prumiensis, quo ait, legatos Graecos Nice- 
phori Generalis aut lrenes (non bene memini) Carolo M. 
in ecclesia cathedrali Aquisgranensi Graecas laudes accinuisse. 
Acta Concilii Lugdunensis de An. 1274.: quo symbolo finito 
idem patriarcha , archiepiscopi et logotheta cum aliis canta- 
verunt laudes solennes in lingua Graeca domino Papae. 

B. 6. [744, 13.] ὑπείδυσιν. Quid hoc verbi sit, non 
intelligo. Sensus, quem in versione expressi, flagitat ὑπέκου- 
σιν, vel ἀπόλυσιν, vel ἀπήλυσιν. Quid horum praeferen- 
dum aut quid aliud substituendum sit, viderint alii. Certe 
δῦναι idem quod βαίνειν vel ἐέναι esse , patet ex voce ἄδυτα, 
quae idem atque ἄβατα significat, item ex διαδύγειν in loco 
Nicomachi Geraseni, quem Salmasius ad Aram Dosiadae p. 
189. ed. Cren. citat, ubi notat divergere, in diversa tendere, 

B. 7. [744. 14.] ἐξάγειν δὲς Aut iteranda vox prior, 
praemisso puncto, aut delenda posterior. 

C. 9. [745, 5.] ἀπὸ δύο ἀκουβίτων, Pro prima voce 
leg. imi, ut p. 450. C. 6. ἐπὲ τῆς ἕχτης xoi ἑβδόμης τρα- 
πέζης. et ἐπὲ τῆς ἐννάτης τραπέζης.  Construit noster ἐπὲ 
hoc sensu quoque cum dativo, ut p. 452. A. 8, δεῖ καλεῖν 
ἐπὶ τοῖς δυσὶν ἀκουβίτοις. Ἔ 

453. A. 8. [747, 18.] ἐν τῇ περὲ ἡμᾶς. Sensum, quem 
exsculpere his e verbis valui, dedi in Latinis. Dubito ta- 
men, rectene habeat hic locus, an vitium subsit. 

A. 10. [747, 20.] ἅμα τοῦ στίχου. Stichus est formula 
precum solennis ante epulas et iis finitis a sacerdotibus reci- 
tari solita, e dictis scripturae et aliis piis meditationibus con- 
texta. Proprie στέχος solet appellari formula e psalmis Da- 
vidicis aut aliis Scripturae locis excerpta. 

B. 2. [748, 2.] ἀπολελυμένῳ σχήματι, Si de viris cin- 
gulo militiae honoratis sermo esset, acciperem hanc dictionem 
pro ἀζώνοις, discinctis. Sed in sacerdotibus nihil cingulo ad- 
strictum. Hinc putem , hanc dictionem notare, libere laxe- 
que dependentibus pheloniis, non ultra cubitum regestis, sed 
ambobus brachiis intra saccum veluti latentibus. : 

B. 9. [748, 7.] τοὺς τὰ σφραγίδια παρ’ ἡμῶν εἰληφότας. 
Solebant statis diebus ad sacram mensam invitari clerus o- 
mnis, monachi, et iis similes reputati pauperes, iisque tesserae 
distribui, quibus exhibitis pro convivis sacrae mensae agno- 
scerentur et admitterentur, Conf. p. 455. A. 4., 45o. B. 5., 


8η8 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


et pag. 210. A. 8. Simile quid invenio in Ioannis Sty- 
litae Chronico Syriaco apud Asseman. T. ἢ. p. 9271. 
Bibl. Or.: Demosthenes, | Edessae praefectus, pauperes. col- 
legit, et quos plumbeo signo ad collum appenso motaverat, 
üs libram panis dietui distribuit; et in Gestis Innocentii 
- lI. p. 150.: circuibat et investigabat diligenter. eleemosyna- 
rius elus pauperes ac debiles maxime nobiles, dabatque | iis 
sigilla, ut per eos, qui ipsa referrent, singulis hebdomadibus 
acciperent ad victum. De συντομίοις καλαμίγοις seu tesseris 
ligneis, quas qui monstraret , accipiebat ἄρτους διαιωγίζοντας, 
tota vita sua quotidie panes siligineos, v. Salmas. ad Scr. 
Hist. Aug. T. II. p. 502. 

C. 2. [748, wd τὸν τοῦ ὀπτομίγσου μίγσον. Missus as- 
satae carnis erat secundus vel medius. Tres enim missus con- 
ficiebant epulas sacras. Primus nescio*quo proprio nomine 
dictus, velut promulsis et invitatio ventriculi ad appetitum , 
ὡραῖον veterum Graecorum , vid. Athenaeum p. 116. , secun- 
dus missus assatae carnis, tertius τὸ δουλκὲν, dulciariorum , 
liborum mellitorum. "Ires quoque missus apud Latinos medio 
aevo in usu fuisse, colligitur e monumento quodam Mediola- 
nensi apud Murator. Antiqu. Italic. T. lI. p. 315., ubi inter 
Abbatem S. Ambrosii et eius canonicos id contrahitur pa- 
ctum , ut ille, quoties hos ad convivium invitaret, quod cer- 
tis et statis facere debebat temporibus, ternas inferri curarct 
positiones , et in earum singulis terna fercula. Ioannes Mus- 
sus in Chron. Placent. ibid. p. 520. fine: pro prima inban- 
ditione [ἐμβάμματι] dant duos cappones — | postea. dant. carnes 
assatas |hic est secundus missus] — postea dant turtas [id est 
χολλύρια, liba, in circelli modum pista ; designat dulcium] et 
Zoniatas cum tragea saccari de supra; postea dant fluges [bel- 
laria, fruges, fructus horaeos], postea , lotis prius manibus, 
antequam tabulae leventur , dant bibere et confectum de sac- 
caro, et postea bibere. ldem paene ordo apud nos quoque 
hodie in ferculis observatur, et olim observatus fuit apud 
veteres Graecos et Romanos, quibus placentae ultimum mis- 
sum praestabant. Nec discrepant Russi, de quibus auctor 
des veründerten Russlandes p. 18. haec narrat: ,,/F/enn man 
sich gesetzt , werden zum ersten mahle kalte Speisen , Schinken, 
VF ürste, Sültze, auch allerley mit Baumoehl, Knoblauch und Zvie- 
bein zubereitet Fleisch aufgetragen ; dieses bleibt über eine Stunde 
auf der Tafel stehn;. nechst dem kommen. die Suppen , Braten 
und «warmen Speisen; und zum dritten mahl der Confect.'* 

C. 7. [748, 13.] τὴν χειρονομίαν. ^ Graeci cantores ad 
. unius chorostatae seu directoris musicae gesticulationes respi- 
ciunt, qui manibus in diversum agitatis tollere, deprimere, 
flectere vocem iubet ; v, Du Cange v. Xeigovousiy. 


VE TM MM CK. AT ———PERPESRP 


WE UP RUN UN RENS NES ERES S E 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LiB. 11. 879 


D. 5. [748, 2.] oi πένητες. Solebant statis diebus pau- 

, interdum X1l. numero, alias quoque plures, sacris epu- 

is. adhiberi et abeuntes nummo aureo donari. lmperatores 

CPtanos autem rauperibus pedes lavisse, nusquam legi. Pon- 
tifices quoque :tomani olim saepius pauperes epulis excipie- 
bant. Photius in Excerptis vitae Gregori M. p. 760. ed. 
Hoeschel. de Pontifice isto haec perhibet: τὸν ἀρχιερατιχὸν 
λαχὼν ἰϑύνειν ϑρόνον δώδεχώ τινας τῶν πενήτων, ὡς ἔϑος 
“πράττειν τοῖς πατριάρχαις, συνεστιαϑῆναι χελεύει χαὶ συγχα- 
λέσασϑαι τούτους τὸν οἰχεῖον σαχελλάριο» ἐπιτρέπει. ὡς δὲ τὸ 
πρόσταγμα τέλος ἔλαβε καὶ τὴν τράπεζαν οἱ δαιτύμονες 
ἐπλήρωσαν, συνεωρᾶτο δὲ τῷ ἀρχιερεῖ xai τρισχαιδέκατος 
συνεστιώμεγος etc. Ἔ[.8. Gregorius Pontifex duodecim pere- 
grinos solebat ad mensam. invitare, iis quoque singulis en- 
dis, et Paschatis, Natalis et Pentecostes tempore aureos nummos 
et argenteos erogare. Vita eius apud Canis. 'T. Vl. p. 266.]* 

D. penult. [749, 6.] τὸν πολύτριχον. lta membranae. 
Draudii apographum dabat τὸ πολύτριχον., referens ad prae- 
cedens χλητώριον. Sed potest etiam ὄχλον subintelligi, aut 
τῶν πολυτρίχων legi. Nam barbari omnes illi, qui hic di- 
cuntur eo die ad sacras epulas vocati fuisse, longas comas 
gerebant, (unde πολύτρεχοι dicebantur, quum Graeci et Latini 
breviter tonsi essent, caesarie vix infra aures descendente, 
scapulas certe non attingente. Multa in promptu habeo eius 
rei testimonia, quae si explicare et disputationem de coma 
et caesarie veterum ordiri vellem , in vastum campum evehe- 
rer. Quapropter satius est, eam hic omittere et alii meliori 
occasioni, si qua se offerat, reservare. 

434. À. 7. [749, 12.] ἐθνιχοὺς. — Barbari et gentiles, adeo- 
que ethnici idem valebat illis temporibus. Inde .$cho/la genti- 
dium (vid. Vales, ad Amm. Marcell., quae postea ZZetaeria 
dicta fuit seu militia palatina ex peregrinis nationibus con- 
flata. lta in vetusto lapide Aquileiae legit Sertorius Ursatus 
in Monum. Patav. p. 45. sepulturae gentilium veteranorum , 
id est barbarorum; vid. Sc. Maffei Museum Veronense p. 323. 
et Du Cange Gl. Gr. v. Γξεντήλιος. 

À. 9. [749, 14.] ἐξαυτῆς. lta membranae. Apographum 
ἐξ αὐτῆς, NNeutri recie. Leg. enim aut ἐξ αὐτῶν, quo respexi 
in Latinis, quotguot eorum , aut ἐξαίτης., insignis. Dicunt 
nempe novi Graeci ἔξαιτος pro ἐξαίσιος et ἔξαρτος et ἔξοχος, 
insigis, eminens, unde οἵ qua formandi ratione, ingenue 
fateor me nescire; sed dicunt, et exempla sunt eius rei. He- 
sychius: ἔξαιτον, ἐξαίρετον, μέγα, χαλὸν, ἀγαϑόν. Pachy- 
meres VII. 15.: κατὰ τὸν ᾿Ιουστινιάγειον τρίχλινον, ὃν ὅ νέος 
᾿Ιουστιγιανὸς ἐδομήσατο, ἔξαιτον ὄντα καὶ μέγαν καὶ ϑαυμα- 


9:0»; vid. quae ad Anthol. ined. carm. 41:4. dixi. Porro 


880 IO. IAC. REISKII ΟΟΝΜΕΝΤΑΒΗ 


putem δεὰ ante τῶν ῥογῶν deesse. Dictio sive integra &Eav- 
τῆς, sive divisa ἐξ αὐτῆς, notat protinus, ἔξ αὐτῆς τῆς ὥρας, 
extemplo , ut apud Nicetam p. 74. C. 7., aut idem, quod. ἐσατ- 
Jue, deinceps, olim valet, ἐκ ταύτης τῆς ὥρας, id est μετὰ 
ταύτην τὴν ὥραν. ἱ 

A. penuit. [749, 16.] καβάδιν. Quantum ex descriptio- 
nibus variis colhgo, fuit cabadium idem atque ἐπελωρίκεον 
vel ἐπιϑωράκιον, id est vestis, non quae loricae aut thoraci 
proprie sic dicto, sed pectori, in quo gestatur thorax , et 
quod propterea saepe quoque thorax appellatur, superindueba- 
tur. Fin JYams oder Brustlatz, sive potius eine JT'este 
mit. kurtzen. Schóssen , und auf der Brust mit doppelten Ueber- 
schldgen. | Vertunt. tibennam , sagum , supparum , togam; vid. 
Goar. ad Codin. p. 49. n. 3o. et ad Cedren. p. 417., ubi ex- 
ponit £unica exterior stricte corpori adhaerens, brevior, glo- 
bulis ante pectus munita. Sed praecipue conf. Du Cange 
Gloss. Graec. et Salmas. ad Scr. Hist. Aug. T. lI. p. 545., 
cum quo idem non sentio. Persaepe occurrit haec vox in 
auctoribus Arabicis, neque tamen Arabica est, neque distin-. 
ctam eius ideam illi homines dant.  Persicam vestem esse, pa- 
tet ex illis.  Adscribam, quia pauca sunt, quae ad Abulfedae 
Ann, 594. seu Chr. 1:198. notavi, Apparet ex hoc loco 
(sic ibi scripsi) Caba 3, unde nostrum Cappa manavit, ge- 
stamen Persarum et gentium ad illud nomen pertinentium fuisse, 
non item Turcarum. Golius in Lexico bL . ait esse vestem vi- 
rilem peculiariter Persicam , quae sub axillis per obliquam du- 
plicatur, Olearius in Itinerario p. 410. ed. Slesvic. Keba esse 
ait clare feine Filtze, ^ Materiam panni, non formam exprimit 
aut usum, Laudat illos quoque f//tros Paulus lovius libello 
de legatione .Moscovitarum (p. 488. Collectionis ltinerarior. 
Sim. Grynaei Basil. 1555. curatae) his verbis: Mediterranei 
Tartari nihil praeter equorum pernicium greges et nobiles nulla 
filorum textura , sed coactis ex lans. candidos centones prae- 
bent , e quibus feltriae vestes paenulae ad perferendam omnem. 
imbrium | iniuriam. idoneae. atque | pulcherrimae | conficiuntur. 
Cl. Schultens. in Vita Saladini p. 212. cap. CXXX, vertit 


sinus vestis, ad sensum sic satis bene, Infra sub Anno 684. 
occurrit dictio  3UX53. L$, Caba tachtani seu inferior, quae 
sub aliis vestibus gestari solet et opponitur à. ux , 


athlaso faucani seu superiori seu exteriori, unde constat Ca- 
ba rationem habere vestae seu ttunicae nostrae." Haec ibi, 
Locus Abulfedae, ad quem ista scripsi, hic est: ,,Chowarerim 
Schali. Tacasch invadebat Bocharam , tunc. Chattlaeis parentem, 
et. subigebat eandem , humanum tamen se victorem gerebat, 
quamvis iniuriam sibi factam. gravibus poenis ulcisci potuisset, 
Chatthaei enim tenente obsidione canem, uno cassum oculo, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. ir. 88i 


caba indutum [seu tunica Persica] e catapulta versus obsiden- 
tes exploserant. cum. contumelioso dicterio, hunc ipsorum. Soltha- 
"mum esse. J'acascho nempe iacturam. alterius. oculi exprobra- 
bant. 4t ille tamen tantum aberat a repetenda procacis lin- 
guae et petulantis facinoris poena; ut potius beneficiis sibi lar- 
pec ecuniadriis novos cives obligaret. 

D, 10. mom 25.] αὖϑις σὺν τῇ ἐξόδῳ τῆς βασιλικῆς 
ἀναχλήσεως. Verba perobsura. Visum quidem id maxime 
congruum sensum fundere, quod in Latinis dedi, quae sub- 
innuunt, εὐϑὺς et ἀνακλίσεως legendum esse, Insolens tamen 
semper est dictio εὐθὺς σὺν τῇ ἐξόδῳ τῆς βασιλικῆς ἀνακλί- 
᾿σεῶς, statim cum exitu regiae accubitionis pro statim atque rea 
.accubuerit. 

(55. A. vit. [751, 12.] κλητώριον δείπνου. Sub vespe- 
ram scilicet hoc convivium celebrabatur ; ünde colligitur, prae- 
cedentia convivia meridie fuisse celebrata. Quare autem τίν 
demiale convivium hoc fuerit appellatum, non exputo. Ideone, 
quod. qui die proxime antegresso cursu certaverant et labora- 
verant, Íructum sui laboris et sudoris eo die carperent ? 
Certe cursores, qui die superiore octavo de pedum pernicitate 
certaverant, hoc nono die ad sacram mensam adhibebantur ; 
ut e linea penultima huius paginae constat; et τρυγᾷν pro 
percipere , frui ponunt; v. Nicetas p. 152. A; pen. Sed 
longe hoc petitum est et parum a nugis abest. 

C. 4. et 5. [752,5. 4.] λογοθεσίου. n sic credidi 


exhibendum esse, quum membranae loy darent, ambigue , 
idne an λογοϑέτου vellent, 

D. 1. [752, 12.} ποδεῶν. Ποδέα est vestis talaris , pe- 
des tegens; et dein in genere vestis omnis; vid. de hae voce 
disputantes ad Codinum Goar. p. 16. et Gretser. p. 178. et 
Du ; d Gloss. Gr. h. v. 0 

[752, 15.] προεύρτιὸν φωταυγίαν. Probane sit 
JE ὧν an φωταψία aut φωταγωγία rescribendum, viderint 
ahi; item, quid sibi velit vox προεύρτιον, Nam φωταγωγίαν 
significare accensionem  lampadum aut cum cereis processio- 
nem, nemo dubitat. Mihi vero non succurrit vesperis seu 
pridie diei alicuius festi consuevisse faces accendi, aut in iis 
processionem celebrari. Et praeterea non video, quodnam fe- 
stum hic secutum fuerit hanc φωταγωγίαν. Nam festum Lu- 
minum tertio demum die post sequebatur. 

456. A. 6. [755, 4.] τῶν δὐαγῶν οἴκων. Ita solebant mo- 
terio in specie appellare; v. Du Cange v, Loca venerabilia, 

B. 4. (755, 12.] διβενέτων. Notabile hoe; venetis fuisse 
'archiatros indutos , quod nescio an alibi observatum sit, Ho- 
die carmesinas gestant in processionibus; 


Constantinus Porphyr. Vol. H. 56 


882 IO. IAC. ΒΕΙΒΚῚ COMMENTARII 


, Ὁ 5. [755, 24.] μετὰ τὴν ϑείαν τῆς ἑσπέρας uvorayo- 
γίαν. Μυβίαρορία celebratio Missae est. Hinc patet, Graecos 
sub vesperam quoque, post horam nonam, quae nostrae ter- 
tiae pomeridianae respondet, sacramentum celebrare; vid. 
p. 442. B. 3. Nisi malis, ut isto loco vocem σύναξις et 
λειτουργίας pro conventu ad cultum divinum et eius celebra- 
lione, absque missae officio , ita hic loci vocem μυσταγωγία 
eodem sensu accipere. Quod tamen non puto procedere. 

457. DB. ro. [755, 12.] σεχραιτικοὺς. Clerici secretici vi- 
dentur apud Graecos fuisse qui ecclesiae Latinae sunt cerici 
saeculares , non consecrati; v. p. 440. C. 3. et officium eorum 
fuisse, ut in.secretis patriarchae seu tribunalibus eius vel 
expeditionibus sederent et lites, negotia, reditus, expensas 
€ius curarent. 

C. 2. [755, 15.] τουλδίων. Ita librarius dederat; procul 
dubio per errorem , pro δουλκίων. 

C. 6. [755, 18.] συφραγίου. lta est in membranis, A- 
pographum dabat σφραγίου,, consilione, an casu et errore de- 
scriptoris, non diserim. — Non careret specie σφραγίου, si zt&y- 
TOV abesset. Nam. datas fuisse pauperibus et monachis ad 
sacras epulas admittendis tesseras , σφραγίδια, supra notatum 
est, Sed σφραγῖδες et σφραγίδια dicitar, non σφραγία, et 
praeterea συφραγίου elegantius quid habet, quam ut potuerit 
a librario pro voce notiori substitutum fuisse. Hinc excudi 
illud, quod in Latinis dedi. Sane σουφράγιον et σοφράγιον 
in Glossis Nomicis redditur ἀποστροφὴ, refugium , et βοήϑεια, 
Quam Glossam egregie illustrat et ab ipsa vicissim fidem au- 
ctoritatemque accipit locus Spartiani in Pescennio Nigro T. I. 
p. 672.: nec sibi unquam vel contra solem , wel contra im- 
bres quaesivit tecti suf)ragium , ubi Ulricus Obrechtus non im- 
probabiliter quidem suffugium coniicit, audiendus tamen non 
est, Du Cange in Gloss. Lat. v. Suf/ragium exempla conges- 
sit, in quibus haec vox praestationem omnem , auxilium , ali- 
mentationem. et sustentationem notat: quo remitto. 

C. ro. [756, 1.] ἅπαντα. ta est in membranis, et pau- 
lo post καὲ ὀρφανῶν. Sed pro illo legi debet ἁπάντων et 
pro hoc σὺν ὀρφανῶν. 

458. A. ult. [757, 1.] τῶν ἕξ ξχατέρων. lta recte mem- 
branae.  Apographum dabat τῶν ἐξ ἀμφοτέρων. Particula 
ἐξ vel ἐπὲ non noceret, si adesset. Sed abesse quoque sine 
damno potest. Numerus abesse nequit. 

B. 3. [757, 4.] αἴνεσιν. Graeci eivovg appellant 7audes 
dei, psalmos. Hinc αἴνεσις laudatio dei per hymnos; v, Du 
Cange v. Zlogia. : 
τς Β, 4. [γ80.5 5.] χειλέων. Quum sequatur. ἐξυφανϑεῖσαν, 
et sermo hic non sit de cantu Imperatoris Leonis , sed de 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LiB. 1. 883 


cantico ab ipso composito, procul dubio legendum est zztocv, 
nisi malimus dicere, auctorem admodum tragice locutum fuisse. 
Verum quidem est, Imperatores haud raro ipsos cantica or- 
sos fuisse suo coetui tam in ecclesia, quam domi , üt constat 
exemplo Leonis Armeni , de quo Cedrenus p. 491. C.: εἰώϑει 
ἐν ταῖς ψαλμῳδίαις ἐξάρχειν τῶν airov , xai μᾶλλον ὅτε ἐν 
τῇ τοῦ Χριστοῦ γεννήσει οἱ τῆς ξορτῆς κανόνες ἐψψάλλοντο. 
Sed hic non dicitur Leo hymnos exorsus fuisse, sed cantores 
dicuntur hymnum eius manibus textum calamoque eius exa- 
ratum ordiri. Celeber autem Leo Sapiens est inter hymno- 
hos Graecos, ut ex actis Sanctorum T. I. lunii constat. 

B. ult. [757, 11.] δεξέμου. Ita paulo misolentius appel- 
lat totam per XII. dies continuatam hilaritatem, quibus nem- 
pe lmp. proceres ad se et ad mensam suam admittebat. 

C. 7. [757. 17.] Ἰουστινιανοῦ τοῦ μεγάλου.  VJustiniands 
M. ille dici solet, qui Belisario, Procopio ct Agathiae vixit 
aequalis medio saeculo VI, et dia magnaque cum gloria re- 
gnavit, oninibus notus. Atqui triclinium lustiniani non ille, 
sed lustinianus 0 »£og et ὅ δινότμητος, ut appellari solet 
qui saeculo VII. exeunte reguavit foeda cum fama , condidit, 
ut constat e Du Cangii CPli Christ. L. 11. p. 118. Est ergo 
error aut memoriae auctoris, aut calamo librarii tribuendus 
et νέου reponendum, aüt tQ μεγάλῳ, ut p. 440. C: 7. Conf. 
dicta ad p. 372. A. ult. 

D. 8. [758, 8.] τῷ φϑέγμα. lta membranae; ἀπὲ τῷ 
φϑέγματε leg., aut τὸ φϑέγμα. Prius rectius. ^ 

459. A. 4. [758, 15.] τῶν καϑίσμάτων. Sic et infra legitur 
p. 447. D. 1. et 452. A. ult. Non solet tamen in plurali, 
sed in singulari efferri cathisma. — Nam sic appellabatur totum 
ilud tribunal vel aedificium super circum eminens, e quo 
Imp. ludos circenses spectabat, ut saepius dictum. Videtur 
inferius, in ima huius aedificit contignatione , sala pransoria 
fuisse, quam Noster hic τὸν rgíziivov τῶν χκαϑισμάτων ap- 
pellat. 1nfra autem p.450. C. 4. ὃ τρέκλινος τοῦ χαϑίσματος 
appellatur. 

A. 9. [758, 20;]] ἀχταρίῳ xai τῷ δεκσογράφῳ, Τιᾶ mem- 
branae.  Zctarius satis bene potest dici ab acta, neque pe- 
ius, quam actuarius ab actus; δεχσογράφος autem male exara- 
tum est pro δεησογράφος. Et adscripserat cl. Leiche margini 
apographi Draudiani, leg. esse dezcoyoaqQ. ^ Sed a vepreto 
ficus quaerit, qui accurationem et puritatem sermonis a novis 
Graecis exspectat; Sic εὐτυχοφόρος dicunt pro εὐτυχιοφόρος 
vel εὐτυχέιοφόρος, ut in Latinis meis ubique reposui, et in- 
fra p. 462. A. 1. est γειτονάρχης pro γειτονιάργης. Talis est 
formatio ὀπισϑόδομος pro ὀπισϑιόδομος, id est δόμιος ὀπίσϑιδς: 
xtotpdoygagog pro κωμῳδιογράφος. Ποσωχάφης m Aniho-z 


884 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


logia nomen fictum pro ᾿Ποσιοχάρης. Apud Nostrum p. 45. 
C. 5. est ὀστιαροπριμκιχήριος pro ὑστιαριοπριμιχήφιος, εἰρο- 
χάρης τάλαρος, quasillus lanis gaudens, pro ἐριοχαφεῖ. Non raro 
quoque librarii ΕἸ et K permutant; cuius rei exemplum in 
proximo ἡλιαχοῦ habemus,ubi vid. et ad p.582. A. pen. De 
magistro libellorum supplicum v. Goar. ad Codin, p. 50. n. 
44. et Du Cange v. Ζεήσεις et Epitendesion. At quare tamen 
δεησογράφος et non potius δεησοδόχος dicebatur ? Ego cau- 
sam non exputo, Audiebat olim magister epistolarum , legati- 
ones civitatum , consultationes et preces tractans, ut est in 
Notitia imperii , item magister libellorum et cognitionum sacra- 
rum.  Wenit hac occasione declaranda vox $ox& vel goxxa , 
quod Du Cange inter pretatur petitio , libellus supplex prin- 
cipi oblatus, ἀναφορὰ, et a roga derivat. Sed est vox Arabica 
Kx$,, schedulam | si nificans,- un billet. 

B. τ. [759, 1.] ἡλιακοῦ. 1n membranis et apographo 


erat Κλξ et paulo post χλεαχοῦ integris litteris, ad quem 
posteriorem locum cl. Leiche in margine adscripto az ἥλεα- 
x0)? rectum feriit et sagaciter conicttadit; Saepe enim .H et 
K permutari a librariis, modo dixi et alio exemplo demonstravi. 

C. 5. [759, 14.] ἀλλαξήματα. Mutatoria , id est viros, 
quibus comparere in mutatoriis licet. Sic hodie chapeaux 
appellamus mares, quorum proprium gestamen sunt pilei, 
chapeau rouge pro cardinali. — Ita. quoque. Anna. Comnena 
Alex. p. 4or. μετὰ δύο χλαμύδων diit, quod ex sententia 
et interpretatione Du Cangii ad loinvill. p. 140. idem va- 
let atque avec deux cottes d'armes , c'est à dire avec deux 
chevaliers ; quia nemo tum temporis ius habebat praeter mi- 
lites, 14 est equites, loricas gestandi. lta scuta pro viris 
scutatis. Domnizo in vita Mathildis: ext e Lucis cum quin- 
gentis quoque scutis. — Z'estimonia pro testes (v. Du Cange Gl. 
Lat, v. dhramire, quae est vox Germanica, anramen ; 
v. Frisch. Lex. Germ. v. Hamen,) barbutae pro viris barbu- 


tatis seu galeatis. Nam bs; 2, barbut, (unde barbiton , in- 
strumentum musicum, et bafbuns, navis, γαῦλος, et barbuta, 
galea) omne ventricosum notat, ad rotunditatem accedens. 
Charta vetus apud Du Cangium Gl. L. h. v.: habere tenetur 
suis expensis tantum Biybulas tercentum , hoc est milites bar- 
butis armatos, ut Du Cange ibidem ait, qui et conf. in v. 
Fusus. Sic appellabant sexum foernininum , ut in eius opposi- 
tione Janceam sexum virilem. — Zereditas ad fusum transire « 
parte lanceae , quando ad filias perveniebat ; agnatus ex parte 
gladii seu viri, et agnatus ex: parte Jusi seu foeminae est in 
speculo Sakonico. Θώρακι πυκτεύειν adversus ϑωρακίτην, 

loricatum luctarí , habet Artemidor. p. 121. cap. 53. lin, 15. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib. n. 885 


Medio aevo, ut Graeci ἀλλαξέματα,, mutatoria vel paratoria 
appellabant senatores, sic Latini quoque eosdem appellabant 
paraticos et homines de paratico. 1n charta apud Du Cangiüm 
comparantur Aomines de paratico hominibus de genere militari ; 
vid. v. Paragium et Paratici , ubi velut collegae memorantur 
credenderii , oi nioriwwoi, consules viciniarum, οἱ γειτονιάρ- 
χαι, paratici , τὰ ἀλλαξίμιατα, et iudices, 

D. 2. [759, 21.] ἐν τῇ ἀψέδι, Quamnam apsidem seu for- 
nicem intelligat, palatiine an 8. Sophiae pronaum (nam atria 
templorum, ut apsidata, etiam «wídec appellari a novis 
Graecis testatur ΤῊ. Smith. in Epist. de ecclesia Graeca), 
an denique Milium vel aliquod aliud publicum aedificium , 
quis dixerit ? 

D. 4. [760, 5. τῆς τυροφάγου, Sic appellatur illa septi- 
mana, quae Dominicam Carnisprivii nobis Quinquagesimae 
sequitur, qua tota , neque ultra, caseo et ovis vesci licet ; 
vid. Du Cange ἢ. v. 

- 4o. A. 7. [760, 14.] &veAoyíov. Analogium est pulpitum 
portatile, cui imponitur liber, e quo aliquid recitatur; vid, 
Du Cange Gloss. utroque h. v. Caeterum consuevisse in coe- 
nis imperialibus e sacro codice et aliis pietatis libris quaedam 
recitari, apparet e Leone Grammatico p. 505. A. 1., Script. 
post Theophan, p.259. C., ubi paene eadem verba, et Sy- 
meone Magistr, Ánnal. p. 488. D.: ἦν δὲ καί τις τῶν παίδων 
ἀναγινώσκων ἐν τῇ τραπέζη αὐτοῦ.  Luitprandus in Legatio- 
ne p.485. A. narrat, se a Nicephoro Phoca coena exceptum , 
in qua, quod prius non fecerat, voce Latina Beati loannis 
Chrysostomi homiliam in — Apostolorum | Actibus legere iussit. 
Observat Muratorius, alios codices habere pro verbis voce La- 
tina, vos celatus, e quo ipse faciat voce elata. Non impro- 
babilis ea coniectura ; certe melius non succurrit nunc, quam- 
vis visum aliquando fuerit , in vos celatus latere Graecum 
aliquem accusativum τοὺς .... A«rovc; sed quem frustra 
quaero, ln aula Romana idem mos inier prandendum prae- 
legendi obtinebat, 1n ordine Romano, ubi convivium descri- 
bitur, quo Papa Cardinales die paschatis excipiebat, inter 
alia haec leguntur: ad dimidium convivium ex praecepto 
archidiaconi surgit quidam diaconus et legit lectionem. — Can- 
tores autem. ex praecepto domini pontificis cantant. sequentiam, 
quae sit conveniens paschae , modulatis organis , eaque finita 
eunt et osculantur pedes pontificis , qui. dat eis coppam ple- 
nam, potione, et accipiunt &  sacellario unum Byzantium. 
Ceremoniale Augustini Patricii HI, S, ri. de Jectíone scripturae 
in mensa: cum prünum convivium incipietur, in loco con- 
venienti ponatur pulpitum , et subdiaconus sive capellanus 
Papae aliquid de sacra. scriptura legat usque in finem convivii. 


836  . 10.1.6 REISKII COMMENTARII 


Interim cum silentio et absque strepitu omnia administrentur. 
qum diligentissime ; ubi vid. not. losephi Catalani p. 158. 
2tiam a Turcis Alcoranum inter epulas legi, testantur Anna- 
les Turcici Leunclaviani ad A. C. 1594. In veterum quoque 
lmperatorum Romanorum epulis lectores adhibebantur. Spar- 
tianus de Adriano, i& convivio, ait p. 215. , tragoedias , co- 
moedias , Atellanas ,| sambucas , lectores, poétas pro re sem- 
er exhibuit. 

B. 4. [760, 22.] τοῖς δὲ λοιποῖς. Ante haec verba desunt 
quaedam , quorum sensus fuerit: et z//is quidem , cantoribus 
et lectoribus , dantur nomine Imperatoris bini solidi aurei. 

C. antep. [761, 15.] τῆς τῶν ἁγίων sixóvov ὀρϑοδοξίας. 
Videtur post primam vocem περὲ excidisse. Vulgo festum 
Orthodoxiae nude dicitur ; vid. Du Cange ἢ, v., qui ait 
Orthodoxiam appellari primam dominicam ieiuniorum seu qua- 
dragesimae , in qua celebratur apud Graecos festum restitutio- 
nis cultus sacrarum. imaginum sub Michaele et "Theodora Impp. 
legiturque Synodicum in hanc rem editum. Quae res nota 
est ex historia Byzantina. 

441. A. 8. [762, 10.] παραδόξου. lta membranae. Leg. 
περιδόξου. 

C. 1. [765,.2.] ἐξηλλαγμένων. Dedi in Latinis in muta- 
toris; ἐξαλλάττειν enim. idem est atque simplex ἀλλάττειν, 
postquam vestes veteres novis mutassent, idem est dictum atque 
in mutatoriis. Conf, p. A41. D. τι. 

442. C. τ. [764, 19.] ὑπαλλαττομένης τῆς ἐνδυτῆς etc. 
Endytae seu tapetes altaribus instrati debebant quotannis in 
magno sabbato seu die festum paschatis proxime antecedente, 
mutari omnibus in ecclesiis. Endytam S. Sophiae, ut cathe- 
dralis , mutabat ipse Imperator. Conf. p. 21. A, et t07. B. 9. 
Regum id erat aevo medio, endytas templis donare et reno- 
vare; et, si quod in celebre templum religionis causa veni- 
rent, debebant ingrati animi testimonium arae pallium re- 
linquere, De Constante, Heraclii filio, riarrat Paulus Warne- 
frid. V. I. sic : Constans J4ugustus Neapoli egressus — cum 
ad limina B. Petri pervenisset , obtulit et pallium auro. textum. 
Manavit hie mos aut ab Arabibus ad Graecos, aut ab his ad 
illos et Turcas. Iam ante Muhammedem mos erat Arabibus 
Cabam suam, aedem sacram Meccanam, metam suae venera- 
tionis, palliis lemanicis insternendi, ut ex historia regum 
Arabiae felicis constat, Chalifae post Muhammedem quotaunis 
munera et pallia toti aedi insternenda mittebant; (nam qua- 
drata et tecto plano est,) et eorum successores, Ottomanici 
Imperatores, adhuc hodie quotannis id faciunt, Pompam, 
qua mittebatur illa endyta suo tempore Misra vel Alcahira ad 
Meccam, describit in Itinerario suo Wansleb, p. 545.: Le 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. ii. 887 
. pacha fit partir du Caire en grande pompe le Mahmel ou 


» 


drap mortuaire, que les roys et les pachas d'Egypte ont cou- 
tume d'envoyer tous les ans à la Mécque pour couvrir le tom- 


beau de Mahomet." Vox M , Mahmel , non pannum .fera- 
lem , sed lecticam notat, neque mittitur ille pannus , endyta, 
ad tegendum Muhammedis sepulerum, quod Medinae est, 


sed ad tegendam aedem Meccanam; unde etiam Bex KIT, 
Alkisswe seu tegumentum , endyta , appellatur. Et chartula- 
rius ille, cuius est reditus agrorum his endytis comparandis 
et ad Meccam mittendis destinatorum colligere istamque ad 
usum impendere, appellatur Nadir i| Kiswe , 8X 4i, 
l'intendant du habit, ut idem Wansleb. p. 549. vertit, sed 
rectius reddideris ὁ ἐγδυτοφύλαξ, inspector wel curator endy- 
tae. Conf. Du Cange v. Ἐνδύτης et Endyta. 

44. C. 4. [764, 21.] τῆς διανομῆς γενομένης τῶν νάρδων. 
Mos erat, ut sabbato magno sceuophylax in sceuophylacio 
magnae ecclesiae coram lmperatore et patriarcha mardos, id 
est pyxides nardo plenas, distribueret, illo puta unguento 
odorato , nondum consecrato, quod post consecrationem: a sa- 
cerdote factam τὸ μῦρον appellatur et "ungendis crucibus , 
aris aliisque sacris vasis servit. Vid. pag. 21. B. et 107. C. 
Solebant enim eo tempore homines elegantiores pyxides nardi 
secum gerere , ut nos hodie pyxides pulvere sternutatorio ge- 
rimus onustas. Aldhelmus de laudibus virginitatis: omne pa- 
trimonium et ornamentorum gloriam tam discriminalia capi- 
tum et periscelides. crurum , quam olfactoriola nardi et cre- 
pundia collo e gemmiferis lunulis pendentia ad stipem  mancis 
et matriculariis prodiga liberalitate contulerunt. Alias legun- 
tur Imperatores ante festos dies et processiones solenniores 
τριψίδια, frusta, schidia cinnamomi , item ὀσφράδια seu fa- 
sciculos florum distribuisse, de quibus dixi suo loco. 

C. 7. [765, 1.] ἐν τῷ ἑσπερίῳ δείπνῳ. Quare addidit 
fontgíp, quod superfluum videtur? Dixeruntne novi Graeci 
δεῖπνον pro ἀρίστῳ, prandio , ut necesse fuerit ad designan- 
dam coenam addere vocem ἑσπέριος ἢ An abundat, ut multa 
et apud Nostrum et alios negligentes sermonis castigati et in- 
fantes scriptores ? 

D. 6. [765, 10.] μετὰ τὴν ἐχφώνησιν τοῦ μυστιχοῦ ὀργά- 
vov. Ergone instrumentali quoque musica in sacris uteban- 
tur Graeci? Atqui supra asseveravimus, eam ex ecclesiis 
Graecis, et ad eorum exemplum e Russicis quoque, ut rem 
turpem et profanam, exulare. Certe nusquam memini, me 
vestigium organi aut alius instrumenti musici in Graecis eccle- 
siis reperisse, 

(43. A. 7. [765, 22.] προσεξένισε. Non malam puto banc 


838 10. 1AC. ἈΕΙΒΚΙ COMMENTARII 


scripturam, licet futurum sit, ut multis secus videatur. Bene: 
novi , Graece dici zgo5evíCaw et in imperfecto προὐξένεζον. 
Sed in origine προξεγίζειν revera est προσξενίζειν, peregri- 
num peregrino conciliare , adducere duo peregrinos ad se invi- 
cem. Forte o omiserunt lenioris pronuntiationis gratia , prae- 
sertim quum πρὸ et πρὸς idem sit in origine et πρὸς nihil 
aliud, quam πρὸ cum decurtata terminatione ge, versus; 
πρὸς, «9006 , versus anteriora, 

.  Á.antepen. [766, 1.] ϑεωρίαν. —Verti spectaculum , de- 
signans locum , qui spectatur et in quo aliquis vel aliquid 
spectatur; ut oraculum , locus, in quo oratur; coenaculum , 
locus , in quo coenatur, Θεωρίαν novi Graeci pro omni ima- 
gine, specie, forma ponunt. Gloss. Graecobarb. apud Du 
Cangium Gl. Gr. p. 1183. c. f. : τὸ ὅποῖον ἀπὸ τὰ δύο μέρη τὴν 
αὐτὴν ἔχει ϑεωρίαν, vestis, quae ab utraque parte eundem 
habet adspectum ; mitto. alia. Est ergo 7 τοῦ βήματος ϑεω- 
oía , adspectus vel spectaculum. tribunae , idem atque spectabi- 
lis tribuna,  Sedebant ergo eo die Imperatores intra tribunam, 
et ibi quoque senatores osculatum admittebant. Huius tamen 
moris nullum reperio vestigium in superioribus. 

D. 8.[767, 6.] κλῆμα. Procul dubio legendum est xz7- 
μα. nam de vite aurea hic cogitandum non est. 

444. A. 5. (767, 12.] περιεξῆς. Idem esse puto atque πέ- 
Οἱξ εξῆς, duas voces in unam contractas, sibilante elisa , ne 
Ἑ tam brevi intervallo recurreret et aures laederet, 

A; 8. [767, 16.] μεγάλου. "Videtur haec vox suspicionem 
movere ac si plura praetoria in Urbe fuissent. Qua de re 
mihi non constat. 

D. 9. [769, r.] σικῷ. "Vox haec vetustis Graecis fere 
tantum de sace//o dicebatur, novis etiam maximum quodque 
templum est. Ita, ut de multis saltim unum allegem, est apud 
Scylitz. p. 821. C. 5.: ὁ μέγιστος καὶ περίπυστος τῆς τοῦ 
ϑεοῦ σοφίας σηχός. "Tam frequentis certe tum erat usus, ut 
etiam Latini a Graecis assumerent. Du Cange v. jS$rccus , id 
est σηχὸς, hunc locum e Chronico Magdeburgensi citat: du- 
ces ac praefectorum principes cum. manu principum. congregati 
zn sicco [hoc est in aedicula vel oratorio] PaszZicae AMagnz 
Caroli cohaerenti. MI 

445. C. antep. [770, 10.] τὰ φωτίσματα. Graeci neophy- 
tos seu recens baptizatos aut adhuc baptizandos φῶτα et 
φωτίσματα appellabant; sive quod veluti lumina erant, quo- 
rum bona opera lucebant coram gentilibus et christianis am- 
bosque ad imitationem poterant et debebant allicere, sive 
quod cereos gererent in ecclesiis per septimanam paschalem ; 
sive denique, quod illuminati aut 3lluminandi, hoc est baptiza- 
ii aut baptizandi essent, Nam baptizare appellant Graeci gc- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. Lib.j. 880 


ice», et festum Epipbanias seu baptismi Christi τὰ φῶτα, 
et erat in ecclesia aliquis & ἀρχῶν τῶν φώτων, inspector recens 
baptizatorum , ὁ ἄρχων τῶν γεοφωτίστων: vid. Du Cange 
v. φῶτα et φωτίζειν. Solebant autem in vetere ecclesia pue- 
ros non statim a nativitate baptizare , sed exspectabant , donec 
aliquantulum. adolevissent et numerum aequalium simul, 
praesertim magno sabbato, baptizabant , qui tota septimana 
paschali in albis et cum cereis procedebant; vid. ad p. 54: 

A. 4., ubi plura hac de re dixi. 

C. antepen. [770, 1o.] ogarorgógov.. Ergone psa 
trophus idem fuit cum τῷ ἄρχοντε τῶν φώτων ὃ 

C. ult. [770, 12.] χρυσῆς τραπέζης. Mensa lignea exa 
alterius generis erat , aurea lamina incrustata. ]dem de cae- 
teris quoque talibus tenendum, Ecquis enim totam auream 
mensam, totum aureum organum soliumve tractare, bàiu- 
lare possit? 

446. B. 5. [771, 14-] ἀριϑμὸν. Post hanc vocem erat spa- 
tiolum yacuum in membranis. 

B. 11. [771. 18.]. μετὰ τῶν ex Βουλγαρίας δώρων. Vi- 
dentur mihi (et ni memoria fallit, legi alicubi) quotannis mu- 
tari soliti fuisse Bulgarorum in urbe regia residentes circa 
tempus Paschatis, Habebant enim Bulgari perpetuo legatos 
CPlhi, et vicissim CPtani 1mpp. habebant perpetuo legatos 
apud Bulgaros, quos etiam quotannis ad coenam vocabant. Novi 
ergo circa Pascha identidem venientes munera nomine regis Bul- 
gari apportabant , quae hic dicuntur feria sexta paschalis he- 
bdomadis , primum ad Imperatorem admissi , obtulisse. 

447. D. 10. [774 7.] μεσούσης τῆς ἑορτῆς τοῦ πάσχα. 
Ergone Pascha et festum Paschatis appellabatur totum tem- 
pus quinquaginta dierum , qui dominicam Paschatis et Pente- 
costes intercedebant ? Dixerintne Graeci novi μεσεῖν pro 
μεσάζειν, non bene memini. Erunt certe qui μεσαζούσης hic 
reponere malint. Nullum alium diem, quam medium inter ambo 
festa seu vigesimum quintum a festo. Paschatis inde designari 
liquet ex eo, quod medio festo Paschatis hic loci dicitur Impera- 
tor procedere ad δ. Mocium. Atqui p. 59. seu L. I. cap. 17. in 
ipso titulo dicitur Imperator illuc vadere τῇ τετράδι τῆς eo0- 
πεντηχοστῆς , seu feria quarta septimanae. questa post pascha. 

448. A.8. [774, 15.] τῶν κατὰ, Forte pro τῶν legendum 
est πάντων, nisi potius prorsus delendum sit. 

D. 5. [775. 19.] τὸ στέψιμον τοῦ δεσπότου. At cuius? 
Leonis profecto Sapientis, sub quo Cletorologium hoe condi- 
tum fuisse, multis et indubitatis argumentis constat. Atqui 
coronatus ille a patre Basilio fuit die festo Epiphanias A. 870. 
(Vid. Du Cange Famil. Byzant. p. 141.) Etiamsi velis forte 
coniicere, Leonem die post Pentecosten proximo imperium adi- 


» 


800 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


isse, patre vivis exemto , neque boc procedit. Nam Basilius: 
Calendis Martiis obiit, ut Du Cange perhibet , aut 29. Aug., 
ut Noster. Ergo aut sub alio Imperatore scriptum fuit hoe 
Cletorologium , aut particula haec ab aliena manu est addita. 
Ergo per despotam intelligitar Constantinus Porphyr., Leonis 
fius.  Despotas appellari iam Heraclii tempore consuevisse 
filios Imperatorum, apparet ex p. 565.B. 8. Simul apparet ex 
hoc loco, Constantinum a patre Leone vivo coronatum , non 
post eius excessum demum fuisse , ut aliqui tradidere. 

449. A. 6. [776, 9.1 ὀγδόῃ. Non inest vitium huie numero, 
quod aliquando putabam , quamvis auctor ordinem suum de- 
serat et octavum Maii post undecimum collocet. Maii enim 
VII. celebrabatur memoria loannis Theologi, ut e Me- 
naeis constat. 

-. B. 1. [776, 15.] ὠνάκλησις. Vid. Cedren. pag. 596. et 
Script. post "Theoph. p. 215. c. 100. Intelligitur ex hoc loco, 
factum id esse 20. lulii, quo memoria Eliae prophetae cele- 
bratur a Graecis. Tempus facti praeterierunt laudati scriptores, 

B. 5. [776, 18.] ἀπολύσιμον» — Canticum, quod in fine 
officii, ἐν τῇ ἀπολύσει canitur ; vid. Du Cange v. 14n0Avotc. 
Pro ἰσόμυλον, ut in membranis est, patet legendum esse 
ἐσόμελον. 

45o. B. 5. [7γ8, 12.] δέδονται σφραγίδια. | Interpretatur 
locum hunc alter Nostri pag. 210. À., ubi dicitur: δίδωσεν 
(scil. Imperator) αὐτοῖς (proceribus suis) σφραγῖδας διανεῖ- 
μαι τοῖς πτωχοῖς, ὅπως ἀνακληϑῶσι (id est ἀνακλιϑῶσι) μετ᾽ 
αὐτοῦ (ita est in membranis) εἰς τὰ ιϑ' ἀχούβιτα κατὰ τὴν 
ἀρχαίαν συνήϑειαν,, distribuit ipsis tesseras, quas . distribuant 
inter pauperes, quo recumbant [id est epulentur] cum Zmpe- 
ratore in XIX. accubitis iuxta veterem. consuetudinem. 

^ 


c 

B. 11.[778,10.] πριμικηρίοις, In M. erat. μεῖζ. 

C. 2. [778, 19.] vou/euazoc «y. Reddidi nummis singu- 
lis et quaternis miliarensibus. Puto nempe, & quidem nume- 
rum singularem, y autem tertiam nummi partem , hoc est 
quatuor miliaresia , significare. Sane y cum aliquo ductu ca- 
lami exstat inter compendia numeralia apud Montfaucon. p. 
561. Palaeogr. Graecae et dicitur τὸ τριτημόριον vel τὸ τρί- 
τὸν μέρος indicare. Eadem de causa βό΄ p. 454.C.5. interpre- 
tatus fui binos nummos cum ternis muliarensibus. Quodsi 
autem hic loci sit reddendum binos nummos cum quaternis mil., 
erit priore loco reddendum szngulis nummis cum ternis -milia- 
rensibus. Utram sit rectius, eruditi iudicent. 

C. 9. [779. r.] τῆς & τοῦ «Αὐγούστου. In sextum diem 
Augusti incidit festum transfigurationis Christi. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. II. 801 
451. B. 8. [78o, 6-] τῇ ἐπαύριον. Iocidit. enim in XVI. 


Augusti memoria S. Diomedis. 

B. penult. [780, 8.] τῇ x9. Non video, qui potuerit die 
XXIX. Augusti memoria Basilii Macedonis celebrari , qui ta- 
men Calendis Martis A. 886. obiit. Ergone memoriae de- 
functorum non in diebus eorum emortualibus renovabantur? 
Aut in aliud tempus dilatae, occupato die iam alterius antiqui 
€t maioris Sancti memoria? 

D. 1. [78o, 20.] ἡ avroxo«rooía. Die nempe XXX. Au- 
gusti fuerunt (ut videtur) a patre Basilio diademate donati, 
Aut si Basilius Macedo revera die Aug. 29. vivis excessit , 
incepit altero die post, ut par erat, filiorum collegiale impe- 
rium.  Confirmat hoc superiorem notam chronologicam , a 
morte Basilii, quae d. 29. Aug. contigerit. Quis ergo auctor, 
et quo fundamento perhibuit eum Cal, Martiis obiisse, quod 
Du Cange affirmat et Fabric. T. NL Bibl. Gr. p. 710. re- 
petiit ? 

D. 5. [780, 25.] τὸ χλητώριον τοῦ «δεσπότου. lta ergo 
dictum fuit convivium, quo natalem imperii celebrabat Impe- 
rator. Aptius fuisset τὸ κλητώριον τῆς δεσποτείας. 

455. A. 6. [785, 6.} εἰς ἡμῶν συντήρησιν xai χλέους δόξαν. 
Forte transponendae sunt voces καὶ et κλέους, in nostrae con- 
servationem famae et in gloriam nostram. Aut deest aliquid 
ante ἡμῶν, e. c. δουλείας, ὑπουργίας vel simile vocabulum. 

C. antepen. [784, 4.1 μοναδιχοὺς. Solebant nempe pro- 
ceres Byzantini aut amoti ab administratione reipublicae et 
dignitatibus exuti, aul accepta per aetatem honesta missione, 
witae reliquos dies in monasteriis consumere. 

455. A. 6. 186; 161] Hic et deinceps aliquot versi- 
bus veda sordibus et vetustate litterae legi nullo modo po- 
terant., 

A. antep. [786, 19.] γομοφύλαξι. Fuerunt in lacunoso 
hoc loco, quae e vestigiis scripturae sordidisque hic loci mem- 
branis oculorum et ingenii acie assequi et exputare non valui. 
Sunt tamen quaedam lacunae, quas cl. Draudius in apogra- 
pho vacuas reliquerat , ex obscuris litterarum vestigiis restitutae 
et expletae. In quibus et haec sunt τοῖς νομοφύλαξι.  Po- 
stremae tres syllabae clare et perspicue prostabant; priora 
τοῖς vouo videbar mihi quasi per nebulam videre, neque pu- 
to me coniecturae falsum fuisse, quamvis, quantum memini , 
nulla in superioribus mentio fiat τῶν νομοφυλάκων, 

B. antep. [787, 8.] ἐξωβρεματῶν. Non assequor, quid hoc 
yOcis sit et quid sibi velit. 

456. B. 5. [788, 21.] ὃ ἄρχων τοῦ ἀρμαμέντου. Est 
idem, qui ὃ ἐπάνω τοῦ ἀρμαμέντου memoratus Theophani p. 


249. D. 11,; vid. Du Cange Gloss, Gr. h. v. 


808 IO. IAC. ΒΕΙ͂ΘΚῚΙ COMMENTARII 


457. Δ. το. [790,5 9.] φερούσης. Immo vero φέρουσαν. 

B. 1. [790, 12.] ταύτην τυπιχῶς μὲν 50g ἐπὲ τῆς τά- 
ξεως, Haee verba sic legenda esse, quae in ipso textu ita 
exhibui, ut in membranis inveni, liquet. Si quis ὠπὸ reti- 
nere malit, sensu post, non intercedam. —Opponitur τυπιχῶς 
sequenti  εἰδικως lin. 

B. 6. [799, 16.] αὐτοχεφάλων, De autocephalis seu. epi- 
scopis a patriarcha non dependentibus vid. Du Cange in Gloss. 
utroque h. v. et Nicephor. Gregor. p. 22. A. 
ες C. το, [791, 8.] Ἐπιφανίου τοῦ ἀρχιεπισχέπου Κύπρου. 
Procul dubio seniorem Epiphanium, Constantiae seu Salami- 
nis in Cypro episcopum , qui medio saeculo IV. floruit, de- 
signat, de quo v. Fabrici Dibl, Gr. T. VIL p. 427.. Est 
enim junior quoque, Sed de hic memorata eius notitia se- 
dium episcopalium nullibi quidquam reperio, quamvis impro- 
babile non sit, saeculo IV. iam subordinationem et notitiam 
episcoporum per totum orbem Romanum institutam et editam : 
fuisse. : 

C. τι. [791. 9.] ἣν ὕμ, Patet legendum esse ζγν᾽ ὑμεῖς, 
ut vos — ; sed haec talia minuta piget adnotare. 

. . D. 5. [791, 15.] ἔκϑεσις πρωτοχλησιῶν. Notitiae sedium 
episcopalium, qualis haec est, innumerae fere prostant, de qui- 
bus cel. Fabricius in Luce Evangelii p. 542 - 551. cumulatis- 
sime egit. Cui addatur, quam ille videre non potuit, notitia 
in Catalogo manuscriptorum bibliothecae regiae Taurinensis 
(Tomo I, p. 201. sub titulo τάξες προχαϑεδρίας μητροπολι- 
τῶν) edita, quam maxime cum nostra hac convenire depre- 
hendi et e qua intellexi quoque, magnam lacunam, unius, ut 
uto, folii iactura , in membranis nostris haberi; quam suo 
ἴων explebo. Vide quae in Actis Eruditorum Anno 1781. 
dixi.  *[Leonis ὑποτύπωσις seu διατύπωσις episcopatuum 
patriarchae Constantin. subditorum , | quam  eitat Catalo- 
gus msstorum bibliothecae Venetae D, Marci p. 105.]* iam 
edita est a Frehero in Corpore luris Graeco - homani p. 88. 
Ego hic loci '"Taurinensem notitiam et Holstenianas duas, 
quarum eam, quae p. 6. incipit secuidam , et eam, quae p. 
55. incipit, £ertiam appello, item Bandurianam geminam quo- 
que cuni nostris membranis contuli, forte non satis sedulo ; 
quod nemo miretur in opera iniucunda. Prior habetur An- 
tiqu. Imp. Or. 'T. 1. p. 250,, posterior p. 256. [Descripsit 
Leich. in Adversariis ἐκ βίϑλου παλαιᾶς τῶν ἐκλογῶν zféor- 
τος τοῦ αὐτοχράτορος in bibliotheca Senatus Lipsiensis τάξιν 
τῶν μητροπόλεων καὶ τῶν ἀρχιεπισχύπων etc., quae nisi eadem 
est cum edita ab Uffenbachio, edatur. Valde consentit cum 
Fréheriana. Ex Addend.] 
458. A. 2. [792,2.] ἐπαρχίας. lta exhibui post Goarum ad 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LID. II. 893 


Codin. sen sqq. Potuisseem quoque ἐπαρχία dare, ut p- 
459. y. ^ . Sed alterum magis suadebat, quod n. 8. et 9. 


legitur τῆς αὐτῆς, non 7 αὐτή. In membranis erat nap 
ubique, pro quo apographum Draudianum dabat ubique ἔπαρ- 
499, non male quidem. Αἱ id tamen librarium noluisse, pa- 
tet ex omisso accentu super prima littera. 

As: 5. [792; 4.] Θράκης. Deest codici Taurinensi; et 
propterea transii in Latinis et eo retuli, quo pertinet , au- 
ctore notitia Holsteniana tertia et Goari prima, ubi legitur : 
Ἐπαρχίας Εὐρόπης ὃ Ἡραϊλείας Θράκης. Ἐπαρχία Γαλατί- 
«c, ὃ zAeno Recurrit tamen Nostri eadem scriptio p. 459. D. 1. 

A. pen. [792, 8.] eMoperios B. Hic β' et paulo post αἱ 
deest Not. Holsten. et Goar. 

B. 2. [792, 10.] Καππαδοκίας. Not. Holst. p. 55. : Ἔπαρ- 
-xíag Καππαδοχίας ὃ Τυάνης. ἤτοι Χριστοπόλεως. 

B. 2». [792, 11.] Τυαγῶν. Rectius Not. Goar. τυάνων , 
quae addit ἤτοι Χοιστουπόλεως. 

B. 5. [792, 12.] Πόντου. Notitia utraque Holsten. p. 6. 
et p. 35., item Notit. Taurinensis Goari et addunt πολεμονγε- 
χοῦ haec, illa πολεμογιαχοῦ, 

B. 6. [792, 13.] Πισινοῦντος. Taur. πισιγούγτων; item 
Holst. 5., et Goar., quae hic habet ἐπ. Γαλατίας 0 Πισσι- 
acer, ἤτοι Ἰ᾿ουστινεανουπόλεως. 

[795,2 15.] Καρύας. Ali Pectina Καρίας. 

- & 792, 15.]. Ταυρουπόλεως. "Taur. σταυροπόλεως, 
Holst. utr. Σταυρουπόλεως. 

B. 8. [792, 15.] Φρυγίας. "Taur. et utraque Holst. ad- 
dunt, illa J/azezíag, hae Kanasiavic et Καππατιανῆς ; sed 
vid. ad num, 55. 

B. penult. [792, 18. ] Πέργης. Holsten. 5. addit Zviarov, 
Holst. 2. ἤτοι ὁ Σιλαίου, 

D. ult. [792, 19.] ΠΠωκησοῦ. Taur. Π]ωκίσσου, 

C. 2. [795, 2.] Εὐρώπης. "Taur. Podozsc, Holst. 'Po- 
δόπης. 
€. 5. [795, 5.] γήσων. "Taur. γήσου et Ῥόδου et A4u- 
γύντος, vertiturque MORE. 

C. 6. [795, 5.] Καπατιανῆς. Taur. Πακατίας, Holst. 
2. addebat hos quatuor: 

λό΄. ἐπαρχία “Ελλάδος, L ᾿ϑηνῶν. 

AE. ἐπαρχία d yata , ó «Πατρῶν. 

Ag. ἐπαρχία Ἑλλάδος. 0 «“Ταρίσσης. 
λζ΄. ἐπαρχία A etw ,9 Φιλίππων. 

C. ult. n. 1. [795, 8 .] ὁ ᾿Ωδύσου, Taur. Zfvaov, ἢ ἤτοι. 
λέγεται xai Βάρνα. Holst. 5. ὀδίσσου, 2. ὀδύσσου, ἤτοι καὶ 
Βάρης λέγεται." 


894 IO. IAC. REISKII COMMENTARII 


D. τ. n. 2. [795, 9.] Τομῆς. Holst. o. Tóuzc.' 
D. 8. n. 10. [795, 14.] P. Taur. α΄, utrique Holst. 
deerat β΄, 


D. το. n. 12. [795, 15.] Βερωνῆς. : Taur. et utraque 
Holst. Begozc. 

D. penult. n. 15. [795, 17.] Kagvac.. Holst. 2. Καρίας 
et Πῆελήτου. Deinde inter n. 15. et 16. interserunt Taur. 
et Holst. 3. ἐπαρχία “υκαονίας. ὃ Σέλγης. 

ή59. À. t, n. 17. [793, 19.] Προικογήσου. Holst. 2. πρι- 
κογήσου. 

A. 2, [795, 19.] ᾿χιαλοῦ. Taur. ᾿“γχιάλου, Holst. 2. 
«Αἰχιάλου. 

A. 5. [795, 20.] Εὐρώπης. Strictiore sensu accipiendum 
est pro parva quadara provincia Thraciae, quae de se toti 
continenti , quis dicat quo tempore aut quo fato, nomen de- 
dit; qua in re idem ipsi atque Asiae contigit, quae proprie 
ager Ephesinus fuit. In antiquo epigrammate, quod tem- 
pore Philippi Macedonis iunioris conditum fuit, Juropa stri- 
cto sensu videtur accipi debere. Philippus enim ibi xorgavoc 
Ἑὐρώπας dicitur; vid. Antholog. H. Stephani p. 10. n. 49. 
τὰ quoque apud Diodorum Siculum XIX. 1:05. p. 398. 5. 
Europa nihil plus, quam Macedoniam et forte quoque Grae- 
ciam cum Peloponneso significat. 

Boé Α. 5. n. 19. [795, 2o.] Zvivfgíac. Holst. 2. Σήλυμ- 
prac. 

,A- 6. n. 22. [794, 1.] "Mzgov. Taur. ἄσπρου, Holst. 
3. ἀπρου. 

A. 7. n. 25. [794, 2.] Κυμψάλων. Taur. et Holst. Kv- 
ψάλων. 

Ibid. n. 24. [794, 2.] Ζηχίας. 'Taur. Ζιχίας, Holst. 
3. Ζικχίας. 

A. 8. n. 25. [794, 5.] Βοσπόρου. Holst, 5. Boozógov. 
: A. το. n. 27. [794. 5.] Κοτράδων. Holst. 5. Κοτιάδων. 
᾿ Sed corrigitur in margine. Eadem inter 28. et 29. interserit 
ἐπαρχίας ᾿Αρμεγίας, ὃ Ῥοίγων. 
^ — A, pen. n. 29. [794, 6.] Καρπαϑοῦ. Holst. 2. Καρπάϑου. 

B. τ. n. 51. (794, 7.] Zlotótzagev. 1n membranis scri- 
ptum erat hoc nomen per compendium sic δριδι» . Taur, 
Ζριζιπάρων, Driziparorum, Holst. 2. Ζρεξιπάρων, et in 
margine, ut correctius, Zfoiozágoy , Holst. 5. 4ριζιπώρῶν, 
ἤτοι IMeonvgc. 

B. 5. n.55. [791 8.] β΄. 'Taur."Ezao. 'Aoutvíaz αἱ 0'Hoa- 
κλειουπόλεως, ἤτοι Πηδαχϑὼ, Pedachti. Holst. 3. neque α΄, 
neque β' habet, et addit ἤτοι Πηδαχϑῶν. Forte est Arabum 


Q3, Bodundon, apud quod Almamum, Imp. Saraceni- 
cus, periit, Podandus. Holst. 5. addit ἤτοι φυλαχϑοῆς. Ea- 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. i. 805 


dem post n. 54. addit adhuc septem alias eparchias. In 
Holst. 2. sequebantur alii uadecim tituli, et: iam incipiebat 
ea notitia vehementer a nostra discrepare et conturbari. Ha- 
bebat quoque ᾿“μασίας pro ᾿“βασγίας. 

B. 5. [794, 1o.] περ. Pro hoc titulo habebat Taur. 
ὅσοι ἐπίσχοποι ὑπὸ μητροπολίτας. 

B. 6. [γ94. 11.] ἐπαρχία. "Taur. Ἐπαρχίας Καισαρείας 
Καππαδοχίας α΄, ὃ τῶν βασιλικῶν ϑερομῶν etc. 

B. 9. [794. 15.] Θεοδοσιουπ. Holst, 5. "εϑοδιουπ., 
sed corrigitur in margine Ozodootovz, 

B. antepen. [794, 14.] Κηκησοῦ, Holst. 5. Κισχίσου, 
Taur. Kiozíocov. 

C. 1. [794, 16.] Ὑπέπον. Taur. ὑπέπων et τραλλέων, 
Goar, ὑπαίτων, Freher. ὑπαίπων. 

C. 2. [794. 17.] Ἐλέας. Taur. ἐλαίας, ἀδραμυτίου (sic 
quoque Holst. 5.) γαργάρου. μασταύρων (Holst. 5. 271αι-- 
σταυρῶν). ς 

C. 5. [794. 18.] Καλοῆς. Sic emendatur in margine Holst, 
5., ubi est Καάλσης. Freh.et Goar. KaA0zc, Holst. 2. Καλλόης. 

C. 4. [7904, 18.] Βριούλων. Goar. Bgvovior, Freher. 
Βυριούλλων, ambo πιττάμνης. Leich. ἐπιττάμνης et uvg- 
δώου. Taur. Βρυούλλων. πιτγάνης. ᾿ Sic semper editores 
'Taurinenses exhibent τῇ pro duplici τ, decepti a librariis, 
qui τὸ ita exarant, ut non possit non pro zy accipi. [Saepe 
invectum ex eo vitium in libros Graecos fuit, quod editores 
hunc ductum librariorum Ty pro 32 non assequerentur, ne- 
que recte perciperent. Exemplo sit ille in Anonymi Col- 
lectaneis Ànt, CPtan. p. 99. ed. Lambec. n. 200., ubi βητ- 
γάμων pro βητταλίων editum est. Dii vitales, qui ibi nomi- 
nantur, sunt lupiter τέλειος et Iuno τελεία et Lucina, alia- 
que numina nativitati hominis a gentilibus praeposita. In 
eodem loco αἱ συνϑεταὲ xapapat sunt fornices opere musivo 
ornatae, lapillis compositis; unde antiquitas operis musivi pa- 
tet, iam ante Constantinum M. usurpati. Posset in illo loco 
quoque ἐπιγαμίων legi. Sed priorem emendationem praefero ; 
v. Du Cange v. πόλεμος p. 11941., ubi ταράτγεσϑαι pro za- 
ράττεσϑαι, πλήτγειν, πλάτγος, πητγέλβιον pro πηττέλειον, et 
hoc pro πιττέλαιον seu πισσέλαιον. Addubito tamen, annon 
potius haec novae Graeciae sit corruptio; nam dicunt quoque 
ῥαύγειν pro Q&aret et δίβγειν pro ῥίπτειν, acere, proiiceres 
κόβγιν pro χόπτειν; σχάβγειν pro σχάπτειν ; σκήβγειν et σχηύ- 
γεῖν pro σχήπτειν, inclinarej τηλίγειν εἰ τηλύγειν pro τυλέτ- 
τειν, ἐντυλίττειν, involvere; τριύγειν, id est τρίφγειν, 
pro τρίβειν; φιλεύγειν pro φιλεύειν, amice excipere; 
φταίγειν pro πταίειν; φυλάγειν pro φυλάττειν, — Veteres 


806 10. IAC. REISKII COMMENTARII - 


quoque illud- jy inserebant; pto φέβειν, fugere; dicebant. φεύ- 
y&» , id est φέβγειν. / Interdum videri posset y hoc indicium 
esse geminandae litterae praecedentis aut sequentis, ut apud 
Montfaucon. Palaeogr. p. 581. memoratur in charía quadam 
vetere Normanno-Sicula  σκητγῖνος πορχέλλης, Zskittinus Por- 
 cellius. Sane nomen Z4sclittinus notum est in historia Nor- 
mumannica, Posset eodem modo defendi scriptio ZMaoyaAnróv 
initio commentarii Simplicii ad Epictetum pro Πασσαλινόν, 
quod ibi Salmasius restituit. E» ddend.] Sic ubique erat in 
membranis nostris. Holst. 5. sic habet: πιττάμνης. αὐριλου- 
πόλεως. νύσης. μασχοχώμης. βαρέττων. ΠΠαγνησίας ᾿Ανηλείου. 
[ubi in marg. notatur: f. ó Ἡλείου. Βρυούλλων. νέας αὐ- 
λῆς. πριήνης. Taurin. denique: γήσης. μασχοχόμης. ὃ μητρο- 
πόλεως, 0 Βαρετῶν. ὃ μαγνησίας Νηλίου. ὃ ᾿Ανινάτων. ó. περ- 
γάμου. ὃ ἀνέων, Ó πριήνης. ὅ ᾿Αρκαδίου πέλεως. 0 νέας 
αὐλῆς. 

C. 8. [γ95, 1.] Περγάμου. Holst. 5. ita pergit: ó ἀγέων. 
πριήνης. ὃ νέας αὐλῆς. λεύεδος. κλαζομενῶν. ἀντάνδρων. — 
Κολοφώνης. Freh. et Leich. Κολοφῶνος. 

C. 9. [795, 2.] τὸν àvéac “ὕλης. Caeteri νέας, Leich. 
γεαύλης. ὃ 

C. antep. [795, 4.] Ἐχλυζομενινῶν. Taur. Κλαζομένων 
et Tavópov. 

C. penult. [795, 5.] Θεοδοσ, Inter hanc et sequentem 
vocem iuserit Holst. 3. ἤτοι. "Taur. duas ex una facit urbes, 
6 Ocodog., ὃ περπερίνης. Leich. πεπρίης. Freher,.forte in 
marg. voluit πεπρίνης dare, 

D. 3. (795, 8.] Καλλιουπόλεως Goar. et Freh. 

D. 4. [795, 9.] Χερωνήσου. Holst. 2. χερσογήσου et 
δοδόστου. | 

D. 7. [795, 11.] Teffac. Taur. ταμίας et Ἰ᾿ουλιοπόλεως. 
. . D. 8. [795, 12.] Πνήζου. "Taur. uvtov, Βηρινοπόλεως 
et Κώννης, Holst. a. Kívvgg quoque et sic etiam corrigitur ad 
marg. 5., ubi est Κήνης. Goar. ΠΠζζου. | 

D. penult. [795, :15.] Πημανήνου. . Holst. 5. Ποιμανγίου, 

D. ult. (795, 15.| Σασαβαρέως. Holst. 5. et Goar., Fre- 
her. Léich. tantum βαρέως. Nullibi invenio Sasabaris; non ta- 
men audeo damnare. 

£60. A. 1. [795, 17.] Ἠλίου. "Taur. Ἰλίου et πιονίας; in 
fine addit ὃ ᾿“δρανείας. E 

A. 7. [795, 20.] Σετῶν. Holst. 2. et 3. Σεττῶν. Car. 
a S. Paulo p. 254. .Septe habet et Holstenius observat, este 
reperiri. Sed neque animus mihi est, neque otium in va- 
riantium harum omnium lectionum probitatem inquirere et 
geographicas. discussiones instituere.  Permitto id illis, qui- 

bus plus otii et amplior doctrinae atque lectionis apparatus 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIP. Il. 807 


est, si putent, se post laudatos modo duumviros et Wesselin- 
gium ad ltineraria, item Cellarium, posse novum aliquid et 
indictum reperire. Mihi satis fuit in Latinis veram lectionem, 
si nota mihi fuit, demonstrasse et expressisse. Caeterum in 
Eparchia Lydiae vehementer abit Taur. a nostra, et magis 
cum Holsten. convenit, quod primo mirabar, antequam de- 
prehenderem, integrum folium membranis meis, absque lacunae 
tamen manifesto vestigio, deesse. Nam pagina in 24/97 de- 
sinebat. Facile erit defectum hunc e Notitia Goariana prima 
et Taurinensi, quae ambae optime cum nostra conveniunt, 
supplere. Locus hic non patitur, praesertim quum Leichiana 
locum occupet, et sarcire quodammodo lacunam hanc possit, 
quamvis multo Nostra sit recentior, et ab ea vehementer dis- 
crepet, optime autem cum Freheriana congruat, ut e colla- 
tione patebit. 

Δ. 8. [795, 21.] Νακωλίας. Hic et sequentes pertinent ad 
Phrygiam salutarem. Pro ZMzót«rov-Holst. 5. Π]ηδαίου; dein 
pro zoouícov Holst. 2. et Taur. προμιέσσου, Freher. προμήσου. 

A. 9. [795, 22.] Σιβήνδον. Holst. 2. σεβίνδου, Goar. 
σιβίλδου, Freher. σινβένδου, Leich. συβίνδου, Taur. ctxvodov. 
πολυβότου, φυτείας. 

A.antep. [795, 23.] Εὐχαρπίας. Leich. εὐχαρπουπίας ; f. 
Eucarpopoleos. 

lbid. [796, 1.] “υσσιάδος. Taur. et Goar. λυσεάδος. 

A. pen. [796, 1.] Βροζοῦ. "Taur. Βούζου, Holst. 5. Βρυσοῦ. 

Ibid, [790, 2.] 24vxdewog. Taur. λυχαονίας. στεχτονίου, 
Κινναβωρίου. κόνις ἤτοι Ζημητρεουπόλεως. Holsten. 2. 2fv- 
χαογείας. στεχγογίου; item Κόνις ἤτοι Ζημητρ. ἷ 

B. 1. [796, 5.] Σκορδασπέας. "Taur. et Holst. 2. σχυρ- 
δαπίας, Holst. 5. σχορδαπίας et ἀβροκλῶν. 

B. 5. [796, 6.] Οὐασάδων. Taur. οὐσάδων, Usadarum, 
Holst. 2. οὐσάνδων, Holst. 5. ὀνασάνδης, Goar. ᾿νασαδης, 
Freher. Βασάδων, Leich. Βασάνδων. 

Ibid. (796, 6.] "dufAádov. Holst. 3. ἀμδάδων, sed Fre- 
her. ut Noster. Leich. “ὐλβλάδων, si recte exscriptus fuit 
codex. 

B. 6. [796, 7.] Νοουμανάδων. Taur. οὐμανάδων, Uma- 
nadorum, €t sic quoque est in Holst. 2., in euius margine 
corrigitur ὀγομαγάδων,, ut est in Holst. 3.5; Freher. et Leich. 
$6 IMavadov. : 

B. 6. [796, 7.] JMio9íov.  Omittit Holst, 3. Si recte 
tradit notitia Leichiana supra in generali recensione Archie- 
piscopatuum , est ZM/g9ete et Κολώνεεα idem. Atqui Lycao- 
nia multum a themate Coloniae distat. Pro Βερέτων habent 
Taur. Begérrgc, Holst. 2. Βαρέττης, Holst. 5. Βερέτης. 
lla variatio, cuius iam aliquot exempla habuimus, in ἧς ge- 


Constantinus Porphyr. Vol. II. 51 


. 898 10. IAC. REISKII. COMMENTARII 


nitiv. sing. et ων genitiv. pluralem venit a more librariorum 
terminationes casuum omittendi , quas supplere lectori et ven- 
turis exscriptoribus librariis pro arbitrio permittunt. Tauri- 
nensis post Ζέρβης addit 0 0c. 

B. 7. [796, 8.] Σανάτρων. lta quoque Freher., utraque 
Holsten. et Leich. σαβάτρων. Scribitur quoque o«varga, 
iSavatra, et est, ut mihi videtur, Arabum ΡΝ Sabethra, 
quam eandem esse cum .Sozopetra volunt. Pro χαγοῦ est in 
"Taur. et Holst. 2. K«&vvov ; alias dicitur Cannorum, in plurali 
tantum. Leich, et Freher. Kavzc. 

B. 8. [796, 8.] Βηρινουπολιοψιανοῦ. "Taur. et Holst, 2. 
Βηρινουπόλεως, ἤτοι ψιβιλῶν. In postrema voce latet ὑψίπτυ- 
Amt. Holst. 5. Βηρινουπόλεως habet, praeterea nihil. — 

B. 9. [796, 9.] Γαλβάνου. Holst. 5. Γαλβάνων.,, ἥτοε 
Εὐδοχιάδος. "Taur. Γαλμάνων, Freh. πασσάλων. Pro λή- 
στρῶν habet Taur. Ἰλλίστρων, Holst. 5. Ἠλέίστρων, Holst. 2. 
"Lorgov, ubi in margine notatur, alibi Ἐλήστρων et TAc- 
grQov reperiri. 

B. antepen. [796, ττ.] Φιλομηλίου. Non habet Holst. 
3. Pro Σαγαλασοῦ estin Taur. et Holst. 5. σαγαλάσσου. 

B. pen. [796, 12.] "4zauíac. "Taur. ó ἀτενίας.ἱ 0 ἰἀπα- 
μείας τῆς Κιβωτοῦ. Prius delendum , ut corruptela sequen- 
tis vocis sanioris. Leich. et Holst. 2. ἀπαμίας τῆς xiflórov, 
Holst. 3. 0 ἀπαμείας. ὃ τῆς xifivgac. Non improbarem, 
quamvis corrigatur, hoc. Noti Cibyrrhaeotae, de quibus supra. 

B. ult. [796, 15.] "Paíov. Taur. et Freher. τυραίου, 
Leich. τὑραείου, Holst, 2. τυραίων, Holst, 3. vvgaivov. Sed 
corrigitur in margine. 

C. 1. [796, 14.] Νεαπόλεως. Holst. 2. ἀναπόλεως.- 

C. ». [796, 15.] τὸν Σιδήρᾶς. "Taur. et utr. Holst. σε- 
Atvxíac τῆς σιδηρᾶς. Leich. tamen cum nostro facit, exhi- 
bens 6 τῆς Σελευκείου. ὃ τῆς Σιδήρας. 

C. 5. [796, 15.] Ζωζήλων. "laur. Ζορζήλων., Freher., 
Leich. et Holst. utr. Ζαρζήλων. 

Ibid. |796, 15.] Τιμιβριάδος. "Taur. et Holst. 2. τεμιβριά- 
jov, Holst. 5. τιβριάδων, Freher. τιμωμαριάδος. Leich. 
τιμομβοιάδος, Goar. Τιβεριάδων. — Τυμάγνδου. Sic et Fre- 
her, ; Leich. τιμάνδου, Goar. τομανδοῦ. 

C. 7. [796. 18.] Πέργης. Addunt utr. Holst. ἤτοι συ- 
λαίου. V. lin. ult. 

C. 8. [796, 19. ] "Mrroàíag. Post hanc inserit Taur. 6 
Mayidov , Leich. δ᾽ IMagsdov, Freh. μάγδου. Pro Εὐδοξιά- 
jog habent Freher., Leich. et utraque Holst. Εὐδοκιάδος, 
item H.2., Taur, et Leich. τελμίσσου, H. 5. τερμισοῦ, Freh. 
τερμίγσου ; omnes Ἰσίγδου, 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. π. 899. 


C. 10. [796, 20.] “αγήνων. Alii A«yírov. | H. 2. quo- 
que et Freh. xozuvov. Post παλαιουπόλεως addit Leich. ἢ 
τοῦ GÀAseg , quod nescio quid sibi velit, Forte συλείου scripse- 
rat librarius. 

C. antepen. [796,21:.] κουδρούλων. Leich. δοοριδάλων, 
Taur. et Goar, xogvó4AAov, H, 2. χορυδάλλων, Ἢ. 5. uno 
À minus, ΐ 

Ibid. [796, 21.] Πελτινήσσου. Taur. et Holst. ambae 
πελτινίσσου, Freh. πελτινήσου., Leich. τερμνήσσου. — lb. pro- 
ἀρησασοῦ omues 7fgiaccov. 

C. penult. [796, 22.] “ικητάναυρον. Taur. “ικιτανά- 
Boov, Dicitanabrorum, MH. 2, χιταννάυρων, | Goar. Zftzioza- 
γάβρων et in margine Ζικεοζανάβρων, Leich. ᾿“δικηταγῶν. 

C. ult. [797, 1.] Σανδιδῶν, ta quoque Goar., Leich, ca»- 
δίδου, Freh. cagóidov. 

lbid, [797, 1.] Βαραεῖς. Omnes habent Βάρβης. 

Ibid. |797. 1.| ZvAéov, Distinguit ergo Noster Sylaeum a 
Perga, quae aliis eadem est; v. paulo ante. Taur, συλαίου, 
Holst, 2. συλλαίου. ! 

. JD. x. [797 1.] Περβαίνων. Taur, περβένων , .Leich. 
περβαίης. 

D. 5. [797, 2.] Πῆωκησοῦ, Η. 2. μουσίσσου. 

D. 8. (797, 6.] ἹΡωδοπόλεως. Η. 2. et Taur. δοδουπό- 
λεως. 

Ibid. [797,6.] Σαησινών. Taur, Σαισσίγων, Saissinorum, 

olst. a. Σαϊζαήνων et in margine notatur: ,,Zn altera notitia 
᾿Αβισανῶν."  Goar. 4finvov. 

D. 9. [797, 7-] Ζηγανέων. Taur, Ζιγανέως, Ziganis. 

. 2. Ζιγανέων, H. 5. TCvyavéorv, Goar. Τζιγγανέων. 
461. A, 1. [797, 10.] Εὐρώπης. Holst. 5. ῥοδόπης. 
. 5. [797, 11.] Πήρου. Freh. et Leich. πόρων. 

A. 6. [797, 14.] Κώων. Goar, Koov, Leich. τῆς Ko. 

A. 7. |797. 15.] “εροῦ. ta quoque Η, 2., sed adscri- 
bitur in margine λέϑρου, et hoc habet H. 5.5; Leich. λέγου, 
Freh. Aéovzc. 

A. 8, [797. 15.] Tívov, | H. 5. τήνου et πισύγης. Hoc 
quoque habet H, 2. et praeterea quoque μήλου in margine ex 
correctione. Nam in textu est μήλετος, Leich, ó zzrov. ὃ λέ- 
yov. ὃ μήλου. 6 πισσύης. 

A. 9. [797, 16.] Ἐμημουπόλεως.  Leich. εἰρηνουπόλεως. 

am Graeci etiamsi a desinentibus in z; primae declinationis, ta- 
men in compositis ov efferunt, ut supra habebamus Bztvovzo^4c, 
quod est non a Jerino, sed a F'erina. ta hic Jrenupolis 
ab Irene imperatrice. Est eadem, quae alias Berrhoea Emathiae 
aut Thraciae, ut Haemimontis, ut recentioribus appellatur; 
vid. Cl, Wesseling. ad EHierocl. Synecdem, p. 655. Hinc est 


“900 IO. IAC. REISKH COMMENTARII 


quod pro hac voce in notitia Taurin. Ziu£uovroc, in utra- 
que. Holst, -Aiuiuóyrov habeamus, quod non adi feram si 
quis proseov 

A. ult. [797, 19.] TLoido». H. 3. τρωϊδῶν, et in mar- 
gine : gnis iboitóovr.^ 

B. τ. [797, 19] γήσων xvxiüdov.  H. 5. recte hie ha- 
bet ἐπαρχία τῆς αὐτῆς, nempe Thraciae vel Haemimontis. - 

B. 5. [797, 21.]. Τραμαρέσχων. H. 3. τραμαρίσκου. 
Pro γνόβων 'laur. γύμων male. Pro Ζεχεδέσπων omnes tres 
Ζεκεδέπων, ; 

B. 4. [797 22.] Σκαρέας. Holst. 3. σαρχκάρης, Utrum- 
que corruptum ait Fabricius Bibl. Gr, T. XII. p. 118. pro 
"d piaria. 

B. 5. [797, 22.] Καππαδοχέας. Holst. utraque Kaza- 
τιανῆς, Freh. Καππατιανῆς, Leich. καὲ ὃ πατυάνης, 

B. 7. [798, 1.] Πελουπύλης. Omnes tres ΠἸετελλουπό- 
λεως. Leich. εταλλουπόλεως. 

B. 8. [798, 2.] ᾿“ττούδων. Τὰ Leich. et Goar,, sed in 
u^ ῬΑντοΐδων. Freh. «“ὐτούδων. 

462. B. 4. [799, 13.] διασημειωταὶ. Videntur esse resi- 
gnatores urnarum Circensium , qui bullas impressas recognosce- 
. bant et resignabant seu avellebant. - Μὰ διασχευάζειν librum 
dicitur pro refimgere, reformare, retractare, Ww. "Wesseling, 
ad Diodor, Sicul. p. 9., pro dragxevatstr. lta quoque Óta-- 
σημαιθῦν pro νασημαιοῦν. Aut etiam διὰ in hac compo- 
sitione notat idem, quod ἀπὸ ; ἀποσημειοῦν, revellere, auferre 
signum, lta διαγηστίζεσϑαι et ἀπογηστίζεσθϑαι est deieiunare, 
ientare, Potest tamen διὰ in hac compositione idem, quod 
Latinum οὗ significare, obsignator, ut διασημαίνεσθαι habet - 
Nicctas p. rog. C. 9. ed. Venet. pro obsignare : διασημαέΐγεσϑαι 
σφραγῖδι βασιλικῇ τὰ φασκώλια. 

B. antepen. [799, 18,1 βεστέου, Latini quoque sequiores 
vestium , vestii et vesti pro vestiario dicebant. Lupus Pro- 
tospatha ad ann, 105r. nominat Zfrgyrum magistrum vesti, 
Quid si hic loci Argyrus non nomen proprium, sed dignitatis - 
adeoque legendum sit [rgyrum seu magistrum. vesti: i? Sane 
videtur id locus noster suadere, Erat autem eius officium va- 
sa ommia aurea, argentea, gemmata, pretiosa quaeque ad 
vestiarium , id est thesaurum imperialem, pertinentia compa- 
rare, mundare, in bono statu conservare. 

C. 5. [80o, 5.] ἀβηχτάριοι. Infra p. 465. Α. 8. est ἀβη- 
τάριοι.  Ütra scriptio sit rectior , et quinam hi sint ἀβη- 
χτάριοι aut ἀβητάριοι et ἀπαλάριοι, non novi, neque, num 
illud « sit radicale , an privativum , an denique idem valeat 
atque in εἰσπαϑάριος, nempe πρῶτος: πρωτοβηχτάριοι, prim 
vectores; πρωτοπαλάριοι primipalarü, Sed quinam sunt illi 


AD CONSTANT. ΡΟΆΡΗ͂, DE CERIM. LIB. Hl. ΟΟΙ. 


palarü? Etiamsi velis de przmipalariüis itare, locum illi 
in Circo non habent. Su fic iidem Miet. πρωτοβαλάριοι. 

sultores? Sane ballare, βάλλειν (scil τὰς χεῖρας), βαλλί- 
Cet» est saltare, unde un bal est, saltatio ; vid. Salmas. ad Scr. 
Hist, Aug. T. II. p. 427. 428. et Du Cange Gloss. utroque. 
Est a βάλλειν (sci. τὸ σῶμα) quoque Francicum Palancer. 
Neque insolens est z et B permutare. JMazxillarios iam alibi 
dixi mihi videri eos esse, qui pulvinaria sedentibus in Circo, 
sive gratis, sive mercede, substernunt. JManganarii mihi vi- 
dentur esse qui τὰ u&yyava& , hoc est non machinas, sed 
carceres, τὴν VonAmyya, τὴν βαλβίδα, unde equi in cursum 
dimittebantur, observabant et claudebant, aut dimittebant. 
Nam μάγγανον est sera, obex, pessulus. [Oi ἀπαλάριοι f. 
sunt primi saltatores a πρώτως πάλλειν, primum balare, uude 
nostrum 4vallen. Palare ovium est σχιρτᾷν; v. Du Cange v. 


Orcisco, δ, qui in orchestra palant, hoc est saltant. Ex 
din] s : gm 


D. 8. [8oo, 15.] οἱ στένοντες. Conf. Du Cange v. Στίν- 
»tty. Recurrunt hi deinceps bis. Erant, ut mihi quidem vi- 
dentur, illi, qui ἔστενον, in ordinem collocabant, scamna. Nam 
novi Graeci στένειν pro στῆσαι vel iorarst» dicunt. Ordo 
CPtanae ecclesiae (apud Du Cange v. εὐταχτεῖν): ὃ τῆς εὖ- 
ταξίας ἵσταται καὶ δέχεται τοὺς ἄρχοντας xai στέγεε αὐτοὺς 
κατὰ τὴν τάξιν. Ergo poterant seamna Circi tolli et reponi. 
"Theophanes An. r7. Heraclii: τοὺς ἐμριβόλους, o)g ἔστενεν 
ὅτε ἐν κάμπῳ ἠπλήκευσεν,. Anonymus de templo S. Sophiae 
p. 258,: ὃ σταυρὸς τοῦ ἄμβωνος ἔστενς χρυσίου λίτρας 9 , id 
est ἔστησε, pendebat. lta quoque καταστένειν pro χαϑιστά- 


. v&v , praeparare , recte disponere, aptare. Euchologium Goari 


p. 438.: γεμέζεται ἔλαιον κάνδηλα μεγάλη χωροῦσα λίτρας 
&rr& χαὲ ἕχαστος χαταστένει [id est καϑιστᾷ., χαϑιστάνει. 
εὐτρεπέζει] τὸ ἴδιον μολίβδιν μετὰ ἁπτρίου, et unusquisque 
praeparat suum. ellychnii alveolum ipsumque ellychnium, Scilicet 
veteres ut ἱστάγειν dicebant, sic quoque dicebant ἱσταίγειν. 
Hoc efferebant ut ἱστένειν. Ex eo novi fecerunt στένειν, ut μέρα 
pro ἡμέρα, λιτρόβουλος pro ἀλιτρύβουλος; μάτιν pro ἐμάτιον 
εἰς. ; διαβένειν pro διαβαίγειν. 

D. 9. 8οο, 14.] ἀκεντάριοι. Sintne a centonibus, et 
ἀσελάριοι, a sellis , aut protocentarii atque protoselli, non 
dicam. Unum aeque atque alterum intelligo. Suntne forte 
acentarii qui centones faciunt et vendunt, quibus scamna 
Circensia induebantur , et aselarii qui sellas equinas pro 

uis Circensibus faciebant ? 
4 463. A. penult. [8o1, 6.] φωταψιῶν. Quia maxima paene 
impensa ecclesiarum apud Graecos et Latinos fit in cereos et 


lampades, ideo quae ecclesiae donantur, ad luminariam di- 


902 1O. IAC. REISKII COMMENTARII 


cuntur dari. Et inde quoque est, quod ecclesiasticorum col- 
legium ZLuminaría dictum fuerit medio aevo. "Tabularium ve- . 
tus apud Du Cangium Gloss, Lat. h. v.: dant in quolibet 
anno 60. solidos Ruthenenses , de quibus habeat Abbas 20. so-. 
lidos , et ad luminariam sint alii 20.5; id est ταῖς φωταψίαις, 
fisco ecclesiae et fisci curatoribus cedat. Idem v. estiva 
locum hunc citat e tabulario S. Sabini Levitanensis: ad lumi- 
naria i$. Sabini butirum , quod. per totas illas aestivas censua- 
liter accipiebamus , monasterio concedendo remittimus. Conf. 
idem ad P. Silent. p. 559. Hinc φωταψία in genere est omne 
congiarium , φιλοτιμίᾳ nostro codici , solenne Latinis dictum. 
Novella Basilii Porphyrogenn. de praescript. XL. annorum : 
εἰ δὲ εἴς τινα τῶν αὐτῶν εὐχτηρίων παρὰ βασιλέως σωλέ- 
p»ux 5 φωταψίαι γίγνονται, 

B. 6. [8o01, 12.] βαλαντάδες. Quinam hi sint, saccige- 
ruline, balantigeruli (sacellarii, collectores redituum) , an bal- 
neatores (cf. Salmas. ad T. 11. Scr. H. A. p. 865.), non dixerim. 
Neutrum placet, neque succurrit rectius. Neque iuvat quid- 
quam βελανάδες, quod in synodo VIL. act. 9. habetur: βελα- 
γάδες, σταυβλισιανοὶ, ἱππίατροι, quod Anastasius vertit acu- . 
arii, stabularii , veterinariÀ. Locum citat Cange in Gl. L. v. 
Zcuarii, Certius quid de hoc loco definire possem , si. conci- 
lium ipsum coram manibus haberem. Sane non Bs.avadsc , 
sed βελονάδες legit Anastasius. Suntne forte Auemer , lororum 
sutores, aut βαλαντάδες pro βαλαντιάδες, balantiorum sutores. 
Sed quid hi ad patriarcham ? 


B. 9. [8o1, 14.] ἀχυμίτων.  Adscripserat hic apographi 
margini cl. Leich. yg. ἀκοιμήτων. Solebant nempe librarii 
Graeci medii aevi v et or permutare. In saxis, ut apud cl. 
Corsinium Append. ad Not. Graec. p. 5o., legitur ἐχυμίϑη pro 
ἐχοιμήϑη., obdormivit. Lapis ille sic legendus et scribendus 
est more nostro: ἐγθαάδε χεῖται Ϊζωνσταντ. (id est Constantius 
aut Constantinus) vL4yavízmzov. ἐν εἰρήνῃ ἡ κοίμησις αὐτοῦ.. 
Caeterum ἀκ. ;?L erant monachi, qui absque intermissione . 

: ci Arg; 4 | : : 
diu noctuqué ὦ 7^lebrabant in suis monasteriis aut eccle- 
e: .2dum sit Z.-. : : 
siis , de quil... iiiter $4 Du Cange in utroque Glossario. 

B. penupes ot, 16.] σπουδῆς. De hoc monasterio habet 
Du Cange Cii Chr. IV. p. 161. Verum de monasterio za- 
gaozovózc, quod interpretor vicino aut secundario monasterio 


iSpudes, nihil habet. 

466. A. 5. [806, 8.] ἐπισχοπεανοὶ. Sunt ministri charto- 
phylacis, ideo quod chartophylax patriarchae , quatenus epi- 
scopi, vices gerit et eius episcopalia iura omnia exercet. 


Haec sententia est Goari ad Codin. p. τας: vid. Du Cange. 
Gloss. Gr. h. v. 


AD CONSTANT. PORPH. DE CERIM. LIB. Il. 903 


τ 

B. 8. [806, 21.) πατρικίου a. Id est οὕτως. In his desine: 
bat pagina. Palam est, secuta olim fuisse quaedam, quae aut 
nunquam a librario exarata fuerunt, aut malo casu ablata sunt, 
aut nunquam illigata huic codici. Ego sane dum desiderio 
plurium tento ultimam membranam , cuius antica pars munda 
erat, invenio in postica, ligneo involucro agglutinata , fra- 
gmentum hoc , initium elegantis opusculi et magni faciendi, si 
totum exstaret; quod, ne quid huius operis per me periret, 

e inveni , subiiciendum curavi. 

D. τ. [807, 13.] Ἰωσὴφ ὃ πραιπόσ. Quisnam sit ille Io- 
seph praepositus, qui hic commemoratur, quis est qui dixe- 
rit? Forte est Joseph Bringas, de quo vid. L. I. cap. 96. Sed 
debent eodem tempore duo eunuchi [osephi nomine in aula 
Byzantina fuisse, de quo videndum. Si vera est coniectura 
mea, debet codex hic ceremonialis multum aetate Constan- 
tini Porphyrogenneti senioris et Nicephori Phocae posterior 
esse. Nam reprehendit mollitiem €t segnitiem τῶν μετὰ 
ταῦτα πραιϊποσέίτων, praepositorum illo losepho posteriorum. 


ruth 


nA 
ἵν: φῇ ὁ Ἦν 


ν ute 
MAPA Ter Ad 

Sec ds 
ize" 


C» 
". 


Nb0mi—- 


re Pw 


Py Cte cA dr bm deam ia amr e Pd 
νὴ - Ὁ e yee E EE ad. d OL ᾿ o eo ? £a. o 
mn po. eo i 0 1 e να d e ἐρᾷ ome A MO me crdgragn. dope 
Sx, e des. eo dco ida. φοτ ἃ denis ema code do/cirem olo doo Ἃ 9 rien 
od wg D - 32 ee eo τή erre dg vo - devil eo d eeyro d erpaice y desi. emo 
5520 ο assay y e 4od-9a. « eo 1 |] i ι 2, ονὶ.. A ΑΝ e) 
“μα σέο S map Xsara Ad erepm e deea- ero d em 
miedo τς Lbdh uL (doe d aen. racer pone 0-929797 
Rl «392m JE ise ἢ να o edite. Artem 

pl ce τ συγ epe d d o o lama e rem kp À ne deo 
ἘΝ m) NOTE Ἂς ἡ enia xurkaan xovd quia 


Ao HN 3 eor Xo 4344 32Ao- 5 υ Ὁ} vie od nie dita node v C 
LUN. ^ . ; 5 —$- - | 


det AR S MP 
tati 


- 1 Ps 


* 2 


—— Ἢ bot vue a 18. 


x 


L IL REISKII 


E DU ITE 
RERUM ET VERBORUM, 


QUAE IN NOTIS AD CONSTATINI PORPHYROGENNETI DUO 
LIBROS DE CERIMONIIS AULAE BYZANTINAE 
EXPONUNTURE. 


4A in compositione unitatem notat 


177,27. 203, 23. 805, 27. 
u pro πρῶτος 129, 3 sqq. 
ἀββάδες i. e. patres pro praefectis 


, 9. 

ἄββάκεα latae tabulae 768 pen. 

ἄβλετος equus intutus 3323, 30. 

ἀβδία vestes 553, 15. 

ἀγάπη i. q. ἀσπασμός 113, 38. 
cfr. 34. 

ἄγαρος mulio, baiulus 458, 14. 

6 τῶν ἀγελῶν λογοϑέτης rationa- 
lis saltuarius 494, 15. 

εἰς τὰ ἅγια processus 245, 18. 

αἵ ἅγιαι πύλαι vid. πύλαι. 

ind aquae benedictio 227, 


of ἅγιοι μί vid. μἰ. 

ἅγιος acclamatio ad Imper. 247, 
32. 

ἅγιος ter positum initium hymni 
Trinitatis 247, 91, 

ἅγιος βασιλεύς 248, 5. 

ἁγίων πάντων festum 246, 6. 617, 

éyiocoq fre cantatores ex aede S. 
Sophiae 869 ult. 

ἅγνος castus 437 antep. 

ἀγορά pro ἀγόρασις 562, 26. 

ἄγουρος iuvenis robustus 558, 8. 

Aszraffe unde 791, 32. 


Const. Porph. 


ἀγραρίαε 
108, 6. 

ἄγρεφος corvus 791, 31. 

ἀδελφός compellatio regum inter 
se 404, 14. 814, 27. 

ἀδήμεον rother Saffian 517, 32. 

ἀδιάδοχος σειρά unvollstandiger 
Stammbaum 145, 28. 

adiectivum cum passiva termina- 
tione significatione tamen activa 
482, 5. : 

admissionalis, qui admittendos ad 
Imp. intromittit 127, 27. 

adorator non significat: adoratus 
317 pen. 

ἀδορεύεσϑαιε militise immunis de- 
clarari 820, 30. 

ἄετος vestis intextis aquilarum fi- 
guris 545, 34. cfr. 680, 11 et 20. 

ἄζωνος χιτών habitus accumben- 
tis tricliniarii 871 pen. 

ἀήρ albus byssus contegendo San- 
ctissimo 108, 15. 

ἄϑυρον 177, 10. ubi de diaetis 
palatii, quibus locorum et re- 
gionum nomina imposita erant. 

αἰ pro ε 360, 34. — Terminatio 
in κε pro ἐς (ut μυρεζδαε pro 
μυριάδες) 217, 3 sqq. 

Aegyptiaci panni 562, 24. 

αἶνος, αἴνεσις hymni 882, 42. 

εἴσιαι ἡμέραι dies solemnes 161,12. 


58 


lenunculorum — genus 


906 


τὸ αἴσιον ποιεῖν dicere αἴσιος 
χαὶ τὰ λοιτιά 222, 41. 

αἰτήσεις τοῦ δήμου rogationes 204, 
16. 893, 80. 

ἀχαχία vid. ἐἀνεξιχαχία. 

ἀχάραβοι praefecti navium 789, 
23 


ἀχεντάριοι quae diguitas 901, 38. 

acclamationes multifariae 87, 1. 

ἀχχούβιτα triclinia 124, 6. quo- 
modo instructa fuerint 229, 10. 
tribunalia, in quibus mensae sta- 
bant 127, 6. solammodo in fe- 
stis accumbebant convivae , alias 
sedebant 868, 22. 

οἱ ιϑ' ἀχχουβέιοι 710, 19 sqq. 

accusativi nudi, quando subintel- 
ligitur flagitamus 433 pen. 

ἀχολουϑία sequentia, ordo 616, 
32. 

ἀχόλουϑος Parangorum magister 
474, 11. 846, 11. 

ἀχουμβίζειν Ympp. mon asside- 
bant mensis, sed accumbebant 
147, 11. 

Gzoítei prodromi exercitus 572, 20. 

ἄχτα d. q. εὐφημίαν 16, 40. 86, 
10. malo etiam sensu. 

activum pro passivo apud novos 
Graecos vid. passivum cfr. 1, 
30. 

ἄχτολογεῖν 86, 7. i. q. εὐφημεῖν. 

Aquitanum marmor 759, 32. 

&xvutio. monachi 901, 27. 

"AÀievía terra 809 antepen. 

&A&azrénunquam significant Zláu- 
cherwerk 528 ult. δὰ accipie- 
bat lmp. a Patriarcha 121, 35. 
et dono mittebantur exteris re- 
gibus 785, 1. 

ἐληϑινάερα vestes 752, 29. 

ἀληϑινός purpureus 188,24. quan- 
do purpuram et quare gestave- 
rint clerici vid. Ducang. 

ἀλλάγιον quid sit 645, 38. 

ἄλλαχτα vid. Maclavium. deriv. a 
germ. Latte δά, 30. 

ἄλλαξήματα prime supe ipte licet 
mulatoria gerere 

oí ἐπὶ τῶν ἀλλαξίμων vestitores 
42, 2. 48, 6. 

ἀλλάσσειν τινά novis vestibus in- 
duere 49, 16. mos vestes sae- 
pius mutandi 126, 26. 


$ ““ἴ. 


REISKH INDEX 


vestes ἐλλάσσουσαι cf. DC. v. dis- 
colorare. 

ἀλοιφή quo modo differat ab em- 
plastro 526, 3. 

ἁλουργής omne quod aut purpura 
tinctum aut lana marina para- 
tum est 466, 27. 

ἀλύταρχαιε d. q. δήμαρχοι 35, 393. 

alchymia unde dicatur vid. chy- 
mia. | 

Herzóge von Amalfi 818, 12. 

ἄμαλλος s. &uclog quid sit 503, 


ἀμάντωρ titulus 799 pen. 
ὃ s. τὰ ᾿Ἱμαστριανοῦ coenobium 
ab Amastriano structum 150, 3. 
ἀμβὼν suggzestus in ecclesia 112, 
de eius situ 161, 44. 
ἀμηρᾶς admiralis titulus 804, 1. 
amictus cf. Ducang. Gl. L. v. 
Amictus et Anaboladium. 
ἀμφίβαλος et ὠμοφόριον idem 
VETERE 
&uqórtoor omnes 274, 17. 318, 
35. 500, 43. 
terminatio accusativi in αν pro «, 
ut )jo«» pro ϑῆρα vid. ter- 
minatio. 
ἀναβιβασμός promotio 832, 36. 
ἀναγχαῖος pretiosus 693, 3. 
ἀνάγλυφα opera levata 691, 21. 
ἀνάγνωσμα S. librorum particula 
227, 40. 
ἀναγόρευσις Imperatorum renun- 
ciatio 408 pen. 
ἀναδενδράδιον Allee 256, 44. 
ἀναδοχή Gevatterstehen 730, 15. 
802, 10. ἀνάδϑοχος Pathe 730, 
15. s 
ἀναϑέματε χαϑυποβάλλειν 455, 40. 
ἀναχτίζειν resarcire 453, 28. 
ἀνάλεχτα sudaria 539, 38. 
ἀναλόγιον pulpitum lectionale 885, 
18 


ἀνάξιος homo vilis 569, 39. 

of ἀνάργυροι Sancti 628, 25. 

ἀνάρρησις vid. ἀναγόρευσις. — 

ἀναστάσιμα s. ἀναστάσεως officia 
quavis dominica fiebant 457, 20. 

ἀνάτειλον — formula — acclamandi 
266, 5. à í 

ἀνατολή processus equitum in are- 
nam 310, 29. τὰ τῆς .4y«10- 
λῆς Oriens 480, 14. 


AD CONSTANT. DE CERIM. 


ἀναφέρειν referre sententiamque 
rogare 61, 10. 

ἀναφορὰ relatio 61, 15. 

ἀνάφορον vectis ad portandum 
54, 23. 

ἀνδρειότατοι στρατιῶται ÁlÀ, 9 
sqq. EST 

εἰς ^. aiii τῶν δωμαίων 146, 


ἀνελϑεῖν in Circum venire 902, 
8. — ἀνέρχεσϑαε notelne in 
partem borealem urbis regiae 
ire ibid. 

ενεξιχαχία clementia 662, 39. 

ἔνϑοωπος famulus, familiaris 288, 
21. 


ἀνϑύπατοι proconsules s. Illu- 
stres 68, ὃ. feminae 166, 34. 
&v9' ὧν propterea quod 239, 38. 
ἄνοιξις vel ἀνοίξεις dedicatio : ec- 
clesiae 616, 43. ἀνοίγει τὸ πα-- 
λάτιον pro ἀγοίγεταε 175, 20.. 
ἀνταίρειν rebellare 453, 22, 
dviiin compsitione prae 164, 40. 
ἀντιβάλλειν τὰ χάγχελλα carceres 
comparandi mos 319, 22. 
ἀντιγραφεῖς incertum qua dighi- 
tate fuerint 287, 16. 
ἀντίδωρον vid. εὐλογίαι. 
ἀντιχωνσιστόριον atrium consi- 
storii 164, 32. 
ἐντιλαμβάνειν 145, 42. 
ἀντίληψις auxilium 145, 40. 
ἐντιμίσεον arula portatilis 164, 13. 
ἀντιπάνεον ib. 39. 
ἀντίπασχα 149, 1. 
ἐντίπεπτοι valvae 282, 7. 
ἀντισηχοῦν, idem facere 859, 34. 
ἐξ ἀντιστρόφου perverse 361, 58. 
ἐντίφορον locus ante forum 235, 
12. 
To μέρη terrae boreales 379, 


ἀνωφιλλιχήσιμε vivat imperator 
felicissimus ! 126, 1. 

ἀξία pro ἀξίωσες munus 861, 3. 

ἀξινορύγιον pastinum 507, S. 

ἄξιος spectabilis 569, 39. 

ἀξιώματα dignitates munere libe- 
rae 234, 3. sportulae 859 ult. 

ἀξιωματεχοὶ 233 ult. 839, 26. 

aoristus primus novis Graecis a 
secundo fit 752, 1. 

Apambarum familia 456, 234. 


99 

ἀπαρτίζειν τῷ νεύματε nutu. de- 
pendere. 4423, 10. ubi etiam de 
usu latinaelinguae apud Graecos. 

ἐπελέάται abigei- milites 820, 357. 

ἐπελατεχὸν carmen 350 ult. 

ἀπέλεξ quid 477 ult, 

ἀπευχαριστεῖν varia significatione 
59, 26. 

ἀπευχαριστεῖν eb εὐχαριστεῖν gra- 
tulari 727 pen. — ἀἐπευχαρε- 
στεῖν gratias agere lmperatori 
pro novo collega dato debebat 
Senatus 472 ult. — Deo gra- 
tias agebant recens promoti in 
ecclesia 413, 5. 

&uàÀgxior pro applicitum i. e. sta- 
lio, mansio 480, 9. 

ἁπλοῦν χλανέϑα tunicam in sinum 
componere 307, 21. 

πὸ cum accusativo 231, 4. 

ἐπὸ in compositis notat idem quod 
αὖ rursus 126, 36. 601, 17. 

ἀπὸ singulari mida dictum 90, 


44, pro μετά 50, 37. 


᾿ ἀπὸ στόματος δέχεσθαι vide sub 


στόμα. 

ἀπὸ ὑπάτων exconsul, proconsul 
451 pen. 

ἀποβάλλειν  füire une descente 
im, o 

ἀποδέχεσϑαι. licentiari.pro δεαδέ- 
χεσϑαι 288, 30. 

ἀποδιαλύσιμα  praeparatoria ad 
cursum publicum 310, 19. 

ἀποδιδόναι λετήν processionem in 
ecclesiam deducere 224, 41. 

ἀἐπόϑετον horreum 504 antepen. 

ἀποκόμιβιον sacculus cui argentum 
insntum est 122, 1. 487, 24. 
pertinebat ad ritus coronatio- 
nis 150 ult. 

ἀποχοπτὸν convivium sequestra- 
tum 304, 4. ἀποχοπτοὸς est 
separatus s. divisus 613, 5. 
ἀποκχοτιτή separata Imp. mensa 
168, 55. 613, 5. quae tribus 
gradibus altior erat, quam cete- 
rae 870, 35. et circularis 871, 
18. 

ἀποχῷ compendium quid 846,28. 

ἐπόχρισις significatio, mandatum 
223, 17. 259, 5. 

ἀποχρισιάριοι 259, 7. 

ἀπόλυσις sacri officit fiuis 212, 39. 


908 


et. ἀπολύσεμον cauticum, quod 
tum canitur $90, 19. 

ἀπομένειν domi manere 4230, 1. 

ἀπομματοῦν aboculare 460, 28. 

ἀπομύρισμα liquor e reliquiis 
Sanctorum exstillans 6929, 4. 

ἀποσχέπαστος capite nudato 119,1, 

&un08xínitGÜcL pro ἀποσχήτιτε- 
σθαι inniti 751, 20. 

ἀποστέφεσθαι in. ingressu eccle- 
siae caput nudare 93, 33. 735, 

ἀποστολῖται cantores aedis SS. 
Apostolorum 677, 14. de qua 
vid. 755, 27. 

SS. Apostolos referebant proce- 
res, et Imperator Christum 747, 
398. de imitatione Apostolorum 
869, 7. 

6 ἀπόστολος lectionarium episto- 
licum 192, 12. 

ἀποσυνοψίζεσϑαν non barbarum 
601, 17. . 

ἄπρακτοι pronunciatum ἄπραττοι 
212, ὃ sqq. 

Arabica vocabula in lingua Grae- 
ca 559, 27 sqq. 

&ocíc area 263, 44, 

€o«qi vestes sine sutura 530 ult. 

ἀργὸν χάλκωμα metallum non fa- 
ctum 794, 31. 

αἱ ἀογυραῖ πύλαε vid. πύλαι. 

εἰργυροτιράταν argenti mercatores 
90, 42. 116, 19. 

ó ἄργυρος 116, 1. 

&otS$uóg cohors, manipulus 35, 46. 

ἀριστῷν solebant recens creati 
magistratus amicis convivium da- 
re 974, 21. 

οἱ ἀριστεροί in. Circo 321, 14. 

ἀριστητήριον pransorium 612, 35. 

arcarius $56, 24. (ubi simul ety- 
mologia. vocis ἐρχεῖον.) 

ἄρμα idem. quod armatorium, lIo- 
cus in Circo 49, 223. 321, 14. 

ἄρμα copula 336, 10. 

ἄρματα arma aut tela 47, 30. 

ἀρφματούριον armalLorium factio- 
num 321, 17. 

ἀρμελαύσια vestis brevis 341, 1. 
sine manicis. 792, 27. 

Armeni Graecis valde exosi erant 
570, 16. 

ἀρμενόπουλα vela minora 794, 25. 


REISKH 


INDEX 


doriziiyai panistructores, apellati 
a Lriclinio 824, 16. 

arulae graece ἀρούχλαε 397, 25. 

ἄρχοντες et gvyzigtizol quo dif- 
ferant 433, 33 

ἀρχοντίσσαι principissae 700, 32. 

&ozortoytvyiuet« magnatum filii 
616, 16. ) 

ἄρχων titulus principis Dulgaro . 
rum 802 pen. 818, 16. 

ἀσεχρέτης 022, 30. 

ἀσήμιον omne argentum 508, 32. 

ἀσχέπαστον inaodoóuioyp circus 
apricus 593, 15. 

ἀσκεπεῖς quinam in aula agerent 
vid. DC. h, v. 

ἀσχόϑαβλον utrium genus 522, 35. 

ἀσχοτιύϑνη quid sit. 350, 27. 

ἀσολδία unius solidi bulla 805, 27. 

ἀσπαϑάριον i. q. πρωτοσπαϑάριοι 
203, 12 

ἀσπασμός crucem osculandi mos 
80, 25. gratulatio procerum 
245, 14. populi 448, 10. 

ἀσπρόχαλκος orichalcinus 526, 11. 

ἀστραγαλωτὴ vestis 620, 14. 

RU depu pro ὠσυγνόπτως 391, 

ἀσύμφϑαστος non conveniens 

2, 5. 

ἀσφάλεια cautio 745, 6. 

ἀσφαλίζειν claudere, ut lat. fir- 
mare 136, 33. 

ἀτέγεα tentoria 794, 35. 

&ioeB«rixc vestes vulgo in lucta 
adhibitae 244, 4. 

ἀτριχλίνης panistructor- 824, 16. 

atum pro icum, ut Sendatum pro 
Sendicum 520, 1. 

au pro a, camelaucium pro came- 
lacium vid. χαμελαύκεον. 

augmentum omissum 332, 1. 750, 
96. 

de Augustae aula et rebus 373, 
13 sqq. 2376, 11. 

de épulis Augustarum cfr. 861,7 
Augusta raro faciem dabat nu 
dam 729, 21. 861, 20. 

Augustatica 415, 1. 3 

αὐγουστεὺς s. «4ὐγουστεὼν pala 
tium Augustae 59, 8. — 

αὐϑέντεια polestas ex arbitrio 
agendi 498, ὁ. 

«ἐριγάριν vid. δημόσια. 


AD CONSTANT. DE CERIM. 


«ἀὔσωνες pro Latinis et Graecis 
711, 15. 

αὐτοχρατορίακ natalis imperii 205, 
19. diversus a στεψίμῳ 740, 
16. 

ZAutomaten iam in aula Bagdadica 
642, 21. 

αὐτοπρόσωπα Fisire 790, 20. 

ὃ αὐτὸς pro ovrog 29, 19. 

Africa urbs aut regio 788, 12. 

ἄψιες locus, in quo stabat. episco- 
pus 172, 45. cfr. 885, 8. 

"dhhsbg thermae 143, 40. 

ut latinum f pronunciabatur 
228, 26. 2231, 10. 

p^ & permutata. 456, 34. 
ccalaureus unde dicatur 847 an- 
tep. 

MM pilae, deinde omne mu- 
nusculum 238, 31. — propria si- 
gnuificatione 312, 8. 

Βαΐνη Eudociae cognomen 762, 
22. distributio palmarum in- 
ter proceres ab Imperatore fa- 
cta 238, 31. 

βαλαντάδες incerto sensu 902, 
15. 

βάλλειν induere 52, 30. 600, 9 
βάλλειν μετάνοιαν induere poe- 
nitentiam 52, 235. 600, 9. 

balneum Turcicum vid. sub Tovo- 
zixór. balnea a statuis ibi po- 
sitis appellata 143 penult. bal- 
nea privata 400, 35. 

βαλσαμίζειν τὸν σταυρὸν καὶ τὰ 
εἴϑωλα solebant Graeci 618, 
24. 

βαλτίδιον baltheus, qui differt a 
zona 830, A 3 
«ἰβακερά 563, 99. 

Pio Joy Seuil militare 61, 45. 

βανιάριν i.q. balnearium 231, 6. 

βαπτισμός quando fuerit 729, 41. 
post baptismum filii Augustus 
missilia spargebat 731, 9. 

Bdocyyor milites 474, 11. 

βάρβαροι omnes non Graeco ore 
loquentes 395, 1. 

ὃ βάρβαρος praefectus Hetaeriae? 

vasallus unde dicatur 57, 19. 

ἡ ἔνϑεος βασιλεία vid. ἔνϑεος. 

ἡ βασιλείας uov iaieslas moslra 
611, 39. 


id 
909 
τὸ βασίλειον pro ἡ βασιλείᾳ 260, 

I5 4τά, 29, — l 
«giAtoncroo0 d. 4. patricius 69, 

, 15. 833, 17. Mex 

βασιλεῖς Augustus cum Augusta 
861, 7. ; 

βασιλεύς solius Imp. titnlus 811, 
39, postea principis Pulgaro- 
rum 818, 16. 819. 15. etiam 
reges dicti Latinis Jmperatores 
5, 13. 

Basilii effisies in ea, quam ex- 
struxerat, ecclesia 915, 41. 

de Basihis quaestio 764, 31. 

βασιλιχίξ vestes in. fabricis Impe- 
ratoris confectae 5áS, 32. in- 
signia Imperatorum 442, 22. li- 
bri rituales 7, 8. 

βασιλέχεα carmina in. laudem Im- 
per 677, 19. , 

βασιλίχιον — subint, λαρναχίθϑεον 
unde nomen acceperit 762, 
22 

βασιλιχοὶ ἄνϑρωποε Caesariani 57, 
10. — πίλαι βασιλιχαί, vid. 
πύλαι. 

βαστάζειν οἰ φορεῖν diversa 208, 
84, spathas. gestabant, ἐβάσεκ- 
ζον, enses ἐφόρουν e cingulis, 
eodem tempore. v. DC. v. Man- 
tunm. 

βασταχτά vectes 627, 20. 

βδελλία vestes intextis musculis 
551, 37. 

βεβαιοῦν (rei τὴν αὐτοχρατορίαν) 
confirmare 84, 8. 

βεδούρια vas ad imstar utriculi 
factum 522, 7. 

velours unde 713, 15. 

beneficiorum laterculus vid. la- 
terculus. 

Beneventani principes lmperato- 
ris vasalli erant 782 ant, item 
Veneti et quam diu 817, 3. 

Bsoytor virga Scribonis 223, 31. 

βέρεδα Postpferde, a germanico 
Pferd 295, 11. 

βεσιήτορες vestiteres 41, 39. 

βεστιάώριον 241, 42. 

βεστιομιλικρήοις vestes et milia- 
resia 588 ult. 

βεστίον pro βεστεάριον 900, 32. 


910 REISKHI 

βεστιοπράταιν mercatores vestia- 
rii 90, 

βηλάριον χρεμάσαι ad indicandos 
ludos publicos 313, 20. cfr. 
113, 9 

βῆλον triplici significatione 41, 10. 
B. ταγενάριον velum intextis 
attagenibus 605, 22. βῆλον συ-- 
ρόμενον velum funeribus mo- 
M 127, 9393. s. συρτόν 609, 

Ji 

βῆμα Chor 104, 31. 
ecclesia 215, 37. 

Bruuetéze hymni 118, 37. 

βημόϑυρον vid. τὰ ἅγια ϑυρία. 

βιβλία. integra a Graecis legi. non 
solebant 523, 8. 

bigarii 318, antep. 

Βιϑυνόν marmor 762, 16. 

an verbum — Imp. | gratulantium 

124, 30. 

vivito acclamatum bibenti Lnpe- 
ratori 946, 32. 

blatta pro tinctura 91, 1. 
Blachernae ecclesia 195, 33. Bla- 

... chernense balneum 622, 45. 

βοηϑὸς adiutor scrinii 384, 35. 

Bolwideg 8023, 10... 

Boni palatium 614 ult. 

βορχάδεα stragulae 491, 4. 

τοῦ Bórov festum , dies voti 246, 
92. s. τῶν βοτῶν 2327, 15. hoc 
festo nonnisi nelodpouíg cer- 
tabatur 343, 1. δὲ sarcasmis 
ibid. lin. 5. "n tamen 344, 21. 
ubi etiam de festi tempore. 

βότρυς vestimenti genus 188, 17. 

bougre s. poucre unde natum 458, 
30. 

βουκάλιεοι in. epulis 869, 38. 

Boysélid eng milites pistores 411, 


plura in una 


βουχόλια bucculae clypei, umbo- 
ues 794 antepen. 

Βουλγάροι vehementer ab Impp. 
honorati 226, 33. cfr. 866, 17 
sqq. semper legatos habebant 
in aula Cpolitana 889, 19. 

βούλεσϑαι pro μέλλειν 306, 1. 

βουλῆς milites 781, 18. 

bulla aurea quid sit 329, 9. bul- 
lam auream, vel sacram Ooscu- 


lari aut oculis imponere 329, 
23. 


INDEX 


βουλωταὶ 848, 15. 
burrichi unde 396, 6. 
in bursis numerata pecunia 557, 


boutin unde veniat 350, 28. 
boves vestes 680, 16. ; 
βούτη Butte 350, 22. 

βραβεῖον insigne honoris. 465, 32. 
^ti ἀξίαν διὰ βραβείων 825, 

βρανϑέκε pro. βραγνϑαῖαι 530, 43 

brevia indices τῶν κειμηλίων 792. 
13. 

βροντολόγιον liber superstitiosuá 
24, 26. 

BoovudAu Augusti et senioris et 
iunioris Augustaeque diversa 
701, 39. 

βῶτα vid. βότα. 

y pro δ᾽ positum 815, 39. pro x 
998, 8. pro q 592, 11. cfr. 
7T19;: 15: 

γάλαια res olfactoria 695, 22. 
ubi etiam de more circumfe- 
rendi pyxides. item navis &e- 


nus 7706, 28. F- 


γαληνότατος serenissimus 389, 17. 

Γαλιλαία nomen hebdomadis P 
schalis 354, 14. 

Galla unde dictum 268, 14. 831, 
29. 

γανωτός geglüttet 521, 45. item 
stannatus 708, 8. ἢ γαγωτὴ 
πύλῃ vid. n dp 

γειτονία 290, 34. 
ἄρχης ibid. 

τὸ γενέϑλιον simplitersic dictum 
est natalis urbis 298, 7. 

τὸ γενιχὸν et ὃ γεγιχὸς Genera- 
lis 276, 18. 

genitivus τοῦ pro- ὥστε ante infi- 
nitivum 209, 20. πλοὸς a πλοῦς 
210, 4. ὶ 

ἣ ὑμετέρα γενναιότης ἀϑά, 13. 

γεραχαραία iucerto sensu 780, 
18. 

Germanicia urbs 576, 15. 

γεύεσϑαι prandere 628, 91. 

γήλωγες pro γείτονες 293, 98. 

γηροχόμητες falso pro γηροχόμοι 
213,24: 

γλωσσοχομεῖον 772, ὃ. 

γνήσιος beuevolus 984, 36. unde 
γγησιοπόϑητος ibid. etiam de 


unde γείτογε- 


pA 


hit odi md i 


w—oe E 


AD CONSTANT. DE CERIM. 


fratre a paterna, non tamen ma- 
terna parte 738, 6. 
γνῶσις index, notitia 390, 38. 
yoreiía ἀχόντια nodosae hastae 
794, 38. γονατία Knieriem 795, 


22. 

Gothicus ludus 355, 11. 

γούγη vestis pellicea 361, 20. 

γράμματα genus vestitus 536, 9. 
quid significent γράμματα ΓΓΗ͂Τ 
et aliae figurae non litterae in ve- 
stium alis 552,3 sqq. v. Ciam- 
pini T. 1. M. V. p.90. c. ΧΗ]. 
literae graecae et latinae in scri- 
bendo commixtae 401, 32. £y- 
γεγραμμένος (χῴριπο 'membra- 
na perscripta. 829, 14 

γραμμεστής pictor αἱ fresco et 
γραμμή talis pictura 696, 9. 

γρόντος Faustschlag 447, 9. 

γρυπολέοντες imagines gryphorum 
et leonum permixtae 685, 24. 

γυλαριχόν clavus cum foramine 
795, 26. 

γυμναστιχή vestis 335, 29. 

γυναιχέτης pars ecclesiae, quae fe- 
minas capit 135, 35. 

gynaeconitis in summa parte ae- 
dium 914, 2 

δ pro y 815, 39. 

οἱ d'agitatores 320, 40. 

δάχτυλοι annuli ferrei 791 pen. 
digitis loqui 297, 27. 

Dampfbad, antiqua iam inventio, 
recte ab origine Russisches Bad 
appellatur 516 antep. 

z1éoeg celeberrima urbs 394, 5. 

dativus notat motum ad locum 
193. 40. pro accusativo | vid. 
enallage casuum. 

δαυγίτας incerto sensu. 601, 4. 

δάφνη tribunal, in quo victores 


laureas accipiebant 49, 36. po-. 


steris temporibus aedes Sancti 
Stephaui 50, 21. 32. lauro in 
festis aedes coronabantur 918, 
18. 

δεδεμένεις χερσί vid. sub χείρ. 


δειχνύειν τὴν ὄψι» Augustae raro. 


solebant 258, 13. 

ὃ deir pro simplici δεῖγα 117, 
15. 

δεῖπνον dicitur quoque de prandio 
887, 32 


911 


δεχάλια telae decem ulnarum 562, 
32. 

δεχανοί lictores 190, 14. 

decuriones silentiariorum 899, 36. 

δεχσογράφος pro δεησογράφος 
883, 37 

»delatores arce* acclamatum Im- 
peratori 457, 20. 

4 ελεμίχιος nomen gentile 698, 
41. 


δεν δρολίβανος rosmarinus 38, 26. 

δεξιὰ χαὶ ἀριστερὰ in ecclesiis 
102, 13. 

δέξιμον ποιεῖν 568, 238. : 

dextra bonoratior 198, 8. 600, 39. 
860, 24. 

δέσμεοε CPli bene habebantur. et. 
in Chalce, Praetorio et Nume- 
ris asservabantur 698, 1. 727, 15. 

οἱ δεσπόται pro ὃ δεσπότης 52, 
9. τοῦ δεσπότου convivium 801, 
18. 

ὃ δευτερεύων vicarius 856, 37. 

ὁ δεύτερος nostrum Fice- vul- 
go Papiae secundicerius 130, 
10. 

ducoyot factionum principes no- 
men imponebant Porphyrogen- 
netis 728, 16. et mutabant ve-. 
tera Imperatorum aliis magis 
placentibus ibid. 

S. Demetrius magno apud Grae- 
culos honore. 216, 33. 

δημηγορεῖν εἰ διαλαλεῖν idem 231, 
15. 


δῆμοι 58, 33.  excubiae civicae 
29, 32. 35, 19. milites provin-. 
ciales 30, 3. 31, 33. 

δῆμοι gradus eircenses 91, 19. 310, 
24. 


δημοχράτης magister faetionis 85, 

39. 

τὰ δημόσια publicae vestes 332, 
33. 339, 40. 

δὲ in adiectivis, quae colorem in- 
dicant 466, 3. 534, 12. 

διὰ ut [c pronunciatum. Antho- 
log. p. 170. 

διὰ τριῶν, διὰ ἕξ sc. ἵσταται 194- 
σεεξις 110, 19. 

διὰ pro de et pro 494, 31. 

διὰ in compositis (δεάχουοος etc.) 
colorem notautibus 203,31. cfr. 
eliam di. 


912 REISKII 
διαδέχεσθαι successionem accipe- 
re 258, 30. 
διάδημα falso dictum pro stem- 
mate 46, 923. 
διαιτάοιοι diaetarii 43, 42. 
διαχαινήσιμον 8. διακιγήσιμον die 
Osterwoche 146,34. — festum die 
quinto diacinesimi 727, 39. 
διάχονες pro διάχογοι 217, 3. — 
num lmperatores pro diaconis 
- considerati 623, 26. cfr. 736, 8. 
“ιακογεχὸν vid. μητατώριον. 
διαχοπταί vestes striatae 687 ant. 
διαλαλία 623, 96. cfr. 736, 8. 
oratio Imperatoris 231, 15. dui 
λαλεῖν orare 386, 3. 
διανίστασϑαν agg redi 599, 20. 
vestes diapistin 425, 39. 
διαρπάζειν τὰ ἐγχείρεα populo 
concessum erat 733, 3. 
διασημειωταΐ resignatores 900, 90. 
διασφαγή fosa in Circo 322, 
20 


διασώζειν comitari 393, 90. 

διατάχτωρ Chalifah 807, 38. 

διατρέχων 292, 9. 

διάφορα vestes versicolores 446, 
30. 

διβέρσιον diversium quid fuerit 
325, 32. 

διβητήσιον curta vestis 244, 26. 
424, 28. 

διβλάττιος bis 
516, 9 

διδασχαλεῖον pars ecclesiae 220, 
16. 

διδασχαλιχοί magistriani 391, 7. 

διδεῖν pro διδόναι 121, 32. 367, 
26. 

oíCeo 9c verbum poeticum 395, 34. 

«hi'azior locus haud proeul Circo 
397, 10. 

διχέτοινα citrei coloris 534, 12. 

Oíz1v« cortes retibus clausae 509, 
pen. 

δινέσιις vestes Aegyptiacae 700, 5. 

διοιχητής procurator 845, 25. 

διπλοῦς vicarius 775, 19. 

diptycha — principum | magnopere 
ornatae erant 829, 39.  ditfe- 
rebant ἃ χάρτης ibid. lin. 17. 
et 827, 31. 

dipódive — coloris 
466, 3 


purpura tinctus 


coccinei fere 


INDEX 


δίσχοι lances, quibus imponeba- 
tur panis benedictus 162, 35. 

διστιράλια secures 175, 24. latine 
dextralia, de quorum forma 229, 
33. 

δισύπατοι σπαϑέρεοι συγκλητικοί 
quale hominum genus sit 158,10. 

δίσχιστα vesles bis scissae 540, 4. 

δοκιμάζειν attentare, audere 565, 
12. 

δοχιμῖνον marmor vid. marmor. 

Dolche (sive quod vulgo dicunt, 
Spiesse) cur argentum signifi- 
cent 509, 20. 

Domestici praefecti maiores 27, 
35. 82, 31. 154, 29. legati in- 
primis 836, 42. 

δόρχα 682, 5. 

δουκινεάτορες ducenarii sive du- 
cenorum militum duces $846, 14. 

δουμνικάλιον (dominicalium? i 224, 
16. 

doy), δέχεσθαι praestolatio 14, 37. 
30, 22. admissio ad "rs 83, 
37. 

δοαχονάριοι signiferi 81, 33. 

τὰ δροομιχὰ 148, 31. 

δρομικῶς de hymnis dr 
150, 10. 

δρόμος unde Logotheta drei] 
quod vid. 

δρουγγέβεος 1. 4. χιλίαρχος M 1. 

dulcium 170, 5. 865, 8.- 

δυνάμεις vt latinum virtus pro 
exercitibus 415, 19. 

δύστηνος sceleratus, impurus 768, 
32. 770, 11. 

δωδεχαήμερον duodeeim ante ne 
phaniam dies 224, 34. 274, 26. 
,360, 18. 

τὰ ἅγια ϑώρει panis et vinum be- 
nedictum 111, 43. 

ἔδια δῶρα legatorum vid. s. ἴϑιος. 
δωρεαὶ nummorum in scyphis da- 
bantur 694, 20. de tempore lar- 
gitionum 713 pen. 

& et f pee μίας 34. 

ἑβδομάριοι 291, 

ἐγγιστάριοι qui ped per machi- 
nas mensae i pondlisms 171,23. 

ἐγχαίνεα dedicatio 614, 27. 

ἐγχαιγίζειν (τὴν ἀνέγερσιν) ini- 
tiare, primo aliquid facere 140. 
10. 


μα ον υὐμμονλίως- πάν, 4: 


AD CONSTANT. DE CERIM. 


ἐγχοιβώσασϑαι tumere 458, 36. 
£yzoui duodecim veteres pane- 
gyrici 389, 13. 

ἐγχείρεον sudarium. 586, 28. 
ἔδιτον specimen 377, Át. 
οὗ ἐϑγικοί gentiles 879, 29. 
εἰ an εἰς ἅγιος 593, 11. 
εἴ τε pro ὅ,τε 179, 24. 
sed 161, 26. 
"Testam. 
εἴδη fruges, species annonariae, 
lCtorum term. technicus 485, 
47. 
εἰχὼν Christi in [concha] Chryso- 
triclini, num Edessena? 51,239. 
imagines Deiparae in castris 518, 
35 . 


εἰ μὴ 
saepissime in N. 


εἰλαχταέ pro ἡλαχατέκι 793, 35. 

tligyuc scala cochlearis 131, 11. 

εἰλητόν corporale 162, 11. 

εἶναι pro ἱέναι (quod. aliqui ma- 
le ingerunt) v. Salmas. ad Ter- 
tull. p. 214. inde corrigatur 
Petronius: ad stelas fui. 

εἰρηνεύειν pacem facere, placare 
457, 91. 

ἙΕἰρηνούπολιες pro lrenopoli 590, 

εἰς omissum 355, 6. 

tios πατρίχιος es patricius, pro 
εἷς 278, 6. 

εἰσοδιέξοδος introitus et exitus 
102, 39. 

εἴσοδος introitus in templum 100, 
46. 

&x cum accusativo constructum 261, 
23. c. dativo ibid. 

ix ϑεοῦ ἄρχων vid. sub ϑεός. 

ἐχβάλλειν veteres amictus mos erat, 
si patricii ab Imp. novos acci- 
piebant 268, 5. 

Ec defensores ecclesiae 133, 
3. 

ἔχϑεσις conviviorum magnificus 
apparatus 159, 10.  Zolltarif 
"s 21. —  Ferzeichniss 719, 

5 


ecclesia castrensis 417, 3. vulgo 
capella appellata 518, 35. 

ἡ utyéÀg ἐχχλησέα S.Sophia vid. 
sub μέγας. 

ecclesiae partes 95, 12 sqq. 

«i ἔξω ἐχχλησίαε. quaenam sint 


233, 6. 


913 


τῆς νέας μεγάλης ἐχχλὴ σίας festum 
215, 42. 

ecclesiarum  polycandela et alia 
retiosa quare profanis usibus 
inservierint? erant tantum de- 
posita 647, 28. 

£xn0uc poculum Mariae 709, 
10. 

ἐχσπηλεύειν expilare aut expellere 
482, 12. 

ἐχτενή s. ἐχτενής 194, 27. 

ἐχφώνησις intonatio 131, 24. 

ἐλάται seu remiges adhibebantur 
ad aedificia publica exstrnenda 
788, 6. erant proprii regii re- 
miges 727, 4. 

electrina. vasa v. Chilmead. ad Ma- 
lal. T. H. p. 161. 

Helenae arca 757, 13. 

Helenopolis ubi de ea scriptum, 
dicitur. 395, 31. 

᾿Ἐλευϑερίου palatium: $57, 11. 

ἐλες αντίνη ιπῦὕλη) carcer 239, 
27. 


δλχόμενοι ἵπποε vid. συρόμενοε. 

Ἕλλην, Ἑλληνιχύς gentilis 492, 
37. 

ellipsis αἰτοῦμεν vel simile vid. 
accusativus. ^ ellipsis εἰς vel 
πρός 179, 1. 6, 5, τὸ 209, 3. 
ἀπὸ vel μετὰ vel διά 241,28. 

ἔιιβολος porticus 130,-37. 

ἔμπραττος qui  oflicio fungitur 
272, 3. 

ἐμτιοάττως cum solenni comitatu 
245, 8. 

τὰ ἔμπροσϑεν Catechumenia 180, 


ἂν et σὺν promiscue usitata 825, 
23. — £v c. genitivo 619, 19. 

ἐν ᾧ ubi vel quando 588, 31. 

enallage activorum et mediorum 
151, 36. activum et passivum 
vid, passivum. casuum 799, 3. 
generis masculini cum foemi- 
nino 4S5, 37. 720 ult.  singu- 
laris et pluralis 616, 12. | no- 
minativi pro genitivo consequen- 
tiae 621, 25. schema Pindari- 
cum $832, 18. 

ἐγνδιάϑετος insitus, inhaerens 401, 
21. 

ἐγδυτή tapes. altariimpositus 108, 
1. solebant lupp. quovis ma- 


οιά REISKII 


gno sabbato endylam mutare 
141, 16. 886, 26. 

ἡ ἔνϑεος βασιλεία a Deo datum 
regnum. 142, 42. 

ἐγθρογισμός ritus in. dedicandis 
ecclesiis 617, 6. 

ἐνσημαίνεσθαι iuberi 453, 29. 

ἔντεινε (x«i. κατευοδοῦ) formula 
acclamandi 464, 91. 

ἐντεύξεις ἱεραί preces 465, 3. 

ἕγωσις ἐχχλησίας 245, 6. 

ἑξαβούλιν 474, 1. 

é&&yioy. 815, 39. 

ἐξάερον atrium 124, 3. 

ἐξαίτης pro ἔξοχος insignis 879, 
37 


ἑξακάνϑηλον corbis 505, 19. 

ξαρτισταί incerta dignitas 847, 3. 

ἔξαρχος vicarius Imperatoris 842, 

ἐξέμσιλιον in veste 534, 1. 

ἐξισωταί diversi ab epoptis et 
episceptetis 811 pen. 

ἐξχρύβιτα excubitores palatini 837, 
29. 


' ἐξχουσάτοι immunes 572, 14. 

ξουσιαστής τῶν MovcovAgurro» 
titulus dynastarum Arabum 815, 
26. 

ἐξουσιοχράτωρ qui cum maiestate 
imperat 799, 16. cfr. S09, 36. 

αἱ ἔξω vid. ἐχκλησίαι. 

ἔξω s. ἐξωτιχός qui extra urbem 
est 803, 14. 

ἔξω βάλε c. dativo loci 437, 28. 

ἐξωχατάχοιλοι 621, 2. 

ἐπαίρειν pro ἀφαίοειν 738, 84. 

ἐπαχουμβίζειν brachiis niti 164; 3. 

ἐπαλείφειν hortari 610, 3. 

ἐπαναγγνωστιχόν quod post ora- 
tionem habitam praelegitur 232, 
20. 

ἐπαρχίσσαι proconsulum feminae 
166, 37. 

ἔπαοχος i. q. ἀἄνϑύπατος procon- 
sul 153 ult. provincialis 515, 
26. 

οἱ ἀπὸ ἐπάρχων expraefecti 158, 

9. 


ἐπείχτης compulsor debiti argenti 
405, 19. 

ἐπεύχιον sudarium mundum, 58- 
per quo oratur 510, 11. 

ἐπέχειν εἱ ἐπιχρατεῖν  nolatne 


INDEX 


praestare , eurare, praebere et 
nutrire? 858, 40. 
ἐπέ τινος in conspectu alicuius, 
coram 336, 5. 337, 41. 
ἐπιγχέρτης pincerna 172, 1. 
ἐπιϑένειν pro ἐπεϑδεῖν allegare 330, 
8. solebant diploma. in femore 
portare, qui ab Imp. honorati 
erant ibid. 
ἐπιλωριχόν tunica loricae super- 
inducta 583, 15. 
ἐπινίκια spolia 598, 8. 717, 5. 
ἐπιρριπτάριον 555, 17. AS 
ἐπισκεπτῆται differunt ab epoptis 
840, 4. cfr. 846, 21. v$^ 
ἐπισχοπεανοί ministri Chartophy- 
lacis 902, 41. 
ἐπίσκοπος patriarcka Cpolitanus 
417, 23. 
ἐπιστάτης qui ordinem circense 
curat 320, 21. εἰ in castris 
567, 39. d^ 
ἐπιστήμη modestia 320, 91. 
ἐπισφραγίζειν vid. σῳφροαγίζειν. 
ἐπιτάφιος (κόσμος) ritus funebris 
ἐπιτιϑέναν torquem in caput. Imp. 
mos coronationis erat 411, 43. - 
ἐπιτρέπειν hortari 318, 90... 
ἐπιφανέστατος illustrissimus titu- 
lus 267, 31. 
ἐπονομάζειν 708, 18. s 
ἐπόπται vid. ἐπισχεπτῆταε et 841 
penu. 1 τὡοδονὴ 
ἐπώμιον φόρτωμα vid. q.óprouc, 
ἐπώμιεον scapulare 858, 21... 
ἐπωμίς elegaus eius figura hha- 
mnus tab. 2. 
£0yodocíc ollicinae  Imperatoriae 


854, 14. ivisión ὦ 
ἐργομούχιος egregie factus 687, 
18 


ἔρη estne compendium pro ἑσπέ- 


o« 239, 16. - 
ἔρημος hostilis, barbarus 481, 
24. ᾿ 
ἐρυϑροδανώμεγος rubro colore 
infectus 828, 12. 
ἔρως nomen eubiculi 256, 33. t 
£c, ἐὲς heus 147,21.  mihil signi- 
fieans 956, 22. : 
ἐσϑὴς ἱέρει alba vestis 20, 9. 1G 
βασιλιχὰ ἐσϑήματα insignia Imp. 
442, 22. mos vestibus donaudt 


" 


AD CONSTANT. DE CERIM. 


97, 22. 212, 20. 588 pen. 713 
pen. ubi de tempore. in si- 
gnum servitii 744, 23. 818, 11. 
vestes propriae et ex aula com- 
modatae 657, 32sqq.  liberatae 
552, 3sqq.  partitae vel divi- 
sae 675 uit. tutulatae, σπολύ- 
yvoor 680, 20. cum intextis ani- 
malium figuris 605, 22.  vete- 
res exuere et novas a principe 
missas induere 818, 11.  gemi- 
nus color in vestibus (ut zro«- 
8:»00601» c) fuitne striatus, an 
ex una dimidia rubeus, ex al- 
tero viridis? 675, 31.  panno- 
rum pretiosorum fabricae impe- 
riales 550, 38. 

οἱ ἑσπέριοε Saraceni 864, 27. 

ἐσωφόρια Hemden? 

ἑταιρεία custodia e militibus alie- 
nigenis 55, 95. mumero triplex 
56, 10. 

& 5 pro ἕτερος 752, 12. 

ec oy super evangelio iurare 
mos erat 436, 41. evangelium 
osculari. Ciampini M. V. T. I. 
p. 129. stare ad evangelii le- 
ctionem nudo capite (v. DC. v. 
Evangelium) 618, 12. evange- 
lium praeferre inter supplicatio- 
num ritus 132, 21. evangelio 
oblato aliquem excipere 100, 9. 

εὐαγγέλισμός 137, 10. 

εὐαγεῖς οἴχοι monasteria 881,42. 

εὐχτήριον sacellum 42, 31. 

εὐλαβέστατος titulus cleri mino- 
ris 638, 20. 

εὐλογέαε particulae-panis benedi- 
cli 119, 19. benedictio mensae, 
quae fiebat a patriarcha 180, 
39. benedictio recens honora- 
torum in ecclesia 268, 37. ^ eu- 
nuchi summam potestatem hà- 
bebant 794 antep. . 

&boíOxEGÓcL praesens adesse et 
simpliciter esse 333, 9. 440 ult. 
manere 3237, 4. 

Europa pro Thracia 804, 13. 

εὐσέβειες solatium, munus 558, 
16. 

εὐσεβὴς imperator 328, 15.. 

εὐτυχέστατος lilulus Caesaris 477, 


915 


εὐτύχικ vexillarii 81,1. cfr. etiam 
πτυχία. 

εὐτυχοφόροιε item vexillarii 839, 
20 » 


εὐτυχῶς acclamatio 966, 27. 

εὐφημεῖν gratulari 82, 41. εὐφη- 
μίαι acta 16,40. hoc faciebat 
totus exercitus novo Imperatori 
413, 31. 

εὐχὴ super recens honoratis 168, 


τὸ εὐώνυμον μέρος videtur hono- 
ratissimum fuisse 860, 24, 

oí ἔφηβοι apud Athenienses idem 
quod δῆμοι 34, 39. ἐφημεῖν 
pro ἐφφημεῖν i. e. εὐφημεῖν 
101, 31. 

ἔχειν pro μέλλειν vel ϑέλειν posse 
219, 11. 

Ζαράβες aut ZeoüBes incertum 
qui fuerint 859, 22. 

ζήλος mera terminatio 535, 23. 

Zigeuner unde dicti 365, 2. 

Zobelfelle iam antiqui portabant 
464, 2. 

Zopf unde 592, 19. 

ζυγοστάτης etiam in castris erat 
499, 10. 

ζυγοφλάσχια paria flascorum 509, 
25. 

Qoyocqor in funeribus Impp. 

Covéoror vulgo pretiosum erat 687, 
23. 830, 37. 

ζῶον mulus 395, 41. 

ζωοποιὸς σταυρός falso pro 6«o- 
ποιός 1341, 29. cfr. 570, 3. 

ζωστή (5 πατριχίᾳ) princeps Au- 
gustae femina 1066, 16, 729, 
26. 

ζωστίχις σπάϑιε spathia quae a 
baltheo dependent 245, 27. 

Electrum i. 4. fusile 205, 8. 

ἡλιακόν area sub divo ad ambu- 
landum 2141, 2. 

Elias quem summopere Graeci ve- 
nerabantur 211, 44. 

Heliopolitanum vitrum 784, 32. 

χαλὴ ἡμέρα festum 263, 34. 

ἡ μέρα εἰ ἡμετέρα passim confun- 
duutur 408, 39. 

ἡγέοχοε eorumque praemia 325, 
16. : 


916 REISKII 

ἡνέτξιν pro σιχιπηνέεξζιν sagape- 
num 525, 91. 

de Heraclii senioris filiis 737, 22. 
738, 6. 740 pen. 

4oQo»v locus manibus dedicatus 
156, 4. 

ἤτοι disiunctive 4230, 15. 

᾿Ητταλία 8. ltalia pro. Lombardia 
781, 22. 

ἥχος tonus musicus 149, 31. 

ϑάλασσαι vestes 559, 3. 

wenige pelvis lapideus 141, 
34. 

ϑεῖος Imperator 389, 27. 

Sé. pro μέλλειν 306, 1. 

Séu« districtus militaris 497 ult. 
Theodosii M. sepulcrum 759, 4. 
Θεοδοσιαχοΐ milites 787, 98. 
ϑεοχυβέργνητος, ϑεοπούόβλητος, ϑεό- 

στέπτος, ϑεοσυγέργητος imp. 
347, 21. cfr. 144, 12. 
ϑεύλεστος 774 antep. 

9toloytiv de Deo sermones face- 
re 152, 10. 

ϑεὸς λόγος vid. λόγος. 

ἡ ϑεοτόχος τοῦ «Ῥάρου templum 
Deiparae ad Pharum 172, 11. 
et τῆς Πηγῆς ad Fontem 210, 
35 


ix ϑεοῦ vel ἐν ϑεῷ ἄρχων titulus 
minorum principum 4,41. 492, 
32. ita Bulgari $02, 22. 

Sanctae Theophanonis templum 
762, 37. 

ϑεοφιλέστατοι μόναχοι 635, 34. 

Theophili secunda in Saracenos 
expeditio 594, 32. 

ϑερατι εῖα otium, commoditas 394,1. 

SéoucctQc vaporarium. 277, 35. 

ϑέσις ordo 864, 17. latus ibid. 
lin. 34. 

ϑέσπισμα edictum, oraculum Imp. 
567, 25. 

ὃ ϑεσσάριος s. tesserarius 3123, 33. 

ϑειταλὸς λίϑος marmor viride 
759, 26. 

ó ϑεωρητής inspector apparatus 
circensis 316; 1. 

θεωρία adspectus, forma 888, 9. 

OorzjGi0g praefectus Thraciae 
279, 26. 

θρίαμβος ἐπινιχέων pomposa spo- 
liorum productio. 598, 8. 717, 
9. ϑρίαμβος processio ibid. 


INDEX . 


9oóroc Σολομώντειος 641, 5. — 
thronus Christi et B. V. vacuus 
600, 39. 

Svu£Ag ludus scenicus 363, 12. 
eius archon. ibid. in convivio 
693 ult. 872 pen. 

ϑυμελιχά famulitium 262, 17. 

ϑυμιᾷν condire 195, 10. 

ϑυμιατός ante Imperatoris  efli- 
giem 110, 1. 

τὰ ἅγια ϑυρία porta in interiori 
ecclesia 104, 46. - 

ϑυσιαστήριον sacrificatorium 162, 
11. erat in quavis ecclesiae 
parte 215, 33. Ἷ 

S. Thomae templum 761, 14. 

ó ϑωμαΐιτης patriarchae triclinium 
283, 7. « TES 
ἐδιχὸς praefectus aerarii 156, 10. 
ἴδιος amicus 701, 9. ἔδικ δῶρε 
legatorum 407, 9. ka 
ἑεραχέτης marmor milvinum 759, 

21 


ἱερείας palatium 353, 28. ἱερὰ 
τῆς ἐχχλησίας quae fuerint. 522, 
1 | 


οἱ χατὰ Ἰέσδην familia 739 , 16. 

ix«vot sive ἱχανάτοι lectum mi- 
litiae genus 154, 29. 

llloéGroiot vid, ἀνϑύπατοει. 

ἀπὸ ἱματίου in tunica oppositum 
τῷ ἀλλαξίματε 235, 29. 

Imperator raro stabat in publico 
84, 44. accedere ei non lice- 
bat in chorum ecclesiae 105, 
23. solus osculabatur sacram en- 
dytam 107, 32. pecuniam dis- 
tribuebat, 117, 15. pro num- 
mis aureis accipiebat eulogias 
121, 31. atque unguenta ibid. 
35. solus accumbebat in men- 
sa 147,11. ante ecclesiae por- 
tam equo descendebat 189,11. 
accipiebat in diebus festis flo- 
rum fasciculos 211, 1. proceri- 
bus donabat vestes 212, 20. 
(vid. etiam £g97c) exteris prin- 
cipibus unguenta vid. ἄλειπτά. 
a patriarcha accipiebat commu- 
nionem 224, 7. orationem ha- 
bebat instante quadragesimali 
ieiunio 231, 17. palmas ipse 
patriciis donabat 298, 16. et 
munera ibid. 31.  surgebat in 


| 
1 
! 
] 


AD CONSTANT. DE CERIM. 


praelezendo sacro symbolo 239, 
ult. habebatin conviviis men- 


sam separatam vid. ὠποχοπτή. 


astronomiae peritus esse debe- 

bat 524,22. convivis ipse por- 
tiones secabat et mittebat 865,1. 

ligenieur unde 171, 37. 

de investituris earumque origine 
818, 11. 

τὸ ἱππιχὸν Circus ad meridiem 
Palatii in quo Imperatores ele- 
cti et nuncupati 4323, 7. 

ἑπποδρόμεα quot numero 593, 15. 
etiam spectacula non equestria 
246, 41. 

ἵπποι λευχοὶ in triumphis 417, 43. 
equis descendebatur in portali 
ecclesiae 189, 11. 

icm Copie 324, 10. 

ζσχα Feuerschwamm 558, 28. 

ἐξ igov χαϑησϑῆναιε s. ἐπ᾽ ἴσης. 
in eadem linea nemo sedebat 
cum limp. 195, 17. neque sem- 
per ipse patriarcha 229, 7. 

Hispanorum legatio ad aulam By- 
zantinam 651, 30. 

ἕστασϑαι incipere, vel adesse, 
contingere 597, 11. 

ἔσχυρος fortis 414, 9. 

Πα Πα pro Lombardia 781, 22. 

lustini sepulcrum 760, 19. 

Justiniani M. uxores 767, 14. 

Iustiniani triclinium 205 ult. de 
eius materia 206, 5. 

S. lohannnis baptistae templum 
418, 4. 

x pro σὲ positum Aeolis 604, 19. 

z et 1 permutata 461, 35. 

χαβέδεν vestimentum sub lorica 

χαβαλιχεύειν nemini licebat in 
equo Chalcen intrare, praeter 
Imperatorem 191, 4. 

χαβαλλάριον Heitbahn 39, 25. 

ὃ χαβαλλάριος 6, 21. 

χαγχέλλα ante Imp. thronum 296, 
36. 

χκάϑισμα Imperatoris in ludis spe- 
ctandis tribunal 309, 11. 882, 
27. 

χαϑολιχόύώς titulus episcoporum 
orientalium 811, 15. 

χαϑοσίωσις sánctimonia 435, 15. 

z«&i abundat 124, 21. 


947 


αἱ χαινκί vestes baptismales al- 
bae 147, 3. cfr. 729, 3. 

ἡ καινὴ χυριαχή vid. χυρεαχή. 

χαιγούργιον domus 700, 37. 

Καῖσαρ non Thronerbe, sed mi- 
litiae dux 264, 20. ó &y. K. 
486, 4. 

χαισαρίκια coronae Caesaris 264, 
8. et infulae 583, 19. 

χαλὰ πάσχα quia pascha laetis- 
simum festum 437,3. cfr. 747, 
30. 

χαλιιάρεον capsa infulis conden- 
dis 44,37. Schreibzeug 285,8. 

xcAíuim festucae, vid. ἄλλαχτα. 

χαλὴ ἡμέρα festus dies 263, 34. 

Kalmang unde 462, 44. 

χαλυβώματα 794, 3. 

pes ἦλϑες salutandi formula 124, 

s 


χαμάρα porticus cuiusque gene- 
ris 84, 40. 

Kamaschen unde dicantur 421, 9. 

cameae gemmae, hohlausgesto- 
chene Steine unde dictae 695, 
peu. . 

“αμελαύχιον 302 ult. de geminis 
camelauciis, exteriore et inte- 
riore — camelauciorum origo 
etc. 652, Àt. 

χαμέσιον signum investiturae 831, 
22. 


χαμπέάγεα 419 antep. o£ ὑποχέμ- 
zt«yty senatores, campagiati 424, 
9. debebant etiam milites co- 
ram Imper. in campagiis appa- 
rere (ut etiam nos non in ocreis 
ad principes venimus) 869, 


campanas num habuerint Graeci 
235, 39. 

χαμπηδιχτώρις vexilla campido- 
ctoris 673, 14. 753, 16. 

campidoctores 673, 14 sqq. 

χαμπότουβα femoralia 265, 6. Ho- 
sen 267, 25. 461 ult. 

Campus ad ambulandum δὲ pu- 
gnandum 409, 36. cfr. 432, 3. 

cancellarii 82, 13. 

candidati milites albo vestitu in- 
duti 77, 39. equestres et pe- 
destres. 

χανίκχλειον vasculum liquorem ru- 
brum continens 58, 31. ó x«- 


918 


γνίχλειος qui id asservabat 852, 
14. χανίχλειος S. ὃ ἐπὶ τοῦ 
γοαμματείου 58, 28. 

χανίσχιον sportula 226, 21. ubi 
etiam de eius συμπληρώσει cfr. 
639, 17. 

z&rvce (in ó1óxavog) 526, 23. der 
Griff an einem. Degen 159, 3. 
828, 29. 

χαπηλεῖα hospitia publica 400, 
20. 


capitaneus unde dictum 26, 39. 

χάπλατε 8. χάπτατε quid sibi ve- 
lit 175, 34. 

χαπνίσματα 528 ult. 

χαπούλας pro scapula 496, 40. 

χαπούλιον 792, 10. 

χαρὰ caput Iohannis 628, 43. 

χαράβια navigia minora 565, 1. 
181, 3. 

χαράχαλλα paennlae 687, 38. 

cardinales unde dicti 621, 7. 

caro caprina a Graecis edebatur 
489, 38. 

χαρούχα nonnisi ab honoratis ad- 
hibebatur 367, 35. 

carrocium num habuerint Graeci 
in praeliis 570, 3 sqq. 

- χαστόρια vestes e pellibus casto- 
rum factae 462 ult. de pelliciis 
pretiosis et more ea gestandi 
vid. Murat. Ant. It. T. IT. p. 
411. 

χαστρίσιος castrensis 570, 9. 

««r& nominibus propriis praepo- 
situm significatione genitivi 739, 
16. in compositione perfectio- 
nem notat, ut χαταπλήρης 927; 
33. 779, 97. item retrorsum, 
ut lat. re 567, 1. 

εἷς χαϑ' εἷς 127, 57. 

χατάβα pro χατάβασις 574, 11. 

χαταβαγεύειν vagari, vel finire va- 
gationem 482, 18 sqq. 

χαταβαίνειν equo solebant Impp. 
ante portas urbis 588, 25. et 
ante portam ecclesiae vid. iz- 
πεύειν. 

χαταβάσιον per scalam 214 ult. 
confessio 263, 14. 

χαταβούχλον et κατάχασμα 415, 
40. 


REISKII. INDEX 


χαταχλείδια quid fuerint 752, 34. 
χατάχλειστες | vesles — pretiosae 
43, 9. 

χαταχύλιον ventrale 472, 18. 

χαταλαμβάγειν pervenire 150, 27. 
282,1 

χατάλεγμα quod sine cantu reci- 
tatur 257, 12. 

χαταπεοίσια i.q. χατὰ περισσεί- 
αν 194, 22. ᾿ 

χατασειστά 688, 98. 

χατάστασις ἐχχλεσιαστιχή consti- 
tutio rerum ecclesiasticarum 61, 
34. z. τοῦ ac EL uov chorea saltan- 
tium 743, 91. ó τῆς χαταστέ- 
σεως ceremoniarius 76, 29. 
857, 8. 

χατασφραγίζειν signo crucis sa- 
te 296, 11. cfr. etiam 311, 
19. 

τὰ χατατρέχοντα ultima praemia 
325, 12. 

χατώφραχτος vid. ὑποχατάέφρα- 
χτος. 

χαταφυγὴ interius cubiculum 772, 


ὃ xcttz&ro princeps Caesariano- 
rum 926, 57. i 

χατηχήσεις seu homilias recita- 
bant perraro 241, 30. 

χατηχουμένεα porticus in ecclesia 
165, 21. 

κατιέναι de sponsa e paternis ae- 
dibus in aedes mariti trans- 
eunte 354, 27. 

χαυχίον patera, etiam calix 5928, 7. 

χεδροαία alkitran, godronium 506, 
15. 

χελεύσατε iubete formula ad Imp. 
603 antep. 

χελεύω volo 269, 24. 

χεντινάριον φόρτωμα vid. qóo- 
τωμα 555 ult. 

χεγτουχλείνα 511, 15. 

χερανγύειν infundere 346,27. cfr. 
635, 1. χερασία et xío«Gue 
infusio 346, 97. 353, 12. 

χήϑευσις luetus et exsequiae Im- 
per. 293, 8. 

cerimoniae sacrae Graecorum 95, 
12. 

"dii i. q. λάμπας 163, 19. 219, 
39. 


2100i cerei in processionibus ge- 


» 


AD CONSTANT. DE CERIM. 


stati et ante imagines depositi 
59, 4 575, 106. 

χηρούλιον ein JFachsstock 559, 
18. 


χηρύττειν παλάμῃ quid sit incer- 
tum 145. 33. 

“ιβώριον Bundeslade 902, 18. 
Thronhimmel 247, 14. 

χίγδυνος labor. poena 406, 12. 

χιονοστασία fundus, quem colu- 
mna occupat 29, 2. 5. 8. 

χισσόφυλλα vestes intextis hede- 
rae foliis 472, 3. 

- ὃ χιστιχός praefectus cistis 844, 


24. 
zÀ&dog de filio 365, 36. 
clarae vestes candidae 79, 17. 
Kleinod unde 693, 39. 
χλείσουρα districtus 72, 34. 
χλεισουράρχαιν praepositi finibus 
tuendis 72, 26. 
χλεπτὴς uteiiceretur, rogabat po- 
pulus 437, 15. 
χληριχοΐί quid Imp. faciant in ec- 
clesia 80, 25. clerici palatini 
seu capellani 172,22. non li- 
beri erant clerici a militia 500, 
21. de eorum ordine 613, 38. 
χλητώριον convivium , etiam tri- 
clinium 169, 34. 693, 42. 824, 1. 
cletorologia libri rituales 7, 44. 
χλιβάνεα et loricae diversa 583, 34. 
χλιβάνεα furni 397, 25. 
χεχλεμένα δόρατα μετὰ τῶν φλα- 
μούλων 410, 25. 
χλοιὸς pro torque $29, 22. à 
χογχευτὸς vestis inlextis conchis 
223. 11. 
χοικίστωρ quaestor 82, 13. de 
eius munere 447, 20. 
χοιλιωμένη πόοτη 620 ult. 
χοιμᾶσϑαι habitare 408, 27. 
χοιμήσεως festum 246, 29. 
τὸ χοινὸν τοῦ χλήρου clerici se- 
quiores 179, 4. χοιγὸν χαλόν 
elogium 411, 11. 
χοινοστομαῖον quid sit 780, 12. 
χοινωγεῖν imperium solebant Imp. 
orientalis et occidentalis 390, 8. 
χοινωνία sacra communio 115, 25. 
χοιτών differt a cubiculo 51, f. 


in coetonem inferebantur δὲ ibi: 


asservabantur pecuniae, reditus 
publici etc. 520, 21. 


9*9 
χολόβιον dalmatica 184, 35. 534, 
26 


χομβίνα Diplom 308, 22. 

xóufog i. q. δϑέσμος 488, 16. tu- 
ber 828, 17. 

χομέντον conventus 438, 22. 

xouéoxioy «dccise 821, 25. 

κόμης comes murorum 36, 42. 
comes largitionum 270, 3. 384 
ult. comites stabuli 496, 31. 
comites scholarum s. τῶν qv- 
λῶν 391, 4. comes τῶν πρε- 
βάτων 400, 1. comes excubi- 
torum 446, 9. 15. οἱ δ΄ χόμη- 
τες 496, 14. comites laminae 
s. metallorum 845, 3. comites 
formarum vel aquaeductuum 844, 
21. comes horreorum 822, 43. 
comes τῆς χόρτης S38. 35. 

Kommandostábe unde orti 666 ult. 

compendium per duplicationem 
primae litterae aut syllabae 
274, 4. 

compositionis horrendae exempla 
501, 34. 521, 7. 554, 20 sqq. 

χογϑρίζεσθϑαι 483, 43. 

— in nummis quid notet 669, 

1. 

χονσιστώριον "vestibulum ad ne- 
gotia peragenda 76, 46. ἐν xov- 
σιστωρίῳ in collegio senatorum 
175, 91. τὸ μέγα z. prope hi- 
bernum consistorium 202, 10. 
τὸ ἔνδον x. quid sit 228, Af. 

χοντάρια ad perforandas hostium 
naves 700, 39. 

χκοντομάγιχα vestis 304, 18. 

xoz:» in pannis radiatura, et zo- 
τιτός striatus (xozza£ JF'afeln) 
526, 29. 

xopríziw capsae rotundae 44, 23. . 

cornu pro quavis capsa 44, 26. 

χόρτη cohors, et χορτές 487, 16. 

Kogquzteyor populus 780, 23. 

χοσμεῖν exercere 690, 34. 

χοσμήτης quid sit 690, 15. 

χοσμίδεα iocalia 406, 8. 

κοσσίζειν 397, 10 sqq. 

χουβουχλάριος ó τοῦ χουβουχλείου, 
cubicularius 25, 42. 

χουβούκλειον ὀχτάγωνον porticus 
octangularis 49, 25. 

χουβουχλείσιος dignitas ecclesia- 
stica 201, 22. 


920 


χουχουμάρεε calices lato ambitu 
201, 91. «X; 

χουχουμέλεον iucerto sensu 526, 19, 

χουμέρχεον Accise 821, 25. inde 
χουμερχιάριοι vectigalium ex- 
actores SÁá4, 40, 

χουράτωρ i. 4. rationalis 157, 6. 

χουράτωρ ἄποχρ. 840, 28... zov- 
ράτωρ ὃ μέγας omnium cura- 
torum praefectus 157,1. ὃ τῆς 
χουρατωρίας 844 antep. 
ράτωρ τῶν χτημάτων curator 
praediorum $55, 36. 

χούρευμα παιδὸς s. detonsio ca- 
pitis fiebat. octavo post nativi- 
latem die 731, 23. et crines 
mappula excipiebantar 732, 34. 

| χουροπαλάτης summa post Impp. 
dignitas 266, 98, 

χούρσωρ. cursores alati Script. 
Hist. Aug. 289. C. 1. v. infra 
V. ZLLEV 

terminatio in xóg, ut γαυτιχὸς 
pro nauta 525, 25. 

χουστοδιάριος custos 
circensis 315, 4. 

χοίββατον Cajütte 565, 8. 

χράχται praeceutores 90,99. quo- 
modo differant a psaltis 89, 40, 

xocuc ientaculum 115,21. 630,5. 

χραματίζειν ientaculum | sumere 
115, 19 690, 5. 

χρατεῖν τὴν προέλευσιν guberna- 
re, claudere. processionem, re- 
tro eam stantes 190, 28. de 
aurigis, vincere 318, 38. 

χοιχελοπάγουροιν forcipes navium 
791, 41. 

χριοΐ vestes intextis arietum figu- 
ris 245, 306. 


apparatus 


χριτάριον tribunal in ludis pu- 


blicis 315, 1. 
Κριτής “Ἑλλάδος iudex Graeciae, 
de cuius oflicio 778, 25. 
χτῆμα 855, 36. 
zrjrootg optimates 29, 4. 
χυϑροχαχάβιις cacabus ollae simi- 
lis 797, 29. 
χυχλίον camara 109, 15. 
χύμβαλον umbo scuti 48, 8. 
Κυρᾶς Εὐφροσύγης monasterium 
712 antep. 
ταὶς χυριαχαῖς (diebus domini- 
cis; indulgebant genio 486 pen. 


REISKII 


z0U-- 


INDEX 


᾿ς non procidebant humi 418, 19. 
ἡ vía vel χαινὴ κυρεαχή domi- 
nica nova 146, 45. 245, 380. 4 
μεγάλη χυριαχή pascha 125, 41. - 

χυριαχόν clericorum in. ecclesiis 
convivium 632, 27. Ὁ 

κύριε ἐλέησον formula in precibus 
eliam paganis usitata 433, 41. 

ἢ τοῦ Κυρίου ecclesia domini, aut 
Κύρου templum Cyri 1236, 28. 

χυριώνυμος patriciatus 593, 43. 

κύτταρος explicatue 513, 40. 

Constantii funus 758, 17. 


Constantini. crux 9, 1. 10, 20. ex- 


peditio contra Saracenos. Cre- 
tenses 787 , 34, Constantinus 
Basilii 762, 31. Constantini ti— 
tulum affectabant Impp. 447, 28. 
Constantini M. festum 614, 8. 
617, 34. 
À pro o et vicissim 218, 40. 
Aactoc non eadem quae signa 672, 
20.410,25. ubietiam de more 
vexilla sternendi.. : 
λαβδαρέακι tigzua in formam litte- 
rae 4 composita 791, 38. - 
λαβιδεῖσϑαι fibulare 497, 26..— 
-doyog«odte vid. Longobardia. 
Lazareth unde dictum 243, 30. 
«Ἰαζάρου. σάββατον praecedit fe- 
r$ palmarum 235, 29. 359, 
2. 
λάχχος omne receptaculum 559, 6. 
λαμέας kuninae praefecti 845, 3. 
λαμπάς modo lampas cum oleo, 
modo cereus 163, 19. 
ἡ λαμπροφόρος (κυριαχή) pascha 
141, 80. ἜΦΗ 
Lappen unde dicatur 421, 29. 
crier largesse in — distribuendi 
praemiis 117, 22. Ὁ 
Laterculus beneficii 371, 39. 
laudosiae et laudanae /tosenkránze 
388, 36. UE D 
λαυρεάτα litterae laureatae 2381 
antepen. ! 
ecclesia im Lausiaco 6023, 232. 
λάφυρα et σχὔλα differunt. 726, 
91. ix 
λαχανιχόν nomen Circensium, quia 
λάχανα distribuebantur 338, 7. 
λέβα leva te 385, 42. 
λεβειτών pannucia 429, 9. 5. 
λεγατάώριον qui annonam .et yi- 


AD CONSTANT. DE CERIM. 


ctualia exercitui procurant 815 
antep. 

λεικεὼν pratum. Philopatium 210, 
231. 


λειτουργία latiori sensu 163, 10. 

λειτουργία non quotidie celebrata 
213, 10. 

λείψανον suprema 293, 28. 

λεοντάρεα vestes intextis leonum 
figuris 244, 23. 

Leprosi quomodo mendicare so- 
leant 54, 8. 

λεπτάρια Bindfaden 195, 42. 

λεπτόζηλα vid. μεγαλόζηλα. 

“Ἱευχάτην 8. Δευκάτιον locus haud 
procul Chrysopoli 585, 41. 

ἢ λευχή alba in Circo linea 336,27. 

λευχός. Color albus erat aulicus 
78, 20. 432, 9. luctu excepto 
446, 21. 

λευχοφόροι candidati 291, 21. 

λευχῷ ἵππῳ ὀχεῖσϑαε in triumphis 
417, 493. captivi in candidis. 
Symeon Logoth. p. 498. Nice- 
tas 49, A.5. 

λευχολέοντες albi leones colorato 
panno intexti 676, 14. 

Leonis Sapientis hymni 213, 1. de 
quartoeius connubio 864, 11. 
883, 3. Leo minor 448, 30. 

ὁ τῆς ϑείας λήξεως titulus Impe- 
ratoris 570, 17. 

λιβάδιον 349, 38. 

libella, τούφα 188, 22 et locis 
ibi citatis. 

λιβελλάριον ἐπιδιδόναι gratalatio- 
nem offerre 85, 44. 501, 1. 

Libellensis et libellarius idem 
414, 4. 

λινοβένετα linea veneta 516, 41. 

λενομαλωτάρια 530, 19. 

λιταὶ processiones supplicatoriae 
11, 12. processiones litanicae 
per choros vel greges divisae 
120, 34. 

literae Graecae Latinis commix- 
tae 401, 31. 

λιτή vestis simplex 544, 33. 

Àítg« quanta summa 496, 18. 

λογίον libellus 825, 29. οἱ τοῦ 
Aoyíov 340, 4. 

λογοϑέτης vulgo logotheta cursus 
publici 57, 43. 276, 13. qui 
legatos ad Imp. inducebat 226, 


Constantinus Porphyr. Fol. 1]. 


921 


14. λ. τοῦ στρατιωτιγοῦ, logo- 
theta castrensis 154, 11. 249, 
13. A. τῶν oixtiezor, logothe- 
ta rei privatae 233, 24. λ τοῦ 
πραιτωρίου, logothela praetorii 
292,35. λ. τῶν ἀγελῶν. saltua- 
rius 404, 15. of δ᾽ λογοϑέται 
802, 15. οἱ τοῦ λογοϑεσίου, quae 
ad logothetam pertinent 228, 33. 

ϑεὸς lóyogDeus filius 145, 20. 

διὰ λόγου προσγινόμεναι ἀξίαε 
dignitates per solum elogium da- 
tae 825, 35. 

λόγχη, qua Christus perfossus est, 
CPli servabatur 242, 33. 

λογχοδοέπανα in praeliis navali- 

us adhibita 790, 40. 

λόγῳ pro 305, 29. 

λοιπὸς pro πᾶς 714, 14. 

Longobardia pro Apulia et Bene- 
vento 783, 21. 

Lumpen unde 421, 29. 

Lupercal festi nomen 344, 32. de 

. eius tempore 345, 5. 

ÀoJUioor Augustae 262, 1. 

àoyóttuc brodium pro puerpera 
29. 90. debeo 

λύπη simultas, λυπεῖσϑαι 
401, 18. 

10 Avyrixóv Fesper 212, 36. 

λύχνοι aedificium 83, 34. 

λωβοΐ leprosi aut mutilati 243, 16. 

λῶροι nobilissimae vestes 282, 27. 
657, 32. 747, 13. 

oí δώδεχα λῶροι in festo Nativi- 
tatis Christi 128, 2. 

λωρωτὰ τρίμιταα vestes slriatae 
539, 25. λωρωτὸν Σ᾿ αραχηνι- 
χόν 114, 38. 

κι intersertum 375, 22. 

με ante literam liquidam pro v po- 
situm 334, 19. 

oí ἅγεοι u'. quadraginta martyres 
172, 41. 306, 35. 


pei maiorica 522, 39. 795, 
29. 


irasci 


μάγγανα carceres, unde μαγγα- 
γάρεος eorum custos 315, 16. 
fortasse Arsenal 837, 42. , 

2 ^WoÉ quaenam sit dignitas 
Ὁ, 30. duo magistri 861 pen. 

μαγλαβέταε i. 4. δαβδοφόροι 53, 
17. ὃ ΜΙαγλαβέτης eorum prin- 
ceps 55, 18. 


59 


922 


ἹΜαγλάβιον corpus Maglabitarum 
, 

μάγναυρας vid Marraboac. 

μαιουμᾶς largitio ad milites 489, 
À. μ. εἰδικός 490, 28. 

μαχάριος num tantum de mortuo 
719, 29. 

Maclavium Pritsche 53, 20. 

μαλάγενα stabuli nomen 496, 27. 

ó τῷ Mug et eius festum 573, 
13. 

mandatum pro significatione 61, 
24. 


μανδάτωρες qui Imp. mandata in 
exercitu  circumferebant 194, 
40. 

μαγιαχάτα ἱμάτια 543, ὦ 

μιαγνεάχιον torques 190, 8. 292 an- 
tepen. differt a χλοιῷ 829, 22 
XA 

Rr YER munimenta manuum795, 
19. 

δηανναύρας splendidum palatium 
218, 28. á 

μανουάλια τῆς λιτῆς paterae ca- 
vatae 177, 43. 

μαξιλλάριοι incerta significatione 
911,5. 

μαργέλλια vestes 537, 2. 

Μιαρϑαΐται populus 775, 15: 

margaritis obsitae vestes 288. B. 6. 

Mariae virginis γαὺς ὁ πρωτόχτε- 
στὸς 7, 22. 

marmor Romanum s. Aegyptium 
756, 14. "'Phessalicum 759, 26. 
milvinum ib. 21. — Aquitanuim 
ib. 32,  Bithynum 763, 16. Sa- 
garinum s. πρευμογούσιον 761, 
98. Proconnesium 764, 16. Ostri- 
tes 766, 39. ἃ" Hierapoli ib. 43. 
a Docimio 767, 7. a Docimio 
ὀνύχιτον ib. 32. ξχατοντάλιϑος 
768, 22. 

μαρτυρεῖσϑαι celebrari 375 pen. 

οἱ &y. n μάρτυρες vid. μ΄. 

Martyres vel sancti militares 567, 
32. 

masca, eine Mezze, mascara, eine 
Larve 362, 17. 

μασουρωτά vestes intextis cylin- 
drorum figuris 553, 42. 

μασσία clavae 341, 15. 

μαστρομίλης magister militum num 
idem atque cux 817, 41. 


REISKII INDEX 


ματτεάριοι milites laniones 411, 
16. 

ueqióQuori. q. ὠμοφόριον 612, 38. 

μάχιον terminatio. vid. zrvpogut- 
ayiov. 

ἡ μεγάλη ἐχχλησία, S. Sophiae 20, 
25. 636, 28. SS. Apostolorum 
417, 26. 

ἡ μεγάλη χυριαχή vid. χυριαχή. 

μεγαλόζηλα vestium genus, item 
LS. μεσόξηλα elc. 534, 


μιέγας pro Senior 167, 14. 

ειειζότερος erat dignitas quaedam, 
sic dicta pro u&fZwv 854 pen. 

μέλαν vid. Opus de nigello. 

τὰ μελετίου s. Μελέτης monasterii 
nomen 143, 29. 

μελισταί, Musikanten , quos sin- 
gulae factiones habebant 291, 
21. 

τ δος venabula 778, 22. 790, 
0 - 

μένειν hospitari 407, 41. 

μεράρχαν manipuloram duces 838, 
30 


μιέρος factio 89, 3. plaga 233, 31. 
oí ἄνω μέρη vid. ἄγω. pars 373, 
13. Portion 408, 36. 

μέσα pro mensa 691, 9. ut με- 
σάλιον pro μεγσάλιον 510, 7. 

ἡ μέση magna in media urbe pla- 
tea 167,22. alia siguificatione 
178, 49. 

μεσιτεία interventio 324, 5. 

μεἐσοδήμιον consessus civium in 
Circo 323, 9. 

μεσόζηλα vid. μεγαλόζηλα. 

μεσοχήπιον hortus intra palatium 
695, 19. 

μιεσοχούτελλα pro μεψσοχούτελλα 
091, 29 : 

μεσονήστιμιος hebdomas Quadra- 
gesimarum media 617 antepen. 

μεσοπεντηχοστή dies — vigesima 
quinta post Pascha 149, 17. 

μετὰ cum accusativo, cum aliquo 
197, 37. 

μετὰ cum genitivo post notat 113, 
34. μετὰ post omitütur 289, 
17. 255, 39. 

μεταλαμβάγειν sacram coenam su- 
mere 334, 6. 

μετάγοιαν βάλλειν vid. βάλλειν, 


AD CONSTANT. DE CERIM. 


μιετέξα stria 791, 11. 
μεταξωτός sericus 503, 21. cfr. ta- 
men 791, 3. 
μετασιέσιμον secessus 102, 20. 
δίδοται μεταστ. 245, 44. 511, 12. 
ἱμεταστέλλεσϑαι arcessire 384, 29. 
μετριάζειν se humiliare 355, 1. 
μῆλα τῆς χαρρούχας globi deau- 
rati in carpentis 430, 41. 
μηλινοχάϑουπτις 198, 12. 
μητατώριον i.q. Διαχονιχόν, cu- 
biculum quoddam 110, 15. 
μητοοπολέταε non liberi erant a 
militia 500, 21. certabant cum 
syncellis de praesidentia 613, 29. 
μιχροπανέτης penes quem τὸ μεε-- 
zoorv παγίον erat 317, 20. 
μιχρός pro iuniore 167, 14. 
αἰνσαν missae 600, 30. μείνσαει 
γίνονται i. q. dimittuntur pro- 
ceres 240, 36. cfr. 600, 30. 
μένοι missus, fercula S65, 4. 
μιγσουράτωρ 482, 40. 
μίτος gutta , macula in veste 539, 


5. 
Michael Imp. in aede SS. Aposto- 
lorum sepultus 760, 6. 761, 11. 
μνήμαιν mortuorum non semper 
ipsorum die mortuali renova- 
tae 614, S. 
μνῆσιρον desponsatio 260 ult. 
μοδίολος coronae genus 427, 30. 
μοῖρα s. μόρα manipulus, etiam 
latine 838,, 32. Corn. Nepos 
in Iphicrate: *moram Lacedae- 
moniorum intercepit." 
processio ad S. Mocium 300, 44. 
μολχάμιον vid. s. “Σαραχηνιχόν. 
of μοναδιχοὶ ἄπο μαγίστρων ve- 
ieres patricii proceresque 891, 


monasteriorum equi bellatores 500, 
21. 

monetarii in funeribus Impp.438, 6. 

μογόϑυρον 177, 10 sqq. 

gov oa £ivzc secures unipennes 673, 

πονοπροόσωποι qui pro se quisque 
militant 779, 35. 

Mosis baculus quid sit 42, 91. 

μοχϑηρός mulio , camelio ab ara- 
bico Mucker 458, 39. 

Mucri, Mucker proprie latrones 
458, 31. 


923 

mulio pro equisone $22, 99, 

ol μουλτούσαγνοι quid sit 125, 35. 

musica res velita et turpis habi- 
ta in convivio 693 ult. 363, 12. 

musica instrumentalis num in 
templis usitata? SS7, 39. 

Μιουσουλενοί Arabes e provincia 
Musulensi 781, 13. 

uote sagittae parvae 791, 96. 

αὐϊνα vestes murium colore 446, 
21. 

μυροιρόροε sanclae mulieres in 
Evanzelio 146, 23. 354, 19. 

uvciaywyíc missa 882, 1. 

ὃ μυστιχός le confident 622, 3. 

μυστεχῶς convivabatur Imp. cum 
Augusta 710, 14. 

v iuserium pro geminata littera 
225, ἘΠ 

» in fine additam, ut βασιλέαν 
252, 99. 

» saepe deest in fine 623 ult. in 
media voce, ut μέσις pro men- 


sis 691, 9. 


yc eb vay& nulla significatione 


296, 30. pro frc 820, 7. 
y&uc vinum consecratum 224, 31. 
Namenstage iam ab antiquis ce- 

lebrati 707, 22. 
nardi distributi $87, 15. 
γάρϑηξ vid. Ecclesiae partes. 

j νέα nova ecclesia iuxta mare 

215, 20. 

ἡ νέα χυριαχὴ vid. χυριαχή. 
Νεμίτζιοε Germani 814, 17. 
γεύειν nutu signum dare 62, 24. 

διὰ χλανίδος quid sit 63, 34. 

γηβεγσιάτον impensatum 371, 

2 
γεῦμα, νεύσις ϑεῖακ Imperatoris 

mandatum 380, 97. 
de nigello opus vid. Opus. 

»ixcy claudere 318, 8. 
Nicephorus Phocas Imp. 449, 18. 

num Romanum occiderit 450, 1. 
Ψιρεγιάτον S. γρεγιάτον aggre- 

gatum i. e. diploma 371, 90. 
γεψηστιάρεοι malluviarii 51, 22. 

61, 39. 857, 41. 
γοβιλέσσιμος insigne purpuram ha 

bebat 267, 18. 
γομιχός director musicus 83, 20. 
nomina familiarum  distinctiva 

quam vetusta? 734, 15. 


924 


róutoue quanto pretio 496, 18. 

γούμερα carcer 86, 15. etiam 
numeri dictus et ἄρεϑμος. 

γουμεράριον numerari 272, 37. 
822 pen. 

Nominativus absolutus pro Geni- 
tivo consequentiae 8, 5. 

γυμφαγώγιον sponsae deductio 
354, 22. 

γύμφη nurus 700, 26. 

γωτοφύλαχες  subsecutores :491, 
19 sqq. 

ξενοδόχος minor dignitas 240, 11. 

ξηρός trocken, baar, nudus 615, 
95. ubi quoque de Xerocepio. 

τὰ τίμια ξύλα lesu Christi Crux 
217, 98. cuius ὑψώσεε popu- 
lo benedicebatur ibid. 

Ὁ pro ζῇ positum 695, 39. 

ὃ, j, τό pro οὗτος 305, 6. 

ódog per Itineraria comperta fieri 
solet 481, 3. 

οἶδε pro εἴωϑε 5, 19. 

οἰχειαχοί cfr. DC. v. Huscarli, 
Hauskerle vid. l'omestici. 

olxzsiog familiaris S04, 22. 

oí βασιλιχοὶ oixoí extra urbem 
863, 12. 

οἰχονομεῖον num idem quod ve- 
stiarium? 233, 22. 

oixovouí« ordo salutis 151 17. 

vestes x«z' οἶχον 539, 4. 

oixog in specie monasterium 816, 
38. 

τὰ οἰκούμενα orbis Graecus s. Ro- 
manus 481, 21. 

olxovusvixóg πατριάρχης S00, 23. 

οἷν terminatio invinitivi pro οὖν», 
πληροῖν pro πληροῦν 379, 5. 

οἰνάνϑη flos vini et unguentum 
521 ult. 

ὀχτάγωγνον χλανίδιον vestis qua- 
ter scissa 692 antep. 

ὁλόφωτα luminarium genus 682, 
38. 

ὅλόχανον sella cum aureo pomo? 
596, 23. de ensibus 752 antep. 

ὄμμα) oculis apprimebant bullam 
auream accipientes 329, 32. 

ὀμφάλεα rotundi in ecclesia la- 
pides 606 ult. 

ὃ ὀνειοοχοίτης Artemidorus 522,30. 

ὀνομάζειν clara voce pronunciare, 
item invocare 708, 18. 


REISKIT 


INDEX 


ὀνομαστήρια, Namenstag 707,22. 

ὀνοπόδιον 7, 11. 10, 11. 20, 19. 

ὀξύς, ὀξύβλαττος purpureus, pur- 
pura tinctus 228, 4. 555, 25. 
cfr. 753, «ὅθι 

ὀπισϑοποδεῖν solebant Graeci ex 
ecclesiis etc. 640, 21. 

ὅπλον pro scuto 48, 1. 

Opus de nigello quid sit 208, 10. 

optimates despectum atque vile 
militiae genus 155, 36. 

optio delectus miles 396, 18. pro- 
curator annonae 840, 6. 

ὀπτόμινσος 304, 9. secundus mis- 
sus in convivio 865, 7. 878, 13. 

ὄργανα num in ecclesiis fuerint 
137,17. in Circo erant302, 25. 

ὀργανάριοι qui organis canunt 92, 
5 


Ordines s. libri ordinales, qui de 
ceremoniis agunt 6, 28. 

ὀρϑοδοξίας festum 232,42. 8806, 
19 


ὀρϑόδοξος Imp. Deum precaban- 
tur Graeci 433 pen. 

ὀρϑομίλια vasa 562, 5. 

ὅρχος super evangelio 436, 41. 

δρκοσχόπιον iuramenti exemplum . 
480, 7. 

ὄρνα ora vestis, limbus 280, 35. 
urna 320, 924. 

ὀρνατόριον urnatorium 818 pen. 
urnae victorum praemia ibid. 

ὀρρία Imp. per horrea obitioS22, 7. 

ὀρφανοτρόφος summa dignitas 
195, 42. 

ὀστιάριεος ostiarius. palatinus 66, 
16. ecclesiae 117 ult. 

ὀσφοάδια s. florum fasciculi Imp. 
olferebantur 211, 1. de olfa- 
ctoriis vid. ἀλειπτά. 

u insertum abundans 652, 41. 

Οὐράνιος vel Οὔραγνος gens no- 
bilis 789, 11. 

terminatio ojgior pro ὥριον 321, 
41. 

us pro os, ut annus (in acc. plur.) 
Graeca forma 401, 91. 

οὐσία vehiculum 36, 40. familia 
681, 37. persona 727, 4. 

usis, vestis genus 716, 23 sqq. 

ὀφείλειν pro μέλλειν 440, 40. 

ὀφείλω. debebant novi Impp. mi- 
litibus certam summam 415, 1. 


AD CONSTANT. DE CERIM. 


(quinos aureos nummos ibid. 
28.) 

ὀφφικιεάλεοι officiales, quorum mi- 
nor erat dignitas 72, 17. 320, 37. 
838, 20. 

ὄχημα ἀργυροῦν praefecti 367, 36. 
ubi etiam de lege carpentorum. 

ὀψιχεύειν obsequi 163, 40. 

ὀψίχιον incerto sensu 830, 16. 
provincia 497, 40. 

ὀψίμαρον 244, 32. 

τὴν ὄψιν ἀναχαλύπτει ἡ “Ὀγου- 
'0:« 729, 21. 

π et q» permutata 284,23. π et 
x Aeolis 604, 19. π et εὖ 668, 
36. τὸ IJI porticus ante Imp. 
tribunal 313, 39. 557, 40. 

zicyayd vestes diebus paganis de- 
stinatae 138, 35. etiam luctui 
244, 26. 

paenula quid sit vid. φελώγεον. 

paganus unde dicatur 139, 18. πα- 
γανὸν ἱππιχόν 3234, 17. 

σιαιδία in castris ministrabant 787, 
antep. 

πάχτα foedera, alias tributa 395,25. 

palatium magnum vulgaris Imp. 
sedes 618, 17. praeterea multa 
extra urbem 863, 12. 

πάλιν alio modo 803, 20. 

παλλία Imperatori offerebantur a 
legatis 404 antepen. 

pallium quadratum 544, 7. 

πάμφυλοε milites nautici, ὃ μέγας 
JI. eorum dux 682, 1. naves 
Pamphylicae 787, 41. 

pandura i. q. tibia 361, 4 

πάνϑεον iuxta Chrysotriclinium 4t, 

z«víoy χρεμάσαι ad indicandos 
ludos publicos 313, 20. 

ἸΠαντελεήμων S. medicus 628, 38. 

ue Pun τευχία omnipotentia 149, 
14. 

παπέας ianitor palatii 40,5. vul- 
go sacerdos ibid. et eunuchus 
ib. 17. cur οἰχειαχός dicatur 
ib. 33. 

παπιλεών teutorium 416, 43. 

zdauuog alicuius habebatur, qui 
eius patrem e baptismo sustu- 
lerat 801, 30. 

παρὰ in compositione saepe ab- 
undat 195, 7: 


925 


παραβαίνειν incerto sensu 342, 18. 

παραγαύδια vestes Phrygiae 228, 
26. 

Parade unde dicatur 41, 25. 

παράδοξος illustris 279, 42. 


“σπεαραδυγαστεύων Germanis Günst- 


ling, Francis favori, Italis con- 
fidente, Latinis praecordialis 
.601, 35. 

παραχαϑίστρια paranympha 263, 
29. 

παραχατιὼν pro παραχάτω 621,25. 

παραχοιμώμεγος summa dignitas 

^ 

παραχρατεῖσϑαιετηοβ subiecto bra- 
chio sublevandi aliquem 134, 15. 
et ducendi 638, 29. 

παραχύπτειν prospicere 274, 41. 

παραχυπτιχὸν prospectorium 195, 
15. 209, 11. etiam pulvinar ei 
instratum 301, 20. 

παραχώπιον remus vicarius 780,31. 

παραμένειν  excubare iuxta ali- 
quem 572, 5. 

παραμονάριοι vid. παραμένειν. 

παραμογή dies ante festum 615,10. 

de paranymphis exponatur locus 
Malalae T. lI. p. 56. et La Croix 
Etat present de l'Eglise Grec- 
que p. 75. Est, qui sponsam 
marito conciliat 261, 30. 

parare se, sich párden, sich schmü- 
cken ἀϊ, 24. 

παραστάσιμον τελεῖν 171, 2. 

παρατίχλιν Sakristey 428, 21. 

παρατράπεζις credentiae 172, 6. 

παρίππεα 565, 57. 

Passivum pro Activo saepe apud 
novos Graecos 151,36. 304, 38. 

παστὰς sive παστὸς Brautgemach 
256, 9. Traghimmel 590, 30. 

πάσχα totumtempus 50 dierum a 
paschate ad pentecosteu 889, 28. 

xcÀ« πάσχα quia pascha laetissi- 
mum festum erat 437, 3. 

πασχάλεα titulus paschalis 220, 16. 

πατεῖν cervicem captivis Imp. so- 
lebat 722, 3. 

πατὴρ πόλεως titulus i. q. patri- 
cius 610, 41.  zt«17Q tit. Papae 
800, 8. 

πιαράρχης 199, 38. 

Patriarcha i. e. τῶν ztaigloy φύ- 
λαξ 635, 21. 


926 


ἡ παιριχέω ζωστὴ vid. ξζωστή. 

Patricialus Bomanorum erat di- 
gnitas Imperatorum etiam occi- 
dentalium 70, 32. 

σπιατρίχιος Vilulus. quid siguificeL 
38, 8. 68, 25. primis tempori- 
bus summa dignitas erat 402, 34. 

πατροβασιλεὺς vid. βασιλεοπάτωρ. 

Pavillon unde 410, 42. 

σιχύστα mulcta 335, 14. Paulini 
regio 628, 29. 

zc*ou& faex plebis 682, 36. 

χιεδατοῦραι pediturae 323, 32. 568, 
19. 

a£diAe vid. τζάγγια. 

σιεδίτον peditaius 270, 19. 

χιεζεύειν aute Chalcen. Imp. comi- 
tes equis descendebant 191,4. 

πεζούλιον scabellum in ecclesia 
141,31. pello Latinis unde di- 
ctum 604, 19. 

σπιεχτοράριον colobium? 378, 38. 

χιέλεχυς vid. uorozéAuza. t 

σπιελώνιον vid. φελώγιον. 

σιένητες ad mensam vocali 344, f. 
879, 1. vid. etiam sub πτῶχοι. 

πένϑος quibusnam in vestibus lu- 
xerint 446, 21. 

πεγνταπύργιον 171, 8. cfr. 683, 34. 

peraea quid sit 85, 32. 

σιέρατα 146, 32. 

τὰ πέρα τα τῆς ἐξουσίας 367, 7 

περατιχὸς δῆμος transmarina fa- 
ctio 85, 12. russa et alba 743,98. 

σιεράτον διδόναι formulam Para- 
ium edicere 301, 7. 

περίχλειστος vid. χρυσοπερίζχλει-- 
στος. 

σιεριλεύχιος (Νοβῖτγο περίλευχις) 
hyacinthus vilissimus 829, 3. 

σιεριοδϑία medicatio 506, 42. 

σιεριουσία 622, 18. 

σιεριποίησις reparatio 753, 23. 

περιπολεύειν. Bittfahrt halten , 
iam Graeci solebant 618, 41. 

χατὰ πεοίσσειαν s. 8x περισσοῦ 
abundanter 239, 9. 794, 22. 

σιεριστεραὲ super crucibus 685, 38. 
696, 27. 

πέρπερον fanfaron, homo impor- 
tunus 735, 9 

ntooíztor proferre 386, 20. 

σιέτασοι πράγνδεοι [ἀδοϊαθ latae 159, 
15. 


REISKII 


INDEX 


Πηγὴ palatium 210, 35. 

oí ἐπὶ τοῦ σιήγματος quinam mi- 
nistri sint. 43, 30. - 

πιγχέρνης vid. ἐπιγχέργης. 

πιλωτὰ χεγτουχλέϊνα | Matratzen 
571, 15. lana pinnarum (cfr. 
zírre) p. 578. ποῖ. et Casaub. 
ad Athen. p. 173. B. 

πίνειν ter bibere 184, 12^ ante 
epulas Athen. p. 142. D. ult. 

πιίννα conchylium 467, 1. 

πίπτειν ἐπὶ γῆς in lerram proci- 
dere 868 pen. 

πιιττάχιον schedula 400, 4. ἐκ 
zÀ«yíov stabant exteri princi- 
pes 700, 41. 

πλαγία latus 162, 7. Inde zia- 
γιοφύλαχες laterum custodes 
402, 23. 

πλάχες 977, 13. 

πλαχωτόν solum tabulis saxeisstra- 
tum 190, 44. 

πλατιχώτερον fasiuscule 493, 6. 

πλατυλίσχιον 508, 3. 

zÀerorir δαὶ zAer&rtor vestis 
682, 2 

πλευστιχός naula 595, 95. 

πιληροῖν pro πληροῦν vid. Termi- 
natio. 

πληροῦν pertingere usque ad 180, 
4. unde πλήρωμα finis ibid. 
explere (de officiis) 283 ult. in 
maiorem dignitatem | ascendere 
379, 5 

πληροφορεῖσϑαι aliquid certo as- 
severare 328, 8. 

alor πλοὸς a πλοῦς 620, 38. 

plumatae vestes 221, 35 sqq. 

pluralis pro singulari in titulo 
Πρ, 225, 32. 384, 15. 

ὃ τοῦ πλωΐμου dignitas quaedam 
76, 18. 

πνευμονούσιον marmor 761, 28. 

πνιχτάρια 600, 11. 

ποδέα vestis cuiusque generis 881, 
28. 

ποδόψελλα aurei circuli? 304, 20. 

πόϑωσις 262, 27. 

σιοιεῖν ἡμέρας morari, exigere 396, 
29. τὸν στίχον versum reci- 
tare 180, 25. ποιεῖν τὰ βῆλα 
curare 170, 42. 

ποιητής gratulator, quorum multi 
CPli erant 270, 33. Á 


AD CONSTANT. DE CERIM. 


οἱ διὰ τῆς πύλεως ἀσπαϑέριοι et 
οἱ ἐξωτιχοὲ opponuntur 307 pen. 
οἱ πολιτιχοί, 5 πολιτείᾳ, τὸ πο- 
λίτευμα Patres Conscripti 234, 
tlg πολλοὺς vid. πολυχρύνιον. 
πολύγυροι ἀετοὶ vestes 680, 20. 
πολυχάνδηλα 656, 3. 
πολύτριχοι ΠΟΣῸΝ 879, 17. 
πολυχρόνεον formula 52, 1. 
rom carcerum ianitores? 846, 


πορφύρα 228, 3. ubi etiam de 
colore (et in locis ibi citatis). 
πορφυρᾷ φυλαχὴ quid sit 23, 29. 
πορῳφυρογένγητος titulus 253, 42. 
aoUregentt Macedones 451, 


b. τετρίίδιον membrana 
purpura tincta 281, 38. cfr. 890, 
paa 


ποτήριον sacratus calix 162, 35. 
cfr. 739, 1. B. Virginis pocu- 
lum vid. ἔχπομα. 

poucre vid. bougre. 

πούλπιτον suggestus 77, 15. 592, 
359. Divan 9208, 10. 

punctarii 377, 12. 

προαγματευταὶ nmnegoliatores 575, 

. pro legatis mittebantur 
181, 3. 


πρᾶγμα li aut simultas 438, 40. 

πιρραγματιχὸς τύπος pragmatica 
sanctio 372, 19. 

πραγματιχῶς reapse 750, 42. 

praepositionum omissio 255, 37. 
628, 3. 

πραιπόσιτος τῆς αὐλῆς praeposi- 
tus praetorii 21, 38. 

πραιπόσιτος praepositus cubiculi 
^91, 5. τοῦ βασιλέως ibid. 34. 
vulgo eunuchus ib. 41. 

Praepositus Augustae 22, 8. Pa- 
triarchae. 22,11. Palatii 21, 11, 
militaris 22, 40. eiusdem vis et 
officium ibid. 15. 

ποκισεντάλιος comitatensis 2378 
penu. 

πιράνδιοι vittae 189, 15. 

3961102 titulus: clementissimus 
389, 17. 

πρασινορόδινος vestes viridi si- 
mul et rosei coloris (lortasse 
Changeant?) 675, 31. 


923 

πρασινοτρίβλαττος ter viridi infe- 
ctus colore? 473, 23. 

πρεμφέχτωρ praefectus 338, 12. 

πρεπενδούλια lunulae 259, 30. 

πρεσβεία intercessio 150, 

noícua πύξινον 6, 16. 

πρὸ singulari modo dictum 20, 


πρὸ δεκαπέντε χαλενδῶν, ipso die 
XV. Cal. 447 antepen. 

probatoriae (litterae) i. q- diplo- 
mata 377, 94. 

προβάλλειν praeficere, ἐπιτάττειν 
144,17. recens creati accipie- 
bant benedictionem in ecclesia 
vid. Benedictio. 

πρόβλημα titulus Impp. 144, 11. 

πρόβλησις erat constitutio Impe- 
ratoris 637, 19. 

πρόδρομος praeferebat Imp. cru- 
cem 426, 5 

πρβερος Princeps Senatus 465, 
'? 


ztgotitvGiuaios pompatica digni- 
tas 827, 16. 

προέλευσις vid. processio. i. 4. 
introitus maior, ritus ecclesia- 
sticus 118, 39. 

προέξημος. proximus 839, 17. 

—— equi victores 320, 


πρόχενσος et πρόχενσαῚ. 4. πρόο- 
δὸς vid. processio. 

τὰ ztQoxt(utye sacrae pericopae 
118, 34. latine proposita 191, 
38. 

Processiones litanicae s. Arrei 11, 
12. in diebus festis s. doz«i 14, 
39. quotidianae s. χαϑημεοιναὶ 
19, 42. 24, 38. solemnes 20, 4. 
peraticae s. processus 20, 16. 
ad S. Mocium 300, 44. adS. 
Romanum 353, 34. τυπιχαὶ 17, 
9. Imp. εἰς τὰ &yi« in. eccle- 
sia 945, 18. Russorum 17, 3?. 
paganae 138, 38.  Proconne- 
sium marmor 764, 16. 

προχύπτειν prospicere 135, 13. 

ztQóxvipie conspectus 275, 1. 

προμοσέλλα 500, 39. 

de pronunciatione Graecorum 360, 
34. 

σ omittitur, ut προξενέζειν pro 
προσξενέζειν 887 ult. 


928 


σιρόξιμος vicarius 701, 18. 

προπάτωρ, πιρομήτωρ, Adamus et 
Eva 322, 35. 

προπόλωμα insula turrita 585, 24. 
πιροπιοοεύεσϑαν (Quartier ma- 
chen) de praeparatoribus 491, 19, 

σιρὸς ἕν, ein jeder, einer 571, 27. 

Ki eie unusquisque semel 184, 
12. 

προσευχάδιον s. προσευχή 241, 6. 

πιροσευχάδιον 215, 44. 

προσηγορίαν s. tituli plurium ho- 
noratorum 434, 13. 

προσχυγεῖν τὰ σχῆπτρα in Imp. 
coronatione 253, 25. 

7tQo0xvr5oi:g lmpp. erga ianuam 
ecclesiae 107, 21. ipsum Imp. 
nonnisi pauci adorare poterant 

. 977, 16 et hi nonnisi diebus 
paganis 418, 19. ubi etiam de 
variis adorationis modis, zr. 
pti μαντίου 574, 1. κυριαχὴ 
τῆς προσχυνήσεως dominica ter- 
tia quadragesimae 622, 38. 

σιροσμονάώριον qui templi curam 
habebant 118, 45. 

προστάται patroni 844, 14. 

710000710» persona 316, 7. ὃ ix 
σιροσώπου imaginarius 320, 34. 
Larve 362, 5. 

ὃ ἐκ προσώπου τῶν ϑεμάτων 
orator militum 597, 37. 

σιροτίχτωρ s. conservator, militum 
ordo 81, 13. protector dome- 
sticus 378, 28. semper in va- 
gina gladios tenebant 860, 9. 

προτίμησις Circensis 322, 43. 

προτρέπειν arcessere 393, 45. 

σιροφέχτορ praefecte 284, 29. 

πρόχρεον 776, 22. 

προχωρεῖν promovere 445, 28. 

προψάλματα preces 118, 36. 

τὰ πρωτεῖα factionales primarii 
201, 1. 

πρωτεμβατάριος balneis praeest 

-9y 

ztQot0xayxtAAcoriocianitorumprin- 
cipes 841, 21. 

πρωτόχτιστος recens conditus? 58, 

πρωτοπάπας princeps S. Sophiae 
sacerdos 114, 49. 

70010071 (t) pto: 


βαρβάτοι nou 
eunuchi: 159, 7. 


REISKII 


INDEX 


πρωτοσπαϑάριος vid. σπαϑάριος. 
erat spathario nobilior 129, 4. 

πρωτοσύμβουλος in aula Bagda- 
dica 806, 10. 

πιενὰ 516, 18.  primaevi vesti- 
bus vid. plumatae et Brittische 
Bibliothek 2. Band, 5 Stück p. 
497 fine. 

πτυάριον 508, 9. 

"nre vexilla pro εὐτυχία 668, 
6. 

πτωχὰ ζῶα misera animalia 570, 
23. πτωΐίχοι ad mensam voca- 
bantur datis tesseris 344, 1. 877, 
43. 

Illa. nomen loci in Asia 564, 
38. 

αἱ ἀργυραῖ πύλαι in triclinio 201, 
14 


αἱ βασιλιχαὶ πύλαι porta in in- 
teriore ecclesia 100, 37. 

αἱ μεγάλαι τιύλαι eaedem quae 
βασιλικαὶ 133, 27. 

ἡ γανωτὴ πύλῃ porta polita 173, 
3T. 


ἐλεφαντίγνη πύλῃ carcer. palati- 

nus 239, 97. 

ἡ ῥήγια πύλη extima templi porta 
268, 40. 367, 33. 

5 χαλχὴ τιύλη maior porta Chal- 

ces 168, 1. 

χρυσὴ πύλη 5. πόρτη porta ur- 

bis 587, 3 

ἡ ὡραία πύλη extima S. Sophiae 
porta 93, 17. 

πυρὰ illuminationes in hilariis 
579, 8. 

ὃ βασιλιχὸς πύργος tentorium im- 
periale 572, 2ὅ. — 

πυρέχβολον lignum , quo ignis ex- 
citatur 558, 98. : 

πυρομέχιον 918, 28. 

Ζυρσοὶ vid. φάνοι. 

πῶλος asinus, Patriarchae iumen- 
tum 726,16. etiam equusB858, 
26. 

ὃ saepe deest (ut ὠπόδυτα pro 
ἀπόδυτρα) 504 antep. cfr. fi«- 
σταχτά. 

δαβδοφόροι vid. μαγλαβέται. 

ῥᾳϑυμίᾳ nequitia 48δ, 41. ῥα- 
πιτὰ scuta 790, 30. M 

ῥαίχτωρ non ecclesiastica digni- 

tas $94, 17. 


"Na 


N^ 


AD CONSTANT. DE CERIM. 


ῥάσον pannus vilissimi generis 503, 


ῥαφεῖς vestiarii 41, 45. 

Q«qíor s. δαφεῖον 599, 42. 

Qérr« (rendez - Vous, arena gla- 
diatoria 66, 5. 

δέτιγα renes , lora 508, 29. 

yore 60, 33. — referen- 

arius Patriarchae v. DC. v. 7Z«- 

λατένος p. 1083. 

Qxyía vid. πύλη. 

4yíov portus et porta iu fine 

sinus Ceratini 565, 90. 

7£ titulus Principis maioris 811,36. 

ἐγία porta vid. πύλη. 

ῥιχτάρια in praeliis navalibus 
790, 43. 

ῥιπίδιον ταωνόπτερον vid. ταω- 
γόπτερον. de origine ventila- 
brorum muliebrium 667, 5. 

ῥίπτεσϑαι toto corpore procidere 
401, 27. hoc solebant legati 
populorum exterorum coram 
Imperatore 404, 6. 

ῥόγα largitio 391, 26. — quando 
data 787, 9. 819, 38.  rogae 
diebus festis datae in vestibus 
et numis 710 ult. 

ῥδοήσιον 4714, 1. 

δουσάλια festum 349, 24. 

ῥούσεα ὑποδήματα insigne Imp. 


Imp. 115, 6. 


434^ 


$1 y ES 
Ῥουφινιάναι 574, 16. 
δωμαϊῖστὲ Latine et δωμαΐζειν La- 
tine loqui 82,34. 873, 26. quo- 
usque Latinus sermo in aula By- 
zantina floruerit 443, 16 sqq. 
δωμανήσιον obex, vectis 599, 27. 
"Pouavía orbis Graecus 304 ult. 
Romanum marmor 756, 14. 
"Poux πρεσβυτέρα Roma 800, 3. 
δωσϑέλιον purpurae singularis 
compositio 64, 4. 89, 12. 302, 3. 
Literae Latinae et Graecae per- 
mixtae 401, 32. 
Processio ad S. Romanum 353, 94. 
Romani Imp. sepulcrum 766, 23. 
σ᾽ initio vocum deest aute Cappa 
496, 40. ut etiam in fine 624 
antepen. ante Tau 828, 22. 
σάβανα 208, 28. 262, 1. 530, 34. 
σάββατον παγανὸν 1959, 10. 
Sagarinum marmor 761, 28. 
σαγίον longa vestis 53, 1, 233, 


929 
38. 477, 3. sagum et mantum 
idem est 574, 1. 

σαγματοπασμαγάδια pro σάγμα- 
τα et πασμαγάδια 501, 24. 

o«ylotor equus saumarius (forte 
cohaerens cum nostro: Saum- 
thier) 4823, 38. 

σαχελλάριος sacello sive : aerario 

praefectus 156, 9. 


ó τοῦ σαχελλίου non idem qui 
sacellarius 498, 24. 

σαχκίον, ut hebraicum *[2, Sek- 
kel pro certa pecuniae snmma 
557, 5. 

σάχρα incertum quid sit 269, 41. 

salutare pro osculari 426, 22. 

Sammt unde dictum 29$, 4. 536, 
'6— 586, 25. 

σάμψυχα ílos odoratus Majoran 
238, 42 


p.42. 

Sangarus urbs Bithyniae 856, 18. 

σαξιμοδέξειον et σάξιμον chorea 
in salutando Imp. 303, 13. 

yj τοῦ σαξίμου χατάστασις quid 
vid. χατάστασις. 

Saxonia pro tota Germania 814, 12. 

σαπωνέσται lotores 680, 26. 

μολχάμιον σαραχηνεχὸν i. 4. fun- 
datum 716, 1. Z2. λωρωτὸν 714, 


σαρὰ pro τέσσαρα 507, 8. 

Σαραχηνοὶ idem populus atque 
Arabes 820, 18. 

Saraceni captivi commode habiti 
698, 1. nomen unde ortum 497, 
15. 

Saraceni primum in mensa locum 
tenebant 866, 17 sqq. 

σαράχοντα pro τεσσαράχογτα 
567, 8. 

Z«odavíe Sardinia 816 pen. 

Zgdoirin militiam palatinam Impp. 
CPtt. adscripti 774, 23. 

σᾶς, σὰς pro σὸς s. ὑμῶν 143, 18. 

σάσσειν sallare 331, 24. post 
epulas saltandi mos 710 pen. 

σαφραμέντα incerta significatione 

σέβας, προσχυνήσεως genus 273,2. 

Seide unde dictum 221, 12. 

σειρὰ stemma 145, 26. 

σειρομάστης hasta longa 689, 52. 

σεῖσται mallei, catenae 792, ὃ. 

σεχόρες vid. σάχρα. 


οὐο REISKII 


gexot&rixoi clerici 882, 9. σεχρε- 
* τεχοὶ γοτάριοι 10, 25. 
σεχρέτον curia 97, 15.  Gehei- 


mer lath 269, 353. 271, 26. 
σέλλα gemina in throno Augfssto,. 
una pro domino Xto vacua 600,39. 

Senator minoris ordinismiles81,27. 

σένδϑες subtilissimus pannus seri- 
cus 599, 28. 

Senescalius (i. 4. μάγεστρος) unde 
derivatum 67, 39. 681, 27. 

σέντζος hmp. thronus 224, 44. 

σημαίνει 7 ἐχχλησία mostrum: 
láuten 235, 39. non tamen 
campanis. 

σημαίνειν iubere 459, 29. 

σήμαντρα instrumenta, quibus po- 
pulus ad ecclesiam convocaba- 
iur. 235, 32. minime tamen 
campanae ibid. 

σημεῖα et signa num diversum 673, 
22. 

σημεντέξνον segmentinum 294, 1. 

86, 23. 

σιαίνειν vexare, verbum novum 
396 antepen. 

σίγμα porticus 59, 9. 

Signa inversa aut humi iacentia 
410, 25. 725,14. signa sunt ve- 
xilla cam Imp. protoma 410, 25. 
673, 32. 

σιχλότρουλλαᾳ incertum quid sit 
262, 6. 

σιχὸς sacellum 888, 29. 

σιλεντεάριον non idem quod zov- 
βοὐύχλειοι 36,27. sed internun- 
tii 71;. 20. 

σιλέντιον Audienz 210, 19. 

Sindone involutae literae princi- 
pum. Busbek. p. 76. 

σιτηρέσιον roga 947, 14. 

cwÀolízayu pelves cum situlis 
526, 9. 

σίφωνες, e quibus -eiacnlabantur 
ignem. Graecum 789, 24. 

σχαραμάγγιον extima vestis 409, 
18. cfr. tamen 544, 25. 

σχάρλατον, unde Charlatan εἰ 
Scharlach 4023, 12. 

σχεχιάζειν de vestibus caput te- 
gentibus 259, 24, 

σχεπάζεσϑαι de Imperatore 629 ult. 

σχέπασον (τὴν «ὐγούσταν) pre- 
catio ad S. Spiritum 147, 25. 


INDEX 


σχεπεῶνες velerum Consulum, po- 
stea Impp. insignia 662, 39. 

σχέπτον Augustae militia pompa- 
tica 679, 56. [rid 

σχέπτωρ 845, 35. 

σχεύη 899, 97. | vasa sacra e tem- 
plis sumere 647, 28. 

τὰ ἅγια σχεύη, quibus vinum san- 
"fip panis erat impositus 112, 
11. 

τὰ ἵερα σχεύη reliquiae 141, 40. 

τὰ σχεύη τῶν ἀξιωμάτων insignia 
859, 42. ᾿ 

σχεῦος idem quod ἄρμα s. arma- 
torium, locus in Circo 332, 21. 

τὰ σκευοφοριχά d. 4. σχεύη 159, 
ξὰ σχευοφόροε qui sint. 839, 
res 

σχευοφυλάχιον thesaurus 
141, 38. 

σχευοφύλαξ thesauri sacri custos 
80, 38. 


sacer 


σχῆπτρα Ῥωμαΐχά vexilli genus 
667, 16. 
σχιάδειον num gestarunt. Impp. 


Byz. v. scripta ad Abulfedam 
T. IL. p. 713. 
Σχλάβον populus — tumultuosus 

4 
ji 

Scutarii 49, 11. 

σχουτάριον de more gladiatores 
ad coenam  adhibendi 362, 
27. 

Scuto levati novi Imperatores 441 . 
antep. 

In scutulis oblati numi 
δῶρα. scutum inter 
Imp. 413, 21. 753, 9. 

σχρίβων sacri corporis custodes 
166,42. eorum feminae (σχρε- 
βωνίσσαι) ibid. 

σχρίνιον τῶν βαρβάρων ubi char- 
tae ad barbaros pertinentes ser- 
vabantur 395, 1. 

σχῦλα palatium ant turris, incer- 
tum quo usu 194, 26. 

σχῦλα χαὶ λάφυρα quomodo dif- 
ferant 726, 96. ' 

σχωπτιιχὰ λέγειν solebant in fe- 
sto votorum 3413, 5. 

Simaltitum opus, graece. gucydoc, 
Email? 207, 33. — germanicum 
Schmelz ib. 41. 

Soloecismi Graecorum in usu ver- 


vid. sub 
insignia 


py —— 


X 


ΓΑ Ἀπ τ Pr PRISRQRITSENK ERE n 
ς ; 


* 


AD CONSTANT. DE CERIM. 931 


borum alio, quam veteres 453, 


Σολομώντειος $oórocin quo Impp. 
legatos recipiebant Gál, 5 

ἡ ἁγία σορὸς theca, quae S. Ma- 

riae vestem δὲ lodices tenebat 

136, 13. 

ἁγία σοφία ecclesia celeberri- 

ma 92, 39. Σοφία non mar- 

iyrissae nomen ibid. 

Ζουβάδιουβα subadiuva 401, 30. 

Superstitio. Graecorum 8, 24. 

σοφία ὀρϑὴ 273, 28. 

σαφϑαρίκιην spathariorum statio 
202... 1. 

σπαϑάριοι corporis sacri custodes 
47, 15. oa. qe πόλεως urba- 
niciani 307 

EE chu. ibid. 19, 43. 

σπαϑέα ζωστέχια spathia, quae in 
zona geruntur 245, 27. 

σπαϑοβάχλια Hellebarden? 178, 
10. ubi etiam exempla simi- 
lis, compositionis, 

τὰ ἅγια σπάργανα Christi fasciae 
CPli asservatae 109, 7. 

σπέχια 619, 28. 

Spiritus permutati 458 ult. 

Spudes monasterium 902, 37. 

stabant senatores coram Impera- 
tore 72, 39. 

σιάβλαι vid. τάβλαε. 

Stabuli comes vid. Comes. 

σταμνίον matula 797, 34, 

stare solebat Imp. ad populum 
locuturus 448, 6. item convi- 
vae bibentes 872, 14. 

στάσις pro χατάστασις 727, 

σταταρέα conditorium i Mir dag ca- 
daverum capax 769, 11. 

σταυρὸν πηγνύναι praedicare ec- 
clesiam 614, 37. o£ &y. σταυ- 
ooi 615, 14. 

σταυροῦ ὕψωσις vid. ὕψωσις. 

σταυροὺς praeferre in acie 570, 3. 

σταυροφ 0900: qui fuerint 327, 12. 

cruces e lauro factae prolatae in 
processionibus 656, 39. 

στεγαϑδερὸν χάρφιον 196, 6. 

στέμμα cucufa 45, 15. 

τὰ στέμματα infula 45, 1. οἱ 
στένοντες qui scamna collocant 
901, 18 

oréyoy 821 pen. 


EI 


τὸ στένος angiportum inter pala- 
tium et Augusteonem 168, 19. 

στερεοῦν preces recitare 619, 2, 

S. Stephani aedes 7, 9. 8, 18 ct 
^ 

στέφανος dilferta corona 45, 11. 
coronae priu douum ob- 
latae 587, 11. 

στεφανοῦν urbem pro illuminare 
518, 18. 

mueren corona nuptialis 254, 

1. 


στέφειν ipse patriarcha Imp. co- 
ronam imponebat 119, 7. num 
primis temporibus? 429, 16. pro 
corona portabat Imp. leviorem 
auri circulum 596, 6. : 

σεέψιμον 251, 21. 

στηϑοχαράχαλλα vid. χαράχαλλα. 

στῆϑος vallum pectore tenus 112, 
29. 

στηλογράφ εἴν pingere, στήλη ima- 
go etiam picta 599 antep. 

στῆντιε ad lectionem Evangelii 259 
ult. vid. Sozomen. VII. 19. et 
scripta ad p. 140. C. 11. 

Stiefeln unde 421, 17. 

στιχάριον 228, 31. 477, 8. 

τὸν T ποιεῖν versum recitare 
180, 25. de sticho 877, 91. 

στοιβάζειν densare, strues exag- 
gerare 213, 38. 336, 7. 398, 
27. 

στοιχεῖν τὸ αλητώριον ornare con- 
vivium 197, 23. 

στόμα Impp. osculabantur proce- 
res diebus festis 128, 15. 

ἀπὸ στόκιατος praesens 401, 4. 

στόμια 711, ἘΠ: 

στρατεία s. στρατία de quovis 
etiam civili oflicio 369, 8. ἴη- 
vestitura 370, 14. 

στρατηγὸς praefectus provinciae 
257, 91. 836, 18. 3 dis 

ἡ ὑπέρμαχος σιρατηγὸς S. Maria 
wr" Miete 


στρατηλάτης minor dignitas quam 
στιριτηγὸς 257, 34. sancti mar- 
tyres 567, 32. 

στρατιωτιχόν  militare- aerarium 
154, 11. 

σιράτωρ vid. sub προπορεύεσϑαι, 
unde στρατωρέχεε 676, 32. 

στρέφεσθαι moras nectere 492,18. 


9232 REISKH 

στρογγύλον aedificium rotundum 
223, 32. 

στυράκχιον !. 4. κοχλείς, scala quae- 
dam in ecclesia 230, 20, 

σύγκελλος vicarius episcopi 835, 9. 

j σύγχλητος officiales civiles 158, 
21. cfr. 160, 1. etiam οὗ συγχλη- 
τιχοὶ 270,25. opponuntur ma- 
gistratibus bellicis 433, 33. item 
τοῖς προελευσιμαίοις 827, 16. 

σύμβολα formulae symboli Nicaeni 
239, 31. 

συμπένϑεροε sponsi sponsaeque 
ὑφ ὃ 354, 3L. F 1 

συμπέρεστος aedituus? 342, 27. 

συμπλήρωσις τοῦ χανισχίου vid. 
καγίσχιον. 

σὺν cum genitivo 776, 13, coram 
aut praeter 407, 21. 

συναίνειν consentire 437, 41. 

ovrcíosty assistere 453, 25. 

ovrerrguciizot libri, qui omnia 
explicant 523, 39. 

σύγαξις sacra communio. συνάγε- 
6j«: eam accipere 428, 35. 

Ovrcen:15 singulare genus τῆς εὖ- 
züs 201,2. unde συγναπτεῖν ib. 

συνήθεια Jahrzehalt 278, 32. tri- 
butum solenne 317, 34. 

συγορῷῶν velle, censere 400, 42. 

συγνοψίζεσϑαι in conspectum ve- 
nire 456, 34. 

συντάττεσθαι valedicere 257, 40. 
incerlo sensu 307, 8. 

συγτιϑένειε consentire 302, 32. 

συντρέχειν assistere 436, 36. 

σύντροφοι 566, 30. 

συντυχέα colloquium 407, 17. 

συνωγή comportatio frumenti 490, 
11. 

συρόμενον βῆλον velum funeribus 
motum 127, 33. συρόμεγος 
equus vid. συρτός. 

συρτοὶ equi 501,31. συρτὸν f;- 
λον i. 4. συρόμενον 909, 31. 

σύστημα (Gilde ?) urbis collegium 
91, 26. 682, 18. τὰ συστάμενα 
Imperium 573, 8. 

συστρατιώτης ab Imp. miles ap- 
pellabatur 414, 32. 

ουστρέμματα repagula 768, 41. 

συφράγιον emendatum 882, 17. 

τὰ σφαιρία faciionibus pro sor- 
libus inserviebánt 320, 27. 


INDEX 


σφαιροδρόμιον 5. τζυχᾶν ludus 
equestris 362, 33. 

σφενδόνη Graecis et Latinis fun- 
da quid significet 512, 4. 

σφηκῶμα 749, 14. 

σφῆνες 190, 6. 

σφηνοῦν οἱ σφηχοῦν ambire, ami- 
cire 748 pen. 

σφιγχτούρια. cfr. 551 ult. 554, 26. 

σφραγίζειν 5. ἐπισφραγέζειν 5. 
χατασφραγίζειν 5ἴβμο — crucis 
benedicere 89, 6. 354, 3 

— solebant milites in manu cau- 
sterio inuri 496, 36. item equi 
regii in femore 566, 24. 

Scharmützel, Scherwenzel unde 
dicatur 462, 30. 

σχετιχῶς toto cordis affectu, et 
σχέσις affectio 825, 10. 

σχῆμα habitus imperialis 447, 6. 

σχῆμα pro σῆμα 870, 5. 

σχιστὸν ἱμάτιον vid. sub δισχε- 
στόν. 

σχολὴ πρώτη primus militum 
ordo 60, 12. scholarum prae- 
positus erat magister ofliciorum 
446, 11. 

scholarii milites 60, 18. 

Schoppen unde derivatum ἄσχο- 
πα 350, 29. - 

Schützengesellschafien unde ortae 
33, 41. 

σώζειν loco movere 262, 22. 

σῶχοι, o«x&or« funes 497, 33. — 

σωλέα sepes quaedam in interiori 
templo 102, 28. cfr. 675, 27. 

σωληνοχέντητος vestis 186, 33. 

τ et x permutata 464, 35. 

ταβλὴ 44,10. ταβλαὶ in Circo 336,15. 

ταβλία tabulae vestiariae 861, 5. 

ταβλίον in ecclesia 107,92. 471 pen. 

ταγάρεον incerto sensu. 317, 41. 

ταγηνάριον βῆλον vid. βῆλογ. 

τάγιστρον 504, 41. 

τάγματα cohortes urbanae 97, 1. 
490,42. 721, 30. ταχτικαὰ συγ- 
γράμματα libri militares 7,94. 

ταξαιώται lictores 285,12. etiam 
ταξεῶται 721, 30. : 

τάξεις cohortes vid. τάγματα. τῶ- 
ἕξεις s. ταχτιχὰ libri ordinales 
6, 21. ^ 

τεζξις Senatus 285,33.295, 42. 1«- 
ξίδιον processio in armis 479, 18. 


AD CONSTANT. DE CERIM. 


Tartsche unde 682, 10. 

Ταρὼ num idem quod Dara 225, 
36. 

τάφοε Imperatorum in ecclesia SS. 
Apostolorum erant. 

TÓyi0» comparativus aut pro po- 
sitivo aut pro superlativo 173, 

ταῶνες vestis genus 221, 35. 

ταωνόπτερον ῥιπίδιον instrumen- 
tum sacrum 613, 11. 

τείχη. δομέστιχοι τῶν τειχέων [leg. 
χόμης τ. τειχ.] 36 antepen. 

τέχνον compellatio inferioris 808, 1. 

Tempellum unde dictum 237, 18. 
ubi etiam de significatione. 

Tephrice urbs, ad quam Basilius 
victus est 576, 15. 

teristra pro camelaucio vid. sub 
χαμελαύχεον. 

Terminatio in ec pro ε 323, 20, 
et vice versa 326 antep. in er 
pro « in accusativo, ut. βασιλέαν 
252, 29. in «ror, ut yóv«tov 
pro γόνυ 265, 34. in ας pro 
οὺυς accus. plur. 366, 2. in ες 
pro os 217, 7. et pro «: ibid. 
sec. pers. sing. medii &ges pro 
ἢ 278, 18. 354, 7. in zc pro 
t0g nom., x pro £ov genitivi etc. 
699, 14. in 5c passiva, ut 3eoq«- 
λῆς, a Deo amatus; ποργογενὴς, 
scorto natus 635, 34. — in ἐμὸν 
pro ἐσὲς 192, 20. et 7 568, 38. 
in oiv pro o)» infinitivi 379, 5. 
in oG«r pro or, ut εὕροσαν pro 
εὗρον 150, 37. in οὐρεον 321, 41. 
in ovg pro oc accusativo plural. 
vid. μουλτουσάνγνος. in πλοΐῖ, 
vot, B«i omisso ῳ 3232,27. in 
πουλλον vid. ἀρμεγόπουλλον. in 
Quy pro 'ραν, ut ἑσπέρην pro 
ἑσπέραν 239, 13. in σαε in 2 
pers. indic. praesentis. medii , 
ut εἶσαι pro εἶ es. vid. εἶσε. in 
τον pro τρον 504 antep. in co 
pro oc et vice versa 398, 12. 
377 pen. 

τερτιοχήριος terliocerius 403 pen. 
frr sc. ἀποχόμβεον 823, 


' τετραλογέα s. τετραλεξία orationis 
genus 300, 34. 
τετραχουλα 795 pen. 


933 


τζάγγια ocreae 432, 12. 

τζαπία 798, 3. 

Τζέχωγες incolae terrae Laconicae 
821, 11. 

τζιχούρια bipennes 606, 11. 

τζιμμέζειν d. q. αὐερύειν 397, 10 


sqq. 

Mala fabri gladiarii 796, 15. 

τζιτζάχιον ignotum vestimentum 
126, 40 

τζυχᾶν vid. σφαιροδρόμιον. 

τιάρα 1. 4. τούφα 591, 10, 

tironatus Musteruug 821, 37. 

τίρων adiunctus 372, 35. 

tituli in abstracto 434, 13. 

τόμος schedium 296 antep. 

τοποτηρητὴς vicarius 158, 7. 

torneamenta, Turniere, uude orta 
sint 33, 24. 

Torniciorum familia 457, 15. 

τούβια 440, 10. cfr. 849, ὃ. 

τοὺλ vox gothica 365, 5. 

Τουλμάτζοι Dalmati 682, 31. 

toupet unde 592, 20. 

Τουρχιχὸν λοῦτρον 516 antep. 

Τοῦρχοε Hungari 781, 16. 819, 

τούφα vid. τεάρα. 

τράπεζα pro δεῖπνον 710, 23. 
τράπεζα τῆς γεφύρας medium 
pontis 226, 

ὃ éni τῆς τραπέζης regis senescal- 
cus 171, 19. 

τράχηλον πατεῖν vid. πατεῖν. 

τρέφει novus lmperator Senatores 

, 

τὰ τρία accipiebat victor circen- 
ses tres aureos nummos 325, 41. 
τὰ τρία τοῦ φακχτίονος 330, 44. 

τρίβλαττον s. τριβλάτιν ler pur- 
pura infectus 186, 15. alia si- 
gnificatione 473, 32. 

rcr quid fuerint 780, 33. 

tribunal omne aedificium illustre 
83, 32. 

τρέχογχον idem aedificium atque 
Zíyue 111, 7. 

triclinium pro aedificio 24, 22. 

τρίμιτα ter striatus 539, 25. 

τριλέξιον ,,Trio* 152, 19. oratio 
Imp. 296, 17. 

S. Trinitatis εὐχτήρεον 8, 4. 

τρὶς ternarius numerus mysticus 


954 


98, 44, τρὶς πίπτειν debebant 
Imperatorem adoratum venien- 
tes 724, 17. de more laudum 
formulas ter iterandi 247, 21. 
cfr. tamen 725, 34. 

τοιτοΐχτη officium — ecclesiasticum 
232, 30. 

τροπεχὴ Vrichila 649 pen. 

τουγητοῦ festum, vindemiae 2348, 
28. τρυγητιχὸν coena 360, 31. 

tutulatae vestes 680, 20. 

τύμπανον unde dictum 237, 34. 

ὁ ϑεῖος τύπος Crux 328, 35. 

100t& vestes?purpureae , Tyri con- 
fectae 221, 7. 

τυροφάγος ἕβδομας 885, 14. 

v ut latinum f. pronunciabatur 228, 
26 231, 10. 

v deest in medio, ut ἐπεφημεῖν 
pro ἐπευφημεῖν 701, 31. 

v et or permutata 472, 18. 

v et & permutata 204, 23. 

v et y promiscue habita 779, 15. 

Vivite acclamatum Impp. quando 
biberent 346, 32.  Xiphil. p. 
1218. 30. 

IWWeil in terminatione 
408, 31. 

ὑμεῖς pro tu 401, 12. 

ὑπτιαπαγντὴ festum 229, 22. 

ὕπαρνος quae cum agno est 509,38. 

ὕπαρχος praefectus urbis 37, 32. 

ὑπαιεία inler coronationis ritus 
249, 34. 

ὑπατίαι processiones Consulum 
740, 35. 

ὕπατος 158, 10. ἀπὸ ὑπάτων στρα- 
τεωτιχοὶ οἱ πολιτιχοὶ 491 pen. 

ὑπεράρχιος mire dictum pro: ae- 
ternus 152, 5. 

ὑπὸ pro μετὼ (ut ὕπαργος) 509, 
398. pro ὠπὸ 825,91. in com- 
positione materiam significat 189, 
41. omittitur 628, 3. 

ὑποδήματα δούσεα — Imperatoris 
insigne 453, 11. 

ὑπόϑεσις suppositio, fictio 403, 22. 
suasio, praeceptio 479, 1. 

ὑποχαμισοβοάχια hypocamisa et 
braccae 554, 20. 

ὑποχατάφραχτος ἵππος equus ar- 
matura indutus 189, 40. 

ὑποχατιὼν pro ὑποχατιόγτος 673, 


REISKII 


oppidorum 


INDEX 


ὑπόληψις fama 375, 22. εὐ ὑπό- 
ληπιτος ibid. et locis ibi citatis. 

ὑπομεμιγήσχειν consultare 25, 26. 

ὑπόσχεσις petitionis concessio 262, 
4. 


ὑπουργεῖν servire epulas 249, 17. 
ὑπουργέα supellex triclinii 482 ult. 
τὰ ὑποφιαλὶν χαμήσεα idem atque 
τὰ μετὰ φιαλίου zeu. 619 antep. 
ὑποψήφιος electus 639 ult. 
ὕψωσις τοῦ σταύρου s. τῶν τιμί- 
or ξύλων 217, 39. 
q et z permutata 284, 23. 780, 7. 
q et y 592, 11. 
φαβρίχαι 400, 10. 
fabricensibus. 
φαχεώλη (Suevis Fazenetli dictum) 
sudarium 584, 1. 
φαχλαρέα 295, 26. 
φάκτα narrationes 598, 31. 
φαχτίων aurea bulla 328 ult. 
factum pro sanctione pragmatica 
372, 19. narratione 598, 31. 
φανάρια laternae castrenses quan- 
do inventae 559, 21. , 
q.«voilaternae depraedationem Sa- 
racenorum indicantes 573, 29. 
kie Ane custodes corporis 674, 
1 


ubi etiam de 


pharus 656, 3. 

φατλίον cereus 465, 35. 

φάτναι armaria 780, 7. 

q.£yyía baculi cum manubrio utrin- 
que recurvo 904, 25. 696, 43. 

felicissime acclamatio ad Imperat. 
126, 1. 

φελώγιον paenula 276, 33. 
paenula dictum 460, 2. 

feriae non idem atque αἴσεοι 579, 


“ὦ. 


de 


φϑογγεῖν pro φϑέγγεσθϑαι 143, 10. 

ἘΠ malta e iunco plexa $59, 

φιάλη lacus marmoraceus in area 
CPti 274, 34^ 

φιάλιον cucullus 611, 40. 858, 4. 

φιβέρατοι foederati 863, 3. 

φιβλατώριον fibula 827, 38. 

φίβλαι fibulae 264, 7. 

φιλεῖν τοὺς πόδας apud investi- 
turam 271,35. de diversis gra- 
dibus osculorum 426, 22. oscu- 
lum in caput 430, 22. 

φίλοι pro ξένοις 56, 39.  convi- 


AD CONSTANT. DE CERIM. 


vae 184, 27. 296, 42. 313, 1. 
etiam legati? 227, 4. 
«ιλοχαλεῖν 243, 6. 
Town liberalitas, donum 489, 
2. 


φιλόχριστος titulus 3, 5. 493, 16. 

φῖνα terminus, excubiae 557, 13. 

φλάμμουλον 8. φλάμουλλον vesilli 
genus 310, 31. unde derivan- 
dum ibid. et 583, 6. 

φλάσχα unde Flaschen 509, 25. 

iluym Belsicum, fortasse etiam no- 
strum : flau unde 848, 37. 

φοιδεράτοι vid. Fraser Hist. Shah 
Nadiri. p. 45. cfr. φιβέρατοι. 

φοίγιχα ἱστάνειν 218, 4. 

formalis epistola 372, 29. 

φορεῖν et βαστάζειν diversa vid. 
βαστάζειγ. q. pro: sibi imponere 

13, 8. 

φόρος forum Constantini 133, 35. 
φόρος $. φόρον 100 στρατηγίου 
forum Theodosii 574, 35. 

ἐπώμιον φόρτωμα τὸ κεγτιγάριον 
139, 21. 

funda vid, σφεγνδογή. 

φουντάτα vestes fundatae 510,37. 

φούσατον fossatum 458 ult. 

Francorum legati in convivio ter- 
tio ab Imp. loco sedebant 866,17. 

Franzen unde 530 antep. 

τὸ ἅγιον φρέαρ lacus in ecclesia 
lavandis manibus 115, 38. 

φριντζάτον xystus 350, 1. 

«Ῥύγελα urbs 780, 1. 

φύλαξ pro gazophylace 652, 32. 

φυλητὴς fautor factionis 319, 30. 

φυσιολόγος liber ignoti auctoris 
599, 2. 

φωνὴ Xy. γ 142, 31. ἤχῳ εἰ 
148, 4. 


ἀπὸ φωνῆς ἱ. q. ἐχφώνησις, in- 
tonatio, 147, 34 

φωνοβόλος praecentor 124, 39. 

(φωσσάτον vid. φούσατον. 

φῶτα festum 145, 1. 

φωταγωγία processio cum cereis 

φωταψίέαν processiones solemnes 
50, 16. de illuminationibus 578, 
18. 901 antep. 

«φωτίζειν duplici sensu. 145, 23. 

φώτισμα puer recens baptizatus 


196, 6. 888, 39. 


935 


ἡ τῶν φώτων £oor, festum Epi- 
phaniae 145, 1. : 

Χάζξζαροε populus 675, 11. 

χαιρετίζειν salutare 100, 34. 

χαίωμα 285, 41. 

χαίρομαε pro χαίρω vid. Passivum. 

χαλᾷν de sorte: exilire 321, 4. χε- 
χαλασμένος torques (laxus) 828 
antep. 

Xaàióía Kurdistan 837,91. 

χαλινάριον currus 333, 33. 

AX«ÀXripu calices 528, 7. 

ἢ χαλκὴ aedificium aeneis tegulis 
opertum 91, 36. 

ἡ μεγάλη πυλὴ ἣ χαλχὴ maior 
porta Chalces 168, 1. 

“Χαλκηδὼν etiam Καλχηϑὼν scri- 
pta 396, 14. 

Xulxonoéttim ecclesia S. Mariae 
135, 22. 

χαμόχουμβα lecti in humo strati 

χαμοσόριον i. q. λάρναξ 771, 42. 

χάντρωσις explicitum 513, 28. 

z«oazuoraumilites gregarii 781, 10. 

ἡ ϑεία χάρις solennis formula 
638, 11. . 

Charlatan unde dictum vid. gxco- 
λατον. : 

“Χαρπεξέχιον ϑέμα 787, 19. 

X«poíov πύλη porta obliqua 575,4. 

χαρταλάμεακ pro simplici: laminae 
521, 7. ibidem num charta et 
membrana idem. 

χαρτζάνιον s. χαρζάγεον ornamen- 
tum capitis, diadema muliebre 
733, 27. 

χάρτης membrana convolubilis827, 
31. 


χαρτοχαλαμάρια thecae 341, 3. 

χαρτουλλάριοι stabulorum 495, 8. 

χασϑδίον 712, 29. 

χειμευτὸν s. χυμευτὸν incerta scri- 
ptura 204, 23. quid fuerit? 
num quod nos dicimus: Email 
206, 28. 

ὑπὸ χεῖρα subditus 9, 23. 

χεῖραν (pro χεῖρα) etc. 3232, 3t. 

χειρονομεῖν 878 ult. 

χειροψέλλια chirothecae 790, 33. 
forte erant, ut nostri Stulpe seu 
Fechthandschuhe? 

χελάνδιον pro ἀγελάδιον s. navi 
actuaria 210, 15. 


936  REISKII INDEX AD CONSTAN. DE CERIM., 


χέλωνα s. testudinem milites circa 
novum Imp. faciebant 412 pen. 

χερνιβόξεστα pelves cum hydriis 
61, 41 

χερσὶ δεδεμέναις quo modo intel- 
igendum 607, 38. manu sua 
Imp. dapes tradebat $65, 4. 
Script. Hist. Aug. T. I. p. 951. 

de chirotecis vid. χεεροψέλλεα. 

χίτων inferior et superior 467,28 
sqq. — 

χίωμα vid. yatoua. 

χλαμὺς vestimentum superius 467, 
28. chlamydes exuebant accu- 
bituri 867 antep. 

χλανίς idem quod chlamys 64, 34. 
διὰ χλανίδα νεύειν vid. γεύειγ. 

χοροσαγχόριν vestis 685, 5. 

χοσβαΐται hosarum ministri 847,15. 

χρεία latrina 822, 25. 

χρίειν metaphorice pro inaugurare 
352, 21. 

Xoínog pro Εὐρίπος vel Euboea 
592, 14. 779, 6. 

χρισϑείς Imperator 351, 29. ubi 
etiam de quaestione, num Impp. 
uncti fuerint. 

Christiani tantum Graeci 801, 17. 

ἐν Χριστῷ, per Christum, particula 
tituli 4, 37. 402, 28. 
Christo solium in dextra Imp. 
parte relinquebatur 600, 39. 
formula Xtus vincit, Xtus regnat, 
Xtus imperat 774, 232. 

ΣΧ ριστιαγνιχώτατον ἔϑνος Dulgari 
818, 27. 

χροαχὰ ἱμάτια vestes coloratae 
741, 26. 

χρόνος annus 751, 1. unde χρο- 
γοχράτορες annui magistratus ib. 

χρυσεὼν forum 692, 12. 

χρυσὴ πόρτη vid. sub πύλη. 

2 χρυσὴ aurea Imp. mensa 170, 41. 
ceteris sublimior 171, 16. 

χρυσόβουλλον aurea bulla 329,9. 

χουσοεψητὴς comes auri? 743, 8. 

χρυσόϑετος (vestis) cui aurum in- 
textum est 466, 13. 

χρυσόχαγος ensis cum aurea can- 


na 828, 29. 


χουσοχλαβος 204, 2. 

χρυσοπερίχλειστος aureis oris prae- 
textus 52, 39. 

ζευσορέμαᾳ aurea segmenta 304, 
13. 


χουσοστοίβαστος obauratus 213, 
37. 


Χρυσοστόμου aliorumque Patriar- 
charum sepulcra 179, 17. 

χρυσοστόριον triclinium statuis 
aureis plenum 831, 15. 

XovcocoAÀjroxívrgytoy — vestimenti 
genus 186, 34. 

χρυσόταβλοι χλανίδες tunicae auro 
praetextae 128, 39. 

χρυσοτρίχλινον palatii pars 22,42. 
οἱ ἐπὶ τοῦ χρυσοτρικλίγου eius 
praefecti 127, 16. 

χρύσους nonnisi inauratus 142, 14. 
889,12. λέγντια χρυσᾷ 625 pen. 

χρυσοφεγγὴς auro splendens 174, 
7 


χὕμα de solidis rebus 204, 37. 

Chymia et Alchymia inde a χυ- 
εἰὸς 208, 4. 

χυτὴς 197, 19. 

χυτὸς s. χυτὴς 5. χύτος incerta el 
scriptura et siguificatione 123,39. 

χωρεῖν promovere alium 445, 27. 
de loco: capere 198, 5. ut δέ- 
χεσϑαι. 

ψάλταε cantatores ecclesiastici 118, 
6. suntne iidem atque o£ xpc- 
zici? 89,42. 

ψευδοξέα falsch gefürbte Kleider 
555, 40. 

ἐπὶ ψύας ἐπιϑδένειν 3230, 8. 

ψυχάριον animula 417, 33. : 

ὠμοφόριον orarium, episcopi pal- 
lium 181, 3. ubi et de de- 
positione omophorii ad mensam. 

terminatio in «Q0 pro oc, o» pro 
us, ut πρεφέχτωρ pro praefe- 
ctus 398, 12. 

ἡ ὡραία πύλη vid. πύλη. 

ὁραΐζειν gloriari 295, 31. 

ὠρατίων breviarium? 223, 35. 

ὡρολόγιον horologia portatilia iam 
in decimo saeculo 559, 46. 

ὡς pro ὦ 366 pen. 


VOCES ARABICAE EXPOSITAE. 


^5 βοῦν buqueramus 530, 17. 

e 517, 10 infr. 

oss) ἡ βοήϑεια 384, A4. 

SUP 746, 30. 

$,J0 culeus 592, 14. 

eua ds 537, 30. ον» 
ib. 11. 

ΑΞ et (23! scheckig unde 
burrichi 396, 19, 

4233 884, 34. 

(39g vestis 
712, 6 infr. 

23; 491, 10. calyptra ca- 
pitis. 

SU 395, 91. 

gyaba trama. Éintrag am 
Gewebe 519, 15. 

deAs3 849, 18. 

το 484, 95. 

dem γιαλίζειν 461, 91. 


be 0275,19. .,.326 ib. 90. 

εἰ κα ἡ milites semper z«- 
ραμέγοντες 499, 5. 

KaJi2- 776,98. Uf ib.35. 
j32À ib. 44, 

à 7933, 98. 

AKxl2 832, 5. 

242 528, 16. 


ἀλλάσσων 


Constantinus Porphyr. Fol. 1]. 


uU» serviens diaconus 
535, 13. 

ces 495, 35. 

2$, 537, 4. 

v, 506, 29. 

^» αὐερύειν 397, 18. 

δὰ»; 566, 33. 

&u5 στεφάγωσις urbis 579, 

g^ 397, 21. 

εξῶν extrema acies 401, 38, 

m pro totus 714, 19. 

p 510,24. c 

(SX et jJ tela et sub- 
tegmen 716, S. 

$O cibaria viatica 571, 2. 

e antiae 514, 3. 

cL» funis et hasta 689, 37. 


ss Zobel, 464, 2. 

Uv. 599, 29. 

ει: 497, 15. 

ὁ, coccineus [color], unde 
Scharlach et Scharlatan 
403, 19. 

p^ εἰ do,» 460, 9 infi; 
coll, 554, 43. 

vA Schuff, chiffon, ein Ha- 
der, Lappen 491, 9. 


60 


939 


-&—4A sceleratus 770, 19. 

&&o Soffah in einem Zim- 
mer v. ad Abulfedam T 
II. p.34. 

&o v, DC. v. La Sequa 
T. III. p. 939. 

oi» unde Sabania 530, 36. 

X4$4: expeditio bellica 421, 
e. 

o2,.s συνωγή 490, 96. 

vei et «ej naves 565, ὃ. 

d, v. DC. v. Paruca. 

AAX$ tumultus, rebellio 491, 
9, infr. 

ἀλλ 464, 45. 


c ;33 et Θὰ frigidus, iucun- 
dus 350, 8. 

ων» et De 9235 40. 

XAsV,4 675, 8, 3$,» 689,6. 

a3 et. ev eL Lewis 785, 
39. 

δ ὃ 674, 49. 

a pugno percutere in cer- 
vice, item colaphos dare 
397, 18. 

οὐ Camaschen 491, 7. 

e 696, 1. 

uea43 555, 19. 

;23 Reifen | umlegen , 
exu) 513, 31. 

(e 542, 5. 


VOCES ARADBICAE EXPOSITAE 


ox λεβιτὼν filuum 499, 15. 

v» Lapatza 495, 19. 

4^ inde corrigatur Athe- 
naeus p. 113. C. 4. ubi 
non 755, sed X43 BAo- 
LOC, bucella intelligitur. 

MX n*s3 Megillah 665, 41. 

Jes? et Sex) 887, 7. 

Dp, O3; ct oA 7195.94. 

cieo marsupium 388,55. 

U^;5 plumatus 719, 45. 

cu 388, 44. 

cS;S4 et «εκ. 458, 44, 

coementare 207, 40. 

$a 203, 1. 

K3i,4J| victus, provee: 715, 
45. 

euasus S41, 6. 

Ki die JFache 646, 33. 

c$2, 9 urtio rosei coloris 


712, 44. 


5.5}, CRAS, QuUnll 843, 
37. lictor vel iudex, bul- 
larius, confrontator, &»- 
τιγραφεύς. 

^w» (unde ἀσήμιο») os 
(unde Mancose) et 
(unde Sekinus) 508, 41. 
509, 8. 

cU» 687, 28. 


c» 716, 35. 
dus 848, 9 


TT 


Eo sd uam 


τὴ 


SCRIPTORES IN NOTIS LAUDATI 


Achmet Onirocriticus 807, 8. 

Agnellus (in vita Exuperantii) 14, 
3. 108, 2. 388, 18. 

Alemannus (ad Procop.) 26, 30. 
43, 1. 77, 24. 852 antepen. 
Leo Allatius (in Excerptis) 9, 38. 
Ammianus Marcellinus 24, 98. 
Anastasius Sinaita 207, 43. 222,3. 
Anastasius (Biblioth. praefat, ad 

Synodum) $00, 6. 

Anastasius (in Benedicto) 45, 33. 
619, 41. (in Leone) ibid. 44. 
Anastasius (apud Du Cangium) 

715, 27. 

Anna Commena (in Alexiade) 62, 
31 sqq. 200, 5. 785, 4. 789, 32. 

Anthologia Henrici Stephani 894, 
47. 

Aringhius (inscriptio marmoris) 
698, 31. 

Arrianus (Epictet. diss.) 745, 20. 

Athenaeus 616, 98. 

Auctor incertus (apud Du Can- 
gium) 853, 1. Alius (apud eun- 
dem) 491 antep. 

Augustinus (apud Murator.) 34, 1. 

Bacchinus (ad Agnellum) 22, 38. 

Balsamo 536, 41. 661, 97. 

Basilius Patricius (in Naumachicis) 
NL " 

Basilius Macedo (Epistola ad Ha- 
drianum II) 716, 91. 

Begerus 585, 42. 

Belethus 631, 9. 

Bernardus Sylvester 463, 15. 

Blanchinus 6$6, 10. 

Boéthius (in Consolatione) 252 pen. 

Bulengerus 511, 2. 

Capitolinus (iu Gordianis) 459, 5 

Casaubonus (ad Polybium) 544 an- 

tep. (Hist. Aug.) 704, 13. 


Cedrenus 17, 9. 335, 36. 638, 14. 
9. ibid. 21. 
Chronicum Alexandrinum 29, 13. 

705, 15. 

Chronicum Cassinense 237, 35. 
562 pen. 715, 11. 

Chronicum Georgii Hamartoli 621. 
42. 

Cinnamus 46,19. 199, 17. 232, 4. 
260, 1. 719, 37. 

Codinus (in Officiis) 53, 924. 56, 
37. 92, 4. 286, 10. 

Combefisius 85, 28. 

Concilium Andegavense 471, 16. 

Constantinus M. (in Donatione ad 
Sylvestrum) 661, 6. 

Demosthenes (pro Corona) 699, 1. 

Diodorus Siculus num genuinus ? 
454, 16. cfr. 465,8. Idem emen- 
datus et explicitus 620, 41. 790, 
4. 894, 21. 

Diogenes Laértius 690 ult. 

Du Cange 7, 40. 25, 45. 96, 40. 
52, 23. 56, 4. 58, 11. 18. 28. 
01, 40. 135, 24. 203, 41. 208, 
12. 312, 15. 368, 39. 459, 14. 
471, 1. 527, 28. 559, 21. 641, 
23. 681, 23. 683, 36. 712, 37. 
44. 733, 27. 734, 11. 807, 10. 

Epictetus 481, 41. 

Fabrottus 25, 45. 

Genesius 547, 13. 

Geographus Nubiensis (Arabs) 496, 
28. 

Georgius Alexandrinus (in Vita 
Chrysostomi) 64, 19. 

Georgius Hamartolus (in Chronice) 
621, 42. 


' Glossae Graecobarbarae 769. 24. 


Glycas 815, 10. 


940 REISKII 


Goarus (in Comment. ad Codinum, 
Cedrenum etc.) 11, 1. 47, 23. 
28. ΟἹ, ὃ, 310, 33. 510 pen. 
555, 20. 778, 26. 37. 863, 4. 

Guilelmus Episcopus 620, 17. 

Gutherius 495, 27. 

Habertus (in Pontificali) 65, 18. 
37. 627, 8. 

Hagenbuchius (ad Diptychon Bri- 
xianum) 21, 19. 

Hamasa seu Anthologia Arabica 
441, 17. 

Herodis Attici inscriptiones 625, 
19. 


Herodianus 325, 33. 426, 7. 

Herodotus 399, 20. 426, 34. 

Hesychius 749 ult. 

Homerus (inlliade) eiusque scho- 
lia 749, 10. 

Homerica vox χελαιγεφής 504, 20. 
item y«uefí 771 antep. 

Innocentius ΠῚ (de Mysteriis Mis- 
sae) 612, 24. 

Isidorus 620, 1. 792, 36. 

Lambertus Ardensis 642, 14. 

Leichius (in Notis ad Constanti- 
num Porphyrogenitum) 52, 1. 
81, 5. 365, 12. 635, 15. 761, 


34. 

Idem in libello de diptychis 746, 
91. 

Luitprandus Episcopus (in Lega- 
Lione) 16, 1. 56, 29. 866, 24. 
874, 8. 

De Malalae aetate 855, 5. 
explicitus 374, 27. 

Montfauconius (in Palaeogr. Gr.) 
525, 3. ; 

]dem in Diario It. 625, 123. 

Idem in Antiqu. Explicat. 685, 
10. 

Moschus (in Limone) 361, 42. 

Muratorius 534, 20. 

Nicéphorus Patriarcha (in Brevia- 


rio) 10, 23. 28, 44. 58, 4. 


Idem 


INDEX 


E Niceta exemplum eloquentiae 
monstrosae 720, 7. Jm 

Nilus 65, 3. 

Ordericus Vitalis 51, 24. - 

Palladas (in Anthologia) 4, 28, 

Paulus Diaconus $49, 35. 

Petavius (ad Themistium) 64, 11. 
420, 23. 

Petronius 411, 35. 

S. Petrus in Epistola prima 488,37. 

Petrus Cluniacensis 462, 39. 

Petrus Damianus 663, 22. 

Physiologus liber num Epiphanis? 
599, 2. 

Pindarus cur στρατὸς et δῆμος. 
promiscue habeat 836, 32. 

Pipinus rex (apud Du Cang.) 706, 5. 

Polyaenus num genuinus? 525, 14. 

Polybius 57, 22. 465, 4. 482, 36. 
544 antep. 626, 33. 

Pollio (Trebellius) 587, 18 sqq. 

Pontificale Haberti 65, 18. 97. 
637, 8. 

Priscianus 237 pen. 

Procopius 852. antep. 

Salmasius 383, 36. 511, 8. 521, 
19. 535, 36. 587, 18 sqq. - 

Sanutus Torsellus 528, 20. 

Scriptores post '"lTheoph. 23, 23. 
42. 25, 17. 56,23. 146, 29. 159, 
14. 453, 16. 702, 3. 718, 26. 
716, 29. 

Scylitzes 28, 36.- 

Eiusdem interpres 13, 8. 

Spartianus 524, 9. 

Symeon Magister 547, 13. 661, 38. 

Syrignus perditus scriptor 523, 22. 

Th nes 36, 5. 137, 35. 260, 
39. 501, 10. 

Eiusdem continuator 55, 42. 713, 
31. 

Theophylactus (ad Acta Apostolo- 
rum) 659, 3. 

Trebellius Pollio 587, 18 sqq. 

Ugutio 792, 40. 

Zonaras 592, 2. 835, 16. 


TES 
rer 
zd 
t 


M 


AMNLDiI VG 2co.i.J^A* £D ]J300 


- 


DF Corpus scriptorum historiae 
d byzantinae .. 
v. 8 


PLEASE DO NOT REMOVE 
CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET 


UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY